Mc Lc
Trang
I. Lch s nghin cu, phn b a l..2
II. Triu chng v Du hiu.3
III. Nguyn nhn gt bnh.4
IV. c im pht sinh, pht bnh ....5
V. Bin php phng chng6
VI. Ti liu tham kho9
I. Lch s nghin cu
Bnh g st l bnh hi quan trng trn cy u tng do nm Phakopsora
pachyrhizi Sydow gy ra. y l loi k sinh chuyn tnh (Green. 1984). Nm
g st u tng ln u c pht hin Nht Bn nm 1902. Bnh lan rng, ph bin hu ht
cc vng trng u trn th gii. ng bn cu bnh c th lm gim nng sut trung
bnh t 10-30%, c nm gim nng sut ln ti trn 50% (Brmield, 1980; Green,
1984). Vit Nam c nhng v b hai ln n 81% (trung tm u nh Trng, 1985).
Chu ohi, ti Zimbawea thit hi c th ln n 80% nng sut. nhng vng c canh
l 100% (Caldwell & Laing, 2002).
V vy cng tc chn to ging khng bnh g st l vic ht sc cn thit. Vic
tuyn chn ngun gen khng bn cn c tin hnh thng xuyn, chnh xc phc v cho
ging khng bnh.
II. Triu chng v Du hiu
y l mt bnh rt ph bin cc vng trng u nnh, gy hi vi cc mc khc nhau,
trn hu ht cc ging ang canh tc. Bnh c th xut hin trn tt c cc ma v ti
ng bng sng Cu long, nhng bnh thng pht trin mnh vo v H Thu, khi c ma
nhiu, lp khng kh mt t c m cao. Bnh thng nng cc rung u nnh xen canh
vi bp.
Bnh c th tn cng t khi cy c hai l kp cho n lc tri chn. Bnh pht
trin chm vo giai on t cy con n trc khi ra hoa, nhng sau bnh s pht
trin nhanh v nng hn. L, thn v tri u b nhim bnh, L cn non c sc chng
chu bnh cao hn cc l gi. iu ny c th do l non c cha nhiu m tng hp v m
protein hn l gi.
Trn l, vt bnh mi xut hin l nhng m trn nh, c nhiu mu sc khc nhau:
xanh nht, nu vng hoc nu xm, lm tm nh u kim, ri rc u trn mt l. Sau
vt bnh pht trin rng ra khong 1mm, c dng trn hoc dng c gc cnh hoc bt
dng, c mu nu vng hoc nu nh mu r st hoc nu en. Triu chng bnh c bit l
vt bnh nh ln hai mt l, thng nh cao mt di l. y l do c tnh thch nghi
mi trng ca nm bnh: mt di ca l c m v nhit thch hp cho nm pht trin.
Ngoi ra, ma v nh nng gay gt cng khng nh hng trc tip nh mt trn ca l.
Bnh nng, cc vt bnh lin kt li vi nhau, lm cho l b kh chy tng mng hoc
c l, l rng nhiu, cy mt dn kh nng quang hp. Nu bnh nng vo giai on cy
cha ra hoa, kt tri, s lm tht thu hon ton.
III. Nguyn nhn gy bnh
Do nmPhakopsora pachyrhiziSydow;Phakopsora sojaeSawad gy ra.
Nm gy bnh thuc lp nm m (Basidiomycetes). Trn ng rung, nm gy bnh
thng dng sinh sn v tnh, thng gp nht l cc h bo t (uredospore), chng
tp hp li thnh cc h bo qun (uredosores) nh ln hai mt l.
H bo qun c kch thc 197- 258 x 97 - 108 micron, c thnh lp di lp
biu b l, sau nh ln khi b mt l.
H bo t c kch thc 4,7 - 13 x 2,1 - 5,6 micron, gm mt t bo khng mu
hoc vng nht, dng bu dc khng u (c u trn trn, hi phnh to, u di thu nh
li), bn trong hin r 1 - 2 ht u.
Khi gp tri rt, vt bnh c mu nu en hoc en do nm c thnh lp l nhng
ng bo qun (teleutosores, teliosori), cha cc ng bo t (teleutospores,
teliospores). ng bo t c kch thc 12 - 34 x 5 - 13 micron, gm mt t bo
mu nu, dng bu dc dp (ellip) hoc gc cnh.
IV. c im pht sinh pht bnh
Theo nh gi chung th hn 10 nm nay, bnh g st u tng t ra l i tng
dch hi quan trng i vi sn xut u tng nc ta, v n lm gim 30 - 40% nng
sut, khng t ni thm ch mt trng.
Nm ly lan, xm nhim cy u tng ch yu bng bo t ma h (uredospore), bo
t c hnh qu trng, b mt c nhiu gai ngn, mu sm. Khi nhit khng kh 18 -
22oC, nu m khng kh t 95% tr ln hoc c m t trn mt l th bo t ny mm ti
98 - 99%. iu kin thi tit nh vy thng xy ra cc tnh min Bc nc ta vo
cui ng u xun, v vy, bnh g st thng gy hi cho u tng v ng v v xun nhiu
hn cc v khc trong nm.
Nm xm nhim l u tng l ch yu, song thn cnh, cung qu v qu cng b hi.
Biu hin sm nht ca bnh l nhng chm mu trong phin l, c 1mm, sau ln dn
v chuyn mu vng ri nu, t ti hn 2mm vi hnh a dng, c gc cnh. Cc vt bnh
c th pht trin rng v lin kt vi nhau thnh tng mng, lm cho phin l b
rch nt. mt di phin l, ni c vt bnh, xut hin lp bt mu nu l cc bo t ma
h ca nm.
T khi cy u tng c 5-6 l v nht l khi bt u ra hoa, bnh xm nhim mnh
nht v sau pht trin ko di ti khi thu hoch, nh vy,nm xm nhim c qu lm
cho ht khng th pht trin bnh thng
V. Bin php phng chng
* Ging:Nn trng ging khng hoc t nhim bnh. Ging Tainung 63 khng c
bnh ny. Kt qu trc nghim ti Trng i Hc Cn Th qua hai v X 82 - 83 v X
83 - 84 cho thy cc ging/dng sau y t ra t b nhim bnh: Orba, Dun,DL,
C 5 - 20, 1338 mi, MT 22, MT 22 - 1, MT 22 -3
Trong nhng nm qua, a s cc ging u nnh c trng ti ng bng sng Cu
long u b nhim bnh. Tuy nhin, nh c tnh nhim tr nn tht thu nng sut
khng ng k. Thc t nht, nn chn ging t rung khng b bnh hoc ch nhim nh.
Ht tt, y n cng l yu t gip cy pht trin tt, chng chu c bnh.
* Thi v:gi vai tr quan trng trong vic phng bnh. Ti ng bng sng Cu
long, khng ring bnh r m i vi a s cc bnh do nm v vi khun, u nnh c
trng v ng Xun thng b nhim bnh nh hn v H Thu. Nn gieo s ng thi
v.
*K thut canh tc:
- Mt gieo s: Cn bo m mt gieo s tng vng canh tc, gieo s dy s to
iu kin vi kh hu thch hp cho bnh pht trin; ngc li, gieo s tha th c
di s pht trin mnh.
- Nc ti: p dng ch nc ti y khng rung b kh hn hoc b ng nc. Bo m
ngun nc ti khng cha mm bnh.
- Phn bn: Bn phn y v cn i, khng bn qu nhiu phn m, tng cng phn ln
v kali cho nhng rung thng xuyn b nhim nng.
* V sinh ng rung:
- t: sa son k, nn phi t dit bt ngun bnh hoc kh t bng thuc tr
nm.
- Sau v ma v trc khi canh tc, nn gom cc xc b cy v c di thiu t
hoc chn su, nht l nhng rung nhim bnh nng.
* Kh ht: ngun ly lan quan trng ca bnh ny l cc h bo t ca nm bnh
bm trn ht ging, nn vic kh ht l rt cn thit bo v cy giai on cy cn nh.
C th kh ht bng nc ba si - hai lnh (khong 52oC) trong 15 pht, hoc
bng nc mui 5%, hoc thuc kh ht ging 0,1% - 0,2 %.
* Tr bnh:
- Cn pht hin bnh sm v s dng thuc kp thi. p dng thuc xt khi c bnh
xut hin.
-Loi thuc: c th dng mt trong cc loi sau: Tilt 250ND, Tilt super
300ND.
- nh k: xt 2 - 3 ln, cch nhau 10 - 15 ngy, trng hp bnh nng th xt
nh k 7 ngy mt ln cho n khi bnh ngng pht trin.
VI. Ti liu tham kho
http://tiennong.vn/r30/benh-gi-sat-hai-dau-do-phakopsora-pachyrhizi-sydow-phakopsora-sojae-sawada.aspx
http://123doc.org/document/1238195-thoi-tiet-mua-xuan-rat-thuan-cho-benh-gi-sat-hai-dau-tuong-pot.htm
Mng internet
Tp ch bo v thc vt
