1
Giraffe
Inleiding
In het kader van de Gezonde School heeft de Giraffe
ervoor gekozen om in het schooljaar 2011-2012
extra aandacht te besteden aan het thema pesten.
Om een duidelijk beeld te krijgen van de omvang en
de aard van de pestproblematiek op de school is een
vragenlijst afgenomen. In onderstaand
rapport worden de resultaten daarvan beschreven.
Naar aanleiding van het rapport kan de school
samen met de schooladviseur van de GGD
activiteiten bepalen om pesten te voorkomen
en tegen te gaan. Volgens de Gezonde School is het
belangrijk een gezondheidsthema structureel aan te
pakken op verschillende niveaus: signalering,
gezondheidseducatie, omgeving en beleid &
regelgeving. Voor meer informatie hierover kunt u
contact opnemen met uw gezonde schooladviseur of
kijken op www.gezondeschoolzhz.nl.
Leeswijzer
Het rapport bestaat uit een aantal delen. In het
eerste deel wordt kort uiteengezet wat pesten
precies inhoudt en worden kort de belangrijkste
gegevens over pesten weergegeven voor groep 5 en
6. Dit document kan openbaar gebruikt worden.
Het tweede, derde en vierde deel bevatten
vertrouwelijke informatie en zijn alleen bedoeld voor
de docenten van de betreffende klassen. Het is dan
ook niet de bedoeling dat deze documenten in het
openbaar gepubliceerd worden. In deze delen wordt
per klas beschreven wat resultaten zijn uit de
vragenlijst en het sociogram over pesten. Ten slotte
worden er per klas conclusies gegeven waar de
docent mee aan de slag kan.
Alle documenten zijn zo opgebouwd dat ze los van
elkaar gebruikt kunnen worden.
Wat is pesten?
We maken hier gebruik van de volgende definitie van
pesten die afkomstig is van Olweus (1993):
Een leerling wordt gepest als hij of zij herhaaldelijk
en voor een langere periode wordt blootgesteld aan
negatieve acties verricht door één of meerdere
leerlingen.
Met een negatieve actie wordt bedoeld dat één of
meerdere leerlingen bewust een andere leerling pijn
doet, fysiek, met woorden of op andere manieren.
Bij pesten is er sprake van een verschil in macht
tussen leerlingen, in fysiek of psychologisch opzicht.
Er is vaak geen duidelijke aanleiding bij de gepeste.
Het verschil tussen pesten en plagen
Plagen en pesten worden vaak door elkaar gehaald.
Het is plagen als leerlingen aan elkaar gewaagd zijn:
de ene keer doet de een iets onaardigs, een
volgende keer is het de ander. De geplaagde kan
zichzelf verdedigen. Het is een spelletje, soms niet
leuk, maar nooit echt bedreigend.
Soms kan het moeilijk zijn om aan te geven of
plagen ook opgevat moet worden als pesten.
Plagen wordt 'pesten' als het gemeen of steeds
herhaald wordt en als de betrokkene duidelijk
aangeeft dat hij hier niet van gediend is.
Pestprofiel
2011-2012
De Giraffe
2
Omvang van pesten
Het aantal kinderen dat in Nederland gepest wordt,
is net als in de ons omringende landen, hoog. Enkele
cijfers uit onderzoeken in Nederland:
Uit onderzoek (TNO, 2008) blijkt dat 21%van de
leerlingen ten minste twee keer per maand
gepest wordt en dat 7% van de leerlingen twee
keer per maand zelf pesten.
Over het algemeen worden jongens meer gepest dan
meisjes. Pesten gebeurt meestal tussen
groepsgenoten. Hoewel direct pesten vooral bij
jongens voorkomt, pesten ook veel meisjes elkaar.
Bij pesten onder meisjes is er minder sprake van
fysiek geweld, waardoor het pesten minder zichtbaar
is. Meisjes gebruiken vaker indirecte methodes zoals
roddels, uitsluiting uit de vriendengroep en
manipulatie van vriendschappen, zoals het afpakken
van iemands ‘beste vriendin’.
Pesten vindt vooral plaats op school: op het
schoolplein na school of tijdens pauzes, op de gang
of op meer verborgen plekken, zoals bij de
fietsenstalling. Veel van de gepeste leerlingen geven
aan dat ze (ook) gepest worden tijdens de les en in
de groep.
Gevolgen van pesten
De gevolgen van pesten kunnen heel ernstig zijn.
Kinderen die worden gepest hebben vaker last van
hoofdpijn, slaapproblemen, buikpijn, bedplassen,
vermoeidheid en depressie. Daarnaast worden de
kunnen gepeste kinderen hun interesse voor school
kwijtraken, concentratieproblemen hebben en
wellicht slechter gaan presteren op school. Soms is
hun zelfbeeld zo slecht dat zij zichzelf
verantwoordelijk achten voor het pesten.
Leerlingen die gepest worden, kunnen ook op de
lange termijn en op volwassen leeftijd nog last
hebben van een tekort aan zelfvertrouwen en
depressieve gevoelens (Olweus, 1993).
Ook voor kinderen die zelf pesten heeft dit negatieve
gevolgen. Als volwassenen zelden of nooit
tussenbeide komen om het pesten te stoppen, of hun
duidelijke afkeuring zelden laten blijken, kan dat
makkelijk als een signaal opgevat worden dat ze de
gebeurtenissen stilzwijgend goedkeuren. Eén op de
vier pesters vertoont later meer of minder ernstig
crimineel gedrag (Olweus, 1993).
Ten slotte kan het pesten negatieve gevolgen
hebben voor de sfeer in de groep en op school. In
groepen of op scholen waar pesten veel voorkomt,
voelen de leerlingen zich onzekerder en gaan ze niet
graag naar school. Dat kan onder meer tot gevolg
hebben, dat de school niet langer een goede en
veilige leeromgeving is voor leerlingen en vooral
voor die leerlingen die gepest worden (Olweus,
2006).
Cyberpesten Helaas biedt het internet naast plezier en kennis ook
veel mogelijkheden om te pesten. Pesten via sms,
MSN, of bijvoorbeeld youtube-filmpjes noemen we
cyberpesten
De gevolgen van cyberpesten zijn voor de gepesten
vaak ernstiger dan volwassenen vermoeden. Pesten
via het internet is doorgaans veel harder dan pesten
in het gewone leven, omdat de pesters gemakkelijk
anoniem kunnen blijven. Daardoor weet de gepeste
niet wie het doet en dat versterkt het gevoel van
onveiligheid. De gepeste kan zich niet verweren
tegen de pester en kan iedereen gaan verdenken.
Reageren op pesterijen via internet verschilt niet
wezenlijk van datgene wat je doet om pesten in het
echte leven aan te pakken: ouders en leerkrachten
moeten optreden tegen de daders, praten met alle
betrokkenen en kinderen beschermen om ze
weerbaar te maken.
Enkele cijfers over cyberpesten onder kinderen:
15% van de kinderen pest op internet;
12% van de kinderen wordt wel eens gepest via
internet;
meisjes worden vaker digitaal gepest dan
jongens;
33% pest terug;
45% vindt cyberpesten net zo erg als ‘gewoon’
pesten;
80% weet niet wie het doet;
56% vertelt dit aan vrienden;
37% vertelt dit aan ouders;
24% vertelt dit aan de leerkracht (Akker, 2005;
Aerdts et al., 2006)
3
Pesten op de Giraffe
Op de Giraffe wordt gepest. In elke klas komt pesten
op een andere manier voor, maar er zijn ook
overeenkomsten binnen de verschillende klassen.
Hieronder worden de algemene conclusies uit de
vragenlijst en het sociogram weergegeven die voor
de school aandachtspunten zijn:
- Bijna 1 op de vijf leerlingen wordt minimaal 1
keer per week gepest (18,5%).
- Wanneer leerlingen gepest worden gebeurt dit
vooral door meerdere leerlingen.
- Pesten gebeurt vooral op het schoolplein.
- Veel kinderen (32%) vertellen niet aan de
leerkracht dat ze worden gepest.
- Kinderen denken dat ze zelf niet of nauwelijks
pesten, terwijl uit het sociogram blijkt dat
medeleerlingen vinden dat ze dit wel regelmatig
doen.
- De meeste leerlingen geven aan dat
leerkrachten of andere volwassenen de gepeste
leerling op het schoolplein helpen.
Gebruikte bronnen:
Voor het opstellen van het rapport zijn de volgende
bronnen gebruikt:
Akker, H. van den (2005). Online pesten: geintje of
kwetsend? Qrius ten behoeve van Planet
Internet.
Bolman, C., Dehue, F., Völlink, T. (2006).
Cyberpesten: Big Deal?! Open Universiteit
Nederland in opdracht van GGD Zuid Limburg
Dorst, A. van, Wiefferink, K., Dusseldorp, E., Galindo
Garre, F., Crone, M. & Paulussen, Th.
(2008). Preventie van pesten op
basisscholen volgens de PRIMA-methode.
TNO Leiden.
Fekkes, M. (2005). Bullying among elementary
school children: Amsterdam Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we
know and what we can do. Oxford UK:
Blackwell Publishing.
Olweus, D. (2006). Olweus’ Core Program Against
Bullying and Antisocial Behavoior: A
Teacher Handbook. Hazelden
Publishing & Educational Services.
Zeijl, E., Crone, M., Wiefferink, K., Keuzenkamp, S.
& Reijneveld, M. (2005). Kinderen in
Nederland. Den Haag/Leiden, SCP/TNO.
Colofon
GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO
Telefoon: 078-770 3401, [email protected],
www.ggdzhz.nl
Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: 078 770 85 00.
4
Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit
de vragenlijst en het sociogram over pesten voor
leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is
door leerlingen van groep 5 van de Giraffe in het
Dorp in schooljaar 2011-2012 ingevuld.
Methode
In februari 2012 (schooljaar 2011-2012) hebben de
leerlingen uit groep 5 van de Giraffe in het Dorp de
vragenlijst en het sociogram over pesten ingevuld.
Dit gebeurde in het kader van de Gezonde School.
Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk op de
hoogte gesteld van het onderzoek.
De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en
anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst .
De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst
aan bod: ‘gepest worden’, ‘zelf pesten’ en ‘wat wordt
er tegen pesten gedaan?’.
Achtergrondkenmerken
De vragenlijst is ingevuld door 20 leerlingen
(100%), 11 jongens en 9 meisjes. De meeste
leerlingen zijn 8 jaar of 9 jaar, een leerling is 10
jaar oud. Gemiddeld hebben de leerlingen 5,65
vrienden.
Het sociogram
In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie
gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen
aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk
vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van
het sociogram over pesten en gepest worden.
Naam Wordt gepest Pest anderen
Anneke Jansen 3 0
Carl i jn van Loon 5 0
Carlo Pieters 9 5
Dion Michels 8 3
Erwin Lammers 2 2
Fatima Hossani 7 0
Fabienne van Laarhoven 7 0
Geraldine Niemen 3 0
Hans Jochemsen 2 14
Iris Duin 5 0
Julia de Groot 9 2
Kim W estbroek 2 0
Leo Dirks 7 4
Mark Nijnens 4 2
Nina de Lange 4 0
Peter Peeters 4 10
Ricardo Jansen 3 1
Rik van Huis 3 2
Twan Vinken 2 1
Victor W agenmans 2 0
*De namen en uitslagen zijn fictief
Volgens de meeste leerlingen zijn er 2 kinderen die
vooral pesten en 6 leerlingen worden volgens de
leerlingen gepest in de klas. In het sociogram is te
zien dat een aantal kinderen volgens medeleerlingen
zowel gepest worden als zelf pesten. Slachtoffers
van pesten en kinderen die zelf pesten én gepest
worden lopen een groot risico op het ontwikkelen
van psychosociale problemen (Fekkes, 2005).
In de volgende tabel is aangegeven wat de
leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is
Pestprofiel
leerlingen basisonderwijs Groep 5
2011-2012
De Giraffe
5
gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het
leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze
het minst leuk vonden.
Naam Meest
leuk
Minst
leuk
Index sociale
voorkeur
Anneke Jansen 3 0 3
Carl i jn van Loon 6 1 5
Carlo Pieters 0 6 -6
Dion Michels 2 7 -5
Erwin Lammers 1 3 -2
Fatima Hossani 1 4 -3
Fabienne van Laarhoven 6 1 5
Geraldine Niemen 2 0 2
Hans Jochemsen 1 11 -10
Iris Duin 1 4 -3
Julia de Groot 0 3 -3
Kim W estbroek 6 2 4
Leo Dirks 2 2 0
Mark Nijnens 4 1 3
Nina de Lange 6 2 4
Peter Peeters 1 9 -8
Ricardo Jansen 8 0 8
Rik van Huis 2 2 0
Twan Vinken 3 2 1
Victor W agenmans 5 0 5
Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk
gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken
wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat
de leerlingen die zelf pesten volgens het sociogram
ook het minst leuk gevonden worden door de groep.
Gepest worden
Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke
manier gepest wordt hebben de leerlingen een
aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de
afgelopen drie maanden.
Veel kinderen in groep 5 vinden dat ze gepest
worden. Dit uit zich volgens hen vooral in de leugens
of vervelende dingen die er over hen verteld worden
en in bedreigingen of gedwongen worden dingen te
doen die ze eigenlijk niet willen. De volgende tabel
geeft weer op welke manier de leerlingen zich vooral
gepest voelen.
Hoe vaak is de laatste 3
maanden het volgende
gebeurd?:
(bijna)
nooit
2/3 x per
maand
≥ 1 x per
week
op school gepest? 65 10 25
uitgescholden, uitgelachen of
belacheli jk gemaakt? 80 15 5
Door andere leerl ingen op
school buitengesloten? 60 35 5
geschopt, geslagen, geduwd,
op een andere manier expres
pi jn gedaan?
85 15 0
Dat andere leerl ingen op school
leugens of vervelende dingen
over jou vertelden?
75 10 15
er op school iets van jou werd
afgepakt, verstopt of expres
kapot gemaakt?
85 10 5
je op school bedreigd werd of
gedwongen werd om dingen te
doen die je niet wilde?
80 5 15
In onderstaande tabel wordt duidelijk waar de
leerlingen vooral gepest worden.
Locatie van gepest worden in en rondom school %
in de klas waar de juf of meester bi j was 35
in de klas waar de juf of meester niet bi j was 25
in de gangen van de school 30
in de overbl i j fruimte van de school 5
op het schoolplein 65
op weg van huis naar school of van school naar huis 15
Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten
het toezicht van de leerkracht. Pesten gebeurt
vooral op het schoolplein
De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel
leerlingen ze gepest worden. 25% van alle leerlingen
wordt door 1 medeleerling gepest, 25% door 2 of 3
medeleerlingen, 20% door 4 of meer leerlingen.
Op de vraag of er andere leerlingen in de klas
gepest worden, geeft 85% aan dat er in de klas
gepest wordt. 70% zegt dat er meerdere leerlingen
in de klas gepest worden.
6
Tot slot geeft 30% van alle leerlingen aan dat ze
niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze
gepest worden.
Zelf pesten
Niemand denkt dat hij zelf vaak pest (meer dan 2 of
drie keer per maand), 40% geeft aan nooit te
pesten. 10% van de leerlingen sluit anderen wel
eens buiten, 5% van de leerlingen heeft weleens iets
van iemand afgepakt, verstopt of expres kapot
gemaakt. 5% van de leerlingen geeft aan ongeveer 1
keer per week iemand te hebben bedreigd of
gedwongen dingen te doen die de ander eigenlijk
niet wilde.
Hoe vaak heb je de laatste 3
maanden:
(Bijna)
nooit
2/3x
maand
1x per
week
iemand niet laten mee doen als
die dat wilde? 90% 10% 0%
iets van iemand afgepakt,
verstopt of expres kapot
gemaakt?
95% 5% 0%
iemand bedreigd of gedwongen
om dingen te doen die hi j /zi j
eigenli jk niet wilde?
95% 0% 5%
Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen
de volgende antwoorden:
Locatie van zelf pesten in en rondom school %
in de klas waar de juf of meester bi j was 5
in de klas waar de juf of meester niet bi j was 15
in de gangen van de school 5
in de overbl i j fruimte van de school 15
op het schoolplein 20
op weg van huis naar school of van school naar h uis 0
Wat wordt er tegen pesten gedaan?
Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de
leerprestaties van de leerlingen en het
zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het
belangrijk dat de school acties onderneemt om
pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is
nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten
tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten.
In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen
en leerkrachten doen als er op het schoolplein
gepest wordt:
Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%)
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen?
20 30
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen?
15 35
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan de juffen en de meesters of andere volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen?
20 70
Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf
of meester met hen ging praten als ze werden
gepest of zelf pestten. 20% van de leerlingen geeft
aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze
worden gepest, 25% geeft aan dat er meestal of
altijd wel met hen over gepraat wordt door de
leerkracht.
Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt
30% dat de leerkracht hier niet met hen over praat,
25 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met
hen over praat.
Conclusies:
Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de
volgende zaken geconcludeerd worden:
- Er wordt in de klas gepest (25% wordt
ongeveer 1x per week gepest).
- Er worden in groep 5 meerdere leerlingen
gepest.
- Er worden vooral leugens over elkaar verteld
of kinderen worden bedreigd of gedwongen
dingen te doen die ze niet willen.
- Het pesten vindt vooral plaats op het
schoolplein, maar ook vaak in de klas waar
de leerkracht bij is.
- Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit
vaak door meerdere leerlingen.
- Veel kinderen vertellen niet aan de
leerkracht dat ze gepest worden.
- Kinderen denken dat ze zelf nooit of
nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram
blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit
wel regelmatig doen.
- De meeste leerlingen geven aan dat
leerkrachten of andere volwassenen de
gepeste leerling op het schoolplein helpen.
Colofon
GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO
Telefoon: 078-770 3401, [email protected],
www.ggdzhz.nl
Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: 078 770 85 00.
7
Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit
de vragenlijst en het sociogram over pesten voor
leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is
door leerlingen van groep 5/6 van de Giraffe in Het
Dorp in schooljaar 2011-2012 ingevuld.
Methode
In februari 2012 (schooljaar 2011-2012) hebben de
leerlingen uit groep 5/6 van de Giraffe in Het dorp
de vragenlijst en het sociogram over pesten
ingevuld. Dit gebeurde in het kader van de Gezonde
School. Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk
op de hoogte gesteld van het onderzoek.
De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en
anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst .
De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst
aan bod: ‘gepest worden’, ‘zelf pesten’ en ‘wat wordt
er tegen pesten gedaan?’.
Achtergrondkenmerken
De vragenlijst is ingevuld door 17 leerlingen
(94,44%), 8 jongens en 9 meisjes. De meeste
leerlingen zijn 9 jaar of 10 jaar, een leerling is 8
jaar oud. Gemiddeld hebben de leerlingen 5,76
vrienden.
Het sociogram
In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie
gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen
aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk
vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van
het sociogram over pesten en gepest worden.
Naam Wordt gepest Pest anderen
Carlo Pieters 0 1
Dion Michels 0 1
Fatima Hossani 3 0
Fabienne van Laarhoven 0 1
Hans Jochemsen 2 2
Leo Dirks 2 3
Nina de Lange 3 0
Pien Huis 3 0
Rik jansen 0 1
Rian Muis 2 1
Rosanne Luijten 3 0
Sanne Jonker 0 0
Twan Vinken 6 4
Tessa Kop 1 1
Talitha Dijk 2 5
Vera Boon 8 13
Victor Wagenmans 0 1
Willem Maas 1 5
In het sociogram is te zien dat de kinderen die
volgens medeleerlingen vooral pesten ook veel
gepest worden. Daarnaast zijn er nog twee
leerlingen die volgens medeleerlingen vooral pesten.
Slachtoffers van pesten en kinderen die zelf pesten
én gepest worden lopen een groot risico op het
ontwikkelen van psychosociale problemen (Fekkes,
2005).
In de volgende tabel is aangegeven wat de
leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is
gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het
leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze
het minst leuk vonden.
Pestprofiel
leerlingen basisonderwijs Groep 5/6
2011-2012
De Giraffe
8
Naam Meest
leuk
Minst
leuk
Index voor
sociale voorkeur
Carlo Pieters 4 1 3
Dion Michels 3 0 3
Fatima Hossani 2 2 0
Fabienne van
Laarhoven 4 3 1
Hans Jochemsen 0 6 -6
Leo Dirks 4 1 3
Nina de Lange 1 0 1
Pien Huis 1 2 -1
Rik jansen 5 2 3
Rian Muis 6 4 2
Rosanne Luijten 1 3 -2
Sanne Jonker 5 1 4
Twan Vinken 4 1 3
Tessa Kop 1 3 -2
Talitha Dijk 1 5 -4
Vera Boon 1 13 -12
Victor
Wagenmans 5 0 5
Willem Maas 3 4 -1
Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk
gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken
wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat
de leerling die zelf het meest pest en gepest wordt
volgens de klas ook het minst leuk gevonden wordt
door de groep.
Gepest worden
Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke
manier gepest wordt hebben de leerlingen een
aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de
afgelopen drie maanden.
Een aantal kinderen in groep 5 vindt dat hij of zij
gepest wordt. Dit uit zich volgens hen vooral in de
leugens of vervelende dingen die er over hen verteld
worden. Daarnaast zijn er ook een aantal kinderen
die aangeven de afgelopen 3 maanden zijn
buitengesloten, geschopt, geslagen geduwd of
expres zijn pijn gedaan en via internet zijn gepest.
De volgende tabel geeft weer op welke manier de
leerlingen zich vooral gepest voelen.
Hoe vaak is de laatste 3
maanden het volgende
gebeurd?:
(bijna)
nooit
(%)
2/3 x
maand
(%)
≥ 1 x per
week
(%)
op school gepest? 71 12 18
uitgescholden, uitgelachen
of belachelijk gemaakt? 82 12 6
Door andere leerl ingen op
school buitengesloten? 76 12 12
geschopt, geslagen,
geduwd, op een andere
manier expres pijn
gedaan?
76 12 12
Dat andere leerl ingen op
school leugens of
vervelende dingen over jou
vertelden?
70 12 18
er op school iets van jou
werd afgepakt, verstopt of
expres kapot gemaakt?
94 6 0
je op school bedreigd werd
of gedwongen werd om
dingen te doen die je niet
wilde?
88 6 6
je door leerl ingen van jouw
school via internet bent
gepest, bijvoorbeeld via e-
mail, MSN of op een
website?
89 0 12
In onderstaande tabel wordt duidelijk waar de
leerlingen vooral gepest worden.
Locatie van gepest worden in en rondom school %
in de klas waar de juf of meester bi j was 12
in de klas waar de juf of meester niet bi j was 41
in de gangen van de school 29
in de overbl i j fruimte van de school 35
op het schoolplein 53
op weg van huis naar school of van school naar huis 29
Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten
het toezicht van de leerkracht. Pesten gebeurt
vooral op het schoolplein
De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel
leerlingen ze gepest worden. 18% van alle leerlingen
9
wordt door 1 medeleerling gepest, 29% door 2 of 3
medeleerlingen, 30% door 4 of meer leerlingen.
Op de vraag of er andere leerlingen in de klas
gepest worden, geeft 77% aan dat er in de klas
gepest wordt. 53% zegt dat er meerdere leerlingen
in de klas gepest worden.
Tot slot geeft 35% van alle leerlingen aan dat ze
niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze
gepest worden.
Zelf pesten
Niemand denkt dat hij zelf vaak pest (vaker dan 2 of
3 keer per maand), 35% geeft aan nooit te pesten.
6% scheldt of lacht anderen wel eens uit of vertelt
leugens of vervelende dingen over anderen.
Hoe vaak heb je de laatste 3
maanden:
Nooit
%
1 of 2
x (%)
2/3 x per
maand (%)
Iemand uitgescholden,
uitgelachen of belacheli jk
gemaakt?
59 35 6
Leugens of vervelende dingen
over iemand verteld? 65 29 6
Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen
de volgende antwoorden:
Locatie van zelf pesten in en rondom school %
in de klas waar de juf of meester bi j was 0
in de klas waar de juf of meester niet bi j was 0
in de gangen van de school 6
in de overbl i j fruimte van de school 0
op het schoolplein 24
op weg van huis naar school of van school naar huis 6
Wat wordt er tegen pesten gedaan?
Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de
leerprestaties van de leerlingen en het
zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het
belangrijk dat de school acties onderneemt om
pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is
nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten
tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten.
In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen
en leerkrachten doen als er op het schoolplein
gepest wordt:
Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%)
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen?
0 36
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen?
18 18
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan de juffen en de meesters of andere volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen?
0 70
Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf
of meester met hen ging praten als ze werden
gepest of zelf pestten. 6% van de leerlingen geeft
aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze
worden gepest, 36% geeft aan dat er meestal of
altijd wel met hen over gepraat wordt door de
leerkracht.
Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt
12% dat de leerkracht hier niet met hen over praat,
30 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met
hen over praat.
Conclusies:
Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de
volgende zaken geconcludeerd worden:
- Er wordt in de klas gepest (18% wordt
minimaal 1x per week gepest).
- Er worden in groep 5/6 waarschijnlijk
meerdere leerlingen gepest.
- Er worden vooral leugens over elkaar verteld
of kinderen worden gepest via internet.
- Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit
vaak door meerdere leerlingen en op het
schoolplein.
- Veel kinderen vertellen niet aan de
leerkracht dat ze gepest worden.
- Kinderen denken dat ze zelf nooit of
nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram
blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit
wel regelmatig doen.
- De meeste leerlingen geven aan dat
leerkrachten of andere volwassenen de
gepeste leerling op het schoolplein helpen.
Colofon
GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO
Telefoon: 078-770 3401, [email protected],
www.ggdzhz.nl
Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: 078 770 85 00.
10
Dit Pestprofiel bevat de belangrijkste resultaten uit
de vragenlijst en het sociogram over pesten voor
leerlingen van het basisonderwijs. De vragenlijst is
door leerlingen van groep 6 van de Giraffe in Het
Dorp in schooljaar 2011-2012 ingevuld.
Methode
In februari 2012 (schooljaar 2011-2012) hebben de
leerlingen uit groep 6 van de Giraffe in Het Dorp de
vragenlijst en het sociogram over pesten ingevuld.
Dit gebeurde in het kader van de Gezonde School.
Ouders zijn door de school vooraf schriftelijk op de
hoogte gesteld van het onderzoek.
De vragenlijst werd door de leerlingen individueel en
anoniem ingevuld via een digitale vragenlijst .
De volgende onderwerpen kwamen in de vragenlijst
aan bod: ‘gepest worden’, ‘zelf pesten’ en ‘wat wordt
er tegen pesten gedaan?’.
Achtergrondkenmerken
De vragenlijst is ingevuld door 17 leerlingen (89%),
10 jongens en 7 meisjes. De leerlingen zijn 9 jaar of
10 jaar. Gemiddeld hebben de leerlingen 6,24
vrienden.
Het sociogram
In het sociogram is aan de leerlingen gevraagd wie
gepest wordt en wie pesten. Ook hebben de kinderen
aangegeven wie ze het meest leuk en het minst leuk
vinden. In de eerste tabel staan de resultaten van
het sociogram over pesten en gepest worden.
Naam Wordt gepest Pest anderen
Carlo Pieters 0 2
Dion Michels 13 2
Fatima Hossani 0 2
Fabienne van Laarhoven 0 2
Hans Jochemsen 0 0
Leo Dirks 0 0
Nina de Lange 0 0
Pien Huis 1 2
Rik jansen 3 0
Rian Muis 0 0
Rosanne Luijten 2 6
Simon Jonker 2 1
Twan Vinken 5 1
Tessa Kop 0 8
Talitha Dijk 0 7
Vera Boon 0 2
Victor Wagenmans 0 0
Willem Maas 0 1
Wilco Adams 0 0
Volgens de meeste leerlingen zijn er 3 kinderen die
vooral pesten en 2 leerlingen worden volgens
medeleerlingen gepest in de klas. Slachtoffers van
pesten en kinderen die zelf pesten én gepest worden
lopen een groot risico op het ontwikkelen van
psychosociale problemen (Fekkes, 2005).
In de volgende tabel is aangegeven wat de
leerlingen van elkaar vinden. Alle leerlingen is
gevraagd 3 medeleerlingen aan te kruisen die ze het
leukst vonden en 3 leerlingen aan te kruisen die ze
het minst leuk vonden.
Pestprofiel
leerlingen basisonderwijs Groep 6
2011-2012
De Giraffe
11
Naam Meest
leuk
Minst
leuk
Index voor
sociale voorkeur
Carlo Pieters 3 2 1
Dion Michels 5 3 2
Fatima Hossani 2 1 1
Fabienne van
Laarhoven 2 6 -4
Hans Jochemsen 3 0 3
Leo Dirks 4 3 1
Nina de Lange 1 3 -2
Pien Huis 1 3 -2
Rik jansen 2 2 0
Rian Muis 4 1 3
Rosanne Luijten 1 9 -8
Simon Jonker 3 4 -1
Twan Vinken 0 1 -1
Tessa Kop 2 7 -5
Talitha Dijk 2 2 0
Vera Boon 3 1 2
Victor
Wagenmans 3 2 1
Willem Maas 7 0 7
Wilco Adams 3 1 2
Uit de tabel blijkt dat een aantal kinderen niet leuk
gevonden wordt. Wanneer deze tabel vergeleken
wordt met de tabel over pesten wordt duidelijk dat 2
van de drie leerlingen die zelf pesten volgens het
sociogram ook het minst leuk gevonden worden door
de groep. Ook valt opdat de leerling die het meest
gepest wordt door veel kinderen in de klas wel leuk
gevonden wordt.
Gepest worden
Om duidelijk te krijgen wanneer, waar en op welke
manier gepest wordt hebben de leerlingen een
aantal vragen ingevuld. De vragen gingen over de
afgelopen drie maanden.
Een paar kinderen in groep 6 vinden dat ze gepest
worden. Dit uit zich volgens hen vooral in de leugens
of vervelende dingen die er over hen verteld worden
en in dat ze worden uitgescholden, uitgelachen of
belachelijk worden gemaakt. De volgende tabel geeft
weer op welke manier de leerlingen zich vooral
gepest voelen.
Hoe vaak is de laatste 3
maanden het volgende
gebeurd?:
(bijna)
nooit
2/3 x per
maand
≥ 1 x per
week
op school gepest? 82 6 12
uitgescholden, uitgelachen of
belacheli jk gemaakt? 82 6 12
Door andere leerl ingen op
school buitengesloten? 82 12 6
geschopt, geslagen, geduwd,
op een andere manier expres
pi jn gedaan?
88 6 6
Dat andere leerl ingen op school
leugens of vervelende dingen
over jou vertelden?
88 0 12
er op school iets van jou werd
afgepakt, verstopt of expres
kapot gemaakt?
88 6 6
je op school bedreigd werd of
gedwongen werd om dingen te
doen die je niet wilde?
94 0 6
In onderstaande tabel wordt duidelijk waar de
leerlingen vooral gepest worden.
Locatie van gepest worden in en rondom school %
in de klas waar de juf of meester bi j was 18
in de klas waar de juf of meester niet bi j was 41
in de gangen van de school 12
in de overbl i j fruimte van de school 6
op het schoolplein 35
op weg van huis naar school of van school naar huis 12
Een groot deel van het pesten speelt zich af buiten
het toezicht van de leerkracht. Vooral in de klas
waar de juf of meester niet bij was.
De leerlingen is ook gevraagd door hoeveel
leerlingen ze gepest worden. 24% van alle leerlingen
wordt door 1 medeleerling gepest, 18% door 2 of 3
medeleerlingen.
Op de vraag of er andere leerlingen in de klas
gepest worden, geeft 76% aan dat er in de klas
gepest wordt. 41% zegt dat er meerdere leerlingen
in de klas gepest worden.
Tot slot geeft 24% van alle leerlingen aan dat ze
niet aan de juf of meester hebben verteld dat ze
gepest worden.
12
Zelf pesten
Bijna niemand denkt dat hij zelf vaak pest, 59%
geeft aan nooit te pesten. 6% van de leerlingen sluit
anderen wel eens buiten, scheldt of lacht anderen
weleens uit of maakt een ander wel eens belachelijk.
Ook geeft 6% van de leerlingen aan dat hij of zij
anderen wel eens schopt, slaat, duwt of op een
andere manier expres pijn doet. Iets van iemand
afpakken, verstoppen of kapotmaken doet 6 %
weleens, nog eens 6% doet dit ongeveer 1 keer per
week.
Hoe vaak heb je de laatste 3
maanden:
(Bijna)
nooit
2/3x
maand
1x per
week
iemand niet laten mee doen als
die dat wilde? 94% 6% 0%
iets van iemand afgepakt,
verstopt of expres kapot
gemaakt?
94% 6% 6%
iemand geschopt, geslagen,
geduwd of op een andere
manieren expres pi jn gedaan?
94% 6% 0%
Op de vraag waar de leerlingen zelf pesten kwamen
de volgende antwoorden:
Locatie van zelf pesten in en rondom school %
in de klas waar de juf of meester bi j was 6
in de klas waar de juf of meester niet bi j was 6
in de gangen van de school 0
in de overbl i j fruimte van de school 12
op het schoolplein 18
op weg van huis naar school of van school naar huis 0
Wat wordt er tegen pesten gedaan?
Pesten is vervelend voor de sfeer in de klas, de
leerprestaties van de leerlingen en het
zelfvertrouwen van de leerlingen. Daarom is het
belangrijk dat de school acties onderneemt om
pesten tegen te gaan. Bij de leerlingen is
nagevraagd wat er volgens hen gebeurt om pesten
tegen te gaan en wat ze zelf doen tegen het pesten.
In de tabel wordt aangegeven wat andere kinderen
en leerkrachten doen als er op het schoolplein
gepest wordt:
Vraag Nooit (%) Meestal /Altijd (%)
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, ga jij dan de leerling die gepest wordt helpen?
0 41
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan andere kinderen dan de leerling die gepest wordt helpen?
12 30
Als er op het schoolplein iemand gepest wordt, gaan de juffen en de meesters of andere
volwassenen dan de leerling die gepest wordt helpen?
6 82
Ten slotte werd aan de leerlingen gevraagd of de juf
of meester met hen ging praten als ze werden
gepest of zelf pestten. 18% van de leerlingen geeft
aan dat de leerkracht niet met ze ging praten als ze
werden gepest, 18% geeft aan dat er meestal of
altijd wel met hen over gepraat wordt door de
leerkracht.
Wanneer leerlingen zelf iemand hebben gepest zegt
6% dat de leerkracht hier niet met hen over praat,
24 % zegt dat de leerkracht er meestal of altijd met
hen over praat.
Conclusies:
Uit de vragenlijst en het sociogram kunnen de
volgende zaken geconcludeerd worden:
- Er wordt in de klas gepest.
- Er worden in groep 6 meerdere leerlingen
gepest.
- Er worden vooral leugens over elkaar verteld
of kinderen worden uitgescholden,
uitgelachen of belachelijk gemaakt.
- Het pesten vindt vooral in de klas waar de
leerkracht niet bij is, maar ook op het
schoolplein.
- Wanneer kinderen gepest worden gebeurt dit
vaak door een of enkele leerlingen.
- Veel kinderen vertellen niet aan de
leerkracht dat ze gepest worden.
- Kinderen denken dat ze zelf nooit of
nauwelijks pesten, terwijl uit het sociogram
blijkt dat medeleerlingen vinden dat ze dit
wel regelmatig doen.
- De meeste leerlingen geven aan dat
leerkrachten of andere volwassenen de
gepeste leerling op het schoolplein helpen.
Colofon
GGD Zuid-Holland Zuid, afdeling GBO
Telefoon: 078-770 3401, [email protected],
www.ggdzhz.nl
Algemeen telefoonnummer GGD ZHZ: 078 770 85 00.