İşveren/Yöneticilerin Engelli İstihdamına İlişkin Algıları
Dr. Mahmut HIZIROĞLU
Amaç ve YöntemAmaç ve Yöntem
Bu çalışmanın amacı işverenlerin/yöneticilerin Bu çalışmanın amacı işverenlerin/yöneticilerin engelli istihdam etme konusunda ne engelli istihdam etme konusunda ne düşündüklerini ortaya koymaktır.düşündüklerini ortaya koymaktır.
Engelli istihdamının önündeki engeller Engelli istihdamının önündeki engeller nelerdir?nelerdir?
Engelli istihdamının önündeki engelleri Engelli istihdamının önündeki engelleri aşmanın yolları nelerdir?aşmanın yolları nelerdir?
Araştırma kapsamında 1100 firmaya anket Araştırma kapsamında 1100 firmaya anket gönderilmiş, 390 firma anket sorularını gönderilmiş, 390 firma anket sorularını yanıtlayarak geri göndermiştir. yanıtlayarak geri göndermiştir.
Anketler Sakarya Universitesi, KOSGEB, Anketler Sakarya Universitesi, KOSGEB, SATSO ve OZEV aracılığıyla işveren SATSO ve OZEV aracılığıyla işveren temsilcilerine gönderilmiştir.temsilcilerine gönderilmiştir.
İstihdamİstihdam
Toplam engelli Toplam engelli nüfusnüfus
İşgücüne İşgücüne katılma katılma oranıoranı(%)(%)
İşsizlik İşsizlik oranıoranı(%)(%)
İşgücüne İşgücüne dahil dahil
olmayan olmayan engelli engelli
nüfus oranınüfus oranı(%)(%)
12,29%12,29% 21.7121.71 15.4615.46 78.2978.29
EngelliEngelli İstihdam İstihdam EtmekEtmek Zorunda Olan Zorunda Olan İşyeri Sayısıİşyeri Sayısı
ÇalışanÇalışan EngelliEngelli SayısıSayısı
Kontenjan Kontenjan Fazlası Fazlası Çalışan Çalışan EngelliEngelli SayısıSayısı
Açık Açık
Kontenjan Kontenjan
SayısıSayısı
15.10015.100 69.17469.174 4.7184.718 21.75821.758
Önyargılar ve Ayırımcılık…
· Engelliler, çokça mazeret izni alırlar
· Engelliler, düzgün ve iyi çalışmazlar
· Engelliler, kazalara daha çok neden olurlar
· Engelliler, çabuk kızar ve alıngan olurlar
· Engellilere, ceza uygulaması daha zordur
· Engellilerin, yükselme imkanları sinirlidir
· Engelliler, diğer çalışanları olumsuz etkiler
· Engellilerin, duygusal sorunları daha çok olur.
· Engelliler, halkla ilişkiler açısından iyi izlenim bırakmazlar
· Engellilerin hareket yeteneklerindeki sınırlılık işyerlerinde özel düzenlemeleri gerektirir
· Öncelikle emek piyasasında emek arzı, Engelli çalıştırmayı gerektirmeyecek kadar çoktur
Firmanızda Hiç Engelli Çalışan Var mi?
Frekans Yüzde
Hayır 285 73,1
Evet 105 26,9
Toplam 390 100,0
Engellilerin Çalıştığı Departman
Frekans Yüzde
Üretim 96 58,9
Üretim dışındaki diğer departmanlar
33 20,2
İdari hizmetler 34 20,9
Toplam 163 100,0
Çalışan Engellilerin Eğitim Durumu
Frekans Yüzde
İlkokul 71 43,6
Orta Okul 39 23,9
Lise 32 19,6
Yüksek Okul 13 8,0
Üniversite 8 4,9
Yüksek Lisans
0 0
Toplam 163 100,0
Engellilerin Yaptığı İşler
Frekans Yüzde
Ofis isleri, belge tasnifi vs.. 18 16,3
Muhasebe 4 3,6
Yönetim 2 1,8
Temizlik isleri 19 17,2
Makine operatörlüğü 13 11,8
Telefon/bilgisayar operatörlüğü 4 3,6
Paketleme 15 13,6
Halkla ilişkiler 1 ,9
Montaj 16 14,6
Diğer 18 15,7
Toplam 110 100,0
Engelli istihdam etmenin avantajları ve dezavantajları konusunda bilgilendirildiniz mi?
Frekans Yüzde
Evet 67 18,0
Hayır 305 82,0
Toplam 372 100,0
Frekans Yüzde
ISKUR 46 69,7
Diger 20 30,3
Toplam 66 100,0
Hangi Kurum Bilgilendirdi?
Engellilerin Verimli Çalıştığını Düşünüyorum
Frekans Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum
101 26,0
Katılmıyorum 148 38,1
Fikrim yok 75 19,3
Katılıyorum 55 14,2
Kesinlikle katılıyorum
9 2,3
Toplam 388 100,0
Cevap vermeyen 2
Eğer firmamda uygun fiziksel koşullar (rampa, servis, wc, vs) olsaydı Engelli istihdamını artırırdım
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
9 2,4
Katılmıyorum 59 15,4
Fikrim yok 138 36,1
Katılıyorum 147 38,5
Kesinlikle katılıyorum
29 7,6
ToplamToplam 382 100,0
Cevap vermeyenCevap vermeyen 8
Faaliyette bulunduğumuz sektör engelli Çalıştırmak için uygun değil
Frekans Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum
17 4,4
Katılmıyorum 96 24,9
Fikrim yok 72 18,7
Katılıyorum 157 40,8
Kesinlikle katılıyorum
43 11,2
Toplam 385 100,0
Cevap vermeyen 5
Engelli çalıştırma teşvikleri artsa (SSK prim indirimi, vergi vs düzenleme) engelli çalıştırmayı düşünürüm
Frekans Yüzde
Kesinlikle katılmıyorum
16 4,2
Katılmıyorum 71 18,6
Fikrim yok 99 26,0
Katılıyorum 161 42,3
Kesinliklekatılıyorum
34 8,9
Toplam 381 100,0
Cevap vermeyen 9
Engelli çalışanların engelsizlerle uyum problemi yaşadığını düşünüyorum
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
115 29,7
Katılmıyorum 166 42,9
Fikrim yok 55 14,2
Katılıyorum 44 11,4
Kesinlikle katılıyorum
7 1,8
Toplam 387 100,0
Cevap vermeyen 3
Engelli çalışanlarda kayıp is günü (kar tatili, tedavi vs izni) daha fazla olur
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
27 7,0
Katılmıyorum 134 34,5
Fikrim yok 102 26,3
Katılıyorum 110 28,4
Kesinlikle katılıyorum
15 3,9
Toplam 388 100,0
Cevap vermeyen
2
Engelli istihdam artarsa sağlık masraflarım da buna bağlı olarak artar
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
39 10,3
Katılmıyorum 180 47,4
Fikrim yok 91 23,9
Katılıyorum 66 17,4
Kesinlikle katılıyorum
4 1,1
Toplam 380 100,0
Cevap vermeyen
10
Engelli istihdam eden işverenlerden aldığım duyumlar beni engelli Çalıştırmada olumsuz etkilemektedir
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
96 25,1
Katılmıyorum 162 42,3
Fikrim yok 79 20,6
Katılıyorum 39 10,2
Kesinlikle katılıyorum
7 1,8
Toplam 383 100,0
Cevap vermeyen
7
Devlet tarafından denetimler sıkı olsa engelli istihdamı artar
Frekans Yüzde
KesinlikleKatılmıyorum
16 4,2
Katılmıyorum 55 14,3
Fikrim yok 60 15,6
Katılıyorum 190 49,4
Kesinlikle katılıyorum
64 16,6
Toplam 385 100,0
Cevap vermeyen
5
Yerel yönetimlerin kolaylaştırıcı hizmetlerin (özel araçlarla is yeri servisi) engelli istihdamı konusunda beni olumlu etkiler
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
4 1,0
Katılmıyorum 54 14,1
Fikrim yok 91 23,8
Katılıyorum 184 48,2
Kesinliklekatılıyorum
49 12,8
Toplam 382 100,0
Cevap vermeyen
8
Engellilerin eğitim ve vasıf düzeyinin düşük olduğunu düşünüyorum
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
75 19,4
Katılmıyorum 168 43,4
Fikrim yok 69 17,8
Katılıyorum 62 16,0
Kesinlikle katılıyorum
13 3,4
Toplam 387 100,0
Cevap vermeyen
3
Engelli istihdamının arkasındaki tek engel engellilerin kendisidir
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
116 30,4
Katılmıyorum 146 38,3
Fikrim yok 65 17,1
Katılıyorum 43 11,3
Kesinlikle katılıyorum
11 2,9
Toplam 381 100,0
Cevap vermeyen
9
Mesleki eğitim alan engellileri böylesi bir eğitim almayan engellilere tercih ederim
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
21 5,5
Katılmıyorum 39 10,2
Fikrim yok 98 25,5
Katılıyorum 166 43,2
Kesinlikle katılıyorum
60 15,6
Toplam 384 100,0
Cevap vermeyen
6
Engelliler fiziksel görünümleri nedeniyle firmamın imajını zedeler
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
174 45,2
Katılmıyorum 125 32,5
Fikrim yok 44 11,4
Katılıyorum 39 10,1
Kesinlikle katılıyorum
3 ,8
Toplam 385 100,0
Cevap vermeyen
5
Engellilere is imkanı yaratmak firmamızın sosyal sorumluluk imajını güçlendirir
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
9 2,3
Katılmıyorum 33 8,6
Fikrim yok 109 28,4
Katılıyorum 160 41,7
Kesinlikle katılıyorum
73 19,0
Toplam 384 100,0
Cevap vermeyen
6
Engellilere yönelik mimari alan oluşturmak için kredi sağlanırsa daha çok engelli çalıştırırım
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
8 2,1
Katılmıyorum 71 18,7
Fikrim yok 147 38,8
Katılıyorum 126 33,2
Kesinlikle katılıyorum
27 7,1
Toplam 379 100,0
Cevap vermeyen
11
Engelliler için yapılan bir organizasyona sponsor olmak isterim
Frekans Yüzde
Kesinliklekatılmıyorum
8 2,1
Katılmıyorum 61 16,1
Fikrim yok 224 59,1
Katılıyorum 71 18,7
Kesinliklekatılıyorum
15 4,0
Toplam 379 100,0
Cevap vermeyen
11
SonuçSonuç
Engelli istihdam etmenin maliyetine Engelli istihdam etmenin maliyetine ilişkin korku ilişkin korku
Engellileri daha fazla gözlem altında Engellileri daha fazla gözlem altında tutma ve verimlilik kaybı korkusututma ve verimlilik kaybı korkusu
Verimsiz olsa bile engelli çalışanı işte Verimsiz olsa bile engelli çalışanı işte tutma zorunluluğu korkusututma zorunluluğu korkusu
Katma değeri olmayan insan Katma değeri olmayan insan kaynağına sahip olma korkusukaynağına sahip olma korkusu
Karar vericilerin rolüKarar vericilerin rolü
• Engelli istihdam eden firmalara daha fazla teşvik
• Mevcut teşvikler konusunda daha fazla bilgilendirme
• Düşük yada yetersiz eğitimli engellileri eğitme konusunda çabaların artırılması, engelli çocuklara sahip ailelerin bu konuda daha cok bilinçlendirilmesi
• Kendi isini kurmak isteyen engelli bireylere özel teşvikler sağlanması
İşverene Düşen Sorumluluklarİşverene Düşen Sorumluluklar
• İşyerlerinde engelli çalıştırma zorunluluğuna İşyerlerinde engelli çalıştırma zorunluluğuna uymaları, uymaları,
• İİşş-engelli uyumu çerçevesinde verimli çalışan -engelli uyumu çerçevesinde verimli çalışan engellileri kontenjan fazlası dahilinde engellileri kontenjan fazlası dahilinde çalıştırmaları,çalıştırmaları,
• İşyeri fiziksel koşulların engelliler lehine İşyeri fiziksel koşulların engelliler lehine değişiminin zor ve maliyetli olmadığının farkına değişiminin zor ve maliyetli olmadığının farkına vararak gerekli düzenlemeleri yapmalarıvararak gerekli düzenlemeleri yapmaları
• Engellilerin eşit çalışma haklarına sahip oldukları Engellilerin eşit çalışma haklarına sahip oldukları gerçeğini sorumluluk duygusuyla kabul etmeleri. gerçeğini sorumluluk duygusuyla kabul etmeleri.
Sendikaların RolüSendikaların Rolü
• İşgücü piyasasında engellilerin de olduğunun İşgücü piyasasında engellilerin de olduğunun hatırlanması, onların da istihdamının hatırlanması, onların da istihdamının artırılması ve işyerlerinde haklarının artırılması ve işyerlerinde haklarının savunulması gerekliliğinin unutulmaması,savunulması gerekliliğinin unutulmaması,
• Sendika-firma toplu iSendika-firma toplu işş görüşmelerinde görüşmelerinde engellilerin de eşit çalışma haklarına sahip engellilerin de eşit çalışma haklarına sahip olduklarının, iolduklarının, işş yeri fiziksel koşulları, eğitim, yeri fiziksel koşulları, eğitim, ücret, terfi gibi konularda engellilerin ücret, terfi gibi konularda engellilerin haklarının savunulması,haklarının savunulması,
Sivil Toplum Örgütlerinin RolüSivil Toplum Örgütlerinin Rolü• Engellilerin sorunları ile ilgili yeni yasal düzenlemelerin Engellilerin sorunları ile ilgili yeni yasal düzenlemelerin
yapılması için ilgili kurumlara önerilerde bulunmak,yapılması için ilgili kurumlara önerilerde bulunmak,• Ulusal ve Uluslararası düzeyde engelliler ile ilgili politik Ulusal ve Uluslararası düzeyde engelliler ile ilgili politik
gelişmeleri takip etmek,gelişmeleri takip etmek,• Engelli organizasyonları, çalışanlar ve işverenler Engelli organizasyonları, çalışanlar ve işverenler
arasındaki diyalogu ve işbirliğini geliştirme yolları arasındaki diyalogu ve işbirliğini geliştirme yolları aramak,aramak,
• Parçalanmışlığı azaltmak,Parçalanmışlığı azaltmak,• Gerçekten engellilerin topumda eşit haklara sahip olma Gerçekten engellilerin topumda eşit haklara sahip olma
konusunda çalışmalar yapmak, gereksiz konusunda çalışmalar yapmak, gereksiz ajitasyonlardan kaçınmak,ajitasyonlardan kaçınmak,
• Engellilerin bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi yönünde Engellilerin bilgi ve becerilerinin geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapmakçalışmalar yapmak
Sübvansiyonlu işyerleri;
Etkin sivil toplum örgütleri;
Engelliler için tasarlanmış özel
işyerleri;
Kota sisteminde iyileştirmeler;
Çözüm YollarıÇözüm Yolları
Teşekkürler…Teşekkürler…