8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 1/12
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 2/12
OZETLEME BECERisiNiN KAZANDIRILMASINA
YONELiK ETKiNLiKLER: DERS KiTAPLARI
TEMELiNDE BiR ARA~TIRMA
Hakan VIper Sedat Karagi.il
Mehmet Akif Ersoy Universitesi
[email protected] [email protected]
I. Giri~
Bir kaynak metni 0 metnin onermelerine dayanarak birtakim
bilissel islemler sonucunda daha kisa bir bicimde yeni bir metnedonusturrne edimine ozetleme; bu islemler silreci sonucunda uretilmis
olan metne ise ozet metin denir. Bireyler kaynak metni ozet metne
donusttirebilmek icin 0metni turn yonleriyle kavramak durumundadir,
Bununla birlikte bir ozetlemeden soz edebilmek icin yine bireylerin
kavradiklan metni sozlu ya da yazih olarak ozet metnin ilkelerine
uygun bir bicimde aktarabilmeleri gerekmektedir. Bu bakimdan
ozetleme becerisi hem anlama hem de anlatma becerisinin birlikte
kullamlmasuu gerektiren bir beceridir. Tasidigr bu ozellikler
nedeniyle de zor bir beceri oldugu aciktir.
Bir bireyin okudugu/dinledigi kaynak metni ozetleyebilmek ve
bunlan yazrh/sozlu bir bicimde ozet metin olarak yapilandirabilmek
icin su metinsel islemleri yapmasi gerekir:
1. Kaynak metnin ana dusuncesini belirlemek/olusturmak,
2. Ana dusunceye baglanan yardimci dustmceleri
belirlemek/ 0lusturrnak,
3. Onemsiz ve gereksiz tumceleri silmek/Onemli bilgileri
secmek,
4. Bazi tumceleri genellemek ya da yeniden yaptlandirrnak
(Day, 1986; Nelson, vd.; 1992; Trabasso, Bouchard, 2002; Akyol,
2006; Gtmay, 2001)
Ozetleme surecinde yerine getirilmesi gereken bu metinsel
islemler de ozetleme ediminin ne denli zor olduguna gonderimde
bulunmaktadir.
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 3/12
Ttirkce Ogretimi Uzerine Cahsmalar
Ozetleme edimi zor bir beceri alaru olmasiyla birlikte dil
egitimini acismdan son derece onemli bir beceri alamdir. Omegin,
okuma surecinde bir metnin ozetinin yapilandmlmasi bir yandan
okuru, okudugu metnin iceriginin anlasihp anlasilmadiguu denetlemekonusunda duyarh olmaya zorlar, diger yandan metnin icerigini makro
diizeyde duzenlemeye ve metindeki onemli bilgi ile onemsiz bilgiyi
ayirt etmeye zorIar (McNamara vd., 2007). Bu durumun da kavrama
duzeyini arttmcr bir etkisi vardir.
Alan yazmdaki bircok arastirma da bu yargiyi dogrulamaktadir.
Bununla birlikte bu arastirmalar, ozetleme ediminin ammsamayi da
olumlu yonde etkiledigini ortaya koymaktadir (bkz. Ross & DiVesta,
1976; Gamer, 1982; Rinehart Yd. 1986; Wittrock&
Alesandrini, 1990;Foos, 1995). Bu arastmnalara da dayanarak ozetle belirtilebilir ki,
ozetleme hem okuma/dinleme becerisi hem de yazrna/konusma
becerisini kazandirma/gelistirme bakrmmdan onem tasimaktadtr. Bu
durum, ozetleme becerisine iliskin metinsel islemleri yapabilme
becerilerinin ogrencllere kazandmlmasimn gerekliligine isaret
etmektedir. Alanyazmda yer alan bircok cahsma da bu tiir metinse1
islemlerin kazandmlabilir oldugunu ortaya koymaktadir (ornegin,
Hare &Borchart, 1984; Day, 1986; Friend, 2001).
Ogrcncilere di1 becerilerini kazandirmak amaciyla ogretim
ortamlannda en yaygm olarak kuIlamlmakta olan gerec Turkce ders
kitaplandir (Bkz. Ozbay, 2003). Ancak ders kitaplanmn ozetleme
becerisi bakimmdan nasil bir gorunum sundugunun betim1enmesine
yonelik bir arastirma/incelemenin varhgmdan soz edi1ememektedir.
Bu durum, hem ders kitaplarmm niteliksel ozelliklerine iliskin saghkh
bir degerlendirme yapmak hem de daha yetkin ders kitaplan
hazirlayabilmek bakimmdan onemli bir eksiklik olarak dikkat
cekrnektedir. Bu neden1e ders kitaplannm bu baglamda incelenmesigerekli goztlkmektedir.
II. Arasnrmamn AmaCI
Bu arastirmamn amaci, ders kitaplannm ozetleme becerisine
iliskin metinse1 islemleri kazandirmaya donuk etkinlikler bakimmdan
nasil bir goruntlm sundugunu yururlukteki Turkce Ogretim
Progrannyla iliskilendirerek incelemektir.
146
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 4/12
Tiirkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar
III. Yontem
Bu cahsmada, veriden onun icerigine iliskin tekrarlanabilir ve
gecerli sonuclar cikarmak uzere kullamlan bir arastnrna teknigi olan
icerik cozumleme yontemi kullamlrmstir. Bu baglamda, arastirmada
tarama yontemi ile Tiirkce ders kitabmda ozetleme kurallarmm
ogretimine yonelik etkinlikler olup olmadigr saptanmis ve bu saptama
sonucunda eger etkinlikler yer almaktaysa bu etkinlikler yine ozetleme
kurallan cercevesinde iceriksel olarak cozumlenmistir." Bu
cozumleme, Turkce dersi ogretim programmda yer alan ozetleme
becerisi/kurallan kazammlanmn strnflara ve dil beceri alanlanna gore
dagihmi dogrultusunda yapilrmsttr.
llkogretim Turkce Dersi Ogretim Prograrm 'nda ozetleme
becerisine yonelik kazammlar, 3. smrftan itibaren yer almaktadir. Bu
nedenle cahsma, Ilkogretim 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. smrf Turkce ders
kitaplan kapsammda yapilrmsnr. Ilkogretim 1. ve 2. Simf Turkce ders
kitaplan ise cahsma kapsami dismda tutulmustur.
IV. Bulgular
llkogretim 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. siruf Turkce cahsma kitaplannm
ozetleme kurallan/etkinliklerine yonelik yapilan coztlmlemeler
sonucunda ozetleme kurallan/etkinliklerinin cahsma kitaplanndakigorunumu su bicimde belirlenmistir:
* Etkinliklerin iceriksel olarak cozumlenmesi sonucunda elde edilen
bulgular simf duzeylerine ve etkinliklerin yer aldigi dil beceri alanlanna gore
snuflandmlarak tablolastmlrmsttr, Ancak sayfa sayismdaki kisitlarna
nedeniyle bu tablolara calismada yer verilememektedir,
147
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 5/12
Turkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar
Cizelge 1: Ozerleme Kurallan/Etkinliklerinin Cahsma Kitaplarmdaki
Goriiniimii
Ozetlerne Kurallan/Etkinlikleri
Kayna Ana Onemsiz Bazi BazlOzetk dusunceye ve ttirnceleri tiimceleri yazdirma
S I T I l fmetnin baglanan gereksiz genellemek yapilandrrrna
ana yardrmci tthnceleri k
dii~iinc dusunceleri silmek
esini belirlemek/ol
belirle usturmak
mek/ol
usturm
ak
3 2 2 3
4 13 2 - -5 5 I 3
6 7 1 - - 1-7 9 2 1
8 10 7 - - - -Yapmis oldugumuz cozumlemeler sonucunda llkogretim 3.
suuf Turkce ders kitabmda kaynak metnin ana dusuncesini
belirlemek/olusturmak kurahna ve bazi ttimceleri genellemek kurahna
yonelik 2 adet, ozet yazdirmaya yonelik 3 adet etkinlik yer
almaktayken ana dusunceye baglanan yardimci dustmceleri
belirlemek/olusturmak, onemsiz ve gereksiz tumceleri silmek ve bazt
tumceleri yapilandirmak kurallarma yonelik herhangi bir etkinligin
bulunmadigi gorulmustur,
llkogretim 4. snuf Turkce ders kitabmda ise kaynak metnin ana
dusuncesini belirlemek/olusturmak kurahna yonelik 13 etkinlik
bulunmaktadir. Buna karsihk soz konusu kitapta ana dusunceye
baglanan yardimci dusnnceleri belirlemek/olusturmak kurahna
yonelik 2 etkinlige yer verilirken onemsiz ve gereksiz tilrncelerisilrnek, bazi tiimceleri genellemek, bazi ttimceleri yapilandirmak ve
ozet yazdirma kurallanna yonelik herhangi bir etkinlige yer
verilmedigi saptanrrustir.
Ilkogretim 5. suuf Turkce ders kitabmda kaynak metnin ana
dusuncesini belirlemek/olusturmak kuralma yonelik 5 etkinlik, ana
dusunceye baglanan yardimci dusunceleri belirlemek/olusturmak
kurahna yonelik 1 etkinlik, ozet yazdirrnaya yonelik 3 etkinlik
148
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 6/12
Ttirkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar
bulunmaktadir. Buna karsihk onemsiz ve gereksiz tiimceleri silmek,
bazi tiimceleri genellemek, bazi tumceleri yapilandirmak kurallarma
yonelik bir etkinlik bulunmamaktadir.
llkogretim 6. simf Turkce del's kitabmda kaynak metnin ana
dtisuncesini belirlemek/olusturmak kurahna yonelik 7 etkinlige, ana
dusunceye baglanan yardimci dustlnceleri belirlemek/olusturmak
kurahna ve ozet yazdirmaya yonelik 1 etkinlige yer verilirken onemsiz
ve gereksiz tumceleri silmek, bazi tilrnceleri genellemek, bazi
tilmceleri yapilandirmak kurallanna yonelik herhangi bir etkinligin
yer almadrgi gorulmusttir.
Ilkogretim 7. snuf Turkce del'S kitabmda kaynak metnin ana
dusuncesini belirlemek/olusturmak kuralma yonelik 9 etkinlik, ana
dusunceye baglanan yardimci dusunceleri belirlemek/olusturrnakkuralma yonelik 2 etkinlik, ozet yazdirmaya yonelik I etkinlik
bulunmaktayken onemsiz ve gereksiz tumceleri silmek, bazt tumceleri
genellemek ve bazt tumceleri yapilandirmak kurallanna yonelik bir
etkinligin bulunmadtgi saptannustir.
Ilkogretim 8. simf Turkce del'S kitabmda kaynak metnin ana
dustmcesini belirlemek/olusturmak kuralma yonelik 10 etkinlik, ana
dusunceye baglanan yardimci dustmceleri belirlemek/olusturmak
kuralma yonelik 7 etkinlik yer almaktadir. Buna karsihk onemsiz vegereksiz ttuncelerisilmek, bazi tumceleri genellemek, bazi tumceleri
yapilandirmak ve ozet yazdirma kurallanna yonelik herhangi bir
etkinlige yer verilmemistir.
llkogretim Turkce del'S kitaplanndaki ozetleme becerisi
kurallanna yonelik etkinlikler orneklendirilmek gerekirse, "Kaynak
metnin anadustmcesini belirlemekl 0lusturmak" kuralmm ogretimine
yonelik "Metnin ana fikrini bitisik egik yazi ile yazmiz (Harf
Yaymlan Ilkogretim 3. Smif Turkce Ogrenci Cahsma Kitabi, s.132)."; "Anadusunceye baglanan yardrmci dusunceleri
belirlemek/olusturmak" kurahnm ogrerimine yonelik "Nasreddin
Hoca'run Koyunde adh metnin ana fikrini ve destekleyen yardnnci
fikirleri yazmiz (Koza Yaymlan llkogretim 4. Snuf Turkce Ogrenci
Cahsma Kitabi, s. 135)."; "Bazi tumceleri genellemek" kuralmm
ogretimine yonelik "Asagidaki kutucuklara her paragrafi anlatan birer
cilmle yazimz (Harf Yaymlan Ilkogretim 3. Suuf Turkce Ogrenci
149
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 7/12
Ttirkce Og re tim i U ze rin e t;all§l1lalar
Cahsma Kitabi, s. 123)."; "Ozet yazdirma" kuralmm ogretimine
yonelik "Metni giris, gelisme ve sonuc bolumlerine dikkat ederek
ozetleyiniz. Ozetinizi degerlendirmek icin asagidaki formu kullammz
(Koza Yaymlan llkogrerim 5. Smif Turkce Ogrenci Cahsma Kitabi, s.146)." biciminde etkinlikler yer almaktadir. Buna karsihk "Onemsiz
ve gereksiz tlimceleri silmek" ve "Bazi tiimceleri yapilandurnak"
kurallannm ogretimine yonelik Turkce ders kitaplarmda herhangi bir
etkinlik yer almadigmdan bu kurallara iliskin etkinlik ornegi
bulunmamaktadir.
Ozetleme becerisi etkinlikleri/kurallarma yonelik kazammlann
Ilkogretim Turkce Dersi Ogretim Program Indaki gorunumu ise su
sekildedir:
Cizelge 2. Ozetleme Becerisi EtkinliklerilKuraIlanna Yonelik
Kazammlarm Turkce Dersi Ogretim Programmdaki Goriiniimii
Kaynak Ana
metnin ana ~ii~linceye Onernsiz ve Bazi
Simf du suncesini baglanan ~ereksiz ttimceleri Bazt tiimceleri Ozet
belirlemek I iYardlmcl tumceleri genellemek ~aptlandll'lnak yazdtrrna
olusturmak dusunceleri silmek
belirlemek
3 4 - I - 3-4 3 3 I - 4-5 4 4 2 - 4-6 4 4 - - 1-7 4 4 1
8 4 4 - - I
Ilkogretim 3. smif Ttirkce Dersi Ogretim Programi 'nda kaynak
metnin ana dustmcesini belirlemek/olusturmak kurahna yonelik 4
kazamm, onemsiz ve gereksiz tiimceleri silmek kurahna yonelik 1
kazamrn, ozet yazdirmaya yonelik 3 kazarum bulunmaktayken, ana
dusunceye baglanan yardimci dusunceleri belirlemek, bazi ttlmceleri
genellemek, bazi tumceleri yapilandirmak kurallanna yonelik bir
kazamm bulunmamaktadir,
150
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 8/12
Tilrkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar
Ilkogretim 4. suuf Turkce Dersi Ogretim Programi'nda kaynak
metnin ana dustmcesini belirlemek/olusturmak kuralma yonelik 3
kazanun, ana dusunceye baglanan yardimci dusnnceleri belirlemek
kuralma yonelik 3 kazamm, onemsiz ve gereksiz tumceleri silmek
kuralma yonelik 1 kazamm, ozet yazdirmaya yonelik 4 kazamm
bulumnaktayken, bazi ttimceleri genellemek ve bazi tumceleri
yapilandirmak kurallanna yonelik bir kazarum bulunmadigr
goru lmn stu r .
llkogretim 5. smif Turkce Dersi Ogretim Programi'nda kaynak
metnin ana dusuncesini belirlemek/olusturmak, ana dusunceye
baglanan yardimci dusunceleri belirlemek kurallanna ve ozet
yazdirmaya yonelik 4 kazamm, onernsiz ve gereksiz tumceleri silmek
kuralma yonelik 2 kazarum bulunmaktadir. Buna karsilik bazi
tumceleri genellemek ve bazi tumceleri yapilandirmak kurallanna
yonelik bir kazamm bulunmamaktadir.
Ilkogretim 6., 7. ve 8. sunf Turkce Dersi Ogretim Prograrru'nda
kaynak metnin ana dusuncesini belirlemek/olusturmak ve ana
dustlnceye baglanan yardimci dustmceleri belirlemek kurallarma
yonelik 4 kazarum, ozet yazdirmaya yonelik 1 kazamm
bulunmaktayken, onernsiz ve gereksiz tumceleri silmek, bazi
tumceleri genellemek ve bazi tumceleri yapilandirmak kurallanna
yonelik bir kazamm bulunmamaktadir.
Ozetleme becerisi etkinlikleri/kurallannm Turkce Dersi
Ogretim Programi 'ndaki ve cahsma kitaplanndaki dagihmi ise su
sekildedir:
151
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 9/12
Tiirkce Ogl'etitlli Uzerine Caltsmalar
Cizelge 3. Ozetleme Becerisi Etkinlikleri/Kurallarmm Turkce Dersi
Ogretim Progranu'ndaki ve Cahsma Kitaplarmdaki Dagthrm
lAna
Kaynak metnin ana ~li~iinceye Onemsiz
dtlsllncesini baglanan ve Bazi Bazi Ozet
Srm belirleme/olusturrna ~ardimci ~ereksiz ttim celeri U mceleri yazdirma
~ii~iinceleri umceleri ~enelleme ~apllandlrma
belirleme silme
Program Kitap Progr. K itap Prg. ~itap Prg. K itap Prg. Kitap P rg. K ita p
3 Var 2 Yok Var Yok 2 Yok Var 3- -
4 Var 13 Var 2 Var Yok Yok Var- - -
5 Var 5 Var 1 Var Yok Yok Var 3- -6 Val' 7 Var 1 Yok Yok Yok Var 1- - -7 Var 9 Var 2 Yok Yok Yok Var 1- -8 Var 10 Var 7 Yok Yok Yok Var- - - -
llkogretim Turkce Dersi Ogretim Programi'nda kaynak metnin
ana dusuncesini belirleme/olusturma kurahna yonelik butun snuflar
duzeyinde kazammlann yer aldigt gorulmektedir. Buna uygun olarak
Ilkogretim 3. srmftan 8. snufa kadar butun Turkce dersi cahsma
kitaplannda bu kurala uygun etkinliklerin bulundugu belirlenmistir.
llkcgretim Turkce Dersi Ogretim Programi'nda 3. srruflar icin
ana dusunceye baglanan yardimci dttsunceleri belirleme kurahna
yonelik bir kazamm bulunmamaktadir. Buna uygun olarak Ilkogretim
3. simf Turkce ogrenci calisma kitabmda da bu kurala uygun biretkinligin bulunmadigi gorulmektedir. Buna karsihk Ilkogretim
Turkce Dersi Ogretirn Programi 'nda diger simf duzeyleri icin ana
dusunceye baglanan yardimci dusunceleri belirleme kuralma yonelik
kazarumlann yer aldigi ve bu srmflann ogrenci cahsma kitaplannda
da bu kazarnma yonelik etkinliklere yer verildigi saptanrmstir.
llkogretim Turkce Dersi Ogretim Programi'nda 3, 4 ve 5.
simflar icin onemsiz ve gereksiz tumceleri silme kurahna yonelik
152
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 10/12
Ttirkce Ogretimi Uzerine Caltsmalar
kazammlar yer aldigr hal de, bu siruflar icin hazirlanan ogrenci cahsma
kitaplarmda bu kuralla ilgili herhangi bir etkinligin bulunmadigr
belirlenmistir, Buna karsihk programda 6, 7 ve 8. smiflar icin bu
kurala yonelik bir kazamm olmadigi gibi bu suuflar icin hazirlanan
ogrenci cahsma kitaplannda da bu kuralla ilgili herhangi bir etkinlikbulunmamaktadir.
Ilkogretim Turkce Dersi Ogretim Programi'nda bazi tumceleri
genelleme kuralma yonelik hicbir snuf duzeyinde bir kazamm yer
almamaktadir. Ancak buna ragmen Ilkogretim 3. simf Turkce ogrenci
cahsma kitabmda bu kurala yonelik 2 adet etkinlik bulunmaktadir.
Ilkogretim Turkce Dersi Ogrctim Programi'nda bazi tumceleri
yapilandrrma kurahna yonelik hicbir siruf duzeyi icin herhangi bir
kazammm yer almadigi gorulmustur. Bununla birlikte cahsmakitaplannm hicbirinde bu kuralla ilgili bir etkinlikle
karsilasrlmarmstrr,
llkogretim Turkce Dersi Ogretim Prograrru'nda buttm srmf
dtizeyleri icin ozet yazdirmaya yonelik kazammlar bulunmasma
ragmen sadece llkogretim 3, 5, 6 ve 7. srmf ogrenci cahsma
kitaplannda ozet yazdirmaya yonelik etkinlikler bulundugu,
Ilkogretim 4. ve 8. smif Turkce dersi ogrenci cahsma kitaplannda ise
ozet yazdirmaya yonelik etkinliklerin yer almadigi saptanrmstir.
V. Sonue
Bulgular bolumunde sunulan veriler topluca degerlendirilince,
Turkce Ogretim Programmda ozetlemeye iliskin silme, yapilandirma
ve genelleme metinsel islemlerine iliskin kazammlann olmadigma
tamk olunmaktadir. Bu duruma kosut olarak ders kitaplannda da bu
metinsel islemlere yonelik etkinliklerin yer almadigma tamk
olunmaktadir. Ancak bu toplu gornnumun bir istisnasi ile
karsrlasilrmsttr. 0 da sudur: Genelleme metinsel islemine iliskin
Turkce Ogretimi Programmda herhangi bir kazamm yer almazken,
ucuncti snuf Turkce ders kitabmda bu metinsel isleme yonelik iki
etkinlik ile karsilasrlrmstir.
Ozetleme ediminin hem anlama hem de anlatma becerilerinin
gelistirilmesi bakimmdan son derece onemli olmasma karsm, ilgili
arasnrmalann (Bkz. Garner, 1982; Ciknkci, 2004) sonuclan da
153
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 11/12
Tiirkce Ogre ti fn i U z er in e Calismalar
gostermektedir ki, ogrenciler konu tiimcesi secme, konu tiimcesi
olusturma, genelleme/yapilandirma gibi list duzey bilissel islem
yaparak kaynak metni donusturmeyi gerektiren islemleri yapmamakta
ya da yapamamaktadirlar, Bu durumun bir nedeni olarak da Turkce
Ogretim Programmda bunlara iliskin kazarumlann olmamasi ve bun a
kosut olarak da del's kitaplarmda bunlara iliskin etkinliklerin yer
almamasi gosterilebilir.
Ogretim etkinliklerinin egitbilimsel acidan kolaydan zora
dogru planlanmasi gerekir. Bu baglamda ozetleme becerisine iliskin
metinsel islemlerin dagihmmm da bu ilke geregi kolaydan zora dogru
belirli bir plan icerisinde gerceklestirilmesi gerekir. Ancak elde
ettigimiz bulgulardan cikan sonuc sudur ki, ozellikle anadusunceye
iliskin etkinliklerin dagiluru, son derece duzensiz ve plansiz bir
bicimde gerceklestirilmistir. Oysa bu temel ilkeye Programda
uyuldugu gozukmektedir.
Bu baglamda Turkce Ogretim Programmm kazammlan arasma
ozet yazmayla ilgili yapilandirma, genelleme ve silme gibi metinsel
islemlere yonelik kazammlann da eklenmesi, buna kosut olarak del's
kitaplanna da bu kazarnmlan elde etmeyi saglamaya yonelik
etkinliklerin katilmasi ve del's kitaplanndaki ozetlemeyle ilgili
etkinliklerin egitbilimsel ilkelere bagh olarak belirli bir duzenicerisinde dagmlmasi yontmde oneriler getirilebilir.
Kaynakca
Akyol, H. (2006). Tiirkce ogretim yontemleri. Ankara: K6k Yayincihk.
Ciknkci, S. (2004). jlkogretim Ggrencilerinde Ozetleme Becerisinin
Gelisimi. Unpublished PhD Dissertation. Ankara University, Institute
of Social Sciences. Ankara.
Day, J. D. (1986). Teaching summarization skills: influences of student
ability level and strategy difficulty. Cognition and instruction, Vol.
3(3),193-210.
Friend R. (2001). Effects of strategy instruction on summary writing of
college students. Contemporary Educational Psychology, Vol. 26, 3-
24.
Foos P. W. (1995). The effect of variations in text summarization
opportunities on test performance. Journal of Experimental
Education. Vol. 63, 2, 89-96.
154
8/3/2019 Özetleme Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Etkinlikler
http://slidepdf.com/reader/full/oezetleme-becerisinin-kazandirilmasina-yoenelik-etkinlikler 12/12
Tilrkce Og re tim i U ze rin e Caltsmalar
Garner, R. (1982). Efficient text summarization: cost and benefits. Journal of
Education Research, Vol. 75(5),275-280.
Gunay, D. (2001). Metin Bilgisi, istanbul: Multilingual Yaymlan.
Hare, V. C. & Borchardt, K. M. (1984). Direct instruction of summarization
skills. Reading Research Quarterly, Vol. 20, 62-78.
McNamara, D. E. S., Ozuru, Y., Best, R. & O'Reilly, T. (2007). The 4-
pronged comprehension strategy framework. In: D. S., MacNamara,
(Eds.), Reading Comprehension Strategies Theories, Interventions,
and Technologies. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, Inc.
Nelson, J. R. & Smith, D. J. (1992). The effects of teaching a summary skills
strategy to students identified as learning disabled on their
comprehension of science text. Education&Treatment of Children,
Vol. 15(3),228-244.
Ozbay, M. (2003). Ogretmen Goruslerine Gore llkogretim Okullarmda
Turkce Ogretimi, Ankara: Golge Ofset Matbaacihk..Rinehart, S. D., Stahl, S. A. & Erickson, L. G. (1986). Some effects of
summarization training on reading and studying. Reading Research
Quarterly, Vol. 21,4,422-238.
Ross, S. M. & DiVesta, F. J. (1976). Oral summary as a review strategy for
enhancing recall of text material. Journal of Educational Psychology,
Vol. 68, 689-695.
Trabasso, T & Bouchard, E. (2002). Teaching readers how to comprehend
text strategically. In: C. C. Block, & M. Pressley, (Eds.),
Comprehension instruction. New York: The Guilford Press.
Wittrock, M. C. & Alesandrini, K. (1990). Generation of summaries and
analogies and analytic and holistic abilities. American Educational
Research Journal, Vol. 27(3), 489-502.
155