(Samengestelde)Peilgestuurde drainage in NL
Jan van Bakel Peilgestuurde drainage in NL12-04-23 1
Inhoud• Inleiding • Samengesteld of niet?• Vormen van peilsturing• Waarom hernieuwde belangstelling?• Ervaringen uit het verleden• Proeflocaties en enige resultaten• Praktijkobjecten• Conclusies• 2 Stellingen
12-04-23 2Peilgestuurde drainage in NL
Inleiding• Peilgestuurde drainage een hype? Is er sprake van
revitalisering?• Is niets nieuws, of toch wel?• Waarom deze hernieuwde belangstelling?• Heeft iedereen er wel hetzelfde beeld bij?• Samengesteld, of niet?• Drains ook gebruiken voor infiltratie?• Spannen we het paard niet achter de wagen?
Kortom: een heleboel vragen.
12-04-23 3Peilgestuurde drainage in NL
Samengesteld of niet?
• In hydrologische zin niet zo van belang
• In technische zin wel:– aanlegkosten– problemen met uitmondingen in sloot– doorspuiten
• Hogere peilen: aanpassing drainafstand
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 4
0,90 m
Conventioneel gedraineerd
1,00 m1,10 m
0,60 - 0,90 cmPeilgestuurd
uitgangssituatie
Ongedraineerd
grondwaterstand
drains
grondwaterstand
Conventionele drainage, samengesteld gemaakt
Samengestelde, peilgestuurde drainage
1,00 m
1,00 m
1,00 m
0,60 m
verzameldrain
0,60 m
drains
Principetekeningen samengestelde, peilgestuurde drainage
grondwaterstand
verzameldrain
1,00 m
Peilgestuurd, zonder en met wateraanvoer
• Vast peil
• Zomer- en winterpeil – alleen in de zomer onder water– zomer en winter onder water
• Grondwaterstandsgestuurd
• Nog slimmere sturing (….)
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 7
Buisdrainage onder water: “Ervaringen uit het verleden ….”
• Literatuurstudie: Schade aan onderlopende drainage. Stuyt, 1998.– 29 projecten in binnen- en buitenland: 1934-1998– kwaliteit infiltratiewater: nauwelijks problemen– doorlatendheid grond rondom de drain: sterk wisselend beeld. Tijd om te
stabiliseren! Minder risico’s dan algemeen wordt aangenomen– doorspuiten: nodig maar niet als ze niet afvoeren– infiltratie via drains kan hydrologisch zeer succesvol zijn– regionale effecten (kwel, aanvoer) kunnen aanzienlijk zijn
• Conventioneel aangelegde drainage permanent onder water zetten problematisch ivm hydrologische werking, inzakken talud, controle op werking, doorspuiten
Waarom weer in de belangstelling? (1)
• Drains onder water maakt sturing mogelijk, met alle ‘beloftes’ die daar bij horen:– sneller systeem dus hogere ontwateringsbasis en toch lagere GHG (in
vergelijking met conventioneel)– waterconservering ‘op het scherpst van de snede’
– lagere piekafvoeren?– technologie van sturen op afstand binnen handbereik: SBIR-project
Klimaatadaptieve Drainage (KAD)– infiltratie via drains alternatief voor beregening?– infiltratie via drains -> sterke verhoging GLG:
• minder veenafbraak• bufferzones rond verdroogde natuur
9
Waarom weer in de belangstelling? (2)
• Last but not least: belasting oppervlaktewater met nutriënten– lagere GHG: reductie P-uitspoeling
– lagere GHG: minder afspoeling
– hogere GHG: minder veenafbraak
– hogere GLG: reductie N-uitspoeling
Belangrijk is waar jepeilgestuurde drainage mee vergelijkt:– conventioneel gedraineerd
– ongedraineerd
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 10
Belangstelling getriggerd door resultaten modelonderzoekingen
• Mijn promotie-onderzoek (1986)
• Waterconservering 2e Generatie (DNS)
11
Modelonderzoek nav fact finding missie Peel en Maasvallei (Alterra-rapport 1647)
Zonder wateraanvoer Met wateraanvoer
12-04-23 12
Onderzoekslocaties in NL• Ospel (onder Groote Peel): waterkwaliteit; verdiept aangeleggen zinvol?• Rusthoeve (Zeeland): idem voor kleigrond• Zegveld: reduceren afbraak veen• West-Brabant: (diverse locaties, stikstof)• (Hupsel)• Vermeer: infiltratie vanuit Wilhelminakanaal• 3 locaties voor KAD, i.s.n.• ……
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 13
Resultaten Zegveld (waterkwantiteit)
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 14
Effect bij constant peil
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 15
• Dynamisch peilbeheer ligt voor de hand: experiment loopt.
Ospel, layout
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 16
Resultaten Ospel (waterkwaliteit)
Zeer
voorlopige
resultaten
Dus geen
conclusies
te trekken
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 17
Praktijkobjecten (samengestelde), peilgestuurde drainage
• Van Apeldoorn (Egmond): geestgrond, samengesteld, met infiltratie, al decennia in gebruik, voorziening voor doorspuiten
• Lauwersmeer: militair oefenterrein• Philipsen (infiltratie in bufferzone Mariapeel)• Enquête onder 30 agrariërs in Limburg, Noord-Brabant en
Zeeland– “laaiend enthousiast”
• Bij ws Peel en Maasvallei SPD verplicht gesteld, met geringere drooglegging dan conventioneel (……)
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 18
Conclusies en aanbeveling• Conclusies:
– in het verleden veel ervaring met peilgestuurde drainage, maar kennis is slecht ontsloten (?)
– peilgestuurde drainage is terecht weer in de belangstelling, want nieuwe mogelijkheden
– deze mogelijkheden zijn vooral gebaseerd op modelonderzoekingen en beschouwingen
– eerste resultaten van veldonderzoek: moeizaam (m.u.v. Zegveld)
• Aanbeveling: – maken kaart van geschiktheid voor peilgestuurde drainage, incl.
regionale effecten
19
Stellingen
• Stelling 1: Peilgestuurde drainage is meer dan het onder water zetten van conventioneel aangelegde drainage
• Stelling 2: Zonder slimme sturing is de waterconserverende werking van peilgestuurde drainage beperkt (en in de praktijk niet aantoonbaar)
12-04-23 Peilgestuurde drainage in NL 20