Oleh Adli Shahar

adJi@bharian.com.my

I(lEHEBATANbangsa Melayudalam teknologi perkapa­an dan penguasaan mere­

ka dalam aspek perdaganganpada zaman Kesultanan MelayuMelaka mendapat perhatian padaSeminar Aspek-aspek KeilmuanEtnomatematik Tamadun Melakadi Bangunan Matematik, FakultiSains, Universiti Putra Malaysia(UPM), baru-baru ini.

Pensyarah Pusat Pemikiran danKefahaman Islam, UniversitiTeknologi Mara (UiTM),ProfMadyaDr Pisol Maidin, berkata teknologiperkapalan zaman KesultananMelayu Melaka memiliki kemam­puan untuk memenuhi keper­luan ekonomi, sosial dan politiksebelum bermulanya era penjaja­han.

"Kemampuan kapal Melayumengharungi lautan dinyatakandalam semua teks klasik Melayutermasuk Hikayat Hang Tuah danSejarah Melayu. la turut diakuisarjana Portugal, Tomes Piresdalam Suma Oreintal yang menya­takan kapal Melaka belayar men­jangkau India termasuk PantaiKoromandel, Teluk Benggala danCeylon," katanya ketika membin­eangkan Teknologi PerkapalanZaman Kesultanan Melayu Melaka.

Kelebihan bangs a Melayu dalamperkara terbabit turut diperakukanahli sejarah ekonomi, van Leuryang terkenal dengan analisis per­dagangan di Asia Tenggara ber-

. pendapat, perdagangan di Melakadijalankan dalam skala keeil­keeilan, walaupun beroperasi mer­entas benua dari Mediterraneanhingga-ke Jepun.

panuangan van Leur itu seearatidak langsung membawa kesimpu­Ian teknologi perkapalan Melayumasih rendah dan tidak sesuaiuntuk perdagangan jarak jauh danpedagang tempatan perlu bergan-

tung kepada perahu asing, tidakbermakna perahu alam Melayu ber­saiz keeil dan tidak mampu mere­dah lautan mungkin benar padatempat tertentu saja.

"Sungguhpun perahu Melayulebih keeil berbanding Eropah ter­utama selepas penguasaan Ero­pah terhadap laluan perdaganganmaritim alam Melayu, ia adalahstrategi mengendalikan aktivitiperdagangan pada ketika itu.Hakikatnya, perahu Melayu mem­punyai saiz yang pelbagai dan sen­tiasa berubah mengikut keperluandan suasana sezaman.

"Contohnya, kapal yang palingbagus untuk tujuan perdagangandan ketenteraan jarak jauh padazaman Kesultanan Melayu Melakaialah jong yang digunakan sehing­ga abad ke-17 dan boleh membawamuatan 250 hingga 1,000tan sertalebih 100 anak kapal. untuk pe­ngangkutan jarak dekat, perahuBaluk yang boleh membawa mua­tan sehingga lima tan digunakandan terus beroperasi sehinggaabad ke-19," katanya.

Menyentuh aspek perdaganganketika zaman Kesultanan Me­layu Melaka, Pensyarah Insti­tut Penyelidikan Matematik UPM,Dr Sharifah Kartini Said Husainmenjelaskan, ia dilakukan meneru­si sistem mata wang, sukatan,infrastruktur dan pen gurus anyang sistematik.

"Melaka pada ketika itu seringdigambarkan sebagai pelabuhanyang sibuk dengan jumlah peda­gang yang ramai oleh sejarawanBarat seperti Giovanni da Empolidan Duarte Barbosa, selain dalamteks Sejarah Melayu.

"Berdasarkan skala perda­gangan yang sangat besar yangwujud di Melaka ketika itu, satusistem perdagangan dan pernia­gaan yang tersusun dart sistema­tik telah diguna pakai di bandarraya pelabuhan tersebut," katanyaketika membiearakan Beberapa

--~+ - -+-- .- -..J~ 1 ~~_ •..•~ •..• •..•1, .••..•...•.•..•.•....• -4-.• ,1,..

Aspek Perdagangan di MelakaSebelum dan SelepasKedatanganPortugis: Satu Kajian Awal.

Dr Sharifah Kartini berkata,mata wang yang digunakan untukperdagangan pad a ketika itu ialahduit Pasai dan duit timah, manaka­la mata wang asing pula seperti duittembaga China dan emas dinar, disamping duit timah tempatan iaitupitis diperkenalkan pada zamanpemerintahan Sultan MuzaffarSyah dan juga mata wang syiling.

Beliau berkata, bagi sistem su­katan berat, unit tahil dan katidigunakan secara meluas untukmengukur berat barang daganganserta emas, walaupun hasil bumiMelaka tidak banyak, namun iamenjadi kota yang kaya dan mak­mur disebabkan lokasinya yangstrategik sebagai pelabuhan antaralaluan timur dengan barat.

"Kelebihan itu digunakan se­baiknya oleh pemerintah Melakadengan menjadikannya sebagaipelabuhan yang disenangi ramai pe­dagang melalui sistem mata wang,sukatan, infrastruktur dan pentad­biran yang sistematik," katanya.

Kapal yang paling bagus

untuk tujuan perdagangan

dan ketenteraan jarak jauh

pada zaman Kesultanan

Melayu Melaka ialah jong yang

digunakan sehingga abadke-77 dan boleh membawa

muatan 250 hingga 7,000 tan

serta lebih 700 anak kapal 00Prof Madya Dr Pisol Maidin

pensyarah Pusat Pemikirandan Kefahaman Islam UiTM

Kelebihan itu digunakan

sebaiknya oleh pemerintah

Melaka dengan

menjadikannya sebayai

pelabuhan yang disenangj

ramai pedagang melalui

sistem mata wang, sukatan,

infrastruktur dan}l...eflLadbiranyang sistematik V;;tJ

Dr Sharifah KartiniSaid Husain

Pensyarah Institut Penyelidikan Matematik UPM

KEKUATAN bangsa MelaYlldalam teknologi perkapalandikisahkan dalam SejarahMelayu menerusi angkatankapal Melaka ke China.