บทเรียนจากโครงการถานหินตีจิตซึ่งใหญที่สุดในพมา
หมอกพิษหมอกพิษ
เพียง 13 ไมลจากทะเลสาบอินเลซ่ึงมีชื่อเสียงของพมา เปนที่ตั้งของเหมืองถานหินแบบเปดและโรงไฟฟาพลังงานถานหินขนาดใหญสุดของประเทศ ซึ่งกำลังทำลายส่ิงแวดลอม ในแตละวันมีการขุดแรลิกไนตมากถึง 2,000 ตัน ทั้งๆ ที่เปนถานหินที่กอมลพิษมากสุด จากนั้นมีการลำเลียงถานหินไปเผาผลาญที่โรงไฟฟาที่ตั้งอยูใกลเคียง กอใหเกิดเถาปลิวพิษจำนวน 100-150 ตันตอวัน ไฟฟาที่ผลิตไดจากโรงไฟฟาจะจายใหกับโครงการเหมืองแหงอื่น เปนลักษณะของภาคพลังงานในพมา ที่การใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติไมไดเปนไปเพ่ือการพัฒนาของประชาชน แตเปนการขายใหกับผูใหราคาสูงสุด ในปจจุบันพมาอยูระหวางวางแผนพัฒนาแหลง
ถานหินแหงอื่น ๆ อีกมากมาย รวมทั้งการสรางโรงไฟฟาพลังงานถานหินใหมเพิ่มเติม
© Yuzo Uda
Kyoju Acti on Network Pa-Oh Youth Organizati on
ตีพิมพป 2554 ติดตอ : [email protected] เว็บไซต : www.pyo-org.blogspot.com ภาพทั้งหมดถายโดย PYO เวนแตแจงไวตางหาก เกี่ยวกับ PYO องคกรเยาวชนชาวปะโอ (Pa-Oh Youth Organization-PYO) กอตั้งขึ้นเม่ือป 2541 และมุงทำงานเพ่ือสงเสริมสันติภาพและความยุติธรรมโดยการสรางความเขมแข็งใหเยาวชน องคกรเยาวชนชาวปะโอไดตีพิมพรายงาน “ขโมยอนาคต” (Robbing the Future) เม่ือเดือนมิถุนายน 2552 หลงัจากการวิจยัเปนเวลาสองปในพืน้ท่ีเหมอืงเหล็กขนาดใหญสดุของพมา และทีโ่รงถลุงเหล็กหมายเลข 5 ทีป่างเพชร ในรัฐฉาน และยังคงจับตาสถานการณและใหความรูชุมชนในพ้ืนที่เกี่ยวกับผลกระทบของโครงการเหมืองที่มีตอ
สิ่งแวดลอมและสังคม
Kyoju Action Network Kyoju Action Network (KAN) กอตั้งขึ้นในป 2553 โดยมีเปาหมายเพื่อสงเสริมศักยภาพของชุมชนใหสามารถคุมครองทรัพยากรธรรมชาติของตนเองได คำวา “Kyoju” ในภาษาปะโอหมายถึง “สดช่ืนและสีเขียว”
Contact: [email protected]
Table of Contents
เกร่ินนํา .............................................................................................................................................................. 5บทสรุป .............................................................................................................................................................. 7บทท่ี I อุตสาหกรรมถานหินของพมา .................................................................................................................. 8 ทรัพยากรมาก แตขาดแคลนพลังงาน ................................................................................................................... 9 เหมืองถานหินในพมา ............................................................................................................................................ 9 ตาราง แหลงถานหินท่ีสําคัญในพมาตามขอมูลของรัฐบาลพมา ........................................................................... 10 แผนท่ีการสรางโรงไฟฟาพลังงานถานหินในพมา ................................................................................................... 12 ลําดับข้ันการปลอยกากของเสียในโรงไฟฟาพลังงานถานหิน ............................................................................... 13 โรงไฟฟาพลังงานถานหินในพมา ........................................................................................................................... 13 แผนการสรางโรงไฟฟาพลังงานถานหินในพมา ...................................................................................................... 13
บทท่ี II โครงการเหมืองถานหินตีจิต ..................................................................................................................... 14 บานตีจิตและพ้ืนท่ีขางเคียง .................................................................................................................................... 17 ตอนเหนือแมน้ําบาลู .............................................................................................................................................. 17 ทะเลสาบอินเล ...................................................................................................................................................... 18 แผนท่ีโครงการเหมืองถานหินตีจิตและทะเลสาบอินเล ......................................................................................... 19 การทําเหมืองถานหินท่ีตีจิต ................................................................................................................................... 20 แผนท่ีโครงการเหมืองถานหินและโรงไฟฟาตีจิต .................................................................................................. 23 ผูลงทุน ................................................................................................................................................................... 23 โรงไฟฟาถานหินตีจิต .............................................................................................................................................. 24 สถานการณดานพลังงานของประชาชนในพ้ืนท่ี ................................................................................................... 25 ไฟฟาจากตีจิตสงใหกับโรงถลุงเหล็กพินเพชร ....................................................................................................... 25
บทท่ี III ผลกระทบตอส่ิงแวดลอมและชุมชน ...................................................................................................... 26 การบังคับโยกยาย .................................................................................................................................................. 28 การเวนคืนท่ีดิน ...................................................................................................................................................... 32 สายพานลําเลียงไฟฟาเปนภัยคุกคามตอชุมชน .................................................................................................... 33 กฎหมายมีอยู แตขาดหลักนิติธรรม ...................................................................................................................... 34 ภัยคุกคามตอท่ีทํากิน ............................................................................................................................................. 35 คนตกงานมากข้ึน .................................................................................................................................................. 35 มลพิษดานอากาศท่ีคุกคามสุขภาพ ....................................................................................................................... 37 เถาปลิวคืออะไร? .......................................................................................................................................... 39 ควันจากโรงไฟฟาทําใหเกิดฝนกรด ................................................................................................................ 40 แมเมาะ: บทเรียนจากโรงไฟฟาพลังงานถานหินใหญสุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ................................... 41 มลพิษดานน้ําและการขาดแคลนน้ํา ...................................................................................................................... 42 มลพิษดานเสียง ...................................................................................................................................................... 44 การทําลายวัฒนธรรม ............................................................................................................................................. 44
สรุปและขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................... 47ภาคผนวก ............................................................................................................................................................. 48 ประชากรซ่ึงอาศัยอยูในรัศมีหาไมลรอบเหมืองถานหินและโรงไฟฟา .................................................................. 51 ชาวบานท่ีถูกบังคับใหโยกยายในป 2546 เน่ืองจากโครงการเหมืองถานหินตีจิต ................................................ 52
โรงไฟฟาพลังงานถานหินตีจิต
เกริ่นนำ บานตีจิตตั้งอยูบริเวณทะเลสาบอินเลซึ่งเปนแหลงตนน้ำที่มีชื่อเสียงของพมา หมูบานแหงนี้เปนท่ีตั้ง
ของเหมืองถานหินแบบเปดขนาดใหญสุดของประเทศ รวมท้ังโรงไฟฟาพลังงานถานหินขนาดใหญสุดเชนกัน ถานหินที่กองไวสำหรับโรงไฟฟามีความสูงกวาบานของชาวบาน การระเบิดเหมืองเปนเหตุใหเจดียในพ้ืนที่พังทลายลง แหลงน้ำก็ปนเปอนดวยมลพิษจนไมอาจใชการไดอีก ทางการไดเวนคืนพื้นท่ีหลายรอยเอเคอร และมีการโยกยายสองหมูบานบริเวณใกลเคียงโดยไมไดใหความชวยเหลือกับชาวบานแตอยางใด ชาวบานในพื้นที่ไมมีสวนรวมในโครงการ ทั้งๆ ที่โครงการนี้สงผลกระทบอยางรุนแรงตอชีวิตของพวกเขา และท่ีผานมายังไมมีการศึกษาใหเขาใจถึงผลกระทบดานสุขภาพในระยะยาวอยางเพียงพ
พมาเปนประเทศที่ขาดแคลนพลังงานอยางตอเนื่อง แตก็ยังคงสงออกแหลงพลังงานมหาศาลไปยังประเทศเพ่ือนบาน ในปจจุบันประมาณ 3% ของไฟฟาในประเทศผลิตไดจากถานหิน โดยไฟฟาสวนใหญ ไดถูกใชสำหรับกิจการเหมืองแรหรือนิคมอุตสาหกรรม ไมไดเปนประโยชนตอประชาชนท่ัวไปเลย ดังเชนแผนการเปดเหมืองถานหินที่ภาคตะวันออกของรัฐฉานเพ่ือสงออกมายังประเทศไทย และการกอสราง โรงไฟฟาพลังงานถานหินขนาดใหญสุดของเอเชียตะวันออกเฉียงใต เพื่อจายไฟใหกับนิคมอุตสาหกรรมของคนไทยในภาคใตของพมา
ในขณะที่พมาเรงพัฒนาการทำเหมืองถานหินและสรางโรงไฟฟาพลังงานถานหินมากข้ึน จึงมีความสำคัญอยางเรงดวนที่ตองพิจารณาประสบการณที่เกิดข้ึนที่หมูบานตีจิต ชุมชนในพื้นที่ซึ่งกำลังจะมีการทำโครงการเกี่ยวกับถานหินก็ควรทำความเขาใจถึงผลกระทบจากโครงการเหลาน้ีและเตรียมการเพื่อปกปองตนเอง ในเวลาเดียวกนั บรษิทัจากประเทศเพ่ือนบานซึง่มแีผนการลงทุนในโครงการดานถานหนิในพมา กค็วรตระหนกัถงึผลกระทบดานสังคมและสิ่งแวดลอมจากกิจการของพวกเขา
5
TaunggyiHopone
Hsi Sai
Nam HkokInleLake
Pinlaung
MANDALAYDIVISION
SHANSTATE
CHINA
THAILANDKARENNI
Tigyit Salw
een
Rive
r
Dathwegyauk
Kalewa
Paluzawa
Mahu Taung
Kyobin
Thinbaung
Lweje
Namma
Sam Laung
Kehsi mahsam
Inbyin Mai Khot
Htantabin
Rangoon Division
Kyauktaga
Myeni
Theidaw
Maw Taung
Tigyit
120 MW
369 MW
270 MW 2 x 540 MW
600 MW
6 MW
Salw
een
Rive
r
Irra
wad
dy R
iver
Sita
ung
Rive
r
Chin
dwin
Rive
r
4,000 MWDawei
Kaw Thaung
Coal deposits discovered
Coal deposits being mined
Coal thermal power plant
Coal thermal power plant under plan
River
6
บทสรุป • แมวาพมาจะอุดมไปดวยแหลงทรัพยากรดานพลังงาน แตรัฐบาลทหารก็เอาแตสงออกทรัพยากร
เหลาน้ี และปลอยใหประชาชนขาดแคลนพลังงานอยางตอเน่ือง การใชประโยชนจากทรัพยากร ธรรมชาติรวมท้ังการทำเหมืองแร กอใหเกิดผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและสังคมรวมท้ังชุมชน ในพื้นที่อยางรุนแรง ในขณะที่บริษัทซึ่งเปนผูลงทุนไมไดแสดงความรับผิดชอบตอชุมชนที่ไดรับผลกระทบ
• มีแหลงถานหินขนาดใหญกวา 16 แหงในพมา โดยคิดเปนปริมาณถานหินรวมกันกวา 270 ลานตัน ตีจิตเปนเหมืองถานหินแบบเปดใหญสุดของพมา สามารถผลิตถานหินไดเกือบ 2,000 ตันตอวัน
• เหมืองถานหินและโรงไฟฟาตีจิตตั้งอยูหางจากทะเลสาบอินเลท่ีมีชื่อเสียงของพมาเพียง 13 ไมล โดยทะเลสาบแหงน้ีเปนแหลงมรดกที่สำคัญของอาเซียน มีการปลอยน้ำเสียจากเหมืองแรและ โรงไฟฟาเขาสูทะเลสาบผานแมน้ำบาลู โดยท่ีไมมีการศึกษาถึงผลกระทบของโครงการท่ีมีตอทะเลสาบและไมมีการเปดเผยขอมูลตอสาธารณะ
• มีการขนสงถานหินจากเหมืองไปยังโรงไฟฟาพลังงานถานหิน ซึ่งยังเดินเครื่องอยูเพียงแหงเดียว ในพมาที่บานตีจิต ในแตละปโรงไฟฟาแหงนี้ใชถานหิน 640,000 ตันและสามารถผลิตไฟฟาได 600 กิกะวัตตหรือที่กำลังผลิต 120 เมกะวัตต ในแตละวันจะมีการผลิตเถาปลิวที่เปนพิษ 100-150 ตัน ไฟฟาสวนใหญที่ผลิตไดจากโรงไฟฟาก็จะถูกจายใหกับโรงถลุงเหล็กซ่ึงเปนของบริษัทจากรัสเซียและอิตาลี
• โครงการเหมืองแรและโรงไฟฟาเริ่มดำเนินการตั้งแตป 2545 โดยบริษัท China National Heavy Machinery Corporation (CHMC) และกลุมบริษัท Eden Group และ Shan Yoma Nagar ของพมา
• ชาวบานที่บานไหลคาและตองโพลาซึ่งอยูขางเคียงไดถูกทางการบังคับใหโยกยายออก และมีการเวนคืนที่นากวา 500 เอเคอร ครอบครัวชาวนาท่ีถูกบังคับโยกยายตองสูญเสียที่ดินและอดอยากหิวโหย พวกเขาตองหาเลีย้งชพีดวยการตัดไมเพือ่ขายเปนฟน หรอืไมกต็องอพยพออกจากพืน้ทีเ่พือ่ใหมชีวีติรอด การระเบิดเหมืองก็สงผลใหเจดียในพื้นที่พังทลาย
• มลพิษดานอากาศและน้ำสงผลคุกคามตอการเกษตรและสุขภาพประชาชนเกือบ 12,000 คน ซึ่งอาศัยอยูในรัศมีหาไมลจากโครงการ สุดทายพวกเขาก็อาจจะตองอพยพออกไปที่อื่น จนถึงปจจุบัน ครึ่งหนึ่งของประชาชนในพ้ืนที่ประสบกับปญหาผื่นคันตามผิวหนัง
• องคกรเยาวชนชาวปะโอไดจับตาสถานการณของโครงการนี้ตั้งแตเดือนกุมภาพันธ 2553 และเรียกรองใหบริษัทและรัฐบาลชะลอการดำเนินงานจนกวาจะมีการประเมินผลกระทบดานส่ิงแวดลอม สังคม และสุขภาพ ทางหนวยงานขอใหชุมชนในพื้นท่ีไมลงนามในเอกสารจนกวาจะไดรับขอมูล และใหตอตานการคอรัปชั่นและการใชทรัพยากรที่จะสงผลกระทบตอการดำรงชีพและทรัพยากร ธรรมชาติของชุมชน
7
บทที่: 1 อุตสาหกรรมถานหินของพมา
ทรัพยากรมาก แตขาดแคลนพลังงาน พมาเปนประเทศที่มีประชากรหลากหลายชาติพันธุจำนวนรวมกัน 59.12 ลานคน1 เกษตรกรรม
ยังคงเปนแหลงรายไดหลักของ 70% ของประชากรทั้งหมด2 เผด็จการทหารไดปกครองประเทศตั้งแตป 2505 ในปจจุบัน ทหารยังคงอยูในอำนาจเพราะเปนผูสนับสนุนพรรคสหเอกภาพและการพัฒนา (United Solidarity and Development Party - USDP) ซึ่งชนะการเลือกตั้งที่ผานมาในป 2553 ในขณะท่ีมี ขอกลาวหามากมายวามีการโกงการเลือกตั้ง
แมวาพมาจะอุดมดวยทรัพยากรดานพลังงาน แตประชาชนกลับประสบปญหาขาดแคลนพลังงานอยางตอเน่ือง และตองพ่ึงพาไมฟน ถานและพลังงานชีวมวลเปนหลัก รัฐบาลเผด็จการทหารไดลงนาม ในความตกลงหลายฉบับกับบริษัทจากตางชาติเพื่อสงออกทรัพยากรดานพลังงานไปยังประเทศเพื่อนบาน อยางเชน จีน บังคลาเทศ ไทย และอินเดีย3 แมวาการขายทรัพยากรเหลานี้ โดยเฉพาะกาซธรรมชาติ จะเปนแหลงรายไดสำคัญของงบประมาณประเทศในชวงหนึ่งทศวรรษที่ผานมา แตระบบการศึกษาและสาธารณสุขทั้งประเทศก็อยูในอันดับที่เลวรายสุดของโลก
การใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติโดยผานการทำเหมืองแร การตัดไม และโครงการเขื่อน สรางผลกระทบอยางรุนแรงตอชุมชนในพ้ืนที่ และทำใหเกิดความตึงเครียดมากข้ึนในพ้ืนที่ซึ่งมีการสูรบ เนื่องจากไมมีหลักนิติธรรมในพมา บริษัทซึ่งลงทุนในโครงการเหลานี้จึงสามารถดำเนินการโดยไมตองรับผิดชอบใดๆ ตอชุมชนท่ีไดรับผลกระทบ ทำใหโครงการเหลานี้สงผลกระทบอยางมากตอการดำรงชีพ และนำไปสูการละเมิดสิทธิมากมาย สงผลโดยตรงใหคนอพยพออกไปตางประเทศ กลาวคือเยาวชน หลายแสนคนไดทะลักจากพรมแดนพมาเขาสูประเทศเพื่อนบาน และยังสงผลใหเกิดความเส่ียงมากข้ึน ตอปญหาการคามนุษยในพ้ืนที่
เหมืองถานหินในพมา
ตามขอมูลกระทรวงการเหมืองแรของพมา มีแหลงถานหินขนาดใหญกวา 16 แหงในพมา โดยคิดเปนเชื้อเพลิงถานหินกวา 270 ลานตัน สวนใหญเปนแรในระดับที่เรียกวาซับบิทูมินัส และอยูที่ภาคเหนือ (โปรดดูตาราง)
โครงการเหมืองถานหินไดรับการบริหารโดยวิสาหกิจเหมืองแรที่ 3 (Mining Enterprise No. 3 - ME-3) ซึ่งเปนรัฐวิสาหกิจภายใตกระทรวงการเหมืองแร รวมกับบริษัทท้ังในประเทศและตางประเทศ ทางกระทรวงฯ รายงานวาในป 2554 รัฐวิสาหกิจจะดำเนินการในกิจการเหมืองแร 2.81% ของประเทศ สวนอีก 43.87% เปนการรวมทุนกับบริษัทเอกชน และอีก 53.32% จะเปนการดำเนินงานของบริษัทเอกชนในประเทศ4 ทำใหมีเหมืองแรอยางนอย 82 แหงท่ัวประเทศ5
กิจการรวมทุนกับบริษัทตางชาติมักเก่ียวของกับการสงออกทรัพยากรถานหินไปยังประเทศเพ่ือนบาน ไทยเปนประเทศผูนำเขารายใหญของถานหินจากพมา บริษัทสระบุรีถานหินจำกัดไดรับสัมปทานในการทำเหมืองถานหินท่ีมอตองในภาคตะนาวศรี และสงออกถานหินมายังประเทศไทย และยังจะมีการสงออกถานหินจากเหมืองไมคด (มองกก) ในภาคตะวันออกของรัฐฉานมายังประเทศไทยเชนกัน ถานหินมักถูกใชกับกิจการของตางชาติหรือกิจการรวมทุน อยางเชน เหมืองทองแดงโมนีวาหรือโรงงานเหล็กกลาพินเพชร (โปรดดูหัวขอเกี่ยวกับโรงไฟฟาพลังงานถานหิน) โดยถานหินเปนเชื้อเพลิงที่ปอนใหกับพื้นที่อุตสาหกรรม ไมเปนที่ชัดเจนวาทรัพยากรถานหินของพมาตกถึงมือผูบริโภคและครัวเรือนท่ีประสบปญหาขาดแคลนเช้ือเพลิงและพลังงานอยางตอเนื่องหรือไม
9
ลำดับ พื้นที่ เมือง รัฐ/ภาค ลานตัน ประเภทของถานหิน
1 Paluzawa/Chaungzone Kalewa/Mawleik ภาคสะกาย 89.00 ซับบิทูมินัส
2 Kalewa Kalewa ภาคสะกาย 87.78 ซับบิทูมินัส
3 Dathwegyauk Tamu ภาคสะกาย 33.91 ซับบิทูมินัส
4 MahuTaung Kani ภาคสะกาย 0.80 ลิกไนต
5 Kyauktaga Natmauk ภาคมาเกว 0.54 ซับบิทูมินัส
6 Myeni Paung ภาคมาเกว 0.25 ซับบิทูมินัส
7 Thinbaung Khin Oo ภาคสะกาย 0.08 ลิกไนต
8 Kyobin Kawlin ภาคสะกาย 0.03 ซับบิทูมินัส
9 Lweje Moemauk รัฐกะฉิ่น แหลงใหญ -
10 ตีจิต ปนหลวง รัฐฉาน 20.20 ลิกไนต
11 Kehsi mahsam Kehsi mahsam รัฐฉาน 37.007 ซับบิทูมินัส
12 Namma ลาเสียว รัฐฉาน 2.80 ลิกไนต
13 Sam laung (Sam Lau) Tibaw รัฐฉาน 1.60 ลิกไนต
14 Inbyin Kalaw รัฐฉาน 0.22 ซับบิทูมินัส
15 มอตอง ภาคตะนาวศรี ภาคตะนาวศรี 3.60 ซับบิทูมินัส
16 Theindaw /Kawmabyin ตะนาวศรี ภาคตะนาวศรี 2.00 ซับบิทูมินัส
รวม 277.81
ถานหิน: เช้ือเพลิงฟอสซิลท่ีสกปรกมากสุด ถานหินเปนเช้ือเพลิงฟอสซิลที่เกิดขึ้นจากซากพืชที่ทับถมกันเปนเวลาหลายลานป8 ถานหินเปน
เช้ือเพลิงฟอสซิลที่มีคารบอนมากสุด และเปนตนกำเนิดถึงกวา 70% ของคารบอนไดออกไซด มากกวากาซธรรมชาติเมื่อเทียบกับแตละหนวยพลังงานท่ีผลิตได9 คารบอนไดออกไซดมีอันตรายตอสุขภาพของมนุษยและสงผลกระทบอยางรุนแรงตอการเปลี่ยนแปลงดานสภาพภูมิอากาศ
แหลงถานหินที่สำคัญในพมาตามขอมูลของรัฐบาลพมา6
* เหมืองถานหินไมคด (มองกก) ที่ภาคตะวันออกของรัฐฉาน ไมไดถูกรวมในแหลงถานหินที่สำคัญ 16 แหง แมวาจะเปนแหลงถานหินใหญสุดแหลงหนึ่งของรัฐ
10
Dathwegyauk
Kalewa
Paluzawa
Mahu Taung
Kyobin
Thinbaung
Lweje
Namma
Sam Laung
Kehsi mahsam
Inbyin Mai Khot
Kyauktaga
Myeni
TheidawMaw Taung
Tigyit
Salw
een
Rive
rRi Ri
ver
Irra
wad
dy R
iver
Sita
ung
Rive
r
Chin
dwin
Rive
r
win
Rive
r
Coal deposits discovered
Coal deposits being mined
River
บริษัท (ถาทราบ) สถานภาพ การทำเหมือง
Tun Thwin, Htoo Thit & ME-3
ยังดำเนินการอยู
MEC ยังดำเนินการอยู
ME-3, Ayeyarwaddy Myitpyar, Bamboo Result Co. Ltd.
ยังดำเนินการอยู
Shan Yoma Nagar, Eden Group,Shwe Than Lwin
ยังดำเนินการอยู
ME-3,
AAA International ยังดำเนินการอยู
สระบุรี, MEC ยังดำเนินการอยู
ลิกไนต: ถานหินที่สกปรกมากสุด ถานหินมีสี่ประเภทใหญๆ ตั้งแตถานหินแข็งและดำอยางเชน แอนทราไซตและบิทูมินัส ไปจนถึง
ประเภทสีน้ำตาลและนุมอยางเชน ซับบิทูมินัสและลิกไนต10 ถานหินสีน้ำตาลและนุมอยางลิกไนตเปนถานหินประเภทที่กอมลพิษสูงสุด ทั้งการปลอยคารบอนไดออกไซดในปริมาณมากสุดตอหนึ่งหนวยพลังงานเมือ่เปรยีบเทยีบกบัถานหนิประเภทอ่ืน ลกิไนตยงัมโีอกาสเผาไหมตวัเองไดสงูมากกวาถานหนิประเภทอ่ืนดวย
11
Kalewa
Mai Khot
Htantabin
RangoonDivision
TigyitSa
lwee
n Ri
ver
Irra
wad
dy R
iver
Sita
ung
Rive
r
Chin
dwin
Rive
r
Dawei
Kaw Thaung
แผนที่การสรางโรงไฟฟาพลังงานถานหินในพมา Kalewa (600 เมกะวัตต) กำหนดแลวเสร็จ: ไมทราบ บริษัทผูสราง: China Guodian Corporation และ Tun Thwin Mining Co., Ltd.12
พลังงานไฟฟา: มีแผนจายไฟฟาใหกับโครงการเหมืองทองแดงขนาดใหญที่เปนของตางชาติ ที่เมืองโมนีวา13
Htantabin (270 เมกะวัตต) กำหนดแลวเสร็จ: 255614
บริษัทผูเดินเครื่อง: Huaneng Lancangjiang Hydropower Co., Ltd of China และ Htoo Trading Co., Ltd. of Burma พลังงานไฟฟา: ไฟฟาอยางนอย 200 เมกะวัตตจะจายใหกับโรงงานซึ่งอยูในเขตนิคมอุตสาหกรรมสามแหง ที่กรุงยางกุง15
ยางกุง (540 เมกะวัตต x 2) มีแผนจะพัฒนาโรงไฟฟาทั้งสองแหงแตยังไมไดเปดเผยขอมูลวาจะจายไฟฟาใหกับอะไร16
ทวาย (4-6,000 เมกะวัตต)18
กำหนดแลวเสร็จ: ไมทราบ บริษัทผูเดินเครื่อง: อิตาเลียนไทย ดิเวล็อปเมนท จำกัด (มหาชน) ประเทศไทย บริษัทจากจีน เกาหลี และญ่ีปุนก็ใหความสนใจในโครงการนี้ พลังงานไฟฟา: จายไฟใหกับนิคมอุตสาหกรรมขนาดใหญรวมท้ังโรงถลุงเหล็กและโรงงานปโตรเคมี
ไมคด (มองกก) (369 เมกะวัตต) กำหนดแลวเสร็จ: ไมทราบ บริษัทผูเดินเคร่ือง: อิตาเลียนไทย ดิเวล็อปเมนท จำกัด (มหาชน) ประเทศไทย พลังงานไฟฟา: สงออกไปยังจังหวัดเชียงราย ประเทศไทย17
Kawthoung (6 เมกะวัตต)ยังไมมีโครงการในตอนนี้ แตบริษัทสระบุรีถานหินจากประเทศไทยเปนผูดำเนินการโครงการเหมืองถานหินใกลกับเมืองมอตอง20
ลำดับขั้นการปลอยกากของเสียในโรงไฟฟาพลังงานถานหิน ในการใชถานหินเพื่อผลิตไฟฟา มักจะนำถานหินมาบดและเผาในเตาเพื่อตมน้ำ ความรอนจากเตา
จะทำใหน้ำในหมอตมเปนไอ จากนั้นจะใชไอน้ำเพ่ือปนกังหันท่ีไปหมุนแกนเครื่องปนไฟฟา โรงไฟฟาพลังงานถานหินเปนโรงไฟฟาท่ีใชไอน้ำเดินเคร่ือง หลังจากการเผาถานหินในเตา จะกอใหเกิดกากมลพิษ ที่เรียกวา เถาปลิว ซึ่งจะตองมีการกำจัดทิ้ง (โปรดดูหัวขอ “เถาปลิวคืออะไร?”) ควันที่เกิดจากไฟในเตาก็จะแพรออกสูอากาศผานปลองควันไฟ และในควันประกอบดวยกาซพิษท่ีเปนอันตรายตอสุขภาพมนุษยและเปนสาเหตุของภาวะโลกรอน
โรงไฟฟาพลังงานถานหินในพมา
ในชวงท่ีผานมาพมามีโรงไฟฟาพลังงานถานหินหลายโรง ตั้งแตขนาด 30 เมกะวัตตที่สรางข้ึนสมัย ตกเปนอาณานิคมของอังกฤษ โดยสรางท่ีอะโลน กรุงยางกุง แตตองปดไปในป 2533 ในป 2551 มีไฟฟาเพียง 3.32% ในพมาที่ผลิตจากถานหิน11 สวนใหญจะใชในกิจการเหมืองแรประเภทอ่ืน และมักไมคอยตกถึงมือผูบริโภคทั่วไป โรงไฟฟาพลังงานถานหินที่มีแผนการสรางในพมาจะจายไฟใหกับโครงการซึ่งเปนของตางชาติเปนสวนใหญ รวมทั้งนิคมอุตสาหกรรม หรือไมก็สงออกไปยังประเทศเพ่ือนบาน (โปรดดูแผนที่) โรงไฟฟาถานหินใหญสุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใตและอยูในพมา
บริษัทอิตาเลียนไทย ดิเวล็อปเมนท จำกัด (มหาชน) ซึ่งเปนบริษัทกอสรางขนาดใหญของไทยกับพมาไดลงนามในสัญญามูลคาหลายพันลานเหรียญสหรัฐฯ เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2553 สำหรับการพัฒนาโครงการทาเรือน้ำลึกที่เมืองทวาย ซึ่งครอบคลุมถึงการกอสรางโรงไฟฟาถานหินขนาดใหญสุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต โดยจะมีกำลังการผลิต 4,000 เมกะวัตต ที่ผานมามีการประทวงแผนการน้ี และมีการฟองคดีตอศาลเปนเหตุใหมีการชะลอการกอสรางโรงไฟฟาพลังงานถานหินท่ีมาบตาพุด รวมท้ังโรงงานปโตรเคมีที่จังหวัดระยองของไทย การสรางโรงงานที่ทวายเปนสิ่งที่นาสนใจสำหรับประเทศไทย เพราะมีการกำกับดูแลดานส่ิงแวดลอม นอยกวา และการโยกยายประชาชนออกนอกพ้ืนทีก่ท็ำไดงายกวา19
แผนภูมิแสดงโครงการโรงไฟฟาพลังงานถานหินที่จะมีการกอสรางในเมืองทวาย
13
บทที่: 2 โครงการเหมืองถานหินตีจิต
สวนพริกนอกบานตีจิต
พริกกำลังเฉาตายทามกลางแสงแดดใกลกับบานตีจิต
บานตีจิตและพ้ืนที่ขางเคียง ตีจิตมีประชากรเกือบ 3,000 คนและตั้งอยูบนถนนสายหลักระหวางเมืองตองจี ปนหลวง และ
เนปตอ ในเขตปนหลวง ทางตอนใตของรัฐฉาน โดยอยูหางจากทะเลสาบอินเลไปทางตะวันตกเฉียงใต 13 ไมล และหางจากเมืองกาลอไปทางใต 22 ไมล ทั้งสองพื้นท่ีตางเปนแหลงทองเที่ยวที่สำคัญ ชาวบาน จะเปนชาวไทใหญ ปะโอ ตองโย และพมา และสวนใหญนับถือศาสนาพุทธ ชาวบานสวนใหญซึ่งมีอายุมากกวา 40 ปจะไมรูภาษาพมา
ชาท่ีปลูกในบานตีจิตและปนหลวงเปนชาท่ีมีชื่อเสียงมากในพมา ทั้งพ้ืนที่นี้ยังเปนแหลงเพาะปลูก มันสำปะหลังเพื่อสงออกไปยังเมืองตางๆ อยางเชน ยางกุง มัณฑะเลยและตองจี พืชไรหมุนเวียนที่ปลูกประกอบดวยขาว มันสำปะหลัง กะหล่ำปลี กระเทียม พริก และชา ซึ่งตองใชน้ำจากแมน้ำบาลูและแมน้ำ ที่ไหลมาจากนองทารา พื้นที่นี้ประกอบดวยหมูบาน 25 แหงและมีประชากรเกือบ 12,000 ในรัศมีหาไมลรอบบานตีจิต บานตีจิตตั้งอยูในเขตตนน้ำทะเลสาบอินเลขนาด 1,422 ตารางไมล และต้ังอยูไปดานทิศตะวันตกของทะเลสาบ 13 ไมล (21 กิโลเมตร)21
ตอนเหนือแมน้ำบาลู
แมน้ำบาลูหรือที่เรียกวาแมน้ำอินเด มีตนกำเนิดมาจากทางตะวันตกเฉียงเหนือของเขตปนหลวง และไหลเปนระยะทาง 40 ไมลลงสูดานทศิตะวนัตกของทะเลสาบอนิเล22 โดยเปนหนึง่ในสามของแมนำ้สายหลกั ที่ไหลลงสูทะเลสาบท่ีมีชื่อเสียงแหงนี้ ชาวบานท่ีอยูสองขางทางแมน้ำไมเพียงใชน้ำจากแมน้ำเพ่ือการเกษตรและการขนสง แตใชเพือ่อาบน้ำดวย ปรกตแิลวเกษตรกรจะทำฝายจากไมไผขนาดเลก็กัน้ตามลำนำ้ เพือ่สงนำ้ไปยังนาขาวของตน อยางไรก็ตาม ที่ผานมารัฐบาลไดสรางเขื่อนผลิตไฟฟาขนาด 29 เมกะวัตต ซึ่งอยู ตอนเหนือของแมนำ้บาลู โดยเปนการรวมทุนกบับริษทั NEO Energy Oasis Development Company23
เขื่อนแหงนี้ตั้งอยูหางไมถึงหนึ่งไมลจากเจดียฉวยอินเด และเจดียผองเตาอูในทะเลสาบอินเล ไมเปนที่ชัดเจนวาเข่ือนแหงน้ีจะสงผลกระทบตอระดับน้ำในทะเลสาบอยางไร เนื่องจากท่ีผานมายังไมมีการทำการประเมินผลกระทบอยางเปดเผย
ปลาที่จับมาจากแมน้ำในพื้นท่ีซึ่งนำมาวางขายที่ตีจิต แมน้ำบาลูไหลลงสูทะเลสาบอินเล
17
ทะเลสาบอินเล ทะเลสาบอินเลเปนทะเลสาบน้ำจืดใหญเปนอันดับสองของพมา และเปนแหลงทองเท่ียวท่ีสำคัญ
แหงหน่ึงของประเทศ ทั้งยังมีสถานะเปนอุทยานมรดก (Heritage Park) ของอาเซียน ทะเลสาบอินเล มีชื่อเสียงเน่ืองจากวิธีการพายเรือที่เปนเอกลักษณของชาวประมงอินทาซ่ึงอยูในพื้นที่ โดยพวกเขาจะผูกขาขางหน่ึงกับกรรเชียงเรือ
มีการประเมินคุณคาความหลากหลายทางชีวภาพของทะเลสาบวาอยูสูงมาก และเปนแหลงอาศัยสำคัญของสิ่งมีชีวิตใกลสูญพันธุจำนวนมากรวมทั้งปลาเกาชนิดท่ีไมสามารถพบไดที่อื่นในโลก24 ทะเลสาบ ยังเปนที่อยูอาศัยของนกนานาพันธุ โดยมีการเก็บขอมูลนก 254 ชนิดในพื้นที่นี้25 ที่บริเวณทะเลสาบอินเล มีหมูบานอยูประมาณ 400 แหง โดยมีประชากรรวมกันประมาณ 170,000 คน
แมจะมีแมน้ำและลำธาร 29 สายไหลลงสูทะเลสาบอินเล แตแมน้ำบาลู ทันตอง และนันกาตก็ถือเปนแมน้ำสายหลักที่ไหลลงสูทะเลสาบแหงน้ี26 บริเวณชะวากทะเลของแมน้ำบาลู ถือเปนแหลงอาศัย สำคัญสุดแหงหนึ่งของสัตวน้ำในทะเลสาบอินเล27
ขนาดพ้ืนผิวน้ำและคุณภาพน้ำในทะเลสาบลดลงอยางตอเน่ือง อันเปนผลมาจากการปลูกสวนผักลอยน้ำจำนวนมากที่ใชปุยเคมีและยาฆาแมลง28 ปญหารุนแรงขึ้นในชวงฤดูรอนป 2553 เมื่อระดับน้ำลดลงสูจุดต่ำสุดในรอบ 50 ป29 การเพ่ิมขึ้นของมลพิษและการลดลงอยางรวดเร็วของพ้ืนผิวน้ำ ทำใหเกิด ความกังวลอยางมากตออนาคตของทะเลสาบแหงนี้
© Yuzo Uda
แผนท่ีโครงการเหมืองถานหินตีจิตและทะเลสาบอินเล
Tigyit
Banyin
Sai kaong
Ywama
Indein
Phaung Taw Oo
Inle
Lak
e
Coal Mine
Coal Power Plant
Up
per
Bal
u C
reek
Balu
Creek
Kalaw Creek
Nam
Kat
Cre
ekN
k
Thab
et c
reek
Upper BaluHydro power Dam
29 MW
ao
kkk
B
k
kkk
Taunggyi
Hopone
PinpetHeho
YaungshweAung BanKalaw
Naung Thara
Shwe Yaung
Legend
City / Village
Airport
River
Road
Railway
Lake
Pagoda
Coal power plant
Coal mine
Pinpet iron & steel factory
Dam
Water pipe
การทำเหมืองถานหินท่ีตีจิต ตีจิตเปนเหมืองถานหินแบบเปดขนาดใหญสุดของพมา มีกำลังผลิตเกือบ 2,000 ตันตอวัน
ตัวเหมืองใหญจะเปนเหมืองแบบเปดครอบคลุมพื้นที่กวา 50,000 เอเคอรและมีแผนจะขยายออกไป มีการทำเหมืองใตดินสำหรับถานหินจำนวนไมมากนัก โดยการขุดเปนอุโมงคขนาดสี่ตารางฟุตใตพื้นที่เกษตรกรรม
เหมืองเปดที่ตีจิต
ขอมูล: โครงการเหมืองถานหินตีจิต
เหมืองเปด ในป 2545 เริ่มมีการขุดเพ่ือเตรียมเหมืองเปด มีการใชเคร่ืองจักรกลหนักเพ่ือไถพุมไมหรือไมยืนตน
และมีการตักหนาดินออก เปนการทำลายพ้ืนท่ีเกษตรกรรมขนาดใหญ จากนั้นคนงานก็ใชไดนาไม เพื่อระเบิดพ้ืนดินและทำเปนแองดินแบบเปด จะมีการระเบิดอยางตอเน่ืองจนกวาจะกลายเปนหลุมลงไป ผลจากการระเบิดทำใหบานเรือนที่บานตีจิตเกิดอาการแตกราว
คนพบเปนคร้ังแรก 2532
เตรียมการเพ่ือทำเปนเหมืองเปด 2545
ศักยภาพของแหลงแร 20.7 ลานตัน30
ขนาดของเหมืองจนถึงปจจุบัน 544 เอเคอร
ประเภทของถานหิน ลิกไนตและซับบิทูมินัส31
วิธีการทำเหมือง เหมืองเปดและเหมืองใตดิน
ปริมาณแรที่ขุดได 1,750 ถึง 2,000 ตันตอวัน
ขนาดของแหลงแร ความยาว 2 ไมลและลึก 6-62 ฟุต32
การใชประโยชนจากถานหิน มีการขนสงถานหินไปท่ีโรงไฟฟาพลังงานถานหินตีจิต โดยการใชรถบรรทุกและการใชสายพานลำเลียงขนาด 6 กิโลโวลต (KV)
ประมาณเงินลงทุนขุดแรจนถึงปจจุบัน
10 ลานเหรียญสหรัฐฯ
เหมืองใตดิน กอนท่ีจะเตรียมเพ่ือทำเปนเหมืองเปด ทหารพมาไดมาท่ีนี่และเร่ิม
ขุดอุโมงคใตที่นาของชาวบานใกลกับบานนองทาราและตีจิต ไมมีใครกลารองเรียนเพราะตางก็กลัวทหาร เมื่อทหารไดขมขูชาวนาจนมากพอแลว และไดทำลายที่นาที่สำคัญไปแลว พวกเขาก็นำคนงานจากภาคกลางของพมามาขุดหาถานหินในอุโมงค หลังจากขุดเอาถานหินมาไดใตพื้นที่ปลูกชาและนาขาว คนงานจะนำถานหินมากองไวขางกับที่นา ซึ่งทำใหคุณภาพของดินลดลงและทำใหชาวบานไมสามารถเพาะปลูกพืชได ในปจจุบัน ยังมีการทำเหมืองใตดินอยูทางตอนเหนือของวัดท่ีบานโพลนตัน ทางตะวันออกของบานพาราเพรน ทางตะวันออกของเขตเมืองนองทาราและในหมูบาน จูงพลวง
ระบบเหมืองใตดินซึ่งทำลายนาขาว
ผูลงทุน แต เดิมมีการทำสัญญาเหมือง
แหงน้ีโดยบริษัท China National Heavy Machinery Corporation (CHMC), Shan Yoma Nagar Company,33 ME-3, Shwe Than Lwin Company, Eastern Development Company, Eden Company, A-One Company และ Special Region (6) Business Group34 หลังจากขุดแรไปไดสองป บริษัท Shwe Than Lwin, A-1 และ Special Region (6) Business Group ไดถอนตัวจากโครงการ เนือ่งจากไมสรางผลกำไรมากพอ ตอนน้ันมีขาวลือวาบริษัท Shan Yoma
Nagar Company ก็จะโอนหุนสวนที่เหลือใหกับบริษัท Eden Company ในเดือนเมษายน 2553 แตจนถึงปจจุบันยังไมมีการยืนยันขอมูลอยางเปนทางการ35 ในเว็บไซตของบริษัท CHMC ระบุวาทางบริษัท มีเหมืองเปดอยูในพมา แตไมมีขอมูลยืนยันถึงสถานการณทำสัญญาของบริษัท
แผนที่โครงการเหมืองถานหินและโรงไฟฟาตีจิต
แผนปายแสดงโครงการตีจิตของบริษัท Eden Company
Rai
lway
sta
tion
23
โรงไฟฟาถานหินตีจิต ปจจุบันตีจิตเปนโรงไฟฟาพลังงานถานหินเพียงโรงเดียวที่ยังเดินเครื่องอยูในพมา ในเดือนกันยายน
2544 พลเอกรองอาวุโสหมองเอ ซึ่งเปนตัวแทนรัฐบาลไดมาที่นี่ และเปนคนเลือกสถานที่กอสรางโรงไฟฟา มีการแจงใหทหารในพื้นที่ยึดที่นากวา 100 เอเคอร และไมไดใหคาชดเชยแตอยางใด บริษัท CHMC จากจีนและบริษัท Eden Group จากพมาเปนผูกอสรางโรงไฟฟาภายใตการกำกับดูแลของกระทรวงพลังงาน การกอสรางเริ่มขึ้นเมื่อเดือนกันยายน 2545 และแลวเสร็จในเดือนเมษายน 254836
โรงไฟฟาแหงน้ีมีกังหันผลิตไฟฟาขนาด 60 เมกะวัตตสองหนวย สามารถผลิตไฟฟาได 600 กิกะวัตตชั่วโมง (Gwh) ตอป และใชถานหินจำนวน 640,000 ตันตอป ซึ่งมาจากเหมืองถานหินตีจิตที่อยูหางออกไป 1.5 ไมล37 มีการจายไฟฟาไปที่สถานียอยที่เมืองกาลอ ตามขอมูลของสำนักขาว Mizzima News จะมีการปอนไฟฟา 65 เมกะวัตตเขาสูสายสงเพื่อจายใหกับโรงถลุงเหล็กพินเพชร (โปรดดูตาราง)38 ไฟฟาจาก โรงไฟฟาแหงน้ียังจายใหกับโรงงานซีเมนตที่นาคาซึ่งอยูใกลเคียง39 จึงสรุปไดวาไฟฟาจากโรงไฟฟาตีจิต จายใหกับบริษัทซึ่งก็นำไปใชเพื่อใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติตอไป
บริษัทผูเดินเครื่องโรงไฟฟา China National Heavy Machinery Corporation Company (CHMC), Eden Group of Myanmar and Myanmar Electric Power Enterprise (MEPE)
จำนวนเงินลงทุน 42.93 ลานเหรียญ40
ไฟฟาที่ผลิตได กำลังผลิต 120 เมกะวัตต 600 กิกะวัตตชั่วโมง (Gwh)ในแตละป
การใชถานหิน 640,000 ตันตอป41
ปริมาณเถาปลิวท่ีเปนกากของเสีย 100 - 150 ตันตอวัน42
แหลงน้ำ แมน้ำบาลูซึ่งไหลลงสูทะเลสาบอินเล
ขอมูล: โรงไฟฟาถานหินตีจิต
24
ตาราง: ไฟฟาจากตีจิตสงใหกับโรงถลุงเหล็กพินเพชร จะมีการพัฒนาแหลงแรเหล็กใหญสุดของพมาที่ภูเขาพินเพชร ซึ่งอยูหางจากกรุงตองจี เมืองหลวง
ของรัฐฉานออกไป 10 กิโลเมตร และอยูหางจากบานตีจิต 40 ไมล การอพยพโยกยายจะทำใหประชาชน 7,000 คนพลัดที่นาคาที่อยู และตองมีการทำลายภูเขาท้ังลูก โรงถลุงเหล็กขนาดใหญ อยูระหวางการกอสรางที่พินเพชร ทามกลางขาวลือหนาหูวาแหลงแรแหงนี้ไมไดมีแตเพียงแรเหล็ก แตยังมียูเรเนียมดวย ที่ผานมามีการเวนคืนท่ีนาอันอุดมสมบูรณกวา 7,000 เอเคอร เพ่ือใชเปนพ้ืนท่ีโรงงาน ซ่ึงมีช่ืออยางเปนทางการวาโรงถลุงเหล็กพินเพชรที่ 5 ในการเดินเครื่องโรงงาน จะตองใชไฟฟา 65 เมกะวัตตที่ไดจากโรงไฟฟาถานหินตีจิต โรงถลุงเหล็กพินเพชรตั้งอยูในพื้นที่ซึ่งยังคงมีการสูรบอยู ทหารพมาซึ่งลาดตระเวนรักษาความปลอดภัยในพื้นที่ ไดทรมานและสังหารชาวบานทั้งในป 2552 และในเดือนกุมภาพันธ 2553 โครงการ พินเพชรเปนการรวมทุนระหวางบริษัทจากรัสเซีย อิตาลี และพมา43 โรงงานพินเพชร ยังนำเขาถานหินกวา 13,000 ตันตอวัน เปนเวลา 75 ป โดยมาจากเหมืองถานหิน เกสีมั่นสาม ทางภาคกลางของรัฐฉาน44
สถานการณดานพลังงานของประชาชนในพื้นที่ แมวาทางโครงการจะจายไฟฟาบางสวนใหกับบานตีจิต แตชาวบานตองสูญเสียท่ีดินและหนทาง
ทำมาหากิน ทั้งยังไดรับผลกระทบดานสุขภาพ จากการเขามาของเหมืองทำใหพวกเขาเสี่ยงท่ีจะถูกเวนคืนที่ การจายไฟฟาใหในระยะสั้นจึงไมมีประโยชนแตอยางใด
โรงพยาบาลที่บานโฮโพนมีไฟฟาใชอยางจำกัดและมีใหใชเปนชวงๆ สวนศูนยกลางแพทยที่ตองจี ตองใชไฟฟาปนสำหรับการผาตัด และคนไขตองจายเงินเพิ่มสำหรับคาไฟ ในขณะที่โรงถลุงเหล็กกลา พินเพชรและฟารมไกขนาดใหญ ซึ่งเปนของบริษัทตางชาติที่ตั้งอยูระหวางเมืองโฮโพนกับตองจี ตางมี ไฟฟาใช 24 ชั่วโมงในแตละวัน โดยไดรับไฟฟาจากสถานียอยกาลอที่รับไฟจากโรงไฟฟาตีจิต
โรงถลุงเหล็กพินเพชรที่อยูระหวางการกอสราง
บทที่: 3 ผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและชุมชน
ชาวนาและลูกๆ ที่ตองหาทางแกปญหาน้ำปนเปอนมลพิษ
การบังคับโยกยาย หมูบานทั้งสองแหงถูกโยกยายใหกับโครงการเหมือง และมีอีกหลายหมูบานที่เสี่ยงจะถูกโยกยายเพื่อ
ใชเปนพื้นที่ทิ้งกากของเสียหากมีการขยายพื้นที่เหมืองออก ไมมีใครทราบวาจะมีการขยายเหมืองออกไปกวางขวางเพียงใด
บานตองโพลา
บานตองโพลาประกอบดวย 24 ครัวเรือน พวกเขาถูกบังคับใหโยกยายออกโดยหนวยยายากา (State Peace and Development Council หรือ SPDC ระดับหมูบาน) เมื่อป 2546 ตอนที่เริ่มเตรียมการจะขุดเหมืองถานหิน ชาวบานไมไดรับความชวยเหลือสำหรับการโยกยายแตอยางใด มีการใหคาชดเชยแตนอยมาก เพื่อจะประหยัดคาใชจายในการโยกยาย ชาวบานบางสวนเลือกที่จะอยูในที่นาของตนเองซึ่งอยูใกลกับหมูบานเดิม สวนชาวบานที่โยกยายออกตองไปอยูทางทิศตะวันออกของหมูบานเดิมตามปาเขา โดยหนวยงานในพ้ืนที่ตั้งช่ือหมูบานใหมวา ไมเซนตอง แตชาวบานยังยืนยันท่ีจะเรียกวาเปนบานตองโพลาเหมือนเดิม (ชื่อเดิมของหมูบาน) ชาวบานอาจตองยายออกไปอีกในเร็วๆ นี้ เพราะมีกากของเสียจากการ ทำเหมืองถานหินกองอยูเปนจำนวนมากข้ึน และตั้งอยูใกลกับบานที่ตั้งข้ึนมาใหม
“กอนที่บริษัทยักษใหญจะเขามา เกือบทุกคนในหมูบานจะมีเกวียนเทียมวัวและควายเปนของตนเอง เราไมตองกังวลกับการหาอาหารมาเลี้ยงพวกมัน เพราะแถวนี้มีอาหารอุดมสมบูรณ แตเมื่อตองโยกยายออกไป เราสูญเสียที่ดินและยังหาอาหารมาเล้ียงสัตวไดยากข้ึน พวกเราสวนใหญจึงตองขายสัตวเลี้ยงไปรวมทั้งควายดวย” (บทสัมภาษณหมายเลข 2)
28
“ตอนที่โยกยาย ผูหญิงบางคนรองหมรองไหจนเปนลม แมวาจะผานไปหลายเดือนหลังจากโยกยาย ชาวบานก็ยังสับสนจับตนชนปลายไมถูก เพราะไดสูญเสียที่ดิน และไมรูวาจะทำอะไรตอไปดี” (บทสัมภาษณหมายเลข 2) “ตอนนั้นเปนฤดูฝน พวกเราขอชะลอการยายออกไปกอน แตพวกเขาปฏิเสธ บริษัทพวกนั้นอางวาตองทำโครงการทันที และเราตองยายออกไป ระหวางการโยกยายเราตองเผชิญกับอุปสรรคมากมาย เราตองร้ือถอนบานเรือนระหวางฝนตก ถนนเต็มไปดวยโคลนเลน ทำใหการขนยายขาวของเปนไปดวยความยากลำบากมาก พวกเขาใหคาชดเชยกับเรามากสุด 150,000 จาด (ไมถึง 150 เหรียญ) ตอครัวเรือน บานท่ีหลังเล็กก็จะไดนอยกวานั้น มันไมพอแมแตคาใชจายในการขนยายไปท่ีใหม พวกเราถูกบังคับใหยายออกในชวงฤดูฝน ทำใหไมสามารถสรางบานใหมได เราไดแตปลูกกระทอมและอาศัยอยูในกระทอมเหลาน้ัน ทางบริษทัสญัญาวาจะสรางสถานีอนามัย หองสมุด และโรงเรียน ใหกบัเรา แตกไ็มเคยทำสักท ีพวกเขาบอกวาจะขุดบอน้ำให แตในความเปนจริงพวกเขาแคซอมแซมบอน้ำเกาที่มีอยูแลว บางคนบอกวาเราอาจตองโยกยายอีก แตคราวน้ีคิดวาขอใหตายไปเสียดีกวา ที่จะตองไปจากที่นี่” (บทสัมภาษณหมายเลข 4)
บานไหลคา ในป 2546 บานไหลคาซึ่งมีประชากร 200 คนไดถูกบริษัทเหมืองถานหินตีจิตบังคับใหโยกยาย
ทางบริษัทไมไดเตรียมพื้นที่ใหมใหแตอยางใด ชาวบานจากหมูบานขางเคียงทั้งที่ตีจิตและพยินทา ตองใหความชวยเหลือชาวบานไหลคาที่ตองอพยพไปอาศัยอยูดานเหนือของวัดบานตีจิต หนวยงานในพ้ืนที่ไดเขามาเวนคืนที่ดินของชาวบานที่บานตีจิตและทายาโคน เพื่อจัดสรรเปนพื้นที่ใหมใหกับชาวบานจากไหลคา
บานตีจิตจะกลายเปนเหมืองถานหิน
ตอนที่เจาหนาที่มารังวัดพื้นที่แหลงถานหินที่ตีจิต พื้นท่ีรังวัดครอบคลุมพื้นท่ีครึ่งหนึ่งของบานตีจิต แตไมมีการโยกยายหมูบานออกไป เน่ืองจากเจาอาวาสวัดตีจิตไดรองขอตอหนวยงานในพื้นท่ีและกองทัพภาคตะวันออก อยางไรก็ตาม ในปจจุบันพื้นที่ทำเหมืองอยูหางจากหมูบานเพียงแค 40 เมตร ชาวบานไดรับผลกระทบจากมลพิษดานอากาศ มลพิษดานน้ำและเสียง อันเน่ืองมาจากการทำเหมืองทุกวัน และอาจถูกบังคับใหตองโยกยายออกไปในเวลาไมนานจากน้ี
กองกากของเสียที่ขยายตัวมากข้ึน
กองกากของเสียขนาดใหญจากเหมืองถานหินขยายตัวใกลเขาไปท่ีหมูบานทายาโกนมากข้ึนเร่ือยๆ หมูบานแหงนี้มีประชากรอยูเกือบ 400 คน กากของเสียเหลานี้มีขนาดใหญจนสูงกวาหมูบาน (โปรดดูรูป) ถาฝนตกหนักในชวงฤดูฝน อาจเกิดเหตุการณโคลนถลมทับทำลายหมูบานได ที่ผานมาหนวยราชการพยายามผลักดันใหชาวบานอพยพออกหลายครั้ง เริ่มจากการบังคับใหไมกี่ครอบครัวยายออกไป แตคนในหมูบานก็ยังสามัคคีกันและปฏิเสธที่จะยายออก
29
โรงไฟฟาที่ตั้งอยูเปนฉากหลังหมูบานทายาโกน
กากของเสียจากเหมืองถานหินที่กองอยูใกลกับบานของชาวบานที่ตองโพลา
เหมืองเปดที่รุกคืบเขาไปยังที่นาของบานตีจิต
ชาวนากำลังรดน้ำ สวนฉากหลังเปนกากของเสียจากเหมืองที่กองสูงขึ้นเร่ือยๆ
การเวนคืนที่ดิน ในปจจุบันพื้นที่เหมืองถานหินและโรงไฟฟาครอบคลุมท่ีนาท่ีสวนกวา 500 เอเคอรของชาวบาน
ที่บานตีจิต ตองโพลา พยินทา ไหลคา บามินโกน บริษัท Shan Yoma Nagar และ Shwe Than Lwin companies รวมมือกับราชการในทองถ่ินกดดันและคุกคามใหชาวบาน “ขาย” ทีน่าในราคาถูก ในบางกรณีทางกระทรวงการเหมืองแรก็เขามายึดที่ดินเอาไปเฉยๆ เมื่อไมมีที่ดิน ชาวบานก็ตองขายสัตวเลี้ยงและ อยูอยางหิวโหย
“เราเคยทำนาหาเอเคอร กอนที่บริษัทจะเขามา เรามีขาวเหลือจากการทำนาทุกป ไมตองกังวลเรื่องอาหารเลย หลังจากหวานขาวแลว เราก็ปลูกมันสำปะหลัง มะเขือเทศ และพืชผักอื่นๆ แตละปเรามีรายไดประมาณ 300,000 จาด (300 เหรียญ) แตพวกเขาจายเปนคาชดเชยท่ีดินใหเราแค 30,000 จาด (30 เหรียญ) ทั้งๆ ที่เปนที่นาซ่ึงมีน้ำเขาตลอดทุกฤดูกาล เงินแคนี้เราจะเอาไปทำอะไรได? ตอนนี้พวกเขาขุดที่ดินของเราทั้งวันทั้งคืน ผมมีที่เหลืออยูเพียงแคนี้เอง และไมมีที่อื่นจะไป ตอนนี้ ไมมีอะไรกิน ผมไมสามารถเพาะปลูกในที่นาในปหนาไดเพราะมีคำสั่งมาแลวใหตองยายออกไป” (บทสัมภาษณหมายเลข 4)
โรงไฟฟาที่ตั้งอยูชายขอบของทุงนา
“ที่ตั้งของโรงไฟฟาเคยเปนที่นาท่ีสวนของชาวบานตีจิตมากอน ดินแถวนั้นอุดมสมบูรณและ เหมาะกับการเกษตรมาก เราสามารถปลูกพืชตามฤดูกาลไดหลายคร้ังตลอดท้ังป แตเนื่องจาก โรงไฟฟาแหงน้ีเปนของรัฐบาล พวกเขาก็เวนคืนที่ดินเราไปโดยไมใหคาชดเชยใดๆ ตอนนี้เราไมมีที่ดินเพื่อการเลี้ยงชีพ ภรรยาผมตองหาเลี้ยงครอบครัวดวยการขายผัก โดยรับจากตลาดดานเหนือไปขายที่ตลาดดานใต” (บทสัมภาษณหมายเลข 3)
32
“ตอนที่บริษัทเขามาเวนคืนที่นาเพื่อเอาไปทำเหมืองถานหิน พวกเขารวมมือกับหนวยราชการระดับหมูบาน พวกเขาเรียกประชุมชาวบานและกดดันใหทุกคนลงช่ือ ชาวบานไมรูวาลงช่ือไปเพ่ืออะไร แตหลังจากลงช่ือไปแลว พวกเขาอางวาที่ดินของเราทุกคนในหมูบานตกเปนของบริษัทไปแลว และพวกเขาจะจายคาชดเชยใหเราเอเคอรละ 20,000 จาด (20 เหรียญ) และเราจะไดรับอนุญาตให เพาะปลูกไดเฉพาะชวงฤดูฝนเทาน้ัน ชาวบานบางคนตกใจมาก เอาแตตีอกชกหัวและรองไห สวนคนอื่นๆ ไมยอมรับคาชดเชย เพราะเปนเงินที่นอยเกินกวาจะเอาไปทำอะไรได ทางการพอใจมาก และบอกวา ‘ถาพวกคุณไมเอาเงิน ก็เทากับเราไดที่ดินไปฟรีๆ’” (บทสัมภาษณหมายเลข # 04) แมวาจะมีการจายคาชดเชยเพียงเล็กนอยใหกับที่ดิน แตก็ทำใหเกิดความสับสนกับชาวบาน เพราะ
ที่ผานมาพวกเขาแบงปนกันทำกินในท่ีดินเหลาน้ี “ตอนแรกที่พวกเขามอบเงินคาชดเชยใหเรา เราเองก็สับสนมาก เพราะไมรูวาที่ดินตรงไหนเปน ของใคร ตามวัฒนธรรมของเรา เราจะชวยกันทำกินในที่ดินเหลานี้พรอมกับลูกและหลาน เราไมเคยจำกัดขอบเขตอยางชัดเจนของที่ดิน” (บทสัมภาษณหมายเลข # 09)
สายพานลำเลียงไฟฟาเปนภัยคุกคามตอชุมชน ถานหินจากเหมืองจะถูกขนยายมาที่โรงไฟฟาผานสายพานลำเลียงยาว 1.5 ไมล ซึ่งใชไฟฟาขนาด
6 กิโลโวลต (KV) เปนตัวขับ ทางการประกาศวาถาสายพานสะดุดเพราะมีวัวหรือควายไปชน เจาของวัวหรือควายจะถูกฟองรองดำเนินคดี นับแตมีประกาศเชนนั้น ชาวบานก็ไมกลาปลอยสัตวเลี้ยงอยางเชน วัวและควายใหไปหากินเองตามทุงนา แมวาสายพานลำเลียงถานหินจะมีหลังคาปด แตสายพานลำเลียงในสวนท่ีเปนการขนดิน มาถมไมมีหลังคา สายพานท่ีมีไฟฟาว่ิงและติดตั้งอยูใกลกับถนนในชุมชน เปนอันตรายตอเด็กๆ และคนที่สัญจรไปมา รวมทั้ง สัตวเลี้ยงดวย
33
ตาราง: กฎหมายมีอยู แตขาดหลักนิติธรรม ตามพระราชบัญญัติการเหมืองแรป 2537 กำหนดใหผูทำเหมืองตองขออนุญาตจากเจาของ
ที่ดินกอนจะทำโครงการได ซึ่งไมใชสิ่งที่เกิดขึ้นที่บานตีจิต ไมมีการแจงใหชาวบานทราบแตอยางใดเกี่ยวกับโครงการที่กำลังเกิดขึ้น พวกเขาไมทราบวาจะเกิดอะไรขึ้น บางทีราชการยังเขามาขมขู ดวยซ้ำ
ดานลางเปนเน้ือหาจากหมวด 5 มาตรา 14
ผูไดรับสัมปทานทำเหมืองแรในพื้นที่ใตการควบคุมของกระทรวง หรือพื้นท่ีซึ่งไมไดอยูภายในเขตสงวนเพื่อการเหมืองแร (Mineral Reserve Area) หรือเขตเหมืองอัญมณี (Gemstone Tract) จะสามารถดำเนินการผลิตไดก็ตอเมื่อมีการประสานงานและมีความตกลงกับบุคคลหรือหนวยงานซึ่งมีสิทธิในการทำกิน สิทธิในการครอบครอง สิทธิในการใชและมีกรรมสิทธิ์ สิทธิในการไดรับประโยชน สิทธิในการไดรับมรดกตกทอด หรือสิทธิที่จะโอนถายกรรมสิทธิ์ในที่ดินดังกลาว45
ในเวลาเดียวกัน ตามกฎกระทรวงวาดวยการเหมืองแรแหงพมาป 2539 เพ่ือท่ีจะไดสัมปทาน
ทำเหมือง ตองมีการนำเสนอแผนการคุมครองสิ่งแวดลอม มาตรา F ของกฎกระทรวงระบุไววา แมวาจะยังไมมีการตราพระราชบัญญัติสิ่งแวดลอม แตก็มีขอกำหนดใหโครงการเหมืองขนาดใหญตองจัดทำการประเมินผลกระทบดานสิ่งแวดลอม (Environmental Impact Assessment - EIA) โดยใหถือเปนสวนหนึ่งของการสำรวจความเปนไปไดของโครงการ กรณีที่เปนบริษัทตางชาติก็อาจปฏิบัติตามมาตรฐานของธนาคารโลก หรือมาตรฐานท่ีไมไดต่ำกวามาตรฐานท่ีมีอยูในประเทศของตนเอง46
ที่ผานมาไมมีการเปดเผยผลการประเมินผลกระทบดานสิ่งแวดลอม และไมมีทางทราบไดวา
มีการยื่นแผนคุมครองสิ่งแวดลอมตอกระทรวงการเหมืองแรสำหรับโครงการเหมืองถานหินตีจิตหรือไม
34
ภัยคุกคามตอท่ีทำกิน เหมืองถานหินท่ีเปนระบบเปดจะมีการทำลายที่ทำกินดวยการใชเครื่องจักรกลหนักตลอด 24 ชั่วโมง
นอกจากนี้ทางบริษัทยังทำเหมืองใตดินซึ่งอยูดานใตสวนชาในหมูบานนองทารา พวกเขาขุดโพรงขนาด หนาตัด 4 ตารางเมตรเปนอุโมงคลงไปใตสวน ทำใหชาวบานตางหวาดกลัวเสมอวาดินจะถลม
ถานหินที่ขุดออกมาก็จะถูกนำมากองไวขางๆ และกองไวบนที่ทำกินของชาวบาน กอนจะมีการขนสงไปยังโรงไฟฟา ถานหินเหลานี้ทำลายคุณภาพของดินและยังปดกั้นน้ำไมใหไหลเขาที่นา มีการปลอยน้ำเสียและกากขี้เถาทิ้งลงในลำคลอง และน้ำที่ปนเปอนเหลาน้ีจะไปทำลายดินในที่ทำกิน
“ดินในท่ีนาของดิฉันแข็งมากในตอนน้ี และไถไดยาก เพราะพวกเขา (บริษัท) เอาน้ำจากเหมืองถานหินมาทิ้งในแมน้ำตีจิต ในชวงฤดูฝน น้ำจะทวมท่ีนา และพัดพาเอาเศษตะกอนถานหนิเขาสูที่ดินของเรา กากตะกอนถานหินเหลานี้ทำใหดินของเราแข็งและไถยาก และใหผลผลิตนอยลง” (บทสัมภาษณหมายเลข # 07)
คนตกงานมากขึ้น ชาวนาจาก 6 หมูบานตองสูญเสียที่ดินและตองหาทางเล้ียงชีพดวยวิธีการอ่ืน ชาวบานบางคน
ยังไดรับอนุญาตใหทำกินในที่ดินบางสวนที่ถูกเวนคืนได ในขณะท่ีเหมืองยังขยายมาไมถึง แตพวกเขาก็กังวลกับอนาคตมาก
บริษัทอางวาโครงการถานหินทำใหชาวบานมีงานทำ แตทั้งโครงการมีการจางคนงานแค 500 คน ในขณะที่มีชาวบานซึ่งตองสูญเสียที่ทำกินกวา 1,000 คนและลูกจางสวนใหญของเหมืองและโรงไฟฟา ก็ไมใชคนในทองถิ่น มีการจางผูชายในพ้ืนที่เพียงไมกี่คนเพื่อเปนคนขับรถบรรทุก
เพ่ือหาเล้ียงชีพตนเอง หลายครอบครัวตองตัดไมเพ่ือขายเปนไมฟน ซ่ึงย่ิงสงผลกระทบตอส่ิงแวดลอม ขางเคียง ผูหญิงบางคนพยายามหางานทำดวยการขายผัก สวนชายหนุมก็อพยพไปที่อื่นเพื่อหางานทำ
ถานหินที่ถูกนำมากองไวใกลกับนาขาว
35
การขาดแหลงรายไดของชาวบานทำใหไมสามารถสงลูกเขาเรียนหนังสือ เพ่ือหาทางชวยใหครอบครัว อยูได เด็กๆ ก็ตองไปหางานทำกับพอแม หรือไมก็ตองอยูบานเลี้ยงนอง หรือทำงานบานอื่นๆ
“บริษัทไดเวนคืนที่ทำกินทั้งหมดดานทิศตะวันตกของหมูบาน (บานบามินโกน) แตพวกเขา ยังอนุญาตใหชาวบานทำกินในท่ีดินเหลานี้กอนท่ีเหมืองจะขยายมาถึง ขาราชการคนกอนไมยอมใหชาวบานทำกินในที่ดินผืนนี้เลย แตคนใหมอนุญาตใหเราทำกินได แมจะอนุญาตใหเราใชที่ดินได แตพวกเราก็ไมตองการเสียเงินเพื่อซื้อปุยมาใช เพราะพวกเขาอาจมาทำลายที่ดินของเราเวลาใดก็ได พอไมลงปุย ผลผลิตที่ไดก็ต่ำมาก ในปกอนๆ เรามักมีขาวเหลือกิน และยังมีเหลือพอท่ีจะขายเปนเงินไดดวย แตปหนา พวกเขาไมอนุญาตใหเราทำกินตอไป เราจึงตองเก็บเศษไมมาขายเปนฟน แตถาตนไมหมดไปในอนาคต เราก็ไมรูวาจะไปทำอะไรกินดี” (บทสัมภาษณหมายเลข # 09) “เราเคยมีน้ำและระบบชลประทานรอบหมูบานท่ีอุดมสมบูรณ (บานทายาโกน) แตในการทำกิน ตอนนี้เราไมมีที่ทำกินของเราเองแลว ที่แยกวานั้น กองเถาถานหินก็ขยับเขามาใกลหมูบานมากขึ้นเร่ือยๆ เราไมรูจะทำอะไรด ีตอนทีท่ีด่นิเราถกูยดึไป เราไมมอีะไรเหลอืแลว เราไมรูจะทำมาหาเลีย้งชพีอยางไร ทุกๆ วัน ที่ดินของเราก็ถูกกลบทับดวยดินที่มาจากเหมืองถานหิน ผมเองก็ไมรูวาที่ดินสำหรับทำกินของผมอยูตรงไหน เพราะมันถูกกองถานหินวางทับไปจนหมด ตอนนี้ผมมีงานทำ อยางเดียวคือการออกไปหาไมฟนดานตะวันออกของภูเขาเพ่ือนำไปขาย ทีห่มูบานไมมงีานอยางอ่ืนทำ แถวนี้ไมมีงานทำเลย” (บทสัมภาษณหมายเลข # 05)
ชาวบานตองไปตัดไมเพ่ือขายเปนฟน
36
รถบรรทุกขนถานหินตลอดทั้งวันทำใหเกิดฝุนควันและกลายเปนมลพิษในหมูบาน ฝุนเหลานี้
ยังแพรไปในแหลงน้ำ บานเรือน และสวนผัก ทั้งยังคุกคามตอสุขภาพความเปนอยูของชาวบาน เด็กๆ ที่บานตองโพลาตองเดินทางผานเขตเหมืองทุกวัน เพื่อไปโรงเรียนที่ตีจิต พวกเขาตองเดินทามกลางฝุนควัน ในชวงฤดูฝนก็ตองเดินย่ำโคลนไป
มีการนำกากของเสียจากถานหินและโรงไฟฟามาทิ้งในที่ทำกินซึ่งตั้งอยูระหวางบานคยินทาและ บานตองโพลา ทางทิศตะวันออกของโรงไฟฟา ขี้เถาเหลานี้เปนอันตรายตอสุขภาพ (โปรดดูตารางวาดวย “เถาปลิว”) ในเวลาเดียวกันกองถานหินที่โรงไฟฟาก็เริ่มเผาผลาญตัวเองตามธรรมชาติ ปลอยกาซพิษเขาสูบรรยากาศ และเปนที่ทราบกันวา โรงไฟฟาพลังงานถานหินจะปลอยสารปรอท ซีลีเนียม และสารหนูเขาไปในอากาศ ซึ่งเปนอันตรายอยางมากตอสุขภาพของคนและสิ่งแวดลอม
“บางครั้งถานหินก็ลุกไหมดวยตนเองในท่ีเก็บใกลๆ กับโรงไฟฟา จากนั้นก็จะปลอยกลิ่นเหม็นๆ ออกมา เปนกล่ินที่เหม็นกวายางไหม เหม็นไปจนถึงหมูบานใกลเคียง ชาวบานที่ทนกลิ่นไมได ก็จะยายออกไป ในที่ๆ ปลอดภัยกวา” (บทสัมภาษณหมายเลข # 11) ตั้งแตปที่แลว ชาวบานท่ีอยูใกลโรงไฟฟาเร่ิมประสบ
ปญหาผื่นคันมากขึ้น ในตอนนี้ประมาณครึ่งหนึ่งของชาวบานที่อาศัยอยูใกลเคียงปวยเปนโรคผิวหนัง (โปรดดูรูป) เจาของโรงงานไมไดใหความชวยเหลือตอผูปวยแตอยางใด
มลพิษดานอากาศที่คุกคามสุขภาพ
37
สวนผักหลายแหงที่ตั้งอยูรอบเหมืองและโรงไฟฟาถูกเถาถานหินปกคลุม เมื่อชาวบานรองเรียนกับบรษิทัวากะหลำ่ปลขีองพวกเขาเสยีหาย บรษิทักจ็ะสงทหารยศรอยเอกมาเจรจากบัชาวบาน ทหารจะบอกกบัชาวบานวา “ยาฆาแมลงมันก็ติดอยูบนผิวของผัก และพวกคุณก็ตองลางผักและกินผักอยูดี ฉันใดก็ฉันนั้น คุณก็สามารถลางเถาถานหินที่ติดอยูบนกะหล่ำปลีออกไปได ไมเห็นจะเปนปญหาเลย”
ดูเหมือนบริษัทจะจางเจาหนาที่อนามัยหนึ่งคนเพื่อทำงานในหมูบานขางเคียง แตจากคำบอกเลาของชาวบานคนหน่ึง ตำแหนงของเจาหนาที่มีไวเพื่อโชวคนอื่นเทานั้น
“ทหารไดสงเจาหนาที่อนามัยมาคนหน่ึง จำไมไดวามียศพันตรีหรือรอยเอก บางคร้ังเขาก็มาท่ีหมูบานและสอบถามเกี่ยวกับสุขภาพ บริษัทจางเขาไวเพื่อสรางภาพที่ดีของตนเอง แตจริงๆ ก็ไมไดใหบริการดานสุขภาพอะไร พวกเขาเพียงแตตองการสรางภาพใหโครงการเทานั้น” (บทสัมภาษณหมายเลข #15) ผลกระทบดานสุขภาพเน่ืองจากเหมืองและโรงไฟฟาเปนสิ่งที่เกิดขึ้นในระยะยาว และอาจไมเห็นผล
จนกวาหลายปผานไป หรือจนกระทั่งคนรุนตอไป เจาหนาที่ที่สถานีอนามัยของรัฐที่เราติดตอขอขอมูล เพื่อเขียนรายงานบอกวา พวกเขาไมมีอำนาจที่จะใหขอมูลเก่ียวกับสถานการณที่เกิดขึ้นในพื้นที่ได สุขภาพของคนงานท่ีเหมืองและโรงไฟฟา
คนงานไมมีประกันอุบัติเหตุหรือประกันสุขภาพแตอยางใด พวกเขาเคยใชเศษผาปดจมูกและปากระหวางการทำงาน แตพอพบวาหายใจลำบาก ก็ไมทำเชนนั้นอีก มีขอกำหนดใหพวกเขาตองไปตรวจเลือดทุกเดือน และถาพบวาคนงานคนไหนท่ีปวยเปนโรคดีซาน ก็จะถูกปลดทันทีและบริษัทจะจางคนใหมมาแทน ทางองคกรเยาวชนชาวปะโอยังไดขอมูลวาเกิดอุบัติเหตุหลายครั้งเนื่องจากดินถลมที่เหมือง ตั้งแตป 2543 เปนตนมา คนงานหาคนใกลกับบานพาราเพรนเสียชีวิต และชาวบานอีกเจ็ดคนท่ีดานตะวันออกของเขตนองทาราก็เสียชีวิตเชนกัน
38
เถาปลิวคืออะไร?47
เถาปลิวเปนกากของเสียจากการเผาถานหินในโรงไฟฟา มักจะมีการนำมากองท้ิงหรือเก็บไวในสระน้ำ เถาปลิวประกอบดวยสารปรอท สารตะกั่ว และสารหนู ซ่ึงเปนโลหะหนักท่ีมีพิษ เถาปลิวอาจเกิดจากการทำเหมืองเปด และอาจปลิวมาจากรถบรรทุกที่ขนสงขี้ เถา เราสามารถสูดเอาเถาปลิวเขาไปในปอด และอาจปวยเปนโรคทางเดินหายใจรุนแรงได เถาปลิวยังอาจเปนพาหะนำโลหะหนักไปปนเปอนแหลง น้ำทั้ ง บนดินและใตดิน รวมทั้งน้ำด่ืมซ่ึงตั้งอยูใกลกับบริเวณซึ่งเปนที่ทิ้งกากของเสีย
เถาปลิวกับถนนในพื้นที่ ในชวงที่โรงไฟฟาเดินเครื่องในปแรก มีการนำเถาปลิวซ่ึงเปนพิษจากโรงไฟฟามาถมทับ
กากของเสียที่มาจากเหมืองถานหิน ซึ่งกองอยูใกลๆ กับหมูบานที่ยังมีประชาชนอาศัยอยู ในชวงหลายปที่ผานมา เถาปลิวเหลานี้ไดฟุงกระจายไปตามถนนในพื้นที่ เด็กท่ีเดินเทาไปโรงเรียนและชาวบานที่เดินไปทำนาและเดินไปตลาดก็ตองไดรับสารปรอท สารตะกั่ว และสารหนูจากเถาปลิวเหลานี้ตลอดเวลา พิษจากเถายังทำลายแหลงน้ำใตดินดวย (โปรดดูหัวขอ “เถาปลิวคืออะไร?”)
39
ควันจากโรงไฟฟาทำใหเกิดฝนกรด48
“ฝนกรด” เปนคำกวางๆ ที่ใชเพื่ออธิบายถึงสารที่เปนกรดซึ่งตกลงมาจากทองฟา โรงไฟฟาพลังงานถานหินจะปลอยกาซซัลเฟอรไดอ็อกไซดและไนโตรเจนอ็อกไซดออกมา กาซเหลานี้เปนสาเหตุสำคัญท่ีทำใหเกิดฝนกรด ปลองควันที่โรงไฟฟาจะปลอยกาซซัลเฟอรไดอ็อกไซดและไนโตรเจนอ็อกไซดออกมา ซึ่งทำปฏิกิริยากับน้ำในบรรยากาศ อ็อกซิเจนและสารเคมีอื่นๆ ทำใหเกิดสารประกอบท่ีเปนกรดหลายรูปแบบ เมื่อสารพิษเหลาน้ีตกลงมาเปนฝนกรด ก็จะสงผลกระทบตอทะเลสาบและลำน้ำ ทำลายพืชและปาไม และเปนอันตรายตอสุขภาพประชาชน อุปกรณที่เรียกวาเครื่องดักฝุน (scrubber) ซึ่งติดอยูที่ปลองควัน อาจชวยลดการปลอยกาซซัลเฟอรไดอ็อกไซดจากโรงไฟฟาได แตไมเปนที่ชัดเจนวาที่โรงไฟฟาตีจิตมีอุปกรณดังกลาวติดตั้งอยูหรือไม
โรงไฟฟาพลังงานถานหิน ซึ่งปลอยกาซซัลเฟอรไดอ็อกไซดและ ไนโตรเจนอ็อกไซด 40
แมเมาะ: บทเรียนจากโรงไฟฟาพลังงานถานหินใหญสุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต49
“ในตอนตน เราคิดวาจะไมเกิดปญหาอะไร แตผานไปไมกี่ป ชาวบานเริ่มปวยเปนมะเร็งท่ีคอ วัวและควายของเราก็ตายไปเพราะกินหญา บางครั้งก็มีฝนกรดตกลงมาและทำลายพืชผลที่เราเพาะปลูก” มะลิวัลย นาควิโรจน เลขาธิการเครือขายสิทธิผูปวยจากสิ่งแวดลอมที่อำเภอแมเมาะ โรงไฟฟาแมเมาะท่ีภาคเหนือของไทยถือเปนโรงไฟฟาพลังงานถานหินขนาดใหญสุดในเอเชียตะวันออก
เฉียงใต โดยใชถานหินจากเหมืองลิกไนตเปดที่มีกำลังผลิต 40,000 ตันตอวัน และโรงไฟฟาแหงนี้มีกำลังผลิตรวมกัน 2,625 เมกะวัตต
โรงไฟฟาแมเมาะปลอยกาซซลัเฟอรเขาสูบรรยากาศประมาณ 1.6 ลานตันในแตละวนั โดยภาพรวมแลว มีคนที่ตองอพยพโยกยายออกไปเนื่องจากโรงไฟฟาและเหมืองกวา 30,000 คน หลายพันคนเกิดอาการ โรคทางเดินหายใจรุนแรง และชาวบานเกือบ 300 คนเสียชีวิตไปแลวจากปญหาทางเดินหายใจ มะเร็งปอด และเลือดเปนพิษ ประชาชนในรัศมีเจ็ดกิโลเมตรรอบโรงไฟฟาปวยดวยอาการตางๆ ทั้งการหายใจลำบาก คลื่นไส วิงเวียนศีรษะ อาการอักเสบที่ตาและโพรงจมูก
เถาปลิวและฝนกรดจากโรงไฟฟายังปนเปอนพืชผลของชาวบาน ทำใหเฉาและตายไป เมื่อเดือนตุลาคม 2546 สำนักงานนโยบายและแผนดานส่ิงแวดลอมและทรัพยากรธรรมชาติ ตรวจพบวามีปริมาณสารหนู โครเมียม และแมงกานีสอยูสูงมากในทุกแหลงน้ำเกือบทุกแหงใกลกับโรงไฟฟา
ชาวบานท่ีแมเมาะไดตอสูเพื่อสิทธิของตนเองแมจะตองประสบปญหามากมาย เมื่อเดือนพฤษภาคม 2547 ศาลจังหวัดมีคำส่ังใหโรงไฟฟาถานหินจายคาชดเชยเปนเงินจำนวน 142,500 เหรียญใหกับชาวบานสำหรับความเสียหายดานพืชผล เงินชดเชยเพียงจำนวนนอยสะทอนถึงความตระหนักถึงอันตรายของ โรงไฟฟาที่มีตอชีวิตของชาวบาน และไมคุมคากับชีวิตที่สูญเสียไปและความเสียหายที่เกิดขึ้น
คนไขซึ่งปวยเปนโรค
ทางเดินหายใจ อำเภอ
แมเมาะ ประเทศไทย © Greenpeace / Shailendra Yashwant
41
มลพิษดานน้ำและการขาดแคลนน้ำ ดินที่ถูกตักมาจากเหมืองถานหินและนำมากองไวสูงข้ึนราวกับเปนเทือกเขา และปดก้ันการไหล
ของน้ำ ในชวงฤดูฝน น้ำฝนที่ตกลงมาจะแชขังทำใหเกิดเปนแองน้ำขนาดใหญ น้ำเหลานี้ยังคอยๆ กัดเซาะ กองเศษดินและกองถานหินที่โรงไฟฟา และไหลลงไปยังแมน้ำตีจิต ไรนาท่ีอยูดานหลังกองดินก็ถูกน้ำสกปรกเหลานี้ไหลทวม
เถาปลิวพิษจากโรงไฟฟาก็ถูกนำมาท้ิงกองรวมกับกากของเสียจากเหมืองอ่ืนๆ หรือไมก็ปลิวกระจายไปตามทองถนนในพ้ืนที่ และยังปนเปอนแหลงน้ำซึ่งบางสวนก็ไหลลงสูทะเลสาบ
ในขณะที่เหมืองถานหินลึกขึ้นเรื่อยๆ สารพิษเหลานี้ก็ปนเปอนจนถึงชั้นของแหลงน้ำใตดิน และน้ำ ที่โผลขึ้นมาในเหมือง มีการสูบน้ำใตดินเหลาน้ีไปทิ้งที่แมน้ำตีจิต ทำใหเกิดการปนเปอนกับแมน้ำ และแมน้ำเต็มไปดวยเถาปลิวและน้ำเสียจากเหมือง ชาวบานใกลๆ แมน้ำที่เคยใชน้ำเพ่ืออาบก็ทำเชนนั้นไมไดตอไป แตยังคงตองใชน้ำปนเปอนเหลาน้ีเพื่อการเกษตร ซึ่งยอมจะสงผลกระทบตอพืชผลของตนเอง
เนื่องจากปริมาณกากของเสียจากเหมืองสะสมในแมน้ำในระดับสูงมาก ทำใหดินในที่ทำกินแข็ง ชาวบานบอกวาสงผลใหผลผลิตนอยลงไป
“ตอนที่น้ำในเหมืองถานหิน และที่บอใกลกับวัดพะโยนตันแหงเหือดไป เราก็ไมรูวาตนกำเนิดของน้ำในแองน้ำน้ันจะมาจากเหมืองถานหินหรือไม บอน้ำในหมูบานตีจิตก็แหงไปเหมือนกัน เราไดน้ำ กลับมาก็ตอนที่เจาอาวาสวัดตีจิตไปสูบน้ำจากบนภูเขามาเติมที่สระน้ำจนเต็ม” (บทสัมภาษณหมายเลข # 06) สารปนเปอนที่ไมมีการสำรวจและควบคุมไหลอยางตอเนื่องลงสูทะเลสาบอินเล ผานแมน้ำตีจิตและ
แมน้ำบาลู เมื่อพิจารณาจากระดับน้ำในทะเลสาบท่ีลดลงเม่ือเร็วๆ นี้ นาจะแสดงวามีการปนเปอนเพิ่มมากขึ้น การทำเหมืองตีจิตจึงเปนอันตรายที่คุกคามความอุดมสมบูรณของระบบนิเวศและความอยูรอดของสิ่งมีชีวิตในทะเลสาบอินเล
บางครั้งมีการผันน้ำจากแมน้ำบาลูเพื่อไปใชที่โรงไฟฟา และยังมีการปลอยน้ำรอนจากโรงไฟฟาเขาไปยังที่นาของชาวบานดวย
ตะกอนถานหินและกากของเสียที่ไหลไปตามแมน้ำบาลูลงสูทะเลสาบอินเล ยังไปหมักหมมกันอยูดานหลังเขื่อนโมบี และมีการแพรลงไปดานปลายน้ำตอไป ผานเขตเมืองโมบีและลอยกอ เขื่อนผลิตไฟฟาขนาด 29 เมกะวัตตที่อยูระหวางการกอสรางตอนเหนือน้ำบาลู ก็จะเปนตัวดักจับสารมลพิษที่มาจาก เหมืองถานหินตีจิต จากนั้นก็ปลอยลงไปดานทายน้ำเมื่อมีการเปดประตูเขื่อน
42
แองน้ำที่เกิดขึ้นบริเวณที่ทิ้งกากของเสียจากเหมืองถานหิน น้ำในแองมีลักษณะนิ่งและปนเปอน
แหลงน้ำในชุมชนแหงเหือดลง เม่ือมีการขุดลงไปจนถึงชั้นของน้ำใตดิน
และมีน้ำที่ผุดขึ้นมาจากในเหมือง
มลพิษดานเสียง การขุดเหมืองจะทำกันทั้งวันทั้งคืน เสียงที่เกิดขึ้นจึงสงผลกระทบตอทั้งเด็กและคนชรา แรงระเบิด
จากเหมืองและเสียงจากโรงไฟฟา ก็สงผลกระทบตอเด็กนักเรียน ทำใหไมมีสมาธิในการเรียน “เสียงจากโรงไฟฟาดังขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะในชวงกลางคืน เชนเดียวกับมนุษย อีกาและควายก็คงนอนไมหลับ และมักจะสงเสียงรองแปลกๆ ในชวงกลางคืน กอนจะมีการสรางโรงไฟฟา สัตวเหลานี้ไมเคยสงเสียงรองแปลกๆ เชนนี้มากอนเลย” (บทสัมภาษณหมายเลข # 12) แรงสั่นสะเทือนจากการระเบิดเหมือง ทำใหเกิดการแตกราวที่บานเรือน โรงเรียน และวัดวาอาราม
เศษหินที่กระเด็นมาจากแรงระเบิดก็ทำใหหลังคาเปนรูและบางทีก็ตกกระเด็นใสชาวบาน
การทำลายวัฒนธรรม เจดียโบราณท่ีตีจิตกำลังทรุดโทรม
และใกลจะลมเนื่องจากแรงระเบิดที่เหมืองซึ่ งทำ ให เกิ ดความ ส่ันสะ เทือน เปนปรากฏการณที่ทำใหชาวบานไมพอใจ เพื่อหลีกเลี่ยงการเผชิญหนาระหวางชาวบานกับคนงานของบริษัท เจาอาวาสวัดตีจิต ตองเขาไปไกลเกลี่ยและหาทางแกปญหา ในเวลาตอมาชาวบานไดรวบรวมเศษซากเจดีย และนำไปวางไวในท่ีเดิม และทำรั้วลอมรอบไว
“ตอนที่เจดียเกือบลมลง ชาวบานเกือบจะทะเลาะกับคนงานบริษัท
ชาวบานสวนใหญโกรธมาก บางคนรองหมรองไห พวกเรามักจะไปฉลองและทำพิธีตามประเพณี ที่เจดีย มีคนมารวมงานจำนวนมาก เปนชวงเวลาที่ญาติพี่นองมารวมตัวกัน ตอนนี้เราไมมีสถานที่ ที่จะรวมตัวกันไดแลว พระภิกษุรูปหนึ่งบอกวา เราควรบูรณปฏิสังขรณพระเจดียขึ้นมาใหม เพราะวาที่ดินบริเวณนั้นดูเหมือนจะไมแข็งแรงพอที่จะค้ำเจดียไวตอไป” (บทสัมภาษณหมายเลข # 10) ทางบริษัทสัญญาวาจะชวยบูรณะเจดียถาที่ดินบริเวณน้ันเริ่มอยูตัวและมั่นคง แตที่ผานมายังคงมีแรง
สั่นสะเทือนจากการระเบิดเหมืองตลอดเวลา ทำใหที่ดินไมอยูตัว ไมวาจะมีการบูรณะเจดียขึ้นมาใหมหรือไมก็ตาม ชาวบานเชื่อวาโครงการเหมืองทำใหเจาที่เกิดความโกรธเคืองและอาจทำใหเกิดอาเพศได
44
“หลังจากพระเจดียลมลง พระฝนเห็นชาย คนหน่ึงจาก ‘สภาเพ่ือสันติภาพและการพัฒนาหมูบาน’ ตายลง ไมนานหลังจากน้ันเขาก็ตายลงจริงๆ ตอนน้ีพระฝนอีกวามีผูชายอีกสองคนกำลังจะตาย และตอนที่คนงานพยายามขุด ตนไทรออกไป รถที่ใชขุดก็ไมสามารถขยับได แตเม่ือเอาตนไทรปลูกกลับเขาไป ก็สามารถขยับรถไดอีก ทำใหมีงูเขามาอาศัยอยูในตนไทร ตอไปไดอีก” (บทสัมภาษณหมายเลข # 10)
45
ถาประชาชนกลาพูด โครงการก็อาจจะหยุด ในเดือนพฤษภาคม 2543 บริษัท Golden Triangle Hydro Electric Power Pte Ltd เริ่มกอสราง
โรงไฟฟาพลังงานถานหินขนาด 12 เมกะวัตตทางตอนเหนือของเมืองทาข้ีเหล็กในรัฐฉาน ใกลกับพรมแดนประเทศไทย ชาวบานในเขตประเทศไทยตางกังวลกับผลกระทบดานมลพิษจากโรงไฟฟา และไดรวมตัวจัดตั้งกลุมเพื่อปกปองชุมชนของตนเอง พวกเขาไดรวมตัวและขัดขวางไมใหรถบรรทุกขนสงอุปกรณเพื่อสรางโรงไฟฟาผานไปได มีการเขียนจดหมายประทวงไปท่ีรัฐบาล และมีการติดปายตอตานโครงการที่บริเวณสะพานตรงพรมแดน กิจกรรมเหลานี้ทำใหประชาชนต่ืนตัวเก่ียวกับผลกระทบจากโรงไฟฟาพลังงานถานหิน ผลจากการประทวงทำใหการกอสรางโรงไฟฟาตองยุติลงเมื่อเดือนเมษายน 254450
ชาวบานติดปายประทวงบริษัททำเหมืองโปแตชที่จังหวัดอุดรธานี ประเทศไทย
46
สรุป ถายังปลอยใหเหมืองถานหินตีจิตเดินหนาตอไป ประชาชนเกือบ 12,000 คนซ่ึงอาศัยอยูในรัศมี
หาไมลจากเหมือง และคนงานตองประสบปญหาสุขภาพและปญหาในการหายใจ เชนเดียวกับชาวบาน ที่อำเภอแมเมาะทางภาคเหนือของไทย ชาวบานตองสูญเสียหนทางการทำมาหากินและที่ดินไปทุกวัน ทำใหยากจนลงและตองโยกยายถิ่นฐาน น้ำปนเปอนจากเหมืองถานหินท่ีไหลลงสูแมน้ำบาลู จะกอมลพิษ ตอทะเลสาบอินเลซ่ึงมีความสำคัญตอพมา เราจึงขอเรียกรองให
สำหรับรัฐบาลและบริษัท 1. ยุติโครงการเหมืองถานหินและใหมีการสำรวจผลกระทบดานสุขภาพ สังคม และสิ่งแวดลอม
อยางเหมาะสม 2. รวมมือกับผูชำนาญการดานสิ่งแวดลอมเพื่อสำรวจมลพิษทางน้ำท่ีเกิดข้ึนตอทะเลสาบอินเล
อันเน่ืองมาจากเหมืองถานหินตีจิต 3. มีการจายคาชดเชยอยางเหมาะสมใหกับชาวบานที่ไดรับผลกระทบไปแลว สำหรับชุมชนในพื้นที่ 1. หลีกเลี่ยงการลงชื่อในเอกสารโดยไมมีความเขาใจอยางถองแท และหากไมมีการชดเชย
อยางเหมาะสม 2. ตอตานการคอรัปชั่นและการใชประโยชนจากทรัพยากรซ่ึงเปนอันตรายตอการดำรงชีพและ
ทรพัยากรธรรมชาติของชุมชน
ตลาดที่บานตีจิต 47
Endnotes1 “Myanmar population hits over 59 mln in 2009” 1 กรกฎาคม 2553 http://english.peopledaily.com.cn/90001/
90777/90851/7049436.html, เขาถึงเม่ือ 15 กันยายน 2553 2 เพิ่งอาง 3 jynfoltrsm;pk usyf (100) wefrD; tm;udk;ae&qJ (rsKd;0if;aZmf) 14 pufwifbm 2010? acwfòydif*sme,f? www.
khitpyaing.org/index.php?route=detail&id=4464 เขาถึงเมื่อ 15 กันยายน 25534 Development in Myanmar Energy Sector, Energy Planning Department, Ministry of Energy, Union of Myanmar,
SEF-2, Ho Chi Minh City in Viet Nam, 22 ตุลาคม 2551 at http://www.adb.org/Documents/Events/Mekong/Proceedings/SEF2-Annex6.4-Myanmar-Presentation.pdf, เขาถึงเมื่อ 28 มิถุนายน 2553
5 “More private companies cooperate with Myanmar gov't in mineral extraction,” http://news.xinhuanet.com/english2010/business/2010-07/06/c_13385989_4.htm, เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553
6 Coal Sub-sector เขาถึงเม่ือ 23 กันยายน 2553 at http://www.energy.gov.mm/coalsubsector.htm 7 “Iron and steel industry being improved….” NLM, pg#4, 22 มีนาคม 2553 8 Coal, the NEED project, http://www.need.org/needpdf/infobook_activities/SecInfo/CoalS.pdf (เขาถึงเมื่อ
28 กรกฎาคม 2553) 9 Coal power is the biggest culprit, WWF, http://wwf.panda.org/about_our_earth/aboutcc/cause/coal/ 10 What is Coal? World Coal Institute http://www.worldcoal.org/coal/what-is-coal/ (เขาถึงเมื่อ 28 กรกฎาคม 2553) 11 Country report: Progress of power development plans and transmission interconnection projects, Myanmar,
Greater Mekong sub-region, eighth of regional power trade coordination committee (RPTCC-8), eighth meeting of focal group (FG-8), seventh meeting of planning working group (PWG-7), Luang Prabang, Lao PDR, 25-27 พฤศจิกายน 2551
12 “Chinese corporation, local company to implement Mawlaik hydropower, Kalewa coal-fired thermal power plant projects,” NLM, 28 May 2010, “Electric power projects to improve public living status,” NLM, 28 ตุลาคม 2553
13 Future project (Gas/Coal), http://www.aseanenergy.org/energy_sector/electricity/myanmar/future_electricity_projects.htm เขาถึงเมื่อ 12พฤศจิกายน 2553 เมื่อเดือนมิถุนายน 2553 Norinco ผูผลิตอาวุธรายใหญของจีนไดลงนามในความตกลงเพ่ือความรวมมือกับรัฐบาลพมา สำหรับโครงการเหมืองโมนีวา เพียงไมกี่สัปดาหหลังจากขายปนใหญใหกับรัฐบาลเผด็จการ โปรดดู rHk&Gm a=u;eDowWK wl;azmfa&;twGuf w&kwf-jrefrm vufrSwfxdk;yGJ (odef;vif;), Myanmar Times (ภาษาพมา) at http://www.myanmar.mmtimes.com/2010/property/473/buss02.html, เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553 และ “Norinco sold Burma arms pre-copper deal,” Democratic Voice of Burma, 29 มิถุนายน 2553
14 Improve Electricity for Yangon Industry at http://www.mmtimes.com/2010/news/515/n51501.html, เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553
15 นิคมอุตสาหกรรมเหลานี้ไดแก Hlaing Tharyar, Shwe Pyi Thar และ Shwe Lin Pan. Improve Electricity for Yangon Industry at http://www.mmtimes.com/2010/news/515/n51501.html, เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553
16 “ก็ตอเม่ือประชาชนพ่ึงพาความเขมแข็งของตนเองได จึงจะถือวาประเทศเราทันสมัยและพัฒนาแลว ความสำเร็จของโครงการพัฒนาจะสะทอนถึงความสัมพันธระหวางประชาชนในประเทศ และสงเสริมใหจิตวิญญาณแหงสหภาพรุงเรืองขึ้น” พลเอกอาวุโส ตานฉวย ระหวางกลาวปราศรัยในงาน Special Projects Implementation Committee Meeting, NLM, 7 มีนาคม 2553 at http://myanmargeneva.org/10nlm/mar/n100307.htm, เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553
17 Summary of Thailand power development plan 2010-2030, http://www.egat.co.th/thai/files/Report%20PDP2010-Apr2010_English.pdf, เขาถึงเม่ือ 27 สิงหาคม 2553
18 “Thai company signs Myanmar port deal,” Agence France-Presse, 4 พฤศจิกายน 2553, Ital-Thai project documents, and xm;0,f a&eufqdyfurf; pDrHudef;onf ta&S@ESifh taemufpD;yGm;a&; p=uFefY ta&;ygvmrnf jzpf&m æw&kwf æ æ” (òzd;armifarmif)?, The Myanmar post
19 “An Industrial Project That Could Change Myanmar,” New York Times, 26 November 2010. 20 NLM, 7 มีนาคม 2553 http://myanmargeneva.org/10nlm/mar/n100307.htm, เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553
48
21 tif;av;uefESifh rdkif (20) 0ef;usif pdrf;vef;pdkjynfa&; jrifuGif;rsm;? Kyaymon News (The Mirror), 30 กันยายน 2553 หนา 20
22 ที่บานอินเด แมน้ำบาลูแยกออกเปนสองสาย สายท่ีไหลไปทางใตจะไหลไปดานทิศตะวันตกของเจดียผองเตาอู และสายท่ีไหล ไปทางเหนือจะไหลไปใกลกับบานยอมา จากน้ันก็ไหลลงสูทะเลสาบ
23 “ก็ตอเม่ือประชาชนพ่ึงพาความเขมแข็งของตนเองได จึงจะถือวาประเทศเราทันสมัยและพัฒนาแลว” New Light of Myanmar (NLM), 7 มีนาคม 2553, หนา 6
24 tif;av;uefY urBmwGif rsKd;pdwfopf jzpfvmzG,f&Sdaom zm;oHk;rsKd; awG@&Sdxm;? Weekly Eleven News Journal, Vol-3 No-51, หนา 9 2551
25 http://birding.sstmyanmar.com/inle-wetland-bird-sanctuary-ecotourism-asean-heritage-site-myanmar- and-southeast-asia
26 tif;av;uefESifh rdkif (20) 0ef;usif pdrf;vef;pdkjynfa&; jrifuGif;rsm;? Kyaymon News (The Mirror), หนา 11, 20 30 กันยายน 2553
27 &Srf;jynfe,fawmifydkif;wGif ig;pm;oHk;r_ jrifhwufum tif;av;uefa'orS ig;zrf;,l&&Sdr_ av#mhenf;? http://www.news-eleven.com/index.php?option=com_content&view=article&id=4495:2010-08-26-09-18-43&catid=45:2009-11-10-07-45-41&Itemid=113eleven.com/index.php?option=com_content&view=article&id=4495:2010-08-26-09-18-43&catid=45:2009-11-10-07-45-41&Itemid=113 เขาถึงเมื่อ 12 พฤศจิกายน 2553
28 ในชวง 65 ปนับแต 2478-2543 พื้นที่สุทธิของทะเลสาบอินเลลดจาก 69.10 ตารางกม.² เหลือ 46.69 ตารางกม ถือวาพื้นท่ีน้ำ หายไป 32.4% Roy C. Sidle, Alan D. Ziegler and John B. Vogler (เมษายน 2550) “Contemporary changes in open water surface area of Lake Inle, Myanmar”. Sustainability Science 2 (1): 55–65 doi:10.1007/s11625-006-0020-7. ISSN 1862-4065. http://www.springerlink.com/content/a2t64l5768505464/
29 “พื้นที่ผิวน้ำของทะเลสาบอินเลลดลงจาก 40 เหลือ 27 ตารางไมล ชวงฤดูรอน” Reported by Nay Pyi Taw News Crew, Eleven Media Group, เขาถึงเมื่อ 16 กันยายน 2553 http://eversion.elevenmediagroup.net/index.php?option=com_content&view=article&id=674:water-surface-area-of-inlay-lake-shrunk-from-40-square-miles-to-27-in-summer&catid=43:biweekly-eleven-eversion&Itemid=110
30 “More Equipment arrives for Shan State coal mine,” Myanmar Times, 4 พฤษภาคม 2547 at http://www.myanmar.gov.mm/myanmartimes/no211/MyanmarTimes11-211/012.htm, เขาถึงเมื่อ สิงหาคม 2553
31 “Construction project of Tikyit coal-fire power station inspected in Pinlaung,” NLM, 20 กรกฎาคม 2546, เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553 at http://mission.itu.ch/MISSIONS/Myanmar/03nlm/n030710.htm,
32 เพิ่งอาง 33 “Tigyit coal-fire power station that will fulfill the electricity needs,” NLM, 16 กันยายน 2546, http://www.
myanmar.gov.mm/Article/Article2003/sep/Sept16b.htm, About CHMC introduction http://www.chmc2003.com:8640/gsjj.htm เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553
34 “MEPE plans coal-fired power station,” Myanmar Times, 24 กันยายน 2544 http://www.myanmar.gov.mm/myanmartimes/no82/myanmartimes5-82/News/new.htm, เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553
35 สัมภาษณ # 12 36 “Of the two turbines of Tikyit coal-fired power plant, one is generating electricity at full capacity as it was
completed in 2004, The other one will start generating power beginning เมษายน last week,” NLM, 16 เมษายน 2548 เขาถึงเมื่อ 20 กันยายน 2553 at http://www.myanmar.gov.mm/NLM-2005/เมษายน05/enlm/เมษายน16_h2.html
37 Country report: Progress of Power Development Plans and Transmission Interconnection Projects, Myanmar, Greater Mekong Sub-region eighth meeting of regional power trade coordination committee (PRTCC-8), eighth meeting of focal group (FG-8) and seventh meeting of planning working group (PWG-7), Luang Prabang, Lao PDR, 25-27 พฤศจิกายน 2551
38 “Russian business presence becoming stronger in Burma,” Mizzima News at http://www.mizzima.com/news/inside-burma/1422-russian-business-presence-becoming-stronger-in-burma-.html, เขาถึงเมื่อ 13 พฤศจิกายน 2553
39 “$21m Cement Factory Underway,” Myanmar Times, 8-14 สิงหาคม 2548 at http://www.myanmar.gov.mm/myanmartimes/no278/MyanmarTimes14-278/b002.htm เขาถึงเมื่อ 28 สิงหาคม 2553
49
40 “Tigyit coal-fire power plant station that will fulfill the electricity needs,” New Light of Myanmar, 16 กันยายน 2546 at http://www.myanmar.gov.mm/Article/Article2003/sep/Sept16b.htm, NLM, 16 เมษายน 2005 http:// www.myanmar.gov.mm/NLM-2005/เมษายน05/enlm/เมษายน16_h2.html เขาถึงเมื่อ 27 สิงหาคม 2553
41 Country report: Progress of Power Development Plans and Transmission Interconnection Projects, Myanmar, Greater Mekong Sub-region eighth meeting of regional power trade coordination committee (PRTCC-8), eighth meeting of focal group (FG-8) and seventh meeting of planning working group (PWG-7), Luang Prabang, Lao PDR, 25-27 พฤศจิกายน 2551
42 “tif;av;uef rdkif (20) ywf0ef;usif pdrf;vef;odkajya&;twGuf opfawmrsm; xdef;odrf;a&;ESifh wDuspf ausmufrD;aoG;jym” owif; aqmif;yg;? (&Jvif;atmif- tif;av;), NLM, 24 กรกฎาคม 2551
43 โปรดดู PYO’s report Robbing the Future (มิถุนายน 2552) and update briefer Save our Mountain Save our Future (ตุลาคม 2553) at http://pyo-org.blogspot.com
44 “Iron and steel industry being improved…”, NLM, 22 มีนาคม 2553, p#4: เขาถึงเมื่อ 20 กันยายน 2553 at http://myanmargeneva.org/NLM2010/eng/3Mar/n100322.pdf
45 The Myanmar Mines Law, The State Law and Order Restoration Council (The State Law and Order Restoration Council Law No 8/94), 6 กันยายน 2537 เขาถึงเม่ือ at http://www.mining.com.mm/ 10 พฤศจิกายน 2553
46 STATUS AND CURRENT ISSUES OF MINING REGULATORY REGIME IN MYANMAR, Soe Mra, Director General, Department of Mines, Ministry of Mines at http://www.freewebs.com/myanmarmines/regulatory.htm เขาถึงเมื่อ 30 พฤศจิกายน 2553
47 “Bokoshe: The Toxic Truth” เขาถึงเมื่อ 25 กันยายน 2553 at http://www.oklahomalovesgreen.com/page.html, “Is coal ash poisoning Charlotte area drinking water? by Rhiannon Bowman (published 09.07.10) เขาถึงเมื่อ 25 กันยายน 2553 http://charlotte.creativeloafing.com/gyrobase/is_coal_ash_poisoning_charlotte_area_drinking_water_/Content?oid=1041443, “Coal Ash Contaminates Groundwater and Drinking Water Sites in 21 States”http://current.com/news/92665216_coal-ash-contaminates-groundwater-and-drinking-water-sites-in-21-states.htm
48 “What is acid rain and what causes it?” เขาถึงเมื่อ 25 กันยายน 2553 http://www.policyalmanac.ort/environment/archive/acid_rain.shtml
49 “The Grievous Mae Moh Coal Power Plant,” 2 กุมภาพันธ 2551 http://developmentdebacles.blogspot.com/2008/02/grievous-mae-moh-coal-power-plant.html
50 “Tachilek Power Plant: Skepticism over work halt,” The Nation, 20 ธันวาคม 2544 www.burmalibrary.org/TinKyi/archives/2001-12/msg00008.html, เขาถึงเมื่อ 28 มิถุนายน 2553 “Chronology of Thai Anti-power Plant Struggle Against Burma,” Bangkok Post, 24 มิถุนายน 2544
50
ลำดับ หมูบาน ครัวเรือน ประชากร กลุมชาติพันธุ 1 Bar Min Kone (เหนือ) 75 452 ปะโอ
2 Bar Min Kone (ใต) 33 186 ปะโอ
3 ตองโพลา (หมูบานใหม) 27 149 ปะโอ
4 Thar Yar Kone 77 395 ปะโอ
5 Pyan Sar 36 185 ปะโอ
6 Sae Khaung 210 1,173 ปะโอ, ฉาน, ตองโย
7 Naung Mon 101 580 ปะโอ, ตองโย
8 Tha Pnew Mau 57 287 ปะโอ, ฉาน
9 Pharar Bwar (ใต) 104 540 ปะโอ, ฉาน
10 Pharar Bwar (เหนือ) 32 138 ปะโอ, ฉาน
11 Pharar Prain 47 186 ปะโอ, ฉาน
12 Pharar Prain 65 321 ปะโอ, ฉาน
13 Min Thwe Chaung 83 358 ปะโอ, ฉาน
14 Tup Kone 87 396 ปะโอ, ฉาน
15 Pak Hkaw Kone 49 191 ปะโอ, ฉาน, ตองโย, พมา
16 ตีจิต 499 2,907 ปะโอ, ฉาน, ตองโย, พมา
17 Pharar Ngak Choo 79 368 ปะโอ
18 Hti Katoo or Lwin Ywar 108 941 ปะโอ, ตองโย, พมา
19 Par Lai 42 231 ปะโอ
20 Kom Tein 40 206 ปะโอ, ตองโย
21 ไหลคา 48 274 ปะโอ, พมา
22 Loi Twe (ใต) 57 374 ปะโอ, ตองโย
23 Loi Twe (เหนือ) 36 218 ปะโอ, ตองโย
24 Ban Mart 23 124 ปะโอ
25 Moon Pin 70 412 ปะโอ, ตองโย
รวม 2,058 11,592
ภาคผนวก 1 ประชากรซึ่งอาศัยอยูในรัศมีหาไมลรอบเหมืองถานหิน
51
ลำดับ ชื่อ อายุ สมาชิก ในครอบครัว
หมูบาน เงินชดเชย (จาด)
1 Jan Phar Maw Poe 63 10 ตองโพลา 170,000 2 Jan Phar Maung Bom 48 7 ตองโพลา 120,000 3 Jan Phar Maung Joi 52 10 ตองโพลา 120,000 4 U Hin 73 3 ตองโพลา 120,000 5 U Koum 48 6 ตองโพลา 120,000 6 U Bwein 40 7 ตองโพลา 100,000 7 U Chit Maung 41 3 ตองโพลา 120,000 8 Daw Shwe Hla 62 1 ตองโพลา 120,000 9 Daw Htok 61 1 ตองโพลา 50,000 10 Chara Htak Man 57 5 ตองโพลา 120,000 11 Hla Jin 37 2 ตองโพลา 50,000 12 U Maung 63 6 ตองโพลา 100,000 13 U Ba 48 9 ตองโพลา 120,000 14 U Kyaw 40 6 ตองโพลา 100,000 15 U Kyaw Hla 45 6 ตองโพลา 100,000 16 Mur Phra Tok 64 2 ตองโพลา 100,000 17 Than Hla 27 1 ตองโพลา 50,000 18 Aung Thar 42 7 ตองโพลา 50,000 19 U Bel 75 2 ตองโพลา 100,000 20 U Chit Kaung 42 4 ตองโพลา 100,000 21 U Pwein 40 7 ตองโพลา 100,000 22 Ta Aung 45 3 ตองโพลา 50,000 23 Ma Own 50 6 ตองโพลา 50,000 24 U Poo ? 4 ตองโพลา 120,000 25 U Daung 75 5 ไหลคา 120,000 26 Jan Phar Lok 59 6 ไหลคา 120,000 27 Jan Phar Aung Kyi 58 10 ไหลคา 120,000 28 Jan Phar Poe Thoung 61 5 ไหลคา 120,000 29 Jan Phar Poe Yee 36 5 ไหลคา 120,000 30 Jan Phar One 52 7 ไหลคา 120,000 31 Jan Phar Yai 60 11 ไหลคา 120,000 32 Jan Mur Own Kyi 59 5 ไหลคา 120,000
Appendix 2Villagers forced to relocate in 2003 by Tigyit coal project
52
ลำดับ ชื่อ อายุ สมาชิก ในครอบครัว
หมูบาน เงินชดเชย (จาด)
33 Jan Mur Bo 70 5 ไหลคา 120,000 34 Jan Phar Tun Aung 34 5 ไหลคา 120,000 35 Jan Phar Twat Jin 52 5 ไหลคา 120,000 36 Jan Phar Kan ? 5 ไหลคา ? 37 Jan Mur Pu passed 7 ไหลคา ? 38 Jan Phar Poe Min passed 4 ไหลคา ? 39 Jan Mur Own Lwin ? 8 ไหลคา ? 40 Jan Phar Baw 62 5 ไหลคา 120,000 41 Jan Phar Aung Law 52 5 ไหลคา 120,000 42 Jan Mur Bel 47 5 ไหลคา 120,000 43 Jan Phar Nge 60 9 ไหลคา 120,000 44 Jan Phar Tun Tin 52 6 ไหลคา 120,000 45 Jan Phar Nge Pay 56 6 ไหลคา 50,000 46 Jan Phar Maung Kak 61 7 ไหลคา 120,000 47 Jan Phar Maung Myo 32 6 ไหลคา 120,000 48 Jan Phar Aung Chan 39 6 ไหลคา 120,000 49 Jan Phar Thain Tan Oo 31 5 ไหลคา 120,000 50 Jan Phar Myo Nyein 31 4 ไหลคา 120,000 51 Jan Phar Kyaw Kyaw 26 4 ไหลคา 100,000 52 Jan Mur Pu Lu 46 2 ไหลคา 120,000 53 Jan Phar Sein Tun 46 5 ไหลคา 120,000 54 Jan Phar Aung Kyaw 53 6 ไหลคา 120,000 55 Jan Phar Sai Htoo 54 5 ไหลคา 120,000 56 Jan Phar Tun Yee 38 5 ไหลคา 120,000 57 Jan Phar Jet Thoung 51 4 ไหลคา 120,000 58 Jan Phar Maung Nu 40 4 ไหลคา 100,000 59 Jan Phar Soe Naing 33 3 ไหลคา 100,000 60 Jan Phar Ta Tun 36 3 ไหลคา 120,000 61 Jan Phar Sun Win 29 3 ไหลคา 50,000 62 Jan Phar Sein Loi 47 1 ไหลคา 120,000 63 Khun Maung Win 23 1 ไหลคา 50,000
รวม 321 (6,280 เหรียญสหรฐัฯ)
6,280,000
53
บทเรียนจากโครงการถานหินตีจิตซึ่งใหญที่สุดในพมา
หมอกพิษหมอกพิษ
เพียง 13 ไมลจากทะเลสาบอินเลซ่ึงมีชื่อเสียงของพมา เปนที่ตั้งของเหมืองถานหินแบบเปดและโรงไฟฟาพลังงานถานหินขนาดใหญสุดของประเทศ ซึ่งกำลังทำลายส่ิงแวดลอม ในแตละวันมีการขุดแรลิกไนตมากถึง 2,000 ตัน ทั้งๆ ที่เปนถานหินที่กอมลพิษมากสุด จากนั้นมีการลำเลียงถานหินไปเผาผลาญที่โรงไฟฟาที่ตั้งอยูใกลเคียง กอใหเกิดเถาปลิวพิษจำนวน 100-150 ตันตอวัน ไฟฟาที่ผลิตไดจากโรงไฟฟาจะจายใหกับโครงการเหมืองแหงอื่น เปนลักษณะของภาคพลังงานในพมา ที่การใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติไมไดเปนไปเพ่ือการพัฒนาของประชาชน แตเปนการขายใหกับผูใหราคาสูงสุด ในปจจุบันพมาอยูระหวางวางแผนพัฒนาแหลง
ถานหินแหงอื่น ๆ อีกมากมาย รวมทั้งการสรางโรงไฟฟาพลังงานถานหินใหมเพิ่มเติม
© Yuzo Uda
Kyoju Acti on Network Pa-Oh Youth Organizati on
Recommended
