Statystyka raka piersiStatystyka raka piersi

Najczęstszy rak u kobiet

2 najczęstsza przyczyna zgonów z powodu nowotworów

Co to jest rak piersi?Co to jest rak piersi? Komórki w gruczołach

piersiowych wzrastają nieprawidłowo i tworzą guzki

Najczęściej rak powstaje w przewodach mlecznych

Graphic courtesy of www.umm.edu/breast/anatomy.htm

Statystyka raka piersiStatystyka raka piersi

Najczęstszy rak u kobiet

2 najczęstsza przyczyna zgonów z powodu nowotworów

Geny i |Rak

Geny są fragmentami DNA

Wrodzone

Chemiczne

Nabyte uszkodzenia

Wrodzone uszkodzenia

Pokarmowe

Promieniowanie

Czynniki ryzyka zależne od Czynniki ryzyka zależne od estrogenówestrogenów

Wczesne pokwitaniePrzed 12 rż wzrost ryzyka

Późna menopauzaPo 55 rż wzrost ryzyka

RodnośćKobiety bezdzietne wzrost ryzykaPierwszy poród po 30 rż wzrost ryzyka

Czynniki ryzyka zależne od Czynniki ryzyka zależne od estrogenówestrogenów

Karmienie piersiąRok i powyżej obniżone ryzyko

Doustne tabletki antykoncepcyjne Podwyższone ryzyko zmniejsza się z momentem odstawienia leku

Długa terapia hormonalnaPonad 5 lat wzrost ryzyka

Czynniki ryzyka wynikające ze Czynniki ryzyka wynikające ze stylu życiastylu życia

AlkoholJeden lub więcej kieliszków alkoholu

dziennie wzrost ryzyka

DietaDużo warzyw i owoców zmniejszenie ryzyka

Rak PiersiRak Piersi

Częstotliwość 1 na 8-12 kobiet (ogólna populacja)

Dziedziczne raki 5-10%

~1/3 spowodowane przez uszkodzenie 1 genu– BRCA1 (17q21)– BRCA2 (13q12.3)

Mała grupa lecz istotna z powodu profilaktyki, która skutecznie może zmniejszyć liczbę zachorowań.

Rak piersiRak piersi

Budowa piersiBudowa piersi

ĆwiczeniaRegularne obniżenie ryzyka

WagaUtrzymywanie prawidłowej wagi obniżone ryzyko

Czynniki ryzyka wynikające ze Czynniki ryzyka wynikające ze stylu życiastylu życia

Środowiskowe czynniki Środowiskowe czynniki ryzykaryzyka

Toksyny mogą uszkadzać DNA.

Ekspozycja na promieniowanie rentgenowskie

Wzrost ryzyka u kobiet poniżej 30 rż

Genetyczne zaburzenia uspasabiające Genetyczne zaburzenia uspasabiające do zachorowania na raka piersido zachorowania na raka piersi

Rak pierś/jajnik (BRCA1/BRCA2)– ~5% dziedzicznych uwarunkowań

Li-Fraumeni zespół Lynch typ 2 zespół Choroba Cowdena Peutz Jegher zespół Klinefelter zespół Zaburzenia genów które także zwiększają ryzyko

zachorowania (CHEK2 i BRIP1)

BRCABRCA-1 ryzyko przyżyciowe -1 ryzyko przyżyciowe zachorowania na rakazachorowania na raka

Nie ma isotnych dowodów wskazujących na wzrost

zachorowania na inne nowotwory

Rak piersi: 50%-80%

Drugi nowotwór: 40%-60%

Rak jajnika: 20%-40%

BRCA2BRCA2 –– ryzyko przyzyciowe ryzyko przyzyciowe zachorowania na rakazachorowania na raka

Wzrost ryzyka raka prostaty, trzustki, dróg żółciowych, żołądka, głowy i szyji i

czerniaka

Rak piersi (40%-60%)

Rak jajnika (10%-25%)

Rak piersi u mężczyzn (6%)

Wczesne wykrycie jest Wczesne wykrycie jest najlepszą ochronąnajlepszą ochroną

Wczesne rozpoznnieWczesne rozpoznnie

1. Badanie kliniczne piersi

2. Mamografia

3. Comiesięczna samokontrola piersi

Kliniczne badanie piersiKliniczne badanie piersi

Kliniczne badanie piersiKliniczne badanie piersi

Wiek Częstotliwość

20 – 39 Co 3 lata

40 Corocznie

SamokontrolaSamokontrola

Co miesiąc rozpoczynając od 20 roku życia

Kiedy wykonywać Kiedy wykonywać samokontrolę?samokontrolę?

Kobiety miesiączkujące w 5 – 7 dc

Kobiety w menopauzie – w tym samym dniu miesiąca

Kobiety ciężarne – jw. Badanie trwa ok. 20 minut Wykonywane 1 raz w miesiącu Badanie całej powierzchni piersi

i dołów pachowych

SamokontrolaSamokontrola

Dwa etapy

–Oglądanie

–Palpacja

Oglądanie przed lustremOglądanie przed lustrem

GuzekGuzek

Każdy nowy guzek lub twarde zgrubienie znalezione w piersi lub dole pachowym.

Każdy nowy guzek lub zgrubienie które nie zmniejsza się lub nie znika po miesiączce.

Zmiany w kolorze, kształcie i Zmiany w kolorze, kształcie i porowatości skóryporowatości skóry

Każda zmiana w kolorze, kształcie i symetrii piersi

Każde pogrubienie lub obrzęk piersi

Wciąganie skóryWciąganie skóry

Zmiany w brodawceZmiany w brodawce

Zaczerwienienie lub łuszczenie się skóry brodawki

Napięcie lub ból brodawki

Wciągnięcie brodawki; nienaturalne przesunięcie

Wyciek z piersiWyciek z piersi

Każda wydzielina wypływająca z brodawki inna niż mleko szczególnie jeśli jest krwista, jasna i kleista, ciemna lub wypływa bez ucisku

BadanieBadanie

• Badanie każdej piersi oddzielnie

• Używaj opuszek palców a nie paznokci

• Badaj pachę

BadanieBadanie

Mamografia przesiewowaMamografia przesiewowa

Badanie radiologiczne u osób bez dolegliwości ani żadnych podejrzanych zgrubień

Specjalistycznym rodzajem rentgenografii Specjalistycznym rodzajem rentgenografii jest m.in. mammografiajest m.in. mammografia

O przewadze cyfrowych technik O przewadze cyfrowych technik obrazowania świadczy obrazowania świadczy mammografia cyfrowamammografia cyfrowa

Detektor cyfrowy

Film

Wcześniejsza detekcja raka (u kobiet poniżej 50)

Mniej błędów w diagnozie

Mniejsza dawka (od 20% do 80%) 

Znacząco krótszy czas badań (sekund vs kilkanaście minut)

Zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych 

Nowe metody obrazowania – mammogramy 3D

Jednak dopiero wspomaganie diagnozy Jednak dopiero wspomaganie diagnozy z pomocą z pomocą sztucznej inteligencjisztucznej inteligencji stanowi stanowi

prawdziwy przełom w mammografiiprawdziwy przełom w mammografii

przetwarzanie obrazu

wykrywanie mikrozwapnień

Przykład, jak bardzo potrzebna jest sztuczna Przykład, jak bardzo potrzebna jest sztuczna inteligencja przy detekcja zmian nowotworowychinteligencja przy detekcja zmian nowotworowych

Badanie z roku 1996, diagnoza: brak zmian

Badanie tej samej pacjentki z roku 1998, stwierdzona obecność nowotworu

MamografiaMamografia

Wiek Częstotliwość

40 1-2 lat

50 Co roku

<49 z przypadkami raka piersi w rodzinie

Konsultacja w poradni specjalistycznej

Rak piersiRak piersiRak piersiRak piersi

badań mammograficznych

weryfikacja wyników

wymaga biopsji

raków

Techniki biopsyjneTechniki biopsyjne

Wyniki biopsjiWyniki biopsji

80% biopsji to przypadki zmian łagodnych

Ocena stopnia Ocena stopnia zaawansowania raka piersizaawansowania raka piersi

W celu określenia stopnia zaawansowania raka piersi konieczne jest dokonanie oceny klinicznej, oraz badań dodatkowych - mammografia, rtg klatki piersiowej, usg jamy brzusznej, scyntygramu kości, badań biochemicznych krwi.

Rak piersiRak piersiStopień IStopień I

Rak piersiRak piersiStopień IStopień I

T1a: T < 0.5 cmT1a: T < 0.5 cm

T1b: 0.5 cm < T < 1 cmT1b: 0.5 cm < T < 1 cm

T1c: 1 cm < T < 2 cmT1c: 1 cm < T < 2 cm

T1 N0 M0T1 N0 M0

T < 2 cmT < 2 cm

T1T1

N0 = N0 = bez przerzutów do węzłów bez przerzutów do węzłów chłonnych pachowychchłonnych pachowych

Rak piersiRak piersiStopień IIAStopień IIA

Rak piersiRak piersiStopień IIAStopień IIA

T2 N0 M0T2 N0 M0

T T << 2 cm 2 cmT1T1

N1 = przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po N1 = przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po stronie guza - węzły chłonne są ruchomestronie guza - węzły chłonne są ruchome

2 cm < T 2 cm < T << 5 cm 5 cm

bez cech bez cech guzaguza

T0T0

T0 T0 T1T1

N1 M0N1 M0}

T2T2

Rak piersiRak piersiStopień IIBStopień IIB

Rak piersiRak piersiStopień IIBStopień IIB

T3 N0 M0T3 N0 M0

2 cm < T 2 cm < T << 5 cm 5 cm

N1 = przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po N1 = przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po stronie guza, węzły chłonne są ruchomestronie guza, węzły chłonne są ruchome

T > 5 cmT > 5 cm

T2T2

T2 N1 M0T2 N1 M0

T3T3

Rak piersiRak piersiStopień IIIAStopień IIIA

Rak piersiRak piersiStopień IIIAStopień IIIA

T0T0T1T1T2T2T3T3

T > 5 cmT > 5 cm

Przerzuty do węzłów chłonnych pachowych Przerzuty do węzłów chłonnych pachowych po stronie guza po stronie guza N1 = ruchomeN1 = ruchomeN2 = nieruchomeN2 = nieruchome

Bez cech guza Bez cech guza pierwotnegopierwotnego

T T << 2 cm 2 cm

2 cm < T 2 cm < T << 5 cm 5 cm

T > 5 cmT > 5 cm

T0T0

T3 N1 M0T3 N1 M0

T3T3

T1T1

T2T2

T3T3

N2 M0N2 M0

Rak piersiRak piersiStopień IIIBStopień IIIB

Rak piersiRak piersiStopień IIIBStopień IIIB

Wszystkie T Wszystkie T N3 M0N3 M0

N3 = przerzuty do węzłów chłonnych zamostkowych N3 = przerzuty do węzłów chłonnych zamostkowych po stronie guzapo stronie guza

Guz dowolnej Guz dowolnej wielkości z wielkości z zajęciem skóry zajęciem skóry lub ściany klatki lub ściany klatki piersiowejpiersiowej

T4 d =rak zapalnyT4 d =rak zapalny

T4 wszystkie N M0T4 wszystkie N M0

T4T4

Rak piersiRak piersiStopień IVStopień IV

Rak piersiRak piersiStopień IVStopień IV

M1 =przerzuty odległeM1 =przerzuty odległe

Wszystkie TWszystkie Twszystkie N M1wszystkie N M1

Długość przeżycia w zależności Długość przeżycia w zależności od stopnia zaawansowaniaod stopnia zaawansowania

Rokowanie co do długości przeżycia u chorych operowanych (wczesne stopnie zaawansowania choroby) ustala się w oparciu o stopień zaawansowania choroby oceniony w badaniu histopatologicznym

Rokowanie u chorych w IV stopniu zaawansowania jest złe i obecnie nie ma możliwości jego istotnej poprawy (mediana OS =2-3 lata bez leczenia)

Metody lecznia rakaMetody lecznia raka

Zależą od– Wielkości guza

– Inwazji lub braku naciekania podścieliska– Stanu węzłów chłonnych– Czy są przerzuty?

Metody leczeniaMetody leczenia

Chirurgia

Radioterapia

Chemioterapia

Terapia hormonalna

ChrirgiaChrirgia

Oszczędzająca pierś Mastektomia

ChirurgiaChirurgia

Wycięcie guzka

ChirurgiaChirurgia

Mastektomia

Ocena węzłów chłonnychOcena węzłów chłonnych

Chirurgia rekonstrukcyjnaChirurgia rekonstrukcyjna

Chirurgia rekonstrukcyjnaChirurgia rekonstrukcyjna

RadioterapiaRadioterapia

Uzupełniająca chirurgię

Energia użyta do zniszczenia szybko dzielących się komórek

RadioterapiaRadioterapia

ChemioterapiaChemioterapia Leki cytostatyczne We wczesnych przypadkach po chirurgii w

celu zmniejszenia ryzyka nawrotu W zaawansowanych przypadkach i dużych

guzach przed operacją W chorobie przerzutowej w celu

zmniejszenia dolegliwości i przedłużenia życia chorej

Tearpa hormonalnaTearpa hormonalna

Hormony w krwiobiegu mogą łączyć się z receptorami i pobudzać do rozwoju raka piersi

Terapia hormonalna blokuje receptory lub produkcję hormonów

Terapie ratunkoweTerapie ratunkowe

Stałe poszukiwanie środkó skuteczniej niszczących raka

Terapia celowana

Terapie ratunkoweTerapie ratunkowe

Lecznie śródtkankowe, Śródoperacyjne teletradioterpia

Nowe cytostatyki

RokowanieRokowanie

Wczesny rak ( Stopień I )

10 letnie przeżycia - ponad 90%

Zaawansowany rak ( Stopień IV)

10 letnie przeżycia – mniej niż 10%

RAK PIERSIRAK PIERSICzas przeżycia w zależności od stopnia Czas przeżycia w zależności od stopnia

zaawansowania chorobyzaawansowania choroby

RAK PIERSIRAK PIERSICzas przeżycia w zależności od stopnia Czas przeżycia w zależności od stopnia

zaawansowania chorobyzaawansowania choroby

Stopień 0

Stopień I

Stopień IIA

Stopień IIB

Stopień IIIA

Stopień IIIB

Stopień IV

Procent żyjących

100

80

60

40

20

01 2 3 4 5 6

Lata od rozpoznania