Obstrüktif Akciğer Hastalıkları
Dr. Olgun KontaşErciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 2/55
Akciğer
Görev Kan ile hava arasında
oksijen ve karbondioksit alışverişini sağlamak
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 3/55
Akciğer
Anatomi Trakea
Bronş Terminal bronşiyol
Asinüs: Respiratuar bronşiyol+ Alveoler kese+Alveol Lobül: Üç ila beş asinüsten oluşan grup
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 4/55
Diffüz Akciğer Hastalıkları
Diffüz akciğer hastalıkları iki ana gruba ayrılır Obstrüktif hastalıklar (hava yolu hastalıkları)
Hava yollarının herhangi bir seviyesindeki tam veya kısmi tıkanma nedeniyle hava geçişine direnç
Restriktif hastalıklar Toplam akciğer kapasitesini azaltan çeşitli
nedenlerle akciğer parankiminin genişleyebilme yeteneğinin azalması
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 5/55
Obstrüktif Hastalıklar
Temel diffüz obstrüktif hastalıklar *Amfizem *Kronik bronşit *Astma *Bronşiektazi
Total akciğer kapasitesi ve zorlu vital kapasite (FVC) normal veya artmıştır
Hastalığın temel bulgusu ekspirasyon süresinin uzamasıdır (FEV1)
FEV1/FVC azalmıştır
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 6/55
Restriktif Hastalıklar
Obstrüktif hastalıkların aksine toplam akciğer kapasitesi ve zorlu vital kapasite (FVC) azalmıştır
Ekspirasyon süresi (FEV1) normaldir veya FVC ile oranlı bir kısalma gösterir
FEV1/FVC normale yakındır
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 7/55
Nedenler
Obstrüktif hastalıklarda neden Astmada anatomik olarak havayollarının
daralması Amfizemde elastik desteğin kaybı
Restriktif hastalıklarda neden İnterstisiyel akciğer hastalıkları
ARDS, pnömokonyozlar, interstisiyel fibrozis, infiltratif hastalıklar
Göğüs duvarı hastalıkları Nöromuskuler hst, obezite, plevra hastalıkları
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 8/55
Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalıkları
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 9/55
Obstrüktif Akciğer Hastalığı
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 10/55
Obstrüktif Akciğer Hastalığı
Amfizem, kronik bronşit, astma ve bronşiektazinin farklı klinik ve patolojik bulguları vardır
Kronik bronşit ile amfizem arasındaki ayrım bulanıktır Amfizem daha çok morfolojik olarak tanımlanırken
kronik bronşit daha çok aşırı mukus sekresyonu ve tekrarlayan öksürük gibi klinik bulgularla tanımlanır
Amfizem asinüsü tutarken kronik bronşit bronş ve bronşiyolleri etkiler
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 11/55
Kronik Bronşit ve Amfizem
Her ikisinin de zemininde uzun süre tütün kullanımı bulunur
Bu iki hastalık genellikle kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) adıyla birlikte anılır
Sık görülen, önemli morbidite ve mortalite nedeni olan iki hastalıktır
KOAH’daki hava yolu tıkanıklığının geri döndürülemez oluşu bu hastalık grubunu astmadan ayırmada önemlidir
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 12/55
Kronik Bronşitve Amfizem
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 13/55
Amfizem
Terminal bronşiyol distalindeki hava yollarının anormal ve kalıcı genişlemesidir
Daha sonra hava yolu duvarlarında fibrozis olmaksızın hasar gelişir
Hava yolu hasarı olmadan ortaya çıkan genişlemeler aşırı havalanma olarak isimlendirilir Pnömonektomi sonrası karşı taraf akciğer
değişiklikleri gibi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 14/55
Amfizem Tipleri
Amfizemler, lobül içindeki yerleşimine göre sınıflandırılır Sentriasiner (sentrilobüler) Panasiner Distal asiner (paraseptal) İrregüler
Sadece sentriasiner ve panasiner tip önemli derecede hava yolu tıkanıklığı oluşturur
Sentriasiner tip panasiner tipten 20 kat daha sıktır
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 15/55
Sentriasiner Amfizem
Asinüsün merkez ve proksimal kısımlarını tutar Respiratuar bronşiyoller etkilenirken, alveoller
korunur Aynı asinüs ve lobülde normal ve amfizemli
kısımlar birarada bulunur Akciğer üst lobları daha çok etkilenir İleri evrelerde alveoller de tutulur ve panasiner
amfizemden ayırdedilemez hal alır
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 16/55
Sentriasiner Amfizem
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 17/55
Amfizem
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 18/55
Panasiner Amfizem
Asinüsün respiratuar broşiyolden sonraki tüm kısımları genişler
Daha çok akciğer alt zonlarında görülür Genellikle alfa 1 antitripsin eksikliğine işaret
eder
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 19/55
Panasiner Amfizem
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 20/55
Distal Amfizem
Asinüsün proksimali normal, distali geniştir Görüldüğü bölgeler
Plevraya komşu alanlar Fibrozis, skar dokusuna yakın yerler Atelektaziye komşu alanlar Daha çok akciğerlerin üst yarısında bulunur
Bazan 2 cm’yi geçen ve bül adı verilen keseleşmeler oluşturur ve spontan pnömotoraks nedeni olabilirler
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 21/55
İrregüler Amfizem
Klinik olarak asemptomatiktir Daha çok enfeksiyon hastalıkları gibi
nedenlere bağlı olarak skar dokusuna komşu olarak gelişirler Bu nedenle muhtemelen en sık görülen
şekildir
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 22/55
Amfizemin Patogenezi
En sık görülen iki şekil olan sentriasiner ve panasiner amfizemin patogenezi tam bilinmemektedir
Suçlanan iki önemli faktör Proteaz antiproteaz dengesinin bozulması Oksidan antioksidan dengesinin bozulması
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 23/55
Amfizemin Patogenezi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 24/55
Amfizem Patogenezi
Doğuştan alfa 1 antitripsin (A1A) eksikliği olanlarda amfizem gelişme riski belirgin olarak artar
A1A normalde proteazların en önemli inhibitörüdür Bu durum inflamasyonlarda nötrofil elastazlarının
inhibisyonunda önemlidir Amfizemli hastaların %1 kadarında bu defekt bulunur A1A eksikliğinde elastik doku yıkımı kontrol edilemez
ve amfizem gelişir
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 25/55
Amfizem Patogenezi
Amfizem yüksek proteaz aktivitesi ve düşük antiproteaz aktivitesinin sonucudur
Sigara içenlerde; alveollerde fazla miktarda nötrofil ve makrofaj
birikir proteaz aktivitesi artar makrofaj elastazları A1A ile inhibe edilemezler ayrıca oksidan-antioksidan dengesi de
oksidan lehine bozulur
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 26/55
Amfizem Morfolojisi
Tanı ve sınıflama akciğerin makroskopik görünümüne dayanır
Panasiner amfizemde akciğerler kalbin üzerini de örter, genişlemiş ve soluktur
Sentriasiner amfizemin görünümü daha az dikkat çeker Panasiner amfizemden daha pembe, daha az
hacimli, daha çok üst lobları tutan yapıdadır
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 27/55
Amfizem Morfolojisi
Histolojik olarak alveol duvarları ince ve hasarlı, lümenleri
geniştir zamanla komşu alveoller birbirleriyle
birleşerek kaynaşır bronşiyolleri akciğer parankimine tutan dokular
bozulur, elastik doku harabiyeti oluşur Elastik doku harabiyeti nedeniyle çöken alveoller
ekspirasyonda hava yolu önünde tıkanıklığa neden olur
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 28/55
Amfizem Morfolojisi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 29/55
Amfizem: Klinik
İlk bulgu genellikle dispnedir (nefes darlığı) Sinsi başlar ama devamlı ilerler
Kronik bronşiti de olanlarda öksürük ve pürülan balgam da görülür
Ciddi kilo kaybı olur ve malign hastalık sanılabilir
FEV1 azalır, FVC normal veya normale yakındır FEV1/FVC azalır
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 30/55
Amfizemle İlişkili Durumlar
Kompanzatuar amfizem akciğer dokusu kaybına cevap
Obstrüktif aşırı havalanma yabancı cisim gibi bir nedenle havanın hapsolmasıdır hayatı tehdit edebilir
Büllöz amfizem bir amfizemde subplevral +1 cm büllerin oluşması Spontan pnömotoraks oluşturabilir
Mediastinal (interstisiyel) amfizem Şiddetli öksürük veya penetran yaralanma sonucu
akciğer stroması, mediasten ve deri altına hava girmesi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 31/55
Büllöz Amfizem
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 32/55
Kronik Bronşit
Sigara içenlerde ve kirli havalı şehirlerde yaşayanlarda sık görülür 40-65 yaş arasında %20-25
Tanı klinik olarak konur Takip eden iki yıl boyunca her yıl en az üç ay
devam eden inatçı ve balgamlı öksürük
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 33/55
Kronik Bronşit
Kronik bronşitin üç tipi vardır Basit kronik bronşit
Mukuslu balgam oluşur fakat hava yolu tıkanmaz Kronik astmatik bronşit
Hava yolları aşırı reaktiftir bronkospazm ve wheezing oluşur
Kronik obstrüktif bronşit Ağır sigara içicilerde kronik hava yolu tıkanıklığı
ile amfizem birlikteliği şeklinde görülür
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 34/55
Kronik Bronşit Patogenezi
En önemli neden sigara ve hava kirliliği Büyük hava yollarında aşırı mukus salgısı
Aşırı mukus önce küçük hava yollarını tıkar, inflamasyon ve hasar oluşturur
Çoğu kez beraberinde amfizem de gelişir Bronş duvarlarında CD8+ T lenfosit, makrofaj
ve nötrofil artışı
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 35/55
Kronik Bronşit Morfolojisi
Hava yolu mukozasında ödem ve hiperemi Mukoza yüzeyini örten mukus tabakası Mukus salgılayan bezlerde artış
Submukozadaki bez tabakası kalınlığının bronş duvarı kalınlığına oranının (Reid indeksi) 0,4’ün üzerine çıkması
İltihabi hücre infiltrasyonu Mononükleer ve nötrofil
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 36/55
Kronik Bronşit: Morfoloji
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 37/55
Kronik Bronşit: Klinik Seyir
Uzun süre belirgin bir solunum sıkıntısı oluşturmadan öksürük ve balgam devam eder
Bazı hastalarda KOAH gelişir Hiperkapni, hipoksi, siyanoz
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 38/55
Astma
Tekrarlayan ataklar halinde, nefes alamama, wheezing ve öksürükle karakterize bir hava yolu inflamatuar hastalığıdır
Akciğerde akut ve geç tip aşırı duyarlılık reaksiyonları sonucunda Aralıklı ve geri dönüşlü hava yolu tıkanıklığı Eozinofilli kronik bronşiyal inflamasyon Bronş düz kas hipertrofi ve hiperreaktivitesi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 39/55
Astma
Reaksiyonları normal kişilerde bir etkisi olmayan çok çeşitli etkenler tetikleyebilir İlaçlar, viral akciğer enfeksiyonları, fizyolojik
stres, egzersiz, inhale edilen maddeler Astma genel olarak ikiye ayrılır
Ekstrensek (atopik) astma: %70 İntrensek (atopik olmayan) astma: %30
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 40/55
Astma Patogenezi
En önemli faktörler Genetik olarak tip I aşırı duyarlılığa yatkınlık Akut ve kronik hava yolu inflamasyonu Uyaranlara bronşların aşırı reaksiyonu
İnflamatuar reaksiyonda tip 2 T helper lenfositler, eozinofiller önemlidir
Olaylar bronş duvarında “remodelling” denilen yapısal değişikliğe neden olur Düz kas hipertrofisi ve epitel altında kollajen birikimi
Hastalarda ADAM33 geninin etkisi gösterilmiştir
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 41/55
Atopik Astma
En sık astma tipidir Genellikle çocukluk çağında başlar Ailede benzer hastalık hikayesi sıktır Ataklar öncesinde allerjik rinit, egzama,
ürtiker gibi bulgular olur IgE ile yönlendirilen tip I aşırı duyarlılıktan
kaynaklanır Tip 2 helper T hücreleri, eozinofiller, IgE, mast
hücreleri, interlökin 4 ve 5
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 42/55
Astma Patogenezi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 43/55
Astma Patogenezi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 44/55
Astma Patogenezi
Atopik olmayan astmada sonuç değişiklikler aynı olsa da bronş inflamasyonu ve aşırı duyarlılığın nedeni açık değildir
Üst solunum yolu viral enfeksiyonları, sülfür dioksit, azot dioksit ve ozon gibi hava kirleticiler sorumlu tutulmaktadır
Aslında bu etkenler hem normal hem de astmalı kişilerde hava yolu reaksiyonlarını uyarır ancak astması olanlarda reaksiyonlar daha ağır ve uzun süreli olur
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 45/55
İlaca Bağlı Astma
Aspirin en iyi bilinen etkendir Hastalarda tekrarlayan rinitler, nazal polipler,
ürtiker ve bronkospazm görülür Etki mekanizması tam bilinmemektedir
Aspirin siklooksijenaz yolunu inhibe ederek etkisini gösterirken bronkokonstriktör lökotrienler lehine bir denge bozulmasına yol açar
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 46/55
Mesleğe Bağlı Astma
En önemli etkenler Epoksi resin, plastik gibi madde buharları Ağaç, pamuk, platin gibi organik ve kimyasal
tozlar Toluen gibi gazlar
Hastalık genellikle tekrarlayan karşılaşmalarda ortaya çıkar
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 47/55
Astma Morfolojisi
Astma değişiklikleri geri dönüşlü olduğundan morfolojik bulgular uzun süren ataklarda ölen hastaların otopsi bulgularından öğrenilmiştir Akciğerlerde aşırı havalanma Atelektazi odakları Bronşlarda kalın, yapışkan mukus tıkaçları Histolojik olarak Curschmann spiralleri, Charcot Leiden
kristalleri Ödem, mast hücresi ve eozinofil infiltrasyonu, düz kas
hipertrofisi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 48/55
Astma Morfolojisi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 49/55
Astma: Klinik Seyir
Şiddetli nefes darlığı ve wheezing Temel sorun nefes verme zorluğudur
Hava akciğerlere girer ancak çıkamaz Akciğerler genişler ve aşırı havalanır Hava distal alveollere hapsolur
Genel olarak ataklar birkaç saat sürer ve kendiliğinden ya da tedavi ile yatışır Bazan ataklar günlerce sürebilir (status astmaticus)
Ataklar arasında akciğerlerde ancak solunum testleri ile tesbit edilebilen bozukluklar vardır
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 50/55
Bronşiektazi
Bronş ve bronşiyollerin, duvarlarındaki kas ve elastik doku harabiyeti nedeniyle kalıcı genişlemesidir
Bronşiektazi primer bir hastalık olmaktan ziyade enfeksiyon, obstrüksiyon gibi bir nedene sekonder gelişen bir durumdur
En önemli bulguları öksürük ve pürülan balgam çıkarmadır
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 51/55
Bronşiektazi Etyolojisi
Bronş obstrüksiyonu Tümörler, yabancı cisimler, koyulaşmış mukus Konjenital ve herediter nedenler
Kistik fibrozis
Nekrotizan, süpüratif enfeksiyonlar Staph. aureus, Klebsiella suşları
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 52/55
Bronşiektazi Patogenezi
Bronşiektazi gelişiminde iki kritik olay Bronş tıkanması Kronik ve iyıleşmeyen akciğer enfeksiyonu
Bu olaylardan herhangi biri önce gelebilir ama diğeri daima onu izler
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 53/55
Bronşiektazi Morfolojisi
Genellikle iki taraflıdır, alt loblar daha çok etkilenir Neden bir bronş tümörü ya da yabancı cisim
olduğunda sadece ilgili lobun tutulduğu görülür Etkilenen hava yolları normalin 3-4 katına kadar
genişler ve etkilenme distalde daha şiddetlidir Normal bronşiyoller, çıplak gözle plevraya 2-3 cm kala
farkedilemez olur Yoğun bir akut ve kronik inflamatuar reaksiyon gelişir
Stafilokok, streptokok, pnömokok, enterik mikroorganizmalar, anaerobik bakteriler, Haemophilus influenzae, Pseudomonas aeruginosa
Bronş epitelinde metaplazi, duvarında fibrozis olur
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 54/55
Bronşiektazi
Dr. Olgun Kontaş * Obstrüktif Akciğer Hastalıkları 55/55
Bronşiektazi: Klinik Seyir
Şiddetli ve inatçı öksürük Pürülan balgam çıkarma Bazan ağır derecede hemoptizi Klinik tablo epizodiktir ve bir üst solunum yolu
enfeksiyonunu takiben ortaya çıkar Zamanla parmaklarda “clubbing” oluşur Uzun dönemde hipoksi, hiperkapni, pulmoner
hipertansiyon, cor pulmonale olur Akciğer enfeksiyonu apseleşmelere ve diğer
organlarda metastatik apselere yol açar
Recommended