PHAgraveM LỆ

xi

PHAgraveM LỆ

Đacircy lagrave bản in của bộ Tự Điển Chữ Nocircm Triacutech Dẫn đatilde coacute mặt dưới dạng điện tử trecircn mạng Internet 1 từ năm 2005 vagrave từ đoacute đến nay (2009) đatilde được chuacuteng tocirci sửa chữa bổ sung thecircm Tuy bản saacutech in khocircng coacute những tiện iacutech của một maacutey tiacutenh mdash ngagravey cagraveng tinh xảo dễ dugraveng coacute thể bỏ gọn trong tuacutei aacuteo mdash saacutech in trecircn giấy trắng mực đen vẫn lagrave một phương tiện truyền baacute xưa nay coacute thể đặt trecircn kệ lật giở từng trang

Những nguyecircn tắc magrave Ban Biecircn Tập tuacircn theo khi thực hiện tự điển nagravey đatilde được viết rotilde trong Lời Noacutei Đầu của bản điện tử (in lại trong ấn bản nagravey)

Nhacircn dịp ra saacutech lần nagravey chỉ xin ghi thecircm vagravei điều bổ tuacutec Về chữ Nocircm việc đọc acircm lagrave quan trọng nhất (1) sau đoacute lagrave caacutech hiểu yacute nghĩa của từng chữ trong từng trường hợp (2) sau cugraveng lagrave việc giải thiacutech cấu tạo của mỗi chữ Nocircm (3)

1 Chữ Nocircm ghi lại tiếng noacutei của người Việt từ nhiều nghigraven năm qua acircm đọc khaacutec nhau theo từng miền từng địa phương vagrave biến đổi theo thời gian Những caacutech đọc nagravey khocircng được ghi acircm bằng kỹ thuật acircm thanh magrave bằng thứ chữ ocirc vuocircng dựa trecircn caacutech tạo ra chữ Haacuten Caacutech biểu acircm nagravey mdash bằng chữ viết ocirc vuocircng mdash hiển nhiecircn lagrave thiếu chiacutenh xaacutec Do đoacute việc đọc acircm hay noacutei cho đuacuteng hơn cocircng việc tigravem lại acircm thanh gốc khocircng dễ dagraveng Trường hợp những từ coacute dấu vết acircm Việt cổ tức lagrave những từ mang phụ acircm keacutep (bl kl kr ml sl ) hay những từ song tiết (恒 caacute hằng gt hằng 巴拭 ba thức gt xức 羅152741 la đaacute gt đaacute 麻例 magrave lời gt mlời gt lời) lagrave những minh chứng cụ thể cho những khoacute khăn nagravey

Đối với những từ coacute dấu vết acircm Việt cổ noacutei trecircn BBT chọn quy tắc sau đacircy a) Nếu từ mang acircm cổ đoacute được ghi bằng hai chữ Nocircm taacutech rời như 麻例 thigrave sẽ đọc cả hai

acircm nhưng để acircm phụ (acircm nhẹ) trong ngoặc đơn (magrave) lời b) Nếu từ mang acircm cổ đoacute được ghi bằng một chữ Nocircm duy nhất nhưng mang hai acircm riecircng

biệt thigrave chỉ đọc trọng acircm magrave thocirci Acircm nhẹ bị chigravem lặng đi Thiacute dụ 983133 blời đọc lagrave trời klước đọc lagrave trước 139825 mlời đọc lagrave lời vv

Những acircm đọc ghi trong tự điển mdash bằng chữ Quốc Ngữ Latin mdash phần lớn đatilde được caacutec học giả nhagrave nghiecircn cứu ngagravey nay chấp nhận Tuy vậy BBT coacute đưa ra một số kiến giải mới Vấn đề đọc acircm Nocircm vẫn cograven phải được nghiecircn cứu sacircu rộng

1 httpwwwviethocorghannomtdnom_introphp

TỰ ĐIỂN CHỮ NOcircM TRIacuteCH DẪN xii

2 Rất nhiều chữ Nocircm trong tự điển lagrave những từ cổ như mắng (nghe) aacuteng naacute (cha mẹ) daacutei (sợ kiecircng nể) mỉa (tương tợ) mựa (đừng) khong khen (ngợi khen) vvhellip magrave yacute nghĩa chưa được giảng giải trong tự điển Lyacute do lagrave những yacute nghĩa nagravey vẫn cograven mơ hồ caacutec caacutech hiểu khaacutec biệt nhau cograven nhiều tồn nghi Vấn đề nagravey cograven đogravei hỏi nhiều thời gian vagrave nỗ lực mới

3 Vấn đề giải thiacutech cấu truacutec chữ Nocircm khaacute phức tạp Chữ ocirc vuocircng của một chữ Nocircm thường coacute hai phần một phần biểu acircm vagrave một phần biểu yacute Đocirci khi chỉ coacute một phần thocirci hoặc chỉ coacute phần biểu acircm hoặc chỉ coacute phần biểu yacute Cấu tạo của chữ Nocircm coacute những điểm đặc biệt chẳng hạn những dấu nhaacutey thecircm vagraveo chữ Nocircm hay sự liecircn quan về cấu truacutec trong những từ keacutep như 163142賖 gần xa 鐄 vội vagraveng 楪 nhịp nhagraveng sự coacute mặt của một bộ thủ trong một chữ Nocircm khocircng coacute caacutech giải thiacutech thỏa đaacuteng nếu khocircng xeacutet tới chữ Nocircm đi đocirci với noacute Tuy nhiecircn điều cần phải nhấn mạnh ở đacircy lagrave những caacutech giải thiacutech cấu tạo chữ Nocircm trigravenh bagravey trong tự điển đocirci khi những thagravenh viecircn trong BBT cũng chưa hẳn hoagraven toagraven đồng yacute với nhau Đa số những cấu truacutec chữ Nocircm đề ra đatilde được caacutec học giả nhagrave nghiecircn cứu chấp nhận Trong tương lai mdash với những khaacutem phaacute mới hoặc những dữ kiện mới mdash một số những giải thiacutech nagravey coacute thể bị thay thế bằng những caacutech giải thiacutech khaacutec hợp lyacute hơn

Ban Biecircn Tập hacircn hạnh giới thiệu với học giới quyển saacutech nagravey hy vọng đoacuteng goacutep phần nagraveo cho cocircng cuộc tigravem lại những dấu tiacutech về văn hoaacute vagrave ngocircn ngữ cograven tiềm tagraveng trong chữ viết nơi những bản văn cất giữ ở những thư viện trong nước vagrave ở khắp nơi trecircn thế giới trong sổ bạ gia phả tư liệu caacute nhacircn trecircn đền chugravea cổ miếu nơi những mảnh vỡ vẫn cograven được caacutec nhagrave khảo cổ khai quật của một nền văn hoacutea dacircn tộc vốn khocircng bao giờ giaacuten đoạn

Ban Biecircn Tập Ngagravey 15 thaacuteng 1 năm 2009

TỰ ĐIỂN CHỮ NOcircM TRIacuteCH DẪN xii

2 Rất nhiều chữ Nocircm trong tự điển lagrave những từ cổ như mắng (nghe) aacuteng naacute (cha mẹ) daacutei (sợ kiecircng nể) mỉa (tương tợ) mựa (đừng) khong khen (ngợi khen) vvhellip magrave yacute nghĩa chưa được giảng giải trong tự điển Lyacute do lagrave những yacute nghĩa nagravey vẫn cograven mơ hồ caacutec caacutech hiểu khaacutec biệt nhau cograven nhiều tồn nghi Vấn đề nagravey cograven đogravei hỏi nhiều thời gian vagrave nỗ lực mới

3 Vấn đề giải thiacutech cấu truacutec chữ Nocircm khaacute phức tạp Chữ ocirc vuocircng của một chữ Nocircm thường coacute hai phần một phần biểu acircm vagrave một phần biểu yacute Đocirci khi chỉ coacute một phần thocirci hoặc chỉ coacute phần biểu acircm hoặc chỉ coacute phần biểu yacute Cấu tạo của chữ Nocircm coacute những điểm đặc biệt chẳng hạn những dấu nhaacutey thecircm vagraveo chữ Nocircm hay sự liecircn quan về cấu truacutec trong những từ keacutep như 163142賖 gần xa 鐄 vội vagraveng 楪 nhịp nhagraveng sự coacute mặt của một bộ thủ trong một chữ Nocircm khocircng coacute caacutech giải thiacutech thỏa đaacuteng nếu khocircng xeacutet tới chữ Nocircm đi đocirci với noacute Tuy nhiecircn điều cần phải nhấn mạnh ở đacircy lagrave những caacutech giải thiacutech cấu tạo chữ Nocircm trigravenh bagravey trong tự điển đocirci khi những thagravenh viecircn trong BBT cũng chưa hẳn hoagraven toagraven đồng yacute với nhau Đa số những cấu truacutec chữ Nocircm đề ra đatilde được caacutec học giả nhagrave nghiecircn cứu chấp nhận Trong tương lai mdash với những khaacutem phaacute mới hoặc những dữ kiện mới mdash một số những giải thiacutech nagravey coacute thể bị thay thế bằng những caacutech giải thiacutech khaacutec hợp lyacute hơn

Ban Biecircn Tập hacircn hạnh giới thiệu với học giới quyển saacutech nagravey hy vọng đoacuteng goacutep phần nagraveo cho cocircng cuộc tigravem lại những dấu tiacutech về văn hoaacute vagrave ngocircn ngữ cograven tiềm tagraveng trong chữ viết nơi những bản văn cất giữ ở những thư viện trong nước vagrave ở khắp nơi trecircn thế giới trong sổ bạ gia phả tư liệu caacute nhacircn trecircn đền chugravea cổ miếu nơi những mảnh vỡ vẫn cograven được caacutec nhagrave khảo cổ khai quật của một nền văn hoacutea dacircn tộc vốn khocircng bao giờ giaacuten đoạn

Ban Biecircn Tập Ngagravey 15 thaacuteng 1 năm 2009