Download pdf - NẶNG GÁNH CANG THƯỜNG

ng gánh cang th ng 1 www.hobieuchanh.com

NG GÁNH CANG TH NG Bi u Chánh

I

Vua Thánh Tôn lâm tri u phong T ng qu cÔng Lê Nhi m ón c a ánh thông gia

Trung Hoa có s r i còn có truy n n a, Vi t Nam c ng có s , há l i không có truy nhay sao? y v y vi t m t b truy n An Nam ví d u không giúp vui cho c gi c i n a,thì c ng biên chép c m t n s tích c a n c mình, làm nh th t ng có l không ph ilà m t vi c vô ích.

truy n n y thu c v nhà Lê, nh m tri u vua Thánh Tôn, trong kho ng hai ba n mtr c khi vua th ng hà. Vua Thánh Tôn là con th c a Thái Tôn. Ngài tên là T Thành. Ngàicó hai ng i anh: m t Nghi Dân, hai Bang C . Vì bà Hoàng h u là m c a Nghi Dân b t inên vua Thái Tôn l p Bang C lên làm Thái t t i phong Nghi Dân làm L ng S n V ng, và

Thành làm Bình Nguyên V ng. Khi vua Thái Tôn b ng, tri u ình tôn Thái t Bang Clên n i ngôi ng 17 n m, r i b anh là L ng S n V ng gi t mà giành ngôi. Ð n n m CanhThìn (1460) các quan i th n th y L ng S n V ng tàn b o, m i hi p nhau mà gi t i, r itôn Bình Nguyên V ng, t c là vua Thánh Tôn.

Vua Thánh Tôn là m t ng hi n l ng minh tri t. Khi ngài m i lên ngôi, thì ngài tniên hi u là Quan Thu n. Ð n n m Canh D n (1470) ngài m i i niên hi u l i là H ng Ð c.Ngài làm vua trong 36 n m u, thì ngài h ng lo k chí vua Thái T , vua Thái Tôn và vuaNh n Tôn mà gi gìn biên gi i, khai hóa th n dân, b i v y ngoài i thì lân qu c k nh ckiêng oai, trong n c thì s th an c l c nghi p. N c Vi t Nam h i i y c ng áng g i là

i th nh tr .m H ng Ð c th 26 (1495), mùa xuân, vua Thánh Tôn lâm tri u, cho bá quan v n

võ vào ch u. Nh ng i th n bên v n cân ai r r thì có: b Th ng th , Thân Nh n Trung t Thanh Tuy n.i b Th ng th , Ð Nhu n.

Hình b Th ng th , Tr nh Công L . b Th ng th , Lê Nh n Hi u.

Còn bên võ oai ph ng l m l m thì có:Thái úy, Lê Ni m t Nh Lôi.Binh b Th ng th , Lê Th V c.Công b Th ng th , Lê Ðình Ng n.

ng quân, Lê L ng.Vua nh l p Hoàng t T ng lên làm Thái t và nh gia phong L b Th ng th

Thân Nh n Trung lên ch c T ng qu c1, lãnh d y Thái t h c v n ch ng l phép. Báquan th y u kh u u khâm ph c v ng m ng, duy có m t mình Thái úy Lê Ni m nghe

nh Phán tuy không dám cãi, song tr n m t d ng râu, xem s c di n d ng nh không v a ý. quan Thái úy Lê Ni m là Phò mã, ch ng c a Công chúa Ng c Hoa t c là em r c a

vua Thánh Tôn. Bà Công chúa Ng c Hoa m t h i n m H ng Ð c th 20, có l i cho ngàit ng i con gái tên là L Bích, n m n y ã c 16 t i. Nàng L Bích là m t gái dung

1 t ng, th t ng

http://www.hobieuchanh.com


nhan tuy t th , c t cách phi phàm, mà l i thêm v n võ g m tài, tánh tình kh ái. N m tr cCông t Thanh Tòng là con c a quan L b Th ng th Thân Nh n Trung, i ch i g p nàngtrên n bà Trung N V ng, r i l i c th y 8 câu thi nàng trên vách, thì m tài gái s cnên v nhà xin v i cha m nói mà c i nàng cho chàng. Quan Thái úy nghe Thanh Tòng n cti ng th n ng, v n tao võ c ng, ông r t ng lòng, nên ông h a l i ch u g , hai bên ã có trao

a tin cho nhau r i, nh ng còn i ít n m cho ôi tr l n khôn r i s cho làm l c i. y v yquan Thái úy Lê Ni m v i quan L b Th ng th Thân Nh n Trung ã là b n ng liêu, màtrong l i có t thông gia n a.

Khi vua phán gi a tri u, nh l p Hoàng t Trung làm Thái t và nh phong ThânNh n Trung làm T T ng qu c, bá quan dòm th y Lê Ni m khí s c b t bình, nh ng khôngai hi u ông b t bình v s l p Thái t hay là b t bình v s phong T ng qu c.

Ch ng bãi ch u, vua ph n giá h i cung, Hình b Th ng th Tr nh Công L b c ranói nh v i Lê Ni m ít ti ng r i hai ng i d t nhau i ra tr c. Bá quan l n l t k tr cng i sau, ti p nhau mà i theo. Quan L i b Th ng th Ð Nhu n, v n là b n tao àn c aông Thân Nh n Trung, th y ông Thân Nh n Trung c gia phong quy n t c thì m ng rtrong lòng nên ón ông mà cung h . Bá quan v n võ th y v y m i b t ch c áp l i k x ng

ng tài c, ng i m ng c cao th ng. Ông Thân Nh n Trung dùng l i khiêm nh ng màn m i ng i r i ông k vai v i ông Ð Nhu n hu n b c lui ra, và i và àm o. Ra t i

ng môn, thì th y quan Thái úy Lê Ni m, tay ch ng n nh, tay vu t râu, ng ng ch nng n gi a c a, l i có quan Hình b Th ng th Tr nh Công L ng g n ó n a.

Ông Thân Nh n Trung l t t chào ông Lê Ni m. Ông Lê Ni m ã không áp l , mài còn h i x n xàng r ng: ''Quan T T ng qu c, tôi h i ông v y ch ông có công cán gì mà

ông c th ng tr t ph m ông nói cho tôi nghe th ?'' Ông Thân Nh n Trung ng ch ngng.

Ông Tr nh Công L nheo m t mà ngó, ch n mi ng mà c i l i ng lóng tai mà nghe.Ông Thân Nh n Trung nghe l i ông Lê Ni m h i và th y s c ông Lê Ni m gi n thì bi t ông

t bình v s vua phong mình ch c T ng qu c nh ng vì ông ngh ngh a ng liêu, ông vtình thông gia, ông không mu n tranh h n th a, nên ông tr l i nh nh r ng:

- Tôi âu dám khoe công cán v i ông. Tôi v n bi t tôi b t tài, còn ch c T ng qu c làt ch c tr ng y u c a tri u ình. Ng t vì l nh B h ã phán, tôi không dám t th i,

nên tôi ph i lãnh ó mà thôi ch .

- Ông là b n rung ùi ngâm thi, gãi v v nh phú, h nghe có gi c thì xui râu rút c ; ông tàing gì mà làm T ng qu c? Ông ph i vào tâu v i l nh B h mà nh ng ch c T

ng qu c l i cho tôi. Ông ph i i bây gi , n u ông không nghe l i tôi thì tôi nguy nkhông cho ông ra kh i ng môn.

Ông Thân Nh n Trung, tuy ôn hòa nho nhã nh ng mà ông nghe m y l i l mãng nhy ông c ng t c gi n, nên ông h i r ng:

- Ví nh tôi không nh ng ch c cho ông r i ông gi t tôi hay sao? Tôi khuyên ông ngcó nóng n y. Ông là m t v i th n, ông ch ng nên nói nh ng l i phi l phi ngh a nh

y, các quan h ty ng i ta dòm th y ng i ta c i. Tôi v i ông là thông gia, tôi cgia quan t n t c, l thì ông m ng giùm cho tôi m i ph i, ch sao ông l i tr lòng ganhghét. Tôi c ng v y mà ông c ng v y, làm ch c nào c ng ph i t n tâm báo qu c, n l c

n v ng ch ph i T ng qu c m i sang, còn làm ch c khác thì hèn hay sao? V y thìông v i tôi ph i hi p nhau, k em v n tài, ng i l y võ l c mà khuôn phò xã t c, b i

p giang san, làm làm sao cho Hoàng tri u b n v ng muôn n m, làm sao cho Nam Vi ti danh b n bi n m i là quí, ch tranh công tranh ch c v i nhau mà hay gì.



- Tình thông gia là tình riêng, còn quy n t c c a tri u ình là vi c chung. Ông ã già cmà l i không tài cán gì; n u tôi cho ông làm T ng qu c thì c nghi p nhà Lê ch c làph i suy b i. Ông ph i giao ch c ó l i cho tôi m i c. Ông ch u giao hay không thìông nói ph t i?

- Ch c T ng qu c là ch c c a B h phong, tôi làm sao mà giao cho ông c. Ông cómu n thì ông vào cung mà tâu v i B h ; ch ng nào có l nh B h d y thì tôi nh ng l icho ông.

- Lão già h nho n y thi t thách ta hay sao?- Không ph i là thách.

- Ta nói cho ng i bi t, n u ng i thách ta thì ta cho ng i m t cây gi n n y ng i tánng a.

- Ông có gi i thì ông gi t tôi i r i ông làm T ng qu c.Ông Lê Ni m là quan võ quen tánh cang c ng, ông nghe m y l i x c ý ông d n

không c, nên ông nh y t i á m t á, ông Thân Nh n Trung té l n cù. Ông Ð Nhu n l tt nh y vô can, ông ôm ông Lê Ni m và ông kêu ông Tr nh Công L mà c y ông Thân

Nh n Trung d y. Ông kéo ri t ông Lê Ni m ra, ông an i r i d t ông Lê Ni m v dinh. Cònông Tr nh Công L ông Thân Nh n Trung ng d y, thì th y ông Thân Nh n Trung gãy

t m t cái r ng. Ông Thân Nh n Trung ã b nh c m r i còn b ánh p n a, b i v y ôngy làm t c gi n, ông mu n tr vào chánh n r i xin phép nh p cung mà tâu v i vua. Ông

Tr nh Công L can r ng: ''Vi c qu n th n gây g v i nhau, ông ch ng nên vào cung mà làmcho B h kinh kh ng. Vi c âu còn ó, b a i tri u r i ông s tâu, ngh ch ng mu n gì.Có tôi v i quan Th ng B L i làm ch ng cho, không sao âu mà s . Thôi tôi a ông vdinh mà ngh ''.

Ông Thân Nh n Trung nghe l i can h u lý, nên ông l n b c tr v dinh. ông Tr nhCông L i theo, và i và nói r ng:

- Quan Thái úy ng là em r c a B h r i ng ngang quá! Ông ng nh n. Chuy n n yông ph i n thua v i ng m t l n cho ng t n.

- Tôi nh n ã h t s c r i, có th nào mà nh n n a c.- ng thi t là l mãng. Ông nói ph i h t s c mà ng không bi t nghe, võ ngh cao

ng r i nh y ánh i ng i ta. May là có tôi v i quan Th ng B L i can k p, chkhông thì ng ánh ch t ông còn gì.

- T c tôi l m! ng không ngh t i tôi, ng mu n làm nh c tôi tr c m t bá quan, vi c n ytôi ph i báo thù m i c. Tôi v i ng ph i m t ch t m t s ng tôi m i nghe.

Ông ngh nh v y ph i l m ch . Ông b nh c mà ông không r a, thì qu n th n ai còncoi ông ra gì, ông làm T ng qu c ông nói ai nghe.

Ông Tr nh Công L a ông Thân Nh n Trung t i c a dinh, r i t mà v , và i vàchúm chúm c i m t mình. Ông Ð Nhu n a ông Lê Ni m v dinh r i ông l t t sang qua

B mà th m ông Thân Nh n Trung. Ông ki m l i khuyên gi i ông n , xin th ng th ngmà tâu v i vua ch ng nóng n y. ông Thân Nh n Trung b nh c r i b ông Tr nh Công L

c vô n a, nên l a gi n ph ng ph ng trong lòng, ông c nói vi c báo thù hoài. Ông ÐNhu n li u th khuyên không c, ông bèn t mà v , th m tính b a sau ông n b t gi n

i s tr qua mà can gián n a.



II.

nh c, cha mong báo oánng tình, con ng i tranh hùng.

Ông Thân Nh n Trung gi i y cân r i vào th phòng óng c a l i, d n quân h u h cókhách nào n thì c th a r ng ông i kh i. Ông l c c trong th phòng cho n chi u mà

ng không ch u ra n c m.

Thân phu nh n không hay vi c chi h t, t ng ông có b nh nên m c a vào th m. Bàth y ông ng ng i ch ng tay trên gh châu mày m t, thì bà h i ông có vi c chi mà bu nlo nh v y. Ông bèn thu t u uôi m i vi c l i cho bà nghe, sau r t ông l i nói r ng: ''Tôiti c th ng Thanh Tòng nó m c i du h c, ch n u có nó nhà thì ai mà dám nh c tôi. Ð nó

ây r i s coi''.Bà v a nghe nói nh v y thì bà gi t mình nên bà h i r ng:

- Ông i th ng Thanh Tòng v mà chi? Quan Thái úy l mãng ánh ông, thì ông c vàotâu v i Thánh th ng, xin Thánh th ng làm t i ng. Mình có ch ng c ng ch i sao

c.- Tâu Thánh th ng mà làm gì? Ví d u Thánh th ng có làm t i Lê Ni m i n a, cái nh c

a tôi l i r a c hay sao? Hu ng chi ng i là em r c a vua, ng i làm quan t ich c Thái úy, b t quá Thánh th ng qu trách lôi thôi r i can gián hai bên hòa v i nhau,ch không l Thánh th ng chém gi t gì. Tâu v i Thánh th ng thì tôi tâu, mà tôi c ng

i th ng Thanh Tòng v ây tôi bi u nó ánh Lê Ni m mà tr thù cho c tôi m inghe.

- Ông không nên tính nh v y. Ðã bi t Thanh Tòng v i L Bích ch a ph i hi p v i nhau,nh ng mà hai tr ã h a hôn, ông ã cho phép con mình kêu quan Thái úy b ng cha r i,có l nào bây gi ông l i xúi nó ánh l n v i cha v nó.

- É! còn cha con gì n a mà k . Cha ch ! Cha v l i b ng cha ru t hay sao? N u th ngThanh Tòng là con th o, thì nó ph i lo r a nh c cho cha nó, nó ph i tr ng cha nó h nthiên h h t th y.

Thân phu nh n ng i tr m ngâm m t h i r i bà áp r ng:

- Tôi bi t con tôi l m: thà là nó d t tình phu thê, ch nó không ành l i ni m ph t ,thà là nó ch t, ch ch ng bao gi nó ch u ai nh c tông môn nó. N u ch ng nó v ây màông bi u, thì ch c nó i báo thù cho ông li n. Cha ch ! Mà con mình còn nh d i quá,tôi s l m ông!

- Bà s n i gì? S nó ánh không l i lão Lê Ni m ph i hôn? H ! Khéo lo d ! Nh nóánh không l i thì nó ch t cho tròn danh ti t. Ch s ch t r i nh n thua ng i ta, s ng

mà ch u nh c thì s ng làm gì?- Tôi nghe quan Thái úy võ ngh cao c ng l m ông.

- V y ch con mình nó d l m hay sao?- D u nó có gi i i n a, nó c ng là con nít nó sánh v i quan Thái úy sao c, mà ông

mu n cho nó tranh u.- Bà không hi u, bà ng có cãi...

Ông Thân Nh n Trung nói ch a d t l i, b ng có m t tên quân h u b c vào b m r ngCông t Thanh Tòng du h c ã v , nên xin vào bái ki n cha m . Ông i bu n làm vui, h i



quân ra òi Công t vào. Bà ngó ông và nói r ng: ''Vi c nhà th ng th ng r i s tính, xinông ng có v i l m''. Ông g c u áp r ng: ''Bà ng lo. Ð m c tôi li u l ng''.

Thanh Tòng b c vô, sau l ng l i có tên gia th n là Tô H v i hai ng i l m t, t ngo ng ng, oai phong l m l m, i theo n a. B n ng i bái ki n ông bà. Ông Thân

Nh n Trung th y hai ng i l , không bi t là ai, nên h i con. Thanh Tòng vòng tay th a r ng:''Th a cha m , hai ng i n y là anh em ru t v i nhau, ng i l n tên Ðinh Long, ng i nhtên Ðinh H . Cha m khu t s m, anh em d t nhau r o b c giang h , tìm th y ch n b n màluy n t p nghi p võ nghe v n, ch c h i ra phò vua giúp n c. Khi con vào t i Hoành S ncon g p anh em h Ðinh, con th y ng i có khi u anh hùng, có tài hào ki t, con k t làm b ng

u. Nay con tr v , con d t v bái ki n cha m . Xin cha m vui lòng cho anh em h Ðinh trong dinh v i con, ng ba anh em con ôn nhu n kinh s , rèn t p ki m cung, ch l nh trên

h i c u hi n, con s l p công danh mà n n n c''.Ông Thân Nh n Trung nghe nói nh v y thì ông l y làm m ng. Ông h i th m c n

nguyên quê quán, m i hay anh em h Ðinh g c Thu n Hóa; Ðinh Long ã c 25 t i,còn Ðinh H m i có 22 tu i. Bà Thân phu nh n m ng con, nh ng bà s ch ng t vi c thù oáncho con nghe, nên bà l t t h i con d t anh em h Ðinh ra nhà khách coi bi u gia inh quétphòng d n ch cho anh em h Ðinh ngh . Bà l i d n dò Tô H hãy coi c n n c mà ãi kháchcho t t . Ðinh Long v i Ðinh H t n ông bà r i theo Thanh Tòng và Tô H mà i ra khách

ng, Thanh Tòng th y cha m vui lòng cho anh em h Ðinh tá ng , thì chàng m ng r , nênbi u gia inh a lo d n phòng, a lo d n c m l ng x ng.

n t i Thanh Tòng ng ng i àm lu n v i khách b ng có m t tên gia inh ra m iCông t vào h u ng cho ông d y vi c. Thanh Tòng l t t ki u khách r i theo tên gia inhmà vào trong. Khi chàng b c vào thì th y cha ng i t i gh gi a khí s c nghiêm trang, còn mng i bên t nhìn chàng trân trân, mà coi bu n b c l m. Chàng khoanh tay ng tr c m t chamà ch l nh.

Ông Thân Nh n Trung ngó con h i r ng:- Cha cho con i du h c g n m t n m nay, con i âu tài h c c a con bây gi ra th nào,

âu con th a cho cha nghe th coi.- Th a cha, con nh n cha m r ng l ng cho phép con r o kh p giang h ng tìm th y

t b n mà h c thêm cho qu ng ki n a v n, trót m y tháng nay ch ng có giây phút nàomà con dám lãng chí xao lòng, ngày con luy n võ, êm con t p v n, con quy t khoa s

i ây th nào con c ng danh b ng h . Con d o non sông g n kh p h t, con k t b ngu c ng nhi u. Vô t i Hoành S n may con l i g p ông Tr n Kim, ông d y thao l c

binh th rành r . Không l con dám khoe v i cha m , ch thi t con t ng ngh v nnghi p võ c a con bây gi t trong tri u ra kh p châu qu n ít ai mà h n con n i.

- Cha m sanh có m t mình con, mà con h c c nh v y thì cha m m ng cho con ó.y con, mà làm con ng i i ch ng ph i t p v n hay luy n s c m nh ó là .ng làm trai trong võ tr con ph i bi t trung, bi t hi u, bi t l , bi t ngh a n a m ic. Cha còn lo s u ó l m; n u con v n hay võ gi i, mà con b t trung b t hi u, thì

cái tài c a con ó c ng không ích gì.- Th a cha, m y l i cha nói ó con c m ph c l m. Làm ng i mà không bi t tr ng hi u,

trung n u có tài cao s c m nh, thì càng h i cho n c nhà, càng nh c cho t tông ch cóích gì. Tuy con còn nh d i, song con c ng hi u trong s h c ph i l y hi u, trung, nh n,ngh a làm g c; con h c là h c ng phò vua giúp n c, h c ng tr n m ngh a cha,

c ng l y chút công danh mà làm cho hi n vinh tông t .



- Con l p chí nh v y thì ph i l m. Ð o làm trai ph i ph i gan tr i m t mà phò vua giúpc, ph i kh c t2 ghi tâm mà tr th o n n. Mà cha th y th th ng ng i ta g i

ng hi u là do nuôi d ng cha m , cung kính cha m , th ng yêu cha m , ch ng dám cha m phi n não, ch ng dám làm cha m mang nh c. Cha ngh cái hi u nh v y ó

ch a a con.

- D , th a cha, n sanh thành d ng d c minh mông nh tr i nh bi n, ch t ng t nh núinh non, ph n làm con ph i lo n áp, làm c u nào thì m ng u n y, ch cóbi t sao mà dám g i là c.

- con nói nh v y thì hi p ý cha l m. Nh ng mà cha h i th con u n y: làm conmu n cho tr n th o cùng cha m thì ch ng nên làm u chi nh c nhã n cha m . Cònnh cha m làm u chi mà b s nh c, thì ph n làm con ph i li u làm sao h con?

- Th a cha, sách thánh hi n d y r ng: ví nh cha m làm u ch ng ph i. mà b s nh c,thì o làm con ph i theo mà can gián. Nh can mà cha m không nghe thì ph i khóclóc theo mà can hoài ch ng nên m i chí, can cho n ch ng nào cha m ng lòng, tránh

ng qu y tr vào n o ph i, ch ng y m i thôi. Con là a có h c, t nhiên con ph inoi theo o thánh hi n, ch có l nào con dám sai sót.

- Con nói ó là nói khi nào cha m làm qu y nên b nh c. Còn nh cha m làm ph i, màa ti u nh n nó ghen hi n ghét ngõ3, nó ki m chuy n mà làm nh c cha m , d ng y

ph n làm con ph i li u làm sao kia ch .

Thân phu nh n nghe ch ng h i t i ó thì bà lo s , nên bà x ng v ng xéo véo ng ikhông yên, bà ng d y mà th a r ng: ''Th a ông, con nó i ng xa m i v , nó m t m ich a ngh ng i c, mà ông theo h i d n lân hoài, nh c trí nó t i nghi p l m ông''. Ông tr n

t áp r ng: ''Bà có m t thì vào trong mà ngh , cho tôi nói chuy n v i con, sao bà l i c ntôi?'' Bà s nên bà l ng thinh ng i xu ng, không dám nói n a.

Thanh Tòng bèn th a v i cha r ng:

- Th a cha, i n u con làm x u, thì t nhiên m cha c ng x u; còn cha mang nh thìcon cái u nh . Danh giá trong nhà là danh giá chung, m i ng i u ph i lo gi gìncho toàn v n. N u ng i nào ghen hi n ghét ngõ, h làm nh c cha mà cha không th trthù c ph n làm con thì con ph i thay th cho cha mà l y máu r a h n, d u con cóch t con c ng cam lòng, ch s ng mà nh c danh giá cha m , thì s ng làm sao c.

- Ph i. Con nói ph i l m. Ð c nh v y m i ph i trang hi u t , m i áng m t anh hùng.u c n mà bi t tr ng danh giá thì cái nh c c a cha m i có th r a c.

Thanh Tòng nghe cha nói câu sau ó, thì chàng ch ng h ng, ng ngó cha trân trân, ýmu n h i coi có vi c chi mà cha nói nh v y. Ông Thân Nh n Trung ng i nh m con m t h i

i ông m i nói r ng: n y con, cha phân cho con rõ. S là h i s m m i n y, có i tri u,nh Thánh th ng xét cha công dày tu i l n, nên gia phong cha làm ch c T T ng qu c, l i

giao cho cha ph i lãnh d y d Ðông cung Thái t . Trong b n ng liêu có ng i th y chac Thánh th ng yêu dùng thì sanh lòng ganh ghét; lúc bãi ch u, ón cha t i ng môn mà

nh c cha, r i còn ánh cha gãy h t m t cái r ng n a...''.

Thanh Tòng v a m i nghe cha nói b y nhiêu ó thì l a gi n ph ng ph ng, nên hét l nlên r ng: ''Cha ch ? Th ng nào mà to gan d v y? Xin cha nói tên nó cho con bi t, con s ibáo thù cho cha li n bây gi ây''.

Bà Thân phu nh n ng i bi n s c. Ông g c u r i ch m rãi áp r ng:

2 c, th c3 khôn ngoan



- Nói tên ng i ó, không ph i là khó chi l m. Nh ng vì cha s e h cha nói r i, cái lòngbáo oán, cái khí anh hùng c a con nó gi m b t i ch ng, nên cha không mu n nói ch .

- Th a cha, cha phân nh v y thì t i nghi p cho con l m. Ch ph thù b t c ng ái thiên,thà là con ch t, ch con nh n ng i ta sao c mà cha nghi ng i. Xin cha nói tên ng ió cho con bi t.

- n u con mu n bi t thì cha nói cho con bi t. Ng i nh c cha h i s m m i ó là Tháiúy Lê Ni m là cha v c a con, ch không ph i ai âu l .

Thanh Tòng nghe rõ r i thì ch t ng trong lòng nên r ng r ng n c m t mà nóing: ''Té ra cha v c a con!... Cha v con ánh cha gãy r ng...''. Chàng s ng s t m t chút r i

chàng châu mày tr n m t mà th a r ng: ''Th a cha, xin cha hãy an ngh cho kh e. Vi c thùoán n y m c con li u cho. Con nói thi t, thà là con ch t, ch con không th cho chamang nh c c''.

Ông Thân Nh n Trung nói r ng: ''Vì c n duyên c a con nên h i s m m i cha nh nnh c h t s c; mà quan Thái úy ng i không ngh , ã m ng cha r i còn ánh cha n a. V y conhãy li u ánh4 l y; bên thì hi u, bên thì tình, con ph i cân phân cho k ''.

Thanh Tòng áp r ng: ''Xin cha an ngh , cha m c con lo cho''. Ông bèn ng d y ivào phòng mà n m. Bà th y Thanh Tòng ng tr tr , bà m i b c l i v vai con mà nói

ng:- N y con, vi c n y ph i th ng th ng mà tính, con ng có h t t c, nghe hôn con. Cha

con gi n, ng nói nh v y, ch con c ng ph i nh quan Thái úy là cha v c a con, anghé.

- Th a m , xin m an lòng, không có sao âu mà s .- Quan Thái úy không ph i là ng i t m th ng; ng có tánh nóng n y, ch c là có ai xúi

ng, ho c là t i cha con nói x c ý ng sao ó, nên m i sanh s nh v y. T h i tr a chon bây gi m c khuyên cha con hãy d n lòng i n ngày i tri u làm s mà tâui l nh Thiên T . V y con ph i ch m ch m mà ch l nh Thiên T phân x thì hay h n.

- M d y nh v y thì ph i l m. Ng t vì d u Thánh th ng có làm t i quan Thái úy, cáing c a cha con c ng không th ng c, s nh c c a cha con, con c ng nh hoài.

- Ph i, m c ng bi t thù cha là tr ng, nh ng mà m t câu nh n b ng chín câu lành, v y conph i d n lòng, ch ng nên h t t c r i sau con t h i. Thôi, con m i v m t m i, con ratr c mà ngh , mai r i m s nói n a.

Thân phu nh n i vào phòng. Thanh Tòng ng ng n ng m t h i r i chàng l n i ranhà ngoài.

Trong êm y Thanh Tòng l y c m t mà khuyên anh em h Ðinh ph i ngh , r i chàngvào th phòng ch p tay sau ít i qua i l i mà suy ngh hoài. Cha ch là khó li u! Ph n làmcon thì ph i báo thù cho cha. Cha mình sanh mình ra, nuôi mình cho nên vai nên vóc, l i còncho mình n h c cho thông ngh v n, gi i nghi p võ, d y mình êm ngày cho mình bi t luânlý cang th ng. Nay cha mình b ng i ta làm nh c, mà vì niên cao k tr ng l ng m i g idùn, không có s c r a h n ng. Mình là o làm con, không l mình m nhiên t a th ;mình là ng anh hùng, không l mình nh n thua i cha mình làm s mà ki n v i ThánhHoàng. Th nào mình c ng ph i báo thù, tr c tr th o cho cha, sau gi danh giá cho tông t .Làm nh v y m i áng m t tr ng phu, làm nh v y m i tr n ni m hi u t ... Mà báo thù làmsao cho c! Ng i thù là cha v c a mình. N u mình vì thù cha, vì danh giá, mà i chcùng cha v mình, ví nh mình d mình ch t, thì là tr n th o cùng cha, r ng danh nam t , d u

4 nh



có ch t mình c ng cam lòng. Còn nh r i mình th ng cha v mình, thì còn gì là ngh a châutr n, còn gì là ni m phu ph . Thanh Tòng ngh t i ó chàng a n c m t. M t bên thì là hi u,

t bên thì là tình, tình ã thâm, mà hi u c ng tr ng. N u c tình thì m t hi u, n u chi u thì m t tình. Bi t làm sao cho tình hi u v n toàn, bi t làm sao cho hai bên hòa thu n?Ni m ch ng v tuy ch a chung ch n g i, nh ng mà t ngày ã h a hôn r i thì lòng d n lòngsanh t gi ng. Duyên n gì mà ch a hi p l i mu n tan, ai xui khi n n i t b ng sóng d y.

Chàng t l su t êm, khi thì gi n cái nh c c a cha, quy t i báo c u, không thèm kai h t; khi thì r u n i tóc t b i r i, s l tay r i ph i n n n, b i v y chàng i ra i vô hoài,

m ng i không c.

n sáng, y n sáng m t tr i d i vào c a s , ti ng chim quyên kêu inh i trên nhành.Thanh Tòng ng ch ng tay d a c a mà ngó ra v n, chàng ngh r ng: ph thù là chí tr ng,danh d là chí tôn, t i sao mà mình d d . Mình ph i báo ph thù mình ph i báo danh d ch .Nàng L Bích dung nhan thi t là p, v n ch ng thi t là hay, mà trong tri u ngoài qu nkhông có gái nào s c p b ng, v n hay b ng hay sao, mà ta i mê nàng, n n i quên phthù, b danh d . Hu ng chi mình m i h a hôn mà thôi, ch ch a chung ch n g i, thì có ngh achi âu mà mình s ph m, có tình chi âu mà mình s b c. Thà là mình ch t vì cha, ch s ngvì v , s ng càng thêm nh c s ng mà làm chi? D u th nào mình c ng ph i giáp m t k thù

a cha mình; n u mình d d thì mình mang l i v i cha mình l m.Thanh Tòng li n kêu m t tên gia inh mà bi u b c ng a th ng yên r i d t ra tr c c a

mà ch . Chàng r a m t, thay áo, bu c dây ai, mang c ki m, r i lén cha m ra c a thót lênng ng a, nh m dinh quan Thái úy Lê Ni m mà th ng t i.



III

Tánh táo b o, Lê Ni m th ngTình th ng yêu, L N ng qu ng ki m

Dinh c a quan Thái úy Lê Ni m ngoài thành ch ng m t d m. Dinh tuy khôngnguy nga cho l m, nh ng mà chung quanh có l p m t c nh lâm viên p vô song. Phíatr c ông tr ng cây ngay hàng, nhành sum sê, lá r m r p. D i g c cây ông tr ng nh ng khoa d th o, tr i b n mùa u th y m bông. Phía sau, ông c ng tr ng cây, nh ng mà ôngcòn d n m t ao h nuôi cá tr ng sen, ng lúc bu n ông ra ó ng i xem ch i mà u ng

u. G n cái ao h y, ông l i có d n m t ch võ tr ng m i bu i s m mai ông ra ó tháoluy n ngh cung ki m. S m mai n y quan Thái úy th c d y, ông th y tr i thanh b ch, chimtrên nhành kêu l nh lót, hoa tr c ngõ tr t t t i, ông m i xách cây gi n i ra võ tr ng màtháo luy n. Ông d t c vài ng gi n, trong mình có h i m t, ông m i b c l i cái th chbàn d a ao H mà ng i. D i h v n v cá l i, trên b ph ng ph t mùi hoa, ông nh m

nh c m tình, nên kêu tên quân h u bi u em r u cho ông u ng gi i mu n.

Ông ng i u ng r n, ông nh t i vi c vua phong cho ông Thân Nh n Trung làm Tng qu c thì ông còn m c trong lòng, ông h n vua phong th ng b t công, ông gi n ông

Thân th ch c không bi t h . Vì ông quen tánh khí ngang tàng c ng b o, ông t ng d u ôngng ai, ông ánh ai thì c ng ph i ôm u mà ch u, không c phép ch ng c v i ông, b i

y s ông làm nh c cho thông gia hôm qua ông không thèm k t i.Ông v a u ng c vài chung r n, thì có m t tên quân ch y v th a t ng có Công t

Thanh Tòng n xin ra m t ông. Ông g c u bi u cho Công t vào. Tên quân i tr ra, thìông ng i suy ngh r ng: Thanh Tòng i du h c g n m t n m nay nó v bao gi mà qua âyth m mình? Mà mình m i ánh cha nó hôm qua, b a nay nó n ây nói chuy n gì? Ch c lànó s mình gi n cha nó r i mình gi n luôn t i nó, nên nó l t t qua ây n n n mà t t i ch .gì?

Ông ngh nh v y r i ông g c u mà c i. Thanh Tòng b c vô khoanh tay cúi ulàm l r i khép nép th a r ng: ''Th a nh c ph , con i du h c m i v , nên con l t t qua âykính d ng cho nh c ph b n ch : „kh ng ninh ph c th ''.

Ông ng i nh m t ng Thanh Tòng r i ông h i r ng:- Công t i tìm th y mà t p v n luy n võ thì ph i l m, sao l i v ? V bao gi ó v y?

- Th a nh c ph , con m i v h i chi u hôm qua. Vì cha m con già y u, con i lâu ngàykhông bi t nhà m nh gi i th nào, con x n xang trong lòng, nên con tr v mà th mnh cha m con cho phép thì con m i dám i n a.

- , Công t nh v y thì ph i l m. Ð o làm con tr c ph i lo cho cha m r i sau s locu c công danh, ch ham công danh mà b cha m thì ai g i là có hi u. Công t quath m lão mà thôi, hay là còn mu n th a vi c chi n a?

- Th a nh c ph , con v ây tr c là th m nh c ph , sau con có m t vi c riêng mu n th ai nh c ph n a.

- Công t mu n th a vi c chi?- D th a, con v n nhà, con nghe nói hôm qua i tri u, l nh B h xét công r i gia

phong quy n t c cho nghiêm ng con. Lúc bãi ch u nh c ph ã không khánh hnh hàng bá quan, mà nh c ph l i còn ón ng m ng nhi c ánh p nghiêm ngcon n a. D , th a nh c ph , con ngh nh c ph v i nghiêm ng c a con có tình thônggia, n u nghiêm ng c a con may mà c Thánh th ng gia phong quy n t c, thì



nh c ph m ng giùm l m, ch có l nào l i ganh ghét. Hu ng chi nh c ph là nhà cungki m, còn nghiêm ng c a con là ng v n th n, có l nào nh c ph l i dùng võ l cmà l n l t. Con s e ng i ta mu n hai h chia lìa, ng i ta thêu d t nh v y, nên conqua ây mà h i th m l i cho ch c.

Quan Thái úy nghe h i thì ông và c i và bi u quân rót r u. Ông u ng m t chung r iông áp r ng:

- Nh ng l i ng i ta h c l i v i công t ó thì trúng h t ch có thêu d t thêm chút nàoâu. Nh ng mà gây s ra c ng b i có duyên c , ch nào ph i lão s c m nh mà ánh

quan l n B L âu.

- D , b i con m i v con nghe th p th , con không rõ nguyên nh n làm sao: con nghnh c ph không l s c m nh mà hi p m t nhà nho y u i, b i v y con m i l t tch y qua ây mà h i th m l i cho t .

- công t , n u công t mu n bi t nguyên nh n làm sao, thì lão phân cho công tnghe. T x a n nay, i nào c ng v y, qu n th n ai có công lao nhi u thì m i cgia phong tr t ph m. Trong n c ta, ng bu i n y ây, n u k công lao thì có ôngquan nào mà h n lão c. Công t còn th u, công t không hi u, v y lão nói chonhà nghe: H i n m... h i n m Canh D n, lúc y T ng qu c Lê L ng tr n th L ng

n, ng i d ng s v tri u mà tâu r ng nhà Minh sai i t ng th ng lãnh th p v nhùng binh kéo qua quy t phá i Nam Quan ng tóm thâu t Vi t. L nh B h c sli n ng ra C n Chánh n, h i bá quan v n võ m t r i l nh B h h i hàng v n bancó ông mô bi t k chi th i gi c c thì tâu cho l nh B h nghe. Ha h ! Nói t i ây lão

t t c c i. Hàng v n ban ông nào râu c ng dài, vóc c ng t t, áo c ng p, m o c ngcao, mà nghe l nh B h phán nh v y thì co u rút c g c m t xu ng t, không có aitâu m t l i h t. Lúc y c ng có lão Thân Nh n Trung, mà lão c ng nín khe, không bi t

chi mà d ng lên. L nh B h th y v y bèn day qua h i hàng võ t ng có ai dám c mbinh ra i ch v i t ng nhà Minh gi i c u Nam Quan i hay không?Lão có ý ch coi có ai dám ph ng m ng hay không, té ra ch t ng ai nghe gi c nhàMinh c ng u s , nên không ai dám xin i h t. Lão l y làm h th n giùm cho nh ng krâu mày ngôi cao l c tr ng, lão m i qùy tr c b r ng mà xin c p cho lão 5 muôn binh

ng lão ra Nam Quan mà di t tr Minh t ng. B h khen lão r i h chi u c p cho lão5 muôn binh. Lão d n binh ra t i Nam Quan, th y binh gi c ng vây quan i r t ng t.Lão xông vào tr n, ánh phá binh gi c v tan, lão l i gi t c t ng soái nhà Minh

a. Lão gi i vây cho Nam Quan i r i m i kéo binh v tri u ph c l nh. T y n nayng Trung Qu c h t dám ló qua mà xâm l n biên c ng n a. Công t xét coi tài c a

lão cao, công c a lão l n là d ng nào.

- D , th a nh c ph , tuy c n th u, song con c ng có nghe tài c a nh c ph cao, cônga nh c ph l n, ch có l nào con l i không bi t.

Quan Thái úy rót thêm m t chén r n n a mà u ng r i ông m i nói ti p r ng:- Công c a lão có ph i bao nhiêu ó mà thôi âu, n u lão ng i lão k t i ngày, s e c ng

ch a h t c. Thôi, lão nói s m t vi c n y n a cho công t nghe: Gi c B c d pa xong, k phía Nam, chúa Chiêm Thành là Trà Toàn kh i binh ánh phá t Hóa

Châu. L nh B h h i bá quan ai bi t k chi mà chiêu ph c Chiêm Thành B n v n th n,ông thì xin sai s em l v t ngh c c u hòa, ông l i tâu r ng quân Chiêm Thành óikhát nên c p gi t b y b v y thôi không th l c bao nhiêu mà n n i B h lo s .Ngh ó mà coi, Vi t Nam là n c v n hi n, còn Chiêm Thành là quân còn thói dãman, sao l i khi n h mình mà c u hòa v i nó? Còn nói Chiêm Thành th l c không

, nó ã l y h t x Thu n Hóa, kéo binh ra t i Ngh An r i, sao mà g i r ng không cóth l c. Lão th y bá quan vô tài vô trí lão n i gi n, lão m i xin l nh B h c p binh cho



lão i b t chúa Chiêm Thành, l nh B h bèn ng giá thân chinh, c lão làm tiên phuôngi t ng quân, kéo 20 v n binh vào Thu n Hóa quét s ch quân Chiêm Thành, m t l n

cho tuy t h u ho n. Trà Toàn li u th ch ng c không n i v i binh ta, m i rút v n cmà gi . L nh B h n binh t i Thu n Hóa, sai lão em 2 v n quân i ánh. Lão ánh

y c a Th N i. Trà Toàn kinh kh ng rút quân v gi kinh thành Ð Bàn. Lão kéo binhi theo vây ánh, lão phá c thành Ð Bàn mà l i b t c Trà Toàn n a. D p yên

gi c Chiêm Thành r i, qua n m K H i, C m Công là Tù tr ng x B n Man l i làmph n. C ng m t mình lão c m binh ánh gi t C m Công, r i thâu p c x B n Man. Xétó mà coi ngày nay l ng dân an l c, B c t nh Nam thanh, có ph i là nh s c lão hay

không h ?- Th a nh c ph , thi t là nh s c nh c ph l m ch . Mà nh c ph có công l n thì Thánh

th ng ã phong cho nh c ph n ch c Thái úy con ngh c ng v a r i, không l nh cph còn trách Thánh th ng c.

- H ! Công cán nh v y mà ph m t c nh v y. V a n i gì mà g i r ng v a. Mà m ym nay B h im lìm, ch ng nói làm chi. Nay l nh B h xét công phong th ng, l thìn v n th n ph i bi t h mình vô d ng mà t ch i, ph i nh công ng i cao dày mà

khiêm nh ng ch có âu lo n ly thì rút c co u, r i khi phong th ng l i giànhquy n giành t c.

- Th a nh c ph , nh c ph gi n nên nh c ph nói cho ã n gi n ó mà thôi, ch con nghc mà c Nam B c thái bình, trong ngoài yên n, tuy nh s c võ t ng nh ng mà

ng có công v n th n n a ch .

- B n v n th n làm vi c gì mà g i r ng có công? H ! Ð ng có nói công c a v n th n, nóin lão càng thêm gi n n a. Nh th ng cha già Thân Nh n Trung thu nay nó gi i có

cái tài rung ùi ngâm thi, ch gi i gì?- Th a nh c ph nh nh m t chút, k o t i nghi p con!

- É, nh n ng mà làm gì? Th ng cha già ó có tài gì mà dám lãnh ch c T T ng qu c?Ðã không bi t h mà l i còn nói h i c u cao. Lão cho m t á hôm qua ó là d y cho nóbi t khôn, ng nó h t ánh phách n a.

Thanh Tòng nghe m y l i y thì m t ph ng ph ng, l i hai hàng n c m t tuôn cógi t. Quan Thái úy li c th y ông t ng chàng lo s v n i t duyên r i rã, ch ông không dèchàng t c gi n b i v y ông h i r ng:

- Công t th y lão gi n, công t s lão không g con cho công t ph i hay không?- Th a nh c ph , vi c ã gây ra n th n y thì còn gì mà con dám mong m i t duyên

a.- Không. Lão gi n là gi n cha c a công t không bi t u ch công t có sao âu mà s .

Công t ng có bu n n u công t mà bi t gi cho tr n o r con, thì có l nào lão l iquên l i h n c hay sao mà con s .

- Th a nh c ph , nh c ph th ng con, nh c ph nói nh v y, ch con ngh n u nh c phi nghiêm ng c a con mà không hòa, thì hai tr có th nào hi p c. Xin nh c ph

xét l i giùm cho con.- Lão ã nói g con thì lão g , còn bi u lão xét vi c gì n a?

- Th a nh c ph , n u nh c ph thi t có lòng th ng con mu n cho T n T n hòa hi p, thìcon xin nh c ph ph i làm sao cho b trên ng có h n gi n nhau n a kìa, ch hai chathù nhau thì hai con có th nào mà hi p nhau c.



- Lão gi n cha c a công t vô công mà c th ng, nên lão nói nh v y ó mà thôi, chlão có thù oán chi âu.

- Th a nh c ph , d u nh c ph không k t thù k t oán nh ng mà nghiêm ng c a con bnh c, thì có th nào mà phui pha cho c. Con xin nh c ph , nh mu n gi i hòa, thình c ph ch u phi n qua dinh nghiêm ng c a con mà dã lã cáo l i ít l i, cho nghiêm

ng c a con h t gi n, c nh v y thì con i n nh c ph l m!Quan Thái úy v a nghe t i ó thì ông n i gi n, nên ông tr n m t, v bàn mà n t r ng:

''B Thanh Tòng, mi bi u lão nh mu n g con cho mi, thì ph i qua mà xin l i cha mi haysao? Cha. ch , sao mi dám khi lão n th v y h ? Th mi v mi bi u th ng cha mi qua âymà l y lão coi lão có h t gi n hay ch a mà, sao mi l i dám thêu òi nh v y?“.

Thanh Tòng l c u áp r ng:

- Th a nh c ph , con phân nh v y, là con mu n cho T n T n m t nhà, ch nào ph i condám khinh khi nh c ph . Nh c ph ã không kh ng thu n hòa, mà nh c ph còn nh c

nghiêm ng con thêm n a,th thì... con xin l i cùng nh c ph ... con d n n a saocho c?

- Mi không d n c r i mi làm sao ta?- Th a nh c ph , nh c ph c ng bi t th o thân là o tr ng có l nào con bít l tai mà

cho ng i ta ánh ch i nghiêm ng con hay sao? Nghiêm ng con b nh c, thì tnhiên con ph i lo báo thù. Thà là con ch t, ch s ng mà th t hi u v i cha, s ng làm sao

c?- Chà chà! Mi tính báo thù cho cha mi! Mi mu n tranh h n thua v i lão ph i không? H !

t i th ng cha mi, lão còn ánh gãy r ng; mi là con nít, tài cán gì mà nói phách?- Con ng i có ph i h l n tu i là hay âu. V y ch nh c ph quên câu t c ng ''Khôn t

thu nên ba, d i già i c ng d i'' hay sao?Quan thái úy nghe m y l i th t k nh y thì ông gi n run. Ông vùng ng y ch p l y

cây gi n r i nh m ngay u Thanh Tòng mà p. Thanh Tòng v a rút cây c ki m mà a nh y tránh m t bên. Vì quan Thái úy p m nh quá, mà Thanh Tòng c ng c ng, nên

cây gi n b t m t bên r i xàng xu ng trúng th ch bàn, gãy làm hai n. Quan Thái úy buôngcán gi n, nh y l i mu n n m c Thanh Tòng. Thanh Tòng g t tay ông, r i hai ng i ánhquy n v i nhau, k qua ng i l i nh r ng bay ph ng múa, già ánh tr , nh l ng hgiao Phong. Hai ng i ánh v i nhau m t h i, quan Thái úy th y Thanh Tòng càng ánh s ccàng tráng ki n, ông khó h n c, b i v y ông v a gi n v a quy t gi t cho c chàng, nênông th a d p chàng xoàn qua g n g c cây i th , ông m i nh y t i á chàng. N u chàng d ,thì ch c cái ch n c a ông s a chàng vào cây i th mà ch t.

May chàng lanh l , chàng th y ch hi m nghèo y, nên chàng tr kh i, r i chàng b tch n c a ông, chàng y ra m t cái, ông té ng a, p u vào th ch bàn, chàng v a th y ôngté thì l t t ch y l i ông, ch ng dè ông ng th ch bàn b u ch t ng t. Chàng kinh hãi,bèn ôm ông mà n m ngay trên th ch bàn.

Bu i s m mai y, nàng L Bích x n b n trong Phòng. Nàng ng d a c a s ngó rahoa viên, th y tr m hoa ua n d ng nh chào khách thuy n quyên, r i l i th y c p se schéo chét trên nhành, d ng nh t bày tâm s , nàng sanh c m h ng trong lòng, nên l y vi t

c tính làm m t bài phú, tr c t tình ch i, sau th ng c nh luôn th . Nàng v a m i ng ii s a so n mà vi t thì con th n , tên Xuân Lan, h h i ch y vào báo r ng: ''B m công

ng ch ng bi t có vi c chi b t bình, mà c l n v i Thân công t ánh nhau sau lâm viên''.

Nàng L Bích nghe m y l i thì bi n s c, qu ng vi t ng d y r i ch y theo Xuân Lanmà ra lâm viên. V a ra t i võ tr ng, nàng th y cha n m trên th ch bàn thì s hãi, l t t ch y



ri t l i ôm cha. Ch ng nàng bi t cha ã ch t r i, thì nàng au n quá, nên ng khóc nghet th m thi t.

Thanh Tòng ng nép d a vào g c cây, tay còn c m cây c ki m, nh ng mà vì l tayi chàng n n n quá nên hai hàng n c m t ch y ròng ròng.

Bích ôm cha mà khóc m t h i, r i nàng t c gi n ng d y kêu quân h u mà h ing: ''Công t Thanh Tòng n ây mà gi t cha ta ph i không? Sao bây không b t nó cho ta,

bây l i th cho nó ch y i?

Thanh Tòng b c ra quì tr c m t L Bích, hai tay n m cây ki m mà a lên và nóing: ''T i tôi áng ch t. Xin nàng l y cây ki m n y mà báo thù cho cha''.

Bích th y Thanh Tòng thì gi n run, quy t gi t k thù mà r a h n, nên nàng gi t câyki m r i a lên mu n chém u Thanh Tòng. Mà a cây ki m lên r i, nàng th y ThanhTòng qu tr tr ch u ch t, nàng l i b t nh n, không ành h th , nàng ng ngó chàng trântrân, hai ng i nhìn nhau, c hai u r i l y, song không nói c m t ti ng chi h t. Nàngngó chàng m t h i r i xui x , qu ng cây ki m và kêu quân mà bi u i Thanh Tòng ra kh i

a cho mau.

Thanh Tòng và khóc và l m cây ki m mà i ra. Bích hi p v i th n mà em thây cha vào dinh.



IV

Ti c dõng l c, Nh n Trung xin th tNh n tình, L Bích b t kinh tâm

Bà Thân phu nh n có m t chút con trai, mà con trai c a bà l i ích áng, b i v y bàng h n vàng h n ng c. Con i du h c g n m t n m, bà nhà m i lòng trông i. Nay con

tr v , bà m ng h t s c, ng t vì bà v a m ng, thì ông l i khi n con ph i toan li u mà tr thùcho ông; mà coi b con c ng hâm h v s r a h n, nó ã nói thà nó ch t ch nó không thcho ng i ta nh c tông môn nó c, nó làm cho bà lo s êm y không ng an gi c.

Ðã bi t bà c ng tr ng danh d c a ch ng, nghe ng i ta nh c ch ng bà c ng nh cm. Ðã bi t bà c ng nghe con bà võ ngh siêu qu n, d u có tranh u v i ai bà c ng khôngy gì s . Ng t vì ng i thù là quan Thái úy Lê Ni m, là cha c a nàng L Bích, mà l i là m t

ng ng danh t ng t i tri u. Ví nh con c a bà tranh u mà th ng c ng i thìvi c oán thù càng thêm l n n a, tình thông gia ch c ph i t, duyên con tr ch c là ph i rã

i. Mà th ng làm sao cho n i! Con c a bà d u có tài cao s c gi i cho m y i n a nó c ng làcon nít, ng th ng m i ki m sánh sao cho l i b c i t ng c a tri u inh. Ví nh nó cósa c b gi t i r i, thì cái h a càng to, bao nhiêu s vui v c a bà thu nay, trong giây phúthóa ra s u th m h t th y.

Bà n m tr n tr c lo s nh v y nên bà ng không c. Ð n sáng bà có ý i ThanhTòng vào h u ng bái ki n ng bà ki m l i mà khuyên gi i n a. Bà ng i i n tr a mà

ng không th y chàng vào. Bà bèn d y m t a th tì ra òi công t vào nghe bà d y vi c.Cách m t h i th tì tr vào b m r ng công t c i ng a i ch i t h i s m mai, nên không có ngoài ti n ng.

Thân phu nh n nghe nói, bà s ng s t. Bà h i:- Con ta i v i ai, hay là i m t mình.

- B m bà, chú Tô H nói công t i có m t mình.- Úy! Còn hai anh em h Ðinh âu?

- B m bà, hai ng i khách ng i ngoài tr c.Bà ch c l i l c u, ng d y i vào phòng kêu quan T T ng mà nói r ng: „Con

mình nó qua dinh Thái úy r i ông à. Ông th y ch a? T i ông xúi nó, nên m i sanh chuy nnh v y ó! Làm sao bây gi ?“

Quan T ng qu c b té gãy r ng nên mi ng ông au, song ông nghe bà kêu mà nóinh v y thì ông v i vã ng i d y mà b c ra ngoài. Ông th y b bà kinh kh ng khóc lóc thìông nói r ng: ''Bà r n ràng quá! Con nó i thì i ch sao. Nó ch t r i hay sao mà bà khóc?''

Thân phu nh n ã lo s h t s c mà bà còn nghe l i qu n a, b i v y bà l y làm phi nlòng. Bà không thèm áp v i ông; bà ng i ra gh r i h i th tì ra òi Tô H vào cho và d yvi c. Tô H b c vào bà li n h i r ng:

- C u c a con i âu?- B m bà, c u con i ch i, mà không có nói i âu.

- Con ph i mau mau b t ng a c i qua dinh Thái úy mà ki m c u con. H g p thì th a v iu con ph i l p t c tr v cho bà bi u. Ði cho mau i con.

Tô H v a m i xá mà lui ra, thì công t Thanh Tòng b c vô, l ng còn ai cây cki m. Thân phu nh n ngó th y con thì bà m ng quýnh, nên bà la lên m t ti ng r i l t t ch y



i n m tay con. Thanh Tòng th y cha m thì chàng nói r ng: ''Th a cha con ã báo thù... chocha r i!'' Ti ng nói r t nh , mà gi ng l i bu n th m l m. Quan T ng qu c ng c m t nhìncon r i ông g t u nói r ng: ''Con nh v y m i ph i là con nhà t ng''.

Còn Thân phu nh n nghe con nói m y l i thì bà s ng s t, bà ngó con trân trân mà h inh nh r ng: ''Té ra con ã gi t quan Thái úy r i hay sao?'' Thanh Tòng cu i u l ng l , haihàng n c m t nh u gi t.

Quan T ng qu c bi t con vì tr ng ch hi u mà ph i kh n i tình, b i v y ông khôngdám h i cho con c n k vi c u tranh, ông li n khuyên con ra ti n ng mà h u chuy n v ikhách.

Thanh Tòng bái cha m mà lui ra r i, thì Thân phu nh n bèn h i quan T ng qu cng: ''Nó tr thù nhà c r i, bây gi c n duyên nó m i li u làm sao ây?''

Ông ng i l ng thinh không tr l i. Bà h i ti p r ng: ''Quan Thái úy là m t v tr qu ccông th n. Con mình nó gi t i, thì làm sao mà kh i t i?'' Quan T ng qu c nghe phu nh n

i t i câu ó thì ông ã không áp mà ông l i ng d y b i vào phòng mà n m.Chi u có chi u vua òi ngày mai các quan v n võ ph i vào ch u vua tr c An Thái

n. Quan T ng qu c bi t vua òi ch u ây ch ng có vi c chi khác h n là vi c quan Tháiúy Lê Ni m. Nh ng mà ông không lo s chi h t, ông c t nh d ng tinh th n, ngh an thân th

ng d u vua có b t t i, thì ông s k h t m i vi c cho vua nghe.Sáng b a sau, tr i m i v a m m t thì quan T ng qu c m c tri u ph c mà i ch u

vua. Ð n tr c An Thái n thì th y bá quan v n võ ã t t u m t, ai c ng chào ông,nh ng mà không ai dám h i th m vi c c a ông v i Lê Ni m.

t tr i ló m c, h ng ông m t vùng lòm. Vua Thánh Tôn trong cung ch m rãic ra, leo lên ngai vàng, bá quan th y u quì tr c n mà tung hô v n tu .

Vua bèn phán r ng: 'Tr m nghe hôm qua quan T t ng Qu c Thân Nh n Trung xúicon là Thanh Tòng lén vào hoa viên mà thích t quan Thái úy Lê Ni m. Vi c ó qu thi t nh

y hay không? Quan Hình b Th ng th hãy t u cho tr m nghe t ng t t th coi''.Quan Hình b Th ng th Tr nh Công l. li n tâu r ng: ''Muôn tâu B h , s là hôm

a t i tri u B h gia phong cho ông Thân Nh n Trung làm T T ng qu c. Khi bãi ch u, báquan lui ra t i Ng Môn, ông Lê Ni m cung h ông Thân Nh n Trung, song ông có nói ch i

t hai ti ng mà gh o nhau, ch ông không có ý kiêu ng o hay là ganh ghét chi. Ông ThânNh n Trung nh t nh t nên ông áp l i có n ng l i m t chút, r i hai ông gây v i nhau. K hth n v i quan Th ng th B L i xúm l i can gián, r i chúng tôi chia nhau mà a hai ông vdinh. Quan Thái úy ã êm r i, không h n gi n chi h t. Quan T ng qu c l i c oán, ông vnhà xui công t , là Thanh Tòng, xách g m qua dinh Thái úy lén chun vào hoa viên mà núp,

i quan Thai úy th a nhàn i xem hoa, Thanh Tòng trong b i bèn nh y ra thình lình mà thíchquan Thái úy''

Vua Thánh Tôn nghe tâu nh v y thì châu mày, li n hô h v quân ph i i b t ThanhTòng d n em tr c b r ng ng v n t i. M y m i h v quân ng d m t ti ng r i r n

n kéo nhau i ra.

Quan T T ng qu c thung dung quì ngay tr c n mà tâu r ng: ''Muôn tâu B h ,cái t i gi t quan i th n, thì lão phu cam ch u d u B h d y ch t cách nào thì lão phu c ng

ng h t th y. Nh ng mà tr c khi ch t, lão phu mong n Thánh th ng cho phép lão phutâu h t m i vi c cho Thánh th ng t ng, ch l y l i c a quan Hình B m i tâu ó thì khôngthi t chút nào h t. V lão phu v i quan Thái úy có tình thông gia, có l nào khi không mà lãophu l i xúi con gi t cha v nó. V l i con c a lão phu tuy niên thi u, nh ng mà nó c ng là connhà t ng, có l nào nó l i rình mò mà gi t ng i.



“S là quan Thái úy có tánh l mãng mà l i háo th ng n a. Ng i th y lão phu cThánh th ng gia phong quy n t c thì ng i ganh, nên khi bãi ch u, ng i ón lão phu n iNg Môn mà nh c m lão phu, có tr c m t quan L i B và Hình B u nghe th y. Lão phunh n nh c h t s c mà ng i c ng không ngh tình, c m ng nhi c hoài, r i s c m nh l iánh p lão phu té gãy h t m t cái r ng. Tang còn ây, ch ng có ó, xin Thánh th ng th m

xét l i cho lão phu nh . i ai c ng có danh d n y. Lão phu là v n th n mà l i già y u, lãophu b nh c mà không th r a nh c c. Con c a lão phu t nhiên nó ph i thay th cho lãophu mà báo c u ng gi danh d cho tông môn nó. Nó n ra m t quan Thái úy, cha vchàng r phân ph i trái v i nhau minh b ch; t i quan Thái úy không bi t l i nên t nhiên con

a lão phu nó ph i tranh u. S ánh nhau, ai gi i thì s ng, ai d thì thác. T i quan Thái úy nên ch t thì ch u. N u con c a lão phu nó d nó ch t thì nó c ng ch u. Theo lu t n c h

gi t quan i th n thì có t i, v y lão phu xin ch u cái t i y, b i vì Thanh Tòng nó là con nít,nó không thông phép lu t tri u ình. Lão Phu là cha, lão phu ã không bi t d y con, mà l icòn xúi con ph m lu t n c, y v y lão phu ch t th cho con thì là ph i. Mong Thánh th ngth m xét l i cho tr th nh '“

Quan T ng qu c tâu v a d t l i, k có hai con th n d t nàng L Bích vào tr c sânch u, L Bích n tr c n n m l n mà khóc và xin vua l y lu t n c mà tr t i quan T ngqu c, là ng i không bi t d y con và xúi con lo n luân tranh u v i nh c ph . Vua d y LBích ng i d y, l y l i chánh áng mà an i r i khuyên nàng hãy v dinh mà lo báo hi u. LBích vung l nh vua, nàng v a ng d y mà tr ra, thì h v quân d t Thanh Tòng v t i. Nàngth y Thanh Tòng thì châu mày r i d n dà ng l i, có ý lóng tai nghe th coi vua phân oán

nào.Quân d t Thanh Tòng n qùy tr c n. Vua phát n , qu trách Thanh Tòng sao c

gan dám gi t m t v tr qu c công th n, không k m ng vua, không tuân phép n c. Vuakhoát n t m t h i r i truy n l nh cho h v quân d n Thanh Tòng ra ngoài thành mà chém.

v quân rút ao áp l i b t Thanh Tòng mà d n i. L Bích dòm th y thì bi n s c;ch ng quân d n Thanh Tòng i ngang qua tr c m t, thì nàng té x u, hai th n ph nàng

i ng i d a c a cho nàng ngh .Quan Binh b Th ng th Lê Th V c ch y theo kêu h v quân mà nói r ng: ''Quân

bây ng có tháo th . Thánh th ng nóng gi n ngài phán nh v y ó thôi. Bây em ra c athành r i ch ta tâu i tâu l i m t ôi l i ã ch ùng có h sát. N u bây b t tuân l nh ta thì tachém u h t th y''. Binh b Th ng th d n nh v y r i, ông bèn tr vô qùy mà tâu v i vua

ng: ''Muôn tâu b h , lu t c a tri u ình l p ra thì mà ch tr muôn dân. Ai ph m lu t thìph i th t i theo lu t. Thanh Tòng gi t quan i th n, theo lu t thì ph i chém u mà n t i.Nh ng mà k h th n xem trong bu i n y ng i Trung Qu c ng ch ng g m mà ngó,

m h m mu n nu t n c ta; dân Chiêm Thành ch a ch u qui hàng, nghe tin ã xâm l ng bcõi. Thanh Tòng tuy nh tu i nh ng thi t là nh t anh hùng. Cái tài n y là tài h u d ng c a

c nhà; n u Thánh th ng gia hình, thì u ng m t m t trang hào ki t. Ng a mong Thánhth ng vì giang san xã t c mà r ng suy xét l i, d u cho Thánh th ng có chém Thanh Tòng i

a, thì quan Thái úy c ng ã m t r i''.Vua nghe tâu thì châu mày, còn ng bàng hoàng thì quan T T ng qu c qu mà

tâu r ng: ''Muôn tâu Thánh th ng l i tâu c a quan Binh b thi t r t ph i. Quan Thái úy làt ng i anh hùng trong n c, Thanh Tòng nó th ng c, thì tài c a nó là tài h u d ng

có ngày. Ng i ta th ng nói gà già nuôi t n thóc, ph ng con quí nh lông. Lão phu ây làt con gà già, còn Thanh Tòng ó là m t con ph ng nh . V y lão phu xin th t i th cho

con, ng l u cái tài h u d ng mà b i p xã t c giang san. Ng a mong Thánh th ng nh ni n u c nh v y thì lão phu nh th m5, mà n c nhà c ng h nh th m''.

5 r t có ph c



Thánh Tôn còn d d , b ng có ng i d ng bi u c a quan Ðô T ng binh o Thu nHóa tâu r ng: ''Trà Phi v i Trà Na là con c a vua Chiêm Thành Trà Toàn, d n h n hai v nbinh ròng ánh phá o Thu n Hóa. Vì binh ít, quan Ðô T ng binh Thu n Hóa ch ng ckhông n i, nên ph i rút ch y v Ngh An, và xin tri u ình ch n t ng phát binh xu ng NghAn cho g p mà bình gi c.

Vua xem bi u xong r i, li n trao cho quan Binh b Th ng th Lê Th V c mà h ibây gi ph i sai t ng nào i bình gi c Chiêm Thành.

Ông Lê Th V c tâu r ng: ''Quan Thái úy Lê Ni m khi còn sanh ti n thì tài ã cao màdanh l i l n, b i v y khi ông c m binh i n âu thì gi c khi p oai b giáo qui hàng. Nayông ã m t l c r i, trong tri u coi ch ng còn ai tài c m binh d p lo n c. V ThanhTòng tuy nh tu i và có t i song ng i y v n có l c thao g m , v n võ toàn tài. V y xinThánh th ng r ng l ng l y ngh a làm oai, mi n t cho chàng và sai chàng c m binh d pgi c mà ái công th c t i''.

Vua Thánh Tôn khen ph i, li n h l nh òi Thanh Tòng tr vào ch u vua. Khi ThanhTòng vào quì tr c n r i, vua m i phán r ng: ''Thanh Tòng, t i c a ng i là t i tr ng, lthì tr m ph i chém bêu u, mà r n chúng. Ngh vì quan Binh b Th ng th ki t l c cangián, l i trong lúc có gi c n u chém t ng thì b t l i, nên tr m th tha cho ng i m t phen.

y ng i ph i th ng lãnh hai v n quân vào Thu n Hóa mà d p gi c Chiêm Thành. N ung i th ng tr n tr v thì tr m s xá t i và cho phép ng i k t duyên cùng L Bích. Còn n ung i th t b i, thì tr m s chi u lu t thi hành, không dung th n a. Ng i ph i thân ý tr m''.

Thanh Tòng kh u u l y t và nguy n s b t Trà Phi và Trà Na em v chu c t i.Vua phát n l nh r i bãi ch u. Bá quan l t t lui ra ai c ng vui m ng, duy có quan Hình bTr nh Công L m t mình i ng sau, lòng b t bình l ra ngoài s c m t.

Bá quan v h t r i mà nàng L Bích hãy còn ng i trân trân d a c a. Hai con th na nàng là Xuân Lan và Thu Cúc bèn nàng ng d y và m i nàng v , L Bích ng ngó

dáo dác r i h i Xuân Lan r ng:- Bãi ch u r i hay sao con?

- Th a, ã bãi ch u r i.- B h d y chém Thân công t v y mà ã chém r i ch a?

- Th a công n ng, có chém gi t chi âu mà công n ng h i. L nh B h ã tha Thâncông t r i, v y ch công n ng ng i ây mà công n ng không th y sao?

- H ? B h tha công t r i. Ðã d y chém mà sao l i tha i? Té ra b h tha Thân công tmà chém quan T ng qu c ph i hôn con?

- Th a, không có chém ai h t. Quan T ng qu c nài xin th m ng mà B h không ch u.- a? V y ch gi t ng i ta r i bây gi cha con u kh i t i h t sao. Cha ch là c n y!

Cái thù c a cha tôi, tôi bi t làm sao mà tr ng... Bích nói t i ó r i ng i xu ng ôm m t mà khóc. Thu Cúc l t t l y kh n lau n c

t cho nàng, kh kh m nói r ng:- Hôm qua sao công n ng không chém ph t Thân công t cho r i, ai bi u công n ng

tha làm chi. Ng i thù mà v tình n i gì.- N y con, Thân công t ành lòng thích t ph thân ta, ng i nh v y thì còn tình gì mà

. Hôm qua ta mu n gi t ph t cho r i, ng t vì lúc a g m lên ta th y ng i ã bi ti nên quì mà ch u ch t, trong lòng ta b t nh n, nên ta không n h th ch ph i ta v

tình v ngh a chi âu.



- N u công n ng không v t sao công n ng n ây không xin v i B h chém Thâncông t mà l i nài xin làm t i quan T ng qu c, r i ch ng B h truy n chém công t ,thì công n ng l i b t t nh nh n s té x u trong mình con?

- Không ph i ta v tình. Ta n ây, ta không mu n bu c t i Thân công t y là t i ý tamu n cho Thánh th ng th y cái lý mà phân oán. Thân công t v i ph thân ta có thùoán chi nhau âu. T i quan T ng qu c xúi con nên m i sanh s . Vì v y nên ta m i xinThánh th ng làm t i T ng qu c ch . Còn s ta nghe x t Thân công t mà ta kinhtâm ó, là t i ta có lòng nh n t ta th y quân rút ao áp b t m t ng i thì ta ng lòngó mà thôi. Con nói B h tha Thân công t , thi t nh v y hay không con?

- Th a công n ng, tha mà ch a tha thi t.- Sao v y?

- S là khi b h d y chém Thân công t , thì có quân ngoài i em bi u v d ng lên nóing: ChiêmThành c i i hùng binh ánh l y châu qu n nhi u l m. Quan Binh b

Th ng th tâu sao ó không bi t, mà l nh B h b t Thân công t tr l i, r i B htruy n cho công t ph i em binh i d p gi c, n u th ng thì B h s xá t i và cho k tduyên t tóc v i công n ng, còn nh thua thì B h s tr m quy t v cái t i gi t ith n và t i c m binh th t b i.

Bích v a nghe nói nàng v a ng d y, r i v n vai hai th n l n b c v dinh.Nàng và i và nói r ng: ''Gi c Chiêm Thành là gi c d , Thân công t còn nh tu i quá khôngbi t có tài mà d p n i hay không''?

Xuân Lan bèn áp r ng:

- Thân công t là ng i b c tình b i ngh a, i ánh gi c có ch t c ng áng, công n ng lomà làm chi?

- Ðã bi t Thân công t bây gi là ng i thù c a ta. Nh ng mà không l ta vì cái thù riêngmà trù cho ng i b h i. Hu ng chi cái thù c a ph thân ta, ta ch a tr ng n u ng ira tr n mà ch t thì còn âu ta báo thù...

- Công n ng có lòng nh n, công n ng không n c m g m mà gi t. Ví nh gi c nógi t giùm cho công n ng thì là may, ch có h i gì?

- Con ng có nói d i nh v y. Thân công t là ng i thù riêng c a ta, còn quân ChiêmThành là b n ngh ch v i tri u ình. Thà ta gi t công t , ch l nào ta l i c mong quâny gi t th cho ta.

Hai th n không còn l i mà cãi n a. Ra t i ng môn bèn L Bích lên ki u mà v .



V

Dùng Phi ki m m t tr n thành côngi b c th , hai hàng sái l u

Quan T T ng qu c i ch u vua, phu nh n nhà lo s h t s c. Ð n ch ng h vquân áp t i b t Thanh Tòng mà d n i, thì bà ngã l n mà khóc, h t trông th y m t con n a!

Ðinh Long và Ðinh H không hi u vi c chi h t, thình lình th y quân b t ng i b ngu c a mình thì nóng lòng, nên bi u Tô H d t ng ng i theo coi lành d th nào. Ðii ng môn, quân không cho hai anh em h Ðinh v i Tô H vào, nên ba ng i ph i ng

ngoài mà ngóng: Ðinh H tánh nóng n y, b quân c n chàng l y làm t c gi n, nên ng khôngyên ch , c i t i i lui, mà c p m t coi l n l n.

Cách m t h i quân d n Thanh Tòng tr ra. Anh em h Ðinh nghi vi c ch ng lành, nênt nhau i theo, còn Tô H thì ch y ri t v dinh mà báo tin cho Thân phu nh n hay.

Ra kh i c a thành, thiên h ch y theo coi ông n c. Quân h v Thanh Tòng nggi a, còn chúng nó bao chung quanh, a nào c ng c m dao tr n sáng d i. Ðinh Long vàÐinh H chen v i nh ng ng i i coi mà ng vô vòng trong, m t ngó quân h v l m

m, coi b h quân mà ng n Thanh Tòng thì t ch ng kh i hai ng i làm d . Té raquân không chém mà m t h i lâu r i l i có ng i em l nh ra d t Thanh Tòng tr vô. Anh em

Ðinh c ng i theo vô tr c ng môn ng lóng ngóng ch n a.

Ðinh H b c l i h i nh Ðinh Long r ng: ''Nó em vô trong nó chém, mình ngoàiy làm sao mà hay ng. Ði nh u6 vô trong coi nào''. Ðinh Long khoát tay l c u, Ðinh H

châu mày tr n m t coi b h m h m mu n móc h ng m y tên quân gi c a.Cách m t h i lâu, các c quan trong rùng rùng kéo nhau i ra. Anh em h Ðinh ngó

lom lom, ch ng th y d ng Thanh Tòng thì trong lòng h n h , b i v y Thanh Tòng v a rakh i ng môn thì Ðinh H ch y l i n m tay mà nói om sòm r ng: ''Ch ph i h i nãy mà m yth ng quân ó nó ng n công t thì chúng nó ch t h t''. Thanh Tòng tr n m t n t r ng:''Hai anh ng có nói qu y''.

Ki u c a T ng qu c ra t i, ba anh em ng nép l i bên ng mà thi l , r i d t nhaui theo ki u mà i v . Ðinh H c theo h i duyên c làm sao mà quân b t r i l i d n ra d n vô

nh v y. Thanh Tòng ph i thu t h t m i vi c cho anh em h Ðinh hi u. Ðinh H nghe nóiThanh Tòng lãnh c m binh i d p gi c Chiêm Thành chàng m ng quá, nên theo h i ch ngnào i, vua c p bao nhiêu binh, có cho t ng nào theo giúp s c hay không?

Thanh Tòng m c trò chuy n v i anh em h Ðinh nên v t i dinh mà không hay. Thânphu nh n ch y ra m ng ch ng m ng con, mà n c m t n c m i chàm ngoàm.

Quan T ng qu c vào dinh thu t s l nh c a vua l i cho phu nh n nghe, r i d y conph i lo s p t mà xu t binh cho chóng. Anh em h Ðinh nh n d p y m i xin lãnh ti n otiên phong. Thanh Tòng nh n l i và khuyên hai chàng ph i t n tâm, tr c giúp anh em saugiúp n c. Quan T ng qu c c n d n m i vi c r i l i cho Tô H tùng chinh n a.

Thanh Tòng làm l t c r i hi p v i anh em h Ðinh mà tháo luy n quân s . Trong bangày i ng s p t an bài. Thanh Tòng d t Ðinh Long và Ðinh H tr v ph mà t bi t cha

ng xu t binh. Quan T ng qu c d n r ng: ''N y con, Thánh hoàng d y con c m binhxu t tr n ây, song k trung thì c ng là m t d p cho con v c n c c u dân. Sanh m ng c a 2

n quân trong tay con, mà h nh ph c c a nhân dân trong m y châu h ng nam c ng

6 i b ng, i



trong tay con. Cái trách nhi m c a con trong bu i n y th t n ng n to tát. V y xu t binh conph i th n tr ng, con ph i làm sao cho kh i u ng công n h c b y lâu nay, cho r ràng danh d

a ki n h Thân, cho quan Binh b Th ng th kh i ph i b t i v s ti n d n con gi a tri uình. Con xu t binh, cha m nhà trông tin l m. Con ph i g ng l y.''

Thanh Tòng v ng l i nghiêm hu n r i bái bi t cha m mà lên ng a i n võ ài, ut m t cái kh n màu l c, mình m c m t cái áo võ bào màu hu nh, l ng th t m t s i dây aic, tay c m m t cây hoa kích, c i ng a tía, mang giày lông, m t sáng nh sao, m t tr ng nh

ph n, coi ã có t ng anh hùng mà l i có v thanh nhã. Hai anh em h Ðinh m i ng i c it con ng a kim i theo sau, ng i c m búa, ng i c m siêu, oai nghi l m li t.

Ra n võ tr ng, Thanh Tòng b c lên ài mà truy n l nh. Quân m y i u ph t cgióng tr ng. B ng nghe trên võ ài n ba ti ng pháo, r i quân m y i s p hàng kéo ra i, hai

o i tr c có hai cây c ch : ''Ðinh tiên phong'' còn i i i sau thì c “Bình NamThân T ng quân''.

Quân i trót 10 ngày vào t i a gi i o Thu n Hóa, thì g p binh Chiêm Thành mi n trong kéo ra.

Thân T ng quân bèn truy n l nh d ng binh, hi p v i Ðinh Long i xem a gi i thi m i nh h tr i d a mé núi K S n, i v i binh Chiêm Thành ng óng t i tràng

Thiên L ch. T i l i Thân T ng quân sai Ðinh H i do thám th l c c a gi c và d n ÐinhLong ph i i kh p các tr i mà tu n phòng.

a b c u canh ba, Ðinh H tr v Trung quân báo tin r ng t ng Chiêm Thànhn binh không có th t không trúng binh pháp. Ðã v y mà th gi c coi h l m, d ng

nh chúng nó không dè ã có binh tri u n r i; n u nh n chúng nó không phòng b mà sait o binh qua c p tr i, thì ch c là toàn th ng. Thanh Tòng l c u áp r ng: ''Không nên.

Theo binh pháp không nên làm vi c c u may. S h mà Ðinh huynh xem th y ó, khôngbi t ch ng là cái k c a gi c. Hu ng chi binh c a ta i trót m i b a rày, ng i ng a u m t

i. V y nên cho binh ngh m t êm nay cho kh e, r i mai chúng ta s li u k mà phági c. Tôi khuyên Nh huynh ph i gia tâm quan phòng thì h n. Ðinh H nghe nói nh v y, coi

chàng không v a ý nên chàng áp r ng:- Chiêm Thành là quân dã man, chúng nó có tài trí gì mà s trúng k . Ngu ch c n u

Nguyên soái cho ngu d n b n b binh qua c p tr i, thì ngu s phá gi c n i êmnay.

- Ðinh huynh ch ng nên nóng n y. Chúng ta ch a rõ binh gi c bao nhiêu, phân làm m yo. N u chúng ta c p tr i, r i có o binh nào khác úng ti p r i n ng v thì

chúng ta làm sao? Xin h n sáng mai chúng ta giáp chi n mà th tài l c r i s hay.Ðinh H lui v tr i mà trong lòng mu n xu t tr n quá, nên ng không c. H ng

ông m t tr ng ã ló m c, d i cây c vàng vàng. Gió b c phát th i lao rao, lay ng n c lúcc. Ðinh H ng i trên l ng ng a th ng th ng i tu n các tr i tr c. Chàng i m i qua kh i

hai tr i, x y g p Thanh Tòng d t Tô H c ng i tu n. Hai àng chào nhau r i hi p nhau i l nqua tr ng Thiên L ch ng th a tr ng t mà ngó xem tr i gi c coi tình hình th nào.

Tr ng trung quân v a t canh n m, b ng th y bên tr i Chiêm Thành quân mã laoxao, mà bên h ng tây l i có m t o binh ng kéo t i n a. Thanh Tòng th y gi c ngbinh, l t t h i Ðinh H v i Tô H tr v tr i, òi Ðinh Long n h i di n, r i phân phátbinh mà phòng b .

Tr i v a m i h ng sáng thì qu th y Trà Na v i Trà Phi d n hai o binh n tr ctr i mà khiêu chi n.



Thanh Tòng truy n l nh cho Ðinh Long và Ðinh H ra i ch. Hai bên h n chi n ti t ng sáng cho t i m t tr i g n ng u mà ch a phân th ng b i. Thanh Tòng l y làm lo,a mu n kéo i binh ra ti p chi n thì b ng th y o binh c a Ðinh Long v ch y r i o

binh c a Ðinh H c ng ch y theo. Thanh Tòng n i gi n hét lên m t ti ng r i kéo binh xông rap Trà Na ng r t Ðinh Long, thì ch n ng mà giao chi n, Ðinh Long tr l i mu n

ti p chi n v i Nguyên soái, Thanh Tòng dòm th y bèn hô l n lên r ng: ''Ðinh huynh hãy theomà c u nh l tiên phong, th ng n y ây cho tôi''.

Thanh Tòng v i Trà Na ánh nhau d tr m hi p, th ng qua kích l i sáng ng i nhsao x t, k ng i âm mau l nh t chùm bay. Thanh Tòng th y Trà Na võ ngh cao

ng li u th dùng tài mà i ch thì khó th ng n i, b i v y chàng trá b i quày ng a nh mnúi K S n mà ch y. Trà Na hu i th ng gi c ng a i theo, Thanh Tòng bèn dùng cái tàiphi ki m là tài riêng c a chàng, i Trà Na theo g n k p, chàng m i rút cây ki m ra r i nh mngay m t Trà Na mà phóng. Trà Na h , c lo mà r t thôi, ch không dè nguy hi m, b i

y ch ng ngó th y cây ki m g n t i m t thì l t t né mình mà tránh, làm cho con ng a gi tmình tr qua m t bên, Trà Na tr t yên té l n xu ng t. Thanh Tòng quay ng a tr l i, hu ikích mu n âm, song th y k ch còn ng i d i t mà trong tay l i không có khí gi i, b i

y chàng b t nh n không n gi t, bèn hô cho quân b t trói.

Thanh Tòng b t Trà Na xong r i chàng d y Tô H coi cho quân d n v tr i, còn chàngkéo binh i ti p hai anh em h Ðinh. Binh v a m i quày u, b ng nghe phía sau núi có ti ngng i ti ng tr ng vang v y. Thanh Tòng nóng lòng, nên gi c ng a ri t t i mà ng ti p. Ð ibinh t i n i thì th y quân Chiêm Thành v tan. Thanh Tòng l y làm m ng, bèn truy n l nhcác i xua binh vô mà r t gi c. Ð n m t tr i chen l n, Thanh Tòng gióng chiêng thâu quân.

Thanh Tòng vào tr ng vi t m t t s báo tin cho vua hay r ng mình b t Trà Na, ãgi t Trà Phi và ã ánh tan binh Chiêm Thành, còn i chiêu an ít ngày r i s ban s 7. Vi t sxong r i chàng bèn cho òi Tô H vào a cái s mà d y r ng: “Tô H ng i ph i mau b tng a c i v Kinh, giao cho ph thân ta, ng ph thân ta d ng lên cho B h xem. Nh phthân ta có h i th m vi c chinh chi n, thì ng i b m các vi c l i cho Ph thân ta rõ nghé''.

Tô H lãnh s r i bái mà lui ra. Thanh Tòng kêu l i và nói r ng:- Ði âu mà v i l m v y?

- Nguyên nhung d y tôi ph i i cho mau.- Có i mau thì c ng ph i ch cho ta d n m i vi c r i s i ch .

- Nguyên nhung còn d n u chi n a hay sao?- Còn... N y Tô H vi c ta ã d y ng i ó là vi c công. Bây gi ta có vi c t , ta mu n

y ng i, không bi t ng i có h t lòng làm giùm cho ta hay không?- Th a công t ... a! Th a Nguyên nhung, tôi là o th n t , d u Nguyên nhung d y ch t

tôi c ng ph i ch t, có l nào Nguyên nhung có vi c, Nguyên nhung sai mà tôi l i khônglàm, nên Nguyên nhung ng i.

- Ta mu n g i m t b c th riêng v Kinh.- T ng vi c chi khó kia, ch g i thêm m t b c th mà Nguyên nhung ng i n i gì.

Nguyên nhung g i m t tr m b c th c ng c, ch ng lu n là m t b c.- N u v y thì ng i ch ta m t chút.

Thanh Tòng c m bút mà vi t th ' vi t ít hàng r i ng i suy ngh , suy ngh m t h i r ii n c m t. Vi t xong r i m i niêm l i mà trao cho Tô H mà nói r ng: „Ðây b c th n m

7 em quân v sau m t cu c vi n chinh và th ng tr n



ây, h ng i v t i Kinh r i thì c coi ch ngoài bao ó mà giao th . Ph i giao cho t itay, ch ng có giao chuy n cho ng i khác mà l c m t nghé“.

Tô H lãnh th r i bái mà b c ra. Lúc ra g n t i c a, anh ta a th lên mà xem, thìth y ngoài bao m y ch ''L Bích quí công n ng ni m tình khai khán“.

Anh ta c r i vùng tr vô và nói r ng:

- Úy! Cha ch ! Vi c n y không c âu. B m Nguyên nhung, Nguyên nhung khôngth ng tôi nên Nguyên nhung mu n h i tôi. Thà Nguyên nhung d y tôi em m t tr m

c th cho ai tôi c ng em h t th y, ch thi t b c th n y tôi không dám lãnh.- Tô H , sao mà ng i không dám lãnh?

- B m Nguyên nhung, thà là Nguyên nhung d y em chém tôi thì tôi ch u, ch d y emth cho công n ng L Bích thì khó quá!

- Sao mà khó?- D b m Nguyên nhung, t nh chí l n tôi không th o cái ngh em th t cho àn bà

con gái. V Nguyên nhung gi t quan Thái úy, công n ng L Bích thù oán Nguyênnhung l m. Tôi láng cháng em th qua ph ây mang kh n ch ...

- Không có h i chi âu mà s .- Có h i thì tôi b h i không s sao c?

- Ng i c v ng l i ta. Có chuy n chi ta ch u cho.- Ch u gi ng gì! Nguyên nhung còn trong n y, n u có chuy n chi thì ch t tôi, Nguyên

nhung âu có ó mà ch u?- Ng i c i i. Ta ã nói không có sao âu mà.

Tô H d d , mu n b c ra, mà r i không i, l i nói r ng:- D , xin Nguyên nhung cho phép tôi b m vài l i cho Nguyên nhung nghe th coi có ph i

hay không.- Ng i nói chi thì nói i.

- Xin Nguyên nhung i quân h u ra ngoài r i tôi nói m i c.Thanh Tòng li n d y quân h u lui ra ngoài h t. Tô H b c l i g n mà h i r ng:

- B m Nguyên nhung, v y ch Nguyên nhung g i th cho công n ng L Bích! Nguyênnhung nói vi c chi ó? Ng i ta gi n Nguyên nhung nhi u l m a, nói lôi thôi âyng i ta b t th ng i ta em tâu l nh B h không d gì âu.

- Ta không có nói vi c chi quan h âu mà ng i s .

- N u không có vi c chi, thì g i th làm chi? B m Nguyên nhung, tôi tr ng tu i r i, tuytôi khôn ngoan không b ng thiên h , song c ng bi t vi c i chút nh. Phàm con traimu n nói vi c chi v i con gái thì nói mi ng t t h n là g i th . Mình nói mi ng, n u hkhông v a lòng h r y thì mình ch i c, ch g i th n u h không ch u h n m cáith h th a ki n thì h t ch i. Thôi Nguyên nhung mu n nói s chi thì Nguyên nhungnói v i tôi, r i v t i Kinh tôi ghé tôi nói l i ti n h n. Tôi lanh l i l m mà, Nguyênnhung d y sao tôi nói y nh v y, không sai sót âu mà s .

- É! Chuy n riêng c a ta, mà nh n v i ng i sao c.

- Ðó v y mà h i nãy Nguyên nhung nói r ng không có chuy n chi quan h ch ! Còn gi ua thôi?... B m Nguyên nhung tôi nghe nói công n ng L Bích còn gi n Nguyên



nhung l m. Tôi s Nguyên nhung có n n n c ng th t công, không có ích chi âu mà g ith .

- Thì c ng b i ta s L Bích không h t oán ta, nên ta m i g i th ch .

- Tôi h i thi t Nguyên nhung, v y ch bây gi Nguyên nhung mu n l nào. Nguyênnhung gi t quan Thái úy r i mà Nguyên nhung c ng còn mu n k t duyên Châu Tr n v icông n ng ph i hay không?

- Ch sao.

- Vi c ó thì ch c r i, c n gì Nguyên nhung còn ph i lo. B h có h a h Nguyên nhungth ng tr n thì B h xá t i l i t hôn n a. Nay Nguyên nhung th ng tr n r i thì t nhiên

i v c, có lo gì.- Tuy l nh B h phán nh v y, mà n u L Bích h n ta, nàng không kh ng r i làm sao?

i v y ta m i vi t th mà phân tr n ph i qu y v i nàng.- Ph i, Nguyên nhung tính nh v y thì ph i l m. Thôi tôi v trao th r i tôi làm mai

luôn. Tôi làm mai gi i l m!- Tô H , công n ng còn gi n ta l m. V y ng i v t i ó công n ng có h i v vi c

chi, ng i ph i l a l i mà áp, ng có nói b y b không nên a nghé.- Nguyên nhung t ng tôi d i sao. Tôi a th r i tôi nh m dèo8 ch , h coi b ch u thì tôi

nói i9 vô, còn coi nh b gi n thì tôi m bét ra, tôi c ki m chuy n x u c a Nguyênnhung tôi nói ri t t ph i c ch gì?

- È! Ng i ta gi n thì ph i ki m l i mà khuyên gi i ch ng i ki m chuy n x u c a tang i nói d i vô, thì ng i càng ghét h n n a, ch c n i gì?

- y! Nguyên nhung không th o cách làm mai thì ng có cãi mà. Ng i ta gi n, tôi ki mchuy n x u tôi d i vô, ng i ta t ng tôi m t phe, ng i ta tin, r i l n l n tôi nói m i

c ch .- Gi i! Thôi, hãy i i.

Tô H b c ra mi ng c i ngón ngo n...Cách hai ngày sau, quan Th ng Kinh l c o Thu n Hóa n khao quân và ra m t

Nguyên soái. Thanh Tòng d n dò h t lòng lo chiêu an, r i m i truy n l nh b t tr i ban s .

8 coi mòi, nh n nh tình hình9 d n, nhét cho y



VI

n ch u t i. Thanh Tòng c u t giao duyên. L Bích bôn ào

t bu i s m m i, tr i trong gió mát, tr c th m hoa c i chúm chím, trên nhànhchim hót líu lo. Tuy mùa xuân ã g n tàn, song giai c nh c ng còn sót chút nh màu xinh

p.

Bích i v i hai con th n ra v n, nàng n m y n i mà cha hay ng i xem hoang c nh, thì nàng nh cha nên b i h i d ng c bát ngát lòng son. Nàng i vòng kh p trong

n r i tr vô nhà, t m y cây h ng c m trên bàn th và rót m t chung trà mà cúng.Trên bàn th ng n èn leo lét, khói h ng ph t ph , ngoài giá b c cây cung dây dùn,

i g m b i óng. Ph r ng l n, c nh coi càng hiu qu nh, ng i ng bu n th y c nh l ithêm au. L Bích mu n khuây lãng, nên d y th n l y em ra cho nàng thêu. Nàng ng itrên cái gh d a c a s , tay v i l y kim ch , mà m t ngó ra ngoài v n gi t l y tuôn d m d .

Th n Xuân Lan th y công n ng o não thì ng lòng, nên th th khuyên r ng:

- Th a công n ng, ng i i ai c ng có cái s ph n n y. Công n ng mà g p cu c giabi n ây, y là t i s tr i nh nh v y. Xin công n ng rán làm khuây mà t nh d ngtinh th n. N u công n ng bu n r u hoài, con s công n ng ph i mang b nh.

- Làm khuây sao c, mà con khuyên làm khuây con? Ta nh ph thân ta ch ng nào, tacàng gi n công t Thanh Tòng ch ng n y. Con ngh l i ó mà coi, ng i m n r ng mà

cha ch là t , d u không ngh chút tình, thì c ng ph i vì chút ngh a, ch có âu l iành gi t Ph thân ta i...

- Th a công n ng, Thân công t thi t là t l m mà. Con nói ra s công n ng bu nthêm, ch theo ý con thì con ch c Thân công t không có th ng công n ng chút nào

t.

- Xuân Lan, sao con ch c Thân công t không th ng ta!- N u công t mà th ng công n ng thì có l nào ành thích t tôn ông bao gi . Công

ng xét l i ó mà coi, có ng i i ai th ng v mà gi t cha v cho c. Mà víu có r i tay gi t l i r i, thì c ng ph i tính làm sao, ch có âu không c m t l i

ph i qu y chi h t. Bích ng i l ng thinh suy ngh m t h i r i g c u nói r ng:

- Ta ngh công t b t ngh a, thi t ta phi n l m. Ai mà dè ng i v n ch ng nh v y, võngh nh v y mà tánh tình l i nh v y? Ta xét l i thì ta n n n m y l i h n c ngày

a không bi t ch ng nào.- i thôi, th ng i b c b o nh v y công n ng quên ph t i cho r i, còn phi n trách

làm chi cho nh c lòng.- Ta nói ph i qu y mà nghe v y thôi, ch ta có thèm phi n trách chi âu.

Bích nói t i ó, r i nàng ch ng tay vào gò má, ngó s ng ra ngoài c a s m t h ilâu r i day vô mà nói r ng: “Mà ngh cho k , n u mình trách ng i ta quá nh v y thì c ngkhông nh m. Ng i ta l tay r i, ng i ta bi t tr c l i nên ng i ta qu mà ch u t i. T imình không chém ng i ta mà báo c u cho cha thì thôi, bây gi còn trách ng i ta n i gì?Còn mình phi n mình nói sao ng i ta không n ây mà phân ph i trái. Ng i ta ã l taygi t cha mình r i, mình h m h m ng gi n ng i ta, làm sao ng i ta dám b c ch n t iây mà trách''.



Xuân Lan chúm chím c i mà áp r ng:

- Th a công n ng, n u Thân công t mà còn ngh n công n ng, d u không dám t iây, thì c y m n ng i khác n nói giùm, ho c g i th mà n n n c ng c, ch cóâu l i im lìm nh v y?

- Xuân Lan, mình c ch p quá nh v y thì c ng t i nghi p cho ng i ta.

- Công n ng còn th ng n a hay sao mà nói t i nghi p?- Ng i ta không th ng ta r i, ta th ng làm sao cho c mà h i. Ta nói t i nghi p là vì

ta ngh khi ng i l m l i r i thì k l nh b h sai c m binh d p gi c, ng i m c lo chinhchi n, có r nh rang chi âu mà lo vi c riêng, nên mình trách.

- Tr c khi xu t chinh, thì ghé l i ây mà phân ph i qu y m t ôi l i l i không c haysao. Mà nh có s không dám ghé, thì lúc i ng vi t th sai ng i em tr v c ng

c ch . Bích b kim ch , ng d y i ra c a mà ngó mông. Nàng th y trên nhành m t con

qu ng út m i cho con n, tr c th m m t con mèo c ng gi n ch i v i m t conmèo cái. Cái quang c nh y làm cho nàng càng thêm bát ngát, b i v y nàng b i vô, ng i ngng n m t h i r i h i th n r ng: ''Thân công t c m binh d p gi c, tính ra ã g n m t tháng

i. Hai con có nghe ng i th ng b i l nào hay không con?''

Xuân Lan b c l i áp r ng:- Th a công n ng, hai ch em con m c h u h công n ng có i âu ra ngoài c mà

nghe. Mà con ngh công t may th ng c, kh i ch t thì nh , còn có d th t cbinh, b ch t thì ch u l y, công n ng còn ph i h i làm gì?

- Ch chi s th ng b i mà không can thi p n ta, thì ta có h i th m mà làm chi. Ng t vì tai Thân công t ã th c cùng nhau ng sanh ng t , n u chàng th t b i, B h b ti chém i r i ta m i làm sao!...

- Th a công n ng, vi c y có can chi mà công n ng ng i. Tuy công n ng v i công tcó th c v i nhau, song công t thích tôn ông, t c th ã b i c r i, còn tình ngh achi n a mà lo th c. Mà thiên h ai c ng u khen Thân công t v n hay võ gi i, conch c công t i d p gi c không th nào th t b i âu.

- Con ch c th nào Thân công t c ng không th t b i. Cha ch ! N u công t th ng tr nkh i hoàn, B h xá t i r i d y ta k t duyên cùng chàng, ch ph thù còn ó ta m i li ulàm sao...

Bích v a nói t i ó, b ng th y có dáng ng i l p ló tr c th m. Th n Thu Cúcc ra h i ng i y r i tr vô th a r ng: ''Th a công n ng, có m t ng i chi n s xin ra

t công n ng. Ng i nói r ng ng i có m t vi c c n mu n t v i công n ng''. L Bíchc u r i d y Thu Cúc ra m i khách vào. Ng i khách b c vào bái L Bích và nói r ng

mình tên Tô H v n là chi n s i theo Bình Nam T ng quân mà d p gi c Chiêm Thành.Nh n vì có l nh sai h i trào, nên m i ghé l i ây.

Bích châu mày r i h i r ng:- Té ra tráng s là ng i tùng chinh, nh n vì có l nh sai nên m i tr v Kinh. Th a tráng

, ch ng hay binh tri u bình Nam mà th ng hay là b i v y ng i?Tô H b ng m t chút r i m i áp r ng:

- Th a công n ng, không th ng mà c ng không b i.- a! Phàm ánh gi c, n u không th ng thì là b i, còn n u không b i thì là th ng, ch sao

không th ng mà c ng không b i?



- D , b i vì l nh Nguyên nhung tôi ch a nh t nh. Tôi nghe Nguyên nhung tôi nói sth ng b i u t i công n ng, h công n ng mu n th ng thì th ng, còn n u công n ngmu n b i thì b i.

- Ph n thi p là gái khuê phòng, còn Nguyên nhung c a ng i c m binh xu t tr n. N ichi n tr ng th ng b i là t i Nguyên nhung, c sao l i nói t i thi p.

- D , không bi t t i sao mà Nguyên nhung tôi nói k c c nh v y.- Ng i nói có l nh sai ng i h i trào, v y thì ng i vào y t ki n Thánh th ng, ch ghé

dinh thi p làm chi?- Th a công n ng tôi ã nh p trào r i. Nay tôi ghé ây là vì có m t vi c riêng:

- Vi c chi v y?- D , th a công n ng, v ch ng quân Chiêm Thành thu nay nó s cái oai võ c a l nh

tôn ông l m. Chúng nó nghe l nh tôn ông m t l c, chúng nó t ng ch ng còn ai tàim binh i ch, nên chúng nó hành hung nhi u lo n. Nay l nh B h sai Nguyên

nhung tôi c m binh d p gi c, Nguyên nhung tôi h ng hoài v ng tài cao c tr ng c atôn ông, nên s n d p sai tôi h i trào, Nguyên nhung tôi m i d y tôi t m ghé l i ây...

Tô H nói t i ó r i li c m t ngó chúng L Bích. L Bích c ng li c m t ngó Tô H r ii r ng:

- Ghé chi v y?- Th a, ghé xin phép công n ng ng phàn h ng c u nguy n cho linh h n l nh tôn ông

siêu th ng, g i là t chút tình k nh m n c a Nguyên nhung tôi v y mà.- Ch ng bi t Nguyên nhung là ai, mà có lòng kính m n ph thân tôi d v y ng i?

- Công n ng không bi t hay sao?- Không.

- Thân công t Thanh Tòng ch ai.Nãy gi L Bích d n lòng mà i áp v i Tô H . Ð n ch ng nghe t i tên Thanh Tòng

thì nàng không th d n n a c, b i v y nàng vùng ng d y nói l n lên r ng: ''Cha ch !Công t Thanh Tòng c gan d a! Ðã không k t ngh a, gi t ph thân thi p ng mà tquy n cao t c tr ng, ch a v a lòng hay sao, nên còn sai ng i n ây mà nh c thi p n a!''

Bích nói mà coi b gi n l m, làm cho Tô H s nên l t t ng d y.

Bích nói ti p r ng: ''Tráng s có tr vào Thu n Hóa, xin tráng s nh mà nói l i v icông t Thanh Tòng r ng ch ph thù thi p th ch ng ch u i tr i chung, ã b i ngh a r i thì

ng có làm b nh n ngh a''. Bích nói m y l i r i b i vô phía trong. Tô H ng ng n, ki m không ra l i mà

nói, túng th ph i bái L Bích r i l n l n b c ra c a.Ch ng chàng ra kh i c a, L Bích d y Thu Cúc kêu tr l i mà nói r ng: ''Thi p nói

ch a h t l i, tráng s i âu mà v i v y!''Tô H tr vô ng còm róm và h i r ng:

- D , th a công n ng, còn mu n nh n vi c chi n a hay sao?- V y ch công t Thanh Tòng d n tráng s ghé ây mà nói chuy n chi n a?

- Nguyên nhung tôi d n l ng x ng thi u gì chuy n...- N u có d n nhi u chuy n khác n a sao ng i không t h t cho thi p nghe, l i l t t i

.



- Th a, tôi m i t có m t chuy n mà coi b công n ng gi n lung quá. N u tôi k thêma, thì công n ng càng gi n thêm, r i gi n lây t i tôi, thêm h i cho tôi ch ích gì.

Thôi, tôi xin phép công n ng cho tôi v .

- Khoan ã, Nguyên nhung c a ng i qu y, tôi gi n là gi n h ch ng i có chuy n chimà tôi gi n. M i ng i ng i nói cho tôi nghe coi h còn d n vi c chi n a.

Tô H kéo gh mà ng i r i c i ngón ngo n và nói r ng: ''Th a công n ng, tôi mu nth ý công n ng nên tôi nói ch i v y thôi, ch Nguyên nhung tôi có d n vi c chi n a âu“.

Bích châu mày th ra r i nói r ng:- Công t Thanh Tòng thi t là t . Tráng s ngh l i mà coi, ng i ã h a hôn cùng thi p,

tuy ch a chung ch n g i nh ng mà l i th c ã n ng n . Ng i ch ng vì tình ngh a,ánh sát t ph thân thi p i; gi t r i bi t thi p th m s u o não l m ch , song ng i

ch ng có chút oái hoài, không thèm t i mà nói ph i qu y chi h t. Thi p ngh tình ic b o, thi t thi p ngán ng m.

- Công n ng trách Nguyên nhung tôi thi t là áng l m ! Nguyên nhung tôi ã h a hôni công n ng, tuy ch a có l c i m c d u ch c ng là ngh a v ch ng. Hai ông

trên có r y rà v i nhau, hai ông làm sao thì làm, mình là ph n con r sao l i nh y ra binhcha ru t mà gi t cha v i. Nguyên nhung tôi làm cái ó thi t là qu y, tôi không ch unh v y. Còn vi c công n ng trách Nguyên nhung tôi t ngày ph m t i r i thì b t âmtín, không có c m t l i ph i qu y. Vi c ó t i sao v y tôi không hi u. Nh ng mà tôicó th y cái n y, là t ngày xu t binh n nay, Nguyên nhung tôi thân th g y mòn, khí

c bu n r u l m.

- Bu n l m hay sao?- D , bu n quá. Ð tôi nói h t cho công n ng nghe: Khi t i Kinh kéo binh ra i, thì

Nguyên nhung tôi coi b không vui v chút nào; mà i d c ng c ng ch ng thèm nóichuy n v i ai, c c i ng a i l c th c àng sau m t mình luôn luôn. Tôi lén dòm coi thìtôi th y nhi u lúc hai hàng n c m t nh gi t. Nguyên nhung th y tôi ngó thì l y kh nlau n c m t r i r y tôi bi u tôi i dang ra, không cho tôi i g n. Ban êm n binh màngh , quân s i m t m i, nên ai c ng lo ki m ch mà ng , duy có m t mình Nguyênnhung tôi l m th c hoài, c ra th vào than; tôi rình coi thì không th y làm vi c gì, cng i khóc và kêu „công n ng ôi, công n ng“. Th c êm nào sáng êm n y, thi t t inghi p quá. Mà ph i ng không c mà thôi âu, ã không ng mà c ng không n n a

i là kh cho ch . B i v y Nguyên nhung tôi bây gi m nhách, còn da b c x ng.Tôi t ng n u s u não hoài nh v y thì ít ngày n a ch c ph i ch t. T i nghi p quá!

Bích ng i r ng r ng n c m t. Tô H li c th y, chàng bèn nói ti p r ng:- Th a công n ng, hôm tôi s a so n i ây, Nguyên nhung tôi có kêu mà nói r ng: Tô

, ng i v Kinh, ta mu n c y ng i m t vi c riêng, không bi t ng i có vui lòng màgiúp cho ta hay không?'' Tôi nói: ''Nguyên nhung mu n bi u vi c chi c ng c mà“.

y“. Nguyên nhung tôi m i nói: ''Ta mu n c y ng i em giùm m t phong th ''. Tôii: ''Ðem cho ai?'' Nguyên nhung tôi nói ''Ðem qua dinh quan Thái úy mà trao cho công

ng''. Tôi nói: ''Không c, th ó tôi không dám lãnh''.- T i sao mà không dám lãnh?“

- Công n ng ng h n Nguyên nhung tôi; tôi em th t , nh công n ng khôngth ng, công n ng m ng luôn t i tôi, thì tôi làm sao?

- Thi p h n là h n Thân Nguyên nhung ch ng i vô can, thi p âu dám vô l v i ng imà ng i ng i, nên không dám lãnh th .



- L i công n ng nói thi t gi ng y nh l i c a Nguyên nhung tôi. Nguyên nhung tôi c ngnói nh công n ng v y ó; l i c theo n n n c y tôi hoài, c c ch ng ã tôi ph i ch ulãnh.

- Té ra ng i có lãnh th hay sao?- D , th a có.

- V y xin ng i trao cho thi p xem th coi.Tô H l t t thò tay vô áo móc m t phong th ra mà trao cho L Bích. L Bích l y

phong th , coi ngoài bao r i h i v y ch Thân Nguyên nhung có nh n u chi n a haykhông. Tô H nói không có, r i l i h i L Bích nh có h i âm thì mình s lãnh mà em vcho Nguyên nhung, L Bích c i g ng mà áp r ng:

- Thi p ch a xem th , thi p có bi t Nguyên nhung c a ng i nói vi c chi âu mà tr l i.

- N u công n ng ch a tr l i c, thôi thì công n ng nh n mi ng, công n ng mu nnói vi c chi c ng c mà. Tôi là gia th n cua Thân Nguyên nhung, công n ng ngng i chi h t.

Bích phong th trên bàn, b c l i g n bình bông ng t m t cái bông héo mà acho Tô H và nói r ng: ''Thi p không có l i chi mà nói v i Thân Nguyên nhung h t. Thi p chxin ng i làm n em cái bông héo n y v mà trao cho ng i, và th a l i v i ng i r ng:thi p vì ng i mà ph i khô héo, ch ng khác nào cái bông n y''.

Tô H th y L Bích và nói và r i l y thì chàng l y làm c m xúc, nên lãnh cái bông r it t cáo t mà lui ra.

Bích i Tô H ra kh i th m r i m i d y Thu Cúc óng c a l i, và d y Xuân Lan t m cháng10 tr c bàn th xu ng. Nàng vào th phòng m th ra thì th y th nói nh v y:

Gái th c n c tài th m ngát,Trao anh hùng tình ngh a n ng n .

t nhà d u loan ph ng c d a k ,Tr m n m nh m tóc t coi phát l a.

n Thánh m u tình c xuôi g p g ,Ch n th phòng tr n tr c lu ng ai hoài.Ba sinh d c k t duyên k t n , n i xích th ng11 c y m i c y mai,Sáu l làm theo ti t theo nghi, vào các12 n p tr ng n p lNh ng t ng v y duyên cang l ,Dè âu gây cu c tang th ng.Lang th o thân nên ngu i l a l nh h ng,Ti ng b i ngh a r t bu n tình xót d .Th y ó oán thù không n tr ,Khi n ây kính m n l i càng thêm.Vai mang sao than th ch nh n i ni m,

u i nguy t ch a chan d m gi t l y.i ai là tri k ?

Có th y chút tình ch ng?ng ch ng nên ph i c n r ng,

Nh l i h n càng thêm h m t.Ra tài m n ch n chi n tr ng à yên gi c,

10 b c v i thêu i m ng hay i u, b c cháng (hay ch ng) u dùng làm màn ch n tr c bàn th11 dây , t h ng: m i duyên12 t =tía, các=gác: gác tía, ý nói nhà phú quí



Ân tình dài n i Kinh a s p d i ch n,Công cán thành thì kh i t i sát nh n,Duyên n c bi t có ành xe ch .Xin th c n ngh tình chung th 13,Th ng anh hùng gánh n ng cang th ngCh n d ng tr n d u phân r hai ph ng,Nên âm ph c ng chung cùng m t m .Ng a xin chi u c ,Dung th tình si.Tr n ngh a t ng tri,Tr m n m hòa hi p.

Bích xem th r i thì n c m t tuôn d m d , Xuân Lan mu n ki m l i khuyên gi i,nên b c l i g n mà h i r ng: ''Th a công n ng, Thân công t g i th nói chuy n chi ó, màcông n ng xem r i công n ng l i s u th m nh v y?''. L Bích l c u, th ra r i lau n c

t mà áp r ng:- Thân công t cho ta hay r ng ng i d p gi c ã yên r i nay mai gì ây ng i s v t i.

Ng i n n n xin ta ng có h n gi n mà tan rã cu c cang th ng, ng i nói r ng phthân ta ch t ó là s r i ch không ph i ng i c ý gi t.

- Cha ch k t duyên làm sao c?- Ta c ng bi t nh v y; mà h ng i v ây, B h xá t i r i d y ta giao duyên, ta bi t làm

sao?- À! Còn cái chuy n ó n a! Kh thi t!

- Ta ngh thân ph n ta thi t là kh . Thân công t là ng i có th c v i ta. Bây gi ãgi t ph thân ta r i thì ta k t duyên sao c Mà coi th không k t duyên c ng không

c! Kh l m! Ta t ng có l tay ph i ch t thì cái kh n y m i d t c. Bích nói t i ó r i nàng khóc. Hai con th n d t nàng vào phòng cho nàng n m

ngh . Ð n chi u dân trong kinh thành xôn xao. Thu Cúc m c a ra ng mà h i th m r i trvào báo tin cho L Bích hay r ng Thân công t th ng tr n kh i hoàn, binh kéo v t i, nên dân

m ng chen nhau i coi. L Bích nghe nói thì m ng, nên nàng c i song c i mà hai hàngc m t nh gi t. Ðêm y nàng tr n tr c, n i tình n i hi u ng n ngang trong lòng, nên nàng

than th hoài, ng không c.n sáng nàng d y hai con th n s m h ng ng trà qu ng cho nàng i vi ng m

cha. Th n s m xong r i, nàng d y chúng nó i tr c ra ngoài m cha, nàng vi t m t bàin t r i nàng s theo sau.

Th n i r i thì nàng b c l i ng d a bên bàn th c a cha, hai tay v n cái bàn màthan khóc nghe r t th m thi t. Nàng khóc m t h i r i nàng leo lên gh mà bu c cái kh n chtrên cây kèo nhà; cái m i kh n lòng thòng thì nàng th t làm m t cái vòng r i út u vô mà t

.

Hai con th n ra t i m i lâu quá mà không th y công n ng, chúng nó m i tr vômà r c. Khi chúng nó b c vô c a thì ngó th y L Bích ng út u vô vòng. Chúng nókinh hãi, nên la lên: ''Úy? Tr i i! Công n ng ch t! B ng i ta, làm sao c u công n ng!Công n ng ôi!,, Chúng nó và la và ch y vô, áp ôm chân L Bích mà khóc, song không bi tlàm sao mà c u.

13 th y



Thanh Tòng kéo binh v Kinh, nh ng vì không nh m ngày ch u vua, nên chàng báing ch a c. Chàng v ph T ng qu c v n an cha m , nghe Tô H nói ã trao th cho Bích r i, l i coi ý nàng còn th ng t ng chàng l m, b i v y sáng b a y chàng tính qua

dinh Thái úy mà phân ph i trái v i L Bích.Chàng v a t i c a thì nghe th n la khóc c u c u. Chàng ch y ri t vô, th y L Bích

treo tòn ten trên r ng, chàng li n nh y lên gh r i rút g m c t t cái kh n ch mà ôm LBích xu ng r i em n m trên gi ng. Nh cái vòng th t không ch t l i c ng nh cái kh nch m m, nên L Bích kh i ch t, h i th còn hoi hóp.

Th n chôn r n chung quanh, a t than mà h tay h ch n, a l y kh n mà lau hôi n c m t.

Thanh Tòng ng d a bên ó, c ngó L Bích mà khóc. Cách m t h i lâu, L Bíchnh t nh tâm th n, nàng m m t ra ngó th y Thanh Tòng ng bên mình, thì nàng n i gi n,

nên ch tay mà nói r ng: ''Cha ch ! Sao ng i c gan dám t i ây? Ði ra cho mau. Ðã gi t chata r i, bây gi còn t i mà gi t ta n a hay sao?

Thanh Tòng và khóc và áp r ng:

- Công n ng phân nh v y thì t i nghi p cho tôi l m. Ðôi ta ã n ng l i th c, có lnào tôi n ph phàng mà gi t nh c gia. y c ng là t i tr i khi n cho c n duyên ôi taph i d dang, nên m i gây cu c bi n dâu nh v y. Xin công n ng b t gi n, tôi phân

t u uôi cho công n ng nghe.

- À thôi. Ch ph thù b t c ng ái thiên, ta không th nào mà th y m t ng i n a c.Ng i ph i ra kh i c a cho mau. Ta không thèm nghe âu mà phân.

- Công n ng ôi! L i th c...- Ta bi u nín. Ð ng nh c l i th c n a. Ði cho mau. Th n i ng i ra.

Bích khoát tay và day m t vô vách. Hai th n s công n ng gi n r i làm xung14

mà sanh h a, nên áp l i i công t Thanh Tòng i v . Thanh Tòng không th t l i chi n ac, nên chàng khóc và riu ríu b c ra c a.

Bích th y Thanh Tòng b c ra, nàng bèn ng i d y ngó theo mà khóc. Hai con th khuyên nàng hãy n m xu ng mà ngh và xin hãy khuây lãng, ng có h n gi n th m s u

mà sanh b nh. L Bích ng i khóc m t h i r i nói r ng: ''Ta khuây lãng làm sao cho c! L ith c tuy là n ng, nh ng mà oán gi t cha thù l i càng sâu! Ta có th nào mà k t duyên cùngThân Thanh Tòng cho c. Nay Thân công t ã th ng tr n kh i hoàn, chi cho kh i l nh B

xá t i cho chàng và d y ta giao duyên. N u ngay cùng chúa, thì trái ngh a cha còn n u tr no cùng cha thì m t ngay cùng chúa, ta bi t li u làm sao bây gi ? Ta ã ngh , ta ph i ch t, thìi v n toàn c mà thôi.

Th n Xuân Lan b c t i th a r ng:

- Công n ng phân nh v y sao cho ph i. Ông bà sanh ra có m t mình công n ng màthôi. Nay ông bà m t l c r i v y thì công n ng ph i s ng mà ph ng th , ch n u công

ng h y mình thì còn ai mà báo thù cho tôn ông, còn ai mà lo vùa15 h ng bát n c?- N u ta s ng thì l nh B h g ta cho Thân công t thì ta làm sao? Ta ã tr thù cho ph

thân ta không c mà ta l i còn ph i k t duyên v i k thù.- N u l nh B h d y giao duyên thì công n ng ng ch u, có l nào B h n ép công

ng ph i hi p v i ng i thù hay sao.

14 nh ng ch ng b nh x y ra thình lình, do nh h ng tinh th n15 d ng c ng làm b ng s d a; nhi u gia ình khá gi , giàu có c ng dùng m t cái vùa c m nhang trên

bàn th thay cho l h ng, t ng tr ng cho s m b c, khiêm nh ng c a ch nhà



- B h ã phán gi a tri u r i, B h l y l i l i sao c. N u ta kháng c , không ch utuân theo l nh B h thì ta ph i b ch t chém còn gì. V y thà là ta ch t ph t bây gi , cho

ng ta tr n th o v i cha, mà c ng kh i trái l nh vua và kh i mang ti ng b i c.

Xuân Lan ng ng m ngh m t chút r i th a r ng:- Con có m t cái k hay l m; n u công n ng làm theo k y thì ã kh i ch b t trung, mà

i kh i ch b t hi u n a.- K c a con th nào, âu con th a cho ta nghe th coi?

- Th a công n ng, theo nh l i công n ng m i nói ó, thì công n ng ch c th nào l nh h c ng g công n ng cho Thân công t . N u công n ng v ng l nh thì ng trung

mà m t hi u, còn nh trái l nh thì ng hi u mà m t trung. Bây gi con xin d ng k nhy: Công n ng b nhà i lên ch n thâm s n cùng c c r i c i danh di c tánh mà lánht m t ít lâu, i ch ng nào Thân công t c i v r i công n ng s tr v mà lo

ph ng t ông bà. Công n ng i li n bây gi thì còn ai âu mà B h t hôn, thì côngng kh i b t trung, ngày sau công n ng tr v kh i b t i chi h t; ch n u côngng nhà, B h d y k t duyên mà công n ng không ch u thì công n ng b t i

ng. Xin công n ng xét coi l i con phân nh v y có ph i hay không? Bích khen k c a Xuân Lan hay, li n d y s m s n hành lý ng trong êm y nàng

lánh thân. Nàng nh em Xuân Lan theo mà tay chân; còn Thu Cúc thì nàng d n nhàph i thay th cho nàng mà lo t nhang cúng n c, ai có h i nàng i âu thì ph i kín mi ng,

ng nói l u cho ai bi t.i l i L Bích thay i y ph c, l y m t cây ki m mà eo vào l ng ng h thân, r i

làm l bái bi t t ng Nàng qu tr c bàn th cha m mà than khóc m t h i, r i d t XuânLan lên ng.

Thi t là: ch n gi t l y ch a chani tình n i hi u ng n ngang trong lòng



VII.

Gi n ngh ch m ng Lê Thánh Tôn g công chúa khi quân T T ng qu c xin ình hôn

Ngày r m tháng hai nh m ngày i tri u. Bá quan v n võ t t u tr c n Thái Hòamà ch u vua.

Khi vua Thánh Tôn v a ng ra, thì quan Binh b Th ng th Lê Th V c d n t ngquân Thanh Tòng vào bái m ng. Vì vua ã có xem cái s c a Thanh Tòng tr c r i, nên th y

t chàng thì vua l s c vui m ng và h i th m vi c chinh chi n.

Thanh Tòng qu tr c n tâu h t u uôi m i vi c cho vua nghe, r i d n Trà Navào mà n p. Trà Na vào t i tr c m t vua mà c ng không ch u qu . Vua l y l i nh n hu mà

hàng, anh ta l i i áp r t vô l , làm cho vua n i gi n nên d y em ra ngoài thành màchém u.

Tr c m t bá quan, vua t l i khen ng i tài l c c a Thân Thanh Tòng. Y theo l ia, vua phán x t i gi t i th n cho Thanh Tòng, l i phong cho chàng làm ch c Kinh s Ðông binh và d y quan Hình b Th ng th Tr nh Công L thay m t cho vua mà s m s a lt ng a công n ng L Bích k t duyên c m s t v i Thanh Tòng.

Quan Hình b Th ng th b c ra tâu r ng ''Muôn tâu B h , t khi Thân Thanh Tòngthích t quan Thái úy thì công n ng L Bích n th m u ng h n, mong cho tri u ình l y lcông mà tr t i k vô o. B h ã không chém Thanh Tòng, mà l i giao cho chàng c m binhxu t tr n. H th n tr m nghe công n ng th quy t ch ng ch u th y m t ng i gi t cha mình

a. M i ây công n ng nghe Thanh Tòng th ng tr n kh i hoàn, công n ng s B h ép gcho Thanh Tòng là ng i thù nên trong lúc ban êm công n ng ã b ph mà tr n i m t.

th n bây gi có bi t công n ng âu mà g cho Thanh Tòng c''.Vua Thánh Tôn nghe nói L Bích tr n thì ngài l y làm b t bình, nên ngài phán r ng:

Bích là cháu c a tr m sao nó dám ngh ch ý tr m. T i n y ngh khó dung. V y tr m nh tnh thâu t c công n ng, t rày tri u ình coi nó nh con nhà lê th . Nó i âu m c k nó''.

Quan Hình b Th ng th li n quì mà t u n a r ng: “Muôn tâu B h , xin B h xétgiùm l i cho L Bích. Nàng mà tr n ây nào có ph i ý nàng dám trái l nh c a B h . Ðã bi tThanh Tòng tr c ã có th c v i nàng, nh ng mà sau chàng l i tr lòng mà gi t cha c anàng i, th thì x a tuy là ng i ngh a, song nay v n thi t là kè thù. N u B h nh cho nàngph i quên cha mà i k t duyên cùng k thù thì t i nghi p cho ph n nàng l m. Ng a xin B hxét l i: Thanh Tòng có t i gi t cha v , gi t quan i th n, mà nay chàng c lân la n i b

ng, c phong quan t t c, còn L Bích không báo oán cho cha c, nay ã lánh m t nthân, mà B h còn thâu t c công n ng n a, th thì chi cho kh i ng i ta d ngh tri u ìnhkhông công bình, k có t i l i c hi n vinh, ng i vô t i l i b hình ph t''.

Vua châu mày phán r ng: ''Khanh ch ng nên tâu nhi u l i, Tr m ã th m xét t ng t ti. Quan Thái úy mà ch t ó, ph n nhi u l i t i n i ng i, ch không ph i t i cha con quan

Thân T ng qu c. B i ng i hi n t t n ng16, l i tài l c l m, nên m i sanh h a nhy. Ðã bi t Thanh Tòng c ng có t i, nh ng mà cái công bình lo n Chiêm Thành em chu ci y ngh c ng v a''.

Vua l i kêu Thanh Tòng mà phán r ng: ''Tr c tr m có h a h t ng quân th ng tr nthì tr m s th t i mà l i t hôn n a. Ch ng dè con L Bích là gái b t ti u, nó c nê ch p thù

16 ghen gét ng i có h nh, ganh t ng i có tài



cha, nó ã b i c x a, mà l i còn ngh ch ý tr m n a. Nay nó ã bôn ào r i, v y thôi thì tr m ch n ngày t t mà g Công chúa Nh Hòa cho T ng quân sánh ôi loan ph ng. T ngquân khá quên c c vui cùng duyên m i, cho hi p v i ý tr m mu n''.

Thanh Tòng nghe vua phán nh v y thì s ng s t trong lòng, nên v i vã quì mà tâung: ''Muôn tâu B h , t i th n ã n ng l i th c cùng L Bích. Vì tr i khi n cu c n dâu

hóa v c17, ch nào ph i t i th n toan n ngh a d t tình. Nay L Bích vì t i th n mà nàngph i trêu cay nu t ng, p s i dày s ng, có l nào t i th n ành vùi l p tình x a, mà vui

y cùng duyên m i.Vua m i nghe m y l i thì l s c ch ng vui. Quan T T ng qu c s con t hôn mà

c t i, nên ngài l t t b c ra quì mà tâu r ng: ''Muôn tâu B h , nh c nhi là a có t i. B vì chút công lao nh m n mà xá t i t hình, l i phong quy n t c n a. Ân c c a B h

nh tr i cao, nh bi n r ng, cha con h th n d u làm thân trâu ng a tr n tr i i n a, n ápng ch a v a. Nay B h l i còn nh g Công chúa cho nh c nhi, ân hu n y l i càng l nn n a, cha con h th n càng thêm vinh hi n, b i v y cha con h th n xin cúi u mà thng. Tuy v y mà h th n ng a mong B h vui lòng cho phép h th n tâu thêm m t vài l i. Thanh Tòng v i L Bích ã có l i th c, t trong tri u ra kh p châu qu n ai ai c ng u

hay h t th y. Nay L Bích bu n r u vì n i cha m t l c, nên nàng b ph mà i ch i. Tr ckhi nàng ra i, ch c là nàng không dè B h s d y nàng ph i b vi c oán thù mà k t duyêncùng Thanh Tòng. N u Thanh Tòng mà c i Công chúa, r i trong ôi ba ngày L Bích tr

, Thanh Tòng m i li u làm sao; nó mang ti ng b i c ch ng nói làm chi, s e Công chúamang ti ng t hôn thì h th n khó mà ng i yên c. Ng a mong B h xét l i, ch c là LBích không hay B h nh g nàng, ch không l nàng dám trái l nh B h ''.

Vua ng m ngh r i phán r ng:

- Ngày tr m sai Thanh Tòng c m binh d p gi c, tr m ã có phán gi a tri u, h th ng tr nkh i hoàn thì tr m s xá t i l i g L Bích n a. L i phán gi a qu n th n, l nào L Bíchkhông hay.

- Muôn tâu B h , tuy B h phán gi a tri u ình, song B h không có òi L Bích mày s y cho nàng bi t.

- D u tr m không có phán riêng cho L Bích hay, thì m t tháng nay các quan c ng có nóicho nó bi t ch .

- Muôn tâu B h , L Bích m c lo hi u s nên không có i âu mà các quan c ng khôngcó t i th m nàng n a, nên h th n ch c là nàng không hay ý B h nh hôn nh n chonàng.

- Khanh mu n thay m t cho con mà t hôn, nên ki m l i mà tâu nh v y, ch không l LBích không hay l nh tr m phán. N u nó nói không dè, nên b ph mà i ch i cho khuâylãng s bu n thì tr c kia sao nó không i, l i i Thanh Tòng v t i Kinh ô r i nó

i tr n. Rõ ràng là nó nghe Thanh Tòng th ng tr n kh i hoàn, nó s tr m òi nó mà, nên nó lánh m t tr c.

T i nó ngh ch ý tr m, không th tr m dung c. Còn s tr m nh g Công chúa NhHoa cho Thanh Tòng thì tr m ã quy t r i, v y khanh hãy ch n ngày mà cho tr làm lgiao bôi hi p c n.

- Muôn tâu B h , h th n xin v ng l nh. H th n d d là vì h th n s e Công chúa hayrõ vi c L Bích r i Công chúa không vui ó mà thôi.

- L nh tr m ã phán ra r i, d u ai vui hay là không vui c ng ph i v ng l nh.

17 c n dâu bi n thành v c th m



- Muôn tâu B h , h th n không dám trái l nh B h . Nh ng mà theo trí ngu c a h th n,thì B h nên ình s g Công chúa l i m t n m, ng rao kh p các châu qu n ph i tìmki m L Bích. N u mãn m t n m r i mà L Bích còn bi t tích, ch ng y s cho ThanhTòng giao duyên v i Công chúa, làm nh v y thì Thanh Tòng m i kh i ti ng b i c vàCông chúa m i kh i ti ng t hôn.

Vua ng i suy ngh m t h i lâu r i m i nh m l i tâu c a quan T T ng qu c mà ìnhcu c hôn nh n c a Thanh Tòng l i m t n m, ng truy n cho các châu các qu n tìm ki m LBích.

Khi bãi tri u, Thanh Tòng v dinh, quan T T ng qu c kêu vào h u ng mà d yng: ''H i nãy con mu n t hôn ph i hay không? Con ng có d i nh v y. N u B h t hôn

mà con t , thì con ph i m c t i khi quân. Vì cha s con ph m t i nên m i r c mà tâu th chocon. N u trong m t n m mà tìm L Bích không c thì con ph i k t duyên v i Công chúa,ch không nên cãi l nh''.

Thanh Tòng ng bu n hiu, không nói ti ng chi h t.Quan T T ng qu c li c ngó con, r i ông h i n a r ng:

- Sao h i nãy con không tâu ng B h phong th ng công cho anh em h Ðinh?- Th a cha, con quên. Vì B h phong ch c cho con r i ngài nh g Công chúa li n, làm

cho con b i r i quá, không còn nh vi c chi n a h t.- Thôi ngày i tri u tháng sau, con ph i nh mà xin v i B h nghe hôn.

Thanh Tòng cúi u lui ra, s c m t bu n xo, m i c phong quan, mà l i th t chí!



VIII

Háo s c Tr n Ngan b nh c.o ch i Ng s c con.

t tr i g n ng bóng. Trong cái ng r ng H ng Hóa qua Thái Nguyên im lìmng v , duy có ti ng chim trên nhành kêu chéo chét l n v i ti ng n c trong khe ch y ro re

mà thôi.

Bích tuy còn n ng tình v i chàng Thanh Tòng, nh ng vì cái thù c a cha làm chonàng không th hi p v i ch ng c, nên nàng ph i b nhà lánh thân cho tr n o làm con.Nàng c i tên là H ng H nh, d t th n Xuân Lan i ki m ch mà dung thân. Nàng i g n m ttháng m i lên t i o H ng Hóa, tính h i th m ng qua Thái Nguyên là x t ph h itr c.

Xuân Lan mang gói i tr c, L Bích th ng th ng l n b c theo sau. Ð ng xa, màtr i l i n ng, Xuân Lan th y Công n ng có s c m t m i, nên i t i m t g c cây l n tàn chemát m , bèn hành lý xu ng mà th a r ng:

- Tr i n ng quá, xin công n ng t m ng i d i bóng cây ây mà ngh i mát mát m tchút r i s i n a. Ng i ta nói t ây qua t i huy n, ch còn có m t d m ng n a màthôi, nên ch ng c n gì ph i l t t cho l m''.

Bích g c u, ng i x d a g c cây và nói r ng:

- Cô ã d n con ng có dùng ti ng ''công n ng” mà x ng hô n a, sao con c kêu công ''công n ng'' hoài nh v y?

- Th a con quên. Xin cô th t i. Con không dám ph m n a.- Con ph i nh ch , n u con kêu nh v y ng i ngoài h bi t r i l u s còn gì. B h ã

truy n rao cho các châu qu n ki m mà b t cô. N u con không c n th n thì ch c cô ph i h i.

- Vì ch n r ng xanh, có m t mình cô v i con, nên con m i s th t nh v y, ch n u cóthiên h thì con ph i c n th n, con âu dám ph m c m.

- D u có m t mình cô i n a, con c ng ph i t p mà kêu b ng “cô'' cho quen ch . N y,con ph i nh cô tên là H ng H nh, cha m khu t t i Kinh, nên i tìm thân t c trênThái Nguyên, nghe hôn?

- D .

Xuân Lan úng ngó quanh qu t, th y tr c m t có m t cái khe n c ch y trong veo,bèn m i L Bích l i ó mà r a m t. Ch t r a m t mát m r i m i tr l i g c cây, L Bích

tóc cho Xuân Lan ch i g .Tr n nhành chim hát, d i su i n c n. L Bích nh m c nh ng tình nên v a khóc

a ca m t bài nh v y:

Á hiu, h t hiu gió th i u nhành,Ngh thôi au n ph n mình;

i hi u tình t c lòng x n xang.i châu lã chã ôi hàng,

Ch t ch a y m i s u ng n ngang,i n y tình lang,

làm chi b y chàng!



n cho ta;Hi u n u khinh, tình n u tr ng,Còn m t m i nào,Mà chen chúc ch n tr n aiÀ thay r t ng t nghèo thay!Gi t cha mình ph i là ai

n ch ng mình cha ch u g .Vi c thình lình sanh r i rã,

i âu xui khi n,y ra n i n y,

À c u thi p, c Thánh hoàng,Ðã h l nh cho chàng,Ra ti u tr Chiêm bang.

th ng tr n h i loan,Vua l y công cho th c t i,

i khi n g mình,Cho k oán mà duyên.Th ng cho cái ph n thuy n quyên.Th m não lòng n iên

l y ch ng thì m t th o.Mu n tr c u e l i o

i cha, n i chúa,i c n duyên v ch ng.

Tình, hi u ch u gánh g ng.Thà thi p ch u cam lòng,Nh m m t r i cho xong.

c c b y thiên công,i dây oan m i trao t i c ,

Ðâu l i xui khi n chànga t i g p l i c u m ng ta.

Duyên n khi n sao ây,Ng i ôm mình mà m dây,

m lòng b i h i.u th ng k tài cao,

Tóc k t t trao, c u cha, ai n nào!

Thôi, thôi cam ph v i tình duyên, c u lòng sao yên,

Cái ki p n y ta ành ch ng k .Ai làm Ta v y?Th ng ngh gi n, gi n r i thu ngTr n tr c t l ng,

ot quyên r i l y h ng!Mu n cho v n hi u v n tình,Ph i toan i d ng n mình,Con v i cô b b n i r ng r m,Có th u lòng ai ch ng?

thì th ng, v ng thì n ng,t r t cho lòng,

i thà tr n th o v i cha.m rì su i ch y chim kêu,



nh gi c cho ng i s u,Chàng ôi! H i hôn thà thi p ph l i,Ai b c,Có Tr i ch ng tri.

*

Bích than ch a d t l i, b ng th y xa xa có ba ng i x m x m i l i, m t ng i itr c, tu i l i ôi m i, u v n kh n xanh, mình m c áo u, qu n tr ng, còn hai ng i isau, m t ng i mang cung, m t ng i vác ki m, y ph c t m th ng, xem t ng m o thì ai

ng bi t hai ng i i sau ó là gia d ch c a ng i i tr c.

Bích l t t b i u r i ng nép d a g c cây. Xuân Lan mang gói lên vai r i b ci ng tr c m t L Bích.

Ng i trai u v n kh n xanh ó th y d ng hai nàng thì day l i nói nh nh v i haing i kia mà c i r i i ri t t i n a. Khi t i g c cây, chàng ch ng n nh hai tay, ng ngó

ng hai nàng m t h i r i c i ng t mà nói r ng: ''Ta i s n t h i s m m i cho t i bây gi ,không g p c m t con th t nào h t, ta t ng là r i, té ra may d a? Không g p th t, mà g p

c tiên n thì càng vui h n n a''.Chàng nói m y l i r i b c xê l i g n, mi ng chúm chím c i, m t láo liên ngó hai

nàng mà nói r ng: ''Ti u sanh xin chào hai quí n ng. Th a quí n ng, xin quí n ng b c rang cho ti u sanh vô phép h i th m m t ôi l i''.

Xuân Lan nghiêm s c m t mà áp r ng:- Tiên sanh mu n h i u chi thì h i, c n gì ch em tôi ph i b c ra.

- Tôi ch ng h i u chi l . V ch ng ph n gái ph i gi ch n khuê phòng. Ch ng hi u vì nào hai quí n ng l i i trong ch n non cao rùng r m, v y tôi mu n h i cho bi t coi

hai quí n ng tên h là chi, quê quán âu, có vi c chi mà i b v nh v y?- Tiên sanh là ng i i ng. Hai ch em tôi c ng là ng i i ng. Ð ng c a vua, ai

ng c i h t th y: tiên sanh có c n gì ph i bi t tánh danh quê quán c a ch em tôi?- Tôi c ng bi t ng c a vua ai i c ng c. Tôi g n h i ây là vì tôi ngh trong ch n

non cao r ng r m n y th ng có quân côn , l i c ng th ng có loài ác thú. Tôi th yhai quí n ng i lôi thôi, tôi s e n u ch ng g p côn thì c ng g p ác thú, b i v y tôilo giùm ch ph i tôi có ý chi khác hay sao mà quí n ng ái ng i nên không mu n nói.

- Tiên sanh có lòng t t, lo giùm cho ch em tôi nh v y, ch em tôi r t c m n tiên sanh.Ch em tôi trong Kinh, vì cha m t tr n, không có n i n ng d a, nên d t nhau vThái Nguyên mà tìm ông chú. Tr c khi ra i ch em tôi v n bi t trong ch n r ng núi thì

nhiên ph i có côn v i ác thú. Ngh vì ch em tôi s c ch ng c nên m i dám i.y xin tiên sanh ng lo s y.

- Té ra hai quí n ng tính qua Thái Nguyên mà tìm chú. V y ch ch a có ch ng hay sao,nên i m t mình không có àn ông a?

- Th a tiên sanh h i câu ó nghe k l m. N u ch em tôi có ch ng thì có i làm chi nhy.

- Úy! May d a!...Ng i trai y b c lui l i nói nh v i hai tên gia d ch r i m i nói ti p v i hai nàng:

''Th a hai quí n ng, có l khi c ng là tr i khi n nên hai quí n ng m i g p tôi nh v y. V y



tôi xin m i hai quí n ng theo tôi v t xá mà t m ngh m t ôi b a, r i nh hai quí n ngcòn mu n qua Thái Nguyên, thì tôi s a i''.

Xuân Lan c i g n mà áp r ng:

- Th a tiên sanh, m y l i tiên sanh m i m ng ó thi t là sái l l m. Ðã v y mà cái s m ihai ch em tôi v nhà l i còn sái l nhi u h n n a. Tôi khuyên tiên sanh t rày s p lên

u có g p gái gi a ng thì ng có h i th m chi h t, mà c ng ng có m i v nhà,i vì làm nh v y thì ra tu ng ng i hoa nguy t ch không ph i là con nhà h c trò.

- Quí n ng nói k quá! G p con gái i b v trong r ng m t mình, m i v nhà ngh ng it ôi b a r i mu n i âu thì mình a giùm cho mà i, làm nh v y là có nh n, ch

sao g i là vô l .- Ch em tôi không có bà con quen bi t chi v i tiên sanh, mà m i v nhà n i gì.

- C n gì ph i quen bi t! Con ng i i ai mà bi t h t c thiên h cho c. Ban uph i l , r i sau m i quý ch . Hai quý n ng tha h ng, thu nay ch a g p tôi, tnhiên ph i l ; mà h v nhà m t m t b a r i thì quen v i tôi, có l n a âu. Hai quí

ng ng có ng i. Tôi ch ng ph i là k côn c p ng chi âu. Tôi ây là tr ng c a quan Chuy n v n s huy n n y. Công t Tr n Ngan là tôi ây. Hai quí n ng

xa không hi u, ch ng i x n y ai c ng u kính tr ng tôi, u bi t th y. Ch ng cóvi c gì tôi mu n mà không c. Tôi a phong l u, nên tôi gi thói thanh nhàn, tôinhàm danh l i, nên tôi không thèm thi c , ch n u mu n i thi, thì ch c tôi u ã lâu

i. Ch ng gi u hai quí n ng làm chi. Tôi là con nhà quan, tôi sang tr ng l m, hi m vì thu

nay tôi ch a g p c khách tri âm, b i v y ch n loan phòng còn m t mình hiu qu nh.Nay tôi tình c mà g p hai quí n ng ây, tôi nói may, là vì tôi trông th y, hai quí

ng dung m o phi phàm, tôi ch c ba ta có duyên c chi ây, nên tr i m i khi n g pnhau nh v y. V y tôi xin t thi t v i hai quí n ng, n u hai quí n ng ch ng chê tôi là

a b t tài thì tôi r c h t v dinh r i tôi ch n ngày làm l ng phòng, ng ba ta k ttóc tr m n m cho tôi ph chí c m , và cho hai quí n ng h t h i l u l c.

Xuân Lan nghe nói t i ó tai m t phùng ph ng, nàng a tay lên ch ngay m t Tr nNgan mà nói r ng: ''Té ra ng i là Công t Tr n Ngan, con quan Chuy n v n s huy n n yhá! Hay cho Công t d a! Th y n t c mà dám trèo leo mu n u chung v i h c h ng!

Công t Tr n Ngan, tôi xin h i ng i v y ch con nhà quan sao không h c thói nhà quan,mà l i i trêu hoa gh o nguy t nh ph ng du ãng v y h ?”.

Tr n Ngan b m ng, chàng n i gi n, tr n m t b c t i n t r ng: ''Cha ch ! Con ti n tìy dám m ng ta à!''

t tên gia d ch ch y l i n m tay chàng mà kéo và nói r ng: ''Công t ng có nóng.Công t ng xê ra, ó cho tôi''. Nó can Tr n Ngan r i day l i ngó Xuân l.an và c i ng nngo n và nói r ng: ''Th a cô, xin cô ch u phi n t i giùm cho nó ngu i b t cái lò l a nóng

a cô, ng tôi phân m t hai u ph i trái cho cô nghe. Có l cô c ng có nghe ng i tath ng hay nói: ''Nam i b t thú nh li t mã vô c ng, n i b t giá nh t viêm ph mth ”. C u tôi ây là trai ã l n r i mà ch a có v , còn hai cô là gái c ng ã l n r i mà ch acó ch ng. Hai àng g p nhau theo l tr i thì ph i tèo t o, ch nào ph i c u tôi nói ch i r i bqua hay sao mà cô gi n. Cô ngh l i mà coi, c u tôi là con nhà quan, c u tôi trúng theo sách

m. Sách có câu: ''Quân t chi o t o oan h phu ph ''. V y c u tôi t ý mu n k t duyêncùng hai cô, y là c u tôi quy t làm theo l i thánh hi n d y, sao cô l i trách c u tôi vô l ?''

Xuân Lan n t r ng: ''Thôi, d p i mi. Ta khuyên c u cháu mi hãy tránh ng cho chem ta i”



Tên gia inh c n tay mà nói r ng: ''Khoan! Ði âu c. Cô ng có nóng n a, th ngth ng i tôi nói h t cho mà nghe. Hai cô xa nên không bi t, ch c u tôi ây úng n l m,các công t i nay ch a có m t nào dám bì âu. Kia kìa, cô li c m t coi c u tôi ó th coi,

t ng oai nghiêm, di n m o khôi ngô bi t ch ng nào. Cô coi có áng hay không, h ? Ý!Mà t ng t t ch ng nói làm chi, tài h c gi i l m m i thi t là s ng ch . Vì v y nên ông bà tôi

ng không bi t ch ng nào mà nói cho c. C u tôi mu n vi c chi c ng c h t th y. Haicô mà ng c u tôi thì hai cô sung s ng c ng nh tiên. Hai cô ch u i ng có d c d c, c utôi gi n thì khó l m''.

Xuân Lan c i mà áp r ng: ''C u mi nh v y, s m mi nh v y thi t là x ng l m. Takhen a''. Nàng l i b c t i ngó Tr n Ngan mà nói r ng: ''B công t , công t là con nhàquan, công t ph i lo luy n t p ki m cung, ôn nhu n kinh s , ng mà phò vua giúp n c,ch ng nên ch n ng ón ngõ mà ch c gái nh v y nh nhu c l m. Công t ph i nh m y

i tôi d y ó mà s a mình. Thôi, i v i cho mau, n u cãi l i tôi t ch ng kh i mang h a“.

Tr n Ngan thu nay ch a g p ai dám nh c m mình nh th , b i v y chàng nghe m yi cao ng o c a Xuân Lan thì chàng ch u không c nên chàng x n tay áo và nói r ng: ''Vì

ta th y hai nàng có s c ta th ng, nên nãy gi ta dùng l i nh nhoi mà nói. Nàng th y v y ctheo nh c m ta hoài. Cái ó là t i hai nàng ch không ph i t i ta. Hai nàng c ng nh chim trong l ng, cá trong r làm sao thoát kh i ta c mà nói phách. Thu n tình i theo ta vnhà thì t t h n, còn n u không thu n ta thì ta c ng b t i, ch ta có dung âu''.

Xuân Lan n t l n lên r ng: ''Cha ch ! Ng i ã vô l v i ch em ta r i, bây gi l imu n hành hung n a à! Ta nói cho mà bi t: cóc mu n trèo thang sao cho c, nhái bén18

phình b ng n n t da i n a c ng không b ng con bò âu. Ng i ph i d p ng cho mau,u cãi l i, s e ch ng bi t n n n thì ã mu n''.

Tr n Ngan gi n run, ngo t hai a tùy tùng mà ch bi u b t L Bích, còn chàng thìm19 nh y t i toan ch p b t Xuân Lan. V L Bích là con nhà t ng, nên võ ngh ch ng

kém tài trai. Còn Xuân Lan h u nàng thu nay, nên nàng c ng có truy n ngh chút nh. Vìy nên khi Tr n Ngan nh y t i mà ch p, thì Xuân Lan tr qua m t bên, r i á chàng m t á,

chàng té l n cù d i g c cây. L Bích rút g m b c t i, hai tên gia inh th y v y th t kinh,không dám áp l i làm ngang, ch xúm nhau công t ng d y, r i d t nhau mà ch y.

Xuân Lan nói v i L Bích không mu n gi t Tr n Ngan, nên không thèm r t theo, chng mà ngó mà m ng nhi c om sòm. Trong lúc y b ng nghe sau lung có ti ng ng i h i

ng: ''Có vi c chi mà l n x n ó v y?'' Hai nàng day l i thì th y có m t ông già tóc râu b ctr ng, y ph c oan trang, t ng m o ôn hòa, m t mày nho nhã, c i m t con ng a kim có ati u ng n m c ng mà d t.

Hai nàng ng nép bên ng, cúi u làm l . Ông già d ng ng a, ngó ch m ch hainàng m t h i r i h i r ng: ''Hai ti u th i ng có g p vi c chi ch ng lành hay sao mà coikhí s c b t an nh v y?“

Bích b c t i vòng tay th a r ng: ''Th a tôn ông, hai con i ng m i m t nênng i d i g c c th ây mà ngh . Có a b t l ng i ngang nó th y hai con là gái, nên dùng

i thô l mà gh o ch c, r i l i toan làm d mu n b t hai con em v làm v nó. Hai con gi nquá nên ph i d ng võ v i nó. Té ra mi ng nó nói phách mà óc nó nhát hích. Hai con m i ratay ch ng c thì nó d t b n tùy tùng ch y m t''.

Ông già châu mày h i r ng:- Khúc ng này thu nay không nghe có tr m c p chi mà. V y ch ti u th có bi t

th ng b t l ng ó tên chi hay không?

18 lo i nhái nh con19 b t u



- Th a con là ng i x l nên con không bi t nó; song nó có khoe v i con r ng nó tên làTr n Ngan, tr ng t c a quan Chuy n v n s huy n này.

- té ra h n là con c a Tr n Hoài Châu mà. Thôi, ti u th hãy an tâm. Ð lão vi t thbi u cha h n tr ng tr h n. Con nhà quan mà không bi t gi l ngh a, l i i vào r ng óngái mà b t. Tr n Hoài Châu thi t là t , có con sao không bi t d y con! Còn hai ti u th

ng m o coi ch ng ph i con nhà t m th ng, hai ti u th là con c a ai, quê quán xnào, i âu ây, hai ti u th hãy t thi t cho lão nghe th coi?

- Th a con tên là H ng H nh, t ph Thái Nguyên. T khi con còn th u thì theo cha xu ng Kinh mà buôn bán. R i hôm tháng tr c cha m c a con khu t h t, con b không có n i n ng d a, nên con ph i d t th t , là con Xuân Lan ây, tr v Thái

Nguyên mà tìm thân t c.

- Ti u th tính v Thái Nguyên mà tìm thân t c. V y ch ti u th có bi t thân t c là ai,nhà c a làng nào hay không?

Bích không dè ng i ta h i c n k nh v y mà tính tr c, b i v y nàng d d m ti r i m i áp r ng:

- Th a con nghe cha m con nói thân t c Thái Nguyên nên con i tìm ch thi t conkhông rõ tên chi, mà c ng không bi t làng nào.

- Úy n u ti u th không bi t thì tìm làm sao c. Mà ng t ây qua Thái Nguyên thìn khê nham hi m, l trình gay go l m, ti u th là gái i sao cho ti n. V y lão mu n

tính nh v y, không bi t ý ti u th có ch u hay không?- Th a tôn ông, tr th áng con cháu; tôn ông mu n d y b o u chi thì tôn ông c nói

ngay ra, c n chi ph i ái ng i.- S là trong nhà lão có hai v ch ng già mà thôi, ch không có con cháu chi h t. Lão

nghe ph n ti u th côi cút lão th ng; lão mu n nh n ti u th làm con, ng trong nhàhôm s m h h v i v ch ng lão, cho lão b t c n phi n não, không bi t ti u th có vuilòng ch u làm con lão hay không?

Bích th y ông già hi n l ng song không bi t ông là ai, nên nàng ng d d , ch aquy t nh. Ông già bèn nói ti p r ng: ''Ti u th ng có nghi. Lão ây là Ngô S Liên h itr c làm quan ch c Giám sát Ng s t i trào, cách hai n m nay, lão già y u nên t ch c qui

n mà d ng chí. Lão th y ti u th dung m o oan trang mà l i g p c n gia bi n, nên lãoth ng, lão m i xin nuôi làm con. H ti u th v v i lão, thì lão s sai ng i nhà qua TháiNguyên mà d coi thân t c c a ti u th còn ai, r i nh ti u th mu n i th m, thì lão s chong i a i''.

Bích v n có nghe danh quan Ng s Ngô S Liên là m t nhà v n s , làm b Ð iVi t s ký r t có ti ng, b i v y nàng h t d d n a; ông nói d t l i thì nàng ng i xu ng l y vàth a r ng: Ph n con côi cút l u l c b v . N u tôn ông oái t ng cho con nh chút c m d ,thì con âu dám ngh ch ý''. Ông Ngô S Liên l y làm m ng, ông d y L Bích ng d y, nóiph y20 ít l i, r i d t L Bích v i Xuân Lan v nhà. Ngô phu nh n không con, thình lình ôngcho bà m t a con gái v a có tài, v a có s c, thì bà r t p ý b i v y bà th m t n Tr i Ph tnh u ph c cho bà h t hiu qu nh trong lúc tu i cao.

20 v v an i



IX

Gi n ngh ch t , T T ng qu c t t h iGi chung tình. Ðô T ng binh mang h a

Còn ng tu i thanh niên mà ã tr n th o v i cha, l i c ng n xong n n c, ãc c m quy n l n, mà l i s n có tài cao ng làm trai c nh chàng Thanh Tòng ai c ng

cho là túc nguy n. Nh ng mà trót m t n m nay chàng vì có m t ch tình mà hôm s m lng ng, vào ra than th u s u, c ti ng th m không bi t vui, c m quy n l n không mãn

ý.

Tuy vua ã có truy n cho các châu các huy n ph i ki m mà b t L Bích, song chàngThanh Tòng c ng không an lòng; chàng sai riêng ng i tâm phúc i r o kh p t ph ng màdò la. Ðã mãn n m r i, mà ch a bi t c nàng L Bích trú ng n i nào, còn vua thì thôi thúcph i ch n ngày giao duyên v i Công chúa.

Chàng Thanh Tòng lo g r i tóc t ch a xong, k ph i bu n v nghiêm ng ng anh. Trong m y tháng sau ây, quan T ng qu c Thân Nh n Trung, m t là vì tu i cao s cu, hai là vì vi c n c a oan, b i v y ông au càng ngày coi càng m càng g y, ch ng

nh ng là ông không i ch u vua c, mà c m ông n c ng không ch u tiêu, êm ông n mng không mu n ng .

Vua sai các ng y u tr , nh ng mà d u có th y hay d u dùng thu c t t, song b nhng không thuyên gi m chút nào.

t bu i s m m i, quan T ng qu c ng n m trên gi ng, coi b ông m t h ny ngày tr c. Phu nh n ng i m t bên, trong lòng lo s , nên s c di n bu n hiu. Công t thìm l a ng hâm thu c cho cha u ng. Phu nh n ng i ngó ông m t h i r i h i r ng: ''Trong

mình ông bây gi ra th nào mà b a nay tôi coi b ông m t h n các b a tr c nhi u l m''.Ông l ng thinh m t h i r i ráng nh ng m t mà áp r ng: ''B a nay tôi m t l m, n m khôngyên. Tôi bi t ch c là tôi ráng ch u ch ng m t ôi ngày n a mà thôi, ch không lâu âu''. Ôngnói m y l i r i ông nh m m t n m thiêm thi p. Bà l y làm au n, nên ng i ch ng tay lêntrán mà khóc. Thanh Tòng b c l i ng ngó cha r i gi t l y c ng tràn tr .

Cách m t h i lâu, quan T ng qu c m m t ra n a mà ngó v nhìn con r i nói nhnh r ng: „T i tu i n y thì ch t ã v a r i; ti c vì vi c n c l ng x ng, tri u ình l n x n,trung th n nhu nh c, gian th n l y l ng, n u không có ng i ch p quy n b nh cáng cho h nhòi, thì làm sao...“ Ông ng ng l i mà ngh m t h i lâu, r i ngo t Thanh Tòng l i ng khít

t bên mà nói n a r ng: ''N m ngoái, Thánh th ng nh g Công chúa Nh Hoa cho con.i phán gi a tri u ình, nên con không phép trái l nh. May nh Thánh th ng xét công laoa cha con mình, nên m i cho ình l i m t n m ng tìm ki m L Bích cho con h t ái ng i ti ng b i c. K h n mãn ã lâu r i, v y ch m y l n i tri u sau ây, cha có b nh nên i

ch u không c, mà con ã có ph c ch r i hay ch a v y con?

Thanh Tòng d d m t chút r i lau n c m t mà áp r ng: „Th a cha, k i tri uhôm r m tháng n y, B h có nh c s y. Con có tâu mà xin ình thêm m t n m n a“.

Quan T ng qu c châu mày m t mà h i r ng:- M t n m ã nhi u l m r i, sao con dám c gan mà tâu n a?

- Th a cha, con cùng nàng L Bích ã n ng c mà l i n ng tình. Có l nào con ành b ic n tình mà ng Công chúa Nh Hoa cho c.



- Con L Bích nó nghe con th ng tr n h i trào, nó s B h g nó cho con, nên l t t bnhà mà tr n. Nó làm nh v y thì nó b i c n tình r i. Con v i nó còn tình cònngh a chi n a âu mà ch i?

- Th a cha, nàng lánh con thì nàng qu y, nh ng mà con gi t cha c a nàng há con l ikhông qu y hay sao?

- Thì con qu y tr c r i nàng m i qu y sau.- Mà cái qu y c a con m i ph n, cái qu y c a nàng không c m t. Xin cha xét l i mà

coi.- Ph i. Con gi t cha nàng thì con qu y. Mà t i cha nàng qu y tr c, ch nào ph i t i con

hay sao.- Con xét l i thì ph n con bây gi là ng i thù c a nàng, nên không th nào nàng k t tóc

xe t v i con c. T i c ó nên nàng ph i lánh m t. Mà c ng t i cái c ó nên conkhông th b nàng mà giao duyên v i ng i khác.

- Té ra con nh t nh t hôn v i Công chúa hay sao?Thanh Tòng l ng thinh không tr l i n a. Quan T ng qu c th ra mà than r ng: ''Nhà

tôi vô ph c d a! Mà xã t c c ng vô ph c n a!''Trong lúc y Tô H ngoài b c vào th a r ng có quan Hình b Th ng th Tr nh

Công L n tr c ph nói r ng ph ng m ng B h thánh ch n cho quan Ðô T ng binhvà xin quan Ðô T ng binh ra ti p thánh ch .

Thanh Tòng cáo l i cùng cha m r i l t t s a áo b c ra ti n ng mà ti p thánhch . Chàng i r i thì quan T ng qu c nói v i phu nh n r ng: ''Thanh Tòng trái l nh c a B

, t ch ng kh i mang h a. Hôm nay quan Th ng b hình thánh ch n dinh, tôi s ekhông ph i là m t m lành. V y bà hãy b c ra ngoài lóng tai nghe coi thánh ch d y vi cchi''.

Phu nh n v ng l i, li n d y th n th m t h u ông, r i bà th ng th ng i ra ngoàitr c. Cách m t h i lâu bà b h bài hãi tr vào th a cho ông hay r ng vua b t t i ThanhTòng khi quân, nên sai Hình b Th ng th chi u qua mà thâu quy n Kinh s Ðô T ngbinh và l y n phù em v n p cho vua.

Quan T ng qu c hay s y thì ông ngh t c ngh t h i, tay chân l nh ng t. Phu nh ni th n kinh hãi, xúm nhau t l a mà h m t h i r t lâu ông m i t nh l i.

Ông ngó phu nh n mà nói r ng: ''Nhà mình vô ph c nên m i sanh con ng ngh chnh v y. Nó ã không bi t làm cho tôi an lòng trong m y ngày tôi còn s ng th a l i ây, màtôi còn s e ch ng tôi nh m m t r i thì xã t c vì nó mà ph i khuynh nguy, giang san vì nó màph i bi n ng. Cái t i c a nó i v i cha m thì n ng có m t ph n, ch i v i n c nhà thì

ng n m i ph n''.

Ông nói t i ó thì th y Thanh Tòng tr vào, s c di n tuy là bu n, song c ng khôngbu n h n h i lúc i ra. Ông d y chàng l i ng g n m t bên r i ông h i r ng: ''Thánh ch d y

u chi ó con?''.Thanh Tòng d d m t chút r i gi b t nhiên mà áp r ng:

- Th a cha, thánh ch d y con ph i ân c n quân v , ch ch ng có vi c chi l .- Cha ã hay h t r i, con còn gi u cha làm chi? B h b t t i con khi quân, nên ã thâu

ch c Kinh s Ðô T ng binh v i n phù l i h t r i, ph i v y hay không?



Thanh Tòng ch ng h ng, li c m t ngó m r i qu xu ng ôm tay cha và khóc và nóing: ''Cúi xin cha th t i cho con. Con th a d i v i cha, là vì con s cha bu n, ch không

ph i con dám c ý b t ngh a v i cha!“

Quan T ng qu c l c u th ra r i ông nhìn con trân trân, song không nói ti ng chit. Thanh Tòng lau n c m t mà nói r ng: ''B h không xét giùm cái tình c a con, nên làmi con, thì con v ng ch u, con âu dám phi n trách. Mà m t quy n t c c ng không làm

cho con bu n. Con lo có m t u, là lo cha ng có b nh mà không c vui lòng ó màthôi''.

Quan T ng qu c khoát tay mà nói r ng: ''Mi là m t a con b t hi u, mi còn bi t chami là ai mà mi nói lo''. Thanh Tòng b cha qu thì chàng khóc ròng. Ông nín m t h i r i ôngnói ti p r ng: ''Mi là m t a ngh ch th n, mi còn k vua là ai mà mi x ng hô B h ... Thi t rõràng mi là thiên h i t i nh n, mi có bi t ch ng?''

Thanh Tòng c khóc không dám i áp v i cha. Ông n m th d c, coi b ông m tm. Cách m t h i ông g ng mà nói r ng: „Mi mu n ta ch t cho mau, nên mi m i cãi l i ta.

Ta bi t ta ph i ch t bây gi ây. Nh ng mà d u còn m t t c h i, ta t ng c ng nên dùng màcoi cái t i c a mi cho mi bi t. Mi làm con mà không ch u v ng ý cha, thì mi ph i cái t i b thi u. Mà cái t i b t hi u còn kh dung, ch cái t i b t trung không th dung cho mi c. Milà a có h c, sao mi không th c th i v ? T ngày ta ng a b nh n nay, ta lóng nghe trongtri u ti u nh n l y l ng, quân t ly tán. Nh ng ng trung th n còn ai âu? Bên v n thì ông

Nhu n, bên võ thì ông Lê L ng ã m t l c r i. Còn ông Lê Ðình Ng n v i ông Lê Nh nHi u thì là b c nh c, mà l i không có dõng l c chi h t, ch ng khác nào ng i ch t mà ch achôn. Ta coi trong quân th n bây gi ch còn có m t mình ông Lê Th V c là l ng ng c a

c nhà, mà ông b sàm th n châm chích làm cho B h không vui v i ông, nên ã sai ônglên L ng S n mà lãnh ch c Th ng Kinh L c S . Th thì trong tri u bây gi còn ai bi t lotá qu c c n v ng n a âu. Mi c m quy n Kinh s Ðô T ng binh thì k n nh th n m i khôngdám h i ng, ch n u quy n y mà giao cho b n ph n thì còn chi là giang san! Mi ngh ómà coi cái t i c a mi l n là d ng nào? Ta không dè công ta sanh thành mi, công ta giáo d cmi, mà ngày nay l i ung úc mi ra m t a mê s c, không k cha không k chúa chi h t! Ta

n gi chót mà th y con b t trung b t hi u thì ta l y làm au n vô h i!''

Thanh Tòng s t sùi trong lòng, r t t c t i v nh ng l i cha qu trách, nh ng vì s chathêm gi n nên không dám h môi. Ông nói nhi u quá nên ông thêm m t nhi u.

Chàng mu n gi i cái n khí c a ông nên th th nói r ng: „Con d p ch tình mà báooán cho cha, con li u tánh m ng mà n n cho chúa, con làm nh v y là tr n ngh a quânth n, tr n o ph t r i. Vì con mu n tr n luôn ni m phu ph n a, nên m i hóa ra ngh ch

nh chúa, trái ý cha. Con cúi xin cha tha th cho con, và xin cha xét giùm l i cho ph n con;u con b L Bích mà ng Công chúa, thì ch ng nh ng là con mang ti ng gi t cha v ng

thay mái tóc i m i t , mà con l i au lòng tr n i v n i quên tình x a, ph c c . Ðãbi t n cha l m n ng, n chúa l m dày, nh ng mà m i tình con ã l v n v ng, nên thà làch t, ch thi t con c ng khó g ra cho c''.

Ông nghe t i ó, ông tr n m t n t r ng: ''Qu thi t mi coi ái tình tr ng h n gia ình,tr ng h n giang san, tr ng h n h t th y! Thôi mi ráng mà s ng, ng gi cho tr n ch tình...''

Ông ã y u mà ông l i gi n quá, nên nói t i ó r i ông làm xung, tr n m t t t h i. Phunh n và công t áp ôm quan T ng qu c mà khóc r ng lên. Th n l ng x ng a lo thu c

a th qu t h i, làm h t s c mà không h i d ng cho ông c.

Quan T T ng qu c Thân Nh n Trung ã m t l c!Tri u ình ã m t thêm m t v trung th n n a!



Thanh Tòng lo vi c c tang báo hi u. Các quan t l n chí nh th y u n phng qu c mà u tang. Cách ba ngày, Thanh Tòng ng t cha, b ng có quan Hình b

Th ng th Tr nh Công L t i dinh l i có d t theo 20 tên quân, Ðinh Long và Ðinh H thayt cho Thanh Tòng mà ti p khách.

Quan Hình b Th ng th b c vào nói l n lên r ng: ''Có thánh ch , v y ph i mau tbàn h ng án cho ta c''. Tô H l t t ph ng m ng t bàn h ng án. Quan Hình bTh ng th quì xu ng mà c thánh ch . Vua b t t i Thân Thanh Tòng r ng: vua t hôn màchàng dám t hôn r i cha au chàng l i ch c gi n cho cha ch t n a: qu là chàng ph m t i khiquân sát ph , l thì ph i chém u mà r n k b t trung b t hi u. Xét vì chàng có công d p yêngi c Chiêm Thành, l i xét vì quan T T ng qu c sanh có m t mình chàng mà thôi, n u chémchàng thì tri u ình ph k công lao, mà quan T T ng qu c l i không có ng i k h u. Vì

y nên vua nh ày Thanh Tòng i xa ba ngàn d m và d y ph i b t mà gi i chàng lên Caong l p t c.

nhà ai nghe thánh ch c ng u kinh kh ng. Quan Hình b Th ng th c ch r iông ng d y, khí s c hân hoan hi u hi u t c, d ng nh ông ã h i c m t ng i c u

ch v y. Ông hô lên m t ti ng, m y m i tên quân áp vào tr c linh c u c a quan T T ngqu c mà b t trói Thanh Tòng. Thân phu nhân ngã l n, b t t nh nh n s . C nhà ai th y tình

nh nh th c ng u au n trong lòng.Quan Hình b Th ng th b c ra c a r i leo lên ki u mà ng i. Quân d n Thanh

Tòng i theo sau. Ðinh Long v i Ðinh H tr n m t ngó theo l m l m, coi t c gi n l m.Khi quân d n Thanh Tòng i khu t r i thì Ðinh H nóng lòng quá ch u không c,

nên m ng c ba cái r i hét l n lên r ng: „É! c l m nào! Trung th n mà làm gì?''Anh ta nói r i li n kéo Ðinh Long ch y theo. Tô H th y v y c ng lau n c m t mà

theo anh em h Ðinh.



X

Oan c trung th n không oán chúaHung h ng c ng kh u ph i tan x ng

ng làm trai nh chàng Thanh Tòng, ã li u thân mà r a nh c cho cha, ã tr i m tmà n n cho Chúa, t ng làm bao nhiêu ó c ng g i là trung th n hi u t c r i. Ti cvì h i i x a, tri u ình thi hành l phép quá nghiêm kh c, quan ni m trung hi u r t h p hòi.Ch nhà là chúa c a gia t c, qu c v ng là chúa c a qu c dân. L i c a ch nhà nói ra là lu ttrong nhà, l nh c a qu c v ng phán ra là lu t trong n c. D u l i hay là l nh y b t t b tchánh i n a, n u làm con mà cãi l i cha thì là b t hi u, n u làm tôi mà trái l nh vua thì là b ttrung. Th y câu: ''quân b t minh th n b t kh b t trung; ph b t t , t b t kh b t hi u '' v icâu: ''Quân x th n t , th n b t t b t trung; ph x t vong, t b t vong b t hi u '' thì ng i

i nay, là i tôn tr ng nh n quy n, ai c ng u l c u ch c l i.

Thanh Tòng sanh tr ng trong vòng ch quân ch y, h c h i c ng trong n n giáoc quân ch y. Ch ng ph i chàng không hi u h t hôn thì là khi quân; ch ng ph i chàng

không bi t h cãi l i cha thì là ngh ch t . Chàng t quy t thung dung sa vào cái t i b ttrung b t hi u, y là vì chàng b u t trong cái ái tình. Ch chi b ng nhiên mà L Bích phchàng, thì d u cái ái tình c a chàng n ng n cho m y i n a, chàng c ng còn có th l p ng

c. Chàng vì ph i tr n th o cùng cha, nên chàng ph nàng tr c. Bây gi nàng lánh chàngthì cái t i b i c ó là t i c a chàng ch không ph i là t i c a nàng, há chàng ành ngCông chúa Nh Hoa mà vui ch c m s t h ng mùi chung nh, còn cho nàng dày b a gió

i, au n êm ngày hay sao?Quân th n, ph t , phu ph là tam cang, cang nào c ng u tr ng. Hai cang u chàng

ã gi v n toàn vì c nào l i không cho chàng gi luôn cho tr n cái cang sau n a? Ch ti vua c, ch t v i cha c, v ch ng c ng ch t v i nhau c v y, ch có lý nào

không. Ðã bi t công chúa thì là cao sang mà có cái cao sang nào b ng l i th c ngày x a?Ðã bi t xã t c thì quí báu, mà xã t c ch a có mòi khuynh nguy, còn chén th g n trút

ch trên tay ta n ành khoanh tay ng dòm xã t c mà cho chén th h t?Thanh Tòng mang cái t i b t trung b t hi u nên ph i b ày lên Cao B ng, mình m c

tang ph c, hai tay b trói, i v i hai m i tên quân, lòng vàng chua xót, gi t l y tràn tr . Tuychàng không dám trách Tr i, nh ng mà ngh t i cha ch t còn n m t i nhà, m già ph i eo

i th m, thì chàng nát gan t ru t, nu t ng trêu cay.Ði m y ngày lên t i B c Giang, t b r ng r m, hai bên ng chim kêu v n hú,

tr c m t non núi ch p ch ng. Hai m i tên quân i gi i Thanh Tòng, chúng nó m t là vìtánh tình, hai là vì ch c ph n c a chàng, nên không n bó bu c nghiêm kh c. Chúng nó mtrói cho chàng i thong th , và chia nhau phân n a i tr c, phân n a i sau, còn chàng igi a, coi ra ch ng khác nào nh m t v công t d n quân i ch i.

t tr i ã x bóng, ng n gió ph t u nhành. Thanh Tòng v i quân ch m rãi mà i,chàng thì au n ni m riêng, quân thì xót th ng ho n n n. Thình lình nghe phía sau l ng cóti ng kêu r ng: „Xin Công t ch m ch m ch anh em tôi v i''.

Thanh Tòng ng ng b c ngó l i thì th y Ðinh H ng ch y theo, phía sau l i cóÐinh Long v i Tô H n a. Chàng t ng nhà còn x y nguy bi n chi khác, nên chàng ngch mà trong trí không an.

Hai anh em h Ðinh v i Tô H ch y t i, vòng tay mà thi l . Thanh Tòng và áp l vài r ng: ''Hai anh em theo tôi có vi c chi? Còn Tô H sao không nhà ph c s t m u ta, l i

i theo làm chi ây?''



Tô H b c t i và khóc và th a r ng: „Công t b ày tôi nhà làm sao cho c!Thà là tôi ch t theo công t , ch s ng mà th y công t b áp ch nh v y thì khó s ng c

m“. Thanh Tòng a n c m t mà nói r ng: ''Ta ph m t i tri u ình, nên ta ph i b ày; t i taáng l m, ta không phi n trách chi h t. Ta t i là t i cho ph n ta th vua không tr n ngay, th

cha không tr n th o, n ngày cha lâm chung, ta c ng không báo hi u c, mà ta còn chút già ta c ng không th d ng nuôi...'' Thanh Tòng nói t i ó r i khóc ròng, nói không ca. Ðinh Long v i Ðinh H c m ng, nên c ng ngó Thanh Tòng mà khóc.

Cách m t h i, Thanh Tòng b c l i v n vai hai anh em h Ðinh mà nói r ng: ''Chúngta k t b n cùng nhau t ng là ba m t m t lòng, tr m n m m t d , âu l ng giúp n c, âu c tphò vua, nào dè âu sum hi p ch a c m y ngày mà r i ph i anh nam em b c. Tr i khi ncái m ng em ph i ch u lao ao l n n, thôi thì hai anh c ng ch ng nên th ng xót b n b u màlàm chi. Cái thân c a em t ây d u s ng c ng nh ã ch t r i, không còn k chi n a. Hai anhlà ng anh hùng hào ki t, em khuyên hai anh ch ng nên th y ph n em nh v y mà th i chíngã lòng. Hai anh ph i t n tâm giúp n c phò vua, d u tan x ng nát th t c ng ng naonúng. Em i ây em g i giang san xã t c và em c ng g i luôn m già c a em l i cho hai anh.Hai anh ph i th cho em mà b o th n c nhà, h có chút thì gi d xin t i lui th m vi nggiùm t m u c a em, n u c nh v y thì em ngoài biên gi i em m i an lòng chút nh

c''.Ðinh Long lau n c m t mà áp r ng: ''Ð n nông n i này mà công t c ng còn

khuyên anh em tôi ph i t n tâm giúp n c phò vua n a hay sao? Giúp n c phò vua mà làmgì? Ð ng b ày nh công t v y, ph i hay không? Anh em tôi ch ng mu n giúp ai, ch ngch u phò ai n a h t. Anh em tôi có giúp thì giúp công t , có phò thì phò công t mà thôi. Tôinói thi t, anh em tôi theo công t n ây là quy t gi t cho s ch s p quân c a nhà vua ây mà

u công t . Chúng ta làm cho tri u ình hi u r ng ng anh hùng không d gì mà áp ch ,ng hào ki t trong i ch ng bao gi bi t s ai. Chúng ta l i không s c l p m t tri u ình

nh h v y hay sao, mà ph i u t l h , cho h khinh khi mình hèn h ''?Thanh Tòng nghe m y l i b i quân ngh ch chúa nh v y thì bi n s c, ng ngó Ðinh

Long trân trân, mu n tr l i, song ki m không ra l i mà nói.Ðinh H rút g m tr n m t mà nói l n r ng: ''Tri u ình vô o, nghe l i a dua

nh mà hãm h i k hi n l ng. Nay anh em ta quy t tôn công t Thân Thanh Tòng lên ngôic Giang V ng ng chiêu binh mãi mã kéo v kinh ô mà di t tru b n b t minh b t chánh.y m i quân s a nào thu n tùng thì quì xu ng cho mau, còn a nào ngh ch ý thì ta

chém u li n bây gi ''.

Hai m i tên quân u quì mà xin theo phò công t h t th y. Thanh Tòng th y v ygi n quá, nên ch m t Ðinh H mà n t r ng: ''Ch ng nói nh ng ti ng vô o nh v y. Tôi ãmang t i b t trung b t hi u, bây gi hai anh còn muôn cho tôi mang thêm cái t i ph n ngh ch

a hay sao h ?“

Ðinh H quen tánh táo b o, h b t bình thì nói ngay ra, ch không th d n lòng mà nóiu ng t c, b i v y nghe Thanh Tòng v a d t l i thì anh ta li n áp r ng:

- Còn gì n a mà không ph n ngh ch? N m tr c quan Thái úy s c m nh húng hi p quanng qu c. Công t làm con, t nhiên ph i báo thù cho cha; hai àng u v i nhau, ai

ch t thì ch u. Quan Thái úy d ng ch t, sao tri u ình l i b t t i òi chém công t .Có ph i x nh v y thì m t l công bình hay không?

- Ðinh huynh là o làm tôi, không c phép bài bác l nh c a Thiên t .

- Tôi không còn mu n làm tôi ai n a h t. Ð tôi phân h t cho công t nghe. Có gi cChiêm Thành c trào không có m t th ng nào dám c m binh i ánh. Công t lãnh i

p gi c, trong m t tr n ã th y thành công. Tài c a công t nh v y, công c a công t



nh v y ó, mà r i tri u ình có th ng gì âu? Tha t i ch t chém. T i gì mà tha?Phong ch c T ng binh. Ch c ó quí d há. G công n ng L Bích. Vi c ó là vi criêng c a công t v i công n ng, vua xen vô làm chi? Công n ng i m t r i thì cho công t thong th tìm ki m. Sao l i bu c công t ph i b công n ng mà c i Côngchúa? Rõ ràng quy n làm vua mà t hôn c a ng i ta cho con mình. Công t gi l ith c, nên t hôn Công chúa, thì là áng khen l m; sao l i ki m chuy n b t t i mà àycông t i, không cho chôn cha, không cho nuôi m ? T ng phò vua giúp n c nglàm vi c chi vui lòng ph chí kìa, ch phò vua giúp n c ng ch u nh ng u b t công

t chánh nh v y thà là chi m c m t góc s n hà, mình làm ch l y mình còn t t h n.

- Con ng i i ch ng có chi tr ng cho b ng o quân th n. Ðinh huynh ng có nóinh v y mà mang l i. Thà là ch t, ch không nên s ng mà mang ch ph n th n.

- Ph n th n hay là trung th n c ng v y. Theo ý tôi, b n ta nên th cái công lý thì ph i h n.Ai gi công lý thì mình kính ph c, ai không gi công lý thì mình ch ng c , ch ng c n gìph i lo gi lòng trung v i ai, hay là ph i s mang ti ng ph n ai.

Thanh Tòng là con nhà i th n, t nh chí l n ã ch m cái lý thuy t trung quân vàotrong não r i, chàng coi cái ni m quân th n là tr ng h n h t trong tam cang ng th ng, b i

y chàng nghe Ðinh H nói ch ng nào chàng càng au n x n xang thêm ch ng n y.Chàng châu mày ng suy ngh m t h i r i th ra mà nói r ng: ,,Tôi t ng chúng ta ng tâm

ng chí nên m i k t làm anh em, không dè ngày nay hai anh mu n h i tôi, nên xúi tôi t oph n. Tôi xin hai anh, n u mu n cho ni m b ng h u c lâu dài, thì ng có nói nh ng l ivô quân vô o nh v y n a. N u hai anh cãi l i tôi, thì tình b ng h u ph i d t, b i vì tôikhông th làm b n v i ng i ph n chúa c''.

Ðinh Long c i mà áp r ng:

- Tuy anh em tôi xu t thân trong hàng lê th nh ng mà anh em tôi là con nhà An Nam, cólý nào không bi t tr ng luân th ng. Anh em tôi k t b n cùng công t ng phò vuagiúp n c, y là vì anh em tôi t ng thiên h c ng tr ng luân th ng nh mình, nên m i

n ch n kinh thành, nào dè ch ''cang'' ''th ng” ng i ta t ra ng g t thiên h ,ng i ta bu c thiên h ph i gi mà ng i ta kh i gi . Th thì mình còn gi luân lý cangth ng n a mà làm gì?

- Ðinh huynh c ng còn mu n báng sáng21 nhà vua n a sao? Thôi, hai anh mu n làm vi cchi thì làm, t nay v sau ng có nhìn tôi là b ng h u n a.

Thanh Tòng nói d t l i li n b mà i. Anh em h Ðinh v i Tô H và m y ch c tênquân ngó theo, th y u a n c m t. Ðinh Long không bi t ch c nào mà gi i nguy choThanh Tòng c, nên ph i d t n i b n i theo và h i r ng:

- V y ch bây gi công t i âu?

- Tôi b ày lên Cao B ng, thì tôi ph i i lên ó ch i âu.- Thôi anh em tôi c ng i theo công t .

- B n ng i là ph n chúa, i theo ta làm gì? Ph i tr l i cho mau.Hai anh em h Ðinh không n b Thanh Tòng, nên n n n xin theo, mà Thanh Tòng

quy t m t không ch u cho i, bi u ph i tr v kinh lo phò vua thì tình anh em m i b n, chu trái ý thì không còn bi t nhau n a.

Ðinh H th y Thanh Tòng t cam ch u áp ch thì t c gi n, bèn kêu n i b n úng l i, Thanh Tòng i m t mình. Anh ta bàn v i Ðinh Long và Tô H r ng: ''Công t không ch u

cho mình theo, mà còn bi u mình ph i tr v Kinh. Bây gi mình tr v Kinh mà làm gi ng

21 báng=khích báng; sáng=s l m l i: ch trích, k t án



gì? G n ây có núi Ng u S n. Ng i ta n núi y hi m tr , có th cho k anh hùng dungthân c. V y thì chúng ta kéo nhau lên ó l p tr i mà , r i qui t hào ki t ng ch th i.

i mình làm ch l y mình thì t t h n, ch u t l ng i khác làm chi h m t''.

Ðinh Long khen ph i song không ành b Thanh Tòng i m t mình nên bi u Tô H itheo mà ph c s Thanh Tòng, l i d n h có g p vi c gì nguy bi n thì ph i tr l i Ng u S nmà tìm nhau. Tô H y l i, bèn t giã hai anh em h Ðinh mà ch y theo Thanh Tòng. CònÐinh Long v i Ðinh H thì d t hai m i tên quân, t ng i qua núi Ng u S n.

Thanh Tòng ng i, trong trí th m gi n anh em h Ðinh mang lòng ph n chúa, thìnhlình nghe phía sau có ti ng ng t, chàng day l i thì th y Tô H ch y theo. Chàng bèn ng

i mà h i r ng: ''Sao ng i dám cãi l i mà ch y theo ta n a?''Tô H b c t i a n c m t mà áp r ng:

- Tôi không ành cho công t i m t mình. Tr c khi ra i tôi ã có b m cho phunh n hay. Phu nh n ân c n d n tôi d u c c kh cho m y c ng ph i ráng theo mà ph c

công t . N u tôi v ng l i công t mà tr v , thì tôi ã không an lòng, mà tôi còn s ephu nh n qu tôi n a.

- Khi ng i ra i ây, v y ch m ta có trách ta hay không?- Th a không. Phu nh n bu n l m, ch không có trách. Phu nh n ta h an táng c l n

xong r i, thì phu nh n s v quê mà d ng lão.Thanh Tòng nghe vi c nhà nh v y thì chàng ng lòng, nên ng ng m ngh m t h i

i th ra mà h i n a r ng:- Còn hai anh em h Ðinh ã nghe l i ta mà tr v r i ph i hay không?

- Th a không. Hai c u d t quân lên núi Ng u S n ch không ch u v Kinh.- Lên núi Ng u s n làm chi?

- Hai c u tính lên ó c t tr i mà , r i qui t anh hùng hào ki t mà ch th i, ch khôngthèm làm quan n a.

Thanh Tòng ch t l i l c u r i b mà i. Coi b chàng b t bình l m. Tô H n i góttheo sau, c l m l i mà i, không dám nói ti ng chi h t.

Ði n chi u, t i m t cái xóm có ba b n cái chòi tranh, Thanh Tòng v i Tô H d tnhau vào ó xin ngh nh m t êm r i sáng mai s i. Có m t bà già, nhà tuy nghèo, songtánh a ãi khách l ng, bà ti p r c t t r i l i cho c m n c n a.

i l i Thanh Tòng bu n b c trong lòng ng không c, nên chàng b c ra ng i d amé m t cái su i mà than th . D i su i n c ch y ro re, trên tr i m t tr ng l l ch, chàngng i mà nh n i cha khu t s m, n i m qu nh hiu, n i duyên n o iên n i công danh l dthì trong lòng bát ngát l y a tràn tr . Tô H i ra th y ch ng s u th m thì b c l i g nmà h i r ng:

- Th a công t , không bi t sáng mai công t ph i i âu?- Ta b ày lên Cao B ng, thì ta ph i i t i ó ch i âu.

- Công t không dám ngh ch m ng tri u ình, thì ph i l m. Nh ng mà theo ý tôi ngh , thìcông t ch ng nên v i lên Cao B ng mà làm chi, th ng th ng r i s lên ó, t ng c ngch ng h i gì.

- Tr c sau gì c ng ph i t i ó, v y thà là i ph t cho r i, ch trì hu n mà làm chi?



- Tôi nghe nói quan Thái úy quê quán thái Nguyên. Tôi nghi công n ng v ó quá. V ytôi xin công t hãy qua Thái Nguyên mà tìm th coi có công n ng tr n v ó haykhông. Nh không có thì mình s lên Cao B ng, có mu n gì.

Thanh Tòng suy ngh m t chút r i g c u khen ph i. Sáng b a sau th y trò t t chnhà r i d t nhau qua Thái Nguyên. Thanh Tòng ngh ph i gi u tên h m i c, nên bàn tính

i Tô H r ng n u ai h i thì mình s x ng là Võ S n Tòng, g c S n Tây, vì cha m khu tm nên bu n, ph i xu t thân du h c.

Th y trò khi ph i qua truông v ng v , khi ph i trèo núi gay go, i trót n m ngày n ai t i a gi i o Thái Nguyên. M t bu i tr a i g n t i m t c m núi, không bi t tên là núi

gì, b ng nghe phía d i ch n núi ti ng tr ng, ti ng chiêng vang v y. Thanh Tòng l y làm l ,bèn h i Tô H i ri t t i ó coi vi c chi cho bi t. Th y trò i ch a c bao lâu, k g p m tng i ch ng 58 t i, y ph c oan trang, c i m t con ng a ô, vài m i tên quân c m khígi i ch y theo sau. Thanh Tòng li n ng nép bên ng, i ng i y i t i m i vòng tay thi

và h i r ng: „Th a quan nh n, ch ng bi t tr c kia có vi c chi mà nghe ti ng tr ng ti ngchiêng inh i ó v y“

Ng i y ngó Thanh Tòng r i gò c ng cho ng a ng l i mà áp r ng:- Ng i mau mau tr l i ch ng nên i t i ó mà mang h i.

- Th a ngài sao mà mang h i?- Vì b n c ng s n m y tháng nay nó chi m c núi n y mà nhi u h i l ng dân. Ta d n

binh n vây b t b n nó, ch ng dè chúng nó có m t th ng u ng, tên là L ng Cángnh b o phi th ng, quân s không dám i ch v i nó. Ta coi th quân ta ã mu n ch y r i, nên ta ch y tr c v ph ki m binh thêm n a m i c.

- Th a ngài, té ra ngài làm quan cai tr o n y hay sao?

- Ph i. Ta là Hành khi n Tuyên ph Chánh s o Thái Nguyên n y ây.- Th a ngài, vì tôi không bi t, nên không gi tr n l v y xin ngài th t i. Ngài ch ng c n

ph i nh c công v ph mà vi n binh thêm n a. Xin ngài ch u phi n d t tôi tr l i ó; tôi b t b n c ng kh u mà n p cho ngài.

Thi t qu ng i này tên là Hu nh Nh Hào, ng ng i ch c Hành khi n Tuyên phChánh s o Thái Nguyên. Ng i nghe Thanh Tòng nói kh ng khái nh v y thì ngó chàngtrân trân r i h i n a r ng:

- Ng i có tài gì m t mình mà tr b n c ng kh u y n i?

- Th a ngài, có binh c a ngài ó chi.- Binh c a ta m t tr m, mà l p b th ng, l p b ch y ã g n phân n a r i. Còn b n nó

ông l m, c không n i âu.- Th a ngài, không h i gì mà ngài s . Tôi tr n i.

- Ng i là ai, g c âu?- Th a, tôi là m t tên h c trò khó, g c S n Tây.

- N u ng i thi t có tài, thì giúp v i ta, ng tr b n ó, k o chúng nó h i l ng dân lungm.

Hai ng i nói t i ó, b ng th y quân hào h n kéo nhau ch y t i, l i la l n r ng c ngkh u r t theo gay l m. Thanh Tòng m i quan Chánh s ng l i m t bên ng r i chànggi t m t cây côn c a m t tên quân và x c t i ng tr c ch quân c ng kh u n mà giaochi n. Quan Chánh s s p t quân ng h phía sau mà tr chi n v i Thanh Tòng.



Cách ch ng bao lâu, có m t ám c ng kh u c ch ng vài tr m, h m h kéo t i,th y Thanh Tòng tr tu i; l i có m y m i tên quân mà thôi, trong ý chúng nó không kiêng

, nên la ó vang v y r i áp vào mà ánh. Thanh Tòng hu i côn i ch, cây côn bay qualuy n l i nh sao x o hu i m t cái thì c ng kh u ngã l n hai ba th ng. B n i tr c u ngã

t, b n sau th y v y kinh tâm, không dám t i n a.

u ng là L ng Cáng th y v y bèn hét lên m t ti ng r t l n, r i c m búa l t t imà chém Thanh Tòng, Thanh Tòng v t l i búa r i ánh tr l i. L ng Cáng hình tích cao

n, m t mày en sì, râu ria x m xoàm, tr n trùi tr i, coi b m nh b o hung ác l m. QuanChánh s th y Thanh Tòng nh vóc, s c không l i, nên ngài quày ng a th i lui ra xa màcoi, ch không dám ng g n.

Hai àng ánh cùng nhau ch a c m y cái, thì th y Thanh Tòng b cây côn trênvai r i rút mà ch y. L ng Cáng h m h t c theo, hai tay a búa lên nh m Thanh Tòng màchém. Thanh Tòng tr qua phía tay trái l nh nháy m t, r i v t cây côn nghe m t cái vù thìli n th y L ng Cáng té s p không c a qu y. Thanh Tòng b c l i p trên l ng. QuanChánh s cùng quân s c ng áp l i, thì th y L ng Cáng b u ch t ng t.

n c ng kh u th y u ng ã ch t r i thì v tan, v t cây chun vô r ng mà tr n.Quan Chánh s c quân r t theo mà b t. Ngài ngó Thanh Tòng và c i nói r ng: “Tráng sthi t có tài, có l c ng t i tr i khi n, nên tôi m i g p tráng s hôm nay ây. N u không cótráng s thì không bi t làm sao mà tr b n c ng kh u n y c. V y tôi xin m i tráng s theotôi v ph ng tôi n áp cái n giúp tôi bình kh u thành công ây''.

Thanh Tòng d d r i áp r ng:

- Tôi là m t tên h c trò trong n c, tôi i ng g p k hung d làm r i lo n l ng dân, nhiên tôi ph i ra tay giúp v i th ng quan mà t o tr , tôi âu dám k công v i

th ng quan.- Tráng s tên chi? Nhà c a âu?

- D , tôi tên là Võ S n Tòng, quê quán S n Tây.- Tráng s i âu ây?

- Th a vì b i cha m tôi khu t h t, tôi bu n r u, nên m i d t m t tên gia inh i du h c.- Tráng s c m y tu i?

- Th a, tôi 19 tu i.- Nh mà gi i quá! Tôi khen l m. Cha m ch t mà có anh em hay không?

- Th a, không.- Té ra tráng s có m t mình. Thôi i v i tôi mà v ph , tráng s mu n luôn v i tôi mà

c c ng c, ch ng c n i âu làm chi. Ð quân s r t b t c ng kh u r i chúng nógi i v sau, mình th ng th ng i l n v tr c mà ngh .

Thanh Tòng b quan Chánh s m i ân c n quá, chàng không th ch i t c, nênph i d t Tô H i theo ngài mà v ph .



XI

Ngô Ng s nhìn m t phát nghiThân Công t c thi sanh c m

Ông Hu nh Nh Hào là m t nhà v n s xu t thân. Ông ã trên 50 tu i r i, v ch ngkhông có con trai, ch có m t a con gái g cho m t quan Chuy n v n s tên là L Nh c.Ông th y Thanh Tòng nh tu i t ng m o khôi ngô, v n nói l ngh a, mà l i có tài i ch

i m t ôi tr m ng i, gi a tr n gi t chánh t ng l nh nháy m t, thì ông em lòng ái mvô cùng.

Khi v t i ph , ông d t Thanh Tòng vào h u ng cho chàng ra m t phu nh n. Ôngthu t chuy n Thanh Tòng gi t L ng Cáng l i cho phu nh n nghe, thì phu nh n khen ng i

t s c.Ông d y phu nh n bày y n ti c mà ãi Thanh Tòng r t h u. Trong lúc n u ng ông nói

i Thanh Tòng r ng: “Tráng s m côi, mà l i không có anh em chi h t. Còn v ch ng tôiây thì không có con trai. Tôi mu n tráng s ây mà h c ng ch c h i ra l p ch công

danh. Tôi nuôi tráng s c ng nh con trong nhà, không bi t tráng s có vui lòng mà làm con tôihay không?'' Thanh Tòng l ng thinh suy ngh m t chút r i áp r ng:

- Th ng quan em lòng th ng tôi, thi t tôi c m ân c l m. Xét vì ph n tôi hèn h , lâu tôi dám èo bòng.

- Tráng s ch ng nên khiêm nh ng. Cái tài c a tráng s ó m t ngày kia t th an bangc, ch không ph i t m th ng. Tôi e tráng s chê tôi b t tài, không áng kêu b ng

cha ó thôi.- B m th ng quan, tôi âu dám v y.

- Tôi bi t r i, tráng s d c d c, y là vì tráng s không có anh em, tráng s s làm con nuôitôi, ph i i h l i, thì không còn ai mà n i tông môn c a tráng s , có ph i nh v y haykhông? Xin tráng s ng ng i u y. Tôi không n ép nh v y âu. D u tráng s ch ulàm con nuôi tôi, tôi c ng không dám bi u i h âu mà s .

- B m th ng quan, vi c th ng quan tính ây là vi c quan h l m. V tôi quê quán S nTây, m m ông bà u ó, n u tôi làm con nuôi th ng quan thì tôi làm sao mà vi ngth m m m cho c.

- Ôi! Vi c y có chi mà g i là quan h . Tráng s ây, ngày nào mu n vi ng m m thì tôicho quân a i. Ði ít ngày r i tr l i có can chi mà s .

- Xin th ng quan cho phép tôi suy ngh r i ngày mai tôi s tr l i.

- Ð c!Mãn ti c r i quan Chánh s d y quân h u d n th phòng cho Thanh Tòng ngh

ng i.Ðêm y Thanh Tòng n m suy ngh , n u mình ham sung s ng, c ây làm con nuôi

ng i ta, thì làm sao lên Cao B ng th hình theo nh chi u c a vua cho c. Mà mình quaThái Nguyên là có ý tìm nàng L Bích. N u mình không ây thì làm sao mà tìm. Chàng suy

i ngh lui hoài, n sáng b a sau chàng m i nh t nh ch u làm con nuôi quan Chánh sHu nh Nh Hào, ng có sai Tô H i kh p o Thái Nguyên mà tìm L Bích. Chàng tính

u tìm không c, thì chàng s gi ch c v S n Tây th m m m , r i chàng thoát thân màlên Cao B ng, có l c ng không khó gì.



Chàng kêu Tô H vào th phòng mà t ý y cho nó nghe. Tô H khen ch c hay vàkhuyên Thanh Tòng nên ây ng cho nó i d o ch i mà thám do tin t c trong o. Hu nhNh Hào hay Thanh Tòng kh ng làm con nuôi, thì ông bà u m ng r , d y ph i kêu b ngcha m và truy n h t th y trong nhà ph i x ng hô Thanh Tòng là công t .

Ông àm lu n v n ch ng ch i v i chàng, ông th y h c th c c a chàng r ng rãi, câun c a chàng tao nhã thì ông l y làm k , không dè con nhà lê th t i ch a y hai m i mài có tài v n võ l ng toàn nh th , b i v y ông càng thêm ái m , coi nh vàng nh ng c.

Thanh Tòng yên r i, bèn xúi Tô H gi ch c i ch i ng r o kh p thôn lân mà tìmnàng L Bích. Chàng th ng b a c ng hay i s n b n, ng dò la coi ho c may có nghe tin

c chi không. ã trót m t n m, tìm ã kh p h t thôn xã mà không th y d ng, l i c ngkhông nghe tin l Bích chút nào. Thanh Tòng th t chí ngã lòng, ph n thì nh m th ng cha,ph n thì u t tình c d , b i v y ngoài m t chàng gi làm vui, mà trong trí thì nh d i nhngây, không còn k chi cái thân n a.

t bu i tr a, Thanh Tòng i s n b n v , chàng b c vào ph thì th y cha nuôing ng i nói chuy n v i m t ng i khách, tóc râu b c tr ng, y ph c oan trang, nh mng m o không ph i là m t ng i t m th ng, Thanh Tòng làm l cha nuôi r i làm l luôn

ng i khách n a. Quan Chánh s thung dung nói v i Thanh Tòng r ng: “C l n ây quí danhlà Ngô S Liên h i tr c làm quan Giám sát Ng s . Vì c l n mu n d ng nhàn, nên m y

m nay xin h u trí v bên o H ng Hóa. C l n qua ây th m cha''.

Ông Ngô S Liên ngày tr c v n là b n tao àn c a ông Thân Nh n Trung. Ông ThânNh n Trung nói chuy n v i con, th ng hay khen ông S Liên v n hay h c r ng. Thanh Tòngtuy ch a g p m t ông Ngô S Liên l n nào, nh ng mà chàng ã có bi t danh ông lâu r i, b i

y v a nghe nói tên ông thì chàng l t t vòng tay thi l m t l n n a và nói r ng: ''Ti u sanhvì không bi t, nên không tr n l v i th ng quan; v y ng a mong th ng quan xá t i!”.

Ông Ngô S Liên g t u áp l , mà m t ngó Thanh Tòng trân trân, làm cho chàng áing i h t s c. Ông ngó m t h i r i m i day m t qua mà h i ông Hu nh Nh Hào r ng:

- Th sanh ây là ai?

- Con c a tôi.- Tôi nghe ông có m t ng i con gái mà thôi, sao bây gi l i có con trai bây l n v y l n?

- Nó là con nuôi.- có v y ch ng, ch n m tr c ông qua th m tôi, thì ông nói ông có m t chút con gái

mà thôi, sao bây gi l i có con trai n a. Công t tên chi, n m nay c bao nhiêu tu i?- Nó tên là S n Tòng, n m nay m i c 20 tu i.

- Ông ã nh ôi b n r i ch a?- Ch a. Tôi c ng tính ki m ôi b n cho nó, nhung mà ch a bi t ai có con gái mà c u hôn.

Ông Ngô S Liên ngó Thanh Tòng m t h i n a r i m i nói r ng: ''Tôi cho phép công vào th phòng mà ngh ; tôi àm lu n ch i v i quan Chánh s , công t ch ng c n ph iu h làm chi”. Thanh Tòng bái hai ông r i i vào th phòng. Ông Ngô S Liên c li c m t

ngó theo. Ch ng Thanh Tòng i khu t r i, ông m i h i ông Hu nh Nh Hào r ng: ,,Công tng m o thi t là khôi ngô, coi ra ch ng ph i là ng i t m th ng. Ng i âu mà ông nuôi

ó v y? Ông nuôi bao lâu r i?''.

Ông Hu nh Nh Hào bèn thu t vi c ông g p Thanh Tòng l i cho ông b n nghe. Ông chuy n Thanh Tòng giúp ông mà ánh phá c ng kh u. Ông tán t ng võ ngh r i ông l i

ng i khen v n tài c a Thanh Tòng n a. Ông Ngô S Liên nghe rõ ng n ngu n r i ông ng ing thinh, mà coi b ông suy ngh lung l m. Cách m t h i, ông nói r ng:



- Chuy n này thi t là k . Tôi nhìn g ng m t c a công t sao gi ng quan T ng qu cThân Nh n Trung quá, ông có bi t ông Thân Nh n Trung hay không?

- H i tr c tôi quen bi t, nh ng mà hai m i n m r i tôi không g p ng n a.

- Tôi quen v i ng nhi u. Lúc tôi còn làm quan t i tri u, anh em th ng t i lui ngâm thinh phú v i nhau ch i. Tôi nghe ng có m t công t tên là Thanh Tòng. H i ó công t

còn nh , nên tôi không th y m t. Khi tôi trí s qui n tôi có nghe công t Thanh Tòngi danh hào ki t, n c ti ng v n nh n. M i ây tôi l i nghe tri u ình l n x n, quan

Thái úy Lê Ni m v i quan T ng qu c Thân Nh n Trung ch t h t, Tr nh Công L b nhquy n nên ki m th h i nh ng tôi trung li t. Quan Binh b Th ng th Lê Th V c thì

sai lên tr n L ng S n. Công t Thanh Tòng có công d p gi c Chiêm Thành mà l i bày. Tôi nghi d ng t c a ông ây là Thanh Tòng, vì b t i nên c i danh di c tánh mà

mai danh n tích ó ông.- N u thi t nh v y thì càng quí h n n a. D u con c a tôi mà ph i là Thanh Tòng i n a,

tôi c ng nuôi. x n y núi cao r ng r m ai bi t c mà tôi s .- Thanh Tòng ph m t i tri u ình, n u ông dung d ng thì ông m c t i ch .

- T i gì? Thanh Tòng ph m t i tri u ình có cho tôi hay âu mà tôi bi t. Mà con c a tôitên S n Tòng, ch không ph i Thanh Tòng.

- Ông cãi gi i thì ch ng nào có b r i ông cãi.- Chuy n n y anh em mình nghi mà thôi, ch không có b ng c chi mà dám oán ch c.

y xin ông b ng, ng nói ra cho ai bi t.- Ai nói làm chi. N u mà thi t là Thanh Tòng thì mình c n ph i gi u mà nuôi ch , b i vì

lúc n y tri u ình l n x n sàm n nh chuyên quy n, mình ph i nuôi hào ki t anh hùng,ng g p c n nguy bi n, mình s n có ng i mà c y c n v ng tá qu c. Nãy gi tôi nói

chuy n v i ông ó, là tôi mu n t vi c tri u ình cho ông nghe mà thôi ch .Ông Ngô S Liên ng i suy ngh m t h i n a r i ông c i mà nói ti p r ng: ''Chuy n

tình c , mà ngh ra thi t là k . Cách hai n m tr c tôi i ch i tôi g p m t nàng dung m o phiphàm, ng i b v trong r ng v i m t con th n . Ch t b m t công t ch c gh o vô l ,nên gi n r t ánh công t ch y te. Tôi h i th m thì nàng y x ng là H ng H nh vì cha mch t h t không n i n ng d a, nên tính tr v Thái Nguyên mà tìm thân t c. Tôi th y v y tôiem v nuôi làm con hai n m nay, tôi d tình ý thì tôi nghi l i nói v i tôi ó là nói d i ch

không ph i nói thi t. Con gái tôi n m nay m i 18 t i, mà h c thi t là hay. Võ thì t c d ng,còn v n thì tao nhã l m.

Bên nây ông có m t a con nuôi, bên tôi c ng có m t a con nuôi, thôi hai anh emmình làm sui v i nhau ch i. Hai a nh x ng ôi v a l a l m, mà c ng x ng tài v i nhau

a. Tôi có em t p thi c a con nh tôi nó làm ây. Ð tôi a cho ông coi th v n c a nóch i''.

Ông Ngô S Liên nói d t l i li n l y m t t p thi trong túi ra mà trao cho Hu nh NhHào xem. Ông Hu nh Nh Hào gi ra mà c. Ông c bài nào ông khen n c khen n bài

y, không có câu nào ông chê c. Ông c xong r i ông m i nói r ng:

- Tôi c m t nàng dâu v n h c nh v y thì quí l m.- Ông ch u r i ph i hay không?

- Ch u li n.- Nè, mà tôi giao nh v y: tôi g con thì tôi b t r a, b i vì m nó c ng nó l m, b không

ch u r i nó.



- Ông giao nh v y sao cho ph i. Tôi c i dâu thì tôi ph i em v nhà tôi nuôi, chbên ông sao c, b i vì tôi c ng c ng th ng con tôi l m, tôi ch u r i nó âu.

- N u v y thì tôi không g .

- a! H i nãy ã ch u g r i bây gi ông h i sao c.- N u g thì ông r c v bên nây, r i v ch ng tôi âu mà h h .

- Có con gái thì ph i ch u thi t thòi nh v y ch sao.- Không c. H g con thì tôi b t r .

- Không c. H c i dâu thì tôi r c dâu.Hai ông cãi l v i nhau m t h i, r i mu n cho hòa thu n nên nh t nh h c i r i thì

bên àng gái 6 tháng r i v àng trai 6 tháng, hai bên thay phiên nhau mà nuôi. Haiàng thu n r i, li n nh luôn ngày c i n a.

Ông Ngô S Liên ch i hai ba b a r i ông m i v .Ông Hu nh Nh Hào bèn cho òi Thanh Tòng vào h u ng mà nói r ng: “Con nay

ã tr ng t i r i, cha ph i lo ôi b n cho con. Cha ã h a làm sui v i ông Ngô S Liên. Congái ông tên là H ng H nh, n m nay ã c 18 t i, ã có s c mà l i có tài n a. Con hãy lo

a so n ng 10 ngày n a em l v t qua H ng Hóa mà nghinh hôn''.Thanh Tòng nghe nói nghinh hôn thì chàng bi n s c, tay ch n b n r n, tán lo n tâm

th n. Chàng ngó cha nuôi mà nói r ng:- Th a cha, con c i v ch a c.

- Sao v y?- Con có l i th h con ch a l p c công danh thì con không c i v .

- Không c. Cha ã h a l i v i quan Ng s r i, th nào con c ng ph i c i, khôngnên t ch i. Lo l p công danh thì lo, còn c i v thì c i, hai s ó có ng n tr v inhau âu mà ng i.

- Th a cha, con v n bi t không ph i có v r i lo l p công danh không c. Con khôngkh ng c i v là vì con ngh ph n nam t ph i l y ch c n v ng tá qu c làm u. Conch a có chút công gì v i n c v i vua, mà con lo c i v , thì con th n v i non sông

m.- N u con i l p cho c công danh r i s c i v , thì con già còn gì? Con gái c a

quan Ng s úng n l m. Nè, cha ch a bi t ra th nào, ch v n thi t là có tài l m.Quan Ng s có a t p thi c a nàng làm ây. Con coi ó thì bi t v n h c nàng ra thnào. Ðàn ông, con trai ít ai mà bì k p.

Ông trao t p thi cho Thanh Tòng. Chàng ph i g ng g ng mà l y, song ã ch t ngtrong lòng. Ông d y chàng em v th phòng mà c và c n d n ph i s a so n ng 10 ngày

a i nghinh hôn.

Thanh Tòng vì nàng L Bích n n i ph i t hôn Công chúa, r i mang t i b t hi u b ttrung, có lý nào ngày nay l i i c i v khác cho c. Mà bi t dùng ch c nào cho kh i

i v bây gi . Chàng v th phòng, chàng qu ng t p thi trên bàn, không thèm ngó t i.Chàng b i r i trong trí n m ng i không an, c vào th ra than hoài. Tô H th y ch có s cbu n, không bi t có chuy n chi, nên l t t h i th m. Thanh Tòng bèn thu t chuy n quanChánh s t c i nàng H ng H nh là con quan Ng s Ngô S Liên cho chàng và d y ph i

a so n ng 10 ngày n a qua H ng Hóa mà nghinh hôn, Tô H nghe nói c ng gi t mình lo cho ph n ch .



Thanh Tòng suy t i tính lui, chàng ti c vì trót m t n m nay tìm không c L Bíchthì i ph t lên Cao B ng mà th t i cho r i, còn d n dà ây làm chi bây gi ph i mang vi ckhó lòng nh v y. Chàng mu n vào t thi t tâm s c a chàng cho quan Chánh s nghe, ngxin ngài bãi vi c hôn nh n y. Mà r i chàng s n i t thi t, có l quan Chánh s càng yêu, r ingài càng ép h n n a thì vi c l i càng thêm r i.

Chàng ki m ã h t k r i, mà k nào coi c ng không ti n, chàng m i nh t nh vi tt b c th l i cho quan Chánh s r i tr n mà i lên Cao B ng. Chàng ng i l i và l y m t

gi y mà vi t.Tr i chuy n m a, giông gió phát lên, l t nhành cây ngoài v n nghe , l i chun

a s mà vào th phòng n a. Cái t p thi c a quan Chánh s trao h i nãy, còn n m tr c m tThanh Tòng b gió th i m nh nên nó l t banh ra.

Thanh Tòng ng ch ng vi t mà suy ngh , b ng th y t p thi l t ra, chàng m i li ct ngó vào. Chàng ngó m t chút r i chàng b cây vi t, vói tay l y t p thi tr c m t, l t t

tr ng u mà c, c chùng nào coi b chàng ch m ch ch ng n y, tr n m t châu mày thdài nh n m t, chàng c t i tr ng chót r i chàng ng d y gãi u mà nói r ng: ''Chuy n

y d nghi quá! Không bi t ch ng hay là L Bích, nh ng vì s l u nên c i tên là H ng H nhây ch gì. Mà L Bích sao l i con ông Ngô S Liên?''

Thanh Tòng day l i ngó th y Tô H bèn nói ti p r ng:- Tô H , h i nãy d ng ph ta trao cái t p n y cho ta mà bi u ta c th , nói r ng t p thi

a nàng H ng H nh. Ta xem tu ng ch gi ng nh tu ng ch c a nàng L Bích quá màcái u thi, cái ý hoài c m, c ng gi ng n a, làm cho ta sanh nghi trong lòng quá.

- Không bi t ch ng hay là công n ng L Bích tr n ó, mà s ng i ta bi t nên c i tên.- Ta c ng ngh nh v y, ng t vì quan Ng s nói H ng H nh là con gái c a ngài nên ta

không dám ch c.- Không bi t ch ng con nuôi c a ngài, c ng nh công t là con nuôi c a quan Chánh s

ây v y.- N u con nuôi thì d ng ph ta ã nói cho ta bi t r i ch .

- Mà công t coi thi y thi t gi ng thi c a công n ng L Bích l m hay sao?- Gi ng l m.

- Thi làm hay hôn?- Hay l m.

- Ý t cao hôn?- Cao l m, ý t ã cao mà l i có h i trách t o hóa, phi n duyên ph n n a.

- N u v y thì ch c r i ch gì.- Nghi mà thôi, ch âu dám ch c.

- Công t có c thi c a công n ng th ng l m hay sao mà nh tu ng ch ?- Có ch .

- Ð c thi làm trên chùa Tr ng N V ng ó ph i hôn?- Sau ta có th y nhi u bài thi khác n a ch .

- N u v y thì công t ch u i cu i i i.- N u c i mà không ph i L Bích r i làm sao?



- Có h gì? Công t nói r ng nàng y thi hay, h c gi i tài cao, th thì không ph i là ng im th ng. Ðã v y mà l i trong nhà c a quan Ng s , là m t ng danh nho trung

li t n a. N u Công t nghi l m, ch ng ng phòng coi không ph i công n ng L Bích,thì công t t thi t tâm s cho nàng y bi t r i t bi t nhau. M t nàng ti u th ý cao, h cgi i, h rõ tâm s c a công t r i thì không n lòng nào mà oán h n công t , ho c ki mch c làm cho công t ph m ngh a âu mà công t s .

- Mình làm nh v y thì c ph n mình, còn ng i ta l duyên thì t i nghi p cho ng ita l m!

- Công t b hay sao mà s l duyên. Công t h a ch ng nào tìm c công n ng LBích r i thì s thành hôn ch .

Thanh Tòng suy ngh m t h i lâu r i chàng mu n ch u, mà còn d d chút nh, songkhông tính tr n n a.

Qua ngày sau, quan Chánh s bàn vi c nghinh hôn n a. Thanh Tòng nh n d p y m ii th m coi nàng H ng H nh là con hay là cháu quan Ng s . Ch ng chàng nghe rõ nàng là

con nuôi thì chàng h t d d n a, vì chàng oán quy t là nàng L Bích. Chàng trông cho maui ngày nghinh hôn ng gi i cái lòng nghi ph t cho r i.



XII

Ông bà b i r i d ng ch c trá hônm sét t ng b ng nghe l i nghiêm hu n

ngày nàng L Bích v làm con nuôi ông ngô S Liên nàng th y ã c an thâni nên nàng không tính i âu n a. Nàng có ý mu n lóng nghe coi d i kinh thành ng t nh

th nào, vua có b t t i nàng hay không, còn Thanh Tòng x trí làm sao, ng t vì H ng Hóa làch n s n khê nham hi m, không ai lên xu ng Kinh ô. Ðã v y mà thân nàng là gái khuê môn

u ông Ngô Ng s có nghe vi c tri u ình, ông c ng ch ng h t cho nàng bi t.

Nàng cùng th ph i khoanh tay mà ch th i v n, ngày êm ch trau d i thi phú, ônthu n s kinh mà thôi.

ch ng quan Ng s th y nàng có công, ngôn, dung, h nh mà v n h c l i thêmcó tài n a, nên t ng tiu nh ng c nh ngà, nh t là Ngô phu nh n êm ngày ch ng mu n r inàng, bà th ng yêu ch ng khác nào nh con c a bà .

Nuôi L Bích trót 2 n m tr ng, quan Ng s vì ch a th y n i nào x ng áng nênông ch a tính s g nàng l y ch ng. Ông qua Thái Nguyên th m ông Hu nh Nh Hào, thìnhlình ông g p Thanh Tòng, ông nghe nói chàng v n võ toàn tài, ông th y chàng t ng m okhôi ngô, mà l i ông nghi chàng là con quan Thân T ng qu c n a, ông ngh trai này r t

ng ôi v i gái n , b i v y ông li n tính chuy n làm sui. Khi v n nhà, ông th a lúc êmkhuya canh v ng, ông m i thu t chuy n ông h a g con cho con quan Chánh s Thái Nguyên

i cho bà nghe và ông khuyên bà s a so n cho s n sàng ng t i ngày cho hai h giao bôihi p c n.

Ngô phu nh n nghe nói thì ch ng h ng. Bà ngó ông mà trách r ng:

- Sao ông g con, ông không nói tr c cho tôi hay?- Con nó ã l n r i; tôi th y ch x ng áng thì tôi g r i v s nói l i v i bà, ch ng

sá xa xôi, ph i tr v h i bà r i m i tr qua mà g thì th t công quá.- Tôi có m t mình nó, tôi c ng nó l m, tôi không ch u g .

- Bà không ch u sao c, tôi h n ngày l r i, b a ó h qua làm l hi p c n a.- Ông h a v i h , ông làm sao ó ông làm, tôi không bi t. Tôi không ch u g .

- Bà ng có nói nh v y. Ai có con l i không th ng song có con gái h nó khôn l n thìph i lo ôi b n cho nó. Tôi g ch n y x ng áng l m. Ð chàng r qua ây r i bà coi.Tôi c ng bi t v ch ng mình không có con, nh nuôi con H ng H nh m y n m nay, nó

h v i bà, nên bà h t bu n r u, b i v y tôi g mà tôi có giao b t r . H c i r i thì vch ng nó bên nây 6 tháng r i v b n 6 tháng. Vì quan Chánh s có m t a trai ómà thôi, ng c ng c ng nó l m; tôi mu n b t luôn nó bên nây, mà th y ng nói quá nêntôi m i ch u thay phiên nh v y.

- Ông có g thì ông b t ai ông th vô ó t ý ông, ch tôi nói thi t con c a tôi, tôi khôngch u g .

- Con c a tôi ki m em v ó, ch ph i con c a bà ki m hay sao mà bà nói con c a bà?

- Con c a ông ki m, mà công c a tôi nuôi, thì là con c a tôi.- Bà nói ngang ng c quá! N u bà không thu n, r i b a ó ng i ta em l v t qua

nghinh hôn, tôi m i nói làm sao v i ng i ta?- Ông nói tôi không ch u g , ho c là con mà nó không ng, thì h v ch gì. ?



- Sao c. Thôi bà ng có cãi. Bà kêu con H ng H nh ra ây ng tôi nói cho nó hayi tôi h i th nó coi, tôi g ó ph i hay là bà c n ó ph i.

- Không c. Nó s ông, t nhiên nó nghe theo l i ông ch gì... N y, mà nh ông h inó r i nó nói nó ch a mu n l y ch ng thì ông ng g nghe hôn?

- Không g sao c. Bà c bi u th n òi nó ra ây mà.

Ngô phu nh n kêu th n mà d y m i ti u th . L Bích ng chong èn ng i xemsách, b ng nghe có l nh cha m òi, nàng bèn s a áo cài trâm mà i ra, sau l ng có Xuân Lantheo h u. Nàng b c t i làm l quan Ng s và phu nh n r i khép nép ng m t bên. QuanNg s ch a k p nói thì phu nh n ã h t mà nói r ng: ''Cha con tính g con l y ch ng, con

ng có ch u nghe con''. Quan Ng s tr n m t ngó bà mà qu r ng: ''Bà ng có l n x n cho tôi phân ph i qu y cho con nó nghe ch ''

Ông day qua nói v i L Bích r ng ''Cha ch i bên Thái Nguyên, cha th y con trai c aquan Chánh s Hu nh Nh Hào, t i chàng v a m i 20 mà v n võ toàn tài, kinh luân g m

, rõ ràng là m t ng thanh niên hào ki t. Cha nh m coi thi t là x ng tài v a l a v i conm, nên cha ã h a làm sui v i quan Chánh s Hùynh Nh Hào r i h n trong n m ba b aa ây s cho làm l nghinh hôn. M con vì th ng con nên nãy gi m con gàn tr không

ch u g . Cha khuyên con hãy nghe l i cha, vì con ã l n r i, mà ch n y thi t là x ng ángm, v y con hãy s a so n lo b xu t giá.

Nàng L Bích ây nàng t ng ã an thân r i, trong hai n m nay nàng ch ng h ýn s cha m nuôi s g nàng l y ch ng, b i v y nàng nghe quan Ng s nói t i vi c y thì

nàng bi n s c tán lo n tâm th n r i té x u, b t t nh nh n s . Ngô phu nh n kinh kh ng, h i th xúm l i khiêng L Bích vào phòng. Bà ôm nàng mà than khóc om sòm, bà trách ông sao

bày chuy n mà h i con bà, bà au lòng r i trí nên bà nói v y vá làm cho ông lính quýnhkhông bi t li u làm sao cho yên vi c.

Bích t nh l i, nh ng mà nàng c n m thiêm thi p không nóí ti ng chi h t, màch ng nàng nói thì là nói b y, nói b , trông ra nh tu ng ã m t trí khôn r i v y.

ch ng quan Ng s u lo s , r c th y h t thu c l ng x ng, ông t i cho bà, bà t i cho ông, vì s n y mà trong nhà m t ni m hòa thu n.

Th n a nào c ng u bu n r u, nh ng mà trong b n y duy có m t mình XuânLan c ràng m t bên mà s n sóc, ch ng chút nào ch u r i ch mà i ra ngoài.

Qua ngày sau, nh n lúc quan Ng s và phu n c m, trong phòng ch có m t mìnhXuân Lan mà thôi, L Bích bèn kêu Xuân Lan l i g n mà nói nh r ng: ''Cô mu n thoát n n,nên cô gi cu ng trí, ch thi t cô không có b nh chi h t. Con ph i l p th ng êm nay côthoát thân!“

Xuân Lan hi u ý thì nó v ng b ng, nên l t t áp r ng: ''V y thì Công n ng c vi cgi iên. Trong êm nay i trong nhà ng h t r i con s lén m c a mà d t công n ng i''.

Ngô phu nh n vì th ng L Bích mà l i lo s n a, nên bà không ch u r i nàng. Ðêmy bà bi u th n nh c gi ng em trong phòng ng cho bà ng mà th m ch ng con. Màm trong phòng thì bà c th c sáng êm, d ng nh bà canh nàng, làm cho nàng không th

thoát thân c.Còn m t b a n a thì t i ngày nghinh hôn. Quan Ng s th y L Bích còn au hoài thì

ông l y làm b i r i, không bi t li u l nào. Ông cho m i bà ra ngoài mà bàn tính. Bà khuyênông hãy l y c con au mà xin h i hôn. Ông ã ti c tài chàng r , mà ông l i s mích lòng ôngsui, nên ông không ch u, ông tính xin ính hôn mà thôi i, ch ng nào con m nh r i ông scho hay mà làm l c i. Bà ngh ình l i r i sau c ng ph i cho c i, nên bà không ch u, cnài ph i bãi s hôn nh n mà thôi.



ch ng cãi l v i nhau cho t i t i r i bà mu n cho v a ý bà, nên bà bày cho ông cáich c trá hôn. Bà khuyên ông hãy dùng Xuân Lan thay làm H ng H nh mà g , làm nh v yông ã kh i th t c, mà c ng kh i lìa con n a.

Quan Ng s m t là lo s n i con b nh, hai là b i r i v n i v phi n, ông ngh cáich c c a bà bày ó là v n toàn h n h t, b i v y ông cho kêu Xuân Lan ra mà d y r ng:„Này con, ông ã h a g ti u th cho con quan Chánh s Thái Nguyên. Ngày mai n y ng ita qua làm l nghinh hôn. R i ti u th nhu m b nh thình lình không th nào cho c i c;mà n u không cho c i thì ông th t c v i ng i ta. Ông bà mu n cho v n v m i b , v yông bà c y con hãy thu n tình thay th cho ti u th mà k t tóc tr m n m v i con quan Chánh

. Con hãy l y tên H ng H nh mà xu t giá, con kêu ông bà b ng cha m . N u con thu n tùngthì t rày ông bà ãi con theo b c ti u th . Con hãy h t lòng mà giúp ông bà m t phen n y,cái ngh a y ông bà ch ng h quên âu“.

Xuân Lan ch ng h ng, ch a k p tr l i, thì phu nh n b c l i n m tay mà nói r ng:„Con vô ây cho bà s a so n thay i áo qu n cho. T i duyên n c a con nh v y, nên tr i

i khi n nh v y''. Phu nh n và nói và kéo Xuân Lan i. Xuân Lan ng ng n, c i theo bàkhông ki m c l i chi mà t ch i.

Ðêm y phu nhân lo d n phòng ng qua b a sau làm l giao bôi. Bà s a so n trangm cho Xuân Lan và d y d m i b ng cho s trá hôn kh i d y l u.

Phu nh n l i t ng L Bích thi t cu ng trí lo n tâm, s nàng trong nhà l u s , bài d n cái t nh th t c a ông c t riêng trong gi a v n khi nhàn h ông ra ó mà xem

sách, r i bà d i nàng ra ó mà n m. Nàng hay s trá hôn thì nàng không nói xàm n a, nàngi t thi t v i bà r ng vì nàng s c i ch ng nên nàng sanh b nh, bây gi kh i cái ci c y r i

nàng vui m ng t nhiên h t b nh, xin bà ch lo. Bà l y làm m ng, bèn khuyên nàng d u h tnh c ng l i t nh th t, ch ng vô nhà mà l u s .

Qua ngày sau là ngày nghinh hôn, quan Chánh s Hu nh Nh Hào d t Thanh Thòngqua t i, có Tô H u ãi tùy tùng, l i có vài ch c tên quân, khiêng l v t c u hôn n a.

Quan Ng s v i Ngô phu nh n ra ti p r c. Phu nh n xem th y Thanh Tòng di no khôi ng thì bà khen th m, bà li c ngó loài, thi t là x ng tài s c v i L Bích l m.

Ông d y bà cho òi ti u th ra ng cho hai tr làm l t ng r i có ng phòng hoachúc. V Xuân Lan v i Thanh Tòng thu nay ã g p m t nhau nhi u l n, Xuân Lan h ngóth y Thanh Tòng thì bi t li n, duy có Thanh Tòng vô ý nên không bi t Xuân Lan c. XuânLan nghe l nh thì b c ra làm l hai h . Nàng vùa li c ngó chàng r thì nàng bi n s c, nên ngng n trong lòng, không hi u Thanh Tòng âu mà l t vào ây. Còn Thanh Tòng có ý trôngcho th y m t nàng dâu ng coi có ph i L Bích hay không, ch ng chàng th y không ph i, thìchàng th t v ng, nên trong lòng b i r i, ngoài m t bu n hiu, lúc y trong trí ch tính k thoátthân mà thôi, ch không tính v ch ng chi h t.

Chàng r b i r i, nàng dâu ng n ng , nh ng mà ph i g ng g ng k vai v i nhau màlàm l t ng r i d t nhau vào phòng ng làm l giao bôi hi p c n.

Khi vô phòng r i thì Xuân Lan và khép c a và h i r ng: ''Công t vì c nào mà ngàynay l i làm con quan Chánh s Thái Nguyên? Tôi không dè công t ành ph công n ng tôimà i c i v nh v y''.

Thanh Tòng nghe nói thì th t kinh, ngó Xuân Lan trân trân và h i r ng:- Nàng là ai mà bi t tôi?- Công t quên tôi hay sao?

- Tôi không bi t nàng, thi t t i l i quá. Xin nàng t thi t coi nàng là ai.



- Tôi là th n c a công n ng L Bích ây.

- Tr i i! Té ra tôi nghi trúng r t mà! Công n ng âu bây gi ?- Công t còn h i t i làm chi? Ðã c i tôi r i! Bây gi còn m t m i nào mà h i th m

công n ng tôi n a?Thanh Tòng r i l y mà áp r ng: ''Tâm s c a tôi dài l m không th nói cho h t c.

Tôi vì công n ng mà ph i ra nông n i này. Tôi xem t p thi c a quan Ng s trao, tôi ch c làcông n ng nên tôi m i i c i ây. V y công n ng âu xin nàng mau mau cho tôi bi t

ng tôi t i ó mà t h t tâm s c a tôi cho công n ng nghe''.Xuân Lan li c m t ngó Thanh Tòng và chúm chím c i mà áp r ng: “Công n ng

bây gi t i nhà ây, vì mu n th c v i công t nên gi cu ng trí, r i ông bà m i d y tôitrá luôn. Vi c n y ch ng nên l u ra cho ng i ngoài bi t. Công t gi ng phòng hoa chúc

i tôi nh th ng. Ð tôi t l i cho công n ng tôi hay r i nh công n ng tôi mu n g pt công t thì tôi s l p th cho mà g p nhau”.

Thanh tòng nghe nói nh v y thì m ng r t n Xuân Lan l ng x ng.Hai ng i trong phòng m t h i lâu cho ng i ta t ng ã làm l giao bôi r i, ch ng

y Xuân Lan m i b c ra mà i n t nh th t ng thông tin cho L Bích hay. L Bích ngm m t mình trong t nh th t mà suy ngh cu c i. Thình lình Xuân Lan xô c a ch y vô hi nói r ng: ''Công n ng ôi! K l m!''. L Bích t ng có vi c nguy bi n nào n a, nên l mm ch i d y và h i r ng:

- Vi c gì mà k ?- Tân lang ó là Thân công t .

- H ! Thân công t nào? Con nói cái gì v y?- Thân Thanh Tòng ch Thân công t nào.

- Húy! Thân công t sao l i n ây? Con coi ch c hay không?- Công t ã vào làm l ng phòng hoa chúc v i con, ã có nói chuy n v i con, còn

không ch c gì n a.- Công t làm l ng phòng v i con hay sao?

Xuân Lan m c c nên cúi m t ngó xông t r i m i áp r ng:- Ph i làm cho ng i trong nhà kh i nghi ch .

Bích l ng thinh ng i ng m ngh m t h i lâu r i th ra mà h i ti p r ng:- T i sao mà Thân công t l i i c i v ây?

- Th a con không hi u. Ð con thu t vi c con g p công t cho công n ng nghe. Khi conc ra làm l t ng, con th y Thân công t thì con ch ng h ng. Công t ngó con

i coi b bu n hiu. Công t không bi t con. Khi k vai vào phòng làm l hi p c n, conkhép c a l i r i con h i r ng: “Thân công t sao l i làm con quan Chánh s mà i c i

ây? Thân công t ành Ph công n ng hay sao?'' Thân công t bi n s c, day ngócon trân trân và h i con là ai. Con gi n ng i b c tình, nên con nói thi t. Công t m ngquýnh, h i con d t n cho g p m t công n ng. Con nói không c con th a l icho công n ng hay tr c ã.

- Mà Thân công t có nói v i con t i làm sao mà i n x n y c i v hay không?- Con h i thì Thân công t nói r ng công chuy n dài l m, giáp m t công n ng r i s

h t cho công n ng nghe.



- Ng i ã ph ta mà i c i v , bây gi còn g p ta làm chi n a?

- Công t có nói t i th y t p thi nào ó, oán ch c công n ng ây, nên m i i c i vó.

- T ng là c i ta, té ra c i nh m th n c a ta! Ðáng d . Bích và nói câu chót ó và c i ng t. Xuân Lan h i nàng v y ch mu n ch ng nào

cho công t g p, ng có s p t. L Bích ng m ngh m t h i r i nói: ''Ta ngh giáp m t công, ta càng thêm gi n ch không ích gì. Mà c ng nên g p ng ta k cái thói b i b c c a

chàng cho chàng h th n ch i, v y con hãy li u coi có th d t chàng n ây mà ng i takhông th y c, thì con lén m i chàng ra ây. Con ph i c n th n a nghé“.

Xuân Lan v ng l i và d n L Bích ph i i vô i ra cho Ngô phu nh n tin h t b nh, bàkhông th m ch ng n a, ng nàng nh n lúc êm v ng mà d t Thanh Tòng ra t nh th t. Ch t

p t xong r i, L Bích m i d y Xuân Lan r ng: ''Thôi con vào nhà i, k o lâu tân langtrông...“ L Bích và nói và c i, làm cho Xuân Lan th n thùa, cúi u b c ra c a mà khôngdám ngó nàng.

n chi u Ngô phu nh n ra t nh th t th m L Bích, th y nàng m t mày h n h , n nóivui c i, thì bà h t lo n a. Bà ch i v i con cho n t i mò, bà m i tr vô nhà, mà khi vô r ibà l i sai hai con th t ra ng ng h u h s n sóc l Bích.

t canh m t, n i h ng ông m t tr ng m c lên m t v ng lòm, d i cây c sánglòa. M y ám bông tr ng chung quanh t nh th t l p ló khoe màu, r i nh ng n gió lao rao amùi th m bát ngát. Ng n cây day qua o t l i, nhành cây o n xu ng ngóc lên, làm cho y nsáng bóng tr ng d i m y cái ng nh trong v n ch y t i ch y lui, coi lao xao trên m t t.Ngoài v n im lìm, trong nhà l ng l , duy có bóng tr ng v ng v c, lá khua lào xào, ti ng d

m rì, v i cánh chim s p s n mà thôi.

Bích th y hai con th t bu n ng , nàng bèn bãi h u cho chúng nó và d y chúng nólén vào nhà sau mà ngh . Nàng chong èn ng i m t mình trong t nh th t, m t thì ngó ng nèn, mà trí t ng t ng vi c âu. H nàng nghe r c r ch tr c th m, thì nàng t ng Thanh

Tòng n, nên l t t dòm ra c a, h dòm không th y ai, thì nàng châu mày, coi s c m tkhông vui.

Nàng ch lâu ch ng nào thì trong lòng càng x n xang khó ch u ch ng n y. Nàng ng ikhông c n a, nên l n b c l i c a ng ngó mông. Thình lình nàng th y d ng hai ng i

ng núp theo bóng cây mà i ra t nh th t, nàng l t t b c vô khép c a l i r i ng i màch .

Cách ch ng bao lâu, Xuân Lan hé c a b c vô, ngó quanh qu t th y có m t mình LBích, bèn nói r ng: ,,Th a công n ng, con ã d t Thân công t ra t i r i. Ng i còn ngngoài ây, ch ng bi t công n ng cho ng i vô hay ch a?

Bích g c u, Xuân Lan b c ra v a kh i c a, thì Thanh Tòng b c vô li n. ThanhTòng ngó th y L Bích thì chàng té ng i trên m t cái gh g n ó, r i hai tay ôm m t mà khóc.

Bích th y v y l y làm chua xót trong lòng, song nàng g ng g ng l p nghiêm, nàng ngóchàng m t cách r t v ng vàng mà h i r ng: ''Thi p v i công t là ng i thù. Công t còn xin

p m t thi p làm chi?Thanh Tòng và khóc và áp r ng:

- Xin công n ng xét dùm l i mà dung tình cho tôi, ch n u công n ng nghiêm kh choài thì t i nghi p thân ph n tôi l m.

- Công t có tình gì v i thi p âu mà xin thi p dung tình?

- N u tôi không có tình v i công n ng thì có âu thân tôi n nông n i nay.



- Công t ã gi t ph thân c a thi p r i bây gi l i còn b i c mà i c i v khác, làmnh v y ó sao công t còn dám x ng là có tình? Công t nói ra công t không h th nhay sao?

- Tôi l tay mà gi t nh c ph , t i y tôi cam ch u, tôi không dám cãi. Khi y tôi xin côngng gi t ph t tôi cho r i, công n ng không ch u gi t, cho tôi s ng làm chi mà

y n m nay tôi lao tâm kh trí không bi t d ng nào mà k cho xi t. Còn s tôi c iây là vì tôi quy t g p công n ng nên tôi m i m o hi m mà làm nh v y, ch nào

ph i tôi ph tình công n ng mà thay t i tóc hay sao. Bích th y b chàng r t bu n th m, l i nghe gi ng chàng có v thi t tình, b i v y

nàng b t gi n mà h i d u ng t r ng: ''T i sao công t bi t thi p ây mà i c i? Mà t i saocông t l i làm con quan Chánh s Thái Nguyên?''

Thanh Tòng lau n c m t r i th ng th ng k h t tâm s c a chàng cho L Bích nghe.Chàng nói r ng khi chàng th ng tr n h i trào vua x t i t hình, phong cho chàng làm ch cKinh s Ðô T ng binh và h ch cho chàng ph i hi p v i nàng. Vua hay nàng ã bôn ào, vuaphát n , nên nh t nh g Công chúa Nh Hoa cho chàng. Chàng vì c u c nên quy t thôn. Quan t ng qu c s chàng m c t i khi quân, m i tâu mà xin ình l i m t n m ng chochàng tìm ki m nàng, ví nh mãn h n r i mà tìm không c thì s thành hôn v i Công chúa.Trót m t n m tr ng chàng sai ng i r o kh p ph ng mà tìm không ra m i. Quan T ngqu c s chàng ph m t i khi quân nên mãn h n r i ông khuyên chàng ph i ng Công chúa. Vìchàng ã n ng l i th c v i nàng, chàng không th d t tình ph ngh a cho c, b i v ychàng tâu v i vua xin thêm m t n m n a mà tìm nàng. Vua nghe l i sàm t u, bèn b t t ichàng khi quân, r i thâu ch c Ðô t ng binh l i. Quan T ng qu c ng ng a b nh, ông hayvi c y, ông h n chàng không v ng l i ông, nên b nh phát làm xung mà t th . Chàng ch a

p chôn cha thì l i có chi u vua b t t i chàng b t trung b t hi u mà ày chàng lên Cao B ng;chàng ph i cam tâm ngó linh c u c a cha mà r i l y r i a tay cho quân trói d t i. ÐinhLong v i Ðinh H nóng lòng ch y theo, lên t i B c Giang g p nhau, hai t ng khuyên chàngph n ngh ch, chàng không ch u; hai t ng bèn d t h t quân s lên núi trú ng , còn chàng v iTô H thì quy t lên Cao B ng mà th hình. Ði d c ng chàng nh quan Thái úy t quán Thái Nguyên chàng nghi nàng n tích n i ó nên chàng c i tên là Võ S n Tòng ng qua TháiNguyên mà tìm nàng.

Qua n ó chàng gi t c ng kh u mà gi i nguy cho quan Chánh s . Quan Chánh sth ng tài nên b t chàng làm con nuôi. Chàng tìm nàng không c thì th t chí, v a mu ntr n lên Cao B ng th t i, k quan Ng s qua ch i, ông th y chàng ông m i tính chuy n làmsui v i quan Chánh s . Khi quan Ng s v r i quan Chánh s t vi c ông ã h a hôn chochàng hay, l i trao t p thi c a nàng cho chàng xem th . Chàng b i r i không thèm xem thi,ch lo thoát thân mà thôi. Chàng ng i vi t th l i ng êm y tr n i, may nh ng n gió

t t p thi ra, chàng ngó th y tu ng ch , trong lòng sanh nghi. Chàng h i g n l i m i hayng i làm thi ó là con nuôi ch không ph i con ru t quan Ng s . Chàng oán ch c là nàng,nên không tính tr n n a, th m tính r ng n u qua c i mà không ph i nàng thì lúc ng phòngchàng s t rõ thi t tâm s cho nàng dâu bi t, r i xin cho chàng thoát thân, ho c i tìmnàng n a, ho c lên Cao B ng th t i.

Lúc Thanh Tòng thu t chuy n thì L Bích ng i ch m ch mà nghe, nàng hay chàng thôn mà ph i b t i, thì nàng c m tình, nên r i n c m t. Chàng thu t xong r i, chàng th ynàng ng i im lìm mà s c m t bu n hiu thì chàng th ra mà nói r ng: ''Công n ng ngh l i ómà coi nào tôi có dám ph công n ng bao gi âu; n u mà tôi ph công n ng, thì n mtr c tôi ã ng Công chúa Nh Hoa r i, ch có l nào tôi t hôn Công chúa cho n n i b

i r i bây gi l i ch u c i v khác. Còn công n ng vì sao mà l i vào làm con quan Ng sây, xin công n ng phân cho tôi bi t v i?“



Bích bèn thì th m nói cho chàng rõ vì sao mà nàng d t Xuân Lan i tr n, lên t ing Hóa g p quan Ng s em v th nào, nàng thu t rõ u uôi không sót ch nào h t.

Nàng thu t chuy n c a nàng r i thì nàng ngó chàng và c i và nói r ng:

- T i thi p h , thi p làm thi ó, nên công t m i bi t c. N u không có t p thi, thì cóâu g p nhau n a.

- y c ng là t i ý tr i khi n nh v y. Xin công n ng quên cái h n c ng sum hi p v inhau.

Bích ng vui, mà nghe chàng xin quên h n c ng sum hi p, thì nàng châu mày m t ng i ng m ngh m t h i r i nói r ng: ''Ðã bi t l i th c thì n ng n , mà ch ph thù

càng n ng nhi u h n n a. Thi p làm sao mà k t duyên cùng công t cho c. Thi p xincông t nh còn t ng tình thi p thì cho phép thi p m n Xuân Lan thay m t cho thi p mà lo

s a tr p n ng kh n, c nh v y thì thi p ã kh i l i v i chén th , mà c ng kh i l i cùngthân ph ch công t mu n sum hi p cùng thi p thì sum hi p sao c''.

Bích t m y l i can ph thì n c m t tuôn d m d . Thanh Tòng v a th y s c m t,a nghe gi ng nói, thì chàng hi u nàng au n v ni m cha con, b i v y chàng ng d ym ng c mà nói r ng: ''Ðôi ta ch t v i nhau m t l t thì m i d t cái kh não c! Tr i ôi!

Ðã sanh tài s c, sao l i n khi n chi cho cái c nh thê th m nh v y!“

Chàng nói v a d t l i, thì ngoài v n giông gió phát lên nghe , m t tr ng ng tng b ng mây gi ng ngang, cây c t i mò, l i s m sét n i lên ti ng g m ti ng n nghe r n tai.

Ng n èn chong trên bàn b gió th i nên c ng t t m t. L Bích kinh hãi, l t t ng d y.Lúc y m t ti ng n cái r m ngay trên nóc nhà r i l i y n ch p x t m t ng ngay vào c a.Thình lình nghe có ti ng nói l n nh v y: ''Hai con, cha là Thái úy Lê Ni m ây. N m tr c

i s m ng c a cha t i ch ng ó mà d t, nên cha ph i ch t, ch không ph i Thanh Tòng c ýgi t cha. V y L Bích ch ng nên vì cha mà rã r i t tóc. Hai con ph i thu n v i nhau ng lo

u phò vua giúp n c cho mau. Tri u ình ã lo n r i, ph i toan tr v kinh mà c u hi ntr n nh ng khuôn phò xã t c Hai con ph i v ng l i cha''.

Thanh Tòng v i L Bích nghe rõ ràng là ti ng c a quan Thái úy, b i v y c hai uth t s c kinh tâm, n m tay nhau ng trân trân, không nói c m t ti ng.

m êm, gió d u, tr ng sáng, tr i trong, Thanh Tòng v i L Bích nh t nh l i r i kvai qu xu ng và l y và nói r ng: „Hai con xin v ng l i cha d y. Mong linh h n cha theo ng

hai con, ng hai con c u n c phò vua cho toàn danh ngh a''.

Hai ng i còn ng qu , b ng âu Xuân Lan ch y ào vô h hãi kêu r ng: ''Công t ,công n ng ôi? Nguy l m! Hai ông hi u h t công chuy n r i. V y công t hãy ra cho mau''.

Thanh Tòng v i L Bích ng d y b c ra thì th y quan Chánh s , quan Ng s v iNgô Phu nh n ã t i tr c c a r i.



XIII

Th tì túng th khai rõ ng n ngu nCông t nóng lòng xin tr gian n nh

Xuân Lan a Thanh Tòng ra n t nh th t r i thì nàng l t t tr v phòng ng ngheng t nh. Trong nhà ng h t, sau tr c im lìm. Nàng tính n m i n khuya r i s ra r c

Thanh Tòng v cho kh i l u s .

Nàng ng suy ngh không bi t bây gi Thanh Tòng v i L Bích x trí ra sao. LBích ch u d p b ph thù, mà sánh duyên cùng Thanh Tòng theo nh l i c h n hay là cònkháng c n a? Ví nh ch u sánh duyên, bây gi m i d ng ch c nào mà ra m t cho c?Còn nh kháng c n a, thì Thanh Tòng làm sao? Xuân Lan còn ngh t i xét lui m y u ó,thình lình nghe có ti ng ng i kêu c a phía tr c. Nàng lén b c ra lóng tai nghe coi có vi cchi. Quan Ng s v i quan Chánh s u th c d y m c a, r i có m t ng i râu ria x mxoàm, m c võ ph c, ngoài b c vô a m t b c th cho quan Chánh s mà nói r ng:''B m th ng quan, có m t cái tin c n y u l m nên phu nh n sai tôi c i ng a i ri t qua âymà trình cho th ng quan xem''.

Quan Chánh s em l i èn mà coi. Ông c ri t r i ông trao cho quan Ng s mà nóing: ''Tri u ình nguy r i! Thánh th ng th ng hà; n nh th n ph n lo n, b t Ðông cung mà ng c. Quan Th ng Kinh l c s L ng S n kéo binh v bình lo n, ánh không l i t nga Tr nh Công L , b gi c vây t i B c Giang, nên r i t H ch khuyên các o ra binh c u

vi n''.

Quan Ng s và nghe và xem th , ông ch c l i l c u mà kêu tr i r i h i r ng:- Bây gi ông ph i tính làm sao mà gi i vây cho ông Lê Th V c r i kéo binh v trào mà

tr l n nh ng tôn Thái t lên ngôi, ch không l ng i khoanh tay mà ngó.- Tôi già y u, mà d v s d ng binh n a. Tôi lo sao cho kham.

- Trong o góp binh h t th y c ch ng bao nhiêu?- Gom góp h t th y c ch ng n m tr m.

Quan Ng s ng ng m ngh giây lâu r i ông nói r ng:- Ông có nói v i tôi r ng S n Tòng võ ngh siêu qu n, ngày tr c chàng gi t u ng

lâu la l nh nháy m t. V y thì sai chàng c m binh i c u ông Lê Th V c, c haykhông?

- Con c a tôi còn nh tu i quá: tuy nó gi i, song tôi s c m binh xu t tr n không l ing i ta.

- Không, ông ng lo. S n Tòng tuy tr tu i, nh ng mà tôi xem t ng m o không ph im th ng âu. Ông tôi kêu chàng ra ây tôi tính v i chàng. Th nào c ng ph i lou chúa an dân, ch không l ng i ngó cho c.

- Ông li u th nào tôi c ng nghe theo h t th y. Ông tính i.

Quan Ng s sai gia inh m i phu nh n ra cho ông d y vi c. Phu nh n v a t i thì ôngli n d y tr vào phòng kêu tân lang S n Tòng. Xuân Lan nghe bi u kêu S n Tòng thì nàngth t kinh. Nàng m c a thì ngoài v n gió giông , trên tr i s m sét vang n . Nàng kinhkh ng không dám b c ra, nên c lính quýnh t i c a ó hoài. Ngô phu nh n vô phòng, th yphòng tr ng tr n, không có Thanh Tòng mà c ng không có Xuân Lan, bà l y làm k , bèn i



th ng vào nhà sau ki m th t mà h i. Bà i t i c a ra v n, bà th y Xuân Lan ng ó, bàkêu mà h i r ng: ''Con làm gì mà ng ây? Còn tân lang con i âu m t r i?''.

Xuân Lan th y vi c mình gi u mu n b i l r i, nàng s Thanh Tòng v i L Bích mangti ng b i v y nàng b i r i trong trí, c ng ú , nói không ra l i. Phu nh n th y b nàng nh

y thì bà nghi, nên bà n m tay d t nàng i th ng ra ti n ng.

Quan Ng s d y kêu Thanh Tòng, mà phu nh n l i d t Xuân Lan ra, ông th y v y thìth y làm k nên h i r ng: ''Tôi d y kêu tân lang kìa. V y ch tân lang âu?'' Phu nh n áp

ng: ''Không có tân lang trong phòng''. Quan Ng s bèn h i Xuân Lan v y ch Thanh Tòngi âu. Ban u Xuân Lan nói không bi t. Ông h i ri t nàng ph i qu mà th a thi t m i vi c,

không gi u gi m chút nào n a h t.Quan Chánh s , quan Ng s và phu nh n nghe rõ r i thì nhìn nhau chung h ng.

Quan Ng s c i và nói v i v i quan chánh s r ng: ''Té ra b y lâu nay tôi v i ông tr vàngng c trong nhà mà không hay. Thi t may cho mình mà c ng may cho n c l m. N u thi t qulà Thanh Tòng thì có lo gì d p lo n tr gian không ng. V y chúng ta ph i ra t nh th t màbáo tin cho công t Thanh Tòng hay li n bây gi ây. Xuân Lan, con hãy m c a cho ông i''.

i duyên c nh v y, nên Xuân Lan m i d t quan Chánh s , quan Ng s và Ngôphu nh n ra t nh th t, g p Thanh Tòng v i L Bích ng k vai qu l y, nàng h h i mà kêuó. Thanh Tòng v i L Bích khép nép ng d a c a, trong lòng không an.

Hai ông b c l i nói m t l t r ng: “Chào công t v i công n ng. y c ng là nh ýtr i nh, nên công t v i công n ng c sum hi p nh v y, mà sum hi p nh m lúc qu cgia h u s thì thi t là may m n''. Thành Tòng v a mu n m mi ng mà t t i, thì quan Ng skhoát tay mà nói r ng: ''Nh con Xuân Lan nó thu t rõ công chuy n, nên chúng tôi ã hi utâm s c a công t v i công n ng r i. Công t ch ng c n ph i nói n a làm chi''.

Thanh Tòng v i L Bích day l i ngó Xuân Lan trong trí th m trách sao i t thi t làmchi v y.

Quan Ng s th y v y thì ông c i và nói ti p r ng: “Chúng tôi bi t c công t v icông n ng thì càng t t ch có h i chi mà công t ái ng i. Chúng tôi t i ây ch ng ph ichúng tôi trách công t v i công n ng. Vì chúng tôi m i hay tin qu c gia nguy bi n, nên l t

t i ki m công t mà lo tính vi c gi i c u. V y công t v i công n ng hãy theo chúng tôimà v nhà cho mau, r i tôi s t vi c l n cho công t nghe. Thôi i, m i công t v i công

ng i. Vi c g p l m. Tôi nóng lòng nh l a t.“

Thanh Tòng nghe quan Ng s nói qu c gia nguy bi n, chàng nh t i l i quan Thái úymách b o h i nãy, thì chàng gi t mình, nên l t t i theo hai ông mà nghe coi có vi c chi.Ngô phu nh n v i L Bích c ng ti p i theo sau.

t i thính ng, quan Chánh s trao t H ch c a ông Lê Th V c cho Thanh Tòngvà L Bích xem, r i quan Ng s h i r ng: ''Công t bây gi tính làm sao?''

Thanh Tòng ng d y th a r ng: ''Xã t c khuynh nguy, ph n con làm trai, tuy con b ttài, song c ng mu n em thân ra mà n ng . V y con xin hai cha cho phép con i bây giây. Tr c h t con ph i qua B c Giang mà gi i vây cho ông Lê Th V c là ân nh n c a con,i con hi p cùng ngài mà phá gi c. H d p binh ngoài yên r i thì th ng v kinh ô, trongt tr n t thành công''.

Hai ông khen ph i, và khuyên Thanh Tòng s a so n mà i cho g p. L Bích b c raxin i v i Thanh Tòng. Hai ông v i Ngô phu nh n u c n, nói r ng nàng i càng thêm b ncho chàng ch không ích gì. Thanh Tòng c ng can r ng: “Tôi v n bi t công n ng tuy làph n gái nh ng có tài phá tr n công thành, ch ch ng ph i nh gái khác. Công n ng nghe l

nh ph n lo n, mu n soán ngôi tr i, công n ng c ng nóng n y, ng i nhà không an. Ng t vì



ng xá xa xuôi, quân gia không có; thà m t mình tôi bay nh y lo m u l p th , ng bi nth a c , ch công n ng i theo thì không ti n. Xin công n ng an lòng l i ây, ng có itheo mà khó cho tôi, l i thêm làm lo cho hai cha m n a''.

Bích nghe l i, không òi i n a.Quan Ng s tính sáng ông s qua dinh quan Chánh s H ng Hóa mà m n binh

cho Thanh Tòng, có nhi u càng t t, b ng có ít thì cho n m ba tr m c ng c. Quanh Chánh c ng nh t nh sáng b a sau ông i ri t v Thái Nguyên mà gom h t binh c a ông r i sai

ng i d t ón ng mà c p cho Thanh Tòng, ng chàng kh i th t công tr qua TháiNguyên.

Hai ông ng bàn so n, Thành Tòng s c nh ngày n anh em Ðinh Long và Ðinh Hgi n mình không cho theo, nên d t nhau lên núi Ng u S n, tính quy t u anh hùng hào ki t màsanh s . Chàng ch c anh em h Ðinh còn t i ó. Chàng m i vi t m t b c th t vi c tri u

ình nguy bi n cho Ðinh Long, Ðinh H hay và xin hai anh em vui lòng em binh ti p ngi chàng.

Bàn tính xong r i tr i ã h ng sáng. Quan Chánh s Hu nh Nh Hào t bi t mà vThái Nguyên và h n s cho ng i d n binh ra ón t i B ch H Khê, ng ón mà giao choThanh Tòng. Thanh Tòng sai Tô H lãnh th i xu ng B c Giang tìm anh em h Ðinh mà c yxu t binh ng ti p.

Quan Ng s qua dinh quan Chánh s H ng Hóa mà m n binh. Ông v a nói ra thìquan Chánh s li n t r ng ng i c ng có ti p c t H ch c a ông Lê Th V c, ng imu n ra s c d p lo n, ng t vì binh qu th cô nên ng i không bi t làm sao c. Ng inghe nói có công t Thanh Tòng s n lòng c m ngh a binh i d p lo n, thì ng i h t s c vui

ng, l t t góp binh trong o c 500 em qua c p cho Thanh Tòng li n n i ngày y.

Th nh Tòng c binh H ng Hóa thì chàng r t p ý v a lòng. Chàng lo c b khígi i, ki n m quân s , ng ngày sau kh i hành.

n n gi xu t binh, chàng m c võ ph c vào bái bi t quan Ng s và Ngô phunh n. L Bích và Xuân Lan ng m t bên Ngô phu nh n, Thanh Tòng ngó L Bích mà nói

ng: ''Xin công n ng an lòng l i ây ít ngày. Tôi th quy t s tr i m t ph i gan mà phòvua giúp n c. Có lâu l m là vài ba tháng, tôi s tr lên ây, tr c là r c cha m sau là r ccông n ng''.

Xuân Lan ng ngó Thanh Tòng mà chàng không ngó t i, nên m t nàng bu n xo!

Bích a n c m t mà nói r ng: ''M ng v n c a Lê tri u, thi p xin g i cho công t .y xin công t hãy g ng l y. Ph n thi p ch ng sá gì. Thi p ch c u chúc cho công t ra i

ây c ch công thành danh to i''.Thanh Tòng t bi t lui ra, r i leo lên ng a d n binh i.

Quan Ng s , phu nh n, L Bích, Xuân Lan ng d a c a ngó theo, th y chàng di no khôi ngô, oai phong l m li t, thì ai c ng khen th m. Quan Ng s th ra mà nói r ng:

''T ng ó không th nào không có tài''. Bích nghe ông khen nh v y, nàng m i nói r ng: „Con không s thi u tài, con ch

lo ít binh mà thôi''.



XIV

binh, h t ng thành côngc v , thánh quân ban th ng

Ðây t ng ph i thu t s vi c bi n lo n x y ra t i tri u, thì c gi m i hi u t i làm saomà có t H ch c a quan Th ng Kinh l c s L ng S n g i cho các o.

là ông Thân Nh n Trung c m quy n T ng qu c, ông l y nh n ngh a chánh tr cmà ch tr bá quan, b i v y t i tri u nh ng ng trung th n nh ông Ð Nhu n, ông Lê Th

c t n tâm khâm ph c ã ành, th m chí m y m t sàm n nh nh Tr nh Công L c ng ph ikiêng n , không dám r c r ch. Ð n khi ông th b nh, không d vào vi c tri u chánh n a c,Tr nh Công L l n l n chuyên quy n, r i toan ám h i m y ng hi n l ng, toan k t phe v i

gian ác.Tr nh Công L dòm th y trong hàng i th n, ông Ð Nhu n v i ông Lê L ng ã ch t

i, ông Lê Ðình Ng n v i ông Lê Nh n Hi u thì suy nh c, duy còn có m t mình ông LêTh V c là r ng c t c a nhà vua mà thôi. Anh ta mu n ám h i ông Lê Th V c, nên nh n

p có tin binh Trung Nguyên r c r ch mu n xâm l n biên c ng, bèn tâu v i vua xin phongcho ông Lê Th V c làm ch c Th ng Kinh l c s tr n L ng S n mà ng n ng a b c

ch. Vua Lê Thánh Tôn nh m l i h ch sai ông Lê Th V c i.y qu c chánh ã tr n vào tay Tr nh Công L .Tuy v y mà anh ta c ng ch a mãn ý,

ngh vì có quy n mà không có binh, thì cái quy n khó mà m nh c. Anh ta nh n d p ThanhTòng t hôn công chúa, anh ta tâu vô tâu ra, làm cho vua phát n thâu ch c Ðô T ng binh c aThanh Tòng r i d y ày chàng lên Cao B ng.

y Tr nh Công L hoành hành gi a tri u, binh quy n m t tay, mu n làm vi c chikhông ai dám ng n tr h t th y. Lê Ð c Ninh v i Tr n L ng là hai t ng ngày tr c giúp

ng S n V ng Nghi Dân mà thí vua Nhân Tông ng soán ngôi. Khi vua Thánh Tôn t c vngài không n p d ng, hai t ng y ph i tr v quê quán.

Tr nh Công L mu n cho có phe ng nên sai ng i tìm Lê Ð c Ninh và Tr n L ngmà r c v nuôi trong dinh làm nha trão22.

Qua n m H ng Ð c th 28 (1497) vua Thánh Tôn b ng hà. Tri u ình i h i tính tônthái t T ng lên ngôi. Tr nh Công L không thu n, tìm t ý tôn Nghi Tho i, là tr ng t c aNghi Dân. Nh ng i th n là Lê Ðình Ng n và Lê Nh n Hi u ph n kháng, nói r ng T ng ã

p làm Thái t , tri u ình không cho phép ph mà tôn ng i khác; Tr nh Công L quy tkhông ch u, d y b t ng Tr n L ng d n binh lo n cung b t Thái t T ng giam vào ng c r itruy n cho bá quan hay r ng n u thu n tôn Nghi Tho i, thì s tha Thái t T ng còn n ungh ch ý thì Thái t T ng s b gi t.

Lê Ðình N n và Lê Nh n Hi u l y làm b t bình, nh ng vì hai ông th y Tr nh Công Lquy n th m nh, nha trão ông, hai ông không dám d ng binh mà xung t m i bàn cùngnhau r i lén sai ng i em m t th ra L ng S n mà khuyên ông Lê Th V c mau mau embinh v tri u tr tà ph t n nh.

Ông Lê Th V c c tin, l t t kéo i binh v kinh. Tr nh Công L hay s y, anhta s Lê Th V c v tri u thì sanh bi n, bèn sai Tr n L ng d n m t muôn binh i ch n ngmà ánh. Lê Th V c m i v t i B c Giang thì g p binh Tr n L ng. Hai bên giao chi n! Lê

22 tay ch n b h



Th V c binh thi u th cô, ã không phá gi c n i mà l i còn b gi c c n l , lui không khammà t i c ng không c, nên ph i sai ng i em t H ch i r i kh p các o mà c u c u.

i nh v y ó nên m i có t H ch n H ng Hóa và Thái Nguyên làm cho ThânThanh Tòng ph i b n b c ngh a binh v tr hi n l ng, d p gian n nh, mà tài b i xã t c,ch ng v ng giang san.

Thanh Tòng d n n m tr m binh H ng Hóa, qua sông Nh Hà, th ng n B ch HKhê, lãnh thêm n m tr m binh Thái Nguyên n a, r i kéo i ri t xu ng B c Giang.

Ði trót n m ngày n m êm m i t i sông Bình L , th y mé nam mé b c u có binhóng, không bi t binh ng y óng mé nào. Thanh Tòng n binh d a tri n núi, r i sai ít tên

quân tâm phúc i do thám. Ð n t i quân v báo r ng binh ng y k h n m t muôn, có Tr nng làm ô c, thì óng mé nam, còn binh c a quan Kinh l c s L ng S n, không cm ngàn, thì óng phía b c.

Thanh Tòng li n vi t m t b c th r i sai quân l p th lén qua sông mà trao cho ông LêTh V c. Trong th chàng nói r ng chàng hay ông b vây nên l t t n mà gi i c u. Ti c vìchàng có m t ngàn binh mà thôi, không th chi n c. V y chàng tính êm nay, nh n Tr n

ng không phòng b , chàng s d n binh xu ng áp xu ng công phá dinh tr i. Chàng xin ôngêm nay h hay mé sông bên nây có mòi náo nhi t, ho c th y l a t, ho c nghe tr ng rung,

thì mau mau binh qua ti p v i chàng mà phá gi c.Chàng g i th i r i thì lo ki m m quân s , s p t h a h ng có c p tr i t

ng c a ng y t c.a c n a canh hai, Thanh Tòng d n binh ra, s p hàng s p ng , h m t t p c m

khí gi i thì m t t p ôm b i v i h a h , d n r ng khi n tr i gi c t p c m h a h thì c phóngi t tr i, còn t p c m khí gi i thì giao chi n cho t n tâm, ph i la ó cho hung ng binh

ng y t ng mình ông ng i, nh t là ph i hô r ng: ''Có công t Thân Thanh Tòng n ây.Ng y t c ph i bó tay quy hàng cho mau“.

p t xong r i, Thanh Tòng mình m c qu n en áo en, u v n kh n xanh ng itrên l ng m t con ng a tía, m t tay c m n ki m, m t tay c m tr ng th ng nh m tr igi c d n binh xông t i.

Tr n L ng ch n ng ông Lê Th v c không cho binh qua sông. Anh ta th y gi cán binh b t ng, trong b ng khinh khi, nên không c n phòng b chi h t.

Thanh Tòng lén kéo binh t i, r i phân ra t p lo t tr i t p lo chém gi t, la ó vang v y.Binh gi c ng ng , b ng th y các tr i u phát h a, l i nghe binh c a Thân công t n,

i v y ng i ng i u kh ng khi p, chen nhau giành ng mà ch y, không ch ng c chit. Thanh Tòng gi c ng a xông vào trung ng, chàng t i âu thì quân gi c u ngã l n h t

th y, chàng lui t i, l i qua d ng nh i trong ch không ng i.

Tr n L ng trong tr i trung ng nghe tin tr i cháy quân lo n, không k p b n giáp, l tt mang cung tên và vác ao lên ng a ch y ra. V a ra kh i c a li n g p Thanh Tòng. Haing ánh nhau m i c vài hi p thì Tr n L ng rút ch y. Thanh Tòng gi c ng a i theo

n l i. Tr n L ng th y binh tán lo n, ch lo gom binh mà thôi ch không có lòng mu n giaochi n, b i v y h b Thanh Tòng c n l thì ánh c m ch ng r i ch y, ch không quy t chi n.

Thanh Tòng gi t không ng Tr n L ng thì n i gi n, nên c r t theo hoài. Chàngt gi c cho n sáng, coi l i không có m t tên quân nào c a chàng mà theo ti p chàng, còn

tr c m t thì có o binh ng y, k ch ng ba b n ngàn quân, xông ra mà ti p Tr n L ng.Chàng th y th ã nguy r i, song ngh mình ã l leo lên lung c p không d gì mà xu ng

c, b i v y chàng hét lên m t ti ng r i x c t i âm b a Tr n L ng.



Hai bên giao chi n r t k ch ki t. Binh ng y th y Tr n L ng th ng Thanh Tòng khôngi, bèn áp vô tr chi n. Thanh Tòng m t mình t t h u xông, tay chém tay âm mà binh

gi c c ào t i hoài nh n c b b , không th ng n n i. Chàng bèn quày ng a mà ch y. Tr nng xua binh gi c ng a i theo. Thanh Tòng b i ng xa tr n n m ngày êm, r i l i b

chi n u t h i n a êm cho n ch ng ó n a, b i v y chàng m t i, hu i th ng h tmu n n i.

Tr n L ng r t theo ri t g n k p r i tr ng cung l p tên mu n b n Thanh Tòng. Anhta ng nh m b ng nghe sau l ng có ti ng n t l n r ng: „Th ng kia mi không c h i anhta! Ta s l y u mi''. Tr n L ng l t t ngó ngoái l i thì th y có m t trang râu ria x m xoàm

ng hu i búa mà chém. Anh ta không k p, mà tránh c ng không k p, nên b l i búach t v ng u xu ng t.

Thanh Tòng day l i th y u c a Tr n L ng bay, mà ng i chém Tr n L ng ó làÐinh H , b i v y chàng m ng r không xi t k , l t t quày ng a tr l i. V a t i n i thìchàng ã i h i r i, nên leo xu ng ng a ng i d a g c cây mà th d c và nói r ng: „N ukhông có nh n huynh ti p k p thì em ã ch t r i''.

Ðinh H l t t h i r ng:- Công t có b th ng hay không?

- Không. Vì tôi có m t mình mà ph i ánh v i m y ngàn ng i; tôi âm chém ri t r ii tay, c ng không n i n a, nên tôi ph i tìm ng mà ch y. Ch chi quan Kinhc s binh qua ti p chi n v i tôi, thì có âu tôi b h i nh v y, Ðinh huynh sao bi t

tôi ây nên n c u tôi?

- Anh em tôi trên Ng u S n. Hôm qua Tô H em th n, anh em tôi kéo binh i li n.Anh em tôi nghe nói gi c óng t i sông Bình L nên tính i qua ó. Anh em tôi p

ng r ng tr n m t êm nay. Ð n sáng nghe có ti ng tr ng phía n y, anh tôi nghigi c ng ánh t i ây, nên kéo binh qua. Binh i lâu quá, tôi b binh mà i tr c. Khicòn xa xa, tôi th y m t ng i ng r t m t ng i, tôi không bi t là ai, nên qu t ng ari t theo. Ch ng l i g n tôi th y rõ công t l i th y th ng kh n y ng tr ng cung

n công t , nên tôi x c t i mà chém nó ó.- Thi t là may quá!

Thanh Tòng ng i ngh m t chút thì h t m t, nên ng d y leo lên ng a. Lúc y ÐinhLong v i Tô H d n m t o binh c ng v a t i. Anh em g p nhau n i m ng t không h t

c.Thanh Tòng d y Ðinh Long d n phân n a binh i ki m quân gi c mà d hàng, còn

Ðinh H d n phân n a binh i v i chàng tr l i sông Bình L d ng ra m t quan Kinh l c s .i hôm ông Lê Th V c có ti p c th c a Thanh Tòng kh c k phá gi c, nh ng

vì ông s cái th y là qu k c a Tr n L ng, b i v y nên ông không dám ng binh. Ð nsáng ông nghe ch c Thanh Tòng m t mình ã phá gi c c r i, ông m i b t tr i binh quasông.

Thanh Tòng tr l i n a ng thì g p binh Thái Nguyên và H ng Hóa ng b vki m chàng. Chàng d y nh p v i binh Ðinh H r i tr l i Bình L Giang. Ðinh Long i

ng khác mà c ng t i ó m t l t.

Thanh Tòng d t Ðinh Long, Ðinh H vào y t ki n quan Kinh l c s và thu t vi cphá gi c cho ông nghe. Ông Lê Th V c khen ng i vô cùng r i bàn vi c t n binh h i tri u mà

u chúa. Thanh Tòng xin cho chàng v i hai anh em h Ðinh d n ba ngàn binh làm ti n o,i luôn ngày êm ri t vào kinh ô, ch n u diên trì s e Thái t th h i. Ông Lê Th V c

khen ph i và ch n ba ngàn binh tráng ki n mà c p cho ba t ng i li n, còn ông thì kéo i



i theo sau phòng h ng ti p. Tr n L ng ã b gi t, binh ng y ã v tan, ngoài không còno binh nào ng n c n n a, b i v y Thanh Tòng v i anh em h Ðinh thong th , thôi thúc

quân s i ri t, nên có ba ngày ba êm thì v t i kinh thành.

Tr nh Công L tuy quy n b t Thái t h ng c, song anh ta th y qu n th n th y ungh ch ý, l i ch a có tin b t Lê Th V c c, b i v y anh ta ã không dám làm ngang tônNghi Tho i, mà c ng không dám làm d gi t Thái t . Anh ta còn ng trông tin Tr n L ng,thình lình quân vào báo r ng công t Thân Thanh Tòng kéo m t o binh vây h t b n c athành và kêu ph i m c a mà n p Tr nh Công L l p t c.

Tr nh Công L nghe nói t i tên Thanh Tòng thì kinh tâm bi n s c, li n cho òi lãong Lê Ð c Ninh mà th ng ngh . Anh ta v a th y Lê Ð c Ninh b c vô thì nói r ng:

„Không xong r i, t ng quân ôi! Thân Thanh Tòng kéo binh v vây thành r i, ch c là b n taph i b h i. V y t ng quân li u k ng chúng ta thoát thân''.

Lê Ð c Ninh tr n m t vinh râu áp r ng: ''Thanh Tòng s nó ph i ch t t i tay tôi, nênnó m i v ây. Xin t ng công ch lo, tôi b t nó mà n p cho t ng công li n bây gi ây“.Anh ta nói d t l i li n thót lên ng a d n binh m c a thành xông ra.

Thanh Tòng th y Lê Ð c Ninh không bi t là ai, nên ng ngó trân trân. Lê Ð c Ninhc ra tr c m t tr n kêu l n lên r ng: ''Ti u t ph i h mã n p mình cho mau, k o nh c công

ông chém u“. Thanh Tòng gi n quá, không thèm i áp, li n thúc ng a nh y t i mà âm.Lê Ð c Ninh kh i r i hai àng giao chi n v i nhau.

Lê Ð c Ninh l n tu i, l i không ph i là ng i i th v i Thanh Tòng, b i v y m iánh nhau c ít hi p thì b Thanh Tòng phi ki m, làm cho anh ta th th ng té nhào xu ngt, Thanh Tòng c t u r i xua quân nh p thành.

Trong lúc Thanh Tòng ánh v i Lê Ð c Ninh t i B c Môn, thì Ðinh Long v i Ðinh Nam Môn, nh có Lê Ðình Ng n và Lê Nh n Hi u xúi quân m c a nên hai t ng d n

binh tràn vô thành. Lê Ðình Ng n d t Ðinh H i th ng vào ng c th t mà gi i c u Thái t ,còn Lê Nh n Hi u thì d n Ðinh Long n vây ch t ph c a Tr nh Công L mà b t lo n th nvà b t h t th y gia quy n không sót m t ng i. Ch ng Thanh Tòng nh p thành thì âu ó ãan h t r i. Thái t ra chánh n, bá quan v n võ th y u t t u tr c n mà bái y t, ThanhTòng v i Ðinh Long, Ðinh H qu mà tâu r ng: ''T i th n v tr , cho Ði n h th kh n lâungày, thi t là l i c a t i th n r t l n. Ng a xin Ði n h r ng l ng dung th ''.

Thái t t n Thanh Tòng và anh em h Ðinh, ph y bá quan, r i d y em Tr nhCông L và gia quy n giam h t vào ng c, i tri u ình h i ngh r i s nh t i. Qu n th ntung hô r i lui ra.

Cách hai ngày sau ông Lê Th V c m i kéo i binh v t i. Ông vào bái y t Thái t ,tôi chúa ôm nhau mà khóc. Ông d t Thanh Tòng i vi ng l ng Thánh Tôn r i m i h i v n võbá quan mà ch n ngày tôn Thái t lên ngôi c u ng .

Thái t T ng t c v , x ng hi u là C nh Th ng, phong cho Lê Th V c làm ch c Tng qu c, còn các quan v n võ u c th ng lên m t c p h t th y. Vua l i d y Thân

Thanh Tòng làm m t cái bi u d ng lên mà k t i k công cho vua xem và d y Lê Th V cnhóm i th n mà ngh t i Tr nh Công L .

Tri u ình h i c ng ng, ngh vì Tr nh Công L l ng quy n th ph n chúa khiquân, ngoài gây cu c binh ao trong bày u ly lo n, nên ngh án Tr nh Công L thì ch u

ng trì, còn gia quy n và ng lõa thì b tr m quy t.Vua C nh Th ng b n tính nh n t qu ng i l i m i lên ngôi b a c r i ân, nên ch

gi m cho ph m nh n, nh tr m quy t m t mình th ph m Tr nh Công L mà thôi còn baonhiêu thì ân xá i v quê quán nh p vào h ng lê th .



Thân Thanh Tòng v ng l nh làm bi u mà k h t nh ng chuy n: t hôn Công chúa màph i b thâu ch c l i b ày, t i B c Giang phân r anh em h Ðinh, qua Thái Nguyên làm connuôi Hu nh Nh Hào, i c i v l i c i nh m th n Xuân Lan, nh Xuân Lan m i g p LBích, lúc s m sét, nghe quan Thái úy mách b o, nh Ngô S Liên và Chánh s H ng HóaThái Nguyên giúp binh nên m i i xu ng B c Giang, g p Ðinh H c u m i kh i nguy, hi p

i Ðinh Long, Ðinh H v tri u bình lo n, u uôi k h t không sót chút nào.Vua xem bi u r i m i phán r ng: ''Ngày nay tr m c n i Tiên v ng mà tài b i xã

c bá tánh c an c l c nghi p, kh i n n lo n ly, ph n nhi u nh s c Thân Thanh Tòng làt ng nam nhi ã gi v n can th ng, mà l i còn có chí c n v ng c u qu c n a. V y

tr m do theo t bi u mà phong th ng nh v y:Thân Thanh Tòng: Tài cao, công l n, nên tr m phong ch c ''Nam qu c i t ng

quân“, ch p ch ng tr n binh quy n trong n c. Bích: Tr ng hi u, tr ng t nên tr m cho ph c ph m Công n ng, l i cho sánh

duyên cùng Thân Thanh Tòng cho kh i trái ý cha, và kh i l i th c.Công chúa Nh Hoa: Vì tiên ã t hôn cho Thanh Tòng nên tr m c ng v ng theo ý

y mà a v Thân ph làm nh phòng.Th n Xuân lan: Tuy là ph n th p hèn, nh ng mà có công c c v i L Bích, l i ã

ng phòng hoa chúc v i Thân Thanh Tòng r i, y là ý tr i nh v y, nên tr m phong tamph m phu nh n, cho vào Thân ph làm tam phòng.

Ðinh H : Tuy tánh ngang tàng, song có khi u trung tr c, có công c u Thanh Tòng, mài có công vào ng c th t gi i thoát cho tr m tr c h t, nên tr m phong ch c „Nam ph ng

ch o Ðô t ng binh''.Ðinh Long: S n lòng d p lo n, l i có công b t h t b n ph n th n nên tr m phong ch c

''B c ph ng ch o Ðô T ng binh''.Hành khi n Tuyên ph Chánh s Thái Nguyên và H ng Hóa: Có công giúp binh cho

Thanh Tòng d p lo n, nên tr m th ng lên m t c p và ban th ng cho m i ng i 10 cây l ai m t tr m nén b c.

Nguyên Giám sát Ng s Ngô S Liên: Ðã trí s r i mà c ng có lòng trung quân áiqu c, nên tr m ban th ng 10 cây l a và 100 nén b c.

Tô H : tr n ni m v i ch , l i có công c c kh em th qua Ng u S n, nên tr mth ng cho 10 nén b c và hai ch ''Ngh a b c''.

Thanh Tòng, Ðinh Long, Ðinh H ng qu tr c n mà t n. Bá quan v n võ th yu vui m ng cho minh quân h t ng tao phùng, tài t giai nhân t ng .

Thanh Tòng v t quán mà r c m . Chàng l i vi t th r i c y Ðinh H v i Tô Hem i r c L Bích, Xuân Lan, Ngô S Liên và Hu nh Nh Hào v tri u ng bái m ng.

Khi sum h p r i, vua m i ch n ngày a Công chúa Nh Hoa v Thân ph , ng Bích, Nh Hoa và Xuân Lan chung nhau làm l giao bôi v i Thanh Tòng m t l t.

Cang th ng n ng gánh hai vai,Ngh a sâu h n bi n, tình dài h n sông.

An Tr ng Février - Mai 1930
