1
Wykład VIZaburzenia lękowe
Kilka informacji nt. psychoterapii
Andrzej Czernikiewicz
26.11.2112
2
3
F.40 – fobie:
F.40.0 – agorafobia
F.40.1 – fobia socjalna
F.40.2 – fobie specyficzne
ZABURZENIA LĘKOWE
4
F.41 – inne zaburzenia lękowe
F.41.0 – zespół lęku panicznego
F.41.1 – zespół lęku uogólnionego
F.41.2 – mieszane zaburzenie lękowo-depresyjne
ZABURZENIA LĘKOWE
5
F.42 – zaburzenie obsesyjno-kompulsyjneF.43 – reakcje adaptacyjne
F.44 – reakcje konwersyjne i dysocjacyjneF.45 – zaburzenia lękowe pod postacią somatyczną
F.48 - neurastenia
ZABURZENIA LĘKOWE
6
0 5 10 15 20 25 30
0-9l
10-14 l
15-19 l
20-24 l
25-29 l
30-34 l
35-39 l
>40 l
Wiek pierwszych objawówzaburzeń lękowych
7
Czynniki dziedziczne
• MZ > DZ concordance–ogólnie 35% MZ vs 10% DZ
concordance–OCD 68% MZ vs 15% DZ–Agorafobia - 39% MZ–GAD - 30% MZ
8
Specyficzne dla zaburzenia czynniki biologiczne
• GAD–Niski poziom GABA --> niska
inhibicyjna aktywność neuronów --> podwyższona aktywność neuronów układzie rąbkowym
–Wysokie pobudzenie > warunkowanie–Anksjolityki podwyższają poziom GABA
> obniżają lęk
9
Specyficzne dla zaburzenia czynniki biologiczne
• Zespół lęku panicznego–Nadmierna czułość ośrodka kontroli
oddychania w pniu mózgu• Niski poziom tlenu (wysoki CO2)
--> fałszywy alarm o duszeniu się
--> panika
10
Specyficzne dla zaburzenia czynniki biologiczne
• Testy wyzwalające–Infuzja mleczanu sodu (konwertowanego w CO2) --
>»Wywiad z PD --> 54-90% napad paniki»Wywiad z PD --> 5-36% panika po
placebo»Brak wywiadu z PD --> 0-25% napady paniki
11
Specyficzne dla zaburzenia czynniki biologiczne
• OCD–Dysregulacja serotoninowa
• LPD (SSRIs) skuteczne w 50% OCD–MBD–Nadaktywność kory orbitofrontalnej
12
Wypadnięcie z rólNadużywanie systemu medycznego
Zbędna diagnostykaZbędne uzależniające „leczenie”
Spadek aktywności i wydolności zawodowejIzolacja w domuSamobójstwa
SKUTKI ZABURZEŃ LĘKOWYCH
13
MODEL LĘKU WG GRAYA
LĘK
Obszar septohippokampalnyUkład limbiczny Kora mózgu
NA(locus coeruleus)
5HTJądra szwu
14
Emocjonalne objawy lęku
Napięcie
Lęk Lęk
Strach Strach Strach
Antycypacja Antycypacja
Panika Panika Panika
!!!! T E R R O R !!!!
15
duszność
krztuszenie się
ból w klp
kołatanie serca
suchość w j. ustnej
jadłowstręt
nudności
ból brzucha
drżenie
osłabienie fizyczne
zawroty głowy
pocenie się
częste oddawanie moczu
napięciowe bóle głowy
NAJCZĘSTSZE SOMATYCZNE MASKI LĘKU
16
ZESPÓŁ LĘKU PANICZNEGO
17
Wyraźny okres nagłego lęku , trwającego do godziny, osiągającego swój szczyt w okresie pierwszych 10 minut,
charakteryzujący się wystąpieniem co najmniej 4 z wymienionych niżej 13 objawów :
1.kołatanie serca, przyspieszenie tętna
2.pocenie się
3.uczucie duszności
4.uczucie dławienia się
5.ból w klp
6.zawroty głowy, uczucie osłabienia, omdlewanie
7.dreszcze lub uczucie “oblewającego ciepła”
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ZESPOŁU LĘKU PANICZNEGO (F.41.0)
18
8.drżenie
9.nudności lub niepokój w j. brzusznej
10.derealizacja lub depersonalizacja (przekonanie o “inności” otoczenia lub własnej osoby, np. “wszystko wokół mnie po napadzie lęku stało się dziwne”
czy “ wydaje mi się, że po tym zastrzyku zacząłem inaczej słyszeć”
11.obawa przed utratą kontroli nad sobą
12.obawa przed śmiercią
13.parestezje (najczęściej uczucie drętwienia kończyn)
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ZESPOŁU LĘKU PANICZNEGO - C.D.
19
Objawom tym towarzyszą często:
·agorafobia (lęk przed znalezieniem się w sytuacji, z której będzie ciężko uciec, lub w sytuacji, w której niemożliwe jest udzielenie pomocy - prowadzi to do pozostawania chorego w domu,
rezygnacji z wyjść (często rezygnacji z pracy)
lęk antycypacyjny (obawa przed powtórnym napadem paniki).
American Psychiatric Association: Diagnostic Criteria from DSM IV. Washington, 1994.
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ZESPOŁU LĘKU PANICZNEGO - C.D.
20
10-12% populacji ogólnej ma w ciągu życia 1 napad panicznego lęku
4-5% rozwija zespół lęku panicznego
7% kobiet i 3.5% mężczyzn cierpi na agorafobię
WYSTĘPOWANIE PA I PD
21
·napady paniki rozpoczynają się zwykle między 20 r.ż. a 30 r.ż.;
·napady paniki częściej dotyczą kobiet;
·w czasie napadu paniki występuje zwykle więcej objawów z wymienionych w podanych wyżej kryteriach, niż w czasie epizodu
tachykardii, czy bólu serca z przyczyn “organicznych”
osoby z napadami paniki prawie zawsze w czasie epizodu lęku przeżywają obawę przed śmiercią
RÓŻNICOWANIE CHORÓB ORGANICZNYCH SERCA I ZESPOŁU
LĘKU PANICZNEGO (NAPADU PANIKI)
22
·u osób z napadami paniki lęk antycypacyjny jest znaczny, często ogranicza ich funkcjonowanie
osoby z napadami paniki “dążą” do licznych i różnorodnych badań diagnostycznych układu krążenia
·w rodzinie osób z napadami paniki, szczególnie w linii kobiecej, można znaleźć osoby z historią zaburzeń lękowych, podczas gdy przypadki organicznych chorób
serca znajdowane są zwykle w linii męskiej danej rodziny
osoby z napadami paniki od początku swoich dolegliwości mogą przyjmować postawę roszczeniową
RÓŻNICOWANIE CHORÓB ORGANICZNYCH SERCA I ZESPOŁU LĘKU
PANICZNEGO (NAPADU PANIKI) - C.D.
23
·czynnikami wyzwalającymi rozwój napadów paniki mogą być rzeczywiste dolegliwości psychofizyczne o obrazie zbliżonym do napady
paniki (np. zespół Hoigneu’a – “wstrząs penicylinowy”)
u mężczyzn, szczególnie młodych, napady paniki mogą być manifestacją uzyskania dłuższej abstynencji, w rozwijającym się uzależnieniu od
alkoholu
A. Czernikiewicz - 1998
RÓŻNICOWANIE CHORÓB ORGANICZNYCH SERCA I ZESPOŁU LĘKU
PANICZNEGO (NAPADU PANIKI) - C.D.
24
nadczynność tarczycy
choroba wieńcowa
nadciśnienie tętnicze
pheochromocytoma
uzależnienie od alkoholu
narkomania, uzależnienie od BDA
PROBLEMY SOMATYCZNE I PSYCHICZNE O OBRAZIE “NAPADÓW PANIKI”
A)Napady lęku w ostatnim tygodniu:
A1.Częstość: 0 – brak epizodów lęku
1 – 1 napad lęku
2 - 2-3 napady lęku
3 - 4-6 napadów lęku
4 - > 6 napadów lęku
A2. Nasilenie: 0 – brak epizodów lęku
1 – lekkie nasilenie
2 – umiarkowane nasilenie
3 – znaczne nasilenie
4 – krańcowe nasilenie
A3. Średni czas trwania napadu:
0 – brak epizodów lęku
1 – < 10 minut
2 – 10-60 minut
3 – 1-2 godziny
4 - > 2 godziny
A4. Spontaniczność napadów:0 – zdecydowana większość
nieoczekiwanych
1 –większość nieoczekiwanych
2 – równa ilość oczekiwanych i nieoczekiwanych
3 – większość oczekiwanych
4 – zdecydowana większość oczekiwanych
PAS
26
ZABURZENIE SOMATOPODOBNE
27
Zaburzenie somatyzacyjne. F.45.0
Co najmniej 2-letnia historia różnych dolegliwości fizycznych, nie wyjaśnionych w badaniach somatycznych ...
Zaangażowanie w dolegliwości, lub poszukiwanie ich przyczyny w licznych konsultacjach lekarskich ...
Nieprzyjmowanie wyjaśnień psychicznego podłoża dolegliwości ...
28
Zaburzenie somatyzacyjne. F.45.0 - Dolegliwości
Ból brzucha
Nudności
Uczucie pełności w brzuchu lub wzdęcia
Wymioty lub zgaga
Uczucie przelewania w brzuchu
Duszność
Ból w klatce piersiowej
Dysuria, częste parcie na pęcherz
Nieprzyjemne odczucia w okolicy genitaliów
Skargi na nieprzyjemne odczucia z pochwy
rumień lub blednięcie skóry
Bóle kończyn lub stawów
Uczucie drętwienia lub mrowienia
29
FOBIA SOCJALNA
30
Fobia socjalna jest trzecim, pod względem częstości występowania, po depresji i uzależnieniu od
alkoholu, zaburzeniem psychicznym w populacji ogólnej (Kessler i in,1994).
Wczesny początek, zwykle ok.. 12-14 r.z.powoduje , że zaburzenie nie jest traktowane jako odrębna jednostka nozologiczna (Schneier i in. 1992).
Do lat 80-ch fobia socjalna nie była w ogóle uwzględniana w systemach diagnostycznych.
Było to odbiciem braku zauważania ludzi z tym problemem, którzy zwykle unikają kontaktów z
terapeutami.
Lęk w FS nie ustępuje w czasie stresującej aktywności.
FOBIA SOCJALNA - NAJMNIEJ ZNANE ZABURZENIE LĘKOWE ?!
31
F. Fobia socjalna. F.40.1F 1 a W ciągu ostatniego miesiąca pacjent
obawiał się znalezienia w ośrodku uwagi lub kompromitacji w sytuacjach społecznych ...nie tak
b Ta obawa była nadmierna lub nieuzasadniona nie tak
c Pacjent unika takich sytuacji lub cierpi w ich toku ... nie tak
d Pogorszyło to jego zwykłe funkcjonowanie zawodowe lub socjalne lub powoduje znaczny
dyskomfort ... nie takjeśli F1a, F1b, F1c i F1d tak – to rozpoznanie – fobia
socjalna
KRYTERIA DIAGNOZY FOBII SOCJALNEJ WG ICD-10 (MINI).
32
Częstość w populacji ogólnej - ok. 7% (life prevalence) , ok.. 2% (time prevalence) (3-14%) - w USA objawy FS (zgodnie z kryteriami DSM-IV -
7.2 mln).Dwukrotnie częściej u kobiet.
Typowy początek - pierwsza i druga dekada życia, bardzo rzadko początek po 25 r.ż..U dzieci - ok. 9% populacji dziecięcej -
najczęściej w postaci: mutyzmu wybiórczego, reaktywnego utrudnienia nawiązywania kontaktów socjalnych w dzieciństwie.
FOBIA SOCJALNA - PODSTAWOWE FAKTY
33
PODSTAWOWE INFORMACJE O FOBII SOCJALNEJ (c.d.):
FS JEST ZABURZENIEM WIĄŻĄCYM SIĘ Z LICZNYMI CHOROBAMI WSPÓŁISTNIEJĄCYMI;
FS MA SZCZEGÓLNIE DUŻY WPŁYW NA ZŁE FUNKCJONOWANIE SPOŁECZNE;
W OGROMNEJ WIĘKSZOŚCI PRZYPADKÓW FS JEST BŁĘDNIE DIAGNOZOWANA I LECZONA.
34
Współistniejące z fobią socjalną zaburzenia psychiczne
Zaburzenie (%)
Depresja 35.8PD 5.9ZUA 11.3Uzależnienie inne 3.4Jakiekolwiek 44.0
35
Współistniejące z fobią socjalną zaburzenia psychiczne
Co pierwsze?
W tym samym czasie 15%
Comorbidity 15%
Fobia socjalna 71%
Katzelnick et al, 1998
36
CO OZNACZA DLA KONKRETNEJ OSOBY MIEĆ FS:
BYĆ SAMOTNYMBYĆ SŁABO
WYKSZTAŁCONYMBYĆ FINANSOWO
ZALEŻNYMBYĆ UBOŻSZYMNIE MIEĆ STAŁEJ
PRACY LUB NIE MIEĆ PRACY W OGÓLE
CIERPIEĆ NA INNE ZAB. PSYCHICZNE
BYĆ SPOŁECZNIE IZOLOWANYM
BYĆ ALKOHOLIKIEM LUB BYĆ TRAKTOWANYM JAK ALKOHOLIK
CZĘSTO MYŚLEĆ O SAMOBÓJSTWIE
MIEĆ WIĘKSZE RYZYKO POPEŁNIENIA SAMOBÓJSTWA
37
NAJCZĘSTSZE W FS SYTUACJE PRECYPITUJĄCE LĘK
PRZEDSTAWIANIE SIĘSPOTKANIA Z PRZEŁOŻONYMTELEFONOWANIE DO KOGOŚGOSZCZENIE KOGOŚBYCIE OBSERWOWANYM PRZY JAKIEJŚ CZYNNOŚCIJEDZENIE W TOWARZYSTWIEPISANIE BĘDĄC OBSERWOWANYMPRZEMAWIANIE PUBLICZNESpotkanie z osobą płci przeciwnej
w celu romantycznymlub
seksualnym
38
FOBIA SOCJALNA A:
CYWILIZACJA - CZĘŚCIEJ W SPOŁECZEŃSTWACH ZACHODU
STATUS EKONOMICZNY - PONAD 20% OSÓB Z FS NIE PRACUJE
ZWIĄZKI MAŁŻEŃSKIE - 49% OSÓB Z FS NIGDY NIE BYŁO W ZWIĄZKACH MAŁŻEŃSKICH (POPULACJA OSÓB BEZ FS - 21%)
POZIOM EDUKACYJNY - ZNACZNIE NIŻSZY POZIOM OSÓB Z FS
39
GAD
40
I. Zespół leku uogólnionego. F.41.1.
Pacjent martwił się lub obawiał o co najmniej dwie sprawy w ostatnich 6 miesiącach ...
Nie potrafił kontrolować swoich zmartwień lub przeszkadzały mu w tym co robił ...
W tym czasie odczuwał (poza napadami lęku) ...
Niepokój, uczucie „bycia na krawędzi”...
Napięcie wewnętrzne ...
Zmęczenie, osłabienie, wyczerpanie ...
Kłopoty w koncentracji lub zapominanie ...
Drażliwość ...
Zaburzenia snu ...
41
GAD
• Kłopoty w kontroli zmartwień – „Co będzie jeśli?”
• Autonomiczne pobudzenie• Pogorszenie funkcjonowania• 6.6% kobiet 3.6% mężczyzn
42
OCD
43
H. OCD. F.42. W okresie ostatniego miesiąca zajmowały pacjenta powracające myśli, impulsy lub wyobrażenia, które były niechciane, niesmaczne, niewłaściwe, przeszkadzające, czy stresujące ...
Utrzymywały się pomimo prób porzucenia ich lub zignorowania ...
Były to własne myśli, nie były one narzucone z zewnątrz ...
Pacjent w ciągu ostatniego miesiąca wykonywał czynności przed, którymi nie mógł się powstrzymać ...
Pacjent rozpoznaje swoje natręctwa jako nadmierne i nieuzasadnione...
Natręctwa przeszkadzają w podstawowych rolach życiowych, lub zajmują dziennie więcej niż 1 godzinę ...
44
2.5% w populacji ogólnej
K=M
Początek w dzieciństwie lub adolescencji
OCD
45
PTSD
46
Shell shock
Soldiers heart
Combat neurosis
Operational fatigue
Traumatic neurosis
PTSD
KZ syndrom
OD SHELL SHOCK DO PTSD
47
O. Zespół stresu pourazowego (PTSD) F.43.1.
Pacjent doświadczył urazowego lub stresującego wydarzenia ... (jakiego:
W ciągu ostatniego miesiąca powtórnie przeżywał to zdarzenie i jego efekty (wyobrażenia, resentymenty koszmary nocne) ...
48
O. Zespół stresu pourazowego (PTSD) F.43.1.
Usiłował nie myśleć o tym wydarzeniu, lub unikać obiektów przypominających je ...
Miał kłopoty w przypomnieniu ważnych szczegółów tego zdarzenia ...
Wykazywał mniejsze zainteresowanie w codziennych zajęciach ...
Miał uczucie oszołomienia ...
Doświadczał „odrętwienia” ...
Miał wrażenie, że jego życie będzie krótsze ...
Podsumowanie O3: Czy są co najmniej 3 tak na O3 ...
49
O. Zespół stresu pourazowego (PTSD) F.43.1.
Miał kłopoty ze snem ...
Był drażliwy lub wybuchał gniewem ...
Miał kłopoty w koncentracji ...
Był zdenerwowany lub czujny ...
Był pobudliwy na lekkie nawet bodźce
Podsumowanie O4: czy co najmniej 2 tak na O4 ...
Objawy powyższe, w okresie ostatniego miesiąca, pogorszyły funkcjonowanie socjalne, lub zawodowe pacjenta, lub powodowały u niego znaczny dystres ...
50
Bycie ofiarą:
1. Poważnego wypadku lub katastrofy żywiołowej
2. Gwałtu lub napadu
3. Przemocy seksualnej lub fizycznej w dzieciństwie lub krańcowego zaniedbania opiekuńczego
4. Tortur
5. Przymusowego przesiedleniaUwięzienie, bycie zakładnikiem
Bycie świadkiem urazowego wydarzenia
Nagła śmierć kochanej osoby
JAKIE ZDARZENIA MOGĄ SPOWODOWAĆ PTSD?
51
EPIDEMIOLOGIA URAZÓW I ZWIĄZANEGO Z NIM PTSD
25
18
17
13
89
32
2
7
8
31
5
11
17
58
32
37
0 10 20 30 40 50 60 70
bycie swiadkiem
MVA
pożar
użycie broni
pobicie
molestowanie
gwałt
przemoc
wojna
uraz PTSD
52
URAZ = PTSD?
URAZ
FIKSACJAKOBIETY 20%MĘŻCZYŹNI 10%
ADAPTACJAKOBIETY 80%MĘŻCZYŹNI 90%
53
1/3 ludzi doświadcza ciężkiego urazu psychicznego
10-20% ludzi, którzy doświadczyli silnego urazu psychicznego doświadcza również
PTSD3-6% ogólnej populacji choruje na PTSD1-2% ma objawy PTSD w 10 lat po urazie
Większość ludzi z PTSD nie wymaga terapii
EPIDEMIOLOGIA
54
TYPY PRZEBIEGU PTSD
0 1m 3m 6m
OstreZab.stresowe
OstryPTSD
Przewlekły PTSD
PTSD o opóźnionympoczątku
URAZ
Katon i Roy-Bryne 1991
Objawy lękowe są powszechne w depresjiDepresja jest częstym następstwem zaburzeń lękowych
Pojawienie się po raz pierwszy w życiu objawów lękowych po 40 r.ż. przemawia raczej za początkiem depresji
Powtarzające się epizody monosymptomatycznej fobii lub obsesji to najczęściej ekwiwalenty depresji
LĘK I DEPRESJA – ZNACZENIE
DIAGNOSTYCZNE
BDZ, „BENZOS”
57
Czym są benzodiazepiny?
Są to leki przeciwlękowe, wprowadzone w latach 60-ch XX wiekuMechanizm ich działania związany jest z ich wpływem na układ GABA-ergiczny w układzie limbicznymMają działanie przeciwlękowe, nasenne, przeciwdrgawkowe, miorelaksacyjneCharakteryzują się minimalną toksycznościąWszystkie powodują wzrost tolerancji i objawy uzależnienia
58
Jak zmniejszyć ryzyko uzależnienia od leku z grupy benzodiazepin?
Ø Po pierwsze należy pamiętać, że stosowanie tych leków w depresji jest tylko wspomagające do stosowanych leków podstawowych – środków przeciwdepresyjnych, i musi być ograniczone w czasie. Należy wybierać te benzodiazepiny, które dzięki długiemu czasowi półtrwania można stosować raz dziennie, najlepiej jedna kapsułka czy tabletka dziennie . Taka charakterystyka farmakokinetyczna ułatwia dawkowanie, ale przede wszystkimi nie powoduje szybkiego wzrostu tolerancji, co z kolei ułatwia odstawienie leku i zmniejsza ryzyko uzależnienia.
59
Co robić w sytuacji kiedy okazuje się, iż pacjent jest już uzależniony od
benzodiazepiny?
Pacjenci z wysoką tolerancją (przyjmujący od dawna wysokie dawki leku), z powodu zagrożenia napadami drgawkowymi powinni być detoksykowani w warunkach szpitalnych. Nagłe odstawienie benzodiazepin stwarza poważne ryzyko wystąpienia napadów drgawkowych (padaczkowych), a nawet zagrożenie dla życia.
60
Jak długo stosować benzodiazepiny w
terapii lęku?Ø Nawet stosowanie długo działających benzdiazepin musi być ograniczone w czasie.
Nie ma przyczyn racjonalnych w odniesieniu do benzodiazepin, szczególnie tych krótko działających, do dłuższego, niż 8 tygodni stosowania tych leków.
61
Dlaczego pacjenci nadużywają BDA?
62
Od których benzodiazepin najłatwiej się uzależnić?
Ø Od tych, które mają krótki okres działania, a więc największe ryzyko uzależnienia stwarzają (podaję nazwy leków dostępnych w polskich aptekach):Ø ClonazepamØ LorafenØ RudotelØ EstazolamØ Należy jednak pamiętać, że nie ma leku z tej grupy, od którego po pewnym czasie nie wystąpi uzależnienie.
63
W większości przypadków pacjenci z zespołem lęku panicznego wymagają leczenia skojarzonego: psycho- i
farmakokterapii.Leki przeciwdepresyjne trójpierścieniowe (imipramina i klomipramina), oraz SSRI (zwłaszcza paroksetyna i
citalopram) są efektywne w terapii zespołu lęku panicznego – wybór leku powinien opiera się na
profilu jego objawów ubocznych.Benzodiazepiny są skuteczne, ale wiążą się z bardzo
wysokim ryzykiem uzależnienia i winny być stosowane tylko na początku terapii wraz z SSRI lub TLPD.
DO ZAPAMIĘTANIA –
FARMAKOTERAPIA ZESPOŁU LĘKU PANICZNEGO
64
W większości przypadków pacjenci z OCD wymagają leczenia skojarzonego: farmakoterapii i
terapii kognitywno-behawioralnej.Skuteczne w terapii OCD są tylko leki o działaniu serotoninergicznym, a więc SSRI, klomipramina i
wenlafaksyna.Pacjenci z OCD wymagają długotrwałej terapii wysokimi dawkami leków antydepresynych o
działaniu serotoninergicznych.Techniki augmentacyjne w terapii lekami
serotoninergicznymi OCD mają ograniczoną skuteczność.
DO ZAPAMIĘTANIA – FARMAKOTERAPIA
ZABURZENIA OBSESYJNO-
KOMPULSYJNEGO (OCD).
65
W większości przypadków pacjenci z zespołem lęku uogólnionego wymagają przewlekłego stosowania leków antydepresyjnych – nie tylko ze względu na ich anksjolityczne działanie, ale również dlatego,
że u ok. połowy osób z zespołem lęku uogólnionego występuje w jego przebiegu depresja..
Ze względu na mechanizm deficytu serotoninowego w patomechanizmie zespołu lęku uogólnionego za leki pierwszego rzutu w terapii
tego zaburzenia uważa się dwa leki z grupy SSRI: paroksetynę i citalopram, a także wenlafaksynę, lek o działaniu sertonino- i noradrenergicznym.
DO ZAPAMIĘTANIA – FARMAKOTERAPIA ZESPOŁU
LĘKU UOGÓLNIONEGO
66
Skuteczne w terapii fobii socjalnej są różne leki, natomiast za leki pierwszego rzutu uważa się leki z grupy SSRI, szczególnie paroksetynę,
oraz lek z grupy RIMA – moklobemid. Dwie inne grupy leków, o wysokiej
efektywności terapii fobii socjalnej, niosą ze sobą znaczące ryzyko poważnych objawów
ubocznych (klasyczne IMAO) lub uzależnienia (benzodiazepiny).
Pacjenci z fobią socjalną wymagają przewlekłej terapii – powinna ona trwać przez co najmniej
12 miesięcy.
DO ZAPAMIĘTANIA – FARMAKOTERAPIA FOBII SOCJALNEJ (ZESPOŁU LĘKU SPOŁECZNEGO)
67
Wykład VIZaburzenia lękowe
Kilka informacji nt. psychoterapii
Andrzej Czernikiewicz
26.11.2112