8/7/2019 URA TXOSTENA
1/11
Ur a
Hemen urari buruz ikasi ditugun
gauza batzuk daude.
8/7/2019 URA TXOSTENA
2/11
2
ZIENTZIALARIEK uste zuten leherketa handi bat egon zelaeta eztanda horren ondorioz, milioika izar sortu zirela. Horietako izarbat eguzkia zen.
Hasieran lurra suzko bola bat izan zen.
Milaka urteen zehar eguzkiaren indarra gutxitzen joan zen, horrelalur azala hoztuz, baina barrualdea bero-beroa jarraitzen zuen. Lurrarenbarruko beroa eta gasak sumendietatik ateratzen ziren. Denborarekin gashoriek geruza lodi bat sortu zuten planetaren inguruan. Geruza hori hozten joan zen eta horren ondorioz, milaka urte eten gabe iraun zuen ekaitzasortu zen. Honela lurraren azala urez estalita gelditu zen ia erabat.
8/7/2019 URA TXOSTENA
3/11
3
Lur planetaren %75a urez estalita dago, eta gelditzen den %25a,gaur egun ezagutzen ditugun kontinenteei dagokie.
Ur guztiaren %94a ur gazia da, eta %6a soilik da ur geza. Gainera, urgeza guzti horretatik %33a bakarrik da erabilgarria gizakiontzat eta
beste bizidun guztientzat. Beste guztia , %67a , izotza da, eta glaziarretaneta lurburuetan dago.
8/7/2019 URA TXOSTENA
4/11
4
LUR PLANETA
HIDROSFERA % 75 LITOSFERA % 25
PLANETAKO UR MASA PLANETAKO LUR MASA
HIDROSFERA
PLANETAKO UR MASA
UR GAZIA % 94 UR GEZA %6
% 67 IZOTZA(glaziarretan eta lur buruetan)
%33 ERABILGARRIA
8/7/2019 URA TXOSTENA
5/11
5
Ura lurrean hiru egoeretan aurkitu
dezakegu:
1 - Likidoa : itsasoetan, ibaietan, aintziretan eta lur azpianaurkitu dezakegu.
2- Solidoa : 0 tik behera ura solidifikatu egitenda. Lur muturretan izotz moduan eta mendi
puntetan elur eta izotz moduan aurkitu dezakegu.
3- Gasa : 100tik gora ura gasa bihurtzen da.Hodeietan eta atmosferan aurkitu dezakegu.
U ra ( H 2O ) hidrogeno 2 molekula eta
ox igeno moleku la bat engati k osatu ta dago.
Ur puruak ez du ez kolorerik, ez usainik eztazaporerik ere.
Baina urak askotan, usaina, kolorea eta zaporeaizaten du, uretan disolbatzen diren sustantziakkolorea, edo eta zaporea, edo eta usaina ematendiotelako.
Adibidez kafeak ematen dio kolorea, zaporea eta
usaina.
Disolbatzea izateak zera esan nahi du: uretan irabiatuz sustantziabatzuk disolbatu egiten dira, hau da, urarekin nahastu egiten direla.
Disolbatzen diren sustantziak solutu deitzen zaie eta emaitzari disoluzioa.
DISOLBATZAILEA + SOLUTUA =
DISOLUZIOA
8/7/2019 URA TXOSTENA
6/11
6
Bizitzarako ura ezinbestekoa da. Gure planetari planeta urdinadeitzen diote, zerutik lurra urdina ikusten delako. Hori, lurrean dauden urgazizko itsasoak eta ozeanoak eta ur gezako ibai, aintzira, errekak,glaziarrak, elurrak ikusten direlako da.
Itsasoan eta ibaietan ... dagoen ura beroarekin lurrindu(LURRUNKETA) egiten da eta hodeiak sortzen dira.
Tenperatura jaisten denean ura kondentsatu eta likidoa bihurtzen da,hau da, euria bihurtzen da (KONDENTSAZIOA).
Ura kondentsatu denean, hau da, partikula txiki txikiak elkartu etatantak bihurtzen direnean, beheraka erortzen dira (PREZIPITAZIOA). Urhori likidoa (euria) eta solidoa (kazkabarra eta elurra) izan daiteke eta lur,itsaso, ibai, aintziren ...gainean erortzen da. Eroritako ur hori lur-azpirafiltratu eta poltsetan sartu edo errekak sortzen ditu.
Eta berriro hasten da URAREN ZIKLOA.
8/7/2019 URA TXOSTENA
7/11
7
Gutako pertsona bakoitzak bere beharrak asetzeko gutxi gora behera200 l. erabiltzen ditu egun batean.
Adibidez:
-Kumuneko bonbak (10-20 l.)-Dutxak (30-60 l.)-Bainuak (100 l.)-Ontzi garbigailuak (25-40 l.)-Arropa garbigailuak (70-100 l.)
-Lorategia ureztatzeak (5-10 l.)-Kotxea garbitzeak (100 l.)
Kontu pixka bat izanez gero, gastatzen dugunaren%30-40 aurreztu dezakegu .
Norberaren kontsumoaz gain beste kontsumo batzukere badaude:
Hiriak: kaleak garbitzeko, lorategiak ureztatzeko,iturrientzako, igerilekuak betetzeko
Industria: produktuak ekoiztu etagarbiketa egiteko. Gehien gastatzendutenak zentral elektrikoak dira.
Adibidez: gasolinak (10-20 l.),
egunkariak (300 l.), paperak (200 l.),artileak (300-400 l.),antibiotikoak (3.000.000-4.000.000 l.)
Nekazaritzan : landareak ureztatzeko.
Adibidez: 1kg arrozak 4.000 l., 1 l. , kotoi 1kgbatek 1.000l
Abeltzaintzan: animaliei emateko eta
beraien hondakina (pisak eta kakak )garbitzeko.
8/7/2019 URA TXOSTENA
8/11
8
1. Ura ibai eta lur azpiko ur poltsetatik hartzen dute.2. Lehenengo, sare batetik pasatzen dute hondakin handiakkentzeko.
3. Kloroa botatzen diote.
4. Gauza solidoak bera jaisten uzten dute, goien ur garbia gelditu
dadin.
5. Filtrazioa: ura filtro batetik pasatzen dute partikula solidotxikiak kentzeko
6. Ozonoa jartzen diote.
7. Ikatz filtroetatik pasatzen dute sustantzia eta produktu kimikoakkentzeko.
8. Azkenik desinfektatzen dute .
Ondoren ura ur biltegietara eramaten dute eta bonba baten bidezura hodietara igotzen dute. Hodi horiek, hodi txikiagoetan banatzendira eta horietatik etxeko iturrietara iristen da.
8/7/2019 URA TXOSTENA
9/11
9
DEFINIZIOA: Kutsadura itsaso, ibai, aintziradagoen
zikinkeria. Ibaiak, itsasoa eta airea industri hondakin eta
abarrez betetzea.
Ura kutsatzeko ARRAZOI NAGUSIENAK honako hauek dira:
Etxeetakoak: Arropa-garbigailua, dutxa Industrietako (fabriketako) kutsadurak, ura usteldu eta oxigenorik
gabe uzten du. Pixkanaka bertako animaliak hiltzen dira.
Nekazaritzako kutsadura: Animaliek sortzen dituzten hondakinak(pisak eta kakak) baratzetan zabaldu egiten dituzte eta horiek
kutsatu egiten dute..
Abeltzaintzako kutsadura. Zentral nuklearren kutsadura. Kostaldeko hiri nagusien kutsadura Zaborra uretara botatzeak. Ekintza turistikoak. Petroleroak sortarazten
dituzten marea beltzak.
8/7/2019 URA TXOSTENA
10/11
10
1. Komunean: zisterna barruan urez betetako bibotila jarriz gero, ur gutxiago gastatuko dugu .
2. Hortzak garbitzeko iturriak itxi, urik alperrik ezgaltzeko.
3. Bainatu ordez dutxatu zaitez, ur gutxiago behar baita .4. Iturri eta hodien matxurak lehenbailehen konpondu, hortik ur
asko galtzen baita.
5. Iluntzean landareak ureztatu, uraberoarekin lurrundu ez dadin.
6. Arropa-garbigailua eta ontzi-garbigailuabeteta daudenean soilik, martxan jarri.
7. Bizarra mozterakoan, konketarentapoia jarri eta ur pixka batekinbete. Ur hori erabili bizar-xafla garbitzeko.
8. Ez lejia ezta detergente gehiegirik erabili, ura kutsatzen baitute,edo bestela detergente ekologikoak erabili.
9. Lorategietarako, bertako landareak erabili, kanpoko batzuk baina urgutxiago behar izaten baitute.
10.Iturrietan difusoreak eta aurrezteko mekanismoak jarri.
8/7/2019 URA TXOSTENA
11/11
11
Usoa AragonAlex CaballeroOihane Caceres
Nora FalconUnax Falcon
Maddi IglesiasUxue Jorna
Alex MorgadoSaioa PerezAitor Serra