Criminal justice across borders
Jaarverslag Eurojust 2018
Het orgaan voor justitiële samenwerking van de Europese Unie
2
Inhoudsopgave
Voorwoord .... 5
Databijlage .... 39
Praktische ondersteuning van onderzoeken naar ernstige grensoverschrijdende criminaliteit .... 8
Justitiële reactie op de veranderende dreiging van terrorisme in Europa .... 18
CybercriminaliteitEen direct justitieel antwoord op directe criminaliteit .... 22
De Europese grenzen beschermen Samenwerken met landen van herkomst, doorvoer en bestemming .... 25
Optimaal gebruikmaken van de justitiële samenwerkingsinstrumenten van de EU .... 28
Samenwerkingsovereenkomsten van EurojustEen ‘onestopshop’ voor internationale justitiële contactpersonen .... 30
Bestuur en uitvoering van de begroting in 2018Nakomen van de verplichting om het recht grensoverschrijdend te laten dienen voor een veiliger Europa .... 33
Het veiligheidsgat dichtenWerken aan de behoefte voor digitale strafrechtspleging .... 35
Uitdagingen en kansen in 2019 .... 36
Gebeurtenissen bij Eurojust in 2018 .... 6
3
Acroniemen en afkortingen
HvJ-EU Hof van Justitie van de Europese UnieCJM Justitiële Monitor inzake CybercriminaliteitCMS Case ManagementsysteemEAB Europees aanhoudingsbevelEC3 Europees Centrum voor CybercriminaliteitECTC Europees Centrum voor TerrorismebestrijdingEOB Europees onderzoeksbevelEJCN Europees Justitieel Netwerk voor CybercriminaliteitEJN Europees Justitieel NetwerkEJR Eurojust VerordeningEOM Europees Openbaar MinisterieFTF’s Buitenlandse terroristische strijdersIPC3 Coördinatiecentrum voor criminaliteit op het gebied van
intellectueel eigendomJHA Justitie en Binnenlandse ZakenGOT Gemeenschappelijk onderzoeksteamRHV Wederzijdse rechtshulpMOCG Mobiele georganiseerde criminele groepNPS NieuwepsychoactievestoffenOCG Georganiseerde criminele groepPIF BeschermingvandefinanciëlebelangenvandeEuropeseUnieSIRIUS ScientificInformationRetrievalIntegratedUtilisationSystemTHB Mensenhandel/mensensmokkel
De statistieken over de behandelde zaken van Eurojust in dit verslag zijn verkregen op basis van informatie afkomstig uit het Eurojust-Case Management Systeem. De aantallen dateren van 18 januari 2019 en weerspiegelen de gegevens zoals die op dat moment beschikbaar waren. Vanwege de veranderende aard van de zaken kunnen zich discrepanties voordoen ten opzichte van eerder gepubliceerde aantallen.
DepublicatieseninfografiekenvanEurojustzijnbeschikbaaroponzewebsite.
4
Het College en personeel van Eurojust, maart 2019
5
Voorzitters van Eurojust (links naar rechts): Klaus Meyer-Cabri,vicevoorzitter; Ladislav Hamran, voorzitter; Filippo Spiezia,vicevoorzitter
Voorwoord
Dit jaarverslag laat duidelijk zien wat de landen in Europa kunnen bereiken als ze samenwerken. In de loop van 2018 hebben aanklagers in het hele conti-nent een echte, tastbare bijdrage geleverd aan een veiliger Europa door op internationaal niveau hun krachten te bundelen. Op de volgende pagina’s la-ten wij u zien hoe Eurojust hen op praktische wijze heeft ondersteund bij zaken op het gebied van ern-stige georganiseerde criminaliteit en terrorisme.
In dit jaarverslag vindt u talrijke voorbeelden van de meer dan 6 500 zaken die wij het afgelopen jaar hebben behandeld, alsmede de concrete resultaten hiervan. Wij zijn er trots op dat het aantal behandelde zaken met 19 % is gestegen ten opzichte van het jaar ervoor: dit is de grootste stijging in de geschiedenis van Eurojust. Bij 235 van onze zaken was een gemeenschappelijk onderzoeks-team betrokken, waaronder bij de baanbrekende opera-tie Pollino. Dit is het grootste Europese onderzoek in de strijd tegen de maffia tot nu toe. Het onderzoek is in 2014 van start gegaan. Naar aanleiding van een gezamenlijke actiedag op 5 december 2018, die in realtime werd geor-ganiseerd vanuit ons kantoor, werden er 84 verdachten aangehouden en werd er € 2 miljoen in beslag genomen.
Hoewel de ontwikkeling van sommige zaken jaren duurt, moeten aanklagers in andere gevallen juist snel optreden. Dan kunnen zij vertrouwen op de unieke oproepdiensten van Eurojust, bijvoorbeeld voor de snelle tenuitvoerlegging van een Europees aanhoudingsbevel, het bevriezen van een bankrekening of het vergaren van bewijsmateriaal. Alleen al vorig jaar hebben we meer dan 700 Europese aanhoudingsbevelen en meer dan 1 000 Europese onderzoeksbevelen gefaciliteerd.
Ondanks deze operationele successen hadden we het afgelopen jaar ook te maken met uitdagingen. Het was niet altijd eenvoudig om de groeiende vraag om steun van de lidstaten te rijmen met de budgettaire beper-kingen van Eurojust. Er is daarom veel gewerkt aan de hervorming van onze organisatie, door middelen niet langer toe te wijzen aan strategische activiteiten, maar aan operationele werkzaamheden. Omdat niets erop wijst dat het aantal zaken binnenkort minder hard zal groeien, moet ook de komende periode aan-dacht worden besteed aan onze begrotingssituatie.
In dit jaarverslag worden ook een aantal andere on-derwerpen behandeld die belangrijk zijn voor de toekomst. Bij meer dan 1 300 zaken die we vorig jaar behandelden, was een staat van buiten de EU betrokken: een stijging van 22 % ten opzichte van het jaar ervoor. Wij blijven onze samenwerking met
landen buiten de Europese Unie uitbreiden, omdat dit in veel zaken de sleutel tot succes is gebleken.
Tegelijkertijd blijven wij zoeken naar manieren om de al bestaande samenwerking alsmede de diensten die wij verlenen aan de lidstaten, te verbeteren. In deze steeds verder digitaliserende wereld zijn veel aankla-gers nog altijd gedwongen om met systemen te werken die niet zijn ontworpen om informatie uit te wisselen met hun collega’s in het buitenland of met Eurojust. In december 2018 hebben de Europese ministers van Justitie het door Eurojust gepresenteerde initiatief voor digitale strafrechtspleging, dat de snelle, betrouwbare en veilige uitwisseling van informatie en bewijsmate-riaal mogelijk maakt, met open armen ontvangen.
Om de strijd tegen terrorisme te versterken, stel-len wij voor om een justitieel register voor ter-rorismebestrijding te introduceren, waarmee wij sneller verbanden tussen lopende onderzoe-ken in verschillende lidstaten kunnen leggen.
De uitvoering van de Eurojust Verordening en onze samenwerking met het toekomstige Europees Open-baar Ministerie spelen in 2019 ook een belangrijke rol. Ten slotte zullen we onze huisstijl binnenkort moder-niseren, om deze af te stemmen op de look-and-feel van ons nieuwe kantoor in Den Haag. Vanaf 15 april 2019 zullen wij ons presenteren met de opmaak die in dit jaarverslag is gebruikt. Dit is slechts een van de manieren waarop Eurojust zich voorbereidt op de toekomst, waarin wij de leidende partner van de EU blijven bij het voor de rechter brengen van criminelen.
Ladislav HAMRAN, voorzitter van Eurojust
6
7-8 maart – Gezamenlijke confe-rentie over cybercriminaliteit.
De conferentie was georganiseerd samen met het Programmabureau Computermisdrijven
van de Raad van Europa en was gericht op het strafrechtbeleid met betrekking
tot cybercriminaliteit en het vergaren van elektronisch bewijsmateriaal
25-26 april – Vergadering van het Europees Justitieel Netwerk voor Cybercriminaliteit inzake initiatieven voor elektronisch bewijsmateriaal, gegevensbewaring en de juridische aspecten
van het gebruiken van encryptie in strafrechtelijke onderzoeken
6-7 juni – 14e jaarlijkse vergaderingvan nationale deskundigen over
gemeenschappelijke onderzoeksteams, waarbij het verbeteren van het gebruik
van GOT’s met snellere, eenvoudigere en effectievere processen centraal stonn
effectievere processen centraal stond
27-29 juni – 50e plenaire vergadering van het Europees Justitieel Netwerk, in Sofia, Bulgarije
4 juni – Eurojust en Europol onderte-kenen een memorandum van over-
eenstemming over de financiering van gemeenschappelijke onderzoeksteams
30-31 mei – Vergadering binnen Eurojust overmigrantensmokkel met als doel de uitwisseling van ervaringen
met en ‘best practices’ voor het ontmantelen van georganiseerde criminele groepen die betrokken zijn bij migrantensmokkel
21-22 juni – Jaarlijkse vergadering van Eurojust overterrorismebestrijding, waarbij de justitiële reactie op
personen die terugkeren naar Europa vanuit gevechtszones in Irak en Syrië, alsmede de ondersteuning van slacht-
offers van terroristische aanslagen, centraal stonden
JANUARI FEBRUARI MAART APRIL MEI JUNI
Gebeurtenissen bij Eurojust in
2018
7
JULI AUGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER DECEMBER
3 juli – Bezoek van een hooggeplaatste delegatie uit Libië om de samenwerking bij het bestrijden van georganiseerde grensoverschrijdende criminaliteit te versterken en de frequentere betrokkenheid van Libië bij zaken van Eurojust te bevorderen
10 juli – Bezoek van vicesecretaris-generaal van de VN Vladimir Voronkov (Bureau voor terrorismebestrijding) om de mogelijkheden voor samenwerking op het gebied van terrorismebestrijdingsactiviteiten, het ontwrichten van terreurnetwerken en het voorkomen van radicalisering te bespreken
18 augustus – Eerste verbindingsmagistraat
voor Oekraïne Myroslava Krasnoborova
werd bij Eurojust benoemd tot verbindingsmagistraat
voor Oekraïne
19-20 september – Deskundigenvergadering over het Europees onderzoeksbevel voor het vaststellen van praktische en juridische problemen bij het toepassen van het EOB, het uitwisselen van ervaringen en ‘best practices’, alsmede het bespreken van de wijze waarop Eurojust nationale autoriteiten verder kan ondersteunen
19 oktober – 13e vergadering van het Consultatieve Forum Topaanklagers uit heel Europa bespraken de uitdagingen van
grensoverschrijdend terrorisme en migrantensmokkel, snellere
en eenvoudigere toegang tot elektronisch bewijsmateriaal en de
effectieve uitvoering van het EOB
14-15 november – 25e vergadering van het Europese Genocidenetwerk
Meer dan 120 deskundigen en hooggeplaatste afgevaardigden van EU-lidstaten en internationale
organisaties wisselden waardevolle kennis en ervaringen uit over het onderzoeken en vervolgen van genocide,
misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden
12 november – Eerste verbindingsmagistraat voor Noord-Macedonië Lenche Ristoska werd bij Eurojust benoemd tot verbindingsmagistraat voor Noord-Macedonië
8-9 november – 5e plenaire vergadering van het Europees Justitieel Netwerk voor Cybercriminaliteit Deskundigen op het gebied van cybercriminaliteit uit heel Europa bespraken actuele en nieuwe uitdagingen op het gebied van cybercriminali-
teit, alsmede manieren om de grensoverschrijdende samenwerking te verbeteren
14-15 november – Europese-Amerikaanse vergadering over bewijsmateriaal van slagvelden Aanklagers, politiefunctionarissen, militairen en terrorismebestrijdingsdeskundigen van beide kanten van de Atlantische Oceaan bespraken hoe informatie die op het slagveld is vergaard als toelaatbaar bewijsmateriaal kan worden gebruikt in civiele rechtbanken voor het vervolgen van terreurdadenen leden van terreurorganisaties
Vandaag hebben we een duidelijke boodschap afgegeven aan georganiseerde criminele groepen in heel Europa. Ze zijn niet de enigen die over de grenzen heen kunnen werken: de Europese gerechtelijke- en rechtshandhavingsautoriteiten kunnen dit ook.Door samen te werken en gebruik te maken van de unieke hulpmiddelen waarover wij in de EU beschikken, zoals de mogelijkheid om een gemeenschappelijk onderzoeksteam in te stellen en met de praktische ondersteuning van EU-agentschappen zoals Eurojust en Europol, zijn wij in staat om dit soort ernstige, georganiseerde criminaliteit op te sporen, te onderzoeken en te vervolgen.
Filippo Spiezia,vicevoorzittervanEurojustenNationaalLidvoorItalië,opdeactiedagvoor”Operatie Pollino” op 5 december 2018
9
In2018bleefhetaantalzakenbijEurojust gestaag groeien naar meer dan 6 500
Praktische ondersteuning van onderzoeken naar ernstige grensoverschrijdende criminaliteit
In reactie op de bedreigingen van de binnenlandse veiligheid richt Europa zich voornamelijk op georganiseerde criminaliteit, terrorisme, cybercriminaliteit en migrantensmokkel. Deze strafbare feiten hebben een grote impact, zijn onderling verbonden en hebben een sterk grensoverschrijdend karakter.
Eurojust is een belangrijk onderdeel van de operationele reactie voor het bestrijden van deze bedreigingen. Voor elke zaak coördineert Eurojust de onderzoeken door informatie-uitwisseling te bevorderen, verbanden tussen lopende onderzoeken te leggen, strategieën voor rechtsvervolging te ontwikkelen en gezamenlijke acties uit te voeren. Er moeten vaak belangrijke problemen op het gebied van rechtsbevoegdheid worden opgelost: de justitiële autoriteiten moeten bepalen waar een verdachte het best kan worden berecht. Dit
+19 %
2015 2016 2017 2018
+15 %+17 %
1 862
2 311
2 435
2 461
2 910
2 698
3 337
3 317
Nieuwe zaken Lopende zaken uit voorgaande jaren
besluit is in grensoverschrijdende onderzoeken ontzettend belangrijk, omdat personen volgens een essentieel strafrechtelijk beginsel voor hetzelfde strafbare feit slechts één keer kunnen worden berecht.
` Er werden gedurende het jaar meer dan 3 300 nieuwe zaken aangebracht door aanklagers of onderzoeksrechters uit de hele Europese Unie, een stijging van 19 % ten opzichte van 2017.
` Daarnaast liepen er nog meer dan 3 200 zaken uit voorgaande jaren. Bij complexe onderzoeken is Eurojust langdurig betrok-ken en biedt het in verschillende fases van de zaak ondersteuning, vanaf het onder-zoek tot de behandeling door de rechter. Deze zaken kunnen meerdere jaren duren.
10
De Europese Unie is gebaseerd op het principe van de rechtsstaat. Politiefunctionaris-sen, onderzoeksrechters, aanklagers en rechters vormen de strafrechtketen en be-schikkenoverdeterritorialebevoegdheiddieinhetnationaalrechtisgedefinieerd.
Bij het bestrijden van grensoverschrijdende criminaliteit zijn onderzoeksrechters en aan-klagers vanaf het begin betrokken.
TENLASTELEGGING & BEOORDELING VAN DE TEN LASTE GELEGDE FEITEN
` Het opsporen van gerelateerde onderzoeken en bijdragen aan gemeenschappelijke strategieën in grensoverschrijdende zaken via de Nationale Leden en verbindingsmagistraten van Eurojust
` Ondersteuning van adviseurs voor justitiële samenwerking die gespecialiseerd zijn in de toepassing van Europe-se justitiële instrumenten
` Het bieden van veilige vergaderruimtes, gespecialiseerdeICT-systemenen simultaantolken
` Het spelen van een leidende rolbijhetinstellenenfinan-cieren van gemeenschap-pelijke onderzoeksteams
` Er wordt een in Europa uniek instrument, het coördinatiecentrum van Eurojust, gebruikt om in realtime informatie uit te wisselen tussen spelers op het gebied van justitie en rechtshandhaving die betrokken zijn bij complexe grensoverschrijdende zaken en voor het synchroniseren van operaties (aanhoudingen, doorzoekingen, inbeslagnemingen) in de verschillende betrokken staten
` Ondersteuning bij het opstellen en tijdig afgeven van Europese aanhoudingsbevelen, bevelen tot inbeslagneming en verbeurdverklaringen, en Europese onderzoeksbevelen
` IngelijktijdigeprocedureskanEurojust nationale justitiële autoriteiten helpen om de reikwijdte van binnenlandse procedures af te bakenen ombevoegdheidsconflictenen dubbele vervolging te voorkomen
HANDELINGONDERZOEK
POLITIE
ONDERZOEKSRECHTERS
AANKLAGERS
EUROJUST wERkT haRd Om gREnSOvERSchRiJdEndE cRiminaliTEiT biJ ElkE STap van hET STRafREchTpROcES Op TE lOSSEn
11
Via Eurojust kunnen aanklagers en onderzoeksrechters de belemmeringen die worden veroorzaakt door nationale grenzen, wegnemen. Het orgaan voor justitiële samenwerking van de Europese Unie
dat in 2002 is opgericht en in Den Haag is gevestigd, werkt als een permanent centrum dat 365 dagen per jaar en 24 uur per dag criminaliteit bestrijdt. Eurojust heeft een unieke hybride structuur, waarin nationaleautoriteitensamenwerkenbinneneendoordeEUgefinancierdoperationeelagentschap:
` Elke EU-lidstaat wordt vertegenwoordigd door een Nationale Desk, die bestaat uit een team van aanklagers en/of onderzoeksrechters en wordt geleid door een Nationaal Lid. De Nationale Leden zijn de belangrijkste contactpunten voor hun collega’s van hun nationale Openbaar Minis-terie. Ze geven advies, vergemakkelijken het gebruik van de diensten van Eurojust en leggen de juiste contacten met aanklagers uit andere landen om ervoor te zorgen dat de grensoverschrij-dende samenwerking zo voorspoedig mogelijk verloopt.
` De administratie van Eurojust heeft adviseurs voor justitiële samenwerking in dienst die specialisti-sche kennis hebben van de werking van verschillende nationale rechtssystemen en de Europese jus-titiële instrumenten. De administratie is ook verantwoordelijk voor het Case Management Systeem, de veiligheid van het pand en het personeel en de praktische organisatie van coördinatievergaderin-gen en coördinatiecentra van waaruit aanklagers in realtime toezicht kunnen houden op acties.
` Zes niet-EU-lidstaten hebben verbindingsmagistraten gestationeerd bij Eurojust.
VERVOLGING & RECHTSZAAK
VEROORDELING
VRIJSPRAAK
ONTNEMING VAN ILLEGAAL
VERMOGEN
STRAFRECHT in het hart van onze veiligheidsketen
` Eurojust biedt ondersteuning tijdens rechtszaken, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat informatie die in het ene land is vergaard via videoconferenties als bewijsmateriaal kan worden gebruikt tijdens een rechtszaak die in een ander land plaatsvindt
SCHADELOOSSTELLING VAN SLACHTOFFERS
RECHTERS
12
Georganiseerde criminele groepen houden zich bezig met verschillende criminele activiteiten, zoals drugshandel, mensenhandel/mensensmokkel, migrantensmokkel en terrorisme. De zaken die
FRAUDE
WITWASPRAKTIJKEN
DRUGSHANDEL
MOBIELEGEORGANISEERDECRIMINELEGROEPEN(MOCG'S)
MENSENHANDEL/MENSENSMOKKEL
CORRUPTIE
CYBERCRIMINALITEIT
TERRORISME
STRAFBAREFEITENTEGENDEFINANCIËLEBELANGENVANDEEU
MIGRANTENSMOKKEL
MILIEUCRIMINALITEIT
1 022 907
432612
451450
273268
150194
99120
107 84
91 68
86 71
12 / 24
79148
Eurojust behandelt zijn vraaggestuurd en hebben daarom betrekking op allerlei verschillende soorten criminaliteit.
Zaken per soort criminaliteit in 2018
Een onderzoek kan in verschillende categorieën vallen als dit betrekking heeft op verschillendesoortencriminaliteit.Raadpleegde databijlage voor meer informatie.
Nieuwe zaken Lopende zaken uit voorgaande jaren
Operatie PollinoHetgrootstegecoördineerdeoptredentegende‘Ndrangheta-maffiainEuropatotnutoe
In2018speeldeEurojustineendoordeNederlandseDeskgeïnitieerdezaakeenessentiëlerolineenvande grootste onderzoeken naar georganiseerde criminaliteit in Europa tot nu toe. Tijdens deze operatie met de codenaam “Operatie Pollino”tradenjustitiële-enopsporingsautoriteiteninNederland,Italië,Duitsland,België,Luxemburg,hetVerenigdKoninkrijk,SpanjeenPortugalgecoördineerdenslagvaardigop tegen de “‘Ndrangheta”, een van de machtigste criminele netwerken ter wereld. Door de activiteiten perlandoptesplitsen,profiteerdehetmaffia-netwerkvanjuridischeverschillentussenrechtsgebiedenen kon zo aan de aandacht ontsnappen. Elk misdrijf kan namelijk een op zichzelf staande handeling lijken in plaats van deel van een internationale operatie, als het uitsluitend afzonderlijk wordt onderzocht.
De betrokken autoriteiten werkten stap voor stap intensief samen om hun kennis en creativiteit te bundelen en zo een gezamenlijke strategie te bepalen en de daadwerkelijke omvang en complexiteit van de criminele activiteit aan het licht te brengen.
De gesynchroniseerde gecoördineerde acties leidden tot de opsporing van bijna 4 000 kg cocaïne en grote hoeveelheden andere drugs, de inbeslagname van naar schatting € 2 miljoen aan criminele vermogensbestanddelen en 84 aanhoudingen(6inNederland,41inItalië,22inDuitsland,14inBelgië,2inLuxemburg,1inhetVerenigdKoninkrijk,1inSpanjeen1inZwitserland).Deuitwisselingvanbewijsmateriaal tussen de betrokken landen, waardoor de aanklagers sterke bewijsposities konden opbouwen, was essentieel voor de operatie.
5/12/2018 GEZAMENLIJKE ACTIEDAG De gelijktijdige actie door een paar honderd politiefunctionarissen wordt in realtime gevolgd door aanklagers en onderzoeksrechters vanuit het coördinatiecentrum bij Eurojust, waardoor nieuwe gegevens die tijdens de actiedag door de politie worden verzameld snel kunnen worden geanalyseerd en de strategie waar nodig kan worden aangepast.
De zaak is in 2014 begonnen, toen de Fiscale Inlichtingen-enOpsporingsdienst(FIOD)eenonderzoek naar mogelijk witwassen voorlegde aan Eurojust. De Nederlandse Desk bij Eurojust moedigde de andere betrokken landen vervolgens proactief aan om de zaak, die duidelijk verbanden metItaliëenDuitslandhad,tebestuderen.
2016ErwordteendoorEurojustgefinancierdgemeenschappelijk onderzoeksteam opgericht waarNederland,ItaliëenDuitslandbijbetrokkenzijn, om het onderzoek te coördineren. Europol verschaft een veelomvattende data-analyse.
De betrokken autoriteiten werken stap voor stap intensief samen om hun kennis en creativiteit te bundelen en zo een gezamenlijke strategie te bepalen en de daadwerkelijke omvang en complexiteit van de criminele activiteit aan het licht te brengen.
Tijdens het onderzoek worden in heel Europabijna4000kgcocaïneenaanzienlijkehoeveelheden andere drugs in beslag genomen.
Het verloop van Operatie Pollino
13
14
MAART 2018 – Ontmantelen van een grote georganiseerde criminele groep die betrokken was bij drugshandel in Finland en Nederland De drugs werden via Duitsland en Zweden verhandeld. Eurojust hielp bij de gelijktijdige uitvoering van Europese onderzoeksbevelen en Europese aanhoudingsbevelen en bood via een coördinatiecentrum hulp bij de ontwikkeling van gecoördineerde strategieën voor de gezamenlijke operaties van de Finse, Nederlandse, Duitse en Zweedse nationale autoriteiten. Als gevolg van de actie werd naar schatting € 2,8 miljoen in beslag genomen.
JULI 2018 – Groot prostitutienetwerk ontmanteld in Frankrijk, Bulgarije en Duitsland Tijdens een gezamenlijke actiedag zijn meer dan twintig locaties doorzocht en tien vermoedelijke pooiers aangehouden. De pooiers waren sinds 2015 actief en De pooiers waren sinds 2015 actief en beloofden jonge Bulgaarse vrouwen een legaal dienstverband in Frankrijk. De vrouwen werden eerst naar Duitsland gebracht en vervolgens naar Straatsburg en Annecy,waarzewerdengedwongenomindeprostitutie te werken. De vrouwen moesten hun verdiende geld aan de pooiers geven, die hen scherp in de gaten hielden. Eurojust heeft twee coördinatievergaderingen gehouden, die resulteerden in de ondertekening door Frankrijk en Bulgarije van een overeenkomst voor een gemeenschappelijk onderzoeksteam. Eurojust heefthetGOTtevensgefinancierd.Tijdensdeaanhoudingen zijn verschillende prostituees in contact gebracht met steungroepen en organisaties die hen hielpen om veilig naar hun land terug te keren.
APRIL 2018 – Ontmanteling van een Kaukasische maffiaorganisatie die inbraken en winkeldiefstallen pleegde in Frankrijken Griekenland Er zijn meer dan dertig verdachten aangehouden, onder wie de vier leiders van de georganiseerde criminele groep. De OCG pleegde naar schatting dagelijks gemiddeld 13 winkeldiefstallen in Frankrijk en 3 woninginbraken in Griekenland, met een schade van enkele miljoenen euro’s. Naar aanleiding van coördinatievergaderingen bij Eurojust hebben Frankrijk en Griekenland in september 2017 een gemeenschappelijk onderzoeksteam ingesteld. Eurojust coördineerde de gemeenschappelijke actiedag met ondersteuning van Europol, waardoor er in realtime informatie kon worden uitgewisseld en het vergaarde bewijsmateriaal kon worden gecontroleerd aan de hand van de databases van Europol.
AUGUSTUS 2018 – Zweedse vrouw beschuldigd van systematisch seksueel misbruik van haar eigen kinderen aangehouden in Spanje Eurojust heeft een dringend Europees aanhoudingsbevel gefaciliteerd zodat de verdachte, kort nadat in Zweden door de vrouwopgenomenfilmsvankindermisbruikinbeslagzijngenomen,in Malaga kon worden gearresteerd, een huisdoorzoeking plaats kon vinden en bewijsmateriaal in beslag kon worden genomen. De verdachte had haar kinderen meegenomen naar Spanje. Zij zijn in veiligheid gebracht en snel teruggebracht naar Zweden.
15
SEPTEMBER 2018 – Optreden tegen systematische ladingdiefstal in Frankrijk en PolenMet ondersteuning van Eurojust en Europol hebben de Franse en Poolse politie een georganiseerde criminele groep ontmanteld die wordt verdacht van het plegen van ten minste 36 ladingdiefstallen, met een geschatte schade van € 1,5 miljoen. Eurojust verzorgde de coördinatie op justitieel niveau en organiseerde twee coördinatievergaderingen met justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten uit Frankrijk, Polen, Duitsland en Denemarken waarin de nadruk werd gelegd op de grensoverschrijdende activiteiten van de OCG. De internationale justitiële- en politiesamenwerking leidde tot de aanhouding van de zes verdachten.
NOVEMBER 2018 – Een einde maken aan slavernij en slachtoffers van men-senhandel/mensensmokkel redden De actie was gericht op een crimineel netwerk dat actief was in de Spaan-se provincie Segovia en dat mensen dwong om in de landbouw te werken. Door de coördinatie van het optreden van nationale justitiële- en rechtshand-havingsautoriteiten in Spanje en Portugal, faciliteerde Eurojust ver-schillende doorzoekingen, inbeslag-nemingen, inbewaringstellingen en aanhoudingen en de vrijlating van tien slachtoffers van de groep, vier in Spanje en zes in Portugal.
OKTOBER 2018 – Oplossen van een viervoudige moord in ItaliëInaugustus2017iserinhetItaliaanseApri-cena een viervoudige moord gepleegd. Later werd een verdachteindezezaakzelfvermoordinAmsterdam,voorwelkedaadeenItaliaaneenbekentenisheeftaf-gelegd. De dader maakte de locatie van het lichaam be-kend aan de Nederlandse politie. Tijdens een verhoor verteldedemoordenaardatzijnslachtofferbetrokkenwasbijdemoordeninApricena.EurojustwerddirectingeschakeldomdeNederlandseenItaliaanseautori-teiten te helpen bij het koppelen van de onderzoeken naar de moorden, wat leidde tot de snelle uitlevering en overdracht van de vervolging van de Nederlandse autoriteitenaanItaliëenuiteindelijktotdeaanhou-ding van de leidersachterdemoordeninApricena.
NOVEMBER 2018 – Snel optreden voor de aanhouding van een gevaarlijke voort-vluchtige Met ondersteuning van Eurojust en Europol hebben Spaanse en Belgi-sche autoriteiten in het Spaanse Torrevieja een als “zeer gevaarlijk” aangemerkte Belgische voortvluchtige aangehouden. De actiedag werd voorbereid door de Belgische en Spaanse Desk van Eurojust en de Belgische en Spaanse magistra-ten werkten in Spanje samen bij het opstellen van het Europees aanhoudingsbe-vel en het aansturen van de aanhouding.
DECEMBER 2018 – Internationale samenwerking ontwricht netwerk voor illegaal vuurwerk Tijdens gezamenlijke actiedagen in Polen, Nederland en Duitsland die werden onder-steund door Eurojust en Europol, is 80 ton aan explosieven in beslag genomen en zijn 4 webshops geblokkeerd; in Polen zijn 35 leden van de sinds 2012 actieve georgani-seerde criminele groep aangehouden. De OCG verzond ongemarkeerde pakketten met illegaal vuurwerk per gewone post, waardoor zij onschuldige mensen, onder andere bij postbedrijven,ingevaarbrachten.InvoorbereidingopdeactiezijnerverschillendeEu-ropese onderzoeksbevelen uitgewisseld tussen Polen, Duitsland, Nederland en Frankrijk.
16
1 DeondersteuningvoorGOT’svanEurojustiszowelfinancieelalsoperationeel.Vande235ondersteundeGOT’swerdener121gefinancierddoorEurojust.
2 Vanaf januari 2019. Vanwege de lopende aard van de zaken kunnen deze cijfers na het rapport veranderen.3 Een GOT kan zich bezighouden met meerdere soorten misdrijven.
Ondersteunde GOT’s1:235
Nieuw onderte-kend
in 2018, 85 3
Lopende zaken2 uit voorgaande jaren,
150
` Mensenhandel/mensensmokkel, 21 ` Drugshandel, 21 ` Witwassen , 20 ` Fraude, 14 ` Strafbarefeitentegendefinanciële
belangen van de EU, 7 ` Misdrijven waarbij mobiele georgani-
seerde criminele groepen betrokken zijn, 5
` Cybercriminaliteit, 4 ` Migrantensmokkel, 4 ` Corruptie, 2 ` Milieucriminaliteit, 2
Een gemeenschappelijk onderzoeksteam is het meest geavanceerde instrument voor internationale samenwerking in strafzaken. Een GOT is een juridische overeenkomst tussen twee of meer landen om gedurende een vastgestelde periode gemeenschappelijke, grensoverschrijdende strafrechtelijke onderzoeken uit te voeren, met inbegrip van de intensieve en directe uitwisseling
Financiële en logistieke ondersteuning voor meer dan 200 gemeenschappelijke onderzoeksteams
Gemeenschappelijke onderzoeksteams verruimen het perspectief van aanklagers en onderzoekers. Als je samenwerkt met mensen uit verschillende rechtstradities, begrijp je beter waarom ze bepaalde maatregelen wel kunnen uitvoeren en waarom ze andere niet kunnen uitvoeren. De grootste toegevoegde waarde van een GOT is het opbouwen van wederzijds vertrouwen als basis voor de volgende samenwerking. Een GOT-overeenkomst is bedoeld om je het leven makkelijker te maken.
Maja Veber-Sajn, nationaal GOT-deskundige voor Slovenië, op de bijeenkomst van het GOT-netwerk bij Eurojust in juni 2018
van informatie tussen de leden. Eurojust biedt GOT’s zowel financiële en logistieke ondersteuning, als expertise en juridische analyses.
In 2018 ondersteunde Eurojust meer dan 200 GOT’s die verschillende soorten georganiseerde criminaliteit onderzochten.
17
Grensoverschrijdende criminele netwerken hebben één ding gemeen: geld. De georganiseerde criminaliteit draait om winst en alle criminele groepen hebben middelen nodig om hun activiteiten te financieren. Daarom zijn het traceren, bevriezen en in beslag nemen van geld dat in strijd met de wet is verkregen, en het krachtig aanpakken
Bij veel zaken van Eurojust is het onderzoek erop gericht criminele netwerken hun illegale winst te ontnemen enhuntoegangtotfinanciëlemiddelenaftesnijden
van strafbare feiten die betrekking hebben op geld, strategische prioriteiten bij de bestrijding van georganiseerde criminaliteit door de EU. Eurojust ondersteunt dientengevolge veel zaken waarin sprake is van financiële criminaliteit, zoals oplichting en fraude, witwassen, corruptie, fraude met EU-middelen en illegale handel.
Ontmanteling van twee Euro-vervalsingsnetwerken in Italië en FrankrijkMetondersteuningvanEurojustenEuropolhebbendeFranseenItaliaansepolitie22 aanhoudingen verricht en digitale- en drukapparatuur in beslag genomen om criminelenetwerkenteontwrichtendiewordenverdachtvanhetinNapels,Italiëproduceren van vervalste biljetten van €20, €50 en €100 die in Frankrijk werden verspreid.FrankrijkenItaliëhebbenbijEurojusttweecoördinatievergaderingengehoudeneneendoorEurojustgefinancierdenondersteundgemeenschappelijkonderzoeksteam ingesteld voor de coördinatie van de parallelle onderzoeken. Het GOT was doorslaggevend voor het slagen van de gecombineerde acties.
Ontwrichting van grootschalige btw-fraude met meer dan € 20 miljoen schade in verband met de verkoop van tweedehands voertuigen Op verzoek van de Duitse autoriteiten werd de actie ondersteund door een coördinatiecentrum bij Eurojust, hetgeen leidde tot de aan-houding van de hoofdverdachten.VoordezeoperatiewerdenvoornamelijkinRoemeniëen Hongarije meer dan 100 huisdoorzoekingen gedaan, talloze getuigen en verdachten gehoord en bevelen tot bevriezing van bedragen van tot € 18 miljoen erkend.
Onderzoek naar fraude in de voetbalwereld Tegelijkertijd zijn er werden 44 doorzoekingen in Bel-gië en 13 in Frankrijk, Cyprus, Luxemburg, Montenegro, Servië en Noord-Macedonië uitgevoerd. De gelijktijdige operaties buiten België werden door Eurojust gecoördineerd om de uitwisseling en het delen van informatie te vergemakkelijken en om te helpen bij de uitvoering van EOB’s en rogatoire commissies tussen de betrokken partijen. Er zijn documenten en vermogensbe-standdelen uit kluizen en van bankrekeningen in beslag genomen.
De kwaliteit van justitiële samenwerking bij de bestrijding van terrorisme is een grote uitdaging. We kunnen niet meer in ‘silo’s’ in ons eigen land werken. Er is een gemeenschappelijke aanpak nodig. Om de justitiële samenwerking te versterken en te stimuleren, moeten we gebruikmaken van Eurojust, het enige Europese agentschap dat hiertoe in staat is.
François Molins, voormalig hoofdaanklager van de rechtbank van Parijs, tijdens een persconferentie over terrorismebestrijding bij Eurojust op 20 juni 2018
Patrouillerende soldaat en een wake bij kaarslicht in Straatsburg na de terroristische aanslag van 11 december 2018
19
TERREURZAKEN in 2018
11GEMEENSCHAPPELIJKE ONDERZOEKSTEAMS
20COÖRDINATIEVERGADERINGEN
georganiseerd door Eurojust
1Gecoördineerde ACTIEDAG
191 ZAKEN
Justitiële reactie op de veranderende dreiging van terrorisme in Europa
Tussen 2014 en 2018 behandelde Eurojust zes keer zo veel nieuwe terreurzaken, onder andere naar aanleiding van de terroristische aanslagen in de Thalys, in Parijs en Saint-Denis, Brussel en Zaventem, Nice, Saint-Etienne-du-Rouvray, Berlijn, Stockholm, Barcelona en Cambrils, Turku en Straatsburg. Deze zaken waren complex, omdat veel terroristische groepen vandaag de dag goed georganiseerd en internationaal actief zijn.
In 2018 coördineerde Eurojust bijna 200 grensoverschrijdende onderzoeken naar terrorisme. Er zijn een aantal belangrijke uitdagingen aangegaan voor het opschalen van de justitiële reactie op terrorisme, zoals het intensiveren van de uitwisseling van gegevens, het bepalen van een reactie op buitenlandse terroristische strijders (FTF’s) die terugkeren naar Europa, en het ondersteunen van slachtoffers van terroristische aanslagen. Eurojust heeft ook een rapport over terrorismefinanciering gepubliceerd om nationale autoriteiten te helpen om tot veroordelingen te komen in gevallen van terrorismefinanciering, en heeft juridische analyses verstrekt van baanbrekende uitspraken in terrorismezaken. Eurojust werkt op basis van vertrouwen nauw samen met Europol. Nadat Eurojust in 2015 en 2016 associatieovereenkomsten had ondertekend voor de analyseprojecten TRAVELLERS (buitenlandse terroristische strijders) en HYDRA
(Islamistisch extremistisch terrorisme), heeft het zich in 2018 aangesloten bij het analyseproject DOLPHIN (niet-Islamistische extremistische terreurorganisatie die de EU bedreigt). Dankzij deze analyseprojecten kunnen Eurojust en Europol de informatie-uitwisseling in terreurzaken verbeteren.
Coördinatie van het onderzoek na de terroristische aanslagen in Parijs in november 2015 IndenasleepvandeterroristischeaanslageninParijsenSaint-Denisop13november2015heeftEurojust een zaak geopend waar naast Frankrijk nog 14 lidstaten en alsmede de VS, bijbetrokken waren.IntussenhebbenFrankrijkenBelgiëeengemeenschappelijk onderzoeksteam ingesteld waarbij Nederland zich later heeft aangesloten. Dankzij de samenwerking kwamen mogelijkeverbandentussendeaanslageninParijsenandereterreurzakenaanhetlicht.Alsgevolg hiervan zijn twee verdachten in Oostenrijk gearresteerd en is één verdachte die zich in hechtenis in Duitsland bevond aan de Franse autoriteiten overgeleverd. Het onderzoek liep gedurende heel 2018. Sinds de opening van de zaak bij Eurojust in november 2015 heeft de Franse Desk op verzoek van de justitiële autoriteiten die belast zijn met het onderzoek 13 coördinatievergaderingen georganiseerd. Zes hiervan werden in 2018 gehouden.
20
Lidstaten ondersteunen voor de juiste justitiële reactie op terugkerende buitenlandse terroristische strijders
Gezien de aanhoudende terroristische dreiging in heel Europa is het essentieel dat de justitiële autoriteiten van de EU-lidstaten effectief samenwerken. Voor de gemeenschappelijke inspanningen van de EU tegen terrorisme is het nodig dat de gegevens uit onderzoeken en vervolgingen in lidstaten snel en veilig worden uitgewisseld. Daarom moet er prioriteit worden gegeven aan het delen van operationele informatie op basis van Besluit 2005/671/JBZ van de Raad, waarin wordt bepaald dat alle in de lidstaten beschikbare informatie over onderzoeken, strafprocedures en strafrechtelijke veroordelingen voor terreurzaken zowel aan Eurojust als aan Interpol moet worden verstrekt.
In hun gezamenlijke verklaring van 20 juni 2018 hebben Frankrijk, Duitsland, Spanje en België opgeroepen tot de versterking van de
Het opzetten van een Europees justitieel register voor terrorismebestrijding
beschikbaarheid en het delen van informatie en het opzetten van een Europees justitieel register voor terrorismebestrijding bij Eurojust. Op de Europese conferentie voor terrorismebestrijding in Parijs op 5 november 2018 werd dit initiatief ook gesteund door Italië, Luxemburg en Nederland.
Het belangrijkste doel van dit centrale register op EU-niveau is het leggen van mogelijke verbanden tussen lopende onderzoeken die worden uitgevoerd in verschillende lidstaten, en het vaststellen van de behoefte aan coördinatie onder alle betrokken justitiële autoriteiten. Eurojust werkt reeds aan dit voorstel, dat inmiddels wordt gesteund door de Eurocommissaris voor de Veiligheidsunie, dhr. Julian King, de voorzitter van de Bijzondere Com-missie terrorisme van het Europees Parlement, mw. Nathalie Griesbeck, en de EU-coördinator voor terrorismebestrijding, dhr. Gilles de Kerchove.
De meeste mensen die in 2013 en 2014 terugkeerden, waren jong. Welk standpunt moeten we innemen nu zij een pad hebben gekozen dat niet strookt met de waarden van onze maatschappij, omdat zij actief hebben samengewerkt met terroristische groepen? […] Eurojust kan verschillende autoriteiten samenbrengen en gemeenschappelijke procedures invoeren die overeenstemmen met de fundamentele waarden van onze maatschappijen.
Frédéric Van Leeuw, federale procureur, België, tijdens een persconferentieover terrorismebestrijding bij Eurojust op 20 juni 2018
Amaq: optreden tegen extremistische propaganda Eurojust heeft geholpen bij de coördinatie van een gezamenlijke actie tegen de propaganda- activiteiten vandemilitantegroepIslamitischeStaat(IS).BijdeoperatieonderleidingvanhetBelgischeFederaleParket waren ook aanklagers en rechtshandhavingsautoriteiten uit lidstaten en andere landen, tezamen metEuropolbetrokken.NaaraanleidinghiervanwerdenverschillendemediakanalenmetIS-steunplatgelegd,waaronderpersbureauAmaq,radiostational-BayanennieuwssitesHalumuenNashir.AlsgevolgvandeactiewasISmindergoedinstaatominEuropaterroristischmateriaaluittezendenentepubliceren.KortnadesuccesvolleoperatieorganiseerdedeBelgischeDeskeenbijeenkomstvoordecoördinatie van follow-upacties en het bespreken van kwesties op het gebied van rechtsbevoegdheid.
21
Eurojust helpt justitiële autoriteiten nog steeds met het oplossen van uitdagingen in onderzoeken met betrekking tot FTF’s en het opbouwen van een sterke bewijspositie in rechtszaken. Voor de coördinatie van onderzoeken en vervolgingen in verband met terro-rismebestrijding heeft Eurojust nationale autoriteiten geholpen bij het analyseren van relevante ervaringen en jurisprudentie, onder andere in zijn Monitor van Veroordelingen voor Terrorisme, om zo gemeenschap-pelijke uitdagingen en ‘best practices’ vast te stellen.
De Eurojust-vergadering over terrorismebestrijding op 20 en 21 juni 2018 bood een vertrouwd platform voor het delen van ervaringen en lessen die zijn getrokken uit zaken in verband met terroristische aanslagen en –netwerken, alsmede de nationale aanpak voor het vervolgen van terugkerende FTF’s. De Speciaal Adviseur van de Voorzitter van de Eu-ropese Commissie voor de schadeloosstelling van slachtoffers van misdrijven, presenteerde verscheide-ne uitdagingen in het voldoen aan de behoeften van slachtoffers van misdrijven. EU-lidstaten die onlangs zijn getroffen door terroristische aanslagen, deelden hun ervaringen met het steunen van slachtoffers en hun gezinnen. Eurojust presenteerde concrete voorbeelden van haar hulp bij het faciliteren van
justitiële samenwerking, om ervoor te zor-gen dat buitenlandse slachtoffers van terro-ristische aanslagen in kennis worden gesteld van de bijstand waar zij recht op hebben in het land waar de aanslag plaatsvindt, alsmede van hun procedurele rechten en van hun rechten op schadeloosstelling en tegemoetkoming.
Een ander belangrijk aspect van deze uitdaging is hoe informatie die is vergaard op het slagveld, als toelaatbaar bewijsmateriaal kan worden gebruikt. In juni 2018 heeft Eurojust een memorandum ge-publiceerd over de uitdagingen en ‘best practices’ van het gebruik van bewijsmateriaal dat is vergaard op het slagveld voor onderzoeken en vervolgin-gen van strafbare feiten van terroristische aard.
In november 2018 vond er bij Eurojust een door de Amerikaanse autoriteiten georganiseerd in-ternationaal evenement over op het slagveld vergaard bewijsmateriaal plaats, waar aankla-gers, politiefunctionarissen, militairen en terro-rismebestrijdingsdeskundigen van beide kanten van de Atlantische Oceaan samenkwamen. Zij bespraken onderzoeksinstrumenten, het gebruik van databases en verschillende ‘casestudies’.
Het zorgen voor slachtoffers van terrorisme is een krachtig wapen voor de bestrijding ervan. Door voor de slachtofferste zorgen en gehoor te geven aan hun behoeften, dragen wij de duidelijke boodschap uit dat onze maatschappelijke waarden, zoals mensenrechten en democratie, sterker worden wanneer ze worden aangevallen.
Joëlle Milquet,SpeciaalAdviseurvandeVoorzittervandeEuropeseCom-missievoordeschadeloosstellingvanslachtoffersvanmisdrijventijdensde Eurojust-vergadering over terrorismebestrijding op 20 en 21 juni 2018
De huidige infrastructuur van onze landen is gebaseerd op IT-technologie die erg modern is, maar onze systemen wel kwetsbaar maakt. Onze infrastructuur kan onverwachts worden aangevallen, waardoor enorme schade ontstaat. Daarom moeten we goed voorbereid zijn en de risico’s beperken. In het verleden duurde het even voordat het strafrecht kon reageren. Nu moeten we snel optreden en in onze reactie een stap vooruitlopen, vooral bij het ontwikkelen van onze IT-systemen en cyberkennis.
Raivo Sepp, Nationaal Lid voor Estland bij Eurojust (2004 tot 2019)en voormalig Procureur-Generaal
23
CYBERCRIMINALITEIT- zaken in 2018
9GEMEENSCHAPPELIJKE ONDERZOEKSTEAMS
28COÖRDINATIEVERGADERINGEN
georganiseerd door Eurojust
2Gecoördineerde ACTIEDAGEN
219 ZAKEN
CybercriminaliteitEen snel justitieel antwoord op snelle criminaliteit
De afgelopen jaren hebben technologische doorbraken gezorgd voor een schat aan positieve ontwikkelingen. Maar criminelen maken ook gebruik van de snelheid, het gemak en de anonimiteit van het internet bij het verrichten van allerlei criminele activiteiten zonder fysieke of virtuele grenzen, die grote schade kunnen veroorzaken en een serieuze dreiging vormen voor slachtoffers over de hele wereld.
In 2018 speelde Eurojust een belangrijke rol bij meer dan 200 onderzoeken naar cybercriminaliteit. Eurojust werkte op verschillende niveaus aan het optreden tegen deze groeiende vorm van illegale activiteiten, zoals bij de omgang met slachtoffers van cybercriminaliteit, de toegang tot gegevens voor strafrechtelijke procedures, en de encryptie en het bewaren van de gegevens die nodig zijn als bewijsmateriaal. Bovendien komt het Europees Justitieel Netwerk Cybercriminaliteit samen bij Eurojust.
MAART 2018 – 20 hackers aangehouden in verband met oplichting door phishing ter waarde van € 1 miljoen Criminelen hebben e-mailadressen van belastingautoriteiten nagemaakt om klanten van bankeninItaliëenRoemeniëoptelichten.Uitdeonderzoekenbleekookdatdezepersonenmo-gelijk betrokken waren bij andere strafbare feiten, waaronder witwassen, drugshandel, prostitutie enmensenhandel/mensensmokkel.DebijdragevanEurojustbestonduithetinstellenenfinan-cierenvaneenGOT,waardoorerefficiëntkonwordensamengewerktengecoördineerd,onderandere door de aanhoudende uitwisseling van informatie en bewijsmateriaal. Dankzij het ge-meenschappelijkeonderzoekkoneenbevoegdheidsconflictwordenvoorkomenenkwamereengecoördineerde actiedag tussen de twee landen, die in realtime werd gevolgd vanuit het coördina-tiecentrum bij Eurojust en waarbij gelijktijdig aanhoudingen en doorzoekingen werden verricht.
JULI 2018 – Optreden in heel Europa tegen een georganiseerd cyberfraudenetwerk dat handelde in onwettig verkregen, hoogwaardige handelswaar De illegale handelswaar werd naar verluidt voornamelijk verkochtinOost-Europa,d.w.z.Rusland,OekraïneendeBaltischestaten.Deillegalewinstenwerdengeschat op meer dan € 18 miljoen. Duitsland en Litouwen hebben een onderzoek opgestart en via Eurojust een GOT ingesteld om de uitwisseling van informatie rondom de zaak te vereenvoudigen en versnellen. Eurojust heeft verschillende coördinatievergaderingen georganiseerd en de onderzoeken voorafgaand aan het proces ondersteund; er zijn 17 verdachten aangehouden, onder wie de leider van de OCG en er zijn talloze privéwoningen en bedrijven doorzocht in Duitsland, Litouwen, Estland, Zwitserland,Cyprus,hetVerenigdKoninkrijk,Finland,LetlandenOekraïne.
24
NOVEMBER 2018 – Ontwrichten van illegaal online gokken, witwassen en belastingfraude De winst van de OCG bedroeg naar schatting € 80 miljoen. Na een onderzoek van 15 maanden onder leiding van Portugal en Luxemburg resulteerde de actie in 30 aanhoudingen, 275 doorzoekingen, de inbeslagname van € 576 000 en van computers, tablets en hardware, vuurwapens en voertuigen. Er werd meer dan € 6 miljoen aan criminele vermogensbestanddelen in beslag genomen. Eurojust hielp bij het onderzoek, onder andere met het afgeven van EOB’s en de bevelen tot bevriezing.
Samenwerken om cybercriminelen een stap voor te blijvenHet Europees Justitieel Netwerk Cybercriminaliteit komt samen bij Eurojust. Dit is een netwerk van bevoegde autoriteiten uit heel Europa die regelmatig bij elkaar komen om expertise en ‘best practices’ uit te wisselen met betrekking tot het onderzoek naar en de vervolging van cybercriminaliteit. Het netwerk moedigt ook de dialoog aan tussen de verschillende belanghebbenden om de rechtsorde in de cyberspace te beschermen.
In 2018 behandelde het EJCN de volgende hoofdonderwerpen:
` slachtoffers van cybercriminaliteit: praktische uitdagingen bij het omgaan met de grote hoeveelheid slachtoffers in gevallen van cybercriminaliteit;
` toegang tot gegevens: recente ontwikkelingen en mogelijke oplossingen met betrekking tot de toegang tot WHOIS-gegevens voor strafrechtelijke procedures;
` elektronisch bewijsmateriaal: ontwikkelingen met betrekking tot de nieuwe wetgevingsinstrumenten die zijn voorgesteld door de Europese Commissie;
` training: hoe cybercriminaliteit en criminaliteit via computers het best onderzocht kunnen worden; met name gericht op het bieden van training aan spelers op gerechtelijk niveau, en
` encryptie en gegevensbewaring: het vermogen van justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten om informatie te verkrijgen uit de benodigde digitale apparatuur als bewijsmateriaal in strafrechtelijke onderzoeken en om criminelen te vervolgen en te veroordelen.
Eurojust heeft in 2018 ook de 4e Justitiële Monitor inzake Cybercriminaliteit (CJM) gepubliceerd. De CJM bevat een overzicht van de ontwikkelingen op het gebied van wetgeving, alsmede analyses van behandelde zaken op het gebied van cybercriminaliteit.
Aanpakken van de uitdagingen van elektronisch bewijsmateriaal
Eurojust pakt het probleem van elektronisch bewijsmateriaal voornamelijk aan door middel van het project Scientific Information Retrieval Integrated Utilisation System (SIRIUS), in samen-werking met Europol. SIRIUS is een innovatief project met een interactief platform voor het delen van kennis dat toegankelijk is voor justitië-le- en rechtshandhavingsautoriteiten, en als doel heeft de samenwerking tussen de EU en de VS voor grensoverschrijdende toegang tot elektro-nisch bewijsmateriaal, te verbeteren. SIRIUS pakt de problemen en uitdagingen aan waarop men stuit bij het doen van onderzoek op internet.SIRIUS is een belangrijk referentiepunt geworden dat professionals in staat stelt kennis te vergaren en operationele toegevoegde waarde te bieden bij het onderzoeken en vervolgen van terrorisme en andere strafbare feiten. De bijdrage aan het initia-tief van Eurojust is gericht op de justitiële dimen-sie en de processen voor wederzijdse rechtshulp (RHV) tussen de Europese Unie en de VS.
Om de belemmeringen bij het vergaren van grensoverschrijdend elektronisch bewijsmateri-aal weg te nemen, heeft de Europese Commissie in april 2018 nieuwe wetgeving voorgesteld om de toegang van rechtshandhavingsautoriteiten tot dergelijke gegevens te vereenvoudigen. Euro-just heeft het pakket nauwkeurig geanalyseerd vanuit het perspectief van de professional en ziet de voorstellen als een positieve stap vooruit.
Inmaart2018zijndeelnemersuitmeerdan60 landen van over de hele wereld bij Eurojust samengekomen om meer inzicht te krijgen in de assistentie die beschikbaar is voor justitiële professionals op het gebied van cybercriminali-teit. De conferentie werd gezamenlijk georgani-seerd door Eurojust en het Programmabureau ComputermisdrijvenvandeRaadvanEuropa.
25
Uit onze onderzoeken blijkt dat de illegale migratiestroom bij iedere stap wordt beheerst door criminele organisaties: vanaf het land van herkomst, gedurende de reis over land, tot aan de uiteindelijke oversteek over de zee. Het gaat niet om één organisatie, maar om verschillende groepen met verschillende werkwijzen.
Giovanni Salvi,Procureur-GeneraalvanRome,ophetAdviesforumvan Procureurs-Generaal
26
De Europese grenzen beschermen Samenwerken met landen van herkomst, doorvoer en -bestemming
Migrantensmokkel is een misdrijf tegen de integriteit van de Europese grenzen. Om de onderzoeken te laten slagen, is het noodzakelijk dat er zowel tussen de lidstaten onderling als met de landen van herkomst, doorvoer en -bestemming buiten Europa een effectieve justitiële samenwerking is. De onderzoeken worden nog ingewikkelder vanwege het feit dat de georganiseerde criminele groepen die betrokken zijn bij migrantensmokkel, vaak verschillende criminele activiteiten combineren, waardoor de onderzoeken veelzijdig en complex zijn.
In mei 2018 vond er bij Eurojust een vergadering van deskundigen over migrantensmokkel plaats, waar professionals uit de lidstaten en uit Servië en Turkije op afkwamen. De deskundigen concen-treerden zich op de opkomende werkwijzen van migrantensmokkelnetwerken, waarbij zij de moge-lijkheden verkenden die voortkomen uit samenwer-king met derde landen, en zochten naar oplossingen als reactie op de specifieke kenmerken van dit type criminaliteit. Voor een succesvolle aanpak is een gecoördineerde reactie nodig, met inbegrip van het vroegtijdig opzetten van financiële onderzoeken. Bovendien moeten alle onderzoeksinstrumenten,
MIGRANTEN- SMOKKELZAKEN in 2018
12GEMEENSCHAPPELIJKE ONDERZOEKSTEAMS
17COÖRDINATIEVERGADERINGEN
georganiseerd door Eurojust
3Gecoördineerde ACTIEDAGEN
157 ZAKEN
waaronder in het bijzonder de GOT’s, worden inge-zet en moet informatie efficiënt worden gedeeld. Het gehele smokkelnetwerk moet worden aangepakt en er moeten onderzoeken worden gestart in alle landen waarin afdelingen van de OCG actief zijn.
FEBRUARI 2018 – Beslissen waar een migrantensmokkelaar moet worden vervolgd. Een Syrische staatsburger werd als illegale immigrant aangehouden in Hongarije, maar uit bewijsmateriaalbleekalsneldathijdesmokkelaarwasennieteenslachtoffer.HijwerdookverdachtvanmigrantensmokkelinKroatië.Deautoriteitenhebbenzichvoorondersteuningtot Eurojust gewend om te bepalen waar de verdachte moest worden vervolgd om bevoegdheidsconflictentevermijden.
APRIL 2018 – Ontmanteling van een OCG die migranten uit Afghanistan, Pakistan, Syrië en Irak naar Europa smokkelde De OCG bracht € 1 500 tot € 7 000 per persoon in rekening en smokkeldemensenviaTurkije,Bulgarije,Servië,Kroatië,SloveniëenHongarije.DeillegaleimmigrantenzochtenvoornamelijkasielinOostenrijkenDuitsland,maarookinItaliëenFrankrijk.Roemenië,OostenrijkenSloveniëhebbenhetonderzoekuitgevoerdineenGOTdatdoorEurojustisgefinancierdengefaciliteerd.Degrootschalige,multilateraleactiedagenwerden in realtime gevolgd vanuit het coördinatiecentrum bij Eurojust. Er werden elf verdachten aangehouden, onder wie de leiders van de OCG, er werden huizen doorzocht om bewijsmateriaalveiligtestellenenerwerdenfinanciëlemiddeleninbeslaggenomen.
27
AUGUSTUS 2018 – Gelijktijdige doorzoekingen en aanhoudingen door Duitsland, Roemenië en Polen om een einde te maken aan het smokkelen van mannen en vrouwen uit India en Nepal De illegale immigranten sloten schijnhuwelijken om verblijfsvergunningen teverkrijgen.Iederemigrantbetaaldedesmokkelaarscirca€12000voorhettotaledienstenpakket, waaronder de reis naar Europa, het binnenkomen van Duitsland, het aanvragen van een verblijfsvergunning en het regelen van de trouwceremonie. Tijdens deactiedagnamendenationaleautoriteitenvanDuitsland,RoemeniëenPolenmetondersteuning van Eurojust en Europol een aanzienlijke hoeveelheid bewijsmateriaal in beslag, waaronder huwelijksakten, visitekaartjes van weddingplanners, ongebruikte trouwringen, elektronische opslagapparatuur en € 14 000 in contanten.
JUNI 2018 – Netwerk voor schijnhuwelijken ontmanteld in Denemarken en Duitsland De criminelen waren sinds 2015 actief. Ze brachten tot € 13 000 per persoon in reke-ning, voorzagen circa 1 200 niet-EU-burgers van gestolen en vervalste identiteitsdocu-menten en regelden schijnhuwelijken met EU-burgers, die betaald kregen zonder dat ze verplicht waren om samen te leven met hun vermeende partners. De illegale migranten gebruikten hun huwelijkse status om permanente EU-verblijfsvergunningen te verkrij-gen. De gemeenschappelijke, door Eurojust en Europol ondersteunde operatie was het resultaat van een 18-maanden durend coördinatie-onderzoek in het kader van een GOT, dat werd ondersteund met speciaal gemaakte analyses.
InoktoberheeftEurojusthetderde deskundigenrapport over migrantensmokkelgepubliceerd.Inhetrapportstondeen samenvatting van de bevindingen van de vergadering van deskundigen over migrantensmokkel die in mei bij Eurojust is gehouden. De deskundigen benadrukten dat grensoverschrijdende justitiële samenwerking, met name met derde landen, essentieel is voor het opsporen van grensoverschrijdende activiteiten van OCG’s die betrokken zijn bij migrantensmokkel. Door het delen van informatie kunnen verborgen cellen worden blootgelegd en kunnen communicatielijnen, verbanden en geldstromen in kaart worden gebracht. Dankzij de justitiële samenwerking kan ook worden nagegaan of er parallelle onderzoeken lopen in de staten van herkomst, doorvoer en -bestemming en kunnen aanklagers solide bewijsmateriaal vergaren dat overeind blijft voor de rechter. Door verbanden te leggen tussenmigrantensmokkelenfinanciëleonderzoekenkan onwettig, door migrantensmokkel verkregen vermogeneffectiefinbeslagwordengenomen.
28
Optimaal gebruikmaken van de justitiële samenwerkingsinstrumenten van de EU
Justitiële samenwerkingsinstrumenten die gebaseerd zijn op wederzijdse erkenning, zoals het Europees aanhoudingsbevel en het Europees onderzoeksbe-vel, bevorderen de samenwerking tussen aanklagers in grensoverschrijdende zaken enorm. Om het potentieel van deze instrumenten volledig te benutten, is het nood-zakelijk dat aanklagers elkaar snel vinden en snel con-tact met elkaar opnemen en dat ze duidelijk communice-ren, ondanks hun verschillende talen en rechtsculturen.
Dankzij haar unieke positie in de coördinatie van grensoverschrijdende strafrechtelijke onderzoeken heeft Eurojust veel inzicht in het werk van aankla-gers en de belemmeringen en moeilijkheden waarmee zij te maken krijgen als zij gebruikma-
In2018ondersteundeEurojusthetgebruikvan bijna 1 000 Europees onderzoeksbevelen en de uitvoering van meer dan 700 Europese aanhoudingsbevelen
Voor het Europees onderzoeksbevel moeten aanklagers een diepgaande kennis van andere nationale strafrechtsystemen hebben en snel de juiste contactpersonen vindenMet het EOB bestaat er een duidelijk proces voor de samenwerking tussen justitiële autoriteiten in ver-schillende lidstaten ten behoeve van het vergaren en bewaren van bewijsmateriaal, het uitvoeren van doorzoekingen, verhoren en financiële controles, het onderscheppen van communicatie en het overleveren van gedetineerden. In 2018 ondersteunde Euro-just bijna 1 000 keer het gebruik van een EOB. Op basis van deze ervaring bracht Eurojust in sep-tember 2018 justitiële professionals bij elkaar om te bespreken hoe het instrument werkt.
Justitiële professionals beschouwen het EOB als een waardevol instrument, maar benadrukten dat bege-leiding en ondersteuning nodig zijn om dit volledig te benutten. Voor het gebruik van het EOB zijn gede-gen kennis van nationale strafrechtsystemen, snelle toegang tot de juiste contactpersonen en een prag-matische en flexibele aanpak nodig. Daarom hebben professionals Eurojust gevraagd om nationale autori-teiten te blijven adviseren en coördineren bij het op-stellen, doorsturen, erkennen en uitvoeren van EOB’s.
ken van justitiële samenwerkingsinstrumenten. Vanuit deze dagelijkse interactie kan Eurojust pa-tronen zien, kwesties herkennen die moeten wor-den aangepakt, en een actuele analyse geven van hoe deze instrumenten in de praktijk werken.
In april 2018 heeft Eurojust bijvoorbeeld een rapport over justitiële samenwerking in zaken met nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) en (pre-) precursoren gepubliceerd. Het richt zich op de recente ontwikkelingen in de wetgeving, op zaken en op de operationele ervaring van lidstaten met betrekking tot het onderzoeken en vervolgen van zaken met NPS en (pre-) precursoren met een grensoverschrijdend element.
EUROJUSTfaciliteert, adviseert en
coördineert in verschillende fasen van het EOB-proces en stelt
uitdagingen en ‘best practices’ vast in EOB-zaken
29
Lessen die zijn getrokken uit het gebruik van Europese aanhoudingsbevelen
Eurojust beoordeelt regelmatig hoe het Hof van Justitie van de Europese Unie het gebruik van het EAB inter-preteert. De uitgave van 2018 van het Overzicht van Eurojust van de jurisprudentie van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU) betreffende het EAB bevat 33 belangrijke uitspraken uit de periode 2007–2018, die zijn ingedeeld aan de hand van ge-bruiksvriendelijke trefwoorden. In het rapport worden onder andere de volgende onderwerpen behandeld:
` de invloed van de toepassing van het kaderbesluit betreffende het EAB op mensenrechten, met name het verbod op onmenselijke of vernederende behandeling en het recht op een eerlijk proces;
` weigeringsgronden;
` verzoeken om noodzakelijke, aanvullende informatie en tijdslimieten;
` EU-burgerschap en non-discriminatie op basis van nationaliteit;
` de intentie van een lidstaat om zich terug te trekken uit de Europese Unie, en
` de prejudiciële procedure.
Voordelen van het EOBEén veelomvattend instrument met een grote werkingssfeer
Stelt strikte deadlines voor het vergaren van het verzochte bewijsmateriaal
Beperkt de redenen voor het weigeren van dergelijke verzoeken
Vermindert het papierwerk door het invoeren van één standaardformulier
Beschermt de grondrechten van de verdediging
OPSTELLEN van het EOB door de justitiële autoriteit inlidstaatA
DOORSTUREN van het EOB aan de justitiële autoriteit in lidstaat B
ERKENNING van het EOB in lidstaat B
UITVOERING van het EOB in lidstaat B
30
Samenwerkingsovereenkomsten van Eurojust Een ‘onestopshop’ voor internationale justitiële contactpersonen
Eurojust onderhoudt vertrouwens- en samenwer-kingsrelaties met derde landen — en versterkt deze actief — door middel van samenwerkings-overeenkomsten, bij Eurojust gestationeerde ver-bindingsmagistraten en justitiële contactpunten.
Eurojust heeft negen samenwerkingsovereenkomsten gesloten die het mogelijk maken om systematisch operationele informatie, waaronder persoonsgegevens, uit te wisselen.
In oktober 2018 is er een samenwerkingsovereenkomst getekend met Albanië, de derde soortgelijke overeenkomst tussen Eurojust en een land in de Westelijke Balkan. Dit is een belangrijke stap in de strijd tegen ernstige grensoverschrijdende criminaliteit, omdat op deze manier de weg wordt vrijgemaakt voor een veilige en efficiënte uitwisseling van justitiële informatie en het delen van bewijsmateriaal, en Albanië een verbindingsmagistraat bij Eurojust kan stationeren.
De onderhandelingen over een samenwerkingsovereenkomst met Georgië zijn afgerond en de onderhandelingen met Servië zijn nog aan de gang; er is een concept-samenwerkingsovereenkomst ingediend voor definitieve goedkeuring.
In 2018 zijn contactpunten uit vier nieuwe derde lan-den (Nigeria, Iran, Mauritius en Zuid-Afrika) toegevoegd aan het internationale justitiële netwerk van contact-punten van Eurojust. Eurojust is nu actief verbonden met 47 derde landen uit de hele wereld, waarbij het aanklagers uit lidstaten helpt om snel in contact te ko-men met de juiste collega als zij een zaak hebben waarin de criminele activiteit de EU-grenzen overschrijdt.
Het doel is eenvoudig: wij willen georganiseerde criminele groepen het leven moeilijker maken door sneller informatie en bewijsmateriaal uit te wisselen. De overeenkomst versterkt de samenwerking en het wederzijdse vertrouwen tussen Albanië en zijn EU-partners en draagt bij aan het Europese perspectief van Albanië.
Věra Jourová, Eurocommissaris voor Justitie, Consumentenrechten en Gendergelijkheid, bij de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomsttussenAlbaniëenEurojustinoktober2018inTirana,Albanië
Eurojust is ook een actieve partner in regionale justitiële samenwerkingsinitiatieven, waaronder in eerste instantie zijn te noemen:
Middellandse ZeegebiedEurojust ondersteunt het Euromed-Forum, waarin Procureurs-Generaal uit Europa en landen aan de Middellandse Zee bij elkaar komen om internationale justitiële zaken te bespreken. Het forum houdt zich bezig met kwesties zoals de strijd tegen terrorisme en georganiseerde criminaliteit en de bescherming van persoonsgegevens.
In juli 2018 vond bij Eurojust een bezoek van een Libische delegatie plaats, dat mogelijk werd gemaakt door de missie van de Europese Unie voor bijstandverlening inzake grensbeheer (EUBAM), om de samenwerking tussen Eurojust en Libië te versterken bij het bestrijden van georganiseerde grensoverschrijdende criminaliteit en om de frequentere betrokkenheid
31Eurojust is actief verbonden met
47 derde landen uit de hele wereld
van Libië bij zaken van Eurojust te bevorderen, met name bij migrantensmokkel.
Westelijke BalkanEurojust heeft bijna 200 gemeenschappelijke straf-rechtelijke onderzoeken gefaciliteerd tussen lidstaten en de landen in de Westelijke Balkan en heeft een steeds sterker kader voor structurele justitiële samenwerking met landen in die regio vastgesteld. Drie landen in de Westelijke Balkan hebben samenwerkingsovereen-komsten met Eurojust en er lopen onderhandelingen met Servië. Noord-Macedonië en Montenegro hebben verbindingsmagistraten benoemd en Eurojust heeft contactpunten in vijf landen in de Westelijke Bal-kan, waaronder Servië en Bosnië en Herzegovina.
Eurojust is een belangrijke partner in de ministeriële conferentie van het instrument voor pre-toetredingssteun (IPA II) 2014-2020, die een belangrijke rol speelt bij de operationele reactie op ernstige, grensoverschrijdende georganiseerde criminaliteit in deze regio.
Latijns-AmerikaHet doel van het vijf jaar durende EL PAcCTO- programma (Europa-Latinoamérica Programa de asistencia contra el crimen transnacional organizado)
is om de strijd tegen georganiseerde grensoverschrij-dende criminaliteit tussen 18 Latijns-Amerikaanse landen en de Europese Unie te versterken, en het heeft betrekking op het gehele strafrechtsysteem. Euro-just kan als model dienen voor het creëren van een vergelijkbaar orgaan voor Latijns-Amerika door het bevorderen van wederzijdse erkenning en vertrou-wen tussen de justitiële autoriteiten van die landen.
32
De verbindingsmagistraten werken samen met hun collega’s uit de lidstaten en hebben toegang tot de operationele instrumenten van Eurojust. In 2018 zijn twee nieuwe verbindingsmagistraten (uit Noord-Macedonië en Oekraïne) gedetacheerd bij Eurojust. Zij voegen zich bij collega’s uit Noorwegen, Zwitserland, Montenegro en de VS, waardoor er nu zes verbindingsmagistraten uit derde landen werkzaam zijn bij Eurojust.
Landen die een samenwerkingsovereenkomst met Eurojust hebben gesloten, mogen een verbindingsmagistraat stationeren bij Eurojust
Sinds 2015 is het aantal zaken waarin Eurojust heeft geholpen bij de coördinatie van de praktische samenwerking met derde landen in strafrechtelijke onderzoeken, met 74 % gestegen. Circa een derde van de zaken is opgestart door de landen met een verbindingsmagistraat bij Eurojust, en twee-derde door de lidstaten, hetgeen de wederzijdse toegevoegde waarde van de samenwerking onder één dak aangeeft.
Zaken van Eurojust met derde landen
Nieuwe zaken Lopende zaken uit voorgaande jaren
2018
764
545
201720162015
659
418
508
466
338
415
+29%+11%
+22%+ 74%
Vanaf 2015
33
2016
€ 36,6 miljoen
€ 37,6 miljoen
2017
€ 38,6 miljoen
2018
€ 38,1 miljoen
2019
Toekenning van de begroting van Eurojust *
In de meerjarige strategie 2019-2021 van Eurojust wordt benadrukt dat het op het gebied van zijn operationele kernactiviteiten meer en betere resultaten moet behalen door: i) ondersteuning te verlenen aan lidstaten (bijv. verlenen van snelle en kwalitatief hoogstaande ondersteuning en versterken van operationele samenwerking); ii) advies te geven op basis van operationele ervaringen (bijv. een bijdrage leveren aan het strafrechtbeleid van de EU en versterken van strategische expertise), en iii) de organisatorische effectiviteit te verbeteren (bijv. zorgen voor effectieve structuren, processen en communicatie).
Door de efficiëntie te vergroten, prioriteiten aan te scherpen en haar organisatie verder te stroomlijnen, kon Eurojust in 2018 reageren op alle verzoeken om operationele ondersteuning. Voor het derde opeenvolgende jaar bedroegen de uitgaven van Eurojust meer dan 99% van de begroting.
Bestuur en uitvoering van de begroting in 2018Nakomen van de verbintenis om het recht grensover-schrijdend te laten dienen voor een veiliger Europa
Aan het einde van 2018 had Eurojust 313 functionarissen:
` 91 personeelsleden die de justitiële autoriteiten van de lidstaten hebben gedetacheerd bij de Nationale Desks. Elke Nationale Desk wordt geleid door een Nationaal Lid. De Nationale Leden vormen samen het College; en
` 222 personeelsleden bij de administratie van Eurojust, die onder leiding staat van de administratief directeur. De administratie biedt de Nationale Desks operationele ondersteuning, onder andere bij complexe onderzoeken, en stelt analyses en verslagen op. De administratie verleent ook ICT-diensten, waaronder het Case Management Systeem, beveiligingsdiensten en verzorgt de praktische organisatie van coördinatievergaderingen en coördinatiecentra.
Eurojust organiseert en verschaft personeel voor de secretariaten van thematische net-werken die justitiële professionals onder-steunen in heel Europa:
het Europees Justitieel Netwerk, dat meer dan 350 contactpunten in de 28 lidstaten met elkaar verbindt, die internationale justitiële samenwer-king op strafrechtelijk gebied helpen faciliteren;
het GOT-netwerk, dat het gebruik van GOT's stimuleert, de instelling en financiering ervan faciliteert en bijdraagt aan het delen van erva-ringen en best practices;
het Europees Justitieel Netwerk voor Cy-bercriminaliteit, dat zich richt op de uitwis-seling van expertise, best practices en andere relevante kennis over het onderzoeken en vervolgen van cybercriminaliteit; en
het Genocidenetwerk, dat zorgt voor een nauwe samenwerking tussen de nationale autoriteiten bij het onderzoeken en vervolgen van belangrijke internationale criminaliteit.* Definitief goedgekeurde begroting, financieringsbron C1, vastleg-
gingskredieten. De begrotingen van 2016 en 2017 hadden extra vaste toekenningen voor de kosten in verband met het nieuwe pand van Eurojust in Den Haag.
34
De administratieve hervormingen die in 2017 zijn begonnen om de ondersteuning van de operationele werkzaamheden van het College te verbeteren, zijn in 2018 verder ingevoerd. Hierbij zijn onder meer nieuwe substructuren die optreden als de voorbereidende organen voor het College en die deskundig advies geven, geactiveerd. Het nieuwe model garandeert een gecoördineerde reactie op strategische kwesties en het behoud van operationele ‘knowhow’, en zet structuren op die actief zijn op het gebied van zakelijke relaties met partners, institutionele relaties en organisatorische ontwikkeling, alsmede operationele- en beleidsprioriteiten.
IIn 2018 zijn de middelen flexibel toegewezen, met onder andere de prioritering van beleidswerk, waarbij de behandelde zaken van Eurojust en de meest dringende behoeften van justitiële
Het geconsolideerd jaarlijks activiteitenver-slag (CAAR) van de administratief directeur bevat een gedetailleerde samenvatting van alle activiteiten, zoals, opgenomen in het werkpro-gramma van Eurojust voor 2018, de uitvoering van de begroting en het personeelsbeleid, en de uitvoering van interne controles en risicoma-nagement. Het CAAR en de evaluatie door het College van Eurojust zullen voor 1 juli 2019 aan de begrotingsautoriteit worden aangeboden.
Het versterken van institutionele betrekkingen met EU-instellingen en andere JBZ-agentschappenIn 2018 heeft Eurojust haar institutionele betrekkingen met voornamelijk andere JBZ-agentschappen (Justitie en Binnenlandse Zaken) verder opgebouwd en versterkt:
Aanhoudende samenwerking met Europol Eurojust en Europol werken nauw samen aan zaken en verschillende analytische projecten en thematische gebieden, onder andere in het Europees Centrum voor Cybercriminaliteit (EC3), het Europees Centrum voor Terrorismebestrijding (ECTC) en het Coördina-tiecentrum voor criminaliteit op het gebied van intel-lectueel eigendom (IPC3). Omdat zowel aanklagers als de politie een belangrijke rol spelen in de veiligheids-keten, zorgt de nauwe betrokkenheid van justitiële autoriteiten en de samenwerking tussen Europol en Eurojust voor gedegen operationele resultaten.
In 2018 hebben Europol en Eurojust een me-morandum van overeenstemming onder-tekend over de regels en voorwaarden voor de financiering van GOT’s. Het memorandum van overeenstemming voorkomt onder ande-re dubbele financiering en stroomlijnt de aan-vraagprocedures voor nationale autoriteiten.
Intensievere samenwerking met Frontex Eurojust en Frontex zijn onderhandelingen begonnen voor een samenwerkingsovereenkomst die de juridische basis zal vormen voor het verstrekken van operationele informatie door Frontex aan Eurojust, waarbij migrantensmokkel en terrorismebestrijding centraal staan.
Samenwerking met OLAF De samenwerking tussen Eurojust en OLAF is gebaseerd op de Praktische Overeenkomst van 2008, waarin regelmatige vergaderingen en het delen van informatie zijn vastgelegd voor het versterken van gemeenschappelijke strategieën voor kwesties van wederzijds belang. Het voorstel voor een nieuwe OLAF Verordening en het instellen van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) heeft veel invloed op de bestaande inspanningen voor de bestrijding van strafbare feiten gericht tegen de financiële belangen van de Europese Unie (PIF-misdrijven). In dit veranderende landschap is een pragmatische aanpak nodig waarin beide partijen zich richten op concrete manieren om informatie gestructureerder uit te wisselen.
Samenwerking met het FRA in de strijd tegen kinderhandel In november 2018 heeft het Bureau van de Europese Unie voor de grondrechten (FRA), in nauwe samenwerking met de Europese Com-missie (het bureau van de EU-coördinator voor de bestrijding van mensenhandel), deskundigen en partners uit de hele Europese Unie samengebracht bij Eurojust om nog beter te voorkomen dat kinde-ren uit de EU worden verhandeld. De vergadering werd georganiseerd in het kader van de ontwikkeling van EU-brede richtsnoeren voor het verbeteren van samenwerking tussen Agentschappen en landen om de handel in EU-kinderen te voorkomen, ervoor te zorgen dat minderjarige slachtoffers worden be-schermd, duurzame oplossingen te vinden en rechten te waarborgen in het internationale- en EU-recht.
professionals gelden als de belangrijkste criteria. Het aantal zaken groeide niet alleen sterk gedurende het jaar, maar de lidstaten vroegen ook aanzienlijk meer subsidies aan voor gemeenschappelijke onderzoeksteams.
35
Op weg naar digitale strafrechtspleging
` Gestructureerd, veilig, versleuteld
` Geautomatiseerde gegevensuit-wisseling
` Interoperabel
Effectieveregegevensuitwisselingmet andere agentschappen
Databases ter ondersteuning van het beheer
van debuitengrenzen
van de EU
Databases en toepassingen
terondersteuning van informa-
tie-uitwisseling en analyse
Veilige uitwisseling van
operationele gegevens over
grensoverschrij-dende zaken en
GOT's
Veilig online portaal voor
justitiële verzoeken
Lidstaten
R
echtsh
andhavingssamenwerking Justitiële samenwerking
Het veiligheidsgat dichtenWerken aan de behoefte aan digitale strafrechtspleging
Tijdens de bijeenkomst van de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken van 6 en 7 december 2018 presenteerde de voorzitter van Eurojust, Ladislav Hamran, een algemeen voorstel over digitale strafrechtspleging. Hij benadrukte het belang van het dichten van het ‘veiligheidsgat’ en besprak de behoefte aan digitale strafrechtspleging, om de groeiende verbondenheid en digitalisering van de samenwerking tussen rechtshandhavingsinstanties in Europa bij te houden.
In haar pogingen om Europa veiliger te maken heeft de Europese Unie de afgelopen jaren doorslaggevende maatregelen getroffen om de door rechtshandhavingsinstanties, grenswachten en migratie-ambtenaren gebruikte informatiesystemen te moderniseren, zodat zij overal in de regio efficiënt kunnen samenwerken door rechtstreeks en direct essentiële informatie uit te wisselen. Deze nieuwe systemen kunnen met elkaar ‘praten’, zijn veilig en
zijn ontworpen om te voorkomen dat belangrijke informatie onopgemerkt blijft. In de toekomst zal deze cruciale investering in rechtshandhaving op EU-niveau ervoor zorgen dat de Europese politiemachten beter uitgerust zijn om complexere grensoverschrijdende zaken op te sporen en aan te pakken.
Om dit belangrijke proces optimaal te benutten, moet er in de hele veiligheidsketen worden nagedacht over efficiëntie. Samenwerking tussen justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten zijn twee kanten van dezelfde medaille: ze werken vanaf het begin van grensoverschrijdende onderzoeken naast elkaar en zijn beide nodig voor gerechtigheid.
Noch de justitiële autoriteiten in de lidstaten, noch Eurojust zijn echter uitgerust met een robuust, veilig en versleuteld digitaal systeem. Aanklagers moeten nog steeds alternatieve oplossingen vinden om essentiële informatie en bewijsmateriaal uit te wisselen op basis van omslachtige handmatige procedures. In 2019 worden de eigenschappen van een toekomstige infrastructuur voor digitale strafrechtspleging verder besproken.
36
Uitdagingen en kansen in 2019
2019 is het jaar van grote veranderingen in Europa. De Brexit zal invloed hebben op alle EU-agentschappen, en dus ook op Eurojust. Elk besluit over de aard van de toekomstige relatie van het Verenigd Koninkrijk met Eurojust ligt bij de Europese instellingen en lidstaten.
In 2019 zal Eurojust naar verwachting te maken krijgen met een gestaag groeiende behoefte aan operationele ondersteuning en een toestroom van door nationale justitiële autoriteiten doorverwezen nieuwe zaken, terwijl er tegelijkertijd grote budgettaire beperkingen zijn.Andere zaken die hoog op de agenda staan zijn
de ontwikkeling van digitale strafrechtspleging en het belang van een sterke veiligheidsketen, waarin justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten uitgerust zijn om in Europa grensoverschrijdend samen te werken. Het Europees Openbaar Ministerie zal vorm gaan krijgen en uitgroeien tot een bevoorrechte partner die belangrijke verbindingen deelt met nationale autoriteiten.
Met de invoering van de nieuwe Eurojust Verordening verandert Eurojust in december 2019 van het orgaan voor justitiële samenwerking van de Europese Unie, in het agentschap van de Europese Unie voor justitiële samenwerking in strafzaken.
DenieuweEurojustVerordening:verbeterdemogelijkhedenvoor de operationele werkzaamheden
In december 2019 gaat de nieuwe Eurojust-Veror-dening (EJR) van kracht. Na de recente hervormingen van Europol en Frontex en de oprichting van het Euro-pees Openbaar Ministerie, maakt de EJR het nieuwe strafrechtlandschap van de EU af met een nieuwe, EU-brede veiligheidsarchitectuur ter ondersteuning inde strijd tegen grensoverschrijdende criminaliteit.
In de EJR wordt Eurojust tot het agentschap van de Europese Unie voor justitiële samenwerking in strafzaken benoemd. De Verordening vervangt het bestaande Eurojust-Besluit van de Raad. Eurojust
behoudt het succesvolle basisconcept van het ondersteunen van de nationale autoriteiten bij hun onderzoeken en vervolgingen, het opbouwen van vertrouwen en het leggen van verbanden tussen zaken. Enkele belangrijke focuspunten van de EJR zijn het instellen van een Raad van Bestuur en het treffen van maatregelen om ervoor te zorgen dat de processen van Eurojust volledig overeenstemmen met de nieuwe gegevensbeschermingsbepalingen van de EU, met inachtneming van het specifieke mandaat van Eurojust om gegevens te verwerken in het belang van de strijd tegen grensoverschrijdende criminaliteit.
Eurojust heeft een belangrijke rol gespeeld bij het waarborgen van de veiligheid van Europeanen. Dankzij de stemming in het Parlement kan Eurojust haar missie in de strijd tegen grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme voortzetten. Met een sterker agentschap zijn de Europese burgers nog veiliger.
Věra Jourová, Eurocommissaris voor Justitie, Consumentenrechten en Gendergelijkheid bij het vaststellen van de nieuwe Eurojust Verordening in het Europees Parlement
37
Budgettaire beperkingen tegenover een gestaag groeiende vraag naar operationele ondersteuning
Het aantal zaken dat Eurojust behandelt, groeit elk jaar gestaag en naar verwachting zal de vraag van lidstaten naar operationele ondersteuning van Eurojust in de periode van 2021 tot 2027 elk jaar met ten minste 9 % groeien.
De zaken die worden doorverwezen naar Eurojust, worden tevens steeds complexer, zowel wat betreft het aantal betrokken lidstaten en derde landen als de ernst van de veiligheidsdreiging. Deze tendens wordt bovendien aangewakkerd door de groeiende investering in structuren voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving en informatie-uitwisseling op EU-niveau, die de komende jaren naar verwachting ook aanzienlijk zullen groeien. De begrotingen van alle rechtshandhavingsinstanties zijn voor de volgende periode van het meerjarig financieel kader verhoogd. Totale aantal ondersteunende zaken
+ 59%Nieuwe aan Eurojust doorverwe-zen zaken
+ 44%
Vanaf
2015
€ 10 miljard€ 8 miljard€ 6 miljard€ 4 miljard€ 2 miljard
EUROPOL
CEPOL
EU-LISA
EASO
FRONTEX
EUROJUST
€ 937 miljoen
€ 250 miljoen
€ 865 miljoen
€ 1,7 miljard
€ 10,3 miljard
€ 73 miljoen
+43%
+18%
+198%
+692%
+1.544%
+1%
MFK2014-2020
Goedgekeurde begroting 2014-2020
VoorstelMFK2021-2027
%stijginginMFK-envelop
BrongegevensvoorMFK2014-2020:Mededeling van de Commissie ‘Programmering 2014-2020 van de personeels- en financiële middelen voor de gedecentraliseerde agentschappen’ - COM(2013) 519 final. WijzigingenvanwegedetussentijdseherzieningvanhetMFKin2017zijnnietweergegeven.
Cijfers over de goedgekeurde begroting zijn gebaseerd op de daadwerkelijke uitkomst van de jaarlijkse begrotingsprocessen (met inbegrip van begrotingswijzigingen), met uitzondering van 2020 waarvoor de goedgekeurde begrotingen voor 2019 zijn gebruikt.
38
Omdat samenwerking tussen justitiële- en rechtshandhavingsautoriteiten twee kanten van dezelfde medaille zijn, worden er waarschijnlijk complexere, grensoverschrijdende zaken gegenereerd en doorverwezen naar Eurojust. Het is uitsluitend mogelijk om een verdachte in een grensoverschrijdende zaak aan te houden als er voorafgaand een aanklager of onderzoeksrechter bij betrokken is. Het is dus alleen zinvol om vandaag een verdachte aan te houden als hij morgen voor de rechter wordt geleid.
Eurojust is echter het enige agentschap in de EU-veiligheidsketen dat zowel in 2019 als in het meerjarig financieel kader te maken heeft met een lagere begroting. De budgettaire beperkingen zorgen voor een echte uitdaging om een operationele reactie te kunnen blijven bieden en hoogwaardige diensten aan nationale justitiële autoriteiten te kunnen blijven verlenen.
Het EOM wordt een bevoorrechte partner van Eurojust en deelt belangrijke verbindingen met nationale autoriteiten
De Europese Unie werkt toe naar de oprichting van het Europees Openbaar Ministerie, dat naar verwachting eind 2020 operationeel wordt. Het doel van het EOM is het versnellen en verbeteren van regio-breed onderzoek naar criminaliteit die de EU-begroting beïnvloedt, waaronder fraude, corruptie, witwassen en grensoverschrijdende BTW-fraude. Het EOM zal voornamelijk fraude aanpakken die verband houdt met EU-financieringen van meer dan € 10 000 en complexe, grensoverschrijdende BTW-fraude met een schade van meer dan € 10 miljoen. Voor de uitvoering van
haar mandaat zal het EOM zij aan zij samenwerken met de nationale rechtshandhavingsautoriteiten en nauw samenwerken met andere EU-instanties, waaronder Eurojust en Europol.
Eurojust en EOM zullen bevoorrechte partners zijn, die beide belangrijke verbindingen delen met nationale autoriteiten, Europol, OLAF en derde landen. Eurojust stelt een werkovereenkomst op voor operationele samenwerking, institutionele betrekkingen en mogelijke administratieve ondersteuning.
Digitalestrafrechtspleging:eensnelle,betrouwbare,veiligeeninter-operabele infrastructuur voor de uitwisseling van informa-tie en bewijsmateriaal
Zoals hierboven in Hoofdstuk 8 is uitgelegd, blijft het basisprincipe voor de operationele werk-zaamheden van Eurojust hetzelfde: nationale aanklagers de instrumenten bieden die ze nodig hebben om zo effectief mogelijk te werken.
Dankzij het nieuwe systeem zouden nationale aanklagers in staat moeten zijn om eenvoudig en veilig een EOB af te geven, toegang te krijgen tot het CMS van Eurojust, meldingen te verzenden en direct met partners te communiceren in een GOT.
Dankzij digitale strafrechtspleging zouden aankla-gers de verschillende Europese justitiële samen-werkingsinstrumenten volledig moeten kunnen benutten en in de hele Europese Unie effectief moeten kunnen samenwerken met de politie bij het bestrijden van grensoverschrijdende crimi-naliteit. In dit systeem zou ook het voorgestelde Europees Justitieel Register voor Terrorisme-bestrijding zijn opgenomen, dat lidstaten in staat stelt om verbanden tussen zaken te leggen en hun onderzoeken en vervolgingen te coördineren.
Voorstel MFK2021-2027
€ 300 miljoen
€ 250 miljoen
€ 200 miljoen
€ 150 miljoen
€ 100 miljoen
€ 50 miljoen
Totale begroting2014-2020*
MFK2014-2020
- 9%
+1%
€ 250 miljoen
€ 274,5 miljoen€ 247,3
miljoen
*Eendefinitievebegrotingvoor2020moetnog worden vastgesteld.
Databijlage
LID
STAA
TN
atio
nale
Des
k
Doo
r de
Nat
iona
le D
esk
gest
arte
zak
enD
eeln
ame
aan
zake
nop
init
iati
ef v
an a
nder
e D
esks
Dee
lnam
e aa
n ge
mee
nsch
appe
lijke
ac
tivite
iten/
verg
ader
inge
n
Nie
uw in
201
8Aa
ntal
bet
rokk
en la
nden
Lope
nde
zake
n ui
t vo
orga
ande
jare
nN
ieuw
in 2
018
Lope
nde
zake
n ui
t vo
orga
ande
jare
nCo
ördi
nati
e-ve
rga-
deri
ngen
Gem
eens
chap
pelijk
e on
derz
oeks
team
s2
3 of
mee
r
COLL
EGE
14
Belg
ië64
4024
5018
730
467
28
Bulg
arije
149
141
813
012
014
625
13
Tsje
chië
136
121
1518
110
212
124
32
Den
emar
ken
6046
1487
8311
938
11
Dui
tsla
nd26
622
838
201
472
565
103
34
Estl
and
2925
435
3350
1410
Ierl
and
3629
754
5310
311
0
Gri
eken
land
8886
231
210
813
915
3
Span
je14
411
727
126
371
425
7212
Fran
krijk
219
130
8932
334
438
687
37
Kroa
tië
4843
55
8282
30
Ital
ië32
224
973
267
344
372
7026
Cypr
us7
7-
2882
181
61
Letl
and
3424
1027
6711
521
10
Lito
uwen
3733
468
7510
418
14
Luxe
mbu
rg24
213
4570
120
50
Hon
gari
je12
710
126
110
142
155
2516
Mal
ta9
81
3162
682
2
Ned
erla
nd12
099
2113
229
935
387
24
Oos
tenr
ijk23
421
420
174
177
221
227
Ove
rzic
ht v
an z
aken
in 2
018
waa
rbij
Nat
iona
le D
esks
van
lids
tate
n be
trok
ken
war
en
41
Pole
n13
612
511
121
257
248
3120
Port
ugal
9792
569
9412
715
2
Roem
enië
195
148
4720
822
326
067
56
Slov
enië
145
121
2481
6663
165
Slow
akije
139
131
855
125
140
2124
Finl
and
4641
518
4257
811
Zwed
en13
812
216
9581
106
3318
Vere
nigd
Kon
ink-
rijk
9884
1491
346
459
7772
TOTA
AL3
148
2 62
652
13
128
**
**
VERB
IND
ING
S-
MAG
ISTR
AAT
Doo
r de
ver
bind
ings
mag
istr
aat g
esta
rte
zake
nD
eeln
ame
aan
zake
n op
init
iati
ef v
an a
nder
e D
esks
Dee
lnam
e aa
n g
emee
nsch
appe
lij-
ke a
ctiv
itei
ten/
verg
ader
inge
n
Nie
uw
in 2
018
Aant
al b
etro
kken
land
enLo
pend
e za
ken
uit
voor
gaan
de ja
ren
Nie
uw in
201
8Lo
pend
e za
ken
uit
voor
gaan
de ja
ren
Coör
dina
tiev
er-
gade
ring
enG
emee
nsch
appe
lijke
on
derz
oeks
team
s2
3 of
mee
r
Zwit
serl
and
8879
913
713
525
240
10
Mon
tene
gro
55
––
124
1–
Noo
rd-M
aced
o-ni
ë–
––
–11
81
–
Noo
rweg
en72
6210
7233
5821
8
Oek
raïn
e4
4–
–24
358
6
VS–
––
134
8315
-
TOTA
AL16
915
019
210
**
**
Ove
rzic
ht v
an z
aken
in 2
018
waa
rbij
verb
indi
ngsm
agis
trat
en b
etro
kken
war
en
* D
eze
kolo
mm
en k
unne
n ni
et w
orde
n op
gete
ld, o
mda
t mee
r da
n éé
n N
atio
nale
Des
k ka
n w
orde
n ve
rzoc
ht o
m d
eel t
e ne
men
aan
één
zaa
k en
coö
rdin
atie
verg
ader
inge
n en
GO
T’s
vaak
gez
a-m
enlij
k w
orde
n ge
orga
nise
erd.
42
Zaken, vergaderingen en gemeenschappelijke activiteiten op prioriteitsgebieden, 2015-2018
TERRORISME CYBERCRIMINALI TEIT MIGRANTENSMOKKEL
Zaken (som van nieuwe en lopende zaken uit voorgaande jaren)
2018 191 219 1572017 178 176 1532016 124 151 1332015 74 131 94
Coördinatie- vergaderingen
2018 20 28 172017 14 9 152016 18 13 122015 15 19 20
Gemeenschappelijke on-derzoeksteams (som van nieuw ingestelde GOT’s en lopende GOT’s
uit voorgaande jaren)
2018 11 9 122017 12 7 142016 6 8 112015 5 10 10
Coördinatiecentra /actiedagen
2018 1 2 32017 1 1 22016 – – –2015 1 1 1
Jaar Nieuwe zaken Lopende zaken uit voorgaande jaren Totaal % stijging
2015 415 338 753 52%
2016 466 508 974 29%
2017 418 659 1 077 11%
2018 545 764 1 309 22%
Zaken van Eurojust met derde landen 2015-2018
Justitiële instrumenten Nieuwe zaken in 2018
Lopende zaken uit voorgaande jaren Totaal
Europees onderzoeksbevel (EOB) 830 109 939
Europees aanhoudingsbevel (EAB) 410 327 737
Zakenin2018waarbijEOB’senEAB’sbetrokkenzijn
43
Zaken per soort criminaliteit in 2018
1 Vanaf januari 2019. Vanwege de lopende aard van de zaken kunnen de cijfers in deze kolom na het rapport veranderen.
2 De prognose voor de behoefte aan justitiële samenwerking op deze gebieden voor 2019-2021 is gebaseerd op de tendens van de afgelopen vijf jaar.
3 RondtrekkendecriminelenetwerkendieindeheleEuropeseUnieactiefzijn,meestalgespecialiseerdininbraken,overval-len op gepantserde voertuigen en metaaldiefstal.
4 StrafbarefeitentegendefinanciëlebelangenvandeEuropeseUnie.
Soort criminaliteit Nieuw Lopend 1 Totaal Prognose 2
FRAUDE 907 1022 1929
WITWASSEN 432 612 1044
DRUGSHANDEL 451 450 901
MOBIELE GEORGANISEERDE CRIMINELE GROEPEN (MOCG) 3 273 268 541
MENSENHANDEL/MENSENSMOKKEL 150 194 344
CORRUPTIE 79 148 227
CYBERCRIMINALITEIT 99 120 219
TERRORISME 84 107 191
PIF-DELICTEN 4 68 91 159
MIGRANTENSMOKKEL 71 86 157
MILIEUCRIMINALITEIT 24 12 36
Opwaartse trend Geen grote verschuiving verwacht Neerwaartse trend
© Eurojust, 2018
Overname met bronvermelding toegestaan.
Voor elk gebruik of elke overname van foto’s of ander materiaal dat niet onder het auteursrecht van Eurojust valt, moet u rechtstreeks toestemming vragen aan de houders van het desbetreffende auteursrecht.
Redactionele ondersteuning: Baxter Lawley Communications B.V.Foto’s: Eurojust (omslag en pagina 4, 5, 7, 9); Shutterstock (pagina 9, 18, 22, 25)
Catalogue no.: QP-AA-19-001-NL-NISBN: 978-92-9490-258-0ISSN: 2443-6593DOI: 10.2812/61673