Statystyka raka piersiStatystyka raka piersi
Najczęstszy rak u kobiet
2 najczęstsza przyczyna zgonów z powodu nowotworów
Co to jest rak piersi?Co to jest rak piersi? Komórki w gruczołach
piersiowych wzrastają nieprawidłowo i tworzą guzki
Najczęściej rak powstaje w przewodach mlecznych
Graphic courtesy of www.umm.edu/breast/anatomy.htm
Statystyka raka piersiStatystyka raka piersi
Najczęstszy rak u kobiet
2 najczęstsza przyczyna zgonów z powodu nowotworów
Geny i |Rak
Geny są fragmentami DNA
Wrodzone
Chemiczne
Nabyte uszkodzenia
Wrodzone uszkodzenia
Pokarmowe
Promieniowanie
Czynniki ryzyka zależne od Czynniki ryzyka zależne od estrogenówestrogenów
Wczesne pokwitaniePrzed 12 rż wzrost ryzyka
Późna menopauzaPo 55 rż wzrost ryzyka
RodnośćKobiety bezdzietne wzrost ryzykaPierwszy poród po 30 rż wzrost ryzyka
Czynniki ryzyka zależne od Czynniki ryzyka zależne od estrogenówestrogenów
Karmienie piersiąRok i powyżej obniżone ryzyko
Doustne tabletki antykoncepcyjne Podwyższone ryzyko zmniejsza się z momentem odstawienia leku
Długa terapia hormonalnaPonad 5 lat wzrost ryzyka
Czynniki ryzyka wynikające ze Czynniki ryzyka wynikające ze stylu życiastylu życia
AlkoholJeden lub więcej kieliszków alkoholu
dziennie wzrost ryzyka
DietaDużo warzyw i owoców zmniejszenie ryzyka
Rak PiersiRak Piersi
Częstotliwość 1 na 8-12 kobiet (ogólna populacja)
Dziedziczne raki 5-10%
~1/3 spowodowane przez uszkodzenie 1 genu– BRCA1 (17q21)– BRCA2 (13q12.3)
Mała grupa lecz istotna z powodu profilaktyki, która skutecznie może zmniejszyć liczbę zachorowań.
ĆwiczeniaRegularne obniżenie ryzyka
WagaUtrzymywanie prawidłowej wagi obniżone ryzyko
Czynniki ryzyka wynikające ze Czynniki ryzyka wynikające ze stylu życiastylu życia
Środowiskowe czynniki Środowiskowe czynniki ryzykaryzyka
Toksyny mogą uszkadzać DNA.
Ekspozycja na promieniowanie rentgenowskie
Wzrost ryzyka u kobiet poniżej 30 rż
Genetyczne zaburzenia uspasabiające Genetyczne zaburzenia uspasabiające do zachorowania na raka piersido zachorowania na raka piersi
Rak pierś/jajnik (BRCA1/BRCA2)– ~5% dziedzicznych uwarunkowań
Li-Fraumeni zespół Lynch typ 2 zespół Choroba Cowdena Peutz Jegher zespół Klinefelter zespół Zaburzenia genów które także zwiększają ryzyko
zachorowania (CHEK2 i BRIP1)
BRCABRCA-1 ryzyko przyżyciowe -1 ryzyko przyżyciowe zachorowania na rakazachorowania na raka
Nie ma isotnych dowodów wskazujących na wzrost
zachorowania na inne nowotwory
Rak piersi: 50%-80%
Drugi nowotwór: 40%-60%
Rak jajnika: 20%-40%
BRCA2BRCA2 –– ryzyko przyzyciowe ryzyko przyzyciowe zachorowania na rakazachorowania na raka
Wzrost ryzyka raka prostaty, trzustki, dróg żółciowych, żołądka, głowy i szyji i
czerniaka
Rak piersi (40%-60%)
Rak jajnika (10%-25%)
Rak piersi u mężczyzn (6%)
Wczesne rozpoznnieWczesne rozpoznnie
1. Badanie kliniczne piersi
2. Mamografia
3. Comiesięczna samokontrola piersi
Kiedy wykonywać Kiedy wykonywać samokontrolę?samokontrolę?
Kobiety miesiączkujące w 5 – 7 dc
Kobiety w menopauzie – w tym samym dniu miesiąca
Kobiety ciężarne – jw. Badanie trwa ok. 20 minut Wykonywane 1 raz w miesiącu Badanie całej powierzchni piersi
i dołów pachowych
GuzekGuzek
Każdy nowy guzek lub twarde zgrubienie znalezione w piersi lub dole pachowym.
Każdy nowy guzek lub zgrubienie które nie zmniejsza się lub nie znika po miesiączce.
Zmiany w kolorze, kształcie i Zmiany w kolorze, kształcie i porowatości skóryporowatości skóry
Każda zmiana w kolorze, kształcie i symetrii piersi
Każde pogrubienie lub obrzęk piersi
Zmiany w brodawceZmiany w brodawce
Zaczerwienienie lub łuszczenie się skóry brodawki
Napięcie lub ból brodawki
Wciągnięcie brodawki; nienaturalne przesunięcie
Wyciek z piersiWyciek z piersi
Każda wydzielina wypływająca z brodawki inna niż mleko szczególnie jeśli jest krwista, jasna i kleista, ciemna lub wypływa bez ucisku
BadanieBadanie
• Badanie każdej piersi oddzielnie
• Używaj opuszek palców a nie paznokci
• Badaj pachę
Mamografia przesiewowaMamografia przesiewowa
Badanie radiologiczne u osób bez dolegliwości ani żadnych podejrzanych zgrubień
Specjalistycznym rodzajem rentgenografii Specjalistycznym rodzajem rentgenografii jest m.in. mammografiajest m.in. mammografia
O przewadze cyfrowych technik O przewadze cyfrowych technik obrazowania świadczy obrazowania świadczy mammografia cyfrowamammografia cyfrowa
Detektor cyfrowy
Film
Wcześniejsza detekcja raka (u kobiet poniżej 50)
Mniej błędów w diagnozie
Mniejsza dawka (od 20% do 80%)
Znacząco krótszy czas badań (sekund vs kilkanaście minut)
Zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych
Nowe metody obrazowania – mammogramy 3D
Jednak dopiero wspomaganie diagnozy Jednak dopiero wspomaganie diagnozy z pomocą z pomocą sztucznej inteligencjisztucznej inteligencji stanowi stanowi
prawdziwy przełom w mammografiiprawdziwy przełom w mammografii
przetwarzanie obrazu
wykrywanie mikrozwapnień
Przykład, jak bardzo potrzebna jest sztuczna Przykład, jak bardzo potrzebna jest sztuczna inteligencja przy detekcja zmian nowotworowychinteligencja przy detekcja zmian nowotworowych
Badanie z roku 1996, diagnoza: brak zmian
Badanie tej samej pacjentki z roku 1998, stwierdzona obecność nowotworu
MamografiaMamografia
Wiek Częstotliwość
40 1-2 lat
50 Co roku
<49 z przypadkami raka piersi w rodzinie
Konsultacja w poradni specjalistycznej
Rak piersiRak piersiRak piersiRak piersi
badań mammograficznych
weryfikacja wyników
wymaga biopsji
raków
Ocena stopnia Ocena stopnia zaawansowania raka piersizaawansowania raka piersi
W celu określenia stopnia zaawansowania raka piersi konieczne jest dokonanie oceny klinicznej, oraz badań dodatkowych - mammografia, rtg klatki piersiowej, usg jamy brzusznej, scyntygramu kości, badań biochemicznych krwi.
Rak piersiRak piersiStopień IStopień I
Rak piersiRak piersiStopień IStopień I
T1a: T < 0.5 cmT1a: T < 0.5 cm
T1b: 0.5 cm < T < 1 cmT1b: 0.5 cm < T < 1 cm
T1c: 1 cm < T < 2 cmT1c: 1 cm < T < 2 cm
T1 N0 M0T1 N0 M0
T < 2 cmT < 2 cm
T1T1
N0 = N0 = bez przerzutów do węzłów bez przerzutów do węzłów chłonnych pachowychchłonnych pachowych
Rak piersiRak piersiStopień IIAStopień IIA
Rak piersiRak piersiStopień IIAStopień IIA
T2 N0 M0T2 N0 M0
T T << 2 cm 2 cmT1T1
N1 = przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po N1 = przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po stronie guza - węzły chłonne są ruchomestronie guza - węzły chłonne są ruchome
2 cm < T 2 cm < T << 5 cm 5 cm
bez cech bez cech guzaguza
T0T0
T0 T0 T1T1
N1 M0N1 M0}
T2T2
Rak piersiRak piersiStopień IIBStopień IIB
Rak piersiRak piersiStopień IIBStopień IIB
T3 N0 M0T3 N0 M0
2 cm < T 2 cm < T << 5 cm 5 cm
N1 = przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po N1 = przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po stronie guza, węzły chłonne są ruchomestronie guza, węzły chłonne są ruchome
T > 5 cmT > 5 cm
T2T2
T2 N1 M0T2 N1 M0
T3T3
Rak piersiRak piersiStopień IIIAStopień IIIA
Rak piersiRak piersiStopień IIIAStopień IIIA
T0T0T1T1T2T2T3T3
T > 5 cmT > 5 cm
Przerzuty do węzłów chłonnych pachowych Przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po stronie guza po stronie guza N1 = ruchomeN1 = ruchomeN2 = nieruchomeN2 = nieruchome
Bez cech guza Bez cech guza pierwotnegopierwotnego
T T << 2 cm 2 cm
2 cm < T 2 cm < T << 5 cm 5 cm
T > 5 cmT > 5 cm
T0T0
T3 N1 M0T3 N1 M0
T3T3
T1T1
T2T2
T3T3
N2 M0N2 M0
Rak piersiRak piersiStopień IIIBStopień IIIB
Rak piersiRak piersiStopień IIIBStopień IIIB
Wszystkie T Wszystkie T N3 M0N3 M0
N3 = przerzuty do węzłów chłonnych zamostkowych N3 = przerzuty do węzłów chłonnych zamostkowych po stronie guzapo stronie guza
Guz dowolnej Guz dowolnej wielkości z wielkości z zajęciem skóry zajęciem skóry lub ściany klatki lub ściany klatki piersiowejpiersiowej
T4 d =rak zapalnyT4 d =rak zapalny
T4 wszystkie N M0T4 wszystkie N M0
T4T4
Rak piersiRak piersiStopień IVStopień IV
Rak piersiRak piersiStopień IVStopień IV
M1 =przerzuty odległeM1 =przerzuty odległe
Wszystkie TWszystkie Twszystkie N M1wszystkie N M1
Długość przeżycia w zależności Długość przeżycia w zależności od stopnia zaawansowaniaod stopnia zaawansowania
Rokowanie co do długości przeżycia u chorych operowanych (wczesne stopnie zaawansowania choroby) ustala się w oparciu o stopień zaawansowania choroby oceniony w badaniu histopatologicznym
Rokowanie u chorych w IV stopniu zaawansowania jest złe i obecnie nie ma możliwości jego istotnej poprawy (mediana OS =2-3 lata bez leczenia)
Metody lecznia rakaMetody lecznia raka
Zależą od– Wielkości guza
– Inwazji lub braku naciekania podścieliska– Stanu węzłów chłonnych– Czy są przerzuty?
RadioterapiaRadioterapia
Uzupełniająca chirurgię
Energia użyta do zniszczenia szybko dzielących się komórek
ChemioterapiaChemioterapia Leki cytostatyczne We wczesnych przypadkach po chirurgii w
celu zmniejszenia ryzyka nawrotu W zaawansowanych przypadkach i dużych
guzach przed operacją W chorobie przerzutowej w celu
zmniejszenia dolegliwości i przedłużenia życia chorej
Tearpa hormonalnaTearpa hormonalna
Hormony w krwiobiegu mogą łączyć się z receptorami i pobudzać do rozwoju raka piersi
Terapia hormonalna blokuje receptory lub produkcję hormonów
Terapie ratunkoweTerapie ratunkowe
Stałe poszukiwanie środkó skuteczniej niszczących raka
Terapia celowana
Terapie ratunkoweTerapie ratunkowe
Lecznie śródtkankowe, Śródoperacyjne teletradioterpia
Nowe cytostatyki
RokowanieRokowanie
Wczesny rak ( Stopień I )
10 letnie przeżycia - ponad 90%
Zaawansowany rak ( Stopień IV)
10 letnie przeżycia – mniej niż 10%
RAK PIERSIRAK PIERSICzas przeżycia w zależności od stopnia Czas przeżycia w zależności od stopnia
zaawansowania chorobyzaawansowania choroby
RAK PIERSIRAK PIERSICzas przeżycia w zależności od stopnia Czas przeżycia w zależności od stopnia
zaawansowania chorobyzaawansowania choroby
Stopień 0
Stopień I
Stopień IIA
Stopień IIB
Stopień IIIA
Stopień IIIB
Stopień IV
Procent żyjących
100
80
60
40
20
01 2 3 4 5 6
Lata od rozpoznania