M Đ UỞ Ầ
- Lý do chọn đề tài
Ả rập Saudi là một trong những quốc gia có vị thế kinh tế khá cao trên trường
quốc tế. Ngân hàng thế giới (WB) đã đánh giá đây là cường quốc kinh tế mạnh nhất
trong thế giới Ả rập. Vương quốc này hiện sở hữu trữ lượng dầu mỏ lớn nhất thế
giới (khoảng 260 tỷ thùng). Bên cạnh đó Ả rập Saudi được biết đến như là cái nôi
của Hồi giáo. Chính vì vậy, nó không chỉ có một tầm ảnh hưởng rất sâu rộng cả về
kinh tế lẫn tôn giáo trong thế giới Ả rập mà còn có ảnh hưởng lớn đối với thế giới.
Nền kinh tế Ả rập Saudi bị chi phối hoàn toàn bởi đức tin tôn giáo. Chính vị vậy, nó
đã tạo nên một nền kinh tế với những sắc thái, đặc thù riêng biệt. Do đó, việc tìm
hiểu và nghiên cứu về đất nước này là vấn đề rất cần thiết đối với các nước trên thế
giới nói chung và Việt Nam nói riêng.
Sau 10 năm đặt quan hệ ngoại giao, Việt Nam và Ả rập Saudi đã đạt được
kim ngạch xuất nhập khẩu rất lớn (415.93 triệu USD 6 tháng đầu năm 2011). Qua
đó, có thể thấy được Ả Rập là một trong những thị trường đầy tiềm năng đối với các
doanh nghiệp Việt Nam, nhất là trong thời gian gần đây, Ả Rập đang thực hiện
chính sách hướng đông nhằm vào thị trường châu Á. Tuy nhiên, hiện nay thị trường
này vẫn còn rất mới mẻ đối với hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam, kể cả các doanh
nghiệp đã từng xuất khẩu sang Ả Rập cũng không hiểu rõ về thị trường này. Điều đó
khiến cho chúng ta gặp rất nhiều khó khăn trong quả trình hợp tác với các doanh
nghiệp Ả Rập.
Từ những lý do trên, việc đi sâu nghiên cứu Ả rập Saudi sẽ giúp các doanh
nghiệp rất nhiều trong việc hợp tác làm ăn và đẩy mạnh hoạt động xuất, nhập khẩu
hướng đến thị trường này cũng như để thắt chặt thêm mối quan hệ giữa Việt Nam và
Ả rập Saudi trong tương lai.
- Mục đích nghiên cứu:
Thông qua những nghiên cứu về điều kiện địa lý, kinh tế văn hóa của Ả rập
Saudi để giúp chúng ta có thêm những kiến thức cần thiết về địa lý, văn hóa, xã hội,
kinh tế cũng như con người của đất nước Ả Rập Saudi làm tài liệu cho quá trình học
tập, nghiên cứu thị trường nhằm tìm ra những lợi thế so sánh trong quan hệ thương
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
mại hợp tác, sản xuất – kinh doanh, xuất khẩu giữa Việt Nam và Ả rập Saudi nhằm
giúp các doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả hơn với Ả rập Saudi.
- Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: vương quốc Ả rập Saudi
Phạm vi nghiên cứu: địa lý, kinh tế và văn hóa Ả rập Saudi
- Phương pháp nghiên cứu
Chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu đề tài này bằng các phương pháp duy vật
biện chứng, so sánh, tổng hợp, phân tích, thống kê, …
Do thời gian và kiến thức nghiên cứu có hạn nên bài tiếu luận không thể
tránh khỏi những thiếu sót, mong cô thông cảm để bài tiểu luận được hoàn chỉnh
hơn.
SAUDI ARABIA 2
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
I. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN
1. Vị trí:
Trung Đông (trên bán-đảo Ả-rập) giữa Nam Á và Bắc Phi; phía Bắc giáp
Jordan và Irắc; phía Nam giáp Yêmen và Ôman; phía Tây giáp Biển Đỏ; phía Đông
trông ra Vịnh Péc-xích (có biên giới với Cô-oét, Ba-ren và Ê-mi-rat.
Biên giới: Tổng cộng: 4.431 km
Biên giới quốc gia: Iraq 814 km, Jordan 744 km, Kuwait 222 km, Oman 676
km, Qatar 60 km, UAE 457 km, Yemen 1.458 km
Đường bờ biển: 2640 km.
SAUDI ARABIA 3
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Ả Rập chiếm một vị trí chiến lược, với các cửa biển nối ba lục địa châu Á,
châu Phi và châu Âu, có tiềm năng lớn trong việc cung cấp các dịch vụ quá cảnh
bằng đường biển, đường không và đường bộ, cũng như xuất khẩu hàng hóa , rất
thuận lợi cho sự phát triển kinh tế đất nước. Đường bờ biển rộng lớn giáp Vịnh Ba
Tư và Biển Đỏ cung cấp đòn bẩy về vận chuyển (đặc biệt là dầu thô) thông qua Vịnh
Ba Tư và Kênh đào Suez.
2. Địa hình:
Sa mạc chiếm phần đáng kể diện tích (95%), trong đó Bubel Hali là sa mạc
cát lớn nhất thế giới. Sa mạc Ả rập chạy về phía tây và thấp dần về phía đồng bằng
ven biển Đỏ. Ở phía tây nam núi vượt cao lên, sườn núi phủ đầy thực vật. Do độ
nóng cao và khí hậu quá khô nên ở Ả Rập Xê út không có sông và hồ cố định.
Điểm thấp nhất: 0 m Vịnh Ba Tư.
Điểm cao nhất: Jabal Sawda 3.133 m.
Diện tích: 2,149,690 km2, Ả Rập Xê út là đất nước lớn thứ 3 châu Á.
3. Khí hậu
Ả rập Xê út thuộc vùng khí hậu sa mạc, khô. Lượng mưa trung bình hàng
năm xấp xỉ 100mm, ở vùng núi 400mm. Nhiệt độ cao nhất vào mùa hè ở miền Trung
SAUDI ARABIA 4
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
là 500C, thấp nhất là 300C; mùa đông khoảng 190C, vào ban đêm có thể xuống dưới
00C. Phía Đông và phía Tây: Nhiệt độ cao nhất là 40 độ C, thấp nhất là 320C; Mùa
đông nhiệt độ vào khoảng 170C – 300C.
Sa mạc khô với khí hậu khắc nghiệt nhất, đất đai sa mạc cát phần lớn không
có người ở. Đa phần các vùng trong nước, thực vật chỉ gồm cỏ dại, các loại cỏ chịu
hạn và cây bụi. Các loài động vật gồm dê rừng, khỉ đầu chó, chó sói và linh cẩu ở
các cao nguyên. Những loài chim nhỏ sống quanh các ốc đảo. Vùng ven Biển Đỏ,
đặc biệt là các dải san hô có hệ động vật biển phong phú.
Thiên tai: thường xuyên xảy ra bão cát. Các Shamal, gió bão cát từ sa mạc
phía bắc, là thường xuyên nhất vào đầu mùa hè và có thể thổi nhiều ngày liền với
vận tốc 25-30 dặm một giờ.
Ả Rập Saudi có đường bờ biển dài 2.640 kilômét (1.640 dặm).
4. Tài nguyên:
Dầu mỏ, khí đốt, quặng sắt, vàng, đồng, coban.
Trữ lượng dầu mỏ ở đây chiếm hơn 1/4 của thế giới (khoảng 260 tỷ thùng -
lớn nhất thế giới).
- Nước
Ả-rập Xê-út là một đất nước sa mạc không có sông hoặc hồ tự nhiên và
lượng mưa rất ít. Nước khan hiếm và rất có giá trị, cùng với sự tăng trưởng nhanh
chóng của đất nước, nhu cầu về nước đang gia tăng. do đó,
Ả rập Saudi đã sáng tạo để cung cấp đủ nước hỗ trợ sự phát triển của mình.
Tất cả các vấn đề nước được xử lý do Bộ Nước và Điện.
Tầng chứa nước ngầm là nguồn cung cấp chính của các nước Ả-rập Xê-út.
Đó là những hồ chứa rộng lớn dưới lòng đất. Trong những năm 1970, chính phủ đã
tiến hành một nỗ lực lớn để xác định vị trí và vẽ bản đồ các tầng ngậm nước và ước
tính khả năng của chúng. Kết quả là, vương quốc đã có thể khoan hàng chục ngàn
giếng sâu để sử dụng cả thành thị và nông nghiệp.
SAUDI ARABIA 5
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Một nguồn khác là nước biển. Điều này được thực hiện qua việc khử muối,
một quá trình sản xuất nước uống từ nước biển, nước lợ. Ả-rập Xê-út là nước sản
xuất nước khử muối lớn nhất thế giới.
Tổng công ty Chuyển đổi Nước Saline (SWCC) có 27 trạm khử muối sản
xuất hơn ba triệu mét khối nước uống một ngày. Các nhà máy này cung cấp hơn
70% nước sử dụng ở các thành phố, cũng như một phần khá lớn nhu cầu của ngành
công nghiệp. Đó cũng là một nguồn chính của máy phát điện.
Các đập nước được sử dụng để giữ nước bề mặt sau khi lũ quét thường
xuyên. Hơn 200 đập nước thu thập khoảng 16 tỷ mét khối dòng chảy hàng năm vào
các hồ chứa. Những con đập này chủ yếu được đặt tại Jizan Wadi, Wadi Fatima,
Wadi Bisha và Najran. Nước này được sử dụng chủ yếu cho nông nghiệp và được
phân phối thông qua hàng ngàn dặm kênh mương thủy lợi tới vùng đất rộng lớn màu
mỡ trước đây bỏ hoang.
Một nguồn nữa là việc sử dụng nước tái chế. nhằm mục đích tái chế 40%
nước được sử dụng cho khu vực thành thị. Các nhà máy tái chế đã được xây dựng
tại Riyadh, Jeddah và các đô thị lớn trung tâm công nghiệp khác. Nước tái chế được
sử dụng cho việc tưới tiêu các cánh đồng và các khu đô thị.
5. Môi trường:
Môi trường - vấn đề hiện nay ở đất nước này là: sa mạc hóa, cạn kiệt tài
nguyên nước ngầm; ô nhiễm ven biển từ sự cố tràn dầu. Ả rập Saudi đã ký các điều
ước quốc tế về: Đa dạng sinh học, biến đổi khí hậu, Nghị định thư Kyoto, sa mạc
hoá, các loài nguy cấp, chất thải nguy hại, Luật biển, tầng Ozone.
II. CHÍNH TRỊ:
SAUDI ARABIA 6
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Tên đầy đủ Vương quốc Ả rập Saudi
Thủ đô Riyadh
Quốc khánh 23/9/1932
Hiến pháp: là kinh Cô-ran.
1. Lịch sử
Ngoại trừ một vài thành phố lớn và các ốc đảo, khí hậu khắc nghiệt trong lịch
sử đã ngăn chặn sự định cư tại bán đảo Ả Rập. Cư dân của các nền văn hóa khác
nhau đã sống ở bán đảo trong một khoảng thời gian hơn 5.000 năm. Nền văn hóa
Dilmun, dọc theo bờ biển vùng Vịnh, trong thời kì của người Sume và Ai Cập cổ
đại, hầu hết các đế quốc của thế giới cổ đại giao dịch với các quốc gia đang tồn tại
trên bán đảo, nằm dọc theo tuyến đường thương mại quan trọng.
Nhà nước Saudi được thành lập ở trung tâm Arabia trong khoảng 1750. Một
lãnh đạo địa phương, Muhammad bin Saud, gia nhập lực lượng với một nhà cải cách
Hồi giáo, Muhammad Abd Al-Wahhab, để tạo ra một thực thể chính trị mới. Trong
hơn 150 năm tiếp theo, vận mệnh của gia đình Saud lên xuống nhiều lần trong các
cuộc tranh chấp với Ai Cập, Đế chế Ottoman, và các dòng họ khác về quyền kiểm
soát trên bán đảo Ả Rập. Vương quốc Saudi hiện tại được thành lập bởi vua Abdul
Aziz Al Saud. Năm 1902, Abdul Aziz chiếm lại Riyadh, kinh đô cổ của triều đại Al
Saud, từ gia đình Al-Rashid đối thủ. Tiếp tục cuộc chinh phục của ông, Abdul Aziz
chinh phục Al-Hasa ở phía đông, phần còn lại của khu vực trung Nejd, và sau đó là
Hijaz (dọc theo bờ Biển Đỏ) từ năm 1913 đến 1926. Năm 1932, Abdul Aziz tuyên
bố các khu vực này thống nhất thành Vương quốc Ả-rập Xê-út.
Biên giới với Jordan, Iraq và Kuwait đã được thiết lập bởi một loạt các điều
ước quốc tế đàm phán trong những năm 1920, với hai "khu vực trung lập" - một với
Iraq và một với Kuwait. Khu trung lập Saudi- Kuwait đã được phân chia vào năm
1971, mỗi bang tiếp tục chia sẻ các nguồn tài nguyên dầu khí của khu vực trước đây
như nhau. Dự kiến thỏa thuận về phân vùng khu vực trung lập Saudi-Iraq đã đạt
được trong năm 1981, và việc phân vùng đã được hoàn tất năm 1983. Biên giới phía
Nam của đất nước với Yemen được xác định theo quy định của Hiệp ước Taif năm
SAUDI ARABIA 7
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
1934, kết thúc một cuộc chiến tranh biên giới ngắn ngủi giữa hai nước. Điều ước
quốc tế Tháng 6 năm 2000 tiếp tục khoanh định các phần của ranh giới với Yemen.
Các vị trí và trạng thái của biên giới giữa Saudi Arabia với United Arab Emirates
vẫn chưa được thỏa thuận hoàn toàn, biên giới trên thực tế dựa trên một thỏa thuận
năm1974. Biên giới giữa Saudi Arabia và Quatar đươc giải quyết vào tháng 3 năm
2001.
Vua Abdul Aziz chết vào năm 1953 và con trai cả của ông, Saud, đã trị vì 11
năm. Năm 1964, Saud thoái vị để ủng hộ người em cùng cha của mình, Thái tử
Faisal, người đã từng là thủ tướng và bộ trưởng Bộ ngoại giao. Bởi vì những khó
khăn tài chính, vua Saud,vào năm 1958, đã phải giao quyền điều hành cho Chính
phủ Saudi Faisal mà đại biểu là Thủ tướng, sau một thời gian ngắn, ông đã lấy lại
quyền kiểm soát từ chính phủ trong 1960-1962. Trong tháng 10 năm 1962,, Faisal
vạch ra một chương trình cải cách rộng rãi, nhấn mạnh phát triển kinh tế. Faisal
được công bố trở thành vua vào năm 1964 bởi các thành viên gia đình hoàng gia và
các nhà lãnh đạo tôn giáo cao cấp, Faisal cũng tiếp tục làm thủ tướng. Thực hành
này đã được tuân thủ bởi những vị vua tiếp theo.
Khi cuộc nội chiến nổ ra năm 1962 giữa Yemen bảo hoàng và cộng hòa, lực
lượng Ai Cập vào Yemen để hỗ trợ chính phủ cộng hòa mới, trong khi Ả-rập Xê-út
ủng hộ bảo hoàng. Căng thẳng giảm xuống chỉ sau năm 1967, khi Ai Cập rút quân
khỏi Yemen.
Lực lượng Saudi đã không tham gia vào chiến tranh (Ả Rập-Israel) vào ngày
6 tháng 6 năm 1967, nhưng chính phủ sau đó cung cấp các khoản trợ cấp hàng năm
cho Ai Cập, Jordan, và Syria để hỗ trợ nền kinh tế của họ. Trong cuộc chiến tranh Ả
Rập-Israel năm 1973, Ả-rập Xê-út tham gia tẩy chay dầu của Hoa Kỳ và Hà Lan. Là
1 thành viên sáng lập của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), Saudi
Arabia đã tham gia với các nước thành viên khác trong việc tăng giá dầu trung bình
bắt đầu vào năm 1971. Sau cuộc chiến tranh năm 1973, giá dầu đã tăng đáng kể, làm
tăng sự giàu có và ảnh hưởng chính trị của Saudi Arabia.
Năm 1975, vua Faisal bị ám sát bởi một người cháu. Faisal đã được kế tục
bởi người anh em của ông Khalid là vua và Thủ tướng Chính phủ; anh em của họ,
SAUDI ARABIA 8
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Hoàng tử Fahd được phong làm Thái tử và Phó Thủ tướng Chính phủ. Vua Khalid
trao quyền cho Thái tử Fahd để giám sát nhiều khía cạnh của công việc trong chính
phủ trong nước và quốc tế. Kinh tế tiếp tục phát triển nhanh chóng dưới thời vua
Khalid, và vương quốc đảm nhận một vai trò có ảnh hưởng nhiều hơn trong chính trị
khu vực, các vấn đề kinh tế và tài chính quốc tế.
Tháng sáu năm 1982, vua Khalid chết, Fahd trở thành vua và Thủ tướng
Chính phủ. Một người anh em khác, Hoàng tử Abdullah, Tư lệnh Lực lượng Cảnh
sát quốc gia Saudi, được phong Thái tử và Phó Thủ tướng Chính phủ thứ nhất.
Hoàng tử Sultan, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Hàng không, đã trở thành Phó Thủ
tướng Chính phủ thứ hai. Nền kinh tế Ả Rập Saudi điều chỉnh doanh thu dầu mỏ
giảm mạnh do giá dầu giảm toàn cầu. Saudi Arabia hỗ trợ vận tải biển trung lập
trong vùng Vịnh trong suốt thời gian của cuộc chiến tranh Iran-Iraq. Vua Fahd đã
góp một phần quan trọng trong việc mang lại thỏa thuận ngừng bắn Tháng Tám năm
1988 giữa Iraq và Iran và tăng cường sức mạnh của Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh
(GCC), một nhóm sáu quốc gia Ả Rập vùng Vịnh có mục đích thúc đẩy hợp tác kinh
tế khu vực và phát triển hòa bình.
Vua Fahd đã đóng một vai trò quan trọng trước và trong chiến tranh vùng
Vịnh, góp phần củng cố liên minh của các lực lượng chống Iraq và xác định các hoạt
động như là một nỗ lực đa phương để thiết lập lại chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ
Kuwait. Hoạt động như một phát ngôn viên cho liên minh, vua Fahd đã kéo gần
GCC với phương Tây, các đồng minh Ả Rập, cũng như các nước trung lập ở châu
Phi và các nền dân chủ đang nổi lên của Đông Âu. Ông đã sử dụng ảnh hưởng của
mình với hai nhà thờ Hồi giáo Thánh Linh để thuyết phục các quốc gia Ả Rập và
Hồi giáo khác tham gia liên minh.
Vua Fahd bị đột quỵ hồi tháng 11 năm 1995. Từ năm 1997, Thái tử Abdullah
đã chịu trách nhiệm điều hành chính phủ. Vua Fahd chết vào ngày 01 tháng 8 năm
2005, Abdullah trở thành vua. Hoàng tử Sultan, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Hàng
không, trở thành Thái tử và Phó Thủ tướng Chính phủ cho đến khi ông qua đời vào
tháng 10 năm 2011. Kế tục ông là Bộ trưởng Bộ Nội vụ Hoàng tử Naif bin
Abdulaziz. Hoàng tử Salman bin Abdulaziz đã trở thành Bộ trưởng Bộ Quốc phòng
mới. Kể từ khi lên ngôi, vua Abdullah đã tiếp tục theo đuổi một chương trình cải
SAUDI ARABIA 9
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
cách xã hội, kinh tế và chính trị. Trong tháng 9 năm 2009, ông khánh thành Trường
Đại học Khoa học và Công nghệ Vua Abdullah (KAUST), tổ chức nghiên cứu cấp
sau đại học và là trường đại học hợp tác giáo dục đầu tiên của Saudi Arabia. Năm
2011, ông đã ban hành nghị định của hoàng gia thiết lập một mức lương tối thiểu và
thành lập một ủy ban chống tham nhũng mới. Trong tháng 9 năm 2011, Vua
Abdullah đã mở Đại học công chúa Nora bint Abdulrahman 60.000 sinh viên,
trường đại học dành cho phụ nữ lớn nhất trên thế giới.
Từ thế kỷ thứ VII, Môhamét đã thống nhất bán đảo Ả rập và những
người kế tục ông đã chinh phục các vùng đất từ Đại Tây Dương đến Ấn
Độ. Sau nhiều năm đấu tranh giành thống nhất các tiểu Vương quốc trên
bán đảo Ả rập, năm 1927 Vương quốc Ả rập Xê út tuyên bố độc lập.
2. Thể chế nhà nước
Ả-rập Xê-út là quốc gia phong kiến thần quyền, không có các thiết chế
chính trị chính thức cũng như các bang phái.
Cơ quan hành pháp: Đứng đầu nhà nước và Chính phủ là Quốc vương. Hiến
pháp qui định ngôi Quốc vương được cha truyền con nối.
(Quốc vương Abdullah)
Cơ quan lập pháp: Hội đồng tư vấn bao gồm 90 thành viên. Chủ tịch Hội
đồng do Quốc vương bổ nhiệm theo nhiệm kỳ 4 năm.
SAUDI ARABIA 10
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
a. Đối nội :
Ả-rập Xê –út theo chế độ quân chủ chuyên chế. Thiết chế nhà nước cơ bản là
Hoàng gia của dòng họ Xê-út.
Giới tăng lữ Hồi giáo (dòng Sunni) có ảnh hưởng rất lớn trong hệ thống chính
trị và xã hội.
Năm 1953, Quốc vương lập ra Hội đồng Bộ trưởng do Thủ tướng đứng đầu.
Thủ tướng và các thành viên chính phủ do Quốc vương chỉ định và chịu trách nhiệm
trước Quốc vương. Sau khi Quốc vương Abdallah nắm quyền điều hành đất nước từ
năm 2005, Ả-rập Xê-út đã có một số bước tiến nhỏ theo hướng dân chủ hoá xã hội,
cải thiện bình đẳng giới, ưu tiên phát triển kinh tế...
Cơ quan lập pháp: Hội đồng Shura (hay còn gọi là Hội đồng Tư vấn) được
thành lập từ năm 1927, và sau 4 lần thay đổi qua các đời Quốc Vương, hiện nay Hội
đồng Shura bao gồm 12 ủy ban và 150 thành viên (trong đó có 06 nữ). Toàn bộ các
thành viên Hội đồng do Quốc vương bổ nhiệm với nhiệm kỳ 04 năm. Chủ tịch Hội
đồng hiện nay là Tiến sỹ Áp-đu-la bin Mô-ham-mét bin I-bờ-ra him An Xa-ích
(Abdullah Bin Mohamed Bin Ibrahim Al Shaikh).
Hội đồng có thẩm quyền đệ trình các dự luật để Nội các thông qua; xem
xét và chỉnh sửa các dự thảo luật và yêu cầu các Bộ trưởng (không phải là thành
viên hoàng tộc) giải thích chính sách. Cuối năm 2003, Hội đồng Shura chính thức
trở thành thành viên của Liên minh Nghị viện Quốc tế.
Đơn vị hành chính:
Ả Rập Saudi được chia thành 13 tỉnh (manatiq, số ít – mintaqah).
SAUDI ARABIA 11
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
1. Al Bahah
2. Al Hudud ash Shamaliyah
3. Al Jawf
4. Al Madinah
5. Al Gassim
6. Ar Riyad
7. Ash Sharqiyah
8. ‘Asir
9. Ha’il
10. Jizan
11. Makkah
12. Najran
13. Tabuk
Các thành phố lớn
Riyadh (Thủ đô của Ả Rập Saudi)
Mecca (Thành phố linh thiêng nhất của Đạo Hồi)
Medina (Thành phố linh thiêng thứ hai của Đạo Hồi)
Jeddah (Thủ đô thương mại của Ả Rập Saudi)
Dammam (Thủ đô dầu khí của Ả Rập Saudi)
b. Đối ngoại:
Ả-rập Xê-út có ảnh hưởng lớn trong thế giới Hồi giáo (dòng Sunni), đặc biệt
trong Liên đoàn Ả-rập và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh; tích cực tham gia giải quyết
các vấn đề tại Trung Đông (I-xra-en – Pa-le-xtin, Li-băng, Xi-ri..).Ả rập Xê út thi
hành chính sách đối ngoại thân Mỹ và Phương Tây. Trong chiến tranh Iran – Irắc, Ả
rập Xê út đứng về phía I rắc chống Iran. Khi I rắc xâm lược Cô-oét, Ả rập Xê út ủng
hộ Cô-oét chống I rắc. Ả rập Xê-út là nơi trú ngụ của hoàng gia Co-oét và là nước
trực tiếp tham gia lực lượng đa quốc gia đánh I rắc. Do cần tập trung chống I rắc,
SAUDI ARABIA 12
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Ảrập Xê- út đã cải thiện quan hệ với Iran (lập quan hệ ngoại giao ngày 17/3/1991) .
Tuy nhiên, cáo buộc âm mưu đánh bom Đại sứ Ả-rập Xê-út tại Mỹ liên quan tới Iran
đã khiến quan hệ giữa hai cường quốc Hồi giáo đứng bên bờ vực khủng hoảng mới,
sau nhiều thập kỉ "bằng mặt, không bằng lòng".
Sau sự kiện 11/9/2001, Ả-rập Xê-út, một mặt vẫn coi quan hệ với Mỹ là trụ
cột cơ bản song mặt khác cũng đã tiến hành một số bước đi theo hướng đa phương
hoá (cải thiện quan hệ với Nga; đẩy mạnh chính sách hướng Đông (với Trung Quốc,
Ấn Độ, ASEAN v.v…), đa dạng hoá chính sách đối ngoại (chú trọng hơn tới nội
dung ngoại giao kinh tế).
Ả rập Xê út là thành viên của Liên hợp quốc, Tổ chức các nước xuất khẩu
dầu mỏ (OPEC), Liên đoàn các nước Hồi giáo (OIC), Hội đồng hợp tác Vùng Vịnh
(GCC), ILO, UNCTAD, UNESCO, UNIDO. Tháng 12/2005, Ả rập Xê út chính
thức trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO).
Ả-rập Xê-út dẫn đầu thế giới tỷ trọng ngân sách quốc phòng
Theo báo cáo mới nhất về cán cân quân sự từ Viện nghiên cứu chiến lược
quốc phòng thế giới (IISS), chỉ tính riêng ngân sách quốc phòng của chính phủ Mỹ
đã chiếm hơn 60% tổng số với 693 tỷ USD. Tuy nhiên, nếu so sánh theo tỷ trọng
ngân sách dành cho quốc phòng trong tổng thể nền kinh tế mỗi nước thì Ả-rập Xê-út
mới là quốc gia dẫn đầu. Nước này chi tiêu tới 10% GDP cho ngân sách quốc
phòng, gấp đôi Mỹ.
SAUDI ARABIA 13
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
III. KINH TẾ .
1. Tổng quan về nền kinh tế.
Ả Rập Saudi có nền kinh tế phụ thuộc vào dầu lửa, chính phủ điều hành hầu
hết các hoạt động kinh tế lớn. Ả Rập Saudi sở hữu 25% tổng trữ lượng dầu của thế
giới, là nước xuất khẩu dầu lửa lớn nhất thế giới, dẫn đầu trong khối OPEC. Nhưng
ngoài việc chú trọng phát triển kinh tế công nghiệp, Ả Rập Saudi cũng phát triển và
xây dựng tốt các ngành kinh tế khác.
- Nông nghiệp: Sản phẩm nông nghiệp gồm: lúa mỳ, lúa mạch, cà chua, khoai
tây, dưa hấu, chà là, các loại quả thuộc họ cam quýt, thịt cừu, gà, trứng, sữa.
- Công nghiệp: Sản xuất dầu thô, lọc dầu, hóa dầu cơ bản, amoniac, khí công
nghiệp, hydroxit natri (caustic soda), xi măng, phân bón, nhựa, kim loại, sửa chữa
tàu thương mại, sửa chữa máy bay thương mại, xây dựng
Theo Tổng công ty Tài chính Quốc tế (IFC), Vương quốc Ả-rập Xê-út được
đánh giá là 1 trong 13 quốc gia kinh tế cạnh tranh nhất trên thế giới.
Trong những năm qua, GDP tăng trưởng khá. Mức thu nhập bình quân cũng
được cải thiện đáng kể. Lạm phát ở mức thấp, từ 5 – 6%.
Với thế mạnh về dầu và khí tự nhiên, Ả Rập Xê- út luôn xuất siêu. Xuất khẩu
tăng mạnh trong 2 năm 2010 và 2011.
GDP theo PPP: $622.5 tỷ (2010)
SAUDI ARABIA 14
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
GDP/đầu người : $24,200 (2010)
Tốc độ tăng trưởng GDP : 3.7% (2011)
Cơ cấu GDP theo cấu trúc ngành:
Tỷ lệ lạm phát: 5.4% (2010 est.)
Nợ nước ngoài: $80.95 billion (31/12/ 2010 est.)
Tiền tệ: Đồng Riyal Arập Xêút.
Tỷ giá 1 usd = 3,75 Riyal (năm 2010)
Thu chi ngân sách: Thu: $197.3 tỷ
Chi: $167.1 tỷ (2010 est.)
Kim ngạch XNK:
Xuất khẩu: $237.9 tỷ (2010 est.)
Các mặt hàng xuất khẩu chính: dầu khí, 90% các sản phẩm dầu khí
Kim ngạch xuất khẩu của Ả Rập sang các thị trường chính
SAUDI ARABIA 15
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
- Bạn hàng chính : Nhật 15.4%, Trung Quốc 12.5%, Mỹ 12.3%, Hàn
Quốc 10.4%, Ấn Độ 7.7%, Singapore 4.3% (2009)
Nhập khẩu: $88.35 tỷ (2010 est.)
- Các mặt hàng nhập khẩu chính: máy móc thiết bị, thực phẩm, hóa chất, ô
tô, dệt may.
- Bạn hàng chính: Mỹ 12.8%, Trung Quốc 10.6%, Đức 8.1%, Nhật
6.4%, Anh 4.9%, Hàn Quốc 4.6%, Ấn Độ 4.4%, Pháp 4.2%, Ý 4%
(2009)
Chính phủ đã tiến hành cải cách kinh tế thông qua các kế hoạch trung và dài
hạn. Nhờ đó, tạo động lực cho đa dạng hóa nền kinh tế và mở rộng vai trò của khu
vực kinh tế tư nhân. Chính phủ cũng khuyến khích phát triển các ngành công nhiệp
như hóa chất, hóa dầu và nhựa.
Các gói kích thích tài chính mà vua Abdullah công bố đầu năm 2011 trị giá
130 tỷ USD đã góp phần tăng chi tiêu xã hội, tăng lương và trợ giúp cho những
người không có việc làm.
2. Kinh tế Công nghiệp
Nền kinh tế công nghiệp của Ả - rập Saudi có thế mạnh từ việc khai thác dầu
mỏ. Dầu khí khu vực chiếm khoảng 45% thu ngân sách, 55% GDP, và 90% thu nhập
xuất khẩu. Khoảng 40% GDP đến từ khu vực tư nhân. Khoảng năm và một nửa triệu
lao động nước ngoài đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế Ả Rập Saudi, ví
dụ, trong lĩnh vực dầu và dịch vụ. Chính phủ đang khuyến khích tăng trưởng khu
vực tư nhân để giảm bớt sự phụ thuộc vào dầu mỏ của vương quốc và tăng cơ hội
việc làm cho người dân Saudi. Chính phủ đã bắt đầu cho phép khu vực tư nhân và sự
tham gia của nhà đầu tư nước ngoài trong thế hệ năng lượng và các lĩnh vực viễn
thông. Là một phần của nỗ lực thu hút đầu tư nước ngoài và đa dạng hóa nền kinh tế,
Ả-rập Xê-út gia nhập WTO vào năm 2005 sau nhiều năm đàm phán. Với doanh thu
dầu cao, cho phép chính phủ gửi thặng dư ngân sách lớn, Riyadh đã có thể để thúc
đẩy đáng kể chi tiêu cho giáo dục và đào tạo nghề, phát triển cơ sở hạ tầng, và tiền
lương của chính phủ.
SAUDI ARABIA 16
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Trong những năm 90 của thế kỷ trước, Ả Rập Xê út đã trải qua một thời kỳ
khó khăn khi nguồn thu từ dầu mỏ giảm sút và tốc độ gia tăng dân số ở mức cao.
Thu nhập trên đầu người đã giảm từ $25.000 năm 1980 xuống $8.000 năm 2003,
tăng so với $7.000 năm 1999. Sự sụt giảm nguồn thu nhập trên đầu người sau khi đã
bù lạm phát đạt mức kỷ lục, ở mức chưa từng xảy ra ở bất cứ nước nào trong lịch sử.
Năm 2003 giá dầu tăng tới mức cao kỷ lục 40 đến 50 dollar, mở đầu thời kỳ
bùng nổ dầu khí thứ hai. Nhờ vậy, nguồn thu từ dầu khí của Ả Rập Xê út đã tăng
SAUDI ARABIA 17
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
ngoạn mục. Thặng dư của họ đã vượt $28 tỷ (110SR tỷ) năm 2005.Tadawul (Chỉ số
thị trường chứng khoán Ả Rập Saudi) kết thúc năm 2004 tăng kỷ lục 76.23% tới gần
4437.58 điểm. Nguồn vốn tăng tới 110.14% so với năm trước đó ở mức $157.3 tỷ
(589.93SR tỷ), khiến nó trở thành thị trường chứng khoán lớn nhất Trung Đông.
Để đa dạng hóa nền kinh tế, Ả Rập Xê út đã xây dựng một thành phố mới ở
bờ biển phía tây với khoản đầu tư vượt quá 26.6 tỷ dollars. Thành phố được đặt tên
là "Thành phố Công nghiệp Vua Abdullah" nằm gần thành phố công nghiệp al-
Rabegh phía bắc Jeddah. Thành phố mới, với công việc xây dựng được bắt đầu tiến
hành từ tháng 12, 2005, gồm một bến cảng, lớn gấp mười lần cảng lớn nhất thế giới
-Rotterdam- có thể tiếp nhận những tàu thủy khổng lồ cũng như một vùng công
nghiệp dành cho lĩnh vực hóa dầu, dược phẩm và nghiên cứu. Thành phố này sẽ trải
dài 35km dọc theo bờ biển, gồm cả một thành phố giáo dục, một khu du lịch và một
trung tâm chứng khoán.
Năm 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Dự trữ đã được chứng minh
262.7 264.3 264.2 264.3 264.2 264.1 264.6
Dự trữ dầu của Saudi Arabia đã được chứng minh (ngàn triệu thùng)
Tài nguyên khoáng sản và khai thác mỏ
Khảo sát địa chất và thăm dò khoáng sản đã tiết lộ, ngoài trữ lượng dầu dự
trữ, Vương quốc Saudi Arabia sở hữu trữ lượng lớn các loại khoáng sản khác nhau,
bao gồm cả đồng, bauxite, vàng , sắt, chì, bạc, thiếc và một số khoáng sản phi kim
loại .
Ngày 23 tháng 3 năm 1997, để phối hợp các dự án và phát huy hiệu quả trong
ngành công nghiệp khai thác mỏ, Công ty khai thác mỏ Ả Rập Saudi (Maadin) được
thành lập, với vốn ban đầu là hơn 1tỷ USD. Maadin chịu trách nhiệm điều chỉnh
thăm dò khoáng sản và giám sát tiến trình khai thác. Dự án khai thác được sự cho
phép của Chính phủ. MAADIN đã thu được giấy phép thăm dò tại các mỏ vàng.
Wadi Bidah, Al-Hajar, Ad-Duwaihi, Samran, Sheban, Zalm và Hamdah, quặng phốt
phát ở Wadi Al Sarhan và Turaif, magiê tại Zargat, Jabal Abt và Jabal Al Rukham,
SAUDI ARABIA 18
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
kẽm ở Al Khnaiguiyah, cũng như giấy phép thăm dò kim loại công nghiệp tại Jabal
Sodah.
3. Kinh tế nông nghiệp.
Kinh tế nông nghiệp của Ả Rập Saudi không mang tính quyết định như công
nghiệp nhưng nó đóng một vai trò quan trọng trong cơ cấu kính tế của Ả Rập Saudi.
Mặc dù điều kiện môi trường không lý tưởng, nhưng Ả-rập Xê-út đã luôn coi trọng
lĩnh vực nông nghiệp và ưu tiên phát triển trong các kế hoạch khác nhau. Trong đó
có an ninh lương thực, đa dạng hóa các cơ sở sản xuất và giảm thiểu sự phụ thuộc
vào dầu mỏ. Chính sách của chính phủ và các chương trình khác nhau đã được tiến
hành trong quá khứ nhằm đạt được các mục tiêu này.
Những chính sách và chương trình bao gồm hỗ trợ và khuyến khích khu vực
tư nhân đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, chẳng hạn như trợ cấp, lãi cho vay, và
phân phối miễn phí đất trống, ngoài sự phát triển của cơ sở hạ tầng (đường giao
thông, đập , thủy lợi, kênh mương thoát nước), dịch vụ khuyến nông, bảo vệ, kiểm
dịch, dịch vụ nghiên cứu và đào tạo công nhân nông nghiệp, nông dân.
a. Trồng trọt
Ả Rập Saudi đã từng bước khắc phục bất lợi về thiên nhiên để có thể tự cung
cấp lương thực, thực phẩm cho đất nước. Không những thế nước này còn xuất khẩu
các mặt hàng nông nghiệp như lúa mì, lúa mạch, cà chua, khoai tây, dưa hấu, chà là,
trứng, sữa, gia cầm, …
Trong điều kiện thiếu diện tích canh tác và sản xuất, lúa mì là cây trồng quan
trọng nhất và có hiệu quả kinh tế nhất trong nước kể từ năm 1980. Thặng dư lúa mì
được xuất khẩu sang quốc gia khác.. Lúa mạch, lúa miến và kê các cây ngũ cốc quan
trọng. Hai loại cây trồng này được trồng có hạt, nhưng chủ yếu giới hạn ở khu vực
phía Tây Nam, đặc biệt là trong khu vực xung quanh Jizan.
Một loạt các loại rau được trồng ở Saudi Arabia rất quan trọng cho nông dân
là cây có giá trị cao. Các loại cây rau chủ yếu bao gồm cà chua, dưa chuột, cà tím,
SAUDI ARABIA 19
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
hành tây, dưa hấu, bí và bí ngô. Trong những năm gần đây, số lượng lớn nhà kính đã
được xây dựng chủ yếu cho sản xuất cà chua và dưa chuột.
Trong điều kiện diện tích canh tác và sản xuất, cỏ linh lăng là loại thức ăn gia
súc quan trọng nhất được trồng ở Ả-rập Xê-út.
Rừng lan rộng về phía tây nam của Vương quốc trong một khu vực khoảng
18 triệu Donum. Chính phủ đã thực hiện nhiều biện pháp để bảo tồn chúng, ngoài
việc xây dựng 20 vườn ươm trong các khu vực khác nhau để sản xuất cây giống cần
thiết cho sự phát triển và mở rộng rừng, chính phủ đã trồng hàng rào cây làm tuyến
phòng thủ để ngăn chặn cát lấn, và đã sử dụng cây cho các mục đích tương tự với
các con đường chính bên ngoài thành phố trong khu vực phía đông.
Đất chăn thả tự nhiên chiếm khoảng 75% đất ở Vương quốc Ả-rập Xê-út.
Điều này khiến Bộ Nông nghiệp thiết lập một trung tâm chuyên nghiên cứu về sự
phát triển và bảo vệ đồng cỏ, làm cơ sở cho động vật nguyên sinh ngày càng tăng.
b. Thủy lợi
Thủy lợi đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển nông nghiệp tại Ả
Rập. Chính phủ đã đưa ra các công trình cũng như các chính sách phù hợp với hoàn
cảnh của đất nước.
Đến năm 2004, có khoảng 223 đập với các kích cỡ khác nhau để kiểm soát lũ
lụt, nguồn nước ngầm và phục vụ công tác thuỷ lợi, với một dung lượng lưu trữ
835,6 triệu m 3. Một đập chính, đập King Fahd ở Bisha ở phía tây nam với công suất
của 325 triệu m 3, được xây dựng vào năm 1997 và hiện nay đã xây dựng thêm 17
đập nữa.
Saudi Arabia là nước sản xuất nước khử muối từ biển lớn nhất. Năm 2004 có
30 nhà máy khử muối và các nhà máy điện. Có 24 nhà máy trên bờ biển phía tây và
sáu nhà máy trên bờ biển phía đông. Trong năm 2006, 1,03 km 3 nước khử muối
được sản xuất. Các nước sản xuất được sử dụng cho các mục đích, và cho các thành
phố trực thuộc Trung ương. Trong thực tế, nước khử muối sản xuất đôi khi được
xuất khẩu đến các thành phố xa xôi và các nước lân cận. Tổng chiều dài các đường
SAUDI ARABIA 20
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
ống dẫn được sử dụng cho việc truyền tải nước khử muối khoảng 4 156 km. Năng
lực của các hồ chứa nước khử muối lên tới 9,38 triệu m 3.
Năm 2002 tổng xử lý nước thải đạt gần 548 triệu m 3, trong đó 123 triệu m 3
đã được tái sử dụng. Trong năm 2003, 70 nhà máy xử lý nước thải hoạt động. Việc
sử dụng nước thải được xử lý vẫn còn hạn chế hiện nay ( chỉ có 166 triệu m 3 được
xử lý vào năm 2006), nhưng nó đại diện cho một nguồn tiềm năng quan trọng của
nước cho tưới tiêu và sử dụng khác.
Năm 2000, 1 730 767 ha được trang bị cho tưới tiêu, có nghĩa là tăng bình
quân 0,9% mỗi năm kể từ năm 1992. Các khu vực lớn nhất tưới tiêu được đặt tại các
khu vực của Riyadh, Quassim, Jazan và Al Jouf. Hiện nay khoảng 2/3 diện tích tưới
được trang bị với các hệ thống thủy lợi hiện đại.
Trong 31 năm qua, Nông nghiệp Ả rập Saudi duy trì vị trí của nó như là sự
kiện chuyên ngành lớn nhất trong nông nghiệp và lương thực, thực phẩm trên toàn
khu vực Trung Đông.
4. Kinh tế dịch vụ.
a. Du lịch
Vương quốc Ả-rập Xê-út thu hút một số lượng ngày càng tăng của khách du
lịch.
Trong năm 2009, có 43.805 triệu chuyến đi du lịch, đại diện cho một sự gia
tăng 230% so với năm 1995. Lĩnh vực chiếm chiếm 9,1% GDP trong năm 2009, với
các chuyên gia dự báo một sự đóng góp lớn hơn cho năm 2010. Ở những nơi khác,
nhu cầu cho các khách sạn từ khách du lịch trong nước và quốc tế đã phát triển đáng
kể cùng với sự gia tăng trong các phòng có sẵn. Tính đến năm 2009, đã có 102.319
phòng tại Ả Rập tăng 6,4% năm 2004 với tỉ lệ chiếm 60% trong năm đó.
Business Monitor Intelligence (BMI) dự báo rằng khách đến tại Ả Rập sẽ
tăng trưởng 6,7% năm năm đến năm 2014, với khách hành hương thực hiện Hajj
đóng góp lớn nhất. Một báo cáo riêng biệt trong báo The Guardian dự đoán rằng đến
SAUDI ARABIA 21
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
năm 2025, Ả Rập sẽ nhận được 25 triệu khách hành hương hơn gấp đôi so với 12
triệu hiện đang nhập vào đất nước để thực hiện nhiệm vụ tôn giáo của họ.
Hình thức du lịch phổ biến ở Ả Rập:
- Du lịch tôn giáo là lịch sử nền tảng của du lịch Saudi Arabia và các ngành
công nghiệp du lịch. Nơi đây là ngôi nhà của hai nơi linh thiêng nhất của Hồi giáo -
nhà thờ Hồi giáo ở Mecca và Medina - ngành công nghiệp du lịch của đất nước chủ
yếu tập trung vào cuộc hành hương tôn giáo. Mecca nhận được hơn 9.000.000 khách
hành hương mỗi năm đến từ các bộ phận khác nhau của thế giới. Bên cạnh đó dựa
trên đức tin, du lịch Saudi Arabia với những bãi biển Biển Đỏ của nó cũng cung cấp
nhiều hoạt động cho khách du lịch giải trí, các thợ lặn, cũng như những người yêu
thiên nhiên, những người đến để khám phá sa mạc địa phương , thung lũng và núi.
- Du lịch y tế cũng đã bắt đầu ăn theo sự tăng trưởng của du lịch tôn giáo ở
Saudi Arabia. Những người hồi giáo sau cuộc hành hương sẽ ở lại nơi đây tiến hành
nghỉ ngơi và chữa bệnh.
Du lịch quốc tế đã thúc đẩy sự tăng trưởng của các lĩnh vực khác nhau của Vương
quốc trên toàn bộ. Cơ sở hạ tầng của nó được sinh ra từ số lượng lớn các khách hành
hương, trong nước cũng như nước ngoài tới Ả Rập mỗi năm.
- Du lịch nội địa: là một lĩnh vực quan trọng mà các nhà chức trách Ả Rập
Saudi đang tập trung.
Báo cáo của BMI cho thấy rằng hầu hết dân thường đi nghỉ ở các quốc gia
Trung Đông khác, với một số lượng tương đối nhỏ ở trong Vương quốc. Giữa năm
2009 và 2014, số lượng người dân của Ả Rập Xê Út đi du lịch ở nước ngoài được dự
kiến sẽ tăng lên 10,7 triệu so với 8,19 triệu trước đó. Trong khi đó, chi tiêu du lịch
quốc tế được dự báo sẽ đạt 8,47 triệu USD. Nhưng chính phủ hy vọng sẽ khuyến
khích ngành công nghiệp du lịch địa phương tiếp tục đẩy mạnh du lịch trong nước
cho công dân.
SAUDI ARABIA 22
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Ở những nơi khác, cơ quan du lịch của Saudi Arabia đã tăng cường chiến lược
tiếp thị của họ trong năm 2010 bằng cách công bố kế hoạch tổ chức 18 lễ hội trên
toàn Vương quốc. Thể thao, giải trí và văn hóa lễ hội đã được tổ chức cho tất cả các
nhóm tuổi, thể hiện khả năng tổ chức để tổ chức các sự kiện lớn cho người dân địa
phương và du khách như nhau.
Thêm điểm thu hút khách du lịch hơn nữa là kế hoạch mở bảo tàng mới của
tỉnh Bahah, Tabuk và Dammam. Khoảng 40 viện bảo tàng bổ sung sẽ làm nổi bật di
sản và cổ vật của Ả Rập Saudi
(Thánh địa mecca)
Điểm đến du lịch nổi tiếng tại đất nước Ả Rập Saudi là thánh địa
Mecca: thành phố Mecca được viếng thăm bởi hàng triệu người Hồi giáo trên toàn
thế giới mỗi năm. Hồi giáo đề nghị thực hiện một cuộc hành trình đến thánh địa
Mecca, và được coi là một cuộc hành trình tâm linh quan trọng. Tất cả người Hồi
giáo, những người có của cải và sức khỏe thực hiện cuộc hành hương này, làm như
vậy ít nhất một lần trong đời.
Habalah: Đây là một ngôi làng bỏ hoang, nằm trên một đỉnh vách đá, nằm
một vài ngàn mét so với thung lũng xung quanh và các lĩnh vực. Khi sa mạc vào khu
SAUDI ARABIA 23
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
dân cư, dân làng đã được cung cấp thực phẩm và các tiện nghi khác bằng phương
tiện là một sợi dây thừng được treo từ một của hang bán sắt phía trên.
Jeddah :có thể được tìm thấy trên bờ biển phía đông của Biển Đỏ. Rất là
buồn nếu bạn bỏ lỡ bởi vì nó là thành phố lớn thứ hai ở Ả-rập Xê-út. Nó cũng là
trung tâm thương mại của đất nước. Thành phố này khác với các thành phố khác của
Ả Rập. Bởi vì nó kết hợp kho tàng lịch sử của nó với cuộc sống hiện đại. Ngày nay,
thành phố phổ biến cho các trung tâm mua sắm, nhà hàng sang trọng, và các trung
tâm xã hội.
Nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới, Jeddah là ấm áp và ẩm ướt, đặc biệt là
trong những tháng mùa hè.
Medina là một trong những thành phố quan trọng nhất trong khu vực Hejaz
của Ả-rập Xê-út. Nơi thu hút mọi người từ khắp nơi trên thế giới. Nó cũng có chức
năng như là thủ phủ của tỉnh Al Madinah. Medina cũng được gọi là Madinah hoặc
chính thức al-Madinah al-Munawwarah.
SAUDI ARABIA 24
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Thành phố này rất quan trọng vì nó là thành phố linh thiêng thứ 2 trong Hồi
giáo. Nó là nơi mà các tiên tri Hồi giáo Muhammad đã được chôn cất. Là nơi ông và
những người theo ông đã sống sau khi Hijra trong thế kỷ thứ 7. Ông đã dành nhiều
năm của cuộc đời mình làm tác phẩm của ông trong thành phố.
Hầu như du khách nước ngoài (những người không theo đạo Hồi) ít chọn Ả
Rập làm nơi đến vì:
Khu vực bất ổn và các mối đe dọa cao của chủ nghĩa khủng bố trên toàn thế
giới.
Phụ nữ độc thân sẽ không có khả năng đi du lịch một mình và sẽ phải được đi
kèm với một người đàn ông ở tất cả các thời gian trong khi ở Ả-rập Xê-út.
Khi đến với Ả Rập, bạn phải tuân thủ các quy định về trang phục nhất là nữ
giới. Phụ nữ phải mặc một "abaya", một trang phục toàn màu đen bao gồm cổ
xuống mắt cá chân của bạn. Quần short đều bị cấm cho cả nam giới và phụ
nữ. Trang phục thiếu vải như chiếc áo và váy cực ngắn không được phép ở Saudi.
Hơn nữa, quần áo phải được phù hợp các thời điểm đặc biệt là khi bạn đang ra
đường phố nếu không các Muttawas hoặc cảnh sát tôn giáo sẽ bắt bạn.
Khí hậu ở nơi đây khá nóng và khô cằn, sẽ khiến bạn có cảm giáo khó chịu
khi ra đường.
b. Bưu chính viễn thông
Điện thoại : 4.171 triệu đường dây
Điện thoại di động: 44.864 triệu (2009)
Đánh giá chung : hệ thống thông tin viễn thông hiện đại
Từ năm 2004, Bưu chính Ả-rập Xê-ut (Saudi Post Corporation) đã liên tục
đổi mới để chứng minh cho khách hàng thấy sự phát triển không ngừng của họ. ông
Mohammad Benten – Giám đốc Saudi Post Corporation – người khởi xướng mọi cải
cách cho biết “chúng tôi muốn rằng mỗi một khách hàng khi nói về thương mại
điện tử ở Ả-rập Xê-ut đều liên tưởng đến bưu chính”. Bưu chính Ả-rập xê-ut đã
SAUDI ARABIA 25
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
tìm ra công nghệ mới để gán mã địa chỉ bưu chính. Nhờ công nghệ này mà bưu
chính Ả-rập Xê-ut có thể thiết lập các bản đồ hàng không và GPS (hệ thống định vị
toàn cầu) một cách nhanh chóng.
Các công ty viễn thông tại Ả-rập Xê-ut:
Công ty Saudi Telecom.
Bravo! Viễn thông.
GO جو Telecom.
c. Ngân hàng
Ả-rập Xê-ut trong vài năm qua đã có những thay đổi đáng kể trong lĩnh
vực tài chính/ngân hàng. Ví dụ như việc giới thiệu các sản phẩm/dịch vụ mới và
các kênh phân phối, các ngân hàng cung cấp các dịch vụ ngân hàng Hồi giáo, và
mở cửa lĩnh vực ngân hàng và bảo hiểm cho các nhà đầu tư nước ngoài.
Các ngân hàng ở Saudi phân đoạn thị trường và xác định tỷ lệ cơ sở khách
hàng của họ được thực hiện của các phân khúc khách hàng khác nhau và thích ứng
với các sáng kiến tiếp thị của họ phù hợp.
Phân đoạn (1) - truyền thống / Bảo thủ: mặt đối mặt tương tác định hướng
và ít có khả năng để đối phó với các ngân hàng nước ngoài.
Phân khúc (2) - Hồi giáo: quan tâm để đối phó với các ngân hàng địa
phương và quốc tế, cung cấp các sản phẩm / dịch vụ chấp nhận được.
Phân đoạn (3) - Active: có thể được thu hút vào cơ bản của các dịch vụ giá
trị gia tăng phạm vi tư vấn các sản phẩm, vv.
Phân khúc (4) - Đảm bảo Hồi giáo: mở cửa cho các ngân hàng liên doanh
nước ngoài / liên doanh cung cấp sản phẩm Hồi giáo, không giống như đoạn (2)
người nhìn cho các ngân hàng địa phương cho các dịch vụ ngân hàng Hồi giáo.
Các ngân hàng trọng yếu tại Ả-rập Xê-ut:
SAUDI ARABIA 26
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Ngân hàng Al Rajhi có mạng lưới chi nhánh lớn nhất (hơn 550 chi nhánh), và
mạng lưới ATM lớn nhất ở Ả-rập Xê-út (2.460 máy). Ngân hàng cũng đã có hơn 20
chi nhánh tại Malaysia.
Ngân hàng Banque Saudi Fransi (BSF) là một ngân hàng thương mại dịch vụ
phục vụ nhu cầu ngân hàng địa phương và quốc tế. BSF là một nhà cung cấp hàng
đầu các dịch vụ tài chính toàn diện và các sản phẩm trong vương quốc A-rập Xê-út
và các thị trường khác.
Ngân hàng phát triển Hồi giáo (IDB) - IDB được thành lập theo của Tuyên
bố Ý định ban hành tại Hội nghị Bộ trưởng Tài chính của các nước Hồi giáo trong
tháng 12 năm 1973. Mục đích của Ngân hàng là để thúc đẩy phát triển kinh tế và
tiến bộ xã hội của các nước thành viên và cộng đồng Hồi giáo theo các nguyên tắc
của Shari'ah.
Ngân hàng Thương mại Quốc gia (NCB) (Ngân hàng Al-Ahli) - Saudi
Arabian ngân hàng đầu tiên. NCB là Ngân hàng lớn nhất về vốn trong thế giới Ả
Rập và là một trong những người tiên phong trong Ngân hàng Hồi giáo.
Samba Financial Group (trước đây gọi là Ngân hàng Saudi Mỹ) là một tập
đoàn ngân hàng lớn ở Ả-rập Xê-út, thành lập năm 1980 với sự tiếp quản của ngân
hàng Citibank chi nhánh ở Jeddah và Riyadh. SAMBA luôn luôn là viết tắt của
Ngân hàng Mỹ Saudi nhưng tên đã được thay đổi để Tập đoàn Samba tài chính trong
năm 2003.
d. Tài chính
Theo thống kê từ tinmoi.vn ngày 8 tháng 3 năm 2012, Ả rập Saudi xếp vị trí
thứ 3 trong 10 kho dự trữ ngoại hối lớn nhất thế giới, với lượng dự trữ ngoại hối:
541,091 tỷ USD (sau Trung Quốc và Nhật Bản). Giống như Nhật Bản, dự trữ ngoại
hối của Ả Rập Saudi chủ yếu bao gồm tiền gửi bằng ngoại tệ và vàng, quyền rút vốn
đặc biệt tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế.
Arập Saudi nổi lên là trung tâm tài chính khu vực (theo toquoc.vn). Arập
Saudi vượt qua UAE và Bahrain trở thành Trung tâm tài chính đứng đầu khu
vực vùng Vịnh. Nền kinh tế tăng trưởng dựa vào mức chi tiêu chính phủ tăng
mạnh, ít bị tác động bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
SAUDI ARABIA 27
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Theo một nghiên cứu của Ngân hàng Thương mại Quốc gia (NCB), Arập
Saudi là nền kinh tế lớn nhất trong thế giới Arập, được dự kiến sẽ tiếp tục tăng
trưởng trong năm 2012 mặc dù các chỉ số kinh doanh quý đầu bị ảnh hưởng bởi cuộc
khủng hoảng chính trị Arập và căng thẳng giữa Iran và phương Tây. Năm 2011, tốc
độ tăng trưởng GDP ở mức 6,8% so với mức 4,1% năm 2010, GDP danh nghĩa đạt
2,01 nghìn tỷ SR (tương đương 536 tỷ USD) so với mức 1,63 nghìn tỷ SR (tương
đương 434 tỷ USD) năm 2010, dự trữ ngoại tệ đạt 650 tỷ USD, đứng thứ ba sau
Trung quốc và Nhật bản.
Theo các chuyên gia năm 2012 có khả năng là năm thứ tư liên tiếp mà phát
triển kinh tế được hỗ trợ bởi chi tiêu chính phủ. Chi tiêu chính phủ sẽ tiếp tục là
động lực phát triển của khu vực kinh tế phi dầu mỏ, được hỗ trợ bởi ngân hàng cho
vay các khoản vay lớn hơn. Lĩnh vực xây dựng, là lĩnh vực được hưởng lợi nhiều
nhất từ các khoản chi tiêu chính phủ, sẽ là lĩnh vực phát triển nhanh nhất trong năm
2012. Chi tiêu đầu tư được dự báo sẽ ở mức tăng cao nhất từ trước đến nay với mức
tổng chi tiêu chính phủ sẽ tương đương với 36% của GDP, so với mức trung bình
30,1% trong các năm từ 2003-2008. Khu vực kinh tế tư nhân năng động tăng trưởng
ở mức trung bình gần 6% mỗi năm. Bên cạnh tăng trưởng trong chi tiêu chính phủ,
sự phục hồi tăng trưởng cho vay của ngân hàng sẽ là một yếu tố quan trọng hỗ trợ
cho khu vực tư nhân.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế của Arập Saudi được dự báo giảm xuống mức
3,8% vào năm 2012, từ mức 6,8% trong năm 2011 (Với kịch bản là giá dầu thô ở
SAUDI ARABIA 28
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
mức trung bình 100 USD/thùng; mức chi tiêu chính phủ tăng mạnh; khu vực kinh tế
dầu mỏ tăng đạt 4,3% và tốc độ tăng trưởng của khu vực tư nhân phi dầu mỏ ở mức
4,7%).
Nền kinh tế Arập Saudi đã tỏa sáng trong suốt cuộc khủng hoảng tài chính
toàn cầu. Tuy nhiên, bất ổn chính trị gần đây trong khu vực, cụ thể là cấm vận của
phương Tây đối với Iran, tình hình Syria, Yemen đã ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh
tế của nước này.
Khả năng thích ứng của nền kinh tế Arập Saudi đối với những biến động bên
ngoài sẽ làm các doanh nghiệp yên tâm trước những rủi ro toàn cầu và năm 2012 sẽ
mở ra như một năm tốt lành cho nền kinh tế của Arập Saudi.
Trong chuyến viếng thăm Arập Saudi đầu tháng 2/2012 của Giám đốc điều
hành Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) bà Christine Lagarde đã có các cuộc tiếp kiến và gặp
gỡ với Quốc vương Abdullah và Bộ trưởng Tài chính, Thống đốc ngân hàng Trung
ương cùng với đại diện khu vực kinh tế tư nhân và các tổ chức xã hội, trong đó có
các nhà lãnh đạo phụ nữ.
Nội dung các cuộc tiếp kiến tập trung thảo luận về tình hình kinh tế hiện nay
của Arập Saudi, khu vực và thế giới, trao đổi quan điểm về vai trò quan trọng và có
tính xây dựng của Arập Saudi trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế khu vực, bao gồm
cả việc đóng góp thúc đẩy liên kết kinh tế. IMF đánh giá cao vai trò quan trọng của
Arập Saudi trong việc hỗ trợ kinh tế thế giới, bao gồm các cam kết ổn định thị
trường dầu mỏ và việc tham gia tích cực vào các tổ chức tài chính quốc tế, như IMF
cũng như các cuộc thảo luận chính sách kinh tế toàn cầu trong khung cảnh G20.
Việc tham gia vào các hoạt động khu vực và thế giới phản ánh vai trò của
Arập Saudi như một nước dẫn đầu không chỉ trên thị trường dầu mỏ mà còn trong
nền kinh tế khu vực và toàn cầu.
Nền kinh tế Arập Saudi được đánh giá là ít chịu tác động của khủng hoảng tài
chính toàn cầu. Các chính sách kinh tế mạnh mẽ trong những năm gần đây cùng với
việc giám sát chặt chẽ lĩnh vực tài chính đã cho phép chính phủ Arập Saudi tăng
mạnh chi tiêu để hỗ trợ nhu cầu trong khủng hoảng và hạn chế tác động trực tiếp lên
SAUDI ARABIA 29
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
hệ thống tài chính. Các chính sách của Arập Saudi đã có ảnh hưởng tích cực đến
kinh tế khu vực và toàn cầu.
IV. Cơ sở hạ tầng, năng lượng và giao thông:
Hàng năm Ả rập Xê - út sản xuất khoảng 95 tỷ Kwh điện năng (nhiệt điện).
Giao thông: khá phát triển, gồm:
Đường săt:
2.500 km, trong đó có 600km đường đôi. (năm 2010). Đường sắt của Vương
quốc này hiện nay bao gồm chủ yếu của một tuyến duy nhất, kéo dài 570 km từ
Riyadh đến Dammam ở khu vực phía đông. Tuyến đường này được khai trương vào
năm 1951, đi qua Dhahran, Abqaiq, Hofuf , Harad và al-Kharj và đã được đổi mới
đáng kể trong những năm gần đây. Một tuyến khác nối Hofuf với Riyadh được khai
trương vào năm 1985.
Đường sắt của Vương quốc được quản lý bởi Tổng công ty đường sắt của Ả
Rập Saudi (nay là Tổ chức Đường sắt Saudi), được thành lập vào năm 1976.
Đường bộ có khoảng 162.000 km (ước tính năm 1996) gồm 69.174km đường có lát
mặt và 92.826km đường không lát mặt.
Hệ thống đường cao tốc dài 152.044 km, trong đó trải nhựa 45.461 km,
không trải nhựa 106.583 km. (năm 2010)
Ngày nay, những đường cao tốc liên thành phố có đến tám làn xe cho lưu
lượng xe cộ. Một số đường cao tốc liên thành phố quan trọng là;
Dammam - Abu Hadriya - Ras Tanura đường cao tốc (257 km)
Khaybar - Al lộ Ola (175 km)
Makkah - Madinah Al Munawarah đường cao tốc (421 km)
Riyadh - Dammam đường cao tốc (383 km)
SAUDI ARABIA 30
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Riyadh - Sedir - al Qasim đường cao tốc (317 km)
Riyadh - Taif đường cao tốc (750 km)
Taif - Abha Gizan đường cao tốc (750 km)
Một phát triển hơn nữa là xây dựng mạng lưới đường trên cao và đường dưới
mặt đất trong thành phố để tạo điều kiện thuận lợi cho giao thông trong trung tâm
thành phố.
Hệ thống đường ống:
Đường ống dẫn khí là 837 km
Đường ống dẫn chất lỏng dầu khí 1.187 km
Đường ống dẫn dầu 5062 km
Vận tải đường thuỷ
Được thông qua hệ thống cảng biển như: Ad Dammam, Al Jubayl, Duba,
Jiddah, Jizan, Rabigh, Ra’s al Khafji, Mishab, Ras Tanura, Yanbu’ al Bahr, Madinat
Yanbu’ al Sinaiyah. Với tổng số 73 tàu lớn giao thương với nhiều nước trên thế giới.
Ngoài hệ thống đường sắt, đường bộ, đường thuỷ, Ả rập Xê út còn có 217 sân bay
(năm 2010) phục vụ vận chuyển hành khách và hàng hoá trong nội địa và quốc tế.
Trong đó, Sân bay có đường băng rải nhựa là 81; sân bay có đường băng không rải
nhựa là 136.
Có ba sân bay quốc tế. Vào năm 1981, vua Khalid mở sân bay quốc tế King
Abdul Aziz tại Jiddah . Sân bay này có các trang thiết bị đặc biệt để phục vụ cho làn
sóng người hành hương hàng năm, có diện tích 105 km vuông.
Sân bay quốc tế King Khalid được mở vào năm 1983. Nằm tại 35 km về phía bắc
của Riyadh, với diện tích 225 km vuông, sân bay quốc tế King Khalid là một kiệt tác
của kiến trúc hiện đại, thiết kế pha trộn truyền thống Ả Rập với các yêu cầu hiệu
quả, và kết hợp với kiến trúc Hồi giáo quan trọng của Vương quốc. Nó được trang
SAUDI ARABIA 31
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
trí với các tác phẩm của nhiều nghệ sĩ Ả Rập Saudi. Nó có bốn thiết bị đầu cuối có
khả năng xử lý 7,5 triệu hành khách một năm. Đến năm 2000, công suất của nó đã
tăng gấp đôi.
Sân bay quốc tế thứ ba, sân bay quốc tế King Fahd ở Dhahran. Sân bay quốc
tế King Fahd có diện tích 780 km vuông, là sân bay lớn nhất tại vương quốc này. Có
hai đường băng song song, mỗi đường băng dài 4.000 mét. Sân bay này có khả năng
xử lý 7 triệu hành khách mỗi năm.
Một kế hoạch nhằm xây dựng tòa nhà cao nhất hành tinh tại Ả-rập Xê-út, cao
1,6km, gấp đôi tòa tháp cao nhất thế giới hiện nay ở Dubai, đã được phê chuẩn.
Tháp Kingdom dự kiến sẽ được xây dựng tại Obhur, cách thành phố Jeddah
bên bờ Biển Đỏ khoảng 30km về phía bắc. Công trình dự kiến tiêu tốn 30 tỷ USD.
Tháp Kingdom sẽ nằm ở trung tâm một thành phố rộng 23km2
SAUDI ARABIA 32
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
So sánh chiều cao của tháp Kingdom và các công trình hiện thời
Dự án cũng phác thảo việc xây dựng một thành phố rộng 23km2 quanh tháp
Kingdom, vốn có thể đủ chỗ cho 80.000 cư dân và khoảng 1 triệu du khách.Các
thành viên của gia đình hoàng gia Ả-rập Xê-út đã tiết lộ dự án hồi tuần này, cho thấy
công trình khổng lồ bao gồm các khách sạn, các tòa nhà văn phòng và một trung tâm
mua sắm.Tháp Kingdom, do kiến trúc sư người Mỹ Adrian Smith thiết kế, cũng sẽ
cao gần gấp đôi tòa tháp cao nhất thế giới hiện nay, tháp Burj Khalifa tại Dubai, cao
828m. Burj Khalifa cũng do kiến trúc sư Smith thiết kế. Hiện chưa rõ khi nào Tháp
Kingdom sẽ được khởi công.
SAUDI ARABIA 33
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
V. Văn hóa- Xã hội
1. Xã hội
a. Dân cư
Dân số (triệu người) 26.13 (năm 2011)
Mật độ dân số
Cấu trúc dân số
0- 14 tuổi: 29.4%
13 người/km
15-64tuổi:67.6%(năm2011) 2011)
trên 65 tuổi: 3%
Tỷ lệ tăng dân số (%) 1.54 (năm 2011)
Dân tộc Arab 90%, Afro-Asian 10%
Lực lượng lao động (triệu) 7.34 (năm 2011)
Lực lượng lao động theo
lĩnh vực nghề nghiệp Nôngnghiệp:6.7% 6.7%
SAUDI ARABIA 34
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Công nghiệp: 21.4%
Dịch vụ: 71.9%
b. Giáo dục:
Năm 2001, tỷ lệ biết chữ tổng thể của đất nước là 62,8% .
Giáo dục ở Ả Rập Saudi được tách biệt theo giới tính và chia thành ba hệ
thống riêng biệt quản lý: Giáo dục phổ thông cho trẻ em trai, giáo dục cho trẻ em gái
và giáo dục Hồi giáo truyền thống (đối với bé trai). Bộ Giáo dục, được thành lập vào
năm 1952, chủ trì giáo dục phổ thông cho trẻ em trai, và giáo dục cho trẻ em gái
thuộc thẩm quyền của Chủ Tịch Đoàn Tổng Giáo dục Girls '. Cả hai giới theo cùng
một chương trình giảng dạy và thực thi hàng năm.
Hồi giáo giáo dục đào tạo con trai Saudi để trở thành thành viên của Ulema
(giáo sĩ tôn giáo).
Chương trình giáo dục trước tuổi học đường kéo dài 2 năm dành cho trẻ em
từ 4 đến 6 tuổi, sau đó là giáo dục tiểu học 6 năm, tiếp đến là 3 năm học chuyển tiếp
và 3 năm trung học. Toàn bộ hệ thống giáo dục kể cả đại học tại Ả rập Xê út đều
được Nhà nước tài trợ. Những năm gần đây, tỷ lệ người lớn biết chữ đã tăng lên
đáng kể.
Về sức khoẻ và phúc lợi xã hội.
Hệ thống y tế được cải thiện nhanh chóng. Mọi công dân Ả rập Xê út và cả
những người hàng năm hành hương tới thành địa Mecca đều được chữa bệnh miễn
phí. Tại các thành phố lớn, đều có bệnh viện tương đối hiện đại, các vùng nông thôn
đều có phòng khám đa khoa.
Tuổi thọ trung bình: 70,55 tuổi, nam: 68,67 nữ: 72,53 tuổi.
Bất bình đẳng giới:
Nhiều phụ nữ Arab Saudi không biết đã bị chồng ly dị
SAUDI ARABIA 35
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Nhiều đàn ông Arab Saudi đã hoàn tất thủ tục ly dị vợ nhưng chẳng thèm mở
miệng thông báo với người “đầu gối tay ấp” lấy nửa lời, cứ thế tiếp tục sống như
thể chưa có chuyện gì xảy ra. Nhiều tháng sau, có khi cả năm sau người vợ mới biết
sự thật.
Nguyên nhân của nghịch cảnh “cưới xin ầm ĩ, ly dị âm thầm” này xuất phát
từ chỗ, cho đến nay, các điều luật về thủ tục ly dị vẫn dành ưu đãi cho nam giới.
Theo tập quán, người đàn ông Arab Saudi muốn đơn phương bỏ vợ lúc nào cũng
được. Nghị sĩ Bakri cho rằng, nếu đã công nhận hôn nhân là sự đồng thuận thì ly dị
cũng phải tiến hành với sự có mặt của cả vợ lẫn chồng nhằm đảm bảo quyền lợi cho
người phụ nữ.
Cho tới hiện nay, phụ nữ Ả rập Xê út không được tham gia bầu cử. Vào năm
2015, phụ nữ nước này lần đầu tiên sẽ được hưởng quyền tham gia bầu cử. Quốc
vương Abdullah công bố quyết định trong bài phát biểu khai mạc nhiệm kỳ mới của
Hội đồng Shura, cơ quan tư vấn của quốc vương. “Phụ nữ sẽ được phép tham gia
Hội đồng Shura từ nhiệm kỳ tới. Họ cũng có thể tranh cử trong các cuộc bầu cử
địa phương trong tương lai và cũng sẽ có quyền bỏ phiếu”, quốc vương phát biểu.
Vẫn còn nhiều cấm kị
Ở Arập Saudi, phụ nữ bị cấm lái xe, nếu đi du lịch hay phẫu thuật phải được
sự đồng ý của chồng hoặc cha. Mọi phụ nữ Arập Saudi từ thường dân đến thành
viên Hoàng gia đều bị cấm lái xe. Theo quy định, phụ nữ ở Ảrập Xê-út phải đội
khăn trùm đầu, và ở một số khu vực, họ phải trùm cả mặt khi xuất hiện nơi công
cộng. Nếu không, họ sẽ chịu các hình phạt, gồm nộp tiền phạt và bị đánh roi trước
bàn dân thiên hạ.
SAUDI ARABIA 36
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
(Chụp ảnh kiểu Arập Saudi: phụ nữ dù chụp ảnh cũng không
được bỏ mạng che mặt)
Nhân quyền:
Các tòa án tại Ả Rập Saudi kết tội tử hình và nhục hình gồm cả cắt cụt tay
hoặc chân cho hành vi ăn cướp, và đánh roi cho những tội ít nghiêm trọng hơn như
"sai lạc tình dục" (ví dụ đồng tính luyến ái) và say rượu. Số lượng roi đánh không
được luật pháp quy định cụ thể và nó khác biệt tùy theo sự suy xét của vị quan toà.
Nó có thể từ vài chục tới vài nghìn roi, thường được thi hành trong thời gian vài tuần
tới vài tháng. Năm 2002, Ủy ban chống tra tấn của Liên hiệp quốc đã chỉ trích Ả
Rập Saudi về những vụ cắt cụt chi và đánh roi mà họ thực hiện theo Luật Hồi giáo.
Phái đoàn Ả Rập Saudi biện hộ bảo vệ "truyền thống pháp luật" đã có từ
khi Hồi giáo xâm nhập vào vùng từ 1.400 năm trước và khước từ sự can thiệp vào hệ
thống pháp luật của họ. vì thế ở ả rập bị coi là thiếu dân chủ.
2. Văn hóa
a. Ngôn ngữ:
SAUDI ARABIA 37
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Người Ả rập sử dụng tiếng Ả rập. Tuy nhiên, tiếng Anh cũng được sử dụng
rộng rãi.
Tiếng Ả Rập (ة� بي �ع�ر� al-ʿaá rabiyyah hoặc là ال بي� ʿarabī) là ngôn ngữ lớn ع�ر�
nhất trong nhóm gốc Semit của Hệ ngôn ngữ Á Phi. Ngôn ngữ này gắn liền với Hồi
giáo, và còn được sử dụng trong Kinh Cô – ran (bộ kinh cuối cùng, và quan trọng
nhất của tôn giáo này).
Nguồn gốc chữ Ả Rập:
Tiếng Ả Rập là một dòng ngôn ngữ bắt nguồn từ chữ Do Thái và chủ yếu là
các phụ âm, hệ thống ký tự Ả Rập được phát triển trong một thời gian khá ngắn
nhưng sau đó đã trở thành một trong những hệ thống ngôn ngữ rất được phổ biến
cho đến nay cùng với các hệ chữ latinh, chữ hán, chữ shanrit,…
Nguồn gốc người Ả Rập là văn hóa du mục. Họ có một nền văn hóa rất phát
triển trước khi bị văn hóa Hồi Giáo làm ảnh hưởng và thống nhất về tư tưởng của
họ, thế nhưng văn hóa du mục với vẻ đẹp của thơ ca đã đi vào cuộc sống của họ như
một phần thiết thực trong cuộc sống. Người Ả Rập họ sáng tạo rất nhiều về thơ ca,
văn học và thư pháp. Từ đó người Ả Rập dần cảm nhận sự quan trọng và công sức
rất tuyệt vời của hệ thống ký tự mới này.
Hệ thống ký tự:
Hệ thống ký tự hiện nay của Ả Rập có nguồn gốc từ hệ thống ký tự Aram
Nabataean. Gồm 28 ký tự không có nguyên âm ngắn, phân biệt các ký tự bằng một
dấu chấm hay được đặt trên và dưới các câu. Các nguyên âm ngắn được thực hiện
bằng các nét nhỏ chéo ở trên hoặc dưới các ký tự.
SAUDI ARABIA 38
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Bảng chữ cái Ả Rập
b. Nghệ thuật
Một trong những nghi lễ dân tộc tôn nghiêm nhất của Ả Rập Saudi là Ardha,
điệu múa dân tộc của đất nước. Điệu múa kiếm này dựa trên các truyền
thống Bedouin cổ xưa: những người đánh trống đánh trống thành nhịp điệu và
những thi sĩ đọc những câu thơ thánh ca trong khi những người đàn ông mang kiếm
nhảy múa vai kề vai. Âm nhạc dân gian Al-sihba, từ Hijaz, có nguồn gốc ở Ả
RậpAndalusia, một vùng Tây Ban Nha trung cổ. Tại Méc-ca, Mê-đi-na và Giê-đa,
nhảy múa và ca hát kết hợp chặt chẽ với âm thanh của al-mizmar, một nhạc cụ gỗ
kiểu oboe. Trống cũng là một nhạc cụ quan trọng theo truyền thống và phong tục địa
phương.
Các rạp hát công cộng và rạp chiếu phim bị cấm hoạt động, theo truyền
thống Wahabbi những thứ đó không thích hợp với Đạo Hồi. Tuy nhiên, trong những
khu vực tư nhân như Dhahran và Ras Tanura các nhà hát công cộng có thể hoạt
động, nhưng thường là nơi để trình diễn nhạc dân tộc, nghệ thuật và các sản phẩm
sân khấu hơn là để trưng bày những hình ảnh động. Những kế hoạch gần đây về việc
mở cửa một số rạp chiếu phim cho phép chiếu các bộ phim hoạt hình Ả Rập cho phụ
nữ và trẻ em đã được công bố.
SAUDI ARABIA 39
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
c. Ẩm thực
Món bánh mì Ả Rập, haykhobz, thường được ăn trong hầu hết các bữa. Các
sản phẩm khác gồm thịt cừu nấu chín, gà nướng, felafel (hạt đậu xanh nấu nhừ),
shwarma (thịt cừu xiên nướng), và fuul (một miếng đậu fava, tỏi và chanh).
Những quán cà phê truyền thống có ở khắp nơi, nhưng hiện bị những quán cà
phê kiểu kiêm cả đồ ăn lấn lướt. Trà Ả Rập cũng là một đồ uống quen thuộc của họ,
nó được dùng trong cả những dịp lễ nghi và thông thường như khi gặp gỡ giữa bạn
bè, gia đình và thậm chí cả người lạ. Trà màu đen (không đường) và có hương vị
thảo mộc ở nhiều mức độ khác nhau.
3. Tôn giáo
Tất cả người Ả Rập đều theo đạo Hồi. Cũng như mọi đạo giáo khác, đạo Hồi
chân chính cũng rất chú trọng đến con người, quan tâm đến người nghèo, một đạo
giáo mang tính nhân văn sâu sắc.
Gần mười bốn thế kỷ trước, người Arap, hợp nhất nhau lại bởi một niềm tin
vào tôn giáo mới là đạo Hồi, do Muhamad đề xướng, đã vươn ra ngoài phạm vi bán
đảo Arabia và bước ra vũ đài lịch sử rộng lớn. Dưới triều đại của những người kế tục
nhà tiên tri Muhammad là các Khalif, họ đã tạo dựng được một nhà nước Khalifat
rông lớn, trải dài từ Pyrene (Tây Ban Nha) đến tận cửa Ấn Hà (Ấn Độ).
Thời kỳ đầu những bài truyền giáo của Muhammad còn tản mạn, chủ yếu
được lưu giữ trong trí nhớ, chỉ một số phần được ghi chép lại. Đến thời Khalif (quốc
vương Hồi giáo) Abu Bakra (632-634) toàn bộ những bài truyền giáo của
Muhammad mới được tập hợp và biên soạn thành cuốn sách kinh của các tín đồ Hồi
giáo, gọi là Kur’an (kinh Côran).
Đạo Hồi và hệ thống pháp luật Hồi giáo hình thành từ thế kỷ thứ VII, khi nhà
tiên tri Mohammed, một thương gia thành phố Mécca, bắt đầu truyền đi bức thông
SAUDI ARABIA 40
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
điệp từ đấng Allah. Mohammed và những người đồng hành đã rời Mecca năm 622
sau Công nguyên, và quay trở lại 8 năm sau đó để trị vì vùng này, lập nên một đế
chế tôn giáo. Ngày Mohammed rời Mecca được gọi là ngày hijra, ngày bắt đầu lịch
Hồi giáo mà phần lớn các nước Trung Đông sử dụng. Trong khi châu Âu còn đang
chìm đắm trong đêm trường Trung cổ thì nền văn hoá Hồi giáo đã phát triển mạnh
mẽ. Các nhà toán học, triết học, các nhà văn Hồi giáo đã có những đóng góp to lớn
vào sự phát triển của nền văn hoá nhân loại.
Đạo Hồi có 5 trụ cột cơ bản:
* Shahadan - tuyên xưng đức tin. Mỗi tín đồ Hồi giáo phải tuyên thệ: không
có thánh nào khác ngoài đấng Allah và Mohammed là nhà tiên tri và là sứ giả của
ngài.
* Salat - sự cầu nguyện. Các tín đồ Hồi giáo phải cầu nguyện 5 lần trong
một ngày: lúc sáng sớm khi bình minh hé rạng và phải trước khi mặt trời đã lên hẳn
trên đường chân trời; buổi trưa lúc mặt trời đứng bóng; buổi chiều lúc mặt trời
nghiêng 45 độ so với mặt đất; lúc mặt trời lặn và buổi tối trước khi đi ngủ.
* Zakat - bố thí cho người nghèo. Người theo đạo Hồi phải thực hiện một
nghĩa vụ mà tự mình, nhà tiên tri Mohammed là người nêu tấm gương sáng, đó là
bớt đi một phần tài sản của mình để giúp đỡ người nghèo. Con số thông thường là
2,5% thu hoạch hàng năm, hay 10% lợi tức từ mùa màng hoặc kinh doanh của họ.
Những người giàu có được khuyến khích làm từ thiện nhiều hơn. Những ai làm từ
thiện nhiều hơn số lượng quy định được coi là là một Sadagah - người thiện tâm.
* Sawm - nhịn ăn, uống trong tháng ăn chay Ramadan. Mỗi ngày trong
tháng ăn chay Ramadan, tất cả các tín đồ Hồi giáo, chỉ trừ trẻ em, phụ nữ có thai và
những người ốm, đều phải nhịn ăn từ lúc rạng sáng cho đến khi mặt trời lặn. Trong
tháng ăn chay, người Hồi giáo không những nhịn ăn mà còn phải nhịn uống, dù đó
là nước khoáng, nước suối, nước lọc tinh khiết hay đơn giản chỉ là nước đun sôi để
nguội. Tháng ăn chay cũng đồng thời là tháng trai giới, các tín đồ Hồi giáo trong
thời gian từ khi mặt trời mọc đến khi mặt trời lặn không được động phòng.
SAUDI ARABIA 41
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
* Hajj - hành hương đến Mecca. Mecca, thành phố thiêng liêng bất tử ở
Arập Xê -út, quê hương của Mohammed, là thánh địa của người Hồi giáo. Người
Hồi giáo muốn đắc đạo thì ít nhất trong đời phải đến được thành phố Mecca - nơi có
ngôi đền thờ thượng đế Kaaba, trong đó có hòn đá thiêng để cầu nguyện và được
hôn hoặc sờ tay vào đó một lần. Đức tin của người Hồi giáo về Mecca và về cuộc
hành hương Hajj gắn liền với vai trò của thành phố này trước kỷ nguyên Hồi giáo,
khi đó đã là một trung tâm thần thánh, một địa điểm tôn nghiêm và là nơi thờ phụng
của các tôn giáo đa thần.
Theo đức tin Hồi giáo thì Mecca chính là trung tâm của thế giới, là nơi khởi
đầu của sự sáng thế. Abraham, vị tiên tri đầu tiên của tôn giáo độc thần đích thực đã
được Chúa trời triệu gọi để đi từ Palestine đến chính cái thung lũng này, nơi mà
ngày nay gọi là Mecca. Và ông cùng con trai Ishmail đã xây dựng ở đây một ngôi
đền thờ thượng đế theo hình một khối lập phương, đó chính là đền Kaaba.
SAUDI ARABIA 42
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Những tín đồ Hồi giáo đi vòng tròn quanh đền Kaaba ở thánh địa Mecca
trong tháng chay Ramadan, ngày 4/ 9/ 2010.
Ả Rập Saudi không cho phép tự do tôn giáo và cấm tất cả các hình thức
tôn giáo không phải là Hồi giáo. Những người không theo Hồi giáo, cũng như
những người Hồi giáo không gia nhập vào giáo phái Salafi của Hồi giáo Sunni, có
thể đối mặt với sự trừng trị của nhà nước và Mutawwa'in (cảnh sát tôn giáo) vì bị coi
là xúc phạm tới giáo lý quốc gia. Quyền công dân bị giới hạn riêng cho những người
Hồi giáo, và sự thờ phụng trái Hồi giáo thông thường có thể bị trừng phạt theo luật
pháp. Chính phủ có 50 Trung tâm trả lời điện thoại để khuyến khích người nước
ngoài gia nhập đạo Hồi. Cảnh sát tôn giáo buộc phải tuân theo một quy định tối
thiểu về trang phục và nhiều cơ quan từ trường học tới các bộ thuộc nhà nước có quy
định tách biệt giới tính.
Mutaween, hay cảnh sát tôn giáo, cũng được gọi là Cơ quan tăng cường đức
hạnh và ngăn chặn sự đồi bại gồm 3.500 sĩ quan và được hỗ trợ bởi hàng ngàn
người tình nguyện, nhiệm vụ của họ là buộc mọi người tôn trọng học thuyết tôn giáo
(luật Shari'a của Đạo Hồi như chính phủ Ả Rập Saudi quy định) và loại bỏ các hành
động “không phải Hồi giáo”. Họ có quyền bắt giữ tất cả đàn ông và phụ nữ không
có họ hàng với nhau nhưng có hành động trao đổi xã hội bình thường với nhau, và
cấm mua bán các sản phẩm và các sản phẩm truyền thông đại chúng như trò chơi và
đồ chơi, các đĩa nhạc phương Tây, và các show truyền hình. Mutaween gần đây đã
mở ra một website nơi mọi người có thể đưa lên những lời bình luận về những hành
động "không phải Hồi giáo". Mặc dù gần đây ảnh hưởng và quyền lực của họ đã
giảm sút, họ đã quan tâm một chút tới những lo ngại về vấn đề nhân quyền.
Một số điểm cần lưu ý:
* Người theo đạo Hồi không ăn thịt lợn.
Kinh Coran cấm người theo đạo Hồi ăn thịt lợn. Có nhiều cách giải thích
khác nhau, tuy nhiên người Hồi giáo thường giải thích quy định này một cách khá
đơn giản và dể hiểu. Khi người ta chết, thể xác tan biến vào lòng đất còn linh hồn sẽ
SAUDI ARABIA 43
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
được lên thiên đường hoặc xuống địa ngục. Đấng Allah chỉ cho phép những người
có linh hồn trong sạch lên thiên đường. Do lợn là động vật tạp ăn, ăn tất cả những gì
người ta đổ vào máng, vì vậy lợn không thể có dòng máu trong sạch như những
động vật ăn cỏ. ăn thịt lợn, người Hồi giáo cho rằng, linh hồn con người có thể bị
nhiễm bẩn nên không thể lên thiên đường được.
* Người phụ nữ che mạng hoặc quàng khăn qua đầu.
Trong thời kỳ phong kiến, người phụ nữ Hồi giáo có một địa vị thấp kém và
bị phân biệt đối xử so với nam giới. Người phụ nữ ra đường phải đeo mạng che mặt
vì một quan niệm rất phổ biến trong thế giới Hồi giáo lúc bấy giờ là người phụ nữ
chỉ được phép tiếp xúc với những người thân trong gia đình và không được phép để
những người lạ thấy mặt mình. Trong thời kỳ hiện đại, trừ một số nước Hồi giáo cực
đoan, còn hầu hết các nước Hồi giáo đã cho phép phụ nữ ra đường không đeo mạng
che mặt. Thay vào đó, họ thường quàng một chiếc khăn qua đầu ngay cả những ngày
thời tiết nóng nực. Một số ít nước Hồi giáo như Thổ Nhĩ Kỳ, người phụ nữ thành thị
đã hoàn toàn thoát khỏi phong tục che mạng, họ cũng không quàng khăn qua đầu; ăn
mặc thì theo phong cách hiện đại.
* Chế độ đa thê.
Theo tục lệ Hồi giáo, người đàn ông có thể lấy bốn vợ với điều kiện phải cư
xử với các bà vợ bình đẳng như nhau. Trong thời kỳ phong kiến, người đàn ông có
nhiều vợ thường được xã hội tôn trọng do quan niệm cho rằng, đó là những người
đàn ông khoẻ mạnh và giàu có. Ngày nay, tư duy này đã được thay đổi ở nhiều quốc
gia Hồi giáo, bởi chế độ hôn nhân một vợ, một chồng ngày càng được phổ biến
trong xã hội.
* Phong tục tang lễ.
Phong tục tang lễ của người Hồi giáo khá đặc biệt so với các tôn giáo khác. Người
chết phải được chôn trong vòng 24 tiếng đồng hồ kể từ khi chết, nhưng không được chôn
vào ban đêm. Người Hồi giáo tin rằng sau khi chết, con người sẽ được về với đấng Allah.
SAUDI ARABIA 44
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Sau khi thi thể được tắm rửa, người chết được quấn trong một tấm vải để hở mặt cho
người thân đến viếng. Người chết được mai táng trong tấm vải lượm đó mà không cần
bất cứ một quan tài nào, vì như vậy, theo quan niệm của người Hồi giáo, thi thể chóng tan
vào lòng đất và người chết sẽ sớm được lên thiên đường. Huyệt mộ phải được đào sâu
sao cho khi đấng Allah gọi và người chết ngồi dậy thì đầu không cao hơn mặt đất. Chân
người chết phải hướng về thánh địa Mecca ở Arập Xê -út để khi được gọi, người chết
nhằm hướng đó mà đi. ở nhiều nơi, người chết được chôn nằm nghiêng về bên phải, mặt
quay về hướng Mecca.
Vào tháng ăn chay Ramadan của người Hồi giáo thì ở những nơi công cộng
sẽ không có ăn uống, hút thuốc từ lúc mặt trời mọc cho đến khi mặt trời lặn. Những
quán rượu hay bar sẽ không bán rượi bia trong suốt tháng này. Tháng Ramadan tính
theo âm lịch và thường bắt đầu vào tháng 9.
Lưu ý khác
Luật Sharia không cho phụ nữ tiếp xúc với nam giới không phải là người
trong gia đình. Trên các phương tiện giao thông công cộng như xe buýt, metro, nam
nữ phải ngồi riêng; đến sân bay phải dùng cửa riêng, bãi biển chia riêng biệt, đi đám
ma thì nam trước nữ sau... Những điều này dù người nước ngoài cũng không được vi
phạm.
Về ăn mặc, ở nơi công cộng, nơi mua sắm, ăn uống, nhà hàng, không được
phép mặc quần áo ngắn. Nam giới phải mặc quần dài và không được phép đeo dây
chuyền ở nơi công cộng.
SAUDI ARABIA 45
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
VI. Môi trường pháp lý
Hiện nay, Ả-rập Xê-út có một hệ thống tư pháp kép bao gồm:
Hệ thống Tòa án Shari'ah al-Mahakim (al-Shariy'ah).
Hội đồng quản trị Than phiền bao gồm: Tòa án hành chính, Tòa án hành chính
phúc thẩm và Tòa án tối cao.
Trong quá trình kinh doanh và đầu tư tại Ả-rập Xê-ut, các doanh nghiệp và các
nhà đầu tư chịu sự chi phối bởi luật Thương mại (ảnh hưởng rất lớn từ luật đạo Hồi)
Chính phủ Ả-rập Xê-ut cũng sử dụng các biện pháp thuế quan và phi thuế quan
cùng với Luật Hồi giáo để hạn chế nhập khẩu.
1. Chính sách thương mại
Chính phủ khuyến khích đầu tư trực tiếp nước ngoài, cho phép mua bất động
sản và hạ thuế thu nhập công ty. Đồng thời chú trọng đầu tư các dự án hạ tầng cơ sở
và xây dựng: Các dự án dầu và khí, nhà máy điện và nước, các khu nhà ở và thương
mại, đường và xe lửa. Các dự án khổng lồ tại nước này là xây dựng 5 thành phố kinh
tế: các thành phố kinh tế vua Abdullah, Rabigh, Medine, Hail và Jizan.
SAUDI ARABIA 46
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Tháng 12/2009, nước này công bố giảm và miễn thuế hải quan cho 692 mặt
hàng, bao gồm nước hoa, thuốc trừ sâu, sản phẩm nhựa.
Ả Rập Xê-ut cam kết cho các công ty nước ngoài tham gia hệ thống bán buôn
và bán lẻ với tỷ lệ nắm giữ dến 51% cổ phần. Từ tháng 1/2009, tỷ lệ này được điều
chỉnh lên 75%.
Tuy nhiên, một số mặt hàng bị hạn chế nhập khẩu khi nhập cảnh do các lý do
tôn giáo, y tế và an ninh. Các mặt hàng cấm nhập khẩu bao gồm đồ uống có cồn, thịt
lợn, ma túy, vũ khí, chất nổ, các ấn phẩm và tác phẩm không thuộc đạo Hồi.
Đồng thời, các công ty nước ngoài nếu giúp đỡ Israel theo cách này hay cách
khác sẽ bị đưa vào danh sách đen vì Liên đoàn Ả Rập tẩy chay Israel, trong khi Ả
Rập Xê Út là thành viên của Liên đoàn.
Thuế suất được áp trên cơ sở giá trị của hàng hóa. Ả Râp Xê Út có quan hệ
chặt chẽ với các nước thuộc GCC. Tháng 1/1999, GCC nhất trí thành lập liên minh
thuế quan, có hiệu lực từ 1/1/2003. Hiêp định cho phép mức thuế chung 5% đối với
1.500 mặt hàng nhập khẩu từ các nước không là thành viên GCC. Đồng thời cũng
quy định danh sách các mặt hàng chủ yếu được nhập khẩu miễn thuế. Cũng theo
hiệp định này, hàng hóa nhập khẩu vào khu vực GCC có thể được vận chuyển đi
toàn bộ các nước thành viên mà không phải đóng thuế phụ thu.
Các quy định về y tế và kiểm dịch được áp dụng cho tất cả các mặt hàng nhập
khẩu. Ngoài ra, Ả Rập Xê Út còn còn đồng ý chấp nhận các nghĩa vụ của Hiệp định
WTO về các biện pháp vệ sinh và kiểm dịch. Theo đó, nước này phải áp dụng các
tiêu chuẩn an toàn khoa học cho toàn bộ các nông sản.
Ả Rập Xê Út duy trì quy định về dán nhãn sản phẩm và ký mã hiệu nước xuất
xứ. Đồng thời cũng có các quy định về an toàn đối với đồ chơi, quy định về tiêu
chuẩn sản phẩm với hàng điện và điện tử.
Hàng nhập khẩu phục vụ triển lãm phải kèm theo hóa đơn với giá được
phòng thương mại và công nghiệp địa phương xác nhận và giấy chứng nhận xuất xứ.
Hóa đơn phải ghi rõ hàng được nhập khẩu để phục vụ triển lãm và sẽ được tái xuất
khẩu khi triển lãm kết thúc. Hải quan quy định phải đặt cọc cho hàng thuộc diện này.
Khoản đặt cọc sẽ được hoàn trả.
SAUDI ARABIA 47
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Lưu ý: Visa vào và ra khỏi Ả Rập Saudi yêu cầu người xin phải xác
định tôn giáo của mình và nước này chính thức cấm nhập cảnh đối với tất cả mọi
người từ nhà nước I-xơ-ra-en.
2. Quan hệ Việt Nam - Ả rập Xê út
a. Quan hệ chính trị - ngoại giao:
Việt Nam và Ả rập Xê-út lập quan hệ ngoại giao ngày 21/10/1999. Đại sứ Ả
rập Xê-út tại Băng-cốc kiêm nhiệm Việt Nam.
Hai nước đã ký Hiệp định khung hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư và kỹ
thuật ngày 25/5/2006.
b. Quan hệ kinh tế - thương mại:
Những năm gần đây, trao đổi thương mại 2 chiều Việt Nam - Ả Rập Xê út có
chiều hướng gia tăng. Các năm 2008 – 2009, mặc dù bị ảnh hưởng của khủng hoảng
kinh tế thế giới, nhưng kim ngạch thương mại song phương vẫn không bị sụt giảm.
Hiện nay, Ả rập Xê út được xem là thị trường tiềm năng cho hàng hóa XK
của Việt Nam. Trong chính sách kinh tế đối ngoại của mình, Ả rập Xê út coi phát
triển quan hệ với Việt Nam là ưu tiên hàng đầu ở khu vực Đông Nam Á.
Trong quan hệ thương mại song phương, Việt Nam đang nhập siêu từ Ả rập
Xê út. Hiện nay và trong tương lai, 2 lĩnh vực có tiềm năng nhất cho hợp tác giữa
hai nước, đó là năng lượng và lương thực. Trên lĩnh vực năng lượng, nhu cầu tiêu
thụ của Việt Nam tiếp tục tăng nhanh. Riêng đối với xăng dầu, nhu cầu tiêu thụ đang
tăng trung bình 10 – 15%.năm, dự báo năm 2015 nhu cầu tiêu thụ khoảng 23-24
triệu tấn và đến năm 2020 vào khoảng 33 – 34 triệu tấn. Nhu cầu về sản phẩm hóa
dầu để sản xuất nhựa PP, PE, PVC… cũng tăng trung bình 10 – 15%/năm từ nay tới
năm 2020.
Về xây dựng cơ sở hạ tầng năng lượng, hai nước có thể hợp tác lâu dài theo
nguyên tắc phát huy thế mạnh của mỗi bên. Phía Ả rập Xê út sẽ hỗ trợ Việt Nam bảo
đảm an ninh năng lượng và Việt Nam sẽ hỗ trợ Ả rập Xê út bảo đảm an ninh lương
thực. Hiện nay, hai bên đang xúc tiến việc nghiên cứu khả năng thiết lập quan hệ đối
tác về năng lượng và lương thực. Nông nghiệp là một lĩnh vực rất có cơ hội để hợp
tác, trong đó Ả rập Xê út đặc biệt quan tâm đến thế mạnh về XK gạo của Việt Nam.
SAUDI ARABIA 48
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Tuy vậy, cho tới nay, chưa có dự án cụ thể nào của Ả rập Xê út đầu tư vào nông
nghiệp ở Việt Nam. Mới đây, Chính phủ hai nước đã ký Thỏa thuận tăng cường hợp
tác về nông nghiệp, chắc chắn lĩnh vực hợp tác này sẽ được đẩy mạnh trong thời
gian tới, nhất là trong ngành trồng và chế biến lúa gạo ở Việt Nam. Tập đoàn Dầu
khí Quốc gia Việt Nam (Petro Vietnam) đang đề nghị Ả rập Xê út tạo thuận lợi để
Petro Vietnam tham gia vào các dự án tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí tại Ả
rập Xê út theo phương thức liên doanh, đồng thời Petro Vietnam còn có kế hoạch
hợp tác với phía đối tác Ả rập Xê út để đầu tư vào các dự án như lọc hóa dầu, sản
xuất các chế phẩm dầu khí, các dự án điện…
Trong những năm tới, hai nước sẽ đẩy mạnh sự hợp tác trên 5 lĩnh vực chủ
yếu, đó là: Đẩy mạnh hợp tác chiến lược về an ninh năng lượng và lương thực: Tăng
cường hợp tác thương mại và đầu tư, nâng kim ngạch trao đổi thương mại 2 chiều
lên 1 tỷ USD trong khoảng 2-3 năm tới, tạo thuận lợi để hàng hóa XK của mỗi nước
đi vào thị trường khu vực ĐNÁ và các nước vùng Vịnh, sớm thúc đẩy đàm phán để
ký Hiệp định FTA giữa ASEAN với Hội đồng hợp tác vùng Vịnh (GCC): Đẩy mạnh
Xk lao động Việt Nam sang Ả rập Xê út; Xây dựng các khuôn khổ pháp lý để hỗ trợ
cho sự hợp tác trên nhiều mặt giữa hai nước.
Sự quan tâm của các DN Ả rập Xê-út tới thị trường Việt Nam được thể hiện
rõ nét qua chuyến thăm khảo sát thị trường và tìm kiếm cơ hội hợp tác kinh doanh
của đoàn 20 DN Ả rập Xê út tới Việt Nam tháng 6/2010. Đặc biệt chuyến thăm này
của đoàn DN Ả rập Xê út diễn ra chỉ sau gần 2 tháng kể từ chuyến thăm chính thức
Ả rập Xê út của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết. Các DN Ả rập Xê út đánh giá
Việt nam là thị trường khá tiềm năng và có thể trở thành nhà cung cấp những mặt
hàng mà Ả rập Xê út có nhu cầu, ngoài ra môi trường đầu tư ở Việt Nam ngày càng
thông thoáng.
Cho tới nay, trao đổi thương mại giữa hai nước còn ở mức thấp, trong khi Ả
rập Xê út là một thị trường lớn ở khu vực, có khả năng thanh toán cao, có nhu cầu
ngày càng tăng về nhiều chủng loại hàng hóa mà Việt Nam có thế mạnh. Ngoài trao
đổi thương mại, công nghiệp cũng là một lĩnh vực có nhiều cơ hội hợp tác thông qua
đẩy mạnh đầu tư. XK lao động cũng là một lĩnh vực có tiềm năng, hiện nay mỗi
tháng nước này tiếp nhận tới 70 -80 ngàn lao động nước ngoài tới làm việc. Một đặc
SAUDI ARABIA 49
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
điểm nổi bật là khu vực kinh tế tư nhân ở Ả rập Xê út rất phát triển, khả năng về vốn
của họ dồi dào, họ mong muốn mở rộng sản xuất và kinh doanh ra nước ngoài.
Phòng Thương mại Ả rập Xê út có nhiều ảnh hưởng trong việc kết nối các DN trong
nước với các DN nước ngoài. Đối với thị trường Việt Nam, các DN Ả rập Xê út sẵn
sàng đầu tư trên một số lĩnh vực như dầu khí (bao gồm xây dựng nhà máy lọc dầu,
xây dựng hệ thống vận chuyển nguyên liệu cho nhà máy…), xây dựng hạ tầng cơ sở,
xây dựng dân dụng, du lịch, bất động sản, bưu chính viễn thông…
Hiện nay và trong tương lai, 2 lĩnh vực có tiềm năng nhất cho hợp tác giữa
hai nước, đó là năng lượng và lương thực.
Trên lĩnh vực năng lượng, nhu cầu tiêu thụ của Việt Nam tiếp tục tăng nhanh.
Riêng đối với xăng dầu, nhu cầu tiêu thụ đang tăng trung bình 10 – 15%.năm, dự
báo năm 2015 nhu cầu tiêu thụ khoảng 23-24 triệu tấn và đến năm 2020 vào khoảng
33 – 34 triệu tấn. Nhu cầu về sản phẩm hóa dầu để sản xuất nhựa PP, PE, PVC…
cũng tăng trung bình 10 – 15%/năm từ nay tới năm 2020. Tập đoàn Dầu khí Quốc
gia Việt Nam (Petro Vietnam) đang đề nghị Ả rập Xê út tạo thuận lợi để Petro
Vietnam tham gia vào các dự án tìm kiếm, thăm dò và khai thác dầu khí tại Ả rập Xê
út theo phương thức liên doanh, đồng thời Petro Vietnam còn có kế hoạch hợp tác
với phía đối tác Ả rập Xê út để đầu tư vào các dự án như lọc hóa dầu, sản xuất các
chế phẩm dầu khí, các dự án điện.
Về xây dựng cơ sở hạ tầng năng lượng, hai nước có thể hợp tác lâu dài theo
nguyên tắc phát huy thế mạnh của mỗi bên. Phía Ả rập Xê út sẽ hỗ trợ Việt Nam bảo
đảm an ninh năng lượng và Việt Nam sẽ hỗ trợ Ả rập Xê út bảo đảm an ninh lương
thực.
Nông nghiệp là một lĩnh vực rất có cơ hội để hợp tác, trong đó Ả rập Xê út
đặc biệt quan tâm đến thế mạnh về XK gạo của Việt Nam. Tuy vậy, cho tới nay,
chưa có dự án cụ thể nào của Ả rập Xê út đầu tư vào nông nghiệp ở Việt Nam. Mới
đây, Chính phủ hai nước đã ký Thỏa thuận tăng cường hợp tác về nông nghiệp, chắc
chắn lĩnh vực hợp tác này sẽ được đẩy mạnh trong thời gian tới, nhất là trong ngành
trồng và chế biến lúa gạo ở Việt Nam.
SAUDI ARABIA 50
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Tuy nhiên, có một số trở ngại trong quan hệ giữa hai nước, đó là: Chưa có
đường hàng không trực tiếp trong khi khoảng cách địa lý xa xôi, khiến cho trao đổi
hàng hóa bị hạn chế, đẩy giá hàng hóa XK tăng cao. Việc chuyển đổi ngoại tệ từ
đồng Riyal sang VNĐ còn chưa được hai bên quan tâm. Sự tham gia của các DN hai
nước vào các hội chợ, triển lãm ở mỗi nước còn ít được chú trọng, thông tin về thị
trường và hàng hóa của mỗi bên còn hạn chế. Lâu nay, các DN hai nước rất thiếu
thông tin về thị trường của nhau, nên vẫn cần tới sự trợ giúp của Đại sứ quán mỗi
nước, ngoài ra bản thân các DN cần tăng cường gặp gỡ trực tiếp để thiết lập các mối
quan hệ làm ăn.
Thị trường Ả rập Xê út có tính cạnh tranh cao, chủ yếu do các yếu tố chất
lượng và giá cả hàng hóa. Thời gian qua, XK hải sản (nhất là cá tra và cá basa fillet)
của Việt Nam sang Ả rập Xê út bị sụt giảm đáng kể. Nguyên nhân là do tác động
của chiến dịch truyền thông đánh mạnh vào tâm lý người tiêu dùng bản địa vốn đã
không đủ thông tin về hàng hóa của Việt Nam. Những thông tin sai sự thật về qui
trình sản xuất và chế biến cá ở Việt Nam đã tác động không ít đến nhận thức của
người dân, khiến sức mua giảm sút rõ rệt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh một
sản phẩm có chất lượng và có sức cạnh tranh của Việt nam.
Hiện nay, Ả rập Xê út đang thực hiện chính sách thương mại tự do dựa trên
cơ sở cạnh tranh, không thực hiện kiểm soát ngoại hối, không áp dụng hạn ngạch
NK, không lập rào cản về thuế. Sự thành công trong XK hàng hóa vào thị trường
này phụ thuộc nhiều vào các yếu tố như chất lượng, giá cả và thời hạn giao hàng.
Mọi hàng hóa khi XK vào Ả rập Xê út phải đáp ứng các qui định và chịu sự giám sát
của Tổ chức tiêu chuẩn của Ả rập Xê út, ngoài ra còn phải tuân thủ các qui định về
tôn giáo đạo Hồi và các tiêu chuẩn thương mại khác. Ví dụ, hầu hết các sản phẩm
tiêu dùng thông thường như đường ăn, gạo, chè, cà phê chưa rang, bột gia vị, ngô,
gia cầm, thịt (tươi và lạnh đông) đều được miễn thuế khi NK vào thị trường này. Các
nước đã ký Hiệp định thương mại song phương với Ả rập Xê út cũng được miễn
hoặc giảm thuế khi XK hàng hóa vào thị trường này)
Mặt hàng xuất khẩu chủ yếu của ta sang thị trường gồm: dệt may, giày dép,
hạt tiêu, hải sản, linh kiện và phụ tùng xe gắn máy, linh kiện điện tử, máy móc thiết
bị, gốm sứ, hạt điều, rau quả, thủ công mỹ nghệ mây tre đan, mỳ ăn liền, túi xách, ví,
SAUDI ARABIA 51
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
vali, ô dù, tivi và đầu video, thuốc lá, sợi, chè, cao su, cà phê, sản phẩm gỗ, sản
phẩm nhựa...; mặt hàng nhập khẩu chủ yếu gồm: chất dẻo nguyên liệu, phân urê,
thức ăn gia súc và nguyên phụ liệu chế biến, sắt thép kim loại, hoá chất, phụ tùng
ôtô và bông...
Kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ Ả rập Xê-út
6 tháng đầu năm/2011 (triệu USD)
Tên hàng ĐVT Lượng Trị giá USD
Ô tô 9 chỗ ngồi trở xuống 1 64,500
Cao su 195 190,884
Chất dẻo nguyên liệu 222,159 326,451,203
Hàng rau quả 0 169,034
Hàng thủy sản 0 2,633,748
Hóa chất 0 3,995,245
Hàng hóa khác 72 1,515,746
Máy móc, thiết bị, dụng cụ & phụ tùng 0 81,696
Nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày 0 81,034
Phân Urê 25,302 9,387,042
Phế liệu sắt thép 125 49,711
Sản phẩm hóa chất 0 276,829
Sản phẩm từ cao su 0 1,581
Sản phẩm từ chất dẻo 0 52,447
Sản phẩm từ dầu mỏ khác 0 49,210
Sản phẩm từ sắt thép 0 910
Thức ăn gia súc và nguyên liệu 0 1,012,716
Tổng 346,013,533
(Nguồn: Tổng cục Hải quan)
Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Ả Rập Xê-út
SAUDI ARABIA 52
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
6 tháng đầu năm/2011 (triệu USD)
Tên hàng ĐVT Lượng Trị giá
Đá quý, kim loại quý và Sản phẩm 0 2,678
Điện thoại các loại và linh kiện 0 1,654,179
Bánh, kẹo và Sản phẩm từ ngũ cốc 0 1,268,002
Cà phê 1,016 2,458,551
Cao su 19 92,640
Chất dẻo nguyên liệu 96 94,720
Chè 413 854,517
Gạo 1,932 1,176,377
Giày dép các loại 0 1,431,665
Hàng rau quả 0 1,998,570
Hàng thủy sản 0 33,864,267
Hạt điều 59 440,393
Hạt tiêu 1,019 5,507,862
Hóa chất 0 15,408
Hàng hóa khác 3 9,845,269
Linh kiện và phụ tùng xe máy 0 64,318
Linh kiện khác 0 3,992,375
Máy móc, thiết bị, dụng cụ & phụ tùng 0 2,477,046
Các dụng cụ Phương tịện vận tải khác 0 1,509
Sản phẩm dệt, may 0 3,543,292
Sản phẩm gốm, sứ 0 62,454
Sản phẩm hóa chất 0 190,910
Sản phẩm mây, tre, cói và thảm 0 167,912
Sản phẩm từ cao su 0 135,513
Sản phẩm từ chất dẻo 0 502,771
SAUDI ARABIA 53
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Sản phẩm từ gỗ 0 1,590,151
Sản phẩm từ giấy 0 68,378
Sản phẩm từ sắt thép 0 13,095,249
Sắt thép loại khác 4,367 3,401,838
Thủy tinh và các sản phẩm bằng thuỷ tinh 0 34,775
Túi xách, ví,vali, mũ và ô dù 0 189,701
Vải các loại 0 15,693,716
Tổng 105,917,006
(Nguồn: Tổng cục Hải quan)
Kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam-Ả rập Xê út
từ năm 2005-6 tháng đầu năm/2011
Đơn vị: triệu USD
Năm Tổng kim ngạch Xuất khẩu Nhập khẩu
2005 209.5 89.5 120
2006 251.7 100.6 151.1
2007 313.4 131 182.4
2008 464 173 291
2009 703.38 351.39 454.77
2010 745.44 143.97 601.47
6/2011 415.93 105,917 346,013
Ảrập Xê út là thị trường có nhu cầu lớn đối với một số mặt hàng ta hiện đang
có thế mạnh như: dệt may, giày dép, hải sản, đồ gỗ, hàng nông sản (hạt tiêu, chè,
gạo, hạt điều), thủ công mỹ nghệ, linh kiện phụ tùng xe máy, máy vi tính và linh
SAUDI ARABIA 54
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
kiện phụ tùng… Tuy nhiên, các doanh nghiệp Ả rập Xê út còn biết rất ít về thị
trường cũng như các doanh nghiệp Việt Nam và ngược lại.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam cần chú ý một số điểm sau:
1. Thuế nhập khẩu
Theo Nghị định Hoàng gia số M/13 ngày 30/12/1987 và theo lệnh số 86 ngày
19/12/1987 của Hội đồng Bộ trưởng, các mức thuế suất sau đây có hiệu lực kể từ
ngày 02/01/1988:
- Hầu hết các sản phẩm tiêu dùng cơ bản được miễn thuế, ví dụ như: đường
ăn, gạo, chè, cà phê chưa rang, bột gia vị, lúa mạch, ngô, gia cầm và thịt (tươi và
đông lạnh).
- Mức thuế 20% đánh vào một số hàng hoá nhập khẩu nhất định nhằm bảo vệ
các ngành công nghiệp dân sinh non trẻ.
- Đối với các hàng hoá khác còn lại, thuế nhập khẩu là 12% tính theo giá CIF.
- Ngoài ra, một số loại hàng hoá hạn chế còn phải chịu mức thuế nhập khẩu
tính trên cơ sở trọng lượng hoặc dung tích, ngoài cách tính theo giá trị. Tuy nhiên,
mức thuế đối với những hàng hoá này khá thấp.
- Các thành viên của Liên đoàn Arập là các bên ký kết Hiệp định tạo thuận lợi
cho Thương mại và Trao đổi và tổ chức Chuyển tải giữa các quốc gia Liên đoàn
Arập được hưởng ưu đãi đặc biệt.
- Hàng nhập khẩu từ các quốc gia Arập mà Arập Xêút đã ký hiệp định thương
mại song phương được tiếp tục giảm thuế.
Nghị định Hoàng gia số M/56 ngày 15/06/1987 đã thông qua thoả thuận quốc
tế Brussel ngày 14/06/1983 về Hệ thống mã hiệu và mô tả hàng hoá hài hoả (HS).
Theo Lệnh số 3/1805 ngày 14/05/1990 của Bộ trưởng Bộ Tài chính và Kinh tế quốc
dân, Arập Xêút đã thực hiện Hệ thống HS kể từ ngày 01/01/1991.
2. Tiếp cận thị trường
Arập Xêút là thị trường lớn có nhiều tiềm năng. Tuy nhiên, cần lưu ý là thị
trường này mang tính cạnh tranh cao và hoạt động thương mại dựa trên cơ sở chất
SAUDI ARABIA 55
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
lượng và chi phí. Có một số thủ tục và kỹ thuật kinh doanh nhất định mà người xuất
khẩu phải tuân thủ như sau:
- Vấn đề sản phẩm được chấp nhận hay phải thay đổi trên thị trường cần được
rà soát không ngừng.
- Người xuất khẩu cần đảm bảo việc cung cấp đều đặn theo các thông số kỹ
thuật tại thời điểm và địa điểm cụ thể đã thoả thuẩn và với mức giá đã quy định.
- Nên tránh có sự thay đổi đột ngột về giá cả, thậm chí đi kèm với dịch vụ sau
bán hàng.
- Người xuất khẩu nên duy trì liên lạc trực tiếp và thường xuyên với người
nhập khẩu ở Arập Saudi.
- Nên giới thiệu ra thị trường các chuỗi sản phẩm đồng bộ hơn là sản phẩm
đơn lẻ vào bất cứ lúc nào có thể nhằm tận dụng lợi ích của việc kích cầu và giảm chi
phí
- Yêu cầu người xuất khẩu kiểm tra cùng với người nhập khẩu hoặc trực tiếp
với Tổ chức Tiêu chuẩn Arập Xêút về việc thực hiện chính xác các tiêu chuẩn của
Arập Xêút đối với các sản phẩm xuất khẩu vào thị trường này
- Người xuất khẩu nên thường xuyên trưng bày sản phẩm tại các trung tâm đô
thị thương mại lớn ở Arập Xêút. Để thực hiện việc trưng bày giới thiệu sản phẩm, có
thể phải xin các giấy phép hoặc giấy tờ cần thiết hoặc liên hệ trực tiếp với Cục triển
lãm thuộc Bộ Thương mại để được hướng dẫn
- Nên cố gắng cải tiến vẻ bên ngoài của hàng hoá bằng cách đóng gói gây hấp
dẫn.
- Sản phẩm phải được dán nhãn mác bằng cả tiếng Anh và tiếng A rập.
- Trong trường hợp hàng hoá là máy móc thiết bị, cần thực hiện tốt và có hiệu
quả dịch vụ sau bán hàng như bảo hành, bảo trì và cung cấp phụ tùng
Các công ty xuất khẩu nên tìm 1 đối tác Arập Xêút làm đại lý hoặc đại diện
tại thị trường Arập Xêút. Cùng với đó, công ty xuất khẩu cần tận dụng cơ hội tham
gia vào các hội trợ triển lãm tại Arập Xêút hoặc tích cực đi khảo sát thị trường nhằm
giới thiệu và quảng bá sản phẩm của minh. Việc thiết lập kênh liên lạc và tạo dựng
SAUDI ARABIA 56
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
mối quan hệ với các Phòng Thương mại và Công nghiệp của Arập Xêút cũng là một
yếu tố quan trọng trong việc thu thập các thông tin cần thiết về sản phẩm và thị
trường hoặc thông tin về các đối tác nhập khẩu.
3. Chứng từ gửi hàng
Tất cả các lô hàng thương mại nhập khẩu vào Arập Xêút, không kể trị giá
hoặc hình thức vận chuyển, phải có các chứng từ sau đây đi kèm theo: hoá đơn
thương mại, chứng nhận xuất xứ, vận đơn, chứng nhận của công ty vận chuyển, đơn
bảo hiểm (nếu hàng hoá được người xuất khẩu mua bảo hiểm), phiếu đóng gói. Tuỳ
theo tính chất của từng loại hàng hoá hoặc theo yêu cầu nhất định của người nhập
khẩu hoặc theo yêu cầu trong L/C hoặc theo các điều khoản thoả thuận trong hợp
đồng, có thể còn có những chứng từ bổ sung khác.
Một điều cần lưu ý quan trọng là tính xác thực của giấy chứng nhận xuất xứ,
hoá đơn thương mại hoặc bất cứ chứng từ nào khác. Người xuất khẩu có trách nhiệm
đảm bảo rằng các giấy tờ này phải được xác nhận như sau: được công chứng hoặc
được Phòng Thương mại và Công nghiệp của nước sở tại xác nhận hoặc cơ quan
lãnh sự của Arập Xêút đóng tại nước sở tại xác nhận. Mỗi một chứng từ phải được
lập ít nhất làm một bản gốc và một bản sao. Tất cả các chứng từ, cả bản gốc và bản
sao, phải có chữ ký của người có thẩm quyền.
Riêng đối với hoá đơn thương mại, kể từ ngày 18/5/1996, cơ quan hải quan
Arập Xêút yêu cầu trên hoá đơn do người xuất khẩu phát hành phải bao gồm mô tả
chính xác hàng hoá xuất khẩu tới Arập Xêút. Ví dụ, đối với thiết bị phải nêu các nội
dung như: tên dây chuyền, số lượng và kích cỡ các hạng mục, số model, nhãn hiệu
thương mại, tên đầy đủ của nhà sản xuất, các thông tin khác nếu có nhằm giúp nhận
biết thiết bị được dễ dàng; đối với các sản phẩm khác phải có các nội dung như: mô
tả đầy đủ (bao gồm chủng loại, kích cỡ, trọng lượng, tỷ lệ phần trăm của các bộ phận
cấu thành sản phẩm nếu có), tên đầy đủ của nhà sản xuất, nhãn hiệu thương mại, các
thông tin khác liên quan đến hàng hoá. Ngoài ra, trên hoá đơn thương mại phải được
một cán bộ có thẩm quyền của công ty xuất khẩu xác nhận với nội dung như sau:
“Tôi xác nhận hoá đơn này là thật và đúng và phù hợp với sổ sách của chúng tôi
và hàng hoá được đề cấp có xuất xứ từ......”
SAUDI ARABIA 57
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Đối với giấy chứng nhận của công ty vận chuyển (ít nhất là một bản gốc) phải
được công chứng và bao gồm các thông tin sau đây: tên của phương tiện vận chuyển
và tên trước đây (nếu có), quốc tịch của phương tiện vận chuyển, chủ sở hữu phương
tiện vận chuyển, tên cảng mà tầu thuyền vận chuyện cập bến trên hành trình tới Arập
Xêút (cảng xếp hàng, cảng dỡ hàng...). Giấy chứng nhận của công ty vận chuyển
cũng phải ghi nội dung phương tiện vận chuyển không được neo đậu hoặc cập bến
tại các cảng khác ngoài những cảng đã khai báo ở trên.
Như đã nói ở trên, ngoài bộ chứng từ gửi hàng thông thường, trong một số
trường hợp đòi hỏi phải có một số loại chứng từ đặc biệt khác. Một số chứng từ đặc
biệt quan trọng gồm có:
a/ Chứng từ xuất khẩu đối với sản phẩm là lương thực thực phẩm:
Yêu cầu về nhãn mác của thực phẩm và sản phẩm loại này lưu thông ở thị
trường Arập Xêút do Tổ chức Tiêu chuẩn hoá (SASO) quy định. Các nhà xuất khẩu
phải tuân thủ Tiêu chuẩn bắt buộc SSA 1/1984 (ngoài các tiêu chuẩn khác của
SASO) không kể là hàng mẫu trưng bày hay các lô hàng thương mại và phải cung
cấp các giấy chứng nhận sau đây:
* Giấy chứng nhận thành phần của nhà sản xuất thực phẩm:
Giấy chứng nhận này phải bao gồm mô tả sản phẩm được xuất khẩu (hàm
lượng và tỷ lệ phần trăm của mỗi thành phần), các yếu tố hoá chất, tiêu chuẩn vi
sinh, lưu chứa và vòng đời sản phẩm (ngày sản xuất và ngày hết hạn). Nếu sản phẩm
có chứa chất béo động vật thì giấy chứng nhận phải xác nhận chất béo có nguồn gốc
từ loại động vật nào hoặc chỉ ra không có thịt lợn hoặc hương vị nhân tạo hoặc chất
béo động vật được sử dụng. Giấy chứng nhận này phải do cơ quan y tế sở tại cấp và
đóng dấu.
* Giấy chứng nhận bảo vệ người tiêu dùng: Giấy chứng nhận này phải xác
nhận tính lành mạnh của các thành phần của sản phẩm thực phẩm được xuất khẩu
sang Arập Xêút, tính an toàn và sự phù hợp của sản phẩm đối với tiêu dùng của con
người. Giấy này phải do cơ quan quản lý chuyên môn của nước sở tại cấp.
* Bảng giá: Bảng giá do người xuất khẩu câp và chỉ ra giá sản phẩm xuất
khẩu là giá chuẩn tại thị trường bản địa.
SAUDI ARABIA 58
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
b/ Nhập khẩu thịt vào Arập Xêút
Arập Xêút hầu như nhập khẩu thịt bò hoặc thịt cừu tươi và đông lạnh. Ngoài
các chứng từ gửi hàng như đã nói ở trên, tất cả các lô hàng sản phẩm thịt phải có
kèm theo các giấy chứng nhận sau đây:
* Giấy chứng nhận thịt “Halal”: Giấy chứng nhận này chỉ ra rằng việc giết
mổ được thực hiện tại một lò giết mổ được cấp giấy phép chính thức phù hợp với
các thủ tục hồi giáo. Giấy chứng nhận thịt “Halal” phải do một Trung tâm Hồi giáo
được công nhận ở nước bản địa xác nhận và đi kèm các lô hàng gia cầm nhập khẩu
vào Arập Xêút.
* Giấy chứng nhận y tế chính thức: Giấy chứng nhận y tế xác nhận ngày
giết mổ, loại động vật và tuổi trung bình của chúng trong mỗi lô hàng. Giấy chứng
nhận này cũng chỉ ra động vật được một bác sỹ thú ý có giấy phép hành nghề kiểm
tra y tế trong vòng 12 giờ đồng hồ trước và sau khi bị giết mổ và xác nhận không bị
bệnh và phù hợp cho tiêu dùng của con người. Tất cả các lô hàng sản phẩm thịt các
loại (bao gồm gia cầm và thuỷ sản), vật nuôi, rau hoa quả... xuất khẩu sang Arập
Xêút đòi hỏi phải có giấy chứng nhận y tế xác nhận sản phẩm miễn các loại sâu
bệnh và dịch bệnh. Động vật bị giết mổ phải được các cơ quan y tế có thẩm quyền
đóng dấu trên một vài bộ phận. Tuổi của động vật khi giết mổ không được vượt quá
3 năm đối với cừu và 5 năm đối với bò. Người xuất khẩu phải tuân thủ các quy định
và quy tắc hiện hành của Arập Xê út liên quan đến các thủ tục cắt tiết, chuyên chở,
lưu kho... đối với các sản phẩm thịt xuất khẩu sang Arập Xêút.
c/ Nhập khẩu các loại hạt và ngũ cốc vào Arập Xêút
Người xuất khẩu hạt và ngũ cốc phải viết rõ bằng tiếng Arập và tiếng Anh
trên mỗi kiện hàng hoặc bao hàng các thông tin như: tên người xuất khẩu, trọng
lượng cả bao, nước sản xuất, ngày sản xuất, ngày hết hạn, các từ ngữ cần thiết (có
độc đối với con người và động vật hoặc ký hiệu nguy hiểm hoặc biểu tượng đầu lâu
và xương gạch chéo) phải được viết bằng mực đỏ trên mỗi kiện đóng gói hoặc bao
hàng.
Ngoài các chứng từ gửi hàng thông thường, người xuất khẩu hạt và ngũ cốc
còn phải cung cấp các giấy chứng nhận sau đây
SAUDI ARABIA 59
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
* Giấy giám định: Do một công ty chuyên nghiệp cấp liên quan đến việc
giám định hạt. Các thông tin quan trọng nhất trên giấy kiểm định phải có gồm: Tên
và địa chỉ của người mua, tên và địa chỉ người bán, chủng loại và số lượng, phẩm
cấp của hạt, tên tầu chuyên chở, kiểu đóng gói, thông tin được viết trên mỗi bao, bì
và kiện đóng gói, kết quả kiểm định và tỷ lệ phần trăm nảy mầm, độ tinh khiết,
không tinh khiết, độ ẩm, phương pháp điều trị hoá chất của hạt, xác nhận hạt không
bị sâu bệnh, nhiễm bệnh, bệnh dịch và hạt lép (số lượng và chủng loại trong mỗi
mẫu khoảng 2kg phải được đề cập).
* Giấy chứng nhận kiểm dịch: Mục đích của giấy chứng này là nhằm xác
nhận hạt hoặc ngũ cốc được xuất khẩu tới Arập Xêút không bị các bệnh dịch. Giấy
này do cơ quan chuyên môn của nước sở tại cấp và đòi hỏi phải đi kèm cùng với các
lô hàng là bộ mỳ, gạo, ngũ cốc, hạt giống, gỗ xẻ, cây trồng....
* Giấy chứng nhận phân tích hạt: Giấy chứng nhận này chứng nhận mức
độ thuần khiết của hạt được xuất khẩu và do co quan chuyên môn cấp
* Giấy chứng nhận trọng lượng: Giấy chứng nhận này do người xuất khẩu
phát hành và nêu tên và địa chỉ của người nhập khẩu, tên tầu chở hàng, số vận đơn,
số kẹp chì và container, trọng lượng tịnh và tổng trọng lượng của lô hàng.
d/ Chất phụ gia thức ăn gia súc:
Ngoài các chứng từ gửi hàng đã nói, yêu cầu phải có các chứng từ hoặc giấy
tờ sau: chứng nhận bán hàng tự do, chứng nhận đăng ký sản phẩm, chứng nhận phân
tích, biểu dữ liệu an toàn sản phẩm
e/ Các lô hàng gia súc:
Ngoài bộ chứng từ gửi hàng chuẩn gồm 6 loại giấy tờ, yêu cầu phải có các
giấy tờ sau đây: Chứng nhận trọng lượng (chỉ ra trọng lượng trung bình của gia súc
xuất khẩu), chứng nhận y tế (xác nhận gia súc không bị nhiễm bệnh và do co quan
chuyên môn cấp), chứng nhận y tế do co quan thú y cấp, chứng nhận về giống, phiếu
sản xuất, khai báo kiểm định và chấp nhận
f/ Giấy chứng nhận liên quan đến các lô hàng vật nuôi làm cảnh:
SAUDI ARABIA 60
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Yêu cầu phải có các chứng từ bổ sung sau đây: Giấy chứng nhận y tế do cơ
quan thú y cấp xác nhận vật nuôi không nhiễm các loại bệnh dịch, giấy tiêm chủng
vắcxin cho vật nuôi. Ngoài ra, chỉ có loại chó bảo vệ, chó săn và chó dẫn đường
được phép nhập khẩu.
g/ Nhập khẩu ngựa:
Người nhập khẩu phải xin phép Chủ tịch Câu lạc bộ cưỡi ngựa có nêu số
lượng ngựa, nước xuất khẩu, cơ quan hải quan tại cảng nhập khẩu. Kèm theo đơn
phải có các chứng từ sau: Giấy chứng nhận xuất xứ cùng với ảnh của từng con ngựa,
giấy chứng nhận y tế xác nhận ngựa không nhiễm các loại bệnh dịch.
h/ Giấy chứng nhận y tế đối với hàng rau quả:
Giấy chứng nhận này phải đi kèm theo các lô hàng rau quả và xác nhận các
loại rau quả không nhiễm các loại sâu bệnh, côn trùng và các loại bệnh dịch khác
cũng như không được nhiễm phóng xạ.
i/ Giấy chứng nhận bán hàng tự do:
Giấy chứng nhận bán hàng tự do phải đi kèm các lô hàng dược phẩm và y tế.
Hơn nữa, việc nhập khẩu các sản phẩm y tế và dược đòi hỏi phải có một giấy chứng
nhận do cơ quan y tế nước sở tại cấp. Giấy chứng nhận này phải xác nhận sản phẩm
dược được sử dụng rộng rãi ở nước xuất khẩu theo đúng tên gọi thương mại và công
dụng và bao gồm tên của mỗi loại sản phẩm, công dụng, ngày và số giấy phép sản
xuất nếu được yêu cầu. Giấy chứng nhận này phải được nộp cho Bộ Y tế của Arập
Xêút trước khi lô hàng dược phẩm hoặc y tế được nhập khẩu và được gia hạn 2 năm
một lần. Các sản phẩm dược và y tế phải đăng ký theo quy định.
j/ Giấy chứng nhận phù hợp theo SASO đối với các thiết bị điện, thiết bị
và phụ kiện nhập khẩu:
Có 2 loại giấy chứng nhận gồm giấy chứng nhận phù hợp đối với thiết bị
điện và thiết bị khác; giấy chứng nhận phụ kiện đồ điện. Giấy chứng nhận có liên
quan theo mẫu chuẩn phải do nhà sản xuất cấp có tiêu đề chính thức và được công
chứng hoặc xác nhận bởi Phòng Thương mại và Công nghiệp của nước sản xuất và
sau đó gửi cho cơ quan tiêu chuẩn SASO của Arập Xêút ít nhất 2 tháng trước ngày
SAUDI ARABIA 61
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
gửi hàng để được phê duyệt. Sau khi được phê duyệt, giấy chứng nhận sẽ được gửi
lại cho nhà sản xuất và mỗi lô hàng nói trên khi nhập khẩu vào Arập Xêút phải có
một bản sao có đóng dấu của giấy chứng nhận này đi kèm. Các giấy chứng nhận này
chỉ bắt buộc phải có đối với những hàng hoá được nêu trong Danh mục các sản
phẩm đồ điện nhập khẩu do SASO công bố.
k/ Giấy chứng nhận phù hợp đối với xe môtô:
Ít nhất 3 tháng trước khi gửi lô hàng xe môtô đầu tiên, nhà sản xuất phải gửi
cho SASO giấy chứng nhận này bằng tiếng Anh hoặc tiếng A rập để họ thông qua.
Người nhập khẩu phải lấy giấy chứng nhận này từ nhà sản xuất trước khi gửi lô hàng
là xe ôtô để sử dụng ở Arập Xêút.
4. Các lưu ý chung:
- Nhập khẩu vật nuôi, cây trồng, rau quả, hạt, gia cầm phải xin phép trước các
cơ quan có thẩm quyền liên quan của Arập Xêút và kèm theo phải có giấy chứng
nhận kiểm dịch hoặc y tế xác nhận hàng hoá này không bị nhiễm sâu bệnh hoặc
bệnh dịch. Tất cả các lô hàng cây trồng sẽ bị giám định ngay khi tới Arập Xêút.
- Các lô hàng nguyên vật liệu nguy hiểm phải xin phép trước Bộ Nội vụ Arập
Xêút.
- Theo Nghị định Hoàng gia số 5/E/27748 ngày 12/9/1982, trên tất cả các sản
phẩm nhập khẩu vào Arập Xêút phải có nêu tên nước xuất xứ, ngoại trừ trong trường
hợp không thể như nêu trong các ví dụ sau đây:
+ Các phụ tùng nhỏ, đinh vít, đinh ghim, đai ốc.... Trong trường hợp này, trên
các kiện hàng hoặc thùng hàng phải đề tên nước xuất xứ
+ Dây thép gai, tôn lá, kính tấm chưa hoàn thiện, gỗ, đá marble..... Trong
trường hợp này, trên các đai nẹp phải đề tên nước xuất xứ
+ Nguyên phụ liệu đối với các sản phẩm bán thành phẩm được sử dụng làm
nguyên liệu đầu vào cho các ngành công nghiệp quốc dân
- Nhà sản xuất và cung cấp thảm phải ghi các dữ liệu sau đây bằng tiếng Arập
dọc theo chiều dài cuộn thảm cách nhau là 5 mét: Độ dầy hoặc trọng lượng của mỗi
m2, trọng lượng cả chồng, nước xuất xứ, chủng loại (chỉ ra được làm bằng nylon,
SAUDI ARABIA 62
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
len, acrylich hay polypropylene). Tất cả những người sản xuất, cung cấp và phân
phối thảm phải chỉ ra các dữ liệu tiêu đề trên các hoá đơn bán hàng..
- Bàn chải cạo râu và các hàng hoá khác làm bằng tóc phải có kèm theo giấy
chứng nhận chính thức chỉ ra lô hàng này không bị nhiễm vi trùng than
* Nhập khẩu quần áo cũ phải có giấy chứng nhận tẩy uế. Hàng hoá này sẽ
chịu sự kiểm định của các quan chức vệ sinh Arập Xêút.
- Luật hồi giáo nghiêm cấm nhập khẩu, bán hàng và sử dụng thịt lợn và các
sản phẩm thịt lợn, rượu bia và chất gây nghiện
- Luật của Arập Xêút cấm nhập khẩu súng cầm tay. Vũ khí săn bắn và vũ khí
thể thao tương tự phải có giấy phép sử dụng đặc biệt.
- Sách báo, ấn phẩm, sản phẩm nghe nhìn chịu sự kiểm tra và cơ quan hải
quan tại cửa khẩu nhập cảnh thông qua. Đặc biệt, các tài liệu khiêu dâm và khẩu
hiệu tuyên truyền cộng sản không được phép nhập khẩu.
- Các loại biệt dược y tế được phép nhập khẩu với số lượng nhỏ để sử dụng
cho mục đích cá nhận. Khách du lịch cần sẵn sang xuất trình cho cán bộ kiểm tra các
giấy tờ cần thiết để chứng minh dược phẩm được sử dụng cho mục đích cá nhân.
- Các lô hàng phi mậu dịch có trị giá dưới 2.600 USD và ôtô nhập khẩu vào
Arập Saudi vì mục đích cá nhân không kể giá trị không cần phải kèm theo các chứng
từ gửi hàng.
- Hàng mẫu có mục đích thương mại phải nộp thuế nhập khẩu và phụ phí
hoặc bằng cách ký quỹ bằng với trị giá tính thuế vào thời điểm nhập khẩu hoặc bằng
bảo lãnh ngân hàng. Nếu hàng hoá này được tái xuất trong thời hạn 12 tháng sẽ được
hoàn thuế. Trong trường hợp mẫu hàng mẫu được bán sẽ không được hoàn lại tiền
đặt cọc hoặc bảo lãnh ngân hàng. Nhập khẩu hàng mẫu phải xin phép trước Tổng
cục hải quan Arập Xêút và phải cung cấp cho họ danh mục hàng mẫu, mức giá và
catologue. Nhập khẩu hàng mẫu là trang sức và đồng hồ phải chịu mức thuế không
được hoàn lại là 12%. Các lô hàng mẫu có mục đích thương mại phải kèm theo các
chứng từ gửi hàng được xác nhận.
* Mua bán máy móc nông nghiệp:
SAUDI ARABIA 63
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
Các quy định đối với mua bán máy móc nông ngiệp do Hội đồng Bộ trưởng
ban hành tại Nghị quyết số 96 ngày 11/2/1985. Một số đặc điểm quan trọng của quy
định này gồm:
- Máy móc nông nghiệp được nêu trong quy định này bao gồm tất các các
loại máy móc và thiết bị được sử dụng cho mục đích nông nghiệp.
- Việc mua bán các loại máy nông nghiệp sẽ không được phép nếu như máy
móc đó không tuân thủ các thông số kỹ thuật tiêu chuẩn của Arập Xêút.
- Bộ Nông nghiệp quy định cụ thể chủng loại, số lượng hoặc tỷ lệ phụ tùng
được nhập khẩu cùng với máy nông nghiệp hoặc để cung ứng ra thị trường.
- Nếu máy nông nghiệp có khuyết tật hoặc bị hư hỏng, không kể chủng loại,
trong thời gian bảo hành tính từ ngày giao hàng cho người mua là 1 năm, người bán
phải sửa chữa miễn phí, thay thế, hoặc trừ giá tiền cho người mua trong trường hợp
không thể sửa chữa hoặc thay thế, trừ khi lỗi hư hỏng hoặc khuyết tật là do người
mua sử dụng không đúng cách và khi đó người bán hàng phải chứng minh được điều
này.
- Bộ Nông nghiệp và Nguồn nước sẽ giám sát đầy đủ và trực tiếp đối với các
cơ sở đại lý hoặc phân phối máy nông nghiệp và phụ tùng cũng như các trạm sửa
chữa và bảo hành nhằm đảm bảo lĩnh vực mua bán này thuận lợi.
- Lợi nhuận đối với mua bán máy nông nghiệp không được vượt quá 15% trị
giá CIF của máy và 20% đối với phụ tùng không phải là các phụ kiện kèm theo của
máy.
* Đăng ký các sản phẩm thuốc và dược phẩm
Theo các quy định hiện hành, sản phẩm thuốc và dược phẩm không được
phép nhập khẩu nếu như không đăng ký trước với Bộ Y tế. Bộ Y tế sẽ thẩm định
đơn xin phép kèm theo giấy chứng nhận cần thiết được cơ quan đại diện ngoại giao
của Arập Xêút ở nước người xuất khẩu xác nhận và sẽ phân tích mẫu sản phẩm để
đảm bảo mẫu sản phẩm phù hợp với các yêu cầu về kỹ thuật. Nếu Bộ Y tế kiểm tra
thấy đạt kết quả, họ sẽ cấp giấy phép đăng ký đối với sản phẩm thuốc và dược phẩm
SAUDI ARABIA 64
Đ tài: Đ a lí kinh t và văn hóa Saudi Arabiaề ị ế
K T BÀIẾ
Ả Rập Saudi là một quốc gia có nhiều nét đặc sắc về văn hóa. Trong lĩnh vực
kinh tế, đây là nước cung cấp cho thế giới nguồn năng lượng rất quan trọng là dầu
mỏ, trữ lượng dầu của Ả Rập Saudi lớn nhất trong khối OPEC. Người dân nước này
có thu nhập rất cao. Tuy nhiên, bên cạnh những dấu ấn đó, vẫn còn nhiều lắm những
bất cập. nền chính trị- xã hội không ổn định với những mâu thuẫn về sắc tộc, tôn
giáo. sự bất bình đẳng giới trầm trọng. Vấn đề nhân quyền bị thế giới lên án. Những
đạo luật quá hà khắc của đạo hồi. Đó chính là những rào cản lớn đồi với quá trình
hội nhập và phát triển của đất nước này.
Việt Nam và Ả Rập Saudi đã có mối quan hệ hợp tác với nhau hơn 10 năm.
Hiện nay, kim ngạch thương mại 2 chiều đang tăng trưởng rất nhanh. Thị trường Ả
Rập thực sự là một điểm đến hấp dẫn. Mong rằng, với việc đầu tư, nghiên cứu cẩn
thận về thị trường Ả Rập, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ chủ động hơn và an toàn
hơn trong hoạt đông sản xuất kinh doanh của mình. Mong rằng mối quan hệ Việt
Nam- Ả Rập Saudi sẽ phát triển lên một tầm cao mới trong tương lai không xa.
SAUDI ARABIA 65