7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
1/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
2/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
3/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
4/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
5/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
6/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
7/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
8/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
9/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
10/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
11/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
12/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
13/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
14/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
15/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
16/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
17/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
18/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
19/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
20/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
21/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
22/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
23/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
24/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
25/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
26/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
27/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
28/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
29/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
30/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
31/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
32/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
33/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
34/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
35/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
36/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
37/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
38/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
39/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
40/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
41/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
42/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
43/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
44/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
45/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
46/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
47/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
48/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
49/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
50/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
51/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
52/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
53/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
54/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
55/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
56/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
57/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
58/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
59/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
60/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
61/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
62/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
63/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
64/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
65/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
66/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
67/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
68/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
69/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
70/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
71/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
72/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
73/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
74/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
75/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
76/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
77/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
78/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
79/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
80/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
81/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
82/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
83/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
84/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
85/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
86/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
87/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
88/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
89/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
90/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
91/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
92/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
93/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
94/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
95/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
96/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
97/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
98/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
99/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
100/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
101/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
102/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
103/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
104/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
105/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
106/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
107/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
108/120
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
109/120
109
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN9. BIJLAGE A: BEPALING VAN DE LEIDINGDIAMETER VOOR N VERBRUIKSTOESTEL MTI
9.1 Doelstelling
Eenvoudig de diameter van de leiding bepalen voor n toestel opbasis van de a stand tussen de gasmeter en de stopkraan van hettoestel voor de 2 materialen, vermeld in de norm NBN D51-003:t staalt koper
9.2 Basis
De berekening is uitgevoerd onder de volgende voorwaarden:t Aardgas van het type L, toestelrendement van 90%: hieruit
volgt dat voor aardgas type H, de diameter licht overbemetenis. Maar omdat er ook geen rekening gehouden wordt methoogteverschillen, is deze vereenvoudiging aanvaardbaar.
t Er is geen niveauverschil tussen de gasmeter en het opgesteldetoestel.
t Er is een toeslag van 20% op de werkelijke lengte ingecalculeerdom rekening te houden met toebehoren (ttingen, bochten).
t Het maximaal toegelaten drukverlies is 1 mbar.
9.3 Gebruik van de tabel
9.3.1 N leiding met N toestelt Bepaal de rele lengte van de leiding tussen de uitgang van de
gasmeter en de stopkraan van het toestel.t Zoek in de overeenstemmende kolom van de tabel (koper
o staal) het vermogen van het toestel (neem zo nodig deonmiddellijk hogere waarde).
t Lees in de linkse kolom van de tabel de geschikte diameter a .
9. BIJLAGE A:
BEPALING VAN DE LEIDINGDIAMETER VN VERBRUIKSTOESTEL MTI
9. BIJLAGE A: BEPALING VAN DE LEIDINGDIAMETERVOOR N VERBRUIKSTOESTEL MTI
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
110/120
110
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN 9. BIJLAGE A: BEPALING VAN DE LEIDINGDIAMETER VOOR N VERBRUIKSTOE
9.3.2 N toestel bijplaatsen op een bestaandeinstallatie
t Volg de werkwijze voor n leiding met n toestel waarbij je alsrele lengte de totale lengte tussen de uitgang van de gasmeteren de stopkraan van het nieuwe toestel neemt.
t Als de diameter van het gemeenschappelijke gedeelte kleineris dan de diameter die de tabel bepaalt, moet je de leidingnauwkeurig berekenen.
Lagedrukgasleidingen 20 & 25 mbar vlg. RenouardAfstand gasmeter ketel (m)
5 10 15 20 25 30 40 50 75 100
DNVermogen (kW)
Koper12/10 7 5 4 3 3 3 2 2 2 115/13 14 9 7 6 6 5 4 4 3 318/16 24 16 13 11 10 9 8 7 5 522/20 43 30 24 20 18 16 14 12 10 828/26 87 59 47 40 36 32 28 24 19 1735/32 152 103 83 70 62 56 48 42 34 29
Staal DN 15 20 14 11 9 8 7 6 6 4 4 DN 20 51 35 28 24 21 19 16 14 11 101 DN 25 87 59 47 40 36 32 28 24 19 171 DN 32 172 117 93 80 70 64 54 45 38 331 DN 40 299 204 163 139 122 111 94 83 66 572 DN 50 541 368 294 250 221 200 170 151 120 1022 DN 65 1226 834 666 568 502 453 386 341 272 2323 DN 80 1901 1293 1032 880 777 702 599 529 422 3604 DN 100 3217 2189 1747 1489 1316 1189 1013 895 715 609
9. BIJLAGE A: BEPALING VAN DE LEIDINGDIAMETERVOOR N VERBRUIKSTOESTEL MTI
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
111/120
111
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN10. BIJLAGE B: UURDEBIETEN AARDGAS MTI
10.1 Gasdebiet naargelang van het nominalevermogen
Als het gasdebiet in m3 /h niet vermeld is op de kenplaat van eentoestel, dan kun je het aeiden uit het nominale vermogen van hettoestel, met behulp van de onderstaande vermeningvuldigings actor:
Nominaal vermogenvan het toestel uitgedrukt inkW(*) kcal/h kcal/min
Vermenigvuldigings actorgas type L
0,13 0,000151 0,00907
Vermenigvuldigings actorgas type H
0,11 0,000128 0,00767
(*) zie vuistregel voor de omzetting van het nominale vermogen in kw naar het debiet inm3/h.De waarden van de tabel zijn opgesteld op basis van 1 kW = 860 kcal/h = 14,33 kcal/min.
Voorbeeld: toestel met nominaal vermogen van 24 kWof 20 640 kcal/h of 344 kcal/min:t debiet voor L-gas: 3,12 m3 /ht debiet voor H-gas: 2,64 m3 /h
10.2 Gasdebiet van enkele aardgastoepassingen
De vermelde waarden zijn gemiddelde waarden en houden rekening
met een gemiddeld rendement van de toestellen.Verbruikstoestellen Debiet
L-gasm3/h
DebietH-gasm3/h
Kom oor (3,8 kW) 0,5 0,4Fornuis (11,5 kW) 1,2 1,7 1 1,4Oven (3,8 kW) 0,5 0,4Kachel en verwarmingstoestel(7 kWA 11kW)
0,9 1,4 0,8 1,2
Warmwatertoestel tot 10,46 kW(150 kcal/min o 6 l/min) (*)
1,4 1,2
10. BIJLAGE B:
UURDEBIETEN AARDGAS MTI
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
112/120
112
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN 10. BIJLAGE B:UURDEBIETEN AARDGAS MTI
Verbruikstoestellen DebietL-gasm3/h
DebietH-gasm3/h
Badverwarmer en generator tot 24 kW(325 kcal/min o 13 l/min) (*) 3,1 2,6Badverwarmer en generator tot 28 kW(400 kcal/min o 16 l/min) (*)
3,6 3,1
Badverwarmer en generator tot 45 kW(650 kcal/min o 26 l/min) (*)
5,9 5
Generator 70 kW 9,1 7,7Warmwatervoorraadtoestel(inhoud 155 liter 9,7 kW)
1,3 1,1
(*) Vroegere gebruikelijke aanduiding van de warmwaterdoorstroomtoestellen (warmwater-toestel en badverwarmer), gee t het warmwaterdebiet aan per minuut bij een tempera-tuurstijging van 25 C.
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
113/120
113
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN10. BIJLAGE B:UURDEBIETEN AARDGAS MTI
10.2 Uurdebiet aardgas volgens vermogen
Vermogen
kW
DebietL-gasm3/h
DebietH-gasm3/h
Vermogen
kW
DebietL-gasm3/h
DebietH-gasm3/h
5 0,7 0,6 23 3 2,55,5 0,7 0,6 23,5 3,1 2,66 0,8 0,7 24 3,1 2,66,5 0,8 0,7 24,5 3,2 2,77 0,9 0,8 25 3,3 2,87,5 1 0,8 25,5 3,3 2,88 1 0,9 26 3,4 2,98,5 1,1 0,9 26,5 3,4 2,99 1,2 1 27 3,5 39,5 1,2 1 27,5 3,6 310 1,3 1,1 28 3,6 3,110,5 1,4 1,2 28,5 3,7 3,111 1,4 1,2 29 3,8 3,211,5 1,5 1,3 29,5 3,8 3,212 1,6 1,3 30 3,9 3,312,5 1,6 1,4 30,5 4 3,413 1,7 1,4 31 4 3,413,5 1,8 1,5 31,5 4,1 3,514 1,8 1,5 32 4,2 3,514,5 1,9 1,6 32,5 4,2 3,615 2 1,7 33 4,3 3,615,5 2 1,7 33,5 4,4 3,716 2,1 1,8 34 4,4 3,716,5 2,1 1,8 34,5 4,5 3,817 2,2 1,9 35 4,6 3,917,5 2,3 1,9 35,5 4,6 3,918 2,3 2 36 4,7 418,5 2,4 2 36,5 4,7 419 2,5 2,1 37 4,8 4,1
19,5 2,5 2,1 37,5 4,9 4,120 2,6 2,2 38 4,9 4,220,5 2,7 2,3 38,5 5 4,221 2,7 2,3 39 5 4,321,5 2,8 2,4 39,5 5,1 4,322 2,9 2,4 40 5,2 4,422,5 2,9 2,5
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
114/120
114
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN 10. BIJLAGE B:UURDEBIETEN AARDGAS MTI
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
115/120
115
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN11. BIJLAGE C: TECHNISCHE TERMEN
11. BIJLAGE C: TECHNISCHE TERMEN
11.1 Eenheden van lengte / Oppervlakteen inhoud
t m : eenheid van lengtet m2 : eenheid van oppervlaktet m3 : eenheid van inhoud; 1 m = 1000 dm = 1000 litert mn3 : normaal m : 1 mn3 = 1 m gemeten bij 0C en
1013 mbar (1 atmos eer)
11.2 Druk
t 1 Pa = 1 N/mt 1 bar = 1.000 mbart 1 bar = 105 Pa =100.000 Pat 100 Pa = 1 mbart 1 atm (atmos eer) = 760 mmHg (mm kwikkolom) = 1013 mbar =
1,013 bar
11.3 Temperatuur
t K Kelvin; eenheid van temperatuurt C graad Celsius; eenheid van temperatuurt 273,15 K = 0 Ct 100 C = 373,15 K
11.4 Dichtheid
t aardgas d = 0,62 tot 0,64t lucht d = 1t propaan d = 1,56t butaan d = 2,09
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
116/120
116
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN 11. BIJLAGE C: TECHNISCHE TERMEN
11.5 Volumedebiet
t l/h liter per uurt m/h kubiek meter per uurt 1 m/h = 1 000 l/h
11.6 Scheikundige symbolen
t C : koolsto / roett CO : koolsto monoxidet CO
2: koolsto dioxide
t CH4 : methaan (aardgas)t H2 : watersto t O2 : zuursto t H2O : water / waterdampt N2 : stiksto t NOx : stiksto oxides
11.7 A kortingen / Letterwoorden
t d : dichtheid (van een gas); onbenoemd getalt A : oppervlaktet DN : nominale diameter (steeds in mm)t L-gas :Laag calorisch aardgas; bijv. Slochteren-aardgast H-gas :Hoog calorisch aardgas; bijv. Noordzee-aardgas,
aardgas uit Qatart HS : calorische vermogen bovenwaarde (S vansuprieure =
bovenste)t Hi : calorische vermogen onderwaarde (i van in erieure =
onderste)t
RHT : weerstand tegen hoge temperatuur (Rsistance auxHautesTempratures voor aardgas 650C)t LPG :LiquiedPetroleumGas; verzamelnaam voor
commercieel propaan- en butaangast LEL :LowExplosionLimit = onderste ontstekingsgrenst MOP :MaximumOperatingPressure maximum werkdruk t VMC :VentilationMcaniqueContrle gestuurde
mechanische ventilatie
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
117/120
117
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN11. BIJLAGE C: TECHNISCHE TERMEN
11.8 Energie / Warmte / Verbranding
1.8.1 Eenhedent J Joule; energieeenheid; eenheid voor warmtehoeveelheid;
veelvoud: 1 MJ = 1.000 kJ = 1.000.000 Jt W Watt; eenheid van vermogen;
1W = 1 J/s; 1kW = 1000 W; 1 kW = 860 kcal/ht kWh kilowattuur; energie;
1 kWh = 3,6 MJ; 1 MJ = 0,2778 kWh kWh/mn3 eenheidvoor de calorische waarde van een gas ook: MJ/mn3
t KJ/kg de condensatiewarmte o verdampingswarmte van hetchemisch gevormde water bij 273,15 K (0C),bedraagt 2.501,6 kJ/kg
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
118/120
118
MODULE 7: BOEKDEEL 1AARDGASLEIDINGEN 11. BIJLAGE C: TECHNISCHE TERMEN
NOTITIES
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
119/120
GWCtD $POTUSVDUJW
Koningsstraat 132/5, 1000 BrusselU t GDPOTUSVDUJW CF t GWC!DPOTUSVDUJW CF
Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2012.Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen
De handboeken zijn tot stand gekomen dankzij de bijdrage van de volgende organisaties :
7/23/2019 Modulair handboek Aardgasleidingen
120/120
MODULAIRE HANDBOEKEN
CENTRALE VERWARMING
t 1.1 Inleiding tot de centrale verwarming en installatietekenen
t 1.2 Buismaterialen, buisbewerkingen, dichtingen en bevestigingsmaterialen
t 2.1 Warmtetransport: leidingaanleg
t 2.2 Warmtetransport: principe, bescherming, onderhoud van de installatie
t 2.3 Warmteafgifte: verwarmingslichamen en toebehoren
t 3.1 Warmteproductie: verwarmingsketels
t 3.2 Warmteproductie: installatietoebehoren en plaatsingsvoorschriften
t 7.1 Gasinstallaties: aardgasleidingen
t 7.2 Gasinstallaties: verbranding en toestellen
t 7.3 Gasinstallaties: bijlagen
t Overzicht beschikbare handboeken