Sınıf Yönetimi I.HAFTA

BÖLÜM-1

Sınıf Yönetiminin Temel Kavramları

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

Yapılandırmacı Yaklaşım

• Bilgi ve bilginin oluşumu

• Yeni düşünce ve görüşler

• 2005

• Özgürlük, bağımsızlık, sorumluluk alma

• Öğretmen açıklamaları ve anlatımı

• Öğretmen rehberliğinde etkinlik

• Grupla etkileşim ve iletişim

Sınıfta problem azlığının nedenleri

• Öğrencilerin sıkılmaması

• Öğrencilere saygı gösterilmesi,

• Öğrencilerin keşiflerine ve yaptıklarına değer verilmesi,

• Öğrencilerin derste yaptıklarına ilişkin söz hakkı olması,

• Etkinliklerde öğrencilerin fikirlerinin oluşması,

• Öğrencilerin kendilerine göre en iyi çalışma olanağına sahip olması.

Sınıf içinde özgürlükler sınırsız mı?

• Sınıf kurallarının oluşumunda öğrenci katılımı, • Öğrenme sözleşmesi, • Öğretmenlerin görev ve sorumluluğunun artması, • Elde edilen bilginin yeni duruma aktarılması, • Karşılaştırma yapma, • Özgün olanı keşfetme, • Öz eleştiri, öz değerlendirme ve bilgiyi paylaşma.

Eğitim-okul ve sınıf yönetimi

• Eğitim, eğitilenlerin, karmaşık bir varlık olan insanın bir bütün olduğunu benzerliklerin ve farklılıkların olduğunu kısacası insan olmanın ne demek olduğunu görmelerini sağlayan, bazı kesin bilgilerin yanında bir problemle karşılaştıklarında üstesinden nasıl gelebileceklerini, anlamayı öğreten ve birey olabilme ve bir topluma aitlik bilincini kazandırabilen süreçtir.

• Okul değişimi sağlayan bir kurum mudur?

• Sınıfın yönetilmesi,

• Dikkat çekmek,

• Hedefleri açıklamak,

• Önceki konularla bağlantı kurmak,

• Farklı yöntem, teknik ve materyal kullanmak, değerlendirme yapmak.

• Geleneksel yaklaşım, disiplin ve öğretmen odaklı yönetim

• Çağdaş yaklaşım, demokratik öğrenci odaklı yönetim

• Bunlar mükemmel midir?

Sınıf yönetimi tanımları

• Sınıfta var olan maddi ve manevi öğelerin örgütün amaçları doğrultusunda etkili ve verimli bir şekilde kullanılması,

• Yönetimsel stratejilerin, etkili, etkin öğretimi kolaylaştırarak ve öğrenme çevresini oluşturarak bunun devam ettirilmesi

İyi bir sınıf yönetimi

• İstenilen sınıf koşullarının tanımlanması,

• Var olan sınıf koşullarının analiz edilmesi,

• Yönetimsel yaklaşımlardan yararlanmak ve uygulayacaklarını seçmek,

• Sınıf yönetiminin etkililiğini değerlendirmek.

Öğretmen yeterlikleri

• Alan

• Mesleki bilgi

• Genel kültür

MEB’in yeterlikleri

• Kişisel ve mesleki değerler-mesleki gelişim,

• Öğrenciyi tanıma,

• Öğrenme-öğretme süreci,

• Öğrenmeyi gelişimi izleme ve değerlendirme,

• Okul-aile ve toplum ilişkileri,

• Program ve içerik bilgisi.

Sınıf yönetimi model ve yaklaşımları

1. Geleneksel yaklaşım

2. Çağdaş yaklaşım

3. Tepkisel yaklaşım

4. Önleyici yaklaşım

5. Gelişimsel yaklaşım

6. Bütünsel yaklaşım

Geleneksel yaklaşım

• Öğretmen öğreten, öğrenci öğrenen,

• Öğretmen merkezli,

• Öğretmen sınıf kurallarını koyar,

• Öğretmen bilginin aktarıcısı, öğrenci olduğu gibi bilgiyi kabul eder,

• Ezber

Çağdaş yaklaşım

• Öğretmen rehber,

• Merkezde öğrenci,

• Bilgi öğrenilir, araştırılır ve sorgulanır,

• Esnek ve katılımcı öğrenme,

• Demokratik sınıf yönetimi,

• Öğretmen davranışlarıyla öğrencilere model,

• Dewey’in ilerlemeciliği

Tepkisel Yaklaşım

• Sonuç tepki ilişkisi,

• Ödül-ceza

• İstenmeyen davranışa tepki,

• Kabul edilmeyen davranışların değiştirilmesi,

• Daha çok sınıf yönetimi bilgi, becerisi, deneyimi zayıf olan öğretmen kullanır

Önleyici yaklaşım

• İstenmeyen davranışın önceden kestirilerek önlemler alınması,

• Kestirilebilir sonuçların ortaya çıkmasını önleyecek sınıf düzenlemesi ve işleyişi,

• Önlemler bireyi değil grubu dikkate alır.

Gelişimsel yaklaşım

• Fiziksel ve psikolojik gelişim dikkate alınır,

• Etkinliklerde öğrencilerin gelişim düzeyleri dikkate alınır,

• Fiziksel, zihinsel, duyusal ve toplumsal gelişim.

Bütünsel yaklaşım

• Tüm öğelerin dikkate alınması,

• Önlemsel sınıf yönetimi ön planda,

• Önlemler yetersizse tepkisel yaklaşım,

• İyi düzenlenmiş ortamlar, istendik davranışlara yöneltir.

Eğitimin işlevleri

• Bireysel; bireyin kendisini gerçekleştirmesine katkıda bulunur,

• toplumsal; bireyin toplum içinde diğer insanlarla ilişkilerinin geliştirilmesine yardım eder,

• Ekonomik; iyi tüketici, iyi üretici,

• Politik; bireyin hak, özgürlük ve sorumluluklarının farkına varıp anlamasına yardım eder.

Sınıf yönetiminin boyutları

• Sınıfın fiziksel düzenlemesi,

• Sınıf kurallarının düzenlenmesi,

• Öğrencilerin benlik kavramının güçlendirilmesi,

• Öğretme öğrenme zamanını düzenleme,

• Sınıf iklimini oluşturma

İnsana ilişkin bakış açıları ve sınıf yönetimi

• Hümanist yaklaşım,

• Davranışçı yaklaşım,

• Psikoanalitik yaklaşım,

• Etkileşimci yaklaşım,

• Bilişsel yaklaşım.

Hümanistik yaklaşım

• İnsan onuru her şeyin üstündedir,

• Kendi kararını kendi verebilme,

• Öğrencilerin sosyal ve akademik gelişimlerini sağlayacak olumlu bir sınıf atmosferi oluşturmak,

• Öğrencinin kendini keşfetmesine yardımcı olmak,

• Öğretmen öğrencileri yönlendirmede etkin rol oynar.

Davranışçı Yaklaşım

• İnsan ne iyi ne kötü olarak dünyaya gelir,

• Çevrenin ürünüdür,

• Öğretmen öğrencilerin davranışlarını kontrol etmeli, yönlendirmeli ve şekillendirmelidir,

• Öğrenci davranışları ödül ve ceza ile yönlendirilebilir.

Psikoanalitik yaklaşım

• İnsan davranışları iç etmenler ve çatışmalarla şekillenir,

• Küçük yaşta yaşananlar sınıf içi davranışları belirler,

• Sosyalleşmede aile etkilidir,

• Okul daha çok akademik konuları öğretmelidir,

• Eğitimin yönetiminde ailenin özellik ve görüşleri önemlidir.

Etkileşimci Yaklaşım

• İnsan yaşamı ve anlamı sürekli oluşum içindedir,

• İletişim ve etkileşimle öğrenciler sürekli yeni davranış kazanır,

• Eğitim ve sınıf yönetimi etkinlikleri iletişimsel süreçleri yönlendirmelidir,

• Öğrenci çevresinden etkilenir ve çevresini etkiler.

Bilişsel yaklaşım

• Öğrencinin kişiliğinin oluşmasında, düşünce, duygu, beklenti ve değerler etkilidir,

• Nasıl biliriz, nasıl anlarız, nasıl düşünürüz?

• Öğrenci sınıf içerisindeki kazanımlarla kendi bilişsel dünyasını kurar.

Demokrasinin işleyişi ve sınıf yönetimi

• Bireysel farklılıklara saygı,

• Sınıf yönetiminde demokratik süreç,

• Öğrencilere karşı esneklik ve hoşgörü,

• Karar verme sürecine öğrencileri katma,

• Liderlik davranışının gelişmesine katkı,

• Her öğrenciye önem ve değer verme,

• İletişime ve eleştiriye açık olma.

Sınıf yönetiminde etkili olan ilkeler

• Öğrenciler nasıl öğrenmeye hazır hale getirilir? hazırbulunuşluk

• İstekli hale nasıl getirilir? Güdüleme

• Nasıl daha etkin hale getirilir? Katılma

• Öğrenilenlerin kalıcılığı nasıl sağlanır? Tekrar

• Okumlu davranışın yerleşmesi nasıl sağlanır? Pekiştirme

• Doğru veya yanlış davranış öğrenciye nasıl duyurulur? Geribildirim

• Öğrenilenlerin başka alanlara kullanımı nasıl yapılır? aktarma

Öğretmenin ilk derste yapması gerekenler

• Kendine güven ve hazırlık, • Temel işlemlerin açıklanması, • Sınıf kurallarının belirlenmesi ve onlara dikkat çekme, • Açık, çabuk ve başarıyla tamamlanabilen bir öğretim

etkinliği, • Tüm sınıfın katıldığı etkinlikler, • Açık yönergeler, geri bildirim, • Yeterli ve iyi hazırlanmış olduğunun gösterilmesi, • Destekleyici bir sınıf ortamı

İyi yönetilen sınıfın özellikleri

• Başarı duygusu,

• Öğretmenin yönlendirdiği etkinlikle meşgul olma,

• Boşa geçen zaman, karışıklı ve kesintinin azlığı,

• İşe yönelmiş zaman ve atmosfer rahat ve hoş,

• Sınıfta disiplin olayları az,

• Öğrencinin etkin katılımı.

Sınıf İçinde Etkili Öğrenme Ortamı Oluşturmanın Yolları

• Hazırlıklı olmak

• Yönetimi planlamak

• Sınıfı yönetmek

• İstendik davranışı pekiştirme

• Göz teması kurma

• Açık ve net yönergeler verme

• Öğrenciye yapabileceği kadar iş verme

• Sınıf içinde etkileşim oluşturma

• Öğrencilerin dikkatini çekme

• Derse etkili bir şekilde hazırlanma

Sınıf Yönetimine İlişkin Yaklaşımlar

• Davranışın dıştan kontrolüne odaklı (Davranışçı yaklaşım),

• Davranışın içten kontrolüne odaklı,

• Sınıfın doğal çevresine odaklı,

• İletişim odaklı,

• Öğretim programı odaklı,

• Kişiler arası odaklı

Davranışçı Yaklaşım

• Dikkatli gözlem ve öğrenci davranışını analiz etmek,

• İstendik öğrenci davranışında ödüllendirmek ve övmek,

• Ödüllerin neye göre kazanılacağını açıklamak,

• İstenmeyen öğrenci davranışında pekiştireci ortadan kaldırmak,

• İstenmeyen öğrenci davranışını yok saymak,

• İstenmeyen davranışlarda öğrenciyi cezalandırmak,

• İstendik davranışlar için model oluşturmak,

• Sembol ve puanlarla pekiştireç sağlamak,

• Sönme davranışını fark etmek,

• Uyumlu davranışları pekiştirmek,

• Korku ve kaygıyı gidermek için rahat bir ortamı sağlamak.

Davranışın İçten Kontrolüne Odaklı

• Öğrencilerin sosyal duygusal becerilerini geliştirmek (farkındalık, kararlarının sorumluluğunu almak, başkalarının farkında olmak),

• Öğrencilerle insancıl ilişkiler geliştirmek,

• Öğrencilerle olan ilişkilerde belirgin sınırlar koymak ve adil olmak,

• Sorumlulukları öğrencilerle paylaşmak,

• Duygusal ve sosyal yeterlilikleri öğretmek,

• Özenli ilişkiler kurmak,

• Öğrenci ile olan ilişkilerde adaletli olup belirgin sınırlar koymak,

• Öğrencilerle sorumlulukları paylaşmak,

• Öğrencileri hakkında karar verirken güvenilir kanıtlara dayanmak,

• Verilen kararların nedenlerini açıklamak,

• Öğrencilere açıklama yaparken tartışmadan akılcı yollara başvurmak,

• Etkinliklerle ilgili amaçları açıkça ifade etmek,

• Yapıcı ve uygun geri dönüt sağlamak (kişi yerine davranışa göre),

• Geri dönüt sağlarken gurur kırmamaya dikkat etmek,

• Saygı göstermek.

Sınıfın Doğal Çevresine Odaklı

• Sınıfta yapılacak iş ve işlemleri geliştirmek

• Grup normları oluşturmak,

• Okul yılının başında sınıf içi kuralları oluşturmak,

• Ders içi etkinlikleri akıcı olarak düzenlemek,

• Öğrenci ile ilişki kurarken göz teması ve beden dilini etkili kullanmak,

• Birebir ilişkiler geliştirirken öğretimin akıcılığını bozmamak,

• Sınıfta gelişen olayların herkesin gözü önünde olduğunu unutmamak,

• Aynı anda birden fazla olayla ilgilenmek zorunda olduğunu bilmek,

• Öğrencilere ödevlerini ve sorumluluklarını tekrar edip hatırlatmak,

• Öğrenci sıraları arasında dolaşmak,

• Sınıfın bütününün katıldığı öğretim etkinlikleri düzenlemek,

• Yazı tahtasına ders planını yazmak,

• Ders boyunca neler yapılacağını önceden öğrencilere anlatmak.

İletişim Odaklı

• Öğrencileri aktif olarak dinlemek,

• Öğrenciler arasındaki konuşmaları dinlemek,

• Etkileşim biçimlerini anlamaları ve uygulamaları için zaman tanımak,

• Etkinliklerde gözlemleyerek tutum ve algıları anlamaya çalışmak,

• İletişim zorluğu yaşayan öğrencilerin katılımını sağlamaya çalışmak,

• Çatışmaların gerilim yaratmasını engellemek,

• İletişim yanlışlıklarının öğretimi de engelleyeceğinin farkında olmak.

Öğretim Programı Odaklı

• Öğrencinin akademik merakını teşvik etmek,

• Yeteneği olan öğrencilere çözebileceği zor ödevler vermek,

• Özgün öğretimsel etkinlikler uygulamak,

• Öğretim etkinliklerinde gerçek yaşamdan örnekleri ele almak,

• Ders hazırlığı yaparken içeriği ve uygulama sürecini birlikte planlamak

• Sınıfta yapılandırılmış farklı etkinlikleri gerçekleştirmek,

• Sık sık konu testi uygulayıp dönüt vermek,

• Önceki derslerden kalan anlaşılmayan konuları açıklığa kavuşturmak.

Kişiler Arası Odaklı

• Beden dilini kullanarak öğrencilere mesajlar iletmek,

• Kontrolün kendisinde olduğunu göstermek,

• Davranışı düzeltirken dostça davranmak,

• Duygularını açıkça göstermek,

• Grup liderleriyle işbirliğine girmek,

• Davranış düzeldikten sonra ilişkilerin normalleştiğini sınıfa göstermek,

• Öğrencileri sınıfın önünde olumsuz eleştirmekten kaçınmak,

Sınıf Yönetimi II. HAFTA BÖLÜM-2

Sınıf yönetimini etkileyen etmenler

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

Sınıf yönetiminin sosyolojik boyutları

• Toplumla etkileşim

• Sembolik etkileşimcilik ve etnometodoloji

• İnsanların gündelik hayatlarında düzen ve anlamı nasıl yarattıklarına odaklanılarak toplumun içinden analiz (mikro yaklaşım)

• İnsanlar birer özne

• Birey kendi değerleriyle, düşünceleriyle, beklenti ve istekleriyle topluma dahil

• Etkileşim, fiziksel olarak aynı ortamda bulunan bireylerin karşılıklı olarak birbirinin eylemleri üzerindeki etkileridir.

• Benliğin yeniden inşası,

• Ekonomik, kültürel ve sosyal sermaye,

• Ekonomik; her bir kişinin ekonomik birikimi, ekonomik kaynağıdır,

• Kültürel;her birimizin çocukluktan başlayarak dil ve bedenimizi kullanmayla başlayan sanat, bilim vb ürünlerden yararlanarak biriktirdiğimiz bilgi ve becerilerden oluşan donanım,

• Sosyal; sosyal bağlantı, sosyal ilişki içerisinde kişilerin birbirine bağlanması, gruplara üyeliği ve bunun sonucunda kişinin sahip olduğu ayrıcalık güven saygınlık vb. donanımlardır.

• İçsel kısıtlılık • Dışsal kısıtlılık

Toplumsal etkileşim ve sınıf

• Sınıf mikro özneler dünyasıdır

• Sıra düzeni,

• Kullanılan dil (sınırlı kodlar, cümle, kelime sayı ve içeriği)

Sınıf yönetiminin psikolojik boyutları

• Öğrenci özellikleri

- Bireysel farklılıklar (cinsiyet, ihtiyaç, yetenek, ilgi, beklenti, hazırbulunuşluk vs.),

- İhtiyaçlar; fizyolojik, güvenlik, ait olma, sevgi, sevecenlik, saygınlık, kendini gerçekleştirme,

• Güdüleme düzeylerinin farklılığı,

- Davranışa enerji ağlayan organizmanın içindeki ve dışındaki güçler,

- Davranışın yönünü belirleyen ve rotasını veren unsur ve süreçler,

- Davranışın devamını ve enerjisinin sürdürülebilirliğini sağlayan etmenler ve süreçler.

• Zeka,

- sosyo-ekonomi zeka ilişkisi

- Zeka testleri,

- Şehrin farklı bölgelerinin etkisi,

- Ailenin etkisi

• Epistemolojik inanç, bilginin ne olduğu, bilme ve öğrenmenin nasıl gerçekleştiği ile ilgili öznel inançlar.

- Zeka değil epistemolojik inanç mı başarıda önemli?

• Disiplin

-İçten denetim,

-Dıştan denetim,

-Olumlu-olumsuz pekiştireç

Öğretmenin özellikleri • Öğrenci başarısını sağlama,

• Etkili iletişim,

• Öğrenciye karşı açıklık,

• Samimi, kararlı, duyarlı, sevecen, hoşgörülü, anlayışlı,

• Konusuna ve öğretim yöntemine hakim,

• Sözsüz ileti,

• Meslek bilgisi ve kişilik özellikleri,

• Öğrencilerin özelliklerine uygun yaşantı yoluyla öğretim,

• Planlılık,

• Materyal,

• Yaklaşım, yöntem ve teknik,

• Birey ve grup çalışmaları,

• Değerlendirme,

• Güdüleme, meslek seçimi,

• Temel beceriler geliştirme,

• Özel eğitim olanakları,

• Kişisel gelişim, yönetimle, velilerle ilişkiler.

• Fiziksel, kıyafetinin özenli,

• Sosyal, anlayışlı, saygılı, liderlik, dürüstlük özellikleri, insan doğasını anlayan,

• Diğer kişisel özellikler, öğrenmeye ilgili, duygusal denge, neşeli, kendine güven, hoşgörü

• Öğrencilere karşı açık görüşlü ve nesnel,

• Öğrencilerin beklenti ve gereksinimlerini dikkate alma,

• Eğitimle ilgili sorunlara yanıt verebilme,

• Eğitimde bireysel farklılıkları dikkate alma,

• Yenilik ve gelişimlere açık olma ve kendini sürekli yenileme,

• Toplumsal değişmeleri anlayıp yorumlayabilme,

• Eğitim teknolojisindeki gelişmeleri yakından izleme,

• Araştırmacı yapı, yüksek başarı beklentisi.

Sınıf yönetiminin eğitsel boyutları

• Okul yönetiminin tutumu ve işleyişi,

- Yönetim şekilleri (sosyal kulüp yönetimi, otoriter yönetim, orta yolcu yönetim, zayıf yönetim, takım yönetimi, kültürel yönetim, hiyerarşi vb.)

- Öğretmen niteliğinin metaforik boyutu

Okulun amaçları

• Ortak kültür oluşturma,

• Çözüm üretme,

• İyi yurttaş, iyi üretici ve tüketici

• Var olan toplumsal düzeni devam ettirme,

• Eşitsizliği süreklileştirme, meşrulaştırma

• Yoksullarla varlıklılar aynı okula giderse fark olur mu?

• Okul, zorunlu bir programa, tam zamanlı devam gerektiren yaşa özgü, öğretmene bağımlı bir süreçtir (Illich).

• Öğrencilerin öğrendikleri üzerinde öğretmen ne derece etkilidir?

• Okul yaratıcılık ve özgünlüğü öldürür mü?

Sınıf Yönetiminin Faktörleri

• Sınıf İçi Faktörler

– Öğretmen

– Öğrenci

– Program

– Sınıfın fiziki durumu

• Sınıf Dışı Faktörler

– Uzak çevre

– Yakın çevre

– Aile

– Okul

SINIF YÖNETİMİ BÖLÜM-3

Sınıf Ortamının Fiziksel Olarak Düzenlenmesi

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

Sınıfın fiziksel düzenini oluşturma

• Eğitim ortamının özellikleri

- Ortam, davranışın gerçekleştirilebilmesi

için gerekli fiziksel, sosyal ve psikolojik

etkenlerin tümünü kapsar

- Öğrencilerin gelişim özellikleriyle

uyumluluk

Psikolojik Çevre

• Duygusal mesafe: 0-25 cm. – İstenmeyen durumların önlenmesi

– Motivasyonu arttırma

– Güven aşılama

• Kişisel Mesafe: 25-70 cm. – İlgili olma, önemseme, dikkate alma

– Değer verme (duygusal içerikli)

• Sosyal Mesafe: 70 cm + – Resmi otoriteye dayalı ilişkiler

Fiziksel Çevre Fiziksel ortamın önemi

• Sıra, masa, dolap

• Isı, ışık, renk

• Spor alanları, laboratuarlar, atölyeler, sınıf

büyüklüğü, koridorların genişliği,

merdivenlerin uzunluğu, tuvaletlerin sayısı,

lavaboların yüksekliği

• Okul binalarının şekillendirici etkisi

Fiziksel ortamın değişkenleri

• Sınıf büyüklüğü,

• Öğrenci sayısı,

• Sınıfın yerleşim düzeni,

- Sıralı yerleşim düzeni,

- Bireysel yerleşim düzeni,

- Çok gruplu yerleşim düzeni,

- Tek grup düzeni

Sıralı Yerleşim Düzeni

• Kalabalık sınıflar

• Otokratik sınıf yönetimi

• Sunuş yoluyla öğretim

Bireysel yerleşim düzeni

• 25 öğrenci ve daha az mevcudu olan sınıflarda

• Soru cevap, beyin fırtınası, online öğrenme ve öğretime uygun

• Öğrenci merkezli yerleşim düzeni

Çok gruplu yerleşim düzeni

• Küçük grup çalışmaları, tartışma, proje temelli öğrenme

• Takım çalışması becerilerini geliştirme, işbirlikli çalışmalar

Tek grup düzeni

• Daire ve U şeklinde

• 20 öğrenciden az sınıflarda

• Soru-cevap, beyin fırtınası ve drama

• Proje çalışmalarında oturma düzeni,

• İklimlendirme,

• Aydınlatma,

• Renklendirme,

• Temizlik,

• Gürültü,

• Sınıfın estetik görünümü

Farklı Sınıf Yerleşim Düzen Örnekleri

öğretmen

Sınıf Yönetimi III. HAFTA BÖLÜM-4

Sınıfta Grup Dinamiği ve Bütünleşme

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

• Sınıfta Grup Dinamiği

• Grup Birlikteliği Kavramı

• Grubun Performans Üzerine Etkisi

• Grup Dinamiği, Mentorluk, Deneyim Paylaşım Toplulukları ve Yansıtıcı Düşünceye

• Dayalı Sınıf İklimi

• Öğretmen-Veli İlişkileri ve Öğrenci Tanıma

• Devam Etmeyen Veliler

• Olumlu Grup Dinamikleri Oluşturabilmek ve Sürdürebilmek İçin Örnek Etkinlikler.

• Öğrencilere Yönelik Etkinlikler

• Öğretmen Adaylarına Yönelik Etkinlikler

Sınıfta Grup Dinamiği

• Grup içerisinde çalışır, sosyalleşir, oyun oynarız; kendi görüş ve tutumlarımızı gruplar aracılığıyla oluşturur, ifade eder ve paylaşırız.

• Ait olduğumuz gruplar, konuştuğumuz dili, sahip olduğumuz tutumları, benimsediğimiz kültürel değerleri ve büyük resimde kim olduğumuzu belirler.

• Öğrenciler birbirlerinin haklarına saygılı, kendi öğrenmeleri kadar akranlarının öğrenmelerini de destekleyen bireyler olarak yetiştirilmelidirler.

• bazı gruplar kalabalık (uluslar gibi)

• bazıları küçük (aile gibi),

• bazıları kısa ömürlü (arkadaş grubu, komite gibi),

• bazıları binlerce yıla dayanan (etnik gruplar, dinler gibi),

• bazıları organize yapılara sahip (ordu, hastane acil ekibi gibi),

• bazıları gayri resmi yapılara sahip (futbol kulübü taraftarlığı gibi),

• bazıları göreceli olarak otokratik (polis, ordu gibi),

• bazıları ise göreceli olarak demokratiktir (üniversitede bir bölüm gibi).

• Bazı grupların doğal üyesi olursunuz (aile, milliyet, din gibi),

• Bazı gruplara isteyerek ama seçilmeden üye olursunuz (futbol takımı taraftarlığı gibi),

• Bazı gruplara ise üye olmak istersiniz ancak seçilmeniz gerekir (okulda oluşturulmuş belli bir grup, Avrupa Birliği üyeliği gibi).

• Bunun yanında, bireylerin bir arada bulunduğu her oluşum psikolojik anlamda bir grup özelliği olmayabilir.

• Örneğin, yeşil gözlü kişiler, doktorun bekleme odasında bekleyen kişiler, plajdaki insanlar, otobüs bekleyenler gibi.

• Bunlar, daha çok birbirleri ile ilişkili olmayan bireylerin bir araya gelmesiyle oluşan sosyal yığınlardır.

Sosyal Grup Tanımları

• Birbiriyle etkileşim içerisinde olan bireylerden oluşan topluluktur;

• Kendilerini bir gruba ait gören iki ya da daha fazla sayıda bireyin oluşturduğu sosyal birimdir;

• Karşılıklı bağımlılık ilişki içerisinde olan bireylerden oluşan bir topluluktur;

• Bir hedefe ulaşmak için bir araya gelen bireylerden oluşan bir topluluktur;

• Bir ihtiyacı gidermek üzere ortak bir örgüt çatısı altında bir araya gelen bireylerden oluşan bir topluluktur;

• Aralarındaki etkileşim belli normlara ve rollere göre düzenlenmiş olan bireylerden oluşan bir topluluktur;

• Birbirlerini etkileyen bireylerden oluşan bir topluluktur.

Grup “iki ya da daha fazla sayıda bireyin yüz yüze etkileşime girdiği, her birinin kendi grup üyeliğinin farkında olduğu, her birinin gruba üye olan diğer kişilerin farkında olduğu ve her birinin ortak hedeflere ulaşmaya çalışırken kendi pozitif bağımlılıklarının farkında olduğu bir oluşumdur”

Grup Birlikteliği

• Grubun en temel özelliklerinden birisi üyeleri arasında bir birliktelik (dayanışma duygusu, takım ruhu, moral) oluşturmasıdır.

• Birliktelik üyelerin aralarında sıkı bir bağ kurarak davranış birliğine ulaşmaları ve birbirlerine karşılıklı destek olmaları ve böylece kendi kendine yeterli varlık haline gelmelerini anlatır.

• Gruplar zamanla değişen dinamik yapılardır.

Küçük grupların geçirdiği beş evre

1. Oluşum – yönelim ve aşinalık evresi;

2. Fırtına – çatışma evresi: üyeler hedef ve uygulamalar konusunda anlaşmazlığa düşer, böylece birbirlerini tanıma fırsatı bulurlar.

3. Norm oluşumu – fırtına evresini atlattıktan sonra söz birliği, birliktelik ve ortak kimlik ile amaç duygusu kendini gösterir.

4. Performans – bu dönemde grup, ortak norm ve hedeflere, iyi bir morale ve çalışma iklimine sahip bir birim olarak faaliyet gösterir.

5. Dağılma – grup çözülür, çünkü hedeflerine ulaşmıştır ya da üyeler ilgi ve motivasyonlarını yitirmiştir.

• Gruplar, üyelerinin davranışlarını düzenlemek, grubu tanımlamak ve onu diğer gruplardan ayırmak için normlar geliştirir.

• Gruplar, kendi içlerinde, etkileşimi düzenleyen ve grubun ortak çıkarına en iyi hizmet eden farklı rollere göre de yapılanırlar.

• Öğretmen tarafından resmi olarak oluşturulan gruplar, öğrenmeye yönelik işlerin yerine getirilmesi amacıyla oluşturulur.

• Öğrencilerin işbirliği halinde çalıştırılması, öğrenmedeki başarıya katkısına ek olarak;

- Öğrencilerin bilişsel yeteneklerinin artmasına,

- Başkalarının görüşlerine değer vermelerine,

- Değişik etnik, dinsel vb. gruplardan gelen arkadaşlarını tanımalarına katkı sağlayacağı ve

- Grup içinde çatışmaları iyi yönetme becerilerinin geliştirileceği

Öğretmenin;

• sınıftaki tüm öğrencileri dikkatle izlemesi,

• sınıf içinde oluşabilecek gayri resmi alt gruplardan haberdar olması,

• bu alt gruplar arasındaki ilişkileri takip edebilmesi,

• gruplardan dışlanan öğrencilerin varlığından haberdar olması gerekir.

Grubun Performans Üzerine Etkisi

• Gruplarla öğrenme arasında doğrudan ilişki bulunmaktadır.

• Grupla öğrenme ve sınıfta oluşturulacak küçük gruplar arası rekabetçi etkinliklerle öğrencilerin performansları desteklenebilir (sosyal kolaylaştırma teorisi).

İşe ilişkin taksonomi

1. İş, bölünebilir midir yoksa tek midir? (İş bölümüne elveren bir iş midir yoksa kravat bağlamak gibi alt işlere bölünemeyen bir iş midir?)

2. İş, maksimizasyonu mu yoksa optimizasyonu mu hedeflemektedir? (maksimizasyon, amacın niceliği mümkün olduğunca artırmak olduğu, optimizasyon ise amacın önceden kararlaştırılan standardı tutturmak olduğu işlerdir).

3. Bireysel girdiler grubun ürettiğiyle nasıl bir ilişki içerisindedir?

a. Toplamalı iş (grubun ağaç dikmesi gibi grubun ortaya koyduğu ürünün bütün bireysel girdilerin toplamından ibaret olduğu iş)

b. Tamamlayıcı iş (belli bir konuda tahmin yürütmeye çalışan bir grupta olduğu gibi, grubun ortaya koyduğu ürünün bireysel girdilerin ortalamasından ibaret olan iş)

c. Ayırıcı iş (hafta sonunda ne yapılacağına dair farklı öneriler sonucunda bir kişinin önerisinin kabul edilmesi gibi grubun bireysel bir girdiyi kendi ürünü olarak benimsediği iş)

d. Birleştirici iş (bir montaj bandında çalışan işçiler gibi grubun ortaya koyduğu ürünün grubun en ağır ya da en beceriksiz üyesinin performansı tarafından belirlendiği iş)

• Grubun üye sayısı arttıkça, her bir bireyin uyguladığı kuvvet azalmaktadır. Yani, üyelerin birbirlerinin hareketini engellemesi, dikkatin dağılması ve başkalarının daha az emek harcadığı düşüncesi katılımcıların tüm potansiyellerini ortaya koymalarını engeller ve/veya katılımcılar daha az motive olurlar ve olanca güçleriyle çabalamazlar.

• Sosyal kaytarma, bireylerin, bir iş yaparken, gruptaki diğer kişilerin nasıl olsa çalıştıkları düşüncesiyle gereğince çaba göstermekten imtina etmesidir.

Peki, insanlar niçin kaytarır?

• Çıktı hakkaniyeti; insanlar grup içerisindeyken insanların kaytardıklarına inanırlar, böylece ortaklarının kaytaracağı beklentisine girerler ve hakkaniyeti sağlamak için kendileri de kaytarırlar.

• Değerlendirme kaygısı; insanlar tek başlarına çalışırken bireysel performanslarını değerlendirmek mümkündür ve bu yüzden kendilerini yaptıkları işe verirler ancak grup içinde bir anonimlik ve tanınmama duygusu olabilir.

• Standarda uymak; insanlar kaytarırlar çünkü net bir performans standartları yoktur. Kişisel, sosyal ya da grupsal performansa dair net bir standardın olması sosyal kaytarmayı azaltacaktır.

Grup Dinamiği, Mentorluk, Deneyim Paylaşım Toplulukları ve Yansıtıcı

Düşünceye Dayalı Sınıf İklimi

• Öğretmenlerin mentorluk ve deneyim paylaşım kavramlarını sınıflarına uyarlarken, sınıfındaki her bir öğrenciyi, kişilik yapısı, geçmiş deneyimi ve ailesiyle bir bütün olarak tanıması, öğrencideki güçlü ve zayıf yönleri iyi tanımlaması gerekmektedir.

• Öğretmenin, öğrencileri arasındaki farklılıkları uyumlu bir şekilde harmanlayarak, sınıf içinde grup dinamiği ve bütünleşmeyi sağlamaya yönelik stratejiler geliştirmesi gerekmektedir.

• Yansıtıcı düşünce de sınıf içinde grup dinamiği ve bütünleşmeyi sağlayan temel felsefe olarak yer almaktadır.

• Deneyim süresinde yansıtma, deneyim sonrası yansıtma, planlı yansıtma, kişisel yansıtma ve eleştirel yansıtma.

Öğretmen-Veli İlişkileri ve Öğrenci Tanıma

• Öğrencilerin kişilik özellikleri,

• öğrenme stilleri,

• öğrenmeye yönelik tutumları,

• kişiler arası ilişkilere yönelik tutumları,

• ailelerinin sosyo – ekonomik durumları,

• ailede yaşanan sıkıntılar vs.

Bir öğretmen olarak velilerle iletişimde olmak için bir kaç sebep

• Açık, iki taraflı iletişim oluşturmak ve arkadaşça ilişkiler kurmak

• Öğrencilerin ev koşullarını anlamak

• Velileri akademik beklentiler ve öğrenci performansı ile ilgili bilgilendirmek.

• Disiplin açısından beklentiler ve eylemler hakkında velileri bilgilendirmek.

• Öğrenci hakkında velinin desteğini alma.

Sosyo ekonomik çeşitliliği çok olan bir okulda öğretmen olduğunuzu var sayın. Bazı velileriniz okulun ilk haftası yapılan bilgilendirme toplantısına ve dönem içinde yaptığınız veli görüşmelerine gelmediler.

• Bu velilerin neden katılım göstermediklerini nasıl bulursunuz?

• Bu velilere, bu toplantılara katılmaları gerektiğini ve sonuçta bu katılımdan kendi çocuklarının faydalanacağını nasıl iletebilirsiniz? Nasıl iletişim kurarak bunu sağlayabilirsiniz?

• Bu velilerle iletişime geçerken, okul idaresinden ne tür bir destek isteyebilirsiniz?

Grup kuralları oluşturmada ilk gün

1. Öğrencileri kapıda gülerek karşılayın.

2. Oturma düzeni hakkında onları bilgilendirin

3. Sınıfa uygun olmayan şekilde girenleri hemen uyarın

4. İdari işleri halledin.

5. Tanışma/tanıştırma etkinlikleri yapın.

6. Sınıf kurallarını ve rutinleri tartışın.

7. Dersle ilgili gereklilikleri anlatın.

8. Bir başlangıç etkinliği yürütün.

Öğrenme sürecinde başarısız grupların genel özellikleri

• Sınıftaki bireyler, grupla uyum içinde değiller.

• Gergin, rahatsız, olumsuz bir atmosfer var.

• Grup üyeleri kendi bireysel isteklerine önem veriyorlar ve uzlaşmaya ya da öğrenme yönelik ortak grup hedefleri belirlemeye isteksizler.

• Grubun bazı üyeleri grup etkinliklerine katılmıyor.

• Grubun bazı üyeleri grupta daha baskın rol alıyor.

• Bazı grup üyeleri grubun diğer üyeleriyle eşit derecede etkileşimde bulunmuyor.

• Grup üyeleri bir birlerini dinlemiyorlar.

• Grup üyeleri bir birleri ile ilgilenmiyor ve hatta bir birlerine karşı düşmanca olabiliyorlar.

• Grup üyeleri bağımsız hareket edemiyorlar ve öğretmene bağımlılar.

• Grup üyeleri bir birlerine güvenmiyorlar.

• Gruptaki bireyler rekabetçi ve dikkat çekmek istiyorlar.

• Grup üyeleri kültürel ve kişisel farklılıklara karşı toleranslı değiller.

• Grup üyelerinin sabit ya da katı fikirler var ve değiştirmeye yönelik isteksizler.

• Grup üyelerinin sorumluluk duygusu gelişmemiş: bir çaba göstermeye ya da kendiliğinde girişimde bulunmaya yönelik çok isteksizler).

Başarılı bir grupta şu davranışlar görülür

• Grup uyumlu, üyelerinin bir grup olma anlayışı var.

• Olumlu, destekleyici bir atmosfer var: grup üyelerinin olumlu öz imajları var; kendilerini ifade ederken güvende hissediyorlar.

• Grup üyeleri uzlaşmaya hazırlar. Grup olarak bir yönelimleri var ve grup hedeflerini belirleyebiliyorlar.

• Grup üyeleri her bireyle barışık.

• Grup üyeleri bir birlerini dinliyorlar ve sıralarını bekliyorlar.

• Grup üyeleri bir birlerine karşı ilgili ve ortak bir yönleri olduğunu hissediyorlar.

• Grup kendi kendine var olabiliyor ve bir sorumluluk duygusu var. Öğretmene yönelmeden problemlerini çözebiliyorlar.

• Grup, üyelerine karşı toleranslı; üyeleri kendilerini güvende ve kabul edilmiş hissediyorlar.

• Üyeler görevleri yerine getirirken iş birliği halinde çalışıyorlar ve üretkenler.

• Grup üyeleri bir birlerine güveniyor.

• Bireyler bir birlerine karşı rekabetçi değiller ve birisinin/birilerinin pahasına bireysel ilgi beklemiyorlar.

• Grup üyeleri birbirlerine empatide bulunabiliyor ve kendileri o fikirde olmasalar bile başkalarının bakış açılarını anlayabiliyorlar.

• Grup üyeleri açık fikirli, esnek ve yeni fikirlere açıklar.

• Grup üyelerinin öğrenen olarak kendilerine ve öğrenme deneyimine yönelik olumlu tutumları var.

Sınıf Yönetimi BÖLÜM-5

Kurallar ve Kural Koyma

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

• Etkili Öğrenme Ortamının Özellikleri

• Etkili Öğrenme Ortamı Oluşturmada Sınıf Kurallarının Yeri ve Önemi

• Otoritenin Oluşturulması Sürecinde Uzlaşı

• Rutinler ve Kurallar

• Rutinler – Sınıf Rutinlerine İhtiyaç Duyulan Alanlar

– Sınıf Rutinlerini Oluşturma Süreci

• Kurallar – Sınıf Kuralları

– Sınıf Kurallarını Oluşturma ve Uygulama

– Sınıf Kuralları ve Sonuçları

– Öğrenci Yaptırımları için Yedi Kategori

– Kuralları ve Uyulmazsa Sonuçlarını Kim Belirler?

Etkili Öğrenme Ortamının Özellikleri

• Öğretmenler, öğrencilerin öğretmenden izin almalarına gerek kalmadan kişisel ve süreçsel ihtiyaçlarını giderebilecekleri bir kurallar sistemi oluşturmalıdırlar.

• Öğretmenler öğrencilerin çalışmalarını izlemek amacıyla sınıf içerisinde dolaşmalıdırlar ve davranışlarının farkında olduklarını öğrencilere iletmelidirler.

• Öğretmenler, verilen çalışmaların ilginç ve yapmaya değer ama aynı zamanda da öğretmen yönlendirmesine gerek kalmadan öğrenci tarafından yapılabilecek kadar kolay olmasını sağlamalıdırlar.

• Öğretmenler, yönerge vermek ve sınıfın düzenlenmesine yönelik etkinlikleri minimumda tutmaya gayret göstermelidirler.

• Öğretmenler ders kitabı, çalışma kâğıdı gibi kalem-kâğıda dayalı etkinlikleri daha fazla oranda kullanmalıdırlar.

• İstenmeyen davranışları zamanında önlemeli, bu davranışların diğer çocuklara yayılması ya da onları etkilemesine izin verecek kadar beklememelidirler.

• Öğretmenler “hedef hatası”nda kaçınmalıdırlar, yani disipline yönelik bir eylemi, probleme asıl sebep olan öğrenciye yönelterek yerine getirmelidirler.

Etkili Öğrenme Ortamı Oluşturmada Sınıf Kurallarının Yeri ve Önemi

• Öğretmenler için en önemli yönetim görevi, sınıf etkinliklerinde öğrenci işbirliğini sağlayarak ve sürdürerek düzen ve uyumu başarmaktır.

• Öğretim kademeleri arasında kural farklılıkları.

• Öğrenmeye erişim: Her sınıf etkinliğinin, katılım kuralları ayrıdır. İyi bir sınıf yönetiminin ilk hedefine ulaşabilmek için – öğrenmeye erişim – sınıftaki herkesin sınıf etkinliklerine nasıl katılmaları gerektiğini bildiğinden emin olmanız gerekir.

• Kurallarınız ve beklentileriniz neler?

• Bunlar öğrencilerinizin kültürel geçmişleri ve ev deneyimleri göz önünde bulundurulduğunda anlaşılabilir kurallar mıdır?

• Katılım için uygun yolları açık biçimde iletiyor musunuz?

• Öğrenmeye daha fazla zaman ayırma: Sınıf yönetiminin önemli hedeflerinden biri de öğrenme için ayrılmış zamanı artırmaktır. Ancak öğrenme için ayrılmış zamanı artırmak otomatik olarak öğrenci öğrenmesini artırmayacaktır.

• Öz yönetim için yönetim: Öğretmenler öğrencinin itaat etmesine odaklanırlarsa, öğretim/”öğrenim zamanının çoğunu izleme ve düzeltmeye harcayacaklardır.

• Özdenetim yoluyla öğrenciler sorumluluk – başkalarının haklarına ve ihtiyaçlarına müdahale etmeden kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneği, ortaya koyarlar.

Otoritenin Oluşturulması Sürecinde Uzlaşı

• Meşru Otoriteyi Kurma Gerginliği:

• Öğrencilere ilgi gösterme (onları önemseme) isteği ve sınıf ortamı ve öğrencilerin eylemlerini kontrol etme isteği arasındaki gerginlik,

• Bireysel sorumluluklara odaklanma ve grup dayanışmasına odaklanma arasındaki gerginlik.

Meşru otoriteyi kurma gerginliğini azaltmada uzlaşı

• Uzlaşı, öğrencileri önemsediğinizi göstermenin bir boyutudur. Uzlaşı öğrencilerin üzerinde değil, öğrencilerle birlikte güç oluşturmanın temelidir.

• Uzlaşı, kişinin kendisi için sorumluluk duygusunu birleştiren bir bireysel bağlılık olmadan oluşturulamaz. Ya da uzlaşma, ortak çıkarları aramayı ve çatışmalarla direkt yüzleşmeyi sağlayan bir sosyal sorumluluk duygusu olmadan da oluşturulamaz.

• Uzlaşı ile güç paylaşımı ilişkisi

• Kural ve hedefleri belirlemek, müfredatı geliştirmek ve sınıf etkinliklerini düzenlemek

Rutinler ve Kurallar

• Trafik kuralları

• Sınıflarda öğrencinin davranışını yönlendirmek ve yönetmek için kullanılır.

• Sınıfının kontrolünü daha fazla elinde tutmayı tercih eden öğretmenler kural ve süreçleri öğrencilerine danışmadan kendileri belirleyeceklerdir.

• Öğrencileri bir dereceye kadar sürece dahil etmek isteyen öğretmenler öğrencilerle tartışacaklar ve sonra rutin ve kurallara birlikte karar vereceklerdir.

• Çok fazla öğrenci odaklı öğretmenler, tartışmayı tamamen öğrencilere bırakabilir ve rutin ve kurallara onların karar vermelerini isteyebilirler.

Rutinler

• Rutinler sınıftaki etkinliklerin düzen içerisinde ilerleyebilmesi için tamamlanması gereken metotlardır.

• Sınıfta belirli görevleri başarmak için izlenmesi gereken onaylanmış yollar.

• Rutinler sınıflarda etkinliklerin nasıl sürdürüleceğini tanımlarlar ama çok nadir durumlarda yazılı olarak iletilebilirler.

• Sınıf Kullanım Rutinleri

• Sınıfa Giriş ve Sınıftan Çıkış

• Sınıf Dışı Rutinler

• Tüm Sınıf Etkinlikleri ve Yönerge ve Oturma Gruplarına Yönelik Rutinler

• Küçük Grup Çalışmaları Esnasında Rutinler

• Ortaokul Sınıfları için Diğer Genel Rutinler

Sınıf Rutinlerini Oluşturma Süreci

• rutinlere olan ihtiyacı irdelemek

• rutinleri seçim aşaması

• rutinleri öğretme ve tekrar etme aşaması (1) belli bir etkinliği ilk defa yaparken, onunla ilgili süreci açıklayın,

(2) süreci göstererek açıklayın,

(3) anlaşılıp anlaşılmadığını uygulama yaparak görün,

(4) geri bildirim verin,

(5) gerekirse bir daha öğretin,

(6) ilk birkaç hafta her durumdan önce rutinlerin üzerinden geçin,

(7) uzun tatillerden sonra rutinlerin üzerinden geçin.

• Öğrencilerin sıralarını, sınıf araçlarını ve diğer mekânları korumalarına yönelik rutinleri belirleyin,

• Sınıfa nasıl gireceklerini ve sınıftan nasıl çıkacaklarına karar verin,

• Öğrencilerin dikkatini çekmek için sinyaller belirleyin ve bunları öğrencilerinize öğretin,

• Sınıfta öğrenci katılımı için rutinler belirleyin,

• Ödevleri nasıl vereceğinizi, toplayacağınızı ve iade edeceğinizi belirleyin.

Kurallar

• Bütün öğrenciler için en uygun öğrenme ortamı sağlayacak öğrenci davranışları için gerekli sınırlılıklar.

• Sınıf kuralları, sınıfta uyulması gereken genel davranış standartları ya da beklentiler.

• Rahatsız edici davranışlardan kaçınmak için bireysel davranışı düzenleyen genel davranış kurallarıdır.

• Kurallar öğrencilerin birbirleriyle etkileşimini, derse hazırlanmalarını ya da ders esnasında davranışlarını yönlendirmek için konulabilir

• Rutinlerden farklı olarak, kurallar genellikle yazılıdırlar ve duvara asılırlar çünkü kurallar sınıfta beklenen ve yasaklanan eylemleri belirtirler.

• Sınıf yaşamının yapılması ve yapılmaması gerekenleridir.

• Rutinler sınıfta işlerin nasıl yapıldığını belirlerken kurallar sınıfta uygun görülen ve kabul görmeyen davranışları belirler.

• Kurallar sayı olarak daha azdır ve rutinlere göre daha açıktır

Sınıf Kuralları

• İhtiyaç duyulan bütün materyalleri sınıfa getirin.

• Zil çaldığında sıranıza oturun ve derse hazır bekleyin.

• Herkese karşı saygılı ve kibar olalım.

• Bir başkası konuşurken oturalım ve dinleyelim.

• Diğerlerinin eşyalarına saygılı olalım.

• Bütün okul kurallarına uyalım.

Sınıf Kurallarını Oluşturma ve Uygulama

• Kurallara olan ihtiyacın irdelenmesi

• Kuralların seçilmesi – öğretmenin öğretme hakkı korunmalıdır,

– öğrencilerin öğrenme hakkı korunmalıdır,

– öğrencilerin psikolojik ve fiziksel güvenliği korunmalıdır,

– mülk korunmalıdır

• Ödül ve yaptırımların belirlenmesi

• Kuralları öğretin ve tekrarlayın

• Taahhütte bulundurun

Sınıf Kurallarını Öğretme ve Gözden Geçirme Esasları

• İlk derste kuralların üzerine tartışın.

• Kuralların gerekçeleri üzerine tartışın.

• Her kuralla ilgili beklentileri belirleyin.

• Her kurala örnek verin ve olumlu yanına vurgu yapın.

• Kurallara uyulduğunda ya da uyulmadığında sonuçlarının ne olacağı ile ilgili bilgilendirin.

• Kuralların anlaşılıp anlaşılmadığı doğrulayın.

• Disiplin politikanızın bir kopyasını velilere ve müdüre gönderin.

• Kuralları önemli yerlere asın.

• Kuralları hatırlatmak için öğrencilerin kuralı ihlal etmesini beklemeyip zaman zaman kuralları hatırlatın.

• Kuralları düzenli olarak gözden geçirin.

Sınıf Kuralları ve Sonuçları

• Tepkiniz, eylemle eylemi yapanı birbirinden ayırmak olmalıdır

• Öğrencilere, eylemlerini seçme gücüne sahip olduklarının ve dolayısıyla kontrolü kaybetmekten kaçınabileceklerinin üzerini çizin.

• Öğrenci yansıtmaları, öz değerlendirmeleri ve problem çözümünü destekleyin - hep öğretmenin vaaz vermesinden kaçının.

• Öğrencilerin benzeri bir durumda bir dahaki sefere neyi, neden farklı yapabileceklerini belirlemelerine yardımcı olun.

Öğrenci Yaptırımları için Yedi Kategori

• Hayal kırıklığına uğrama ifadeleri

• Ayrıcalıkları kaybetme

• Kısa Ara - Gruptan dışlamak

• Problemle ilgili yazılı yansıtmalar

• Müdürün odasına ziyaretler

• Alıkonmalar

• Veliyle irtibata geçmek

Sınıf Yönetimi IV. Hafta

BÖLÜM-6

Sınıf Disiplini

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

129

DİSİPLİN

Sınıflar, öğrenme-öğretme etkinliklerinin gerçekleştirilmesi amacıyla oluşturulmuş özel alanlardır. Bu alanlarda eğitimsel amaçlar gerçekleştirilir. Eğitimsel amaçların gerçekleşebilmesi için öğrenme sürecinde bir düzene gereksinim vardır. Bu düzeni tehdit eden her türlü değişken, sınıf içerisinde öğrenme sürecini olumsuz etkilemekte, kayıplara yol açmaktadır. Öğrenme düzeninin sağlıklı bir şekilde oluşturulması disiplin kavramı ve buna bağlı olarak kural kavramını karşımıza çıkarmaktadır.

130

Disiplin ve Önemi

Disiplin, en kısa şekilde davranış denetimi olarak tanımlanmaktadır

Disiplin kavramı, en çok kabul gören anlamı ile mevcut yasa, kural, ilke ve düzenlemelere uygun davranma olarak tanımlanabilir.

Disiplinin amacı, belirli amaçlarla bir araya gelmiş insanların, söz konusu amaçları daha iyi gerçekleştirebilmek için konulmuş kurallara uyumunu sağlamaktır.

131

Disiplin; öğrenmeyi sağlayıcı bir sınıf ortamının yaratılması amacıyla, kural koyma ve istenmeyen davranışların önlenmesini de içeren daha genel bir kavramdır. Disiplinin temel amacı, öğrenmeyi kolaylaştırmaktır.

132

• Disiplin kontrol etmek değildir.

• Disiplin kavramı çoğu kez ceza kavramı ile eş tutulmaktadır. Oysa disiplin ceza ile karıştırılmamalıdır.

• Disiplin başkaları tarafından işbirliğine kapalı, saldırgan ya da diğer engelleyici tepkilere maruz bırakılmış insanların haklarını korumaya yöneliktir.

133

Yapıcı disiplin

• Yapıcı disiplin anlayışında öğretmenin istenmeyen davranışlara tepkisi, istenmeyeni azaltmak ve isteneni çoğaltmak biçiminde ifade edilebilir. Temel amaç, istenmeyen davranışların meydana gelme riskini azaltmak, sınıf içi disiplini bozan davranışları çabuk ve etkili şekilde zayıflatmak ve aynı zamanda iyi davranışı güçlendirmektir.

134

Disiplin problemlerini etkileyen olgular (son 30–40 yıl)

• Bilgi patlaması ve otoriteye saygının azalması,

• Şiddetin medyatikleşmesi,

• Aile yapısının değişmesi

• Öğretmenlerin bilgilerinin yetersiz kalması

• Farklı ailelerden, toplumsal statülerden gelen ve bireysel özellikleri farklılıklar gösteren çok sayıda öğrencinin uzun bir süre bir arada bulunması

135

Okullarda Disiplin Sorunlarına Kaynaklık Eden Durumlar

• Yaşantıya yönelik olmayan öğretim

• Düşünme becerilerini öğretmede yetersizlik

• Gerçek olmayan yüksek başarı beklentisi

• Yarışmacı sınıf ilişkiler dokusu

• Yanlış disiplin süreçleri kullanma

136

Sınıftaki Disiplin Sorunlarının Olası Sonuçları

• Sınıf düzeninin engellenmesi

• Failin kendi öğreniminin engellenmesi

• Diğer öğrencilerin öğreniminin engellenmesi

• Diğer öğrencilerde fiziksel, duygusal huzursuzluk

• Öğretmende ilerlemiş gerginlik düzeyleri

• Öğretmenin ya da öğrencinin kontrolsüz tepkisine kulak misafiri olan öteki sınıfların karışması

• Öğretmenin ya da öğrencinin malının zarar görmesi

137

Öğrencilerden Kaynaklanan Disiplin Sorunları

138

Öğrencilerin kontrolsüz

disiplin sorunları

Öğrencilerin aşırı kontrollü

disiplin sorunları

Sınıfta Sınıfta

Sınıfa gürültülü bir biçimde

girmek

Yeni durumlara karşı korku içinde

olmak

Başkalarına bağırmak Çekingenlik

Otururken sıraya vurmak Uç noktada utangaçlık

Komik olmaya çalışmak Seçici dilsizlik

Derste çevresine dönmek Aşırı akademik çalışmalar

Sınıfta söz almadan

konuşmak

Sıklıkla hayallere dalma

Sandalyeleri sallamak Yersiz kaygılanma

Arkadaşlarla konuşmak ve

fısıldaşmak

"Başka bir dünyada kaybolmuş"

görünmek

Sınıfta izinsiz dolaşmak Zayıf öğrenme dürtüsü

139

Öğrencilerin kontrolsüz

disiplin sorunları

Öğrencilerin aşırı kontrollü

disiplin sorunları

Başkalarının dikkatini dağıtmak Takıntılı ya da içsel duyumların

esiri olma

Sırayı dizlerle kaldırmak Gereğinden fazla kesinlik

Şarkı söylemek ya da

mırıldanmak

Kılı kırk yarma

Sürekli nesnelerle oynamak Akademik performansa ilişkin

yersiz kaygı

Sınıfta etrafa uçaklar fırlatmak Aşırı "Mükemmel" öğrenci olma

isteği

Öğrencilerin çalışmasına

müdahale etmek

Kabul görme ve övgüye zayıf

tepki verme

Öğrencileri kızdırmak ve onlara

sataşmak

Seslenildiğinde yanıt vermede

başarısızlık

140

Öğrencilerin kontrolsüz

disiplin sorunları

Öğrencilerin aşırı kontrollü

disiplin sorunları

Huysuzluk patlamaları

sergilemek

Sınıf öğretmenine aşırı bağlanma

Diğer öğrencilerin sahip

olduklarını çalmak

Hiçbir biçimde yardım rica

etmeme

İlgisiz yorumlarda bulunmak Göz göze gelmeme

Öğrencilerin veya öğretmenin

malına zarar vermek

Sıklıkla bir cümlenin ortasında

iken konuşmanın kesilmesi

Sınıftan kaçmak Sorulara ilgisiz yanıtlar verme

Okul üniforması vb. ile ilgili

kuralları çiğnemek

Soruları yanıtlarken uç noktada

gerginlik

Derslere geç kalmak İşten kaçınma

141

Öğrencilerin kontrolsüz

disiplin sorunları

Öğrencilerin aşırı

kontrollü disiplin sorunları

Sınıf Dışında Sınıf Dışında

Küstah ya da münasebetsiz

ifadeler kullanmak

Diğer öğrencilerle bağlantı

eksikliği

Diğer öğrencilere kabadayılık

taslamak

Yalnız kalmak

Sigara içmek Okul oyunlarından uzak durma

Okul koridorlarında yarışmak Ders aralarında ayrı durma

Öğretmenleri ve diğer öğrencileri

taciz etmek

Okul etkinliklerinde yer

almama

Okul malına zarar vermek Arkadaşsızlık

142

Öğretmenlerden Kaynaklanan

Disiplin Sorunları

Öğretmenlerin kontrolsüz disiplin

sorunları

Öğretmenlerin aşırı

kontrollü disiplin sorunları

Öğrencilere bağırmak Utangaç ve sıkılgandırlar

Öğrencilere emretmek, hükmetmek

ve onları kontrol etmek

Edilgendirler

Alaycılığı ve küçümsemeyi kontrol

aracı olarak uygulamak

Çekingendirler

Dalga geçmek, azarlamak,

eleştirmek

Memnun etmek için aşırı

kaygı içindedirler

Öğrencileri "donuk", "zayıf,

"tembel" vb. olarak nitelemek

Hayır demekte zorlanırlar

143

Öğretmenlerin kontrolsüz disiplin

sorunları

Öğretmenlerin aşırı kontrollü

disiplin sorunları

Öğrencileri fiziksel olarak tehdit

etmek

Mükemmeliyetçidirler

Öğrencilere dik dik bakmak Değişimden nefret ederler

Öğrencilerin üzerine yürümek ve

onları iteklemek

Öğrencilerin kendilerinden

hoşlanmalarını isterler

Öğrencilere karşı sert olmak

Yanlışlar için asla özür

dilememek,

Öğrencilerden korkarlar

"Ceza olarak fazladan okul

çalışması ya da "aynı satırı

defalarca yazma ödevi" vermek

Meslektaşlannm kendilerine

dair görüşlerinden

kaygılıdırlar

144

Öğretmenlerin kontrolsüz

disiplin sorunları

Öğretmenlerin aşırı kontrollü

disiplin sorunları

Öğrencileri gözden çıkarmak Öğrencilerin istenmeyen

davranışlarına göz yumarlar

Konu iyice öğrenilmeden

diğer derse geçmek

Sınıf yönetimine ilişkin

sorunları açığa vurmazlar

Bir öğrenciyi bir başkası ile

karşılaştırmak

Derslere hazırlanırken

gereğinden fazla çaba harcarlar

Yargılayıcılık, içe dönüklük Kayıtsızdırlar (Denemekten

vazgeçmişlerdir)

Gözde öğrencilere sahip

olmak, bazı öğrencileri

sevmemek

Sağı solu belli olmayan,

tutarsız kişilerdir

145

Öğretmenlerin kontrolsüz

disiplin sorunları

Öğretmenlerin aşırı kontrollü

disiplin sorunları

Bir dersi anlamada ağır

kalan öğrencilere karşı

sabırsızlık

Kendilerinden emin değillerdir,

diğer öğretmenlerle ya da

yöneticilerle yüz yüze gelmezler

Öğrencilerden gereğinden

fazlasını beklemek

Büyük akademik başarılar isterler

Yanlışları ve başarısızlıkları

cezalandırmak

Öğretmenler odasından uzak

dururlar

Huysuz davranışlar, tutarsız

tepkiler gösteririler

Meslektaşları ile toplantılarında

sessiz kalırlar

146

Öğretmenlerin kontrolsüz

disiplin sorunları

Öğretmenlerin aşırı kontrollü

disiplin sorunları

Öğrencilere karşı kabalık,

Öğrencilere hakaret etmek

Sınav sonuçları üzerine yersiz

endişe duyarlar

Dersin ortasında sınıftan

ayrılma

Kendilerini aşırı derecede

öğretmeye adamışlardır

Dersler için hazırlanmamak,

Zamanı ziyan etmek

Kendilerini aşırı derecede

öğretmeye adamışlardır

Disiplin sorununu önleyici yöntemler

• Öğrencilerle birlikte kural oluşturma

• Etkinliklerde planlı çalışma ve akıcı etkinlik

• Öğretmen tutarlılığı

• Dolaşarak ve görsel taramayla öğretmen kontrolü

147

Disiplin sorununa tepki yöntemleri

• Görmezlikten gelme,

• İstenmeyen davranışı yapan öğrenciye yakınlık, göz teması ve sözsüz uyarıcı kullanmak, yeniden yönlendirmek,

• Yalnız bırakmak, yerini değiştirmek,

• Sözel azarlama ve eleştirmek,

148

• Sessizlik zamanı vermek, güçlü vazgeç ifadeleri kullanmak, kısa ara vermek,

• Mantıksal sonuçlar çıkarmak,

• Yüz yüze konuşmak, problemi tanımlamak ve çözmek.

149

Sınıf disiplin modelleri

• Canter ve Canter Modeli: Etkin Disiplin

• Glasser Modeli: Gerçekçi Terapi

• Kounin Modeli: Grup Yönetimi

• Davranışçı Model: Skinner Modeli

• Etkili Öğretmenlik Eğitimi Modeli: Etkin Dinleme, Ben Dili ve Kaybeden Yok

• Mantıksal Sonuç Modeli: Öz Disiplini Geliştirme

150

Canter ve Canter Modeli: Etkin disiplin

• Hoşgörü düzeyi,

• Kurallar ve uymama durumunda sonuçlar,

• Ödül ve ceza,

• Nezaket ve sorumlu davranışlar,

• Tehdit yok, sonuçlara katlanma,

• Tutarlılık,

• Aile ve okul yönetimi işbirliği

151

Üstün yönleri

• Kullanımı çok basit

• Öğretmenin kişisel isteklerini yerine getirir

• Disiplin süreçlerine yönetici ve aile katılımı

Zayıf yönleri

• Yanlış davranış yapanları uyarma biçimi, diğerlerini de yanlışa itebilir

• Yanlış davranış yapanları cezalandırma onları utandırabilir

• Sorunun asıl kaynağına inmeyi engeller

• Cezada olumlu pekiştireç kullanma pek olmaz

• Ceza pek çok olumsuz davranışı uyandırır ve özendirir

152

Glasser Modeli: Gerçekçi Terapi

• Bireyi gerçek hayat koşullarında ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde sorumluluk sahibi olma yönünde destekleyerek, gerçeğe yönlendiren bir rehberlik etkinliğidir.

• Açık ilişki, olumlu seçimler yapmasına yardım.

153

• Sevme, kabul görme, özgürlük ve eğlence gereksinimleri,

• Öz kontrol,

• İyi seçeneğe yönlenmede destek,

• Gerçek ihtiyaçları karşılamak için rehberlik,

• Uygun tercih için rehberlik,

• Kurallara uyma,

• Özür kabul derecesi,

• Yetersiz davranışın kabul edilemezliği,

• Sorumluluk, bilinçlendirilme, değer yargıları

154

• Üstün yönleri

• Özerklik ve sorumluluk

• Davranışların olası sonuçlarını gösterme

• Öz disiplin

• Gereksinimi anlama ve karşılama

• Şiddetten kaçınma

• Disiplin sorunlarını anlama

• Zayıf yönleri

• Öğretmenin tepki göstermesinde zorluk

• Süre kısıtlılığı

• Kontrol sağlayarak özerklik duygusu yaşatma zorluğu

• Okulu istemeyen öğrencilerde davranış değiştirme zorluğu,

• Öğrencilerde beceri eksikliği

• Sınırsız hoşgörü ve iyimserlik

155

Kounin Modeli: Grup Dinamiği

• Düzeltilen bir öğrenci davranışı diğerlerini de etkiler,

• Açıklık, kararlılık,

• Dalga etkisi,

156

• Her şeyi bilme, uyanık olma,

• Anında ve uygun tepkide bulunma,

• Aynı anda çok etkinlik yapabilme, sınıfın her yerinde olma,

• Derste başka konulara yumuşak geçiş,

• İlgi toplama, derse katma,

• Grup etkinliklerinde bireysel ihtiyaçlara yanıt verebilme

157

ÜSTÜN YÖNLERİ

• Öğretmen sürekli sınıfta tarama yapar

• Önemli olan disiplin sorununa odaklanma derse hakimiyeti ve ilgiyi arttırır

• Soruna hoşgörü ve anlayışla yaklaşma

ZAYIF YÖNLERİ

• Dersin akışına hakimiyet sağlanamayabilir

• Önemsiz disiplin sorununa odaklanma derse ilgi ve hakimiyeti azaltabilir

• Soruna her zaman hoşgörü ve anlayışla yaklaşmama aksi tepkilere neden olabilir

158

Davranışçı model: Skinner Modeli

• Çevre

• Ödül-pekiştireç

• Davranışların kontrol altına alınıp değiştirilebilmesi,

• Övme, not, hediyeler veya yiyecek, şeker, çikolata

• İlgiden ve ödülden yoksun bırakılma, cezalandırma

• Model alma,

• Olumlu dil kullanma

159

Üstün yönleri

• Kullanımı çok basittir

• Hemen sonuç alınır

• Davranışların kontrol altına alınması

• Ödül-başarı hissi

• Davranışlar tek, sürekli ve açık

• Yaşın önemi yok

• Sürekli çalışma

Zayıf yönleri

• Kalıcılık kısa süreli

• Ödüllerdeki sınırlama başarıyı da sınırlar

• Kendi davranışını yönetmede sorunlar

• Rüşvetçi duruma düşme

• Sorunları anlamada körlük

• Aşırı sınıf denetimi

• Duyguları açığa vurma, karar verme, yetenek geliştirmede sorunlar

• İçsel güdülerin ölümü

• Ödül niteliği azaltır

160

Etkili öğretmenlik eğitimi modeli

• Olumlu öğretmen-öğrenci ilişkileri

• Açık ve kışkırtıcı olmayan iletişim

• Problem öğrencinin ise, etkin dinleme çözüme öğretmen yardımı

• Problem öğretmenin ise ortaklaşa çözüm bulma,

• Ben dili kullanma,

• Kaybeden yok tekniği (sorunu tanımlama, çözümler üretme,

çözümleri değerlendirme, karar verme, uygulamaya karar verme, değerlendirme)

• Çözüm becerileri geliştirme

161

Üstün yönleri

• İyi öğretmen-öğrenci ilişkisi

• Kişisel sorun ve duyguların ele alınması

• Gereksinimleri ve duyguları tanımaya ve anlamaya yardım

Zayıf yönleri

• Etkin dinlemeden, öğrenciyi yönetme ve kontrol etmeye yönlenme

• Öğretmenler, öğrencilerle aralarındaki farklı değerleri kabul etmede zorluk yaşayabilir

162

Mantıksal sonuçlar modeli

• Özdisiplin geliştirme,

• Gerçek yaşantı deneyimleri,

• Kendi davranışından sorumluluk duyma,

• Yaşayarak öğrenme ve uygun tercihler yapma

• Sınıf kuralları kural ihlalleri

• Kabul edilme onaylanma

• Yanlış amaçlar (dikkat çekme, güç gösterisi, intikam ve içine kapanma),

• Yanlış amacı tanıma,

• Yaptırım. 163

Üstün yönleri

• Özerkliği arttırır

• Önleyici disiplin yaklaşımı içermez,

• Yapılanın nedenini anlama,

• Doğru davranış öğrenme,

• Keyfi ceza ve sistematik pekiştirme yerine mantıksal sonuçlara güvenme,

• Davranışın nedenine odaklanma

Zayıf yönleri

• Günlük hareketleri belirlemede zorluk,

• Davranışın altında yatan nedeni belirlemede zorluk

• Duygusal olgunluk ve iletişim yeterliği düzeyi

• Cezanın uygulanabilirliği

• Küçük cezadan büyük cezaya tırmanma

164

165

Özellikler

Can

ter

M

Gla

sse

r M

Ko

un

in M

Dav

. M.

Et. Ö

ğrt.

Eğt

.

M.

Man

tıks

al

son

uç

M

Sorumlu davranışı teşvik X X

Kural oluşturma X X X X

Hatalı davranışa uygun karşılık X X X

Dalga etkisini kullanma X

Uygun davranış karşılığı pakiştirme X X

Sorunları çözüme görüşme yoluyla karar ver X

Davranışın kaynağına yönelik bilinçlendirme X X X

Açık sınırlamaların etkisi X X X X

Öz disiplin amacı X X

Amaç güdümlü davranış X

Önlemlere önem X

İletişime önem X

166

Sınıfta Disipline İlişkin Yaygın Yanlış İnanışlar

• Öğrenciler kısa süre içerisinde nasıl davranması gerektiğini bilmelidir.

• Kuralar üzerinde duracak fazla zamanım yok, çünkü kuraları yerleştirmek mücadele gerektirir.

• Kuralları ilk günden bildirmeme rağmen öğrencilerin kurallara neden uymadıklarını anlayamıyorum.

167

Sınıfta Disipline İlişkin Yaygın Yanlış İnanışlar

• Kural öğretimi kesin olarak bir sorundur.

• Öğrenciler sınıf kurallarını sevmezler ve uymazlar.

• Eğer kural koyarsam öğrenciler benden hoşlanmazlar.

Sınıf Yönetimi

IV. Hafta

BÖLÜM-7

Öğretim Sürecinde İletişim

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

İyi bir öğretmen olabilmek için iletişim sürecini

çok iyi bilmek gerekir. Öğretme ve öğrenme sürecinde de bir eğitimcinin bir konuyu etkili bir şekilde öğretebilmesi için öğrencileri ile sağlıklı iletişim kurması, ayrıca öğrenciler arasında

da sağlıklı iletişim kurulmasına rehberlik etmesi gerekir.

İletişim Nedir?

İletişim: Duygu, düşünce ya da bilgilerin bireyler, gruplar ve

toplumlar arasında akla gelebilecek her türlü yolla (söz, yazı, görüntü, hareketler vb.) karşılıklı olarak aktarılmasıdır.

İletişimin amacı

İletişimi alan ve veren arasında düşünce ve tutum ortaklığı yaratmaktır.

İletişim neyin, ne zaman, nasıl söylenmesi gerektiğini sağlar.

İletişim karşılıklılığı gerektirir.

171

Bir sistem olarak görebilmekteyiz.

İLETİŞİM SÜRECİ VE TEMEL ÖGELERİ

Kaynak

Mesaj Kanal Alıcı

Feed-Back

Sözcüklerin, resimlerin figürlerin grafiklerin vb.

sembollerin

kullanılarak bilgi, düşünce, duygu ve becerileri

aktarılması sürecidir.

İletişim Süreci ve Öğeleri

KAYNAK İLETİ KANAL ALICI

GERİBİLDİRİM

Kim Ne söyledi Hangi yolla Kime

Ne etkisi oldu

174

Gerçek bir iletişim içinde,

konuşulanları anlama ve düşünülenleri söyleme vardır.

İLETİŞİMİN AMACI:

A N L A Ş I L M A K T I R

Kaynak (öğretmen-öğrenci)

Kaynak; bir iletişim sürecinde hedeflediği kişi ya da grupta davranış değişikliği oluşturmak üzere iletişim sürecini başlatan kişidir.

Kaynağın tutumları, yetenekleri, sosyal rolleri, sosyal statüsü, benlik kavramı, karşısındakine ilişkin algıları, konuya ilişkin bilgi düzeyi gibi faktörler iletinin oluşturulma ve iletilme süreci üzerinde belirleyici rol oynamaktadır.

Aynı biçimde, bu faktörler iletinin alınıp yorumlanmasını da belirlemektedir.

176

• İnanılırlığı ve güvenilirliği yüksek kaynaklardan gelen

iletiler tutum değişmelerini daha kolay sağlamaktadır.

• Birey iletinin, kendisine, referans bir kaynaktan

geldiğine inanırsa, ikna olma olasılığı artacaktır.

• Eğer birey, ileti kaynağını kendi üzerinde denetleyici ya

da gözetleyici bir güç olarak algılıyorsa, tutumunu

iletide önerilen yönde değiştirecektir.

177

Sağlıklı bir iletişimin sağlanması için kaynağın;

Net açıklamalar yapmak,

Kendi davranışını betimleme,

Duyguları tanımlama,

Dönüt (geribildirim)

gönderme becerilerine sahip olması gerektiğini belirtmektedir.

178

Eğitimde iletişim sürecinin işleyişinde kaynak öğretmen, alıcı öğrencidir.

Bazen tersine durumlar da yaşanır. Öğretim ortamında öğrenciler ve öğretmenler birbiriyle sözel ya da sözel olmayan yollarla iletişim veya

etkileşimde bulunurlar.

Özellikle; öğrenci – öğrenci iletişimi çok yoğun

olup ve aynı anda bir çok duygu ve düşünce harekete geçtiği için bazen

dersin akışını etkileyebilir.

İleti

İleti; kaynağın alıcıyla paylaşmak istediği düşünce, duygu ve davranışları temsil eden sembollerdir. İletinin kodlanması çok kısa, çarpıcı, dikkat çekici, kolay ve akılda kalıcı olmalıdır. Genellikle düşük korku dozu, tutum değişiminde etkin olabilmektedir. Olumsuz duyguların uyandırılması sonucu; kaçınma ve iletişime karşı savunma mekanizmalarının harekete geçmesine neden olabilir.

181

• Sonuçların iletide bildirilmesi, tutum değişimini (iknayı) çok daha olası kılmaktadır.

• İleti içeriğinde alıcının ödüllendirileceğine ilişkin bir içerik genellikle, iletinin güdüleyici etkisini arttırmaktadır.

• İletiye aktif olarak katılım sağlanması tutum değişimini kolaylaştırmaktadır.

• İkna edici iletideki savın iki yanlı sunulmasının çoğunlukla, tek yanlı sunulmasından daha etkilidir.

• Önce sunulan içerikle, sonra sunulan içerik arasında geçen süre uzadıkça, son verilen ileti daha etkili olmaktadır.

182

• Yeni bilgiler, insanların belli konulardaki tutumlarını pekiştirmeye yarayabilir.

• Karmaşık iletilerle sağlanan tutum değişimi, basit ve açık iletilerle sağlanan tutum değişimine oranla daha kalıcı olmaktadır.

• Duygulara seslenen iletilerin bilgi verici iletilerden daha etkili olup olmadığı, ortam etkenlerine ve bireysel psikolojik farklara bağlıdır.

• Özellikle çocuklara yönelik iletişimde hiciv ve güldürü unsurları tutum değişikliğini olumlu etkilemektedir.

183

Kanal

• Kanal; iletişim sürecinde kaynağın amaçları doğrultusunda alıcıya gönderdiği iletileri taşıyan araç-gereç, yöntem ve tekniklerdir. Kanal, iletinin gönderildiği ve alındığı ortamdır.

• Eğitim sürecinde öğretmenin konuşması, kullanılan teknolojik araç-gereçler, ders kitapları ve bilgisayar yazılımları kanallara örnek olarak verilebilir.

• Kaynak, hedef kitleye en kolay ve en etkili biçimde hangi kanaldan ulaşabileceğini de tasarlamalıdır.

• Karmaşık konuları kavrama ve hatırlamada basılı iletişim araçları önemli bir üstünlüğe sahiptir.

184

• Eğitim- öğretim sürecinde yüz yüze ilişkiler yoluyla gerçekleşen iletişim, kitle iletişiminden daha güçlü etkiye sahiptir.

• İletinin alıcının baskın algılama kanalına uyumlu bir şekilde biçimlendirilmesi etkililiği artıracaktır.

• Görsel algılaması baskın olanlar; görerek öğrenmeye yatkındırlar. Sözel olmayan iletileri daha öncelikle algılarlar. Yüzleri ve davranışları içerikten daha çok önemser ve hatırlarlar. Çevrelerini daha çok gözleriyle tarar ve işleme koyarlar.

185

• Duyusal algılaması baskın olanlar; olaylarla ilgili değerlendirmelerini kulaklara gelen uyarıcılara göre değerlendirirler. Söylenen sözler, sözlerin söyleniş şeklinden daha önemlidir.

• Kinestetik (hissetme) algılaması baskın olanlar, çevreden gelen uyarıcıların duygu taşıyan veya yansıtan öğelere karşı duyarlıdırlar. Olayları yarattıkları duygularla veya yaşayarak algılamayı yeğlerler. Olayla ilgili duygu halini hatırlarlar

186

Alıcı

• Alıcı; kaynağın gönderdiği iletilere hedef olan kişi ya da kişilerdir.

• Alıcı, iletiyi okuyan, dinleyen ya da izleyen kişi, grup, topluluk ya da kitledir.

• İletişim sürecinde istenen tepkiyi vermesi beklenenler, süreçte “alıcı” rolünü üstlenirler.

• Alıcı, iletişim süreci boyunca birbirini izleyen dikkat, anlama, benimseme, saklama ve anımsama, eylem (davranış) aşamalı bir yol izler.

187

• Alıcılar sahip oldukları siyasal, ekonomik, toplumsal ve kültürel ilişki biçimleri gönderilen iletiyi algılama, anlamlandırma ve kullanma süreçlerini etkilemektedir.

• Bireyin, danışma grubuna bağlılık derecesi, tutumun grup normlarına uyacak şekilde, ne ölçüde değişeceğini belirler.

• Sonuca ilişkin ipuçlarının ileti içeriğinde belirtilmesinin zeki kişilerin tutum değişimine fazla etki yapmadığı, ancak donuk zeki olanlar için önemli olduğu belirlenmiştir.

188

• Zeka ile ikna edilebilirlik arasında genel olarak belli bir ilişki olduğu söylenebilir.

• Basit ve iyi savunulmayan iletilerin, öz-saygısı az kişiliklerde daha çok iknaya neden olurken, karmaşık ancak iyi savunulan iletilerin, öz-saygısı az kişiliklerde daha az iknaya neden olduğu saptanmıştır.

• İkna ile otoriter kişilik yapısı arasında da ilişki kurulmuştur.

• Otoriter kişiler, otoriter iletilerden etkilenerek tutum değişimi göstermekte, otoriter olmayan kişiler ise gerçek bilgilere dayanarak tutum değişimine daha açık olmaktadır.

189

Geribildirim

• Kaynak, alıcısına gönderdiği iletilerin alınıp alınmadığını, alındıysa anlaşılıp anlaşılmadığını ya da ne derece anlaşıldığını alıcıdan kendisine gelen tepkilerden anlayacaktır. Alıcıdan kaynağa yönelen bu tepkilere “geribildirim” denilmektedir.

• İletişim sürecinin istenilen yönde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği, kaynağın hedef üzerindeki istek ve beklentilerinin ne ölçüde sağlandığının ölçülmesinde geribildirim can alıcı bir öneme sahiptir.

190

• İletişime süreç niteliğini kazandıran geribildirimdir.

• Her geribildirim sonraki iletileri belirler ya da değiştirir.

• Geribildirim her türlü etkileşimde iki kanallı bir süreçtir.

• Kaynak, hedef tarafından başlatılan geribildirim sürecinden hareketle, gönderdiği iletinin etkisinin ne olduğunu anlayabilir ve daha sonraki iletilerin ona göre aynı biçimde göndermeye devam edebilir, iletişim tarzını değiştirebilir ya da tümüyle sonlandırabilir.

191

• Olumlu geribildirim vermenin düşük sosyo- ekonomik düzeyden gelen ve başarı düzeyi düşük öğrenciler daha etkili olduğunu göstermektedir.

• Belirgin, açık ve betimleyici geribildirim öğrencilerin başarılarının sorumluluğunu almasına yardımcı olur.

• Öğretmenin öğretim sürecinde süreç değerlendirmesinde, duruma göre, öğrencinin derste anladıklarını özetlemesi ve/veya konuşmacının konuşmasını özetlemesini istemesi, iletilmek istenen iletiyle, alınan ileti arasında fark olup olmadığını anlamak açısından gereklidir

192

İletişim Biçimleri

193

Sözlü iletişim

• Konuşarak gerçekleşen iletişim (duygu, düşünce, izlenim, tasarım)

• Dil (karşılıklı konuşma; ne söyledikleri) ve dil ötesi (ses tonu, hızı, şiddeti, vurgusu, duraklama vs; nasıl söyledikleri)

194

Sözlü iletişim becerisi gelişmiş bir öğrenci;

• Soru soran,

• Düşünen,

• Düşündüren ve

• Etkin olandır.

• Özgüveni yüksektir

195

Öğretmeni bekleyen tuzaklar

• Çok malzemeyi kullanmak isteği,

• Yeterli hazırlanmayabilir,

• Düzensiz ve tertipsiz olarak algılanabilir,

• Öğrenciyi pasif olmaya itebilir,

• Öğrenci dönütlerini dikkate almayabilir,

• İyi örnekler sunamayabilir,

• Dikkati dağıtan verimsiz bir konuşma yapabilir.

196

Tuzaklardan korunma yolları

• Konuşma kaygısı konusunda bilgilenme

• Ortamı önceden düzenleme,

• Her derse plan yapma,

• Konferans ve diğer teknikleri birleştirme,

• Konuşmanın yapılandırılması,

• Öğretim ortamlarından yararlanma,

• Metne hakimiyet

• Tepkileri değerlendirme

197

Sözlü iletişim nitelikleri

• Sesleri yutmama, karıştırmama

• Doğru ve anlaşılır sözcükler

• Cümleyi anlamlı yargılarla bitirme,

• Yabancı ve gereksiz sözcük kullanmama

• Sesin alçaklığı ve yüksekliği,

• Diyaframı kullanma,

• Açık, anlaşılır doğru cümleler,

• Ton ve vurgulama,

• Akışı bozacak duraksama

• Jest, mimik uyumu

• Yerel ağız ve argo

198

Sözsüz iletişim

• Her iletişim işitilmez. sözcükleri kullanma tarzımız kadar; bakış, duruş, hareket, sesin kullanımı ve kıyafetimiz yoluyla da sürekli olarak mesajlar göndeririz.

• Sözsüz iletişim tesadüfi veya planlı ve kontrollü olabilir.

199

Yüz ifadelerinin dili; yüz ifadeleri kişisel duyguların iletiminde kelimelerden sonra gelen ilk iletişim kanalıdır.

• Yüz ifadeleri bilinçli olarak veya istenmeden kolayca izlenebilir.

• Kısa süreli yüz ifadeleri genellikle istenmeden

olur ve hemen başka ifadelerle örtülür.

• Bilinçli yüz ifadeleri genellikle korku, kızgınlık,

mutluluk veya hayret gibi duyguların şiddetli

olarak hissedilmesi ile ortaya çıkar.

200

Göz teması; sözsüz iletişimde kullanılabilecek en etkin kanal gözlerdir.

• Göz teması ile iletişim başlatılabilir, sürdürülebilir veya bitirilebilir.

• Sınıfta göz teması genellikle, konuşmasını istedikleri öğrenci ile göz teması kurar konuşmayı kendileri sürdürmek isterlerse de göz temasını keserler.

• Öğretmenler genellikle göz temasını soruyu hangi öğrencinin cevaplandırabileceğini, kimin ödevini tamamlamadığını veya dersi izlemediğini anlamak maksadıyla kullanırlar.

• Göz teması, davranışların değiştirilmesi için de kullanılabilir.

201

Beden dili; başın, kolların, ellerin ve vücudun diğer unsurları ile yapılan jestler, sözsüz iletişimin kapsamına girmektedir.

• Jestler,

ellerimizle bir şekil oluşturduğumuzda betimleyici,

bir öğrenci konuşurken onu başımızı hareket ettirerek onayladığımızda pekiştirici,

tahtadaki yazıya vurduğumuzda vurgulayıcı,

elimizle sıraya veya ayaklarımızla yere vurduğumuzda dikkat toplayıcı işlev görebilir.

• Çok fazla jest kullanıldığında önemli noktanın hangisi olduğu anlaşılmaz, dikkatin mesajdan çok jestlere yönelmesine neden olabilir.

• Duruşunuz ve genel tavrınız da bilgi iletir. Gergin bir vücut iletişime kapalılığı ve güvensizliği belirtir.

202

Dokunma; sözsüz iletişimde son derece güçlü bir etkiye sahiptir.

• Öğrencilerin yaşları dikkate alınmalıdır. Dokunma ilköğretim birinci kademe öğrencileri için ihtiyaç iken daha büyük yaşlı öğrenciler için uygun olmayabilir.

• Küçük öğrenciler öğretmenin fiziksel temasına ihtiyaç duyarlar.

• Fiziksel temas ait olma duygusunun oluşması ile güvenlik ve ilgiye dayalı ilişkilerin oluşturulması açısından önemlidir.

• Lise öğrencilerine dokunmadan genellikle kaçınılmalıdır.

203

Çevre kullanımı ve hareketlerin dili; çevreyi ve öğretim ortamını nasıl kullandığınız da bir mesaj iletir.

• Düzensiz bir sınıftaki nesneler monotonluk, yorgunluk baş ağrısı sinirlilik ve düşmanlık tepkileri yaratırken;

• iyi düzenlenmiş sınıflardaki nesneler rahatlık, memnuniyet, önem ve görevleri yerine getirmekten zevk alma gibi tepkiler ortaya çıkarmaktadır.

204

Zamanın dili; öğretmen tarafından sınıfın zamanının nasıl kullanılacağına karar verilmesi önemli bir bilgi iletir.

• Bir konuya az zaman ayrılması veya bu konunun geçilmesi ya konunun önemsiz olduğunu veya öğretmenin bu konuya ilgi duymadığını iletir.

• Susma, önemli bir konudan önce veya sonra yapılan duraklama, konunun önemini belirtir ve vurgular.

• Uzun süren susmalar strese ve korkuya neden olabilir.

205

Etkili iletişim geliştirme

• Öğrencileri tanıma,

• Öğrencilerle ilişkileri gözden geçirme,

• Öğrencilerle kişisel yakınlaşmalar için fırsatlar yaratma

206

Etkili iletişim becerileri

• Etkili konuşma becerisi,

• Empati kurma becerisi,

• Etkin dinleme becerisi,

• Sözel olmayan iletişim becerisi

207

Etkili İletişim Davranışları

• Öğrencinin konuşmasına izin vermeli,

• Sözcükleriyle beden dilini uyumlu kullanmalı,

• Öğrenciyi motive edici bir üslup kullanmalı,

• Konuşmadan önce vereceği mesajı iyi kurgulamalı,

• Konunun özüne çabuk girmeli,

• Öğrencinin görüşüne saygı göstermeli,

• Yapmacık davranışlardan kaçınarak doğal davranmalı,

• Tekrar vurgulamak istediği yerleri diğer yollardan farklı sözcüklerle anlatmalı,

208

• Öğrencisi konuşurken onun yüzüne bakmalı ve göz teması kurmalı,

• Etkin dinlemeye odaklanmalı,

• Öğrencilerine isimleriyle hitap etmeli,

• Olumlu sıcak bir sınıf atmosferi yaratmalı,

• Eleştiriyi kişiye değil davranışa yapmalı,

• Hatalı davranışlarında sınıf arkadaşlarının önünde değil öğrenciyle özel olarak görüşmeli.

209

• Göz teması kurma

• Alanında yeterli olma

• Adalet ve eşitlik

• Düzenli, temiz ve bakımlı olma

• Empati kurma

• Ben ve sen dili

• İletişimde saygıya yer verme

• Mesajı farklı yollarla tekrarlama

• Anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol etme

• Güven duygusu geliştirme

210

Sınıf İçi İletişim Biçimleri

• Tek yönlü iletişim

211

• Doğrusal iletişim

212

• Çok Yönlü iletişim

213

Fiziksel Dinlemenin Özellikleri

• Konuşanın yüzüne doğru bakmak,

• Beden olarak ona yönelmek,

• Gözle iyi bir ilişki kurmak,

• Konuşana doğru eğik durmak,

• Dinlerken rahat olmak gerekir.

Neden Dinleriz?

• Bilgi almak için

• Zevk için

• Geri bildirim vermek için

• Anlamak için

• Kişisel çıkar için

• Güç elde etmek için

Kişi; söylenen şeyin ilginç, önemli ve yararlı olduğunu düşündüğü zaman dinler.

İyi Bir Dinleyicinin Özellikleri

• Söz kesmez

• Yargılamaz

• Karşılık vermeden önce düşünür

• Yüzü konuşana dönüktür

• Konuşanı işitebileceği uzaklıkta durur

• Sözel ulmayan mesajları gözler

• Ne dendiğine odaklaşır

• Dinlerken ne diyeceğinin provasını yapmaz

• Son sözü söyleme çabasına girmez.

Karşıdaki Kişinin Sorununa Çözüm Önermek

• Emir vermek,yönlendirmek

• Uyarmak,gözdağı vermek

• Ahlak dersi vermek

• Öğüt vermek,çözüm yada öneri getirmek

• Öğretmek,nutuk çekmek, mantıklı düşünceler üretmek

Karşıdaki Kişiyi Yargılamak, Değerlendirmek, Bastırmak

• Yargılamak, eleştirmek, suçlamak

• Ad takmak, alay etmek

• Yorumlamak, analiz etmek

Karşıdaki Kişinin, Kendisini İyi Hissetmesini Sağlama

• Övmek, aynı düşüncede olmak, olumlu değerlendirme yapma

• Güven vermek, desteklemek, avutmak

Karşıdaki Kişiyi Sınamak Ve Sorguya Çekmek İçin Soru Sormak

• Soru sormak, sınamak, sorguya çekmek, çapraz sorgulamak

Sınıf Yönetimi

V. Hafta BÖLÜM-8

SINIFTA ZAMAN YÖNETİMİ

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

222

Bölüm kazanımları

Bu bölümü başarıyla tamamlayan öğrenci, • Zaman yönetiminden ne anlaşılması gerektiğini bilme

• Zaman yönetiminin boyutlarını bilme

• Kişisel zamanı etkili planlamanın yollarını bilme

• Sınıfta zamanı etkili planlamanın önemini kavrama

• Zamanı etkili planlamanın önündeki engelleri fark etme

• Ders içerisindeki akademik zamanı planlayabilme

223

Öğretmenlerin zamanlarını en fazla çalan nedenler

• İstenmeyen öğrenci davranışları,

• Disiplin olayları ve öğretmenin bunlara müdahale etmek zorunda kalması,

• Öğrencileri derse motive etmeye çalışması,

• Etkili bir başlangıç yapabilmek

224

Zaman Yönetimi

• Zaman, olayların geçmişten bugüne gelip, geleceğe doğru birbirlerini takip ettiği kesintisiz bir süreçtir.

225

Zaman Yönetimi

Zaman ölçülebilirlik açısından nesnel ve öznel zaman biçiminde ikiye ayrılır.

• Nesnel zaman: Bazı doğal olaylar ya da saat gibi araçlar yardımıyla ölçülebilen zaman nesnel zamandır.

• Öznel zaman: Bireyin içinde bulunduğu psikolojik durum ve niteliğine bağlı olarak hissedilen ya da algılanan zamandır.

226

Zaman yönetiminin kendine özgü yönleri vardır.

• Zaman herkese eşit dağıtılmış kıt bir kaynaktır

• Zaman Geri Döndürülemez

• Zaman Biriktirilemez

• Zaman alınıp satılan veya kiralanan ticari bir meta değildir

• Zaman Çoğaltılamaz

• Zaman yönetimi karar ve planlama ile ilgilidir

227

Zaman Yönetimi Nedir?

•Zaman yönetimi, daha çok çalışmak ya da her günü son dakikasına kadar doldurup saatle yarışmak ve de geceleyin yorgun ve bitkin düşmek olmayıp; zamanı daha akıllıca kullanacak şekilde çalışmaktır.

•Yapılması gereken işi bir daha asla yapmak zorunda kalmamaktır.

228

Zaman Yönetimi Nedir?

•Zaman yönetimi zamanı yönetme işi değildir.

•Zamanı etkili olarak kullanma ve herkesin eşit kullandığı birim zamanda daha fazla ürün elde etmek için yapabileceğimizin en çoğunu yapmamızdır.

229

Zaman Nasıl Yönetilir?

Etkili bir Zaman yönetimi için kişinin:

• Kendisini ve önceliklerini tanıması,

• Hedef belirlemesi,

• Kısa ve uzun vadeli planlar yapması,

• Stresle başa çıkmanın yollarını araştırması,

• Zaman kaybına son vermesi gerekir.

230

Zaman Kaybının Nedenleri

• 1. Plansızlık ya da Yetersiz Planlama

• 2. Dağınık Büro/Sınıf ve Masa/Sıra Düzeni

• 3. Ertelemek veya İşleri Yarıda Bırakmak

• 4. İletişim Sorunları

• 5. Açık Kapı Politikası ve “Hayır” Diyememe

231

Zaman Kaybının Nedenleri

• 6. Yetersiz Personel/Öğrenci ve Acelecilik

• 7. Kendini Gereğinden Fazla İşe Adamak

• 8. Yetki ve Sorumlulukların Belirsizliği

• 9. Çalışmaları Kesintiye Uğratan Gereksiz Telefon ve Ziyaretçiler

• 10. Beklenmedik/Yeterince Planlanmamış İş Gezileri ve Toplantılar

232

Zaman Kaybının Nedenleri

• 11. Öncelikleri Belirleyememek veya Sıralayamamak

• 12. Kırtasiyecilik, Rutin ve Gereksiz İşler

• 13. Kararsızlık

• 14. Verimsiz Okuma

233

ZAMAN YÖNETİMİNDE TEMEL YAKLAŞIMLAR-1 (Kişisel Zaman Yönetimi)

• 1. Düzen (Kendini Toparlama) Yaklaşımı: Zaman yönetimindeki sorunların büyük bir kısmının yaşamımızdaki düzensizlikten kaynaklandığını savunur. günlük eşyaları düzenleme, görevleri düzenleme ve işbölümü yapmak

• 2. Zamana Sahip Çıkma (Savaşçı/Hayatta Kalma) Yaklaşımı: Kendine ayrılan zamanın korunması üzerine odaklanır.

234

• 3. Başarı (Hedef) Yaklaşımı: Bu yaklaşım «Ne istediğini bil ve başarmak için çaba harca» felsefesini temel alır. Amaçlarını ortaya koyup ne yapmak istediğini bilen bireylerin zamanı etkili kullanacağını varsayar.

235

• 4. ABC Yaklaşımı: Yapılacak işler önemine göre öncelik sırasına konulması esasına dayanır. İşler önem derecesine göre A, B ve C olarak sıralanır.

236

• 5. Covey’in Zaman Yönetimi Yaklaşımı: Yapılacak işlerin öncelik ve önemine göre sıraya konulması esasına dayanır. ABC yaklaşımından farkı yapılacaklar sadece önemine göre değil, bazen de önceliğine göre sıraya konulması esasına dayandırılmasıdır.

237

• 6. Teknoloji (Sihirli Araç ) Yaklaşımı: Bu yaklaşım bize doğru araç-gereçlerin yaşam kalitesi geliştirme gücünü vereceği savına dayanır. Etkili ve verimli zaman yönetimi için doğru araç-gereçlerin doğru bir şekilde kullanılmasını savunur.

238

• 7. Beceri Yaklaşımı: Bu yaklaşım zamanın etkin kullanılması için bireylerin kimi becerilere sahip olması gerektirdiğini savunur. Bu beceriler; doğru karar verme, amaç belirleme, planlı iş yapabilme, öncelikleri sıralama, akılcı yetki devretmedir.

239

8. Kendini Akıntıya Bırak Yaklaşımı (Uyum)

• Bu yaklaşım akıntıya kapılmayı öğrenip, yaşamın doğal akışına dönmek esasına dayanır. Böylece bireyler yaşamın doğal ritmine dönerek, yaşamlarında beklenmedik fırsatlar açabilirler.

• Bu yaklaşımda, iç benliğin tutarlığı ile doğanın akışına uyum vurgulanmaktadır.

• Geleneksel zaman yönetimine karşı çıkan bir düşünceyi temsil eder.

240

• 9. İyileştirme (Öz bilinç) Yaklaşımı: Bu yaklaşıma göre zamanın işlevsiz kullanımı, sosyo-psikolojik çevre ve kalıtım etkenlerine bağlıdır.

• Zamanın etkili kullanılamaması, kendi amacımıza uygun davranmama, mükemmeliyetçi olma ve çevreye yenik düşmekten kaynaklanır.

241

• 10. Kounin Yaklaşımı: Bu yaklaşım büyük ölçüde öğretmenin göstereceği sınıfta olup bitenden haberdar olma anlamına gelen “içindelik davranışı” ile ilgilidir.

242

• 11. Jones Yaklaşımı: Olumsuz tutum ve davranışların nedenini anlayamayan öğretmenler zamanı etkin yönetemezler. Bunun için öğretmenlerin öncelikle öğrencilerini bütün yönleriyle tanıması, öğrencilerin özelliklerine göre davranarak zamanı çalan olumsuzlukları gidermesi gerekir.

243

• 12. Dreikurs Yaklaşımı: Öğrenim zamanının verimli kullanılması geniş ölçüde sınıfta egemen olan öğrenim ortamının niteliğine bağlıdır. Bunu için öğretmen, olabildiğince sınıfta demokratik bir ortam oluşturmalıdır.

244

• 13. Glasser Yaklaşımı: Normal şartlarda öğrencilerin öğrenmeye istekli olduklarını, derslere isteksizliğin çeşitli nedenlerinin olabileceğini savunan bir yaklaşımdır.

245

• 14. Lee ve Canter’in Yaklaşımı: Öğretmenin yaptırım gücünün önemi üzerine odaklanan yaklaşıma göre, öğretmenlerin içebakış disiplin yaklaşımıyla önce kendilerini sorguladıklarında öğrencilere iyi birer model olabilecekleri savunulmaktadır.

246

• 15.Davranışçı Yaklaşım: Bu yaklaşıma göre, her türlü davranış öğrenme yoluyla kazanılır veya değiştirilir. Öğrencinin ders öncesi, derste ve ders sonrasında zamanı etkin kullanması da öğretilebilir.

247

SINIFTA ZAMAN YÖNETİMİ (akademik zaman yönetimi)

• 1. Ders Öncesinde Zaman Yönetimi

• 2. Derse Başlarken Zaman Yönetimi

• 3. Derste Zaman Yönetimi

• 4. Ders Sonrasında zaman Yönetimi

248

Ders İçerisinde Zaman Yönetimi

• Ayrılmış Zaman: Belli bir konuya ayrılan toplam süredir.

• Öğretim Zamanı: Öğretim için kalan süreyi kapsamaktadır.

• Meşgul Olunan Zaman: Öğrencinin aktif olarak öğrenme etkinliklerine katıldığı, dikkatini derse verdiği süredir.

• Akademik Öğrenme: Öğrencinin öğrenme etkinlikleriyle meşgul edildiği yani öğrenmenin oluştuğu süredir.

249

Sınıfta Etkili Zaman Yönetimi İçin Öneriler

• Derse hazırlıklı ve planlı gidiniz, plansızlık başarısızlığın nedenidir.

• Dersin % 20’sini beklenmedik durumlarda kullanmak üzere ayırınız.

• Plan yapmaya yeterince zaman ayırınız. Plan yapmayı aceleye getirmeyiniz.

250

• Masanızın üstünü düzenli tutunuz. Tüm dosyaları masanın üstünde tutmak yerine, ihtiyaç olduğunda kolayca ulaşacağı bir yere kaldırınız.

251

• Bir ajandaya hatırlatıcı notlar alın ve bunu sürekli elinizin altında bulundurunuz.

• Başladığınız işi bir an önce bitirmeyi alışkanlık haline getiriniz.

• Gerektiğinde öğrencilerden yardım isteyiniz.

252

• Dikkati dağıtan şeylerden uzaklaşarak üzerinde çalıştığınız konuya konsantre olun ve öğrencinin de konsantre olmasını sağlayınız.

• Günlük olağan işlerden beklenilen sonuçları standartlaştırmayı ve sonuçları değerlendirmeyi unutmayınız.

253

Sınıfta Etkili Zaman Yönetimi İçin Öneriler

• İşler bitirildikten sonra kendinizi ve öğrencilerinizi ödüllendiriniz.

• Mesajlarınızın kısa ve anlaşılır olmasına dikkat ediniz.

• Bir görev verilirken anlaşılıp anlaşılmadığını mutlaka denetleyiniz.

• Sınıf içi ve dışı iletişim için uygun zaman ve araçların seçildiğinden emin olunuz.

254

• Değer yargılarının, eğitim ve çevresel faktörlerin iletişimi algılamada ve yorumlamada farklılıklar yaratabileceğini unutmayınız.

• Konuşmalarınızın kısa, kullandığınız cümlelerin açık ve sade olmasına özen gösteriniz.

255

• Düşünülmeden “evet” denildiğinde, zor durumda bırakacak isteklerle karşı karşıya gelebileceğinizi unutmayınız.

• Öğrencilerin performanslarını arttırmalarını sağlayacak, motive edilmelerini kolaylaştıracak çözümler düşününüz.

• Öğrencilere tutamayacağınız sözler vermeyiniz.

• Mükemmeliyetçilikten vazgeçiniz.

• Sınıfta cep telefonunuzu mümkünse kapalı konuma ya da sessiz konuma getiriniz.

256

• Sınıfta ders esnasında ziyaretçi kabul etmeyiniz.

• Kırtasiyecilikten uzak durunuz.

• Verimli okuma alışkanlığı kazanın ve öğrencilerinizin de bu alışkanlığı kazanmalarına destek verin.

• Derse zamanında giriniz erken çıkmayınız.

• Derste zamanının ağırlıklı bir bölümü akademik öğrenme zamanı olarak kullanmaya özen gösteriniz.

257

• Sınıf kurallarını öğrencilerin katılımıyla belirleyin ve sınıf kurallarına uyulmasını sağlayınız.

• Sınıfta olumlu bir havanın oluşmasına çalışınız.

• Kullanacağınız araç gereç ve kaynakları önceden kullanıma hazır hale getiriniz.

• Dersin amaç ve içeriğine uygun öğretim yöntem ve teknikleri seçiniz.

• Zaman zaman farklı öğretim yöntem ve teknikleri uygulayınız.

258

• Öğrencileri kısa sürede tanıyınız. Ve isimleriyle hitap ediniz.

• Duyuru, eğitsel kol çalışmaları için seçim vb işleri dersin sonuna bırakınız. Mümkünse ders dışı etkinlik olarak organize ediniz.

• Deney, gözlem araştırma gibi kimi çalışmalar için öğrencilere fırsat veriniz.

• Sınıfta zaman tuzaklarını belirleyerek önlem geliştiriniz.

• Dersi olumlu iletilerle bitiriniz. 259

Öğretmenlerin Sınıf Ortamında Zamanı Etkili Kullanmayı Engelleyen Faktörler

İstenmeyen Öğrenci Davranışları

• Küçük yanlışları görmezden gelme

• Göz ilişkisi kurma

• Mesafe olarak yaklaşma

• Sözlü olarak uyarma

• Öğrencinin yerini değiştirme

• Espri yapma

• Ödül ve ayrıcalıktan yoksun bırakma

• Sınıftan alıkoyma

• İsteğini yapmama

• Öğrencinin ailesiyle ilişki kurma

• Öğrenci ile anlaşma yapma

260

• Okul Kaynaklı Faktörler

• Kişisel Faktörler

• Geçiş Süresini Kontrol Edememek

261

Sınıf Yönetimi

V. Hafta BÖLÜM-9

SINIF İÇİ ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİNİN YÖNETİMİ

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

İÇİNDEKİLER

Öğretimin Yönetimi Etkili Öğretmenler Öğretmenlerin Öğretimsel İşlevi Öğretimin Planlanması Öğretimin Uygulanması Derse Hazırlık Dersin Sunumu Bireysel ve Grupla Öğrenme Etkinlikleri Dersin Kapanışı Öğretimin Değerlendirilmesi Etkili Öğretim ve Davranış Yönetimi Öğretimin Yönetiminde Öğrenme/Öğretme Yaklaşımları

Öğretimin Yönetimi

sınıfta davranış sorunlarını

önlemek için dersin iyi bir şekilde

planlanması, yürütülmesi ve

değerlendirilmesi sürecidir.

Öğretmenler, okula devam eden toplum üyelerinin zihinsel,

bireysel ve sosyal gelişimine

yardım etmek için toplum tarafından ücretlendirilmiş sosyal

temsilcilerdir.

• Öğretmenlik bir sanat mı bilimsel yollarla yapılan bir iş mi?

• Öğretmenlerin öğrenci başarısı üzerinde etkisi var mıdır?

•Etkili öğretmenin özellikleri neler olabilir?

İdeal öğretmen özellikleri

Bilişsel yetenekler,

Kişilik özellikleri,

Öğrenme stili,

Disiplin.

Öğretmenlerin Öğretimsel İşlevi

Planlama Uygulama Değerlendirme

DÖNÜT VE YANSITMA

ÖĞRETİMİN PLANLANMASI;

öğrencilerin gereksinimleri,

bu gereksinimleri karşılamaya yardım eden amaçlar,

öğretilecek içerik,

güdüleme,

amaçları elde etmek için en uygun öğretim yöntem ve stratejileri hakkında

karar vermeyi gerektirir.

Planlama; • Önceden belirlenen eğitim hedeflerine

ulaşmak için öğretim konusu içinde yer alan etkinliklerden hangilerinin seçileceğinin,

• Bunların öğrencilere nasıl yapılacağının,

• Ne gibi tamamlayıcı ve yardımcı araç ve kaynakların kullanılacağının,

• Elde edilen başarının nasıl değerlendirileceğinin

• Önceden tasarlanıp kağıt üzerinde saptanmasıdır.

Öğretmenler plan yaparken şu soruları yanıtlandırmalıdır:

• Öğretilecek içerik ne olmalıdır?

• İstenilen öğrenci ürünleri nelerdir?

• Öğretim için gereksinim duyulan materyaller nelerdir?

• Konuyu tanıtmak için en iyi yol nedir?

• Amaçlanan öğrenmeyi gerçekleştirmek için en iyi öğretimsel strateji nedir?

• Ders nasıl bitirilmelidir?

• Öğrenciler nasıl değerlendirilmelidir?

Planlamanın işlevleri

• Genel bakış, büyük resim • Etkili öğretim, • Amaçlı öğrenme, • Sıralı ve adım adım öğretim süreci, • Öğretim-kaynak bağı, • Ani değişikliklere hazır olma, • Ekonomik zaman, • Yeniden öğrenme, • Etkinlik çeşitliliği, • Güven, gelecek yıla hazırlık, denetim kolaylığı.

Plan Yapma İlkeleri

• Öğrenci merkezli, bireyselleşmiş öğretim, tam öğrenme, aktif öğrenme etkinliklerine uygun,

• Gelişmeler, çevre özellikleri, bireysel gelişim özelliklerine uygun,

• Esneklik,

• Hedeflere ve özel amaçlara uygunluk,

• Yaklaşımlar, araç-gereç, kaynak deney vs. uygunluk,

• Süreli,

• Niteliğe, seviyeye, konuya vs. uygun olmalı.

Plan çeşitleri

• Ünitelendirilmiş yıllık plan,

• Ders planı

• Gezi, gözlem, deney planları

Ünitelendirilmiş yıllık plan

• İşlenecek konuların aylara, haftalara ve saatlere bölünmesiyle oluşturulan süre,

• Bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanda öğrencilerde oluşacak kazanımlar;

• Bu kazanımların öğrencide oluşmasını sağlayacak sınıf-okul içi ve okul dışı etkinlikler;

• İşlenen konunun farklı dersler ve ders konularıyla bağlantısını sağlayacak ders içi, diğer dersler ve ara disiplinlerle ilişkilendirme;

• Dersin işleneceği haftada yer alan yerel ve evrensel kültüre ait belirli gün ve haftalar ile Atatürkçülük;

• Öğrencilerin düzeyi, dersin hedef ve konu içeriği dikkate alınarak hazırlanan öğrenme-öğretme yöntem ve teknikleri;

• Etkili öğrenmenin gerçekleşmesini sağlayacak gezi, gözlem, deney, inceleme;

• Derste kullanılacak eğitim teknolojileri, araç ve gereçler ile

• Dersin hedeflere ulaşma derecesini saptamaya yönelik ölçme ve değerlendirme boyutlarında hazırlanır

Ders planı • Dersin adı, sınıfı, ünitenin adı, konu ve dersin süresinin

yazıldığı tanıtıcı bilgi,

• Öğrenci kazanımları, ünite kavram ve sembolleri, güvenlik önlemleri (varsa),

• öğretme-öğrenme yöntem ve teknikleri (örneğin; anlatım, soru-cevap, slayt gösterisi, beyin fırtınası),

• kullanılan eğitim teknolojileri-araç ve gereçleri (örneğin; bilgisayar, projeksiyon, yazı tahtası, tahta kalemi vb.),

• Dikkat çekme, güdüleme, gözden geçirme, derse geçiş, özet ve değerlendirme gibi öğretme-öğrenme etkinliklerini kapsamaktadır.

ÖĞRETİMİN UYGULANMASI

• Derse hazırlık,

•Dersin uygulanması

DERSE HAZIRLIK;

derse başlanmadan önce öğrencide sağlayacağı kazanımların belirlemesi

yöntem strateji,

araç-gereç,

bireysel ve grup etkinlikleri,

öğrencilerin

dikkatini ve ilgisini derse çekme,

güdüleme ve

amaçtan haberdar etme

1. Dikkat Çekme;

öğrencilerin karşısında sessizce beklemek,

konuşmaya çok düşük ses tonuyla

başlamak,

ses tonunu giderek arttırmak,

mimikleri kullanmak,

öğretmenin hareketli olması.

Anlatacağı konuya uygun materyal kullanma.

İlgi Çekme;

konuyla öğrencilerin ilgi duyduğu alanları ilişkilendirmektir.

öğrenme konuları;

öğrencinin ilgi duyduğu alanlarla bağlantılı olursa, öğrenciler yapılan çalışmaya dikkatlerini verirlerse,

öğrenme daha kolay gerçekleşir.

2. Öğrenciye dersin hedefleri hakkında bilgi verme

3. Ön koşul öğrenmenin hatırlanması,

4. Uyarıcı materyalin sunumu

Her şeyin aşama aşama,

basitten karmaşığa, yakından uzağa, bilinenden bilinmeyene, somuttan soyuta ve

art arda gelen bir sıralama ile verilmesine özen gösterilmesi.

Öğretilecek noktaların kilit kavramlar halinde yer alması.

Gerekli anahtar sorular,

kurallar, şekiller ve benzeri hususların

kısa ve öz biçimde verilmesi.

Dersin Sunumunda İzlenebilecek

Yollar

• Tümdengelim modeli

• Tümevarım modeli

• Parça-bütün modeli

• Ardışık sıralama

• Karşılaştırma ilişkileri

• Model olma

5. Öğrenmeye rehberlik etme,

6. Öğrencinin hedeflenen davranışı göstermesi,

7. Dönüt verme,

8. Edimi değerlendirme,

9. Hatırda tutma ve transferi arttırma.

DERSİN KAPANIŞI

Kapanışın amacı,

dersin bitişine dikkat çekmek,

öğrencilerin öğrendiklerini birleştirmeye yardım etmek,

öğrenilen temel konuları pekiştirmektir.

Öğretimin Yönetiminde Etkili Öğrenme Ve Öğretme

Yaklaşımları

• Sunuş Yoluyla Öğretim,

• Keşif yoluyla öğretim

• Araştırma ve İnceleme Yoluyla Öğretim

• Programlı Öğretim

• Proje Tabanlı Öğrenme

• Beyin Fırtınası Yöntemi

• Problem Çözme Yöntemi

• Çoklu Zekâ Kuramı ve Öğretme Öğrenme Süreci

• İşbirlikli Öğrenme

Sunuş Yoluyla Öğretim,

• Özellikle kavram, genelleme ve sınıflamaların yani bilgi düzeyindeki hedef davranışların öğretiminde kullanılan bir yöntemdir

• Öğretmen, daha çok sözel öğrenme üzerinde dursa da dersi örnekler verme, resimler gösterme, şemalarla vb. somut uyarıcılarla anlamlı ve etkin kılabilir

• anlatım, gösterip-yaptırma yöntemleri, gösteri, beyin fırtınası, soru-cevap vb. teknikler kullanılabilir

Keşif Yoluyla Öğretim

• Bruner

• Bilme anlık olay değildir. Ancak yaşantılar yoluyla kazanılır ve kalıcı olabilir

• Tümevarım akıl yürütme yoluyla öğrenmeyi sağlayan bu yaklaşımda esas örneklerden kurallara ve genellemelere ulaşma süreci kullanılır

• Tartışma, problem çözme, örnek olay vb. yöntemlerin, çember tartışması, münazara, panel, soru-cevap, beyin fırtınası vb. gibi tekniklerin kullanıldığı yaklaşımdır.

Araştırma ve İnceleme Yoluyla Öğretim

• Bu stratejinin kullanılabilmesi için konunun hedef davranış boyutunun en az uygulama ve daha üst düzeyde olması gereklidir.

• Problem çözme, proje tabanlı öğrenme vb. yöntemler, benzetişim, drama, rol oynama, görüşme, gözlem, deney, grupla çalışma, bireysel çalışma vb. teknikler kullanılabilir.

• Keşfetme, tartışma ve yeni içeriği sunma, uygulama ve genişletme.

Programlı Öğretim

• Küçük Adımlar İlkesi

• Etkin Katılım İlkesi

• Başarı İlkesi

• Aşamalı İlerleme İlkesi

• Bireysel Hız İlkesi

Problem Çözme Yöntemi

• Öğretmenin problem durumlarını öğrenciye sunmayı ve onları problemi incelemeye yöneltmeyi ve kendi kendilerine çözüm bulmalarını sağlar.

• Öğrencinin araştırma becerilerini geliştirir.

• Öğrencinin kendi yeteneklerinin farkında

olmasına katkıda bulunur.

• Öğrenme çevresi, açık, aktif öğrenci katılımı sağlayan ve özgür bir öğrenme atmosferi gerektirir.

• Öğrenciyi probleme yöneltme,

• Öğrenci çalışmalarını örgütleme,

• Bağımsız veya grup incelemesine yardım etme,

• İncelenenleri sergileme,

• Değerlendirme.

Çoklu Zeka Kuramı

• Sözel/Dilsel Zeka

• Mantıksal/Matematiksel Zeka

• Görsel/Uzaysal Zeka

• Fiziksel/Bedensel Zeka

• Müzikal Zeka

• Sosyal Zeka

• Bireysel Zeka

• Doğa Zekası

Çoklu Zeka Kuramında Anahtar Noktalar

• Her birey sekiz zeka alanına sahiptir.

• İnsanların çoğu her bir zekayı yeterli düzeyde geliştirebilir.

• Zekalar genellikle karmaşık yollarla çalışır.

• Her kategori içinde değişik zeka etkinlikleri vardır.

Çoklu Zekaları Geliştirme

• Biyolojik yapı, kalıtsal ya da genetik faktörler.

• Bireyin yaşam deneyimi.

• Kültürel ve tarihsel geçmiş.

Zekaları Harekete Geçiren ve Geçirmeyen Etmenler

• Olanaklar.

• Tarihsel-kültürel faktörler.

• Coğrafi faktörler.

• Ailesel faktörler.

• Durumsal faktörler.

Öğrencilerin Çoklu Zekalarını Değerlendirme

• Doküman toplama. • Okul kayıtlarını inceleme.

• Diğer Öğretmenlerle Konuşma. • Aileleriyle Konuşma.

• Öğrencilere Sorma.

• Özel Etkinlikler Yapma.

Çoklu Zeka Kuramının Öğretimi İçin Etkinlikler

• Meslek günleri. • Alan Gezileri. • Biyografiler. • Ders Planları. • Deneysel Etkinlikler. • Duvar Panoları. • Sergiler. • Okuma. • Çoklu Zeka Masaları. • Zeka Avı. • Çoklu Zeka Hikayeleri/ Şarkıları/ Oyunları.

İşbirliğine Dayalı Öğrenme

• Gruptaki tüm bireylerin yeteneklerinden yararlanmayı, birlikte çalışma ve sorumluluğu paylaşmayı kolaylaştıran görevler sağlar.

• Grup bağlılığını, olumlu ilişkileri ve akran

desteğini geliştirir.

• Kendine saygı, sosyal beceriler ve stres yönetimi üzerinde olumlu etki yapar.

• Demokratik düşünme ve uygulama, aktif öğrenme ve işbirliği davranışı gerektirir.

İşbirlikli öğrenmeyi etkili kılacak olan ilkeler

• Grup ödülü • Küme amaçları • Bireysel Sorumluluk • Olumlu bağımlılık • Yüzyüze destekleyici etkileşim • Toplumsal beceriler • Küme işleyişinin değerlendirilmesi • Küme büyüklüğü • Karma küme • Başarı için eşit fırsat

Yapılandırmacı Yaklaşım

• Bilişsel yapılandırmacılık, Piaget’in bireyin kendi başına oluşturduğu şemalara dayanır. Özümleme, uyarlama ve denge kavramlarını bilişsel yapıların gelişimini açıklamak için kullanır.

• Sosyal yapılandırmacılık, Vygotsky’nin, “öğrendiklerimizin çoğunu başkalarından öğrendiğimiz” düşüncesinde temellenir. Bu öğrenmede dille kaydedilen kavram ve ilişkiler, sosyal bir ortamda aktarılır ve kazanılır

• Von Glasersfeld tarafından ortaya konulan radikal yapılandırmacılık her bireyin her konuda önceden ortaya konulmuş bilgileri öğrenmek zorunda oldukları düşüncesini reddederler. Bireyler ilgi ve ihtiyacına göre hayatlarının idamesi için gerekli olan bilgileri edinmektedirler

Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı • Öğrenci, öğrenme ortamının odağındadır. • Öğrenme sürecinde sosyal etkileşim önemlidir. • Öğrenme, öğrenciler öğrenme olayları ve ders

materyalleriyle etkileşimde bulunur ve kendi fikirlerini yaratırsa oluşur.

• Anlatmaya değil, öğrenmeye odaklanır. • Öğrenci, edinilecek bilgiyi kendi kendine denemek

ve öğrenme sorumluluklarını almak için teşvik edilir. • Sosyal etkileşime sahip bir sınıf çevresi yaratmak

önemlidir. • Öğretmen, kolaylaştırıcıdır, • Öğretmen, işbirliğine dayalı öğrenmeyi ve sınıf

tartışmalarını teşvik eder.

Yapılandırmacı Etkinlikler

• Karmaşık, meydan okuyan öğrenme çevrelerini ve gerçek öğrenme görevlerini,

• Öğrenmenin bir parçası olarak sosyal görüşmeyi ve sorumluluk paylaşmayı,

• Çok yönlü içerik sunumlarını,

• Bilginin yapılandırma sürecini anlamayı,

• Öğrenci merkezli öğretimi önerir.

Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Dersin Uygulama Aşamaları

Başlangıç aşaması (soru, problem)

Keşif aşaması (etkinlik, grup temelli)

Çözümleme ve derinleştirme/Yansıtma (düşünce) aşaması (etkinliği kontrol, diğer gruplarla ve öğretmenle tartışma, analiz)

Uygulama ve tartışma aşaması (bütün sınıfın tartışması ve sonuca ulaşma)

Sınıf Yönetimi VI. Hafta

BÖLÜM-10

SINIFTA GÜDÜLEME

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

GİRİŞ

• Neden bazı öğrenciler derse devam etmezler veya derse geç gelir?

• Neden bazı öğrenciler dersi dinlemede isteksizdirler?

• Neden bazı öğrenciler ders esnasında istenmeyen davranışlar gösterirler?

• Neden bazı öğrenciler ders esnasında kendi hayal dünyasındadırlar?

• Neden bazı öğrenciler sürekli teneffüs olmasını istemektedirler?

GİRİŞ

• Bu ve benzeri sorular bizi öğrencinin güdülenmesi ve güdülenmenin önemine götürmektedir.

• Sınıfta ortaya çıkan öğrenme güçlükleriyle, disiplin olaylarının önemli bir kısmının kaynağı güdülenmeyle ilgilidir.

Güdüleme

• Güdüleme temelde bireyin davranışlarıyla ilgilidir.

• İngilizce ve Fransızca ”motive” kelimesinden türetilen motive teriminin Türkçe karşılığı güdü bir insanı belirli bir amaç için harekete geçiren güç demektir.

• Güdüleme (motivasyon) bir veya birden çok insanı, belirli bir yöne (veya amaca) doğru devamlı şekilde harekete geçirmek için yapılan çabaların toplamıdır.

• Güdülenme, kişileri belli faaliyetleri yapmaya yönelten, enerji veren ve insanların içinde oluşan fizyolojik, bilişsel ve duyuşsal boyutları olan bir güçlenme durumudur.

Güdüleme Süreci

• Güdüleme süreci kişinin ihtiyaçlarını belirlemekle başlar. Bu ihtiyaçlar kişinin herhangi bir zamanda eksikliğini hissettiği psikolojik, sosyal ihtiyaçlar olabilir.

• Güdüleme sürecinde üç aşamadan söz edilmektedir 1) Davranış tetiklenir ve kişi kendisine bir takım hedefler

(fizyolojik veya psikolojik) koyar. 2) Hedefe yönelik davranışlarda bulunulur. 3) Hedefe ulaşılır.

Güdülenmiş davranışın temel özellikleri

• a. Amaçlılık

• b. İsteklilik

• c. Harekete geçiricilik

• d. Harekete yön vericilik

• e. Hareketinin gücünü belirleyicilik

• f. İhtiyaç gidericilik

• g. Hareketi devam ettiricilik, ısrarcılık

• h. Başka davranışlara kaynaklık edicilik

• i. Başkalarını etkileyicilik

• j. Risk aldırıcılık

• k. Geliştiricilik.

MOTİVASYONU ENGELLEYEN

DIŞ ETKENLER

314

AİLE

MOTİVASYONU ENGELLEYEN

İÇ ETKENLER

315

ÖĞRENMEDE İÇSEL ve DIŞSAL GÜDÜLEME

• Öğrenme güdüsünü etkileyen içsel ve dışsal etkenler vardır.

• Dışsal etkenler çok çeşitlidir.

• İçsel etkenler ise daha çok öğrenmeye ve başarmaya karşı olan tutumlarınız, ilgileriniz, dikkat düzeyiniz ve kişilik özellikleriniz gibi içsel sebeplerle ilgilidir.

İçsel güdüleme

• İçsel güdüleme, bireyin kendisinden kaynaklanan ihtiyaçların oluşturduğu motivasyondur.

• İçsel güdülemenin kaynağı bireyin içinden gelen merak, ilgi, öğrenme ihtiyacı, yeterlik ve gelişme duygusu olabilir.

• İçsel güdülenme, özerk olmak, başarılı olmak, bir topluluğa veya gruba ait olmak ve kendi kendimizi iyi hissetmek için gereklidir

İçsel güdüleme

İçsel güdülemeyi destekleyici etmenler • sırtını okşama, • sosyal destekleyiciler, • cesaretlendirici görevler, • muayyen becerilerin üstesinden gelme arzusu, • destekleyici sınıf ortamı, • öğrencinin istekli olması, • eğitim yaşantısından hoşnut olma, becerilerine inanma, • umutsuzluktan kaçınma, • başarı fırsatları yaratma,

İçsel güdüleme

• öğrencileri fert olarak değerlendirme,

• risk alma davranışını cesaretlendirme,

• ilgiyi iletişime katma,

• kendini değerli algılamasını oluşturma,

• güvenle kabul etme,

• bilgi edinme arzusu,

• içgörü geliştirme,

• merak,

• otonomi- Faaliyetlerin kendi seçimi olması özdeşleşme ve içselleştirmedir

Dışsal güdüleme

• Dışsal güdüleme, bir görevin yada bir etkinliğin tamamlanabilmesi için başka biri tarafından sağlanan ödüllerle oluşturulan motivasyondur.

• Dışsal güdüleme, dışsal uyarıcılara bağlıdır.

• Dışsal uyarıcılar ödül, ceza, takdir edilme, baskı, rica, sevilmek, kabul görmek olabilir.

Dışsal güdüleme

• Dışsal güdülemeyi destekleyici etmenler not, mükâfat, ödül, sertifika, kupa, madalya, öğrenci gençlik teşkilatına üyelik, rekabet, tasdik edilme arzusu, öğretmen baskısı, ebeveyn baskısı, arkadaş baskısıdır.

• Olumsuz dış odaklı güdüleme faktörleri ise alay, aşağılama, sözlü olarak incitme, azarlama, saldırma, cezalandırma, haklarını geri almadır

GÜDÜLEME KURAMLARI

• Davranışçı yaklaşım, insancıl yaklaşım, bilişsel yaklaşım, beklenti ve değer kuramları, sosyal öğrenme yaklaşımları

• Güdüleme kuramlarını “içerik” ve “süreç” kuramları adı altında da incelenmektedir.

Davranışçı yaklaşım

• Davranışların saptaması,

• Bu davranışların pekiştirilmesi,

• Güdüsüz ya da ilgisiz davranışların ise sınıfın düzenini ve dersin akışını bozmamak koşuluyla görmezden gelinmesi

• Okullarda öğretmenler öğrencileri not, yıldız, artı, elmasının kızarması gibi ödüller kullanarak başarılı olmaları için güdülemeye çalışmaktadırlar.

İnsancıl Yaklaşım ve Maslow’un Gereksinim Kuramı

• I. Fizyolojik İhtiyaçlar: Yemek yeme, su içme, uyku

• II. Güvenlik ihtiyaçları: Can ve iş güvenliği, tehlikelerden korunma

• III. Sosyal ihtiyaçlar: Gruba ait olma, kabul edilme, sevgi, dostluk

• IV. Kendini gösterme (değer ihtiyacı): Tanınma ve saygınlık kazanma, kendine

• güven duyma

• V. Kendini gerçekleştirme (özgerçekleştirim): Sahip olunan potansiyeli geliştirme, yaratıcılık.

Bilişsel Yaklaşım

• Davranış bilginin içselleştirilmesi ve yorumlanmasından kaynaklanır.

• Bilişsel dengesizlik, öğrencinin bir konuda bilgi edinme ihtiyacının karşılanmasıdır.

• İçsel etmenlere önem verir.

• Dışsal pekiştireçlerin önemsiz olduğunu ve içsel güdülenmede kişinin kendisinin etkin olduğunu vurgulamaktadır.

• Bilinmeyenler dengesizlik yaratmaktadır. Bilişsel denge yeniden kuruluncaya kadar dengelenme güdüsü kişiyi harekete geçirmektedir.

Beklenti ve Değer Kuramları-I

• Beklenti, o davranışın amaca ulaştırma olasılığı; değer ise o amacın önem derecesidir.

• Bir insanın birçok amacı olabilir. Örneğin; bir öğrenci hem sınava çalışmayı, hem de futbol oynamayı isteyebilir.

• Sınava ne kadar çalışırsa çalışsın başarısız olacağını düşünüyorsa futbol oynamayı tercih edecektir

Beklenti ve Değer Kuramları-II

• Beklenti-değer kuramına göre bireyler çeşitli seçenekleri değerlendirebilirler,

• Birbirleri ile karşılaştırabilir,

• Sonunda kendi değer verdiği ve gerçekleşme olasılığı en yüksek olanı seçebilir.

• Bundan dolayı öğretmenler öğrencilerini etkili öğrenmeye güdüleyebilmek için yapacakları etkinliklerin değerini ve amacını belirtmelidirler

Sosyal Öğrenme Yaklaşımları

• Davranışçı, bilişselci ve kişisel faktörler

• Sadece dışsal uyarıcılardan etkilenmeyiz, sadece içsel etkilerle de yönlendirilemeyiz.

• Çevresel değişkenler ve bilişsel özellikler kadar, öz yeterlilik (kendi kendine yetme) bağımlılık, başarı vb. özelliklerde öğrencilerin davranışlarını etkiler.

• Öğrencilerin dersi başarma beklentileri ve o dersin öğrenci gözünde önemi yüksek ise göstereceği tepki olumlu yönde olacaktır.

• Bu kurama göre öğrencilerin neden başarıya ulaşmak istedikleri bilinirse onları güdüleyecek stratejiler daha sağlıklı bir şekilde seçilebilir

Başarı güdüsü kuramı

Başarı güdüsü kuramı

Boyut Baş. Güdü yük

Baş. Güdü düş

Amaç Orta güçlükte Çok kolay ya da çok zor

Niyet Öğrenmek Mış gibi

Yeterlik Duy. Gelişmiş Gelişmemiş

Yükleme Çaba=başarı Şans

Güçlüğe tavır Aşma Çaresizlik, yılgınlık

Öğrencileri güdülemek için öğretmenlere çıkarımlar

• Öğrencilere istenilen davranışları kazandırmak için model olun

• Başarılarından dolayı öğrencileri uygun sözcükler kullanarak övün

• Öğrencilere önem verdiğinizi gösterin • Öğrencilerden beklentilerinizi açık bir şekilde ortaya koyun • Zamanında geri bildirim verin • Öğrencilerin çabalarını adaletli biçimde ödüllendirin • Başarı güdüsü yüksek olan öğrencilere daha zor amaçlar

gösterin • Öğrenciden yapabileceğinin en iyisi beklenmelidir (Bu

öğrenciden öğrenciye büyük farklılıklar gösterir.) • Öğrencinin başarısını değerlendirme ölçüt “kendi

kapasitesi” olmalıdır.

Öğrencileri güdülemek için öğretmenlere çıkarımlar-2

• Öğretim yaşantıları öğrencilerin yaşantılarına uygun olmasını sağlayın

• Öğrencilerin kendilerini güvenlikte hissedecek güvenilir ve demokratik bir sınıf atmosferi yaratın

• Öğrencilere öğrenilecek konunun yararını anlatın • Öğrencilerin öğretimden önce fiziksel ihtiyaçlarını giderin • Varsa öğrencinin kaygıları, korkuları bunların altında yatan

sebepleri bularak gidermeye çalışın • Sınıfın fiziksel düzenlemesini öğrencinin ihtiyaçlarını göz

önünde bulundurarak yapın • Öğrenilecekleri bir sorunla ilişkilendirin

ÖĞRENCİLERİ ÖĞRENMEYE GÜDÜLEME

• Eğer öğrenciler, ifade edilenleri davranışları gösterebiliyorlarsa güdülenmemiş oldukları söylenebilir

• Öğrencinin güdülenmesiyle ilgili özellikleri bilmek öğretmene 3 açıdan yarar sağlar

1) Etkili bir öğretim planı öğrenciyi kılavuzlama için uygun malzeme seçimi

2) Öğrencinin başarı güdüsünü geliştirerek öğrenmenin etkinliğini artırma

3) Öğrencinin başarı güdüsünü engelleyen davranışları değiştirme

ÖĞRENCİLERİ ÖĞRENMEYE GÜDÜLEME

• Güdülemeyi belli amaçlara ulaşmak için bir güç kazanma hali olarak aldığımızda, sınıfta gerekli şekilde güdülenmemiş öğrencinin şu davranışları göstermesi söz konusudur. – Öğrenci derse düzenli olarak devam etmez, – Dikkatli dinlemez, ilgisini arkadaşlarına ya da dışarıdaki

hadiselere yöneltmiştir, – Ödevlerinde güçlükle karşılaşınca onlara cevap aramak

istemez, – Derslere- konuya ilgisiz görünür, öğretmen tarafından derse

çekilmekte güçlük çekilir. – Buna karşılık güdülenmesi yüksek olan öğrenci ise derslerine

hazırlıklı gelir, sürekli soru sorar, tartışmalara katılır, araştırmacıdır, enerjisi yüksektir.

ÖĞRENCİLERİ ÖĞRENMEYE GÜDÜLEME

• Güdülenmenin öğrenmede bireye sağladığı yararları şöyle sıralamak mümkündür: – Bireysel enerjiyi artırır ve etkinliklerdeki bireysel ilgi düzeyini yükseltir.

– Bireysel hedefler doğrultusunda onlara ulaşma etkinliklerini yönetir.

– Bireylerin etkinliklerinde sorumluluk alarak, kararlılıkla ilerlemelerini sağlar. Bireysel etkinliklerde karşılaştıkları güçlükleri yenmede sebat etmelerini sağlar.

– Bireylerin kişisel öğrenme stratejilerini ve bilişsel süreçlerini etkiler. Çalışma ve uygulamalarda gösterdikleri dikkati artırır.

ÖĞRENCİLERİ GÜDÜLEMEDE KULLANILABİLECEK STRATEJİLER

• Sınıf ortamında öğrencileri güdülemek için kullanılabilecek stratejiler şunlardır:

Öğrencilerin ilgilerini anlama

Konunun kullanılabilirliğini açıklama

Öğrencilerin başarı beklentisi geliştirmelerine yardımcı olma

Dersi ilginç hale getirme

Öğrencilerde istek uyandırma

Ödüller kullanma

Destekleyici bir çevre oluşturma

Sınıf Yönetimi

VI. Hafta

BÖLÜM-11

İstenmeyen Davranışların

Yönetimi

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

Giriş

• İstenmeyen davranışları azaltmak,

• İstenen davranışları arttırmak,

• Öğrenci katılımı.

• Sınıf düzeni sağlamak için geçen zaman.

İstenmeyen Davranış Nedir?

1) Öğretmen tarafından problemli, uygun olmayan ve rahatsız edici görülen davranış,

2) Öğretim sürecini ve okulun normal çalışma sürecini ciddi şekilde sekteye uğratan davranış,

3) Öğrencinin belli bir zamanda akademik eylemleri tehdit eden ve sınıf etkinliklerinin akışını olumsuz etkileyen her türlü öğrenci davranışı

• Öğrenmeyi engelleyen, diğerlerinin öğrenme hakkını elinden alan ve diğerlerine psikolojik ya da fiziksel olarak zarar veren her türlü davranışa istenmeyen davranış denir.

İstenmeyen davranış kategorileri

Saldırı

Ahlaksızlık

Otoriteye karşı gelme

Sınıf içi saygısızlıklar

Zamanı boşa geçirme

İstenmeyen davranış örnekleri

• Ders izlemeyi engelleme, kendisinin ya da arkadaşlarının öğrenmesini engelleme.

• Çocuğun, öğretmeni ve arkadaşlarıyla etkileşimine zarar verme.

• Kendi ya da arkadaşlarının güvenliğini tehlikeye sokma,

• Okulun araç ve gereçlerine ya da arkadaşlarının eşyalarına zarar verme.

Haklar

• Saygı görmek

• Zorbalık kurbanı olmama

• Kendini güven içinde hissetme

• İyi bir eğitim almak,

• Müdahale olmaksızın çalışmak

• Hoş bir çevrede çalışmak

Sorumluluklar

• Diğerlerine saygı

• Diğerlerine zorbalık yapmama

• Diğerlerinin güvenliğini sağlayıcı mantıklı davranışlar sergileme

• Diğerlerini dinleme

• Destek kabul etmek

• Derslere hazırlıklı gelme

• Öğrenmeyi engellememe

• Çevreye saygı gösterme

İstenmeyen davranışlarla başa çıkma stratejileri

Davranışları neler belirler?

• Geçmiş sonuçları belirleyebilir

• Duygular belirleyebilir

• Düşünme ya da düşünme süreçleri

belirleyebilir.

1. DAVRANIŞIN SONUÇLAR TARAFINDAN

BELİRLENMESİ

• Pekiştirme,

• Sosyal öğrenme kuramı,

Olumlu davranışları pekiştirme,

İstenmeyen davranışı görmezden gelme,

Cezalandırma,

İstenmeyen davranışların yönetimine ilişkin stratejiler

1. ABC Yaklaşımı, niçin böyle davrandığını keşfetme

A-davranıştan önce ne oldu?

B-davranış ne?

C- davranışın sonucunda ne oldu?

Davranış öncesi (A) Davranış (B) Davranışın Sonucu (C)

Çalışmaya başlamak için bir şeye ihtiyacın var mı?

Zaten bu sınıfta yapılanların hepsi aptalca

Öğretmen, dışarı çıkarır. Öğrenci dışarı çıkar, ders boyunca koridorda bekler. Koridordan geçen kişilerle sohbet eder

Öğretmene karşı kızgınlık Çalışma kağıtlarını ittirme

Öğrenci için ceza değil ödül

2. Verimli bir öğrenme ortamı yaratma

• Meşgul olma

• Başarı duygusu

• Öğrencinin yapabileceklerini, yapamayacaklarını bilme

Öğretmenin derse hazırlıklı gelmesi,

Önemli noktalar üzerinde durma,

Önemli kavram ve fikirleri zenginleştirme,

Öğrenmeyi izleme.

3. Onları iyi davranırken yakala

• İstenen davranışın gözden kaçması, istenmeyenin

yakalanması,

• Olumlu davranırken ödüllendirmek,

• Hafif olumsuz davranışları görmezden gelmek.

4. Övgüyü kullanma

• İçten övgü,

• Özel övgü, kişi bunu bilmeli

• Geçerli övgü, övgünün nedenini bilme,

Etkili övgü cümleleri Az etkililer

Söylenenleri takip etme ve dinlemede bu kez mükemmelsin İyi iş

Beni takip ediyor ve sessizce dinliyorsun. Öğrenmeye hazır olduğunu bana gösterdiğin için teşekkür ederim

Süper

Harika bu gün makine gibi çalışıyorsun. Matematik çalışmasını bütün sınıftan önce doğru olarak tamamladın

İyi çalışma

Harika, herkesin fikirlerini kapsayan yolları bularak, grubun hepsine önemli olduklarını hissettirerek yardım ettin

Müthiş

5. Olumlu dil kullanmak Komutlar ve beklentilerin olumlu cümlelerle ifadesi İsteklere vurgu olumsuza değil olumluya,

Olumsuz Olumlu

Gürültü yapmayın Sessiz çalışın

Derse geç gelmeyin Derse zamanında gelin

Koşmayın Yavaş yürüyün

Sandalyede böyle geriye yaslanma Sınıfta oturmak için kurallarımız var

Olumsuz dil kategorisi Örnek

Etiketleme Senin gibi insanlar asla hiçbir şey olmaz

Kıyaslama Asla ablan kadar iyi olamayacaksın

Küçümseme Ahırda mı doğdun

Uzak tutma Seni daha fazla dinlemek istemiyorum

Aşağılamak için yaş kullanmak Bunu ancak üç yaşındakiler yapabilir

6. Model olmak

• Sosyal öğrenme,

Açık sosyal model (kişi, görüntü, ses kaydı)

Sembolik model (çizgi, eğlence karakterleri)

Örtük model (hayal gücü)

7. Özel konuşmak

• Tartışmanın özel yapılması

• Başbaşa konuşma,

8. Görmezden gelme

• Sönme formu olarak görmezden gelme (davranışı zayıflatmak, azaltmak, ortadan kaldırmak)

- Öğrencinin dikkat çekme isteği

• Temel davranışa odaklanma ve ikincil olanı görmezden gelme.

9. Göz teması

• Öğretmenin olumsuz davranışı görmesi,

• Onaylamayan bakış,

10. Öğrenciye yakınlaşma

• Öğrenciye doğru yürüme,

• Yanında durarak ders anlatma

11. Öğrenciyle anlaşma yapma

• Yazılı anlaşma

• Öğrenci-öğretmen, öğrenci-öğrenci arasında

• Karşılıklı kabul, detaylı, kısa vadeli

• Ödül ve yaptırımlar

• Olumlu maddeler

12. Ceza

• Birinci tip ceza (istenmeyen davranışın sonucu verilen olumsuz uyarıcı)

-hile yapma, okuldan kaçma, yalan söyleme, saklanma, çekinme……

• İkinci tip ceza (istenmeyen bir davranışın sonucu olarak olumlu bir uyarıcı veya olumlu pekiştirecin kaldırılması)

Okulda Uygulanan Ceza Türleri

• Sözel uyarı

• Doğal sonuçlar (çalışmamışsa sınavdan düşük

not alma)

• Mantıksal sonuçlar (kirletene temizletme)

• Davranış cezası (ikinci tip ceza)

2. DAVRANIŞ DUYGULAR TARAFINDAN BELİRLENİR

• Davranışı değiştirmek için duyguları değiştirmek,

• Duygu farkındalığının gelişimi, duyguların keşfedilmesi ve

bütünleştirilmesi.

• Duyguları ve duygu durumlarını denetim altında tutmak

(benlik, benlik algısı, ideal benlik, öz saygı)

İstenmeyen davranışların yönetimine ilişkin stratejiler

• Öğretmenin rolü, destek ya da utandırma,

• Dil özsaygıya zarar vermemelidir,

• Dönüt, yapıcı olmalıdır,

• Kişi ve davranışı birbirinden ayırmak,

• Duygusal farkındalık modeli olmak,

• Etkin dinleme.

Etkin dinleme

• Ben ve sen arasındaki farklılıkları bilme

• Saygı ve kabul tutumunu sürdürme

• Olumlu vücut ve sesli mesajları göndermek

• Başkalarının beden dilini okumak

• Sözlü ve sözsüz teknikler

3. DAVRANIŞLAR DÜŞÜNCELER YA DA DÜŞÜNME SÜREÇLERİ TARAFINDAN BELİRLENİR

Başarısız olmayı bekleyen kişi kendini başarısızlığa

hazırlar

İstenmeyen davranışın yönetimine ilişkin stratejiler

• Düzeltici dil, • Davranışların diğerleri üzerinde etkisini farkına

vardırmak, • Tepki için zaman vermek, • Dil seçimi, • Davranış ve sonuçları arasındaki ilişkiyi vurgulamak, • Kuralları öğrenciyle birlikte belirlemek

İstenmeyen davranışların yönetiminde öğretmenlere öneriler

• Öğrencileri meşgul et

• Tetikte ol

• Sempatik ol,

• Israrlı ol,

• Öğrencilerini tanı,

• Öğrencilerin en yakın arkadaşı olmaya çalışma,

• Öğrencilerin kabusu olmaya çalışma

• İyi davranışları takdir et.

Sınıf Yönetimi

VII. Hafta

BÖLÜM-12

Özel Gereksinimi Olan Öğrencilerin

Yönetimi

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

Özel Gereksinimli Bireyler ve Özel Eğitim

• Bedensel ve/veya öğrenme özellikleri özel eğitimi gerektirecek ölçüde “ortalamadan/normalden farklılık gösteren öğrencilerdir.

• Eğitimsel, tıbbi ya da psikolojik gereksinim

Özel Gereksinimli Çocuk

1) Öğrenme ve/veya davranış problemi gösteren

2) Bedensel veya duyusal yetersizliği olan,

3) Zihinsel açıdan üstün ya da özel yetenekleri olandır.

Özel eğitim

• Özel eğitim gereksinimi olan bireylerin bağımsız yaşama olasılığını en üst düzeye çıkarmayı hedefleyen,

• Bireysel olarak planlanan,

• Sistematik olarak uygulanan,

• Dikkatli biçimde değerlendirilen öğretim hizmetlerinin bütünüdür.

Özel eğitimle ilgili tanımlar

Zedelenme/sapma: Beyin zedelenmesi, kol kaybı

Yetersizlik: Yeterliliği sınırlandıran etken

Engel: Çevreyle etkileşim sonrası ortaya çıkan

problem

Risk altındaki çocuklar: Doğum ya da ev

koşullarından kaynaklı.

Kaynaştırma: Destek sağlanarak normal sınıflarda öğrenim görme

Özel eğitim destek hizmetleri: Kaynak oda, sınıf içi yardım, eğitim danışmanlığı.

Kaynak oda: Düzenlenen ortam.

En az kısıtlayıcı çevre: En fazla topluma ve okula katılacağı ortam.

Bireyselleştirilmiş eğitim programı: Bireye göre hazırlanmış plan vs.

Sınıflandırma Zihinsel

İşitsel

Görsel

Ortopedik

Sinir sistem zedelenmesi

Dil ve konuşma güçlüğü

Özel öğrenme güçlüğü

Birden fazla alanda yetersizlik

Duygusal uyum güçlüğü

Süreğen hastalık

Otizm

Sosyal uyum güçlüğü

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu

Üstün ve özel yetenek

Problemli davranışlar ve özel gereksinimli öğrenciler

Öğrencilerin sınıf ortamında etkili işlev görmesini engelleyen ve güvenliği tehlikeye sokan davranışlar

Öğrenmeye engel olan,

Sosyal ilişki ve etkileşimi engelleyen,

Çevreye zarar veren davranışlar.

Uygun olmayan davranışlar

Ders sırasında konuşma,

Kavga etme

Kalkma, dolaşma,

Küfür etme vs..

Zayıf çalışma becerileri

• Ödevleri tamamlamama,

• Yönergelere uymama,

• Dersi dinlememe vs….

Problemli davranışlarla baş etme yolları

1. Problemli davranışın tanımlanması

2. Problemli davranışların gözlenmesi ve kayıt edilmesi

3. Problemli davranışların kontrol edilmesi ve

4. Davranış değiştirme planının hazırlanması Uygulama programının izlenmesi

1. PROBLEMLİ DAVRANIŞIN TANIMLANMASI

• Yorum ve sonuç yerine tanım,

• Gözlenebilir, ölçülebilir somut tanım,

Tanım yanlış anlamalara yer vermez,

Tanım, davranış programını değerlendirmede kolaylık sağlar,

Tanım, davranışın ilgililerce gözlemlenmesinde tutarlılık sağlar

2. PROBLEMLİ DAVRANIŞLARIN GÖZLENMESİ VE

KAYIT EDİLMESİ

• Davranışın doğrudan gözlenmesi

• Davranış envanterleri

Davranışın doğrudan gözlenmesi

1. Gözlenecek davranışın belirlenmesi.

• Yüzde,

• sıklık (kaç dk kaç kez yaptı),

• süre (kaç dk sürdü),

• aralıklar (zaman aralığının kaçında ortaya çıktı)

2. Ölçüm sisteminin seçilmesi

• Davranışın özelliğine göre ölçüm sistemini seçme,

A. Kesin (olay, süre ve bekleme süresi) ve

B. Yaklaşık kayıt teknikleri (aralık kaydı ve zaman

örneklemesi)

Kesin kayıt teknikleri

• Olay kaydı: davranışın bir zaman dilimindeki kaydı (bir öğretim gününde kaç kez ayağa kalktı)

• Süre kaydı: davranışın süresinin kaydı (Aslı 10 dk ağladı, %)

• Bekleme süresi kaydı: yönerge ve savranışın gerçekleşmesi arasında geçen süre (yerine oturur musun?-oturdu. kaç dk geçti)

Yaklaşık kayıt teknikleri

• Zaman aralığı kaydı: Belli zaman aralığı, davranış gerçekleşti mi, gerçekleşmedi mi?

• Anlık zaman örneklemesi: Zaman aralığına bölme zamanın sonunda gözlem yapma

Anekdot kaydı

• Bireyin belirli bir ortam davranışları ve davranışlarının öncesi ve sonrasında yer alan olaylar kaydedilir.

davranış nedenlerinin belirlenmesinde etkilidir.

• İkinci tip ceza (istenmeyen bir davranışın sonucu olarak olumlu bir uyarıcı veya olumlu pekiştirecin kaldırılması)

3. Gözlemi kimin yapacağına ve gözlemin hangi sıklıkla yapılacağına

karar verme

• Başkasından yardım alma,

• Öğrenciye kayıt tutturma,

• Gözlem zamanını iyi ayarlama

4. Başlangıç verisi toplanması ve grafikle gösterilmesi

• Sınıfın doğal ortamından veri toplanması,

• En az beş gün,

• Grafikle gösterme.

3. PROBLEM DAVRANIŞLARIN KONTROL EDİLMESİ (problemli davranışlarla baş etme yolları)

A. Uygun davranışın arttırılması,

B. Problemli davranışın önlenmesi,

C. Bazı problemli davranışların hoş görülmesi,

D. Problem davranışları azaltma yöntemleri.

A. Uygun davranışın arttırılması,

• Pekiştirme ve pekiştireç türleri

• Pekiştirme, bir davranışı izleyen ve o davranışın ileride gerçekleşme olasılığını arttıran duruma denir.

Olumlu pekiştirme, davranışı hoşa giden, olumlu

ve davranışın yeniden ortaya çıkmasını sağlayan

bir olayın izlemesidir.

Gülümseme, onaylama, aferin, oyuncak para

Olumsuz pekiştirme, öğretmenin olumsuz

eleştirilerini almamak için ödevini yapma,

konuşmayı kızgın bakışlardan kurtulmak için

bırakma vs.

Pekiştireçler

• Birincil pekiştireç, yiyecek içecek gibi biyolojik gereksinimleri karşılama

• Sosyal pekiştireç, olumlu etkileşim; gülümseme, sarılma, övgü vs..

• Etkinlik pekiştireçleri, uğraşı yerine getirme; kitap okumak, öğretmene yardım etmek (premack ilkesi, en az hoşlandığından en çok hoşlandığına doğru sıralama)

• Simge pekiştireçler, başka bir pekiştireçle değiştirilen araçlar; 10 yıldız topla, sebest etkinlik yap.

Pekiştirme tarifeleri

• Sürekli pekiştirme-pekiştirmeme

• Oranlı pekiştirme; sabit ve değişken miktar

• Aralıklı pekiştirme; sabit ve değişken zaman

B. Problem davranışın önlenmesi

• Sınıf kurallarının belirlenmesi

• Sınıfın işleyişinin düzenlenmesi ve sınıfa açıklanması

• Sınıfın düzenlenmesi fiziksel yapısı

C. Bazı problem davranışlarının hoş görülmesi

• Görmezden gelme,

• İşaret etme,

• Çocuğa yaklaşma, günlük rutini takip etme,

• Dikkat dağıtan nesneleri ortadan kaldırma,

D. Problem davranışı azaltma yöntemleri (4 düzey)

1. Ayrımlı pekiştirme, bir davranışı azaltmak için pekiştirecin kullanılması (5 düzey)

a. Diğer davranışları ayrımlı pekiştirme, istenen davranış gözlem süresi boyunca hiç yapılmadığında, gözlem süresi sonunda ilk yapılan herhangi bir davranışın pekiştirilmesidir.

b. Alternatif davranışları ayrımlı pekiştirme, azaltılması amaçlanan uygun olmayan davranışın daha uygun biçiminin pekiştirilmesi.

c. Karşıt davranışları ayrımlı pekiştirme, fiziksel olarak uygun olmayan davranışla aynı anda olmayan davranışların pekiştirilmesidir.

d. Seyrek yapılan davranışları ayrımlı pekiştirme, davranışları yapma dozu önemlidir.

e. Sık yapılan davranışları ayrımlı pekiştirme, davranış

dağarcığında bulunan ancak yeterli sıklıkla ortaya çıkmayan davranışın pekiştirilmesi.

2. Sönme

• Davranışın sürdürülmesini sağlayan pekiştirecin kaldırılması

3. Hoşa giden uyaranı çekme, tepkinin bedeli (aldığı pekiştireçlerin geri alınması) ve mola (ödüllerden ve ödüllendirme olasılığında uzaklaşılması)

4. Hoşa gitmeyen uyaran verme, hoşa gitmeyen davranışı azaltmak için itici uyaran verme

4. DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME PLANI HAZIRLAMA VE UYGULANAN PROGRAMIN İZLENMESİ (problemli

davranışlarla baş etme yolları)

• A. Hedef davranışı belirleme • B. hedef davranışı tanımlamak, • C. Davranışla ilgili kayıt tutma • D. Hedef davranışla ilgili davranışsal amaç yazmak • E. Uygun pekiştireçleri belirleme • F. Kullanılacak tekniğe karar verme • G. Davranış değiştirme tekniği uygulamak • H. Uygulama sırasında kayıt tutmaya devam etmek • I. Karar vermek

Sınıf Yönetimi

VII. Hafta

BÖLÜM-13

Çağdaş Gelişmelerin Sınıf Yönetimine Etkisi

Yrd. Doç. Dr. Sabri Güngör

• Ekonomik – Gelir düzeyleri

– Meslekler

• Sosyal – Aile yapısı

– Kentlileşme

• Teknolojik – İnternet

– Akıllı tahta, tablet

• Tarım toplumu

• Sanayi toplumu

• Bilişim toplumu

– Sanal sınıflar

– Sosyal paylaşım siteleri

– İnternet bağımlılığı

• Medya

– İkna

– Propaganda

– Televizyon bağımlılığı

– Medya okur-yazarlığı

• Küreselleşme

– Ekonomik

– Siyasal

– Bilimsel

– Kültürel

• Toplumsal sorunlar