8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
1/33
TBiTAK
TRKiYE BiLiMSEL VE TEKNOLOJiKA R A T I R M A
KURUMUTHE SCIENTIFICAND TECHNOLOGICALRESEARCH COUNCILOF TURKEY
T a r m , O r m a n c l l k ve Veterinerlik
A r a t r m a Grubu
Agriculture,Forestry&VeterinarySciencesResearchGrantGroup
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
2/33
Y E R L VE YABANCI BAL
A R s (Apis meUifera)
E K O T P L E R N N
T R K Y E ' N N FARKLI
C o G R A F K K O U L L A R I N D A PERFORMANSLARININ SAPTANMASI
PROJE NO: VHAG - 1000
A H M E T N C
n / \ ~ ( r / L : ; , / t u ~ Valf
ANKARA
A l t / )~ ~
b( b , ' r l f ~
)
Jn -
1"l'Y)( b 4 r ~ : J
i
ili
IV
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
3/33
i N D E K L E R
N D E K L E R .................................................................................................................... .
Z E L G E L E R D z N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii
ZET....................................................................................................................................ii i
ABSTRACT ..........................................................................................................................iv
1.G R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
2.G E L M E . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
2.1. KURAMSALB L G L E R
VE KAYNAK TA R A M A L A R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
2.2. MATERYAL VE METOT......................................................................................... 92.2.1. Materyal................... ............................................. .............................................9
2.2.2. Metot.................................... ..... ........ .......... .......................................................9
2.3. BULGULAR VET A R T I M A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11
3. SONU VE N E R L E R . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23
4. KAYNAKLAR........................................... ......................................................................25
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
4/33
izelge 1
izelge 2izelge 3
izelge 4
Z E L G E L E R D i z N
Genotiplere ait i f t l e m e o r a n l a r . . . . . . . . . . . . . .
..... .................... ...... ...................... 11
Genotiplerinb i r i n c y l d a k i k o l o n k a y p l a r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Genotiplerin ikinci
y l d a k i k l a m a k a y p l a r . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12
Orta Anadolua r l a r n n b a z
morfolojikd e e r l e r i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13
I I
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
5/33
ZET
Y E R L VE YABANCI BAL
A R S (Apis mellifera L.)
E K O T P L E R N N
T R K Y E ' N N FARKLI
C O G R A F K K O U L L A R I N D A P E R F O R M A N S L A SAPTANMASI
Bu a l m a d a
Trkiye'dey e t i t i r i c i l i i y a p l a n
Apis mellifera eaueasiea, Apis
mellifera anatoliaea veB a t
Karadeniz bala n s
ekotipleri ile yurtd n d a n
ithal edilenApis
mellifera earniaea r k n n f a r k l
blgelerdekip e r f o r m a n s l a r k a r l a t r l m
ve genotiplerin
gezgincia n c l a k a t k s
saptanmaya a l l m t r .
Saf olarakk o r u n d u u
blgelerden ve
kurumlardan Anadolu, Kafkas veB a t
Karadeniz genotiplerini temsil eden kolonilera l n m
bu kolonilerden anaa r y e t i t i r i l m i
ve izole blgelerde i f t l e t i r i l m i t i r . Y e t i t i r i l e n
ana anlar
203 koloniyed a t l m
ve bu kolonilerink l a r n a k a y p l a r
ve fizyolojik zellikleri
b e l i r l e n m i t i r . D a r n z l k kolonilerden
y e t i t i r i l e n ana
a r l a r gezginci
a n c l a r a verilerek
e i t l i
blgelerdeki p e r f o r m a n s l a r k a r l a t r l m t r . A y r c a Orta Anadolu genotiplerinden seilen19 koloniden 380
i i anda dil
u z u n l u u , kanat
u z u n l u u ve
g e n i l i i , 3. ve 4. tergit
g e n i l i i ,
renk ve kbital indeksd e e r l e r i l l m t r .
ANAHTARK E L M E L E R :
bala n s
Apis mellifera, A.m. anatoliaca, A.m. eaucasica,
A.m. carniaca,k o l o n p e r f o n n a n s ,
morfometri
111
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
6/33
ABSTRACT
COMPARISON OF SOME LOCAL AND FOREIGNHONEY BEE (Apis melliferaL. )
ECOTYPES UNDER DIFFERENTG ~ O G R A P m C
CONDmONS IN TURKEY
In this study the performanceof some honey bee ecotypes (CentralAnatoHan andWest BlackSea) and caucasian and carniolan races were compared under different geograpmcand migratory beekeeping conditionsin Turkey. The experimental colomes wereestab1ishedby queens reared from selected colonies CentralAnatoUan
( B e y p a z a r region) , West Black
Sea (Yedigller region), breeder stocko f T u r k s h Development Foundation (TKV caucasiangenotype) and imported from camiolan queens (Australia) .The queen reared by1arvaetransfer method were instnunentally inseminated and naturally matedin the apiaries wherethey were rearedin iso1ated regions. A totalof 203 colonies wereestab1ished bythese queensand genotypeswere comparedwith respect to some physiological cbaracters. A totalof 380worker
s a n p l e s were collected from
9 central Anatolian colonies and seven morphological
characteristics (proboscis length, widthof tergite 3. and 4. , cubital index, wing length andwidth, pigmentation on tergite) were measured on worker
s a n p l e s .
KEY WORDS: t o n e y
bee, Apis mellifera , A- LLL anatoliaca, A-m. Ctlucasica,
A.m.camiaca, colony performance,m o p h o m e t r y
iv
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
7/33
1.G i R i
Anadolu'nund a l k y a p s n n d o a l
sonucu olarak ortaya k a n c o r a f i k
blgelerde
bitki ve hayvan trlerinin f a r k l zelliklere sahip o l d u k l a r bilinmektedir. Bal a n s , A.
mellifera, populasyon1armm da blgelere gre morfolojik, fizyolojik ved a v r a m s a l
f a r k h l k l a r sergilediklerikimi
a r a t r m a l a r ile ortaya
k o n u l m u t u r ( K a r a c a o l u , 1989). Ancak
b u n 1 a r n a y r a y r r k l a r o l d u k l a r sylenemez. zellikle son
y l l a r d a y o u n l a a n gezginci
a n c l k , blgesel populasyonlann
k a r m a s n a ve
b i r m e k l i l i i n k a y b o l m a s n a yol
a m t r .
Bu nedenIe Anadolua r
populasyonu s l a h a h m a I a r
iin oke l v e r i l i
bir gen havuzu
n i t e l i i n d e d i r .
Dnyada t a n n n I a n m 24 bal a n s tr b u l u n m a k t a d r ve a r c l k bilimi bunlardan
y a l n z c a 4' n ekonomik
r k olarak kabul edereksaf
y e t i t i r i c i l i i n i yrtmektedir. Esmer
r k Kuzey Avrupa'
n n , t a l y a n r k Akdeniz
k y blgesinin, Kamiol
r k orta Avrupa ve
Balkanlar' n
ve Kafkas r k
Kafkasya veu z a n t s
olanK u z e y d o u
Anadolu' nun orijinal bal
a r s r k l a r d r . Bu
r k l a r reme yetenekleti
k l a r n a ve
a h k a n l k zellikleri ve
d a v r a n l a r
ile birbirlerindena y r l n a k t a ,
blgelerinin iklim ve florak o u l l a r n a
uygun biimde retim
ekonomilerid e i m e k t e d i r .
Karniol r k
bunlara r a s n d a
Avrupaa r c h
iin en uygunu
olarakd e e r l e n d i r i l m e k t e ,
hemk t a A v r u p a ' s n d a
hem de AB.D.' dek y
blgelerid n d a
y a y g n I a t r l m a k t a d r .
Anadolua r s
isea r c l k d n y a s n d a
A. m. anatolicaa d
ilet a n m l a n m a k t a
ancak bu
t a n m Anadolu' nun
k a r m a k a r k a r populasyonu iin genel birad olarak
k u l l a n 1 n a k t a d
An taksonomistleri Anadolua n s n n d o u
ve gneyde r a r ,
Kafkas ve Suriyea r l a n
ile
Balkana r l a r n n k a r m o l d u u n u
ileri srmektedirler. Anadolua r l a r
zerinde fazla bir
inceleme y a p 1 m a n ohnakla birlikte Bodenheimer (1942),Maa (1953), Adam (1983) veRuttner (1988) Anadolu
a r l a r zerinde
d e i i k y a r g l a r a v a r m l a r d r . Ancak genel bir sonu
k a r m a k gerekir ise;
k y blgeler,
G n e y d o u A n a d o b , Kafkasya ve
r a n s n r blgeleriyle
Trakyaa r p o p u l a s y o n l a r k o m u
topraklarm genotipleri ilek a r k
haldeo l d u k l a r n d a n y a l n z
Anadolu
a r 1 a r n n Anatolica alttrne dahil edilmesi (Maa 1953, Adam 1983)
d o r u bir
d e e r l e n d i r m e o l m a k t a d r .
Blgelereb a k h n a k s z n
ve denetimsiz yrtlen gezgincia r c l m g e i
yolu olan
Orta Anadolua n s n
tannnlamak, tm zelliklerini ve s l a h d e e r i n i
belirlemek ve gen
k a y n a olarak korumak ilgili
k i i ve
k u r u l u l a r n grevi
o l m a l d r . Tutucu bir
y a k l a m l a bu
a n l a r n stn zelliklere sahip bir
r k o l d u k l a r n savunmak yerine,
a ~ s l a h a n l a y n a da
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
8/33
uygun olarakd e i i k
ekolojilerde verimli olanf o r m l a r n d a n d a m z h k y e t i t i r i c i l i i
yararlanmak amao l m a l d r .
Bug r
ile hareket edilerek Ankara niversitesi Ziraat
Fakltesi' nde yrtlen bir doktora a l m a s
iin TrkiyeK a l k m n a
Vakfi (TKV) ile
i b i r l i i y a p l a r a k , b1gede gezginci
a r c l n hi
y a p l a m a d yrelerden 7 hat
d e e r l e n d i r m e y e a l n m ve morfometrik bulgularile2ikiye
i n d i r i l m i t i r .
orta Anadolua r s n d a n b a k a ,
1983y l n d a T a r m
veK y i l e r i B a k a l ( B a k a n l k )
tarafindan birt e b l i
ilea r g i r i k m a k a p a t l m
olan Ardahan ile Rusyas n r a r a s n d a
kalan blgeden toplanarak ve e i t l i a r a t r m a l a r d a
standart r k
ile benzer zelliklere sahip
o l d u u bulunan Kafkas
a r populasyonuda TKV tesislerinde, hemizole blge
i f t l e t i r m e s
hemde yapay tohumlama ilesaf olarak eldet u t u l n a k t a d r .
TKV A r e l k Tesislerinde a k r a b a l k derecesi oldukay k s e l t i l m i olan d i e r bir yerelgenotip de, Bolu
Y l c a ~ dan
t o p 1 a n n n B a t Karadeniz
h a t t d r .
Bu projedef a r k l k o u l l a r d a d e n e n m i a d
geen 3 Anadolua r
ekotipindenb a k a
Avrupa ve A.RD.a r c l a r
tarafindan tutulan Karniola r r k
da Avrupa'dakid a n n z l k
y e t i t i r i c i l e r d e n s e r t i f i k a l olarak ithal
e d i l m i ve bu
r k n Trkiye
k o u l l a r n a uyumu ve
p o t a n s y e l k a t k s b e l i r l e n m i t i r .
Trkiyea r c l n n
nde gelens o r u n l a r n d a n
biri retim kolonilerinde verim
zellikleri bilinend a n n z l k
anaa r J a r m k u l l a n l m a m a s d r .
retimde grleni s t i k r a r s z l
nemli nedenlerinden biri budur. Trkiye'niny l l k
milyonua k n
yksek verinili,
h a s t a l k l a r a d a y a n k l d a n n z l k ana
a r i h t i y a c n n ancak 50-60 bini
k a r l a n a b i l m e k t
o u n l u k l a TKV taraDndan
o a l t l a r a k a r c l a r a s a t l a n ana
a r i a r n elde
e d i l i i n d e B a t
Karadeniz ve Kafkas genotipleri, anah a t t
olarakk u l l a n l n a k t a d r .
lkenin her yamnagezgincilik1e gtrlenbu genotiplerin
p e r f o r n a n s l a r ise bilinmemektedir. Ancak. Ana
a r
kullanan a r c I a r n bir blm i k a y e t i olurken d i e r bir blmnn sonulardan tatmino l d u u
gelenb a v u r u 1 a r d a n a n l a l n a k t a d r .
Bilimsel bir saptarnao l m a m a s n a k a r n a l n a
buf a r k l s o n u l a r n k a y n a n d a
gidilen blgelerinf a r k l k o u l l a r a
sahipo l d u u g e r e i
y a t m a k t a d r .
Bu proje ile, Trkiyea r c l n n
3 temel konusuna bilimsely a k l a m s a l a m a k
a m a l a n m t r .
. Anadolu' da hala var
o l d u u n a i n a n l a n k a r m bal a r s ekotiplerinden n f u hemsabit hem de gezginei
a r c l k t a blgelere uyum ve verim zelliklerini saptamak ve
2
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
9/33
korumak ile bir Avrupa r k
olan ve zaman zamana n e l a r
tarafinda sorgulanan Karniol
a r s n n Trkiye
k o u l l a r n d a k i p e r f o r m a n s n y a r m a l olarak belirlemek;
Y l l k bir milyondan fazla olan ana
a r i h t i y a c n n k a r l a n m a s i n ileride
t e v i k g b i
nlemlerle k u r u l m a s k a n l m a z olan zel ve/veya tzeld a m z l k ana a r y e t t i r i c s
k u r u l u l a r a ana srlerini
o l u t u r m a d a k tutmak;
3. Gezgineia r c l a r a
hangi flora blgesinde hangi genotipin verimlio l d u u n u
ve
gidecekleri blgeye gre anaa r k u l l a n m a l a r n
nerereki s t i k r a r l
ve ekonomik r e t m
y a p m a l a r n d a yol gstermektir.
3
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
10/33
2.G E L M E
2.1. KURAMSALB L G L E R
VE KAYNAK TARAMALARI
Yeryznded o a l
seleksiyon sonucuo l u a n
Apis cinsineb a l
drt bala r s
tr
b u l u n m a k t a d r . Bunlardan Apis mellifera ve Apis cerena byk koloniler halinde ve paralel
petekler zerindey a a y a n g e l i m i a r
trleridir.D i e r
iki tr olanApis dorsata ve Apis floreaise daha ilkel bal
a r l a r d r r ve kolonileri tek petek zerinde
y a a m a k t a d r r (Maul vd., 1981).
Gnmzdey e t i t i r i c i l i i y a p l a n
ve ekonomikd e e r i
olana n l a r n
hepsi Apis mellifera tr
iinde bulunmaktadrr.D i e r
ttny a y l m a a l a n l a r
UzakD o u
ve Hindistan' drr ve bal
verimleri de oldukad k t r
(Morse, 1983).
Ekonomikd e e r e
sahip bala r l a r n
ieren Apis mellifera tr, kutuplard n d a
d n y a n n her blgesine
y a y l m , d o a l engeller ve ekolojiye uyum sonucu birbirinden
f a r k l
c o r a f i trleri ortaya
k m t r r (erane, 1984). Bu
c o r a f i k tiplerin taksonomik
s n f l a n d r m a
a l m a l a r 19.
y z y l d a b a l a m fakat bu dnemde
k u l l a n l a n ltlerin olduka dzensizve
eksiko l u u , s n f l a n d r m a l a r d a k a r k l k l a r a
nedeno l m u t u r .
lkemiz bal a r l a r n n s n f l a n d r l m a s m a ynelik ilk a l m a Buttel-Repen tarafindanEge ve Marmara Blgesi
a n l a r n d a y a p l n , a r a t r m a c bu
a n l a r n Yunan
a r s (A.m.
cecropia), Suriyea r s
(A.m. syriaca) veK b r s a r s n n
(A.m. cypria) melezIerio l d u u n u
ileri
s r m t r (Bodenheirner, 1942). Alpatov' un (1929)
g e l i t i r d i i morfometrik yntemleri
kullanarak Anadolua r l a r n n
taksonomiks n f l a n d r m a s n g e n i k a p s a m l a l a n
ilk
a r a t r c Bodenheirner (1942)' dir. Bodenheirner
a l m a s n d a Anadolu' da
f a r k l tipte
a r l a r n b u l u n d u u 6 blge
s a p t a n u t r r . Bu
a r l a r ; k u z e y - d o u d a D a Kafkas
a r s (A.m.
caucasica Gorb), E l a z yresinde S a r Trans Kafkas a r s (A.m. remipes), Orta Anadolu' daA. m. Remipes' e ok benzeyen Orta Anadolu
a r s , t a l y a n ve Suriye
a r l a r a r a s n d a d e i i r n
gsterenB a t -
Anadolua r l a r ,
geriye kalan tipleri de Anadolua r s
ile Kafkas.S a r
Trans-
Kafkas ve Suriyea r l a r n n
araf o r n 1 a r
olarakt a n m l a n t r r .
Maa (1953) Anadolua r s n
(A.m. anatoliaca) bir rrk olarakt a n m l a m ,
Adam (1983)'
da Anadolu' dant o p l a d
rnekler zeriney a p t a l m a d a
Bodenheirner (1942)ile benzer
sonularb u l m u t u r .
Ruttner (1988) ise Anadolua r s
olarak nitelendirilena r l a r n
orijininin
Anadoluo l n a s
nedeniyle bu e k i l d e i s i m l e n d i r i l d i i n i
bildirmektedir.
Bodenheirner (1942) ve Adam (1983) tarafindan Akdeniz' ink u z e y d o u k e s i n d e n ,
G n e y d o u Anadolu' ya kadar uzanan blgedeki
a n l a r n Suriye
a n s olarak
a d l a n d r r l d n
4
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
11/33
bildiren Ruttner (1988), bua r l a r n a s l n d a r a n a r s
(A.m meda)o l d u u n u , K u z e y d o u
ve
G n e y d o u Blgesi
d n d a Trkiye' nin
d i e r blgelerindeki
a r l a r n A.m. anatoliaca olarak
a d l a n d n l a b i l e c e i n i b e l i r t m i t i r .
Anadolu, arkeolojik bulgulara grea r n n ve a r c l n b u l u n d u u en eski kara
p a r a l a r n d a n biridir.
k l i m e i t l i l i i ve
t o p o r a f i k y a p s sonucu
o l u a n k a p a l blgeler
nedeniyle lkemizde morfolojik ve fizyolojik karakterlerb a k m n d a n
genotipler-ekotipler
b u l u n m a k t a d r . Bu
e i t l i l i k t e k o m u lkelerdeki
a r p o p u l a s y o n l a r n n da nemli
k a t k s
o l m a k t a d r . Nitekim Kars-Ardahan blgelerinde Kafkas,
D o u Anadolu' da ve i blgelere
kadar uzanang e n i
bir alanda r a n ,
Trakya,B a t
Karadeniz ve Ege' nin bir blmnde
Kamiol, Gney Ege veB a t
Akdeniz' de t a l y a n
veG n e y d o u
Anadolu' da Suriyea r
r k l a r n n etkilerinden sz edilmektedir.
A y r c a Trkiye' de uygulanan
y o u n gezginci
a r c l k
ile de genotiplerin yerd e i t i r m e l e r i
vee t k i l e m e l e r i
genetik varyasyonua r t r n a k t a d r
( K a r a c a o l u , 1989).
Settar (1983) Ege Blgesi'nib e a y r c o r a f i k
alanaa y r m
ve bu alanlardana l d
a r rneklerinde 12 morfometrik
z e l l i i i n c e l e m i t i r . n c e l e n e n zellikler
b a k m n d a n blge
iindekic o r a f i k
alanlara r a s n d a
nemlif a r k l l k l a r b u l u n m a m t r .
Ege Blgesia r l a r n n
bir
ok zellik ynnden t a l y a n
ve Kafkasa r r k a r a r a s n d a
bir geit populasyonuo l d u u
izleniminev a r l m t r .
K a r a c a o l u (1989) ise Orta Anadolu, Karadeniz geitve Ardahan izole blge
a r l a r n n morfolojik karakterlerini saptamak iin
y a p t a l m a d a ; Orta Anadolu
a r l a r n n
evrea r l a r n d a n f a r k W k g s t e r d i i n i ,
blgedey a p l a c a k a l m a l a r
ile standart tiplerin elde
e d i l e b i l e c e i n i , Karadeniz geit blge
a r l a r n n a y n zellikler
b a k m n d a n t a n m l a n m a s n
go l d u u n u
ve Ardahan izole blgea r l a r n n
Anadolu' da var olan populasyonlar iinde en
ok birrneklilik gsterena r l a r o l d u u n u bu blgeden elde edilend e e r l e r i n A.m. caucasicaiin bildirilen
s n r l a r iinde
k a l d n s a p t a m t r .
ztrk (1990) de Trkiye'nink u z e y d o u ,
Orta Anadoluveg n e y b a t
blgelerinden
t o p l a d a r rneklerinde blgelere gre
s r a s y l a dil
u z u n l u u n u 6.76 0.16 mm, 6.71 0.15
mm ve 6.62 0.14 mm, kanatu z u n l u u n u
9.50 0.16 mm, 9.24 0.19 mm ve 9.30 0.20
mm, kanatg e n i l i i n i
3.12 0.08 mm, 3.08 0.09 mm ve 3.06 0.09 mm olaraks a p t a m t r .
D e r e n d e l i o l u ve Kence (1992) Orta Anadolu Bala
a r s n n populasyon strktrn
saptamaka m a c y l a y a p t k l a r a l m a d a ;
Bala ilesineb a l
40 lokasyondana l n a n
800a r
r n e i n d e 23 morfometrik
z e l l i i i n c e l e m i l e r ve Bala
a r l a r n n homojen ve saf Anadolu
a r s o l m a d n , f a r k l lokasyonlarda
f a r k l a r tiplerinin
b u l u n d u u n u b i l d i r m i l e r d i r
5
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
12/33
zellikler iinde kbital indeksd e e r i n i n
lokasyonlara r a s n d a f a r k l o l m a d
vd (1993) ise t a l y a n ,
Kamiol, Kafkas, Ege, Trakya veG n e y d o u
Blgesi a n l a r n n GAP blgesindeki p e r f o r m a n s l a r n n s a p t a n m a s ve blgedekimevcut an
r k : l a r n n s l a h a m a c y l a yrttkleri
a l m a d a 38 morfometrik karakteri de
vey a p t k l a r
diskriminant analizi sonucundag r u p l a r n
birbirinden % 100
o r a n n d a o l d u k l a r m s a p t a m l a r d r .
ve Budak (1994) da lkemizdeki e i t l i
kurumlarday e t i t i r i l e n
ana aruar ile
o l u t u r u l a n bal
a r s kolonilerinin fizyolojik, morfolojik ve
d a v r a n zelliklerini inceledikleri
her gruptana l d k l a r b e
kolonide 12 morfolojik z e l l i i i n c e l e m i l e r d i
edilen bulgularag r u p l a r n o u n d a
morfolojik zelliklerino r t a l a m a l a r
ok dar
o e ~ ~ l u n gstennesine
k a r n a r a l a r n d a k i f a r k l l k nemli
b u l u n m u ve
n C e e e n ana
a r retim
k u r u m l a r n d a y e t i t i r i l e n ana
a n l a r n birrnek
o l m a d s a p t a n m t r .
a r s a k r a b a l k i l i k i l e r i , i f t l e m e d a v r a n l a r , sosyal
y a p l a r ve
y n n u r t a l a r d a n erkek
a n l a r n g e l i m e s i gibi zellikleri ile
d i e r iftlik
h a y v a l a r n d a n f a r k l l k l a r Bu
n e d e l e , bal
a r l a r n n s l a l n a ynelik
meme m e k a n i z n a l a r m n belirlenememesi ve y e t i t i r m e tekniklerinin1850' li
y l l a r a kadar
b a l a t l a m a m t r . reme
m e k a n i z m a s
ved z e l e n d i k t e n
soma ise i f t l e m e l e r i n
kontrol
e d L e m e m f ~ S l sorunu
g U l l o e n e g e l n i t i r (Harbo and Rinderer, 1980).
l k y a p l a n seleksiyon
ana anlar dikkatea l n n n ,
fakat oky a v a
bir ilerlemes a l a n m t r
peCllJ:1a,Ckc:r, 1981). Bu a l m a l a r d a n
roma i f t l e m e l e r i n
belirli lde kontrol iin izole
Kontroll i f t l e t i r m e i s t a s y o l a r y a b a n c
erkeka r g i r i i n i
izolee d i l m i
adalar veyay a r n
adalardak u r u l m u
ve birok
O O J g e J . e r e y a r m e a n l a r n g i r i i n i engellemek iin yasal dzenlemeler
y a p l m t r .
'Vu.uuuq t t e l t r n e a l a n l a r n n k u r u l m a s n d a b a z
nemlis o r u l a r y a a n m t r .
y a r a p l bir alan iinde erkek
a r l a r l a i f t l e e b i l d i i iin bu kadar
g e n i
s t f ~ n m e Y f ~ n ~ ' U U 4 . L U g l l r l n d e : n korumak
o u kez g
o l m u t u r . k i n c i nemli
s a k n c a
k u l l a n l a n her erkek
a r h a t t iin bir izole
e d i l m i i f t l e t i r m e
ihtiya d u y u l m a s d r . Bu
s a k n c a l a r d a n d o l a y izole blgeler d a m z l k s t o k l a r n k u l l a n l m a m a k t a ,
daha oky e t i t i r i c i l e r e
verilecek anaa r l a r
n e n e ~ ~ r n L > - " ' L e ' u ' - ' . . . . . U ' : l l l t l l . . ! . J . n . kolonilerindeki kadar nemli olmayan
i l e t m e l e r c e
1980). Nitekim Moritz (1991) desa fa r s t o k l a r n n
6
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
13/33
k o r u n m a s n d a , karasal alanlarda kurulacak kontroll
i f t l e t i r m e i s t a s y o n l a r n n uygun
o l m a y a c a n , Almanya'
n n Bavyera blgesinde 15 km
a p n d a k i koruma
a l a n n n bile
yeterlio l m a d n ,
safh a t l a r
korumada adalar gibiok iyi kontrole d i l m i
alanlara ya da
yapay tohumlamaya gereksinimd u y u l d u u n u bildirmektedir. Yapay tohumlama a l m a l a r n 1920' lerde
b a l a n m , i f t l e m e l e r i n ta m kontrol ise 1950' li
y l l a r d a yapay tohumlama
t e k n i i n i n g e l i t i r i l m e s i ile
s a l a n m ve bu tarihten soma anlarda dzenli
s l a h p r o g r a m l a r
y r t l m t r .
Trkiye'de konuyla ilgiliy a p l a n a l m a l a r d a
daha ok e i t l i
ekotiplerin verim ve
d a v r a n zellikleri
b e l i r l e n m i t i r . D o a r o l u (1981) ukurova
k o u l l a r iin en uygun
a r r k
ya da tipini saptamaka m a c y l a y r t t a l m a s n d a ,
Kafkas, Suriye, Anadolu,Marmara ve
M u l a blgesi
a r i a r n n verim ve
d a v r a n zelliklerini
i n c e l e m i t i r . A r a t r c ,ergin
a r
g e l i i n 4 kuluka
g e l i i m i ve bal verimi ynnden
M u l a grubunun
d i e r gruplardan stn
o l d u u n u , en
h r n a n l a r n ise Suriye grubunda
b u l u n d u u n u b i l d i n n i t i r . Trkiye' deki
nemli bala r s r k
ve ekotiplerinin Trakya blgesik o u l 1 a n n d a p e r f o r m a n s l a r
k a r l a t r l d d i e r bir
a l m a d a ( D o a r o l u vd., 1992) ise Trakya blgesi iinen uygun
bala r s
genotipini belirlemeka m a c y l a
Kafkas, Anadolu,M u l a
ve Trakyag r u p l a r n n
verim
ve d a v r a n zellikleri i n c e l e n m i t i r . Koloni y a a m a gc, o u l e i l i m i , u u e t k i n l i i ve
h r n l k b a k m n d a n gruplar
a r a s n d a k i f a r k l l k l a r nemsiz
b u l u n m u , koloni populasyon
g e l i i m i ve kuluka
e t k i n l i i en yksek grup
M u l a olurken, en fazla bal Kafkas grubundan
eldee d i l m i t i r .
K a f t a n o l u vd (1993) de
e i t l i bal
a r s r k ve tiplerinin GAP blgesindeki
p e r f o r m a n s l a r n belirlemek
a m a c y l a yrttkleri
a l m a l a r n d a , koloni
g e l i m e h z ve bal
verimib a k m n d a n
Ege Blgesia r i a r n n t a l y a n ,
Karniol, Kafkas, Trakya veG n e y d o u
Anadolu Blgesi yerli r k l a r n d a n
daha stn performansg s t e r d i i n i
ve blgeye uyum
s a l a d n s a p t a m l a r d r . ortalama bal verimleri
s r a s ile 23.9 5.2 kg, 21.6 2.3 kg, 21.4
5.9 kg, 17.6 5.3 kg, 23.3 7.1 kg, 4.3 0.7 kg olarakb e l i r l e n m i t i r . O u l
vermee i l i m i
en fazlaG n e y d o u
Anadolu Blgesia r l a r n d a
(% 75), en az ise Ege ve Karniola r l a r n d a
(% 33)g z l e n m i t i r . F r a t l
ve Budak (1994)ise Trkiye' deki anaa r y e t i t i r i c i s i k u r u l u l a r
tarafindan reticilere sunuland a m z l k
materyalin e i t l i
zelliklerini belirlemeka m a c y l a
y a p t k l a r a l m a d a , en fazla bal veren ve en h z l g e l i e n kolonileri Fethiyea r c l k retmeistasyonundan temin edilen gruplarda
s a p t a m l a r d r . A r a t r c l a r a y r c a kuluka
a l a n
g e l i i m i ve bal verimi
a r a s n d a k i k o r e l a s y o n l a r nemli
b u l m u l a r d r .
7
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
14/33
F r a t l (1982)
a l a n a n 1 a r v a n n y a ile ana
a r n n k a r l 4 vcut
a r l ve
yumurtlama kapasitesia r a s n d a k i i l i k i y i i n c e l e m i , k a r l
iley u m u r t a l k a r l
a r a s n d a d o r u s a l ve nemli bir
i l i k i n i n o l d u u n u , a r ana
a r l a r n hafif ana anlardan
y a k l a k % 40 daha hafif yavru rettiklerini ve ana a r n n k a r l n n gvenilir birseleksiyon lt olarak
k u l l a n l a b i l e c e i n i b e l i r t m i t i r . Gen (1993) de A, B, C diye
g r u p l a n d r d
f a r k l k o u l d a y e t i t i r i l e n kolonilerde, kolom
g e l i i m i ile bal verimi
a r a s n d a k i k o r e l a s y o n 1 a r i n c e l e m i t i r . Kolom
g e l i i m i ile bal verimi
a r a s n d a pozitif ve
yksek (p
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
15/33
2.2. MATERYAL ve METOT
2.2. .
Materyal
1983y l n d a n
bu yana belli dzeydes a b i t l e t i r i l m i
Kafkas, 1989y l n d a n
bu yana
B a t Karadeniz ve 1991
y l n d a o l u t u r u l a n ve korunan Orta Anadolu bal
a r s ekotipleri ile
yurtd n d a n s a l a n a n
Karniol r k
anlar bu a l m a n n
materyalinio l u t u r m u t u r .
Deneme, gezginciler 100' er, sabit ise 100 ve 70 melez olmak zere 70 koloni olarak
toplam 370 kolonide yrtlmesip l a n l a n m
ancak deneme srecindey a a n a n k k a y p l a r
ve proje btesinins n r l o l m a s
nedeniyle 203 kolonidey r t l m t r .
Anaa r
retiminde
ana a r ykskleri ve d i e r y a r d m c malzemeler k u l l a n l a r a k larva transferi y a p l m t r .
i f t l e t i r m e k u t u l a r h a z r l a n a r a k ana
a r l a r i f t l e t i r i l m i t i r . A y r c a yapay tohumlama iin
gerekli aparats a l a n m ,
mikroskop,s o u k k k a y n a , C O
tp ved i e r
gerekli
malzemelerle yapay tohumlarnay a p l m t r .
2.2.2. Metot
A r a t r m a d a k u l l a n l a n yerli genotip
T r k y e K a l k n m a Vakfi ana
a r d a m z l k
kolonilerindens a l a n m t r .
Anaa r y e t i t i r m e k a m a c y l a
Kafkas genotipinea t
larvalar saf
Kafkas kolonilerinden,B a t
Karadeniz genotipinea t
larvalar Bolu Yedigller Blgesindeki
kolonilerden, Anadolu genotipine ait larvalar isesa fB e y p a z a r O y m a a a
Blgesindeki
kolonilerdena l n m t r .
Kolonilerdena l a m a
yntemi ile anaa r l a r y e t i t i r i l m i
veh a z r l a n a n
i f t l e t i r m e kutularma
a k t a r 1 m t r . Kafkas genotipindeki
i f t l e t i r m e k u t u l a r saf Kafkas
genotipine ait 20 koloniile birlikte izole i f t l e t i r m e
blgesinde,B a t
Karadeniz genotipine ait
i f t l e t i r m e k u t u l a r Devrek
Y l c a ve Karadere Kylerinde, Orta Anadolu genotipine ait
i f t l e t i r m e k u t u l a r ise
B e y p a z a r O y m a a a Kyndeki izole blgede
i f t l e t i r i l m i l e r d i r
Sonbahar vek
mevsimindey a a n a n k a y p l a r
telafi etmek iin ilkbahardad a m z l k
kolonilerden tekrar anaa r y e t i t i r i l m i t i r . A y r c a y u r t d n d a n
20 adet Karniol r k
ana an
g e t i r i l m i t i r . Bu ana
a r l a r d a n 3 adedi nakliye ve kutulara
a k t a r l m a srecinde
l m t r . 17
adet sa f Karniol genotipinden anaa r y e t i t i r i l e r e k
bu genotipteki kolonis a y s y k s e l t i l m i t i
S a t n a l n a n 203 koloniye drt genotipea t ana anlar kabul e t t i r i l m i t i r . B a z genotiplerin o a l t l m a s n d a
yapay tohumlama yntemik u l l a n l m t r . A y r c a
Orta Anadolu genotipine
ait gruptaki 9 koloniden her koloniden 20 adet olmak zere 380
i i a r r n e i n d e Alpatov
9
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
16/33
(1929) ve Ruttner vd., (1978)'i nb i l d i r d i i
yntemlere gre dilu z u n l u u ,
kanat en ve boyu,
3. ve 4. tergitg e n i l i i
ve kubita1 indeksd e e r l e r i b e l i r l e n m i t i r .
A r a t r m a d a zerinde duruIan parametreler
u n l a r d r ;
1. Anaa r k a r l k l a r
vey u m u r t l a n a n m b a l a m a s n a
kadarki sre; anaanlar k t a
t a r t l a r a k her genotip
a y r renk ile
i a r e t l e n e r e k kolonilere
v e r i l m i t i r . A y r c a , ana
a r J a n n k t a n yumurtlamaya
b a l a y a n a kadar geen sre
i f t l e m e k u t u l a r n d a
s a p t a n m t r .
2. rernee t k i n l i i ; r e t m
kolonilerinde genotiplerin rerneyeb a l a d k l a r
zaman ve
yumurtlamah z l a r yavrulu ve a r i ereve s a y l a r i z l e n m i t i r ..3.
H a s t a l k l a r b a k m n d a n genotiplerin
d u y a r W k l a r a r a t r m a sresince
i z l e n m i t i r .
Ancak, kolonilerdeh a s t a l k
vez a r a r l l a r a k a r
gerekli mcadele zamamnda
y a p l m t r .
4.H r n l k , y a m a c l k
gibid a v r a n
zellikleri uygun teknik ve gzlemlerle
i n c e l e n m i t i r .
5.K l a m a ;
koloniler balh a s a t n d a n
sonrab u l u n d u k l a r
yerlerdek l a t l m , k a
g i r i t e k i gleri
s a p t a n m ve 1995
i l k b a h a r n d a k i d u r u m l a r ile
k a r l a t r l m t r .
10
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
17/33
BULGULARVET A R T I M A
a t t r m a a a k u l l a n l a n yerli genotip Trkiye
K a l k n m a Vakfi ana
a r d a m z l k
kolonilerinden s a l a n n u t r . Ana a r y e t i t i r m e k a m a c y l a Kalkas g e n o t p i n e ait larvalar saf ~ L " ' ' ' ' ' '
kolonilerinden,B a t
Karadeniz genotipine ait larvalar Bolu Yedigller Blgesindeki
Anadolu genotipine ait larva1ar ise safB e y p a z a r O y m a a a
Blgesindeki
kolonilerdena l n n n t r .
Kolonilerdena l a m a
yntemi ile anaa r l a r y e t i t i r i l m i
veh a z r l a n a n
kutularmaa k t a r l m t r o
Kafkas genotipindeki i f t l e t i r m e k u t u l a r
saf Kafkase r p n A H ..\1.,,,,ait 20 koloni ile birlikte izole
i f t l e t i r m e blgesinde,
B a t Karadeniz genotipine ait
c 1 t l e s l t r n e kutulan Devrek
Y l c a ve Karadere Kylerinde, Orta Anadolu
g e n o t p i n e ait
c n e s l t r n e k u t u l a r B e y p a z a r O y m a a a Kyndeki izole blgede i f t l e t i r i l m i l e r d
Genotipler
Kafkas
B a t Karadem?:
Anadolu
Genotipler
Kafkas
B a t Kar
~ , . ~ .
A n : d o l u
Toplam
i f t l e m e o r a n l a r izelge I ' de
s u n u l m u t u r . Birinci
y l d a k i koloni
k a y p l a r
s m u l m u t u r .
ait i f t l e m e o r a n l a r
i f t l e m e m i ana
a r i f t l e m i ana
a r i f t l e m e o r a n
(adet) (adet) (%)
120 83 69
150 110 73
130 88 68
birinciy l d a k i
kolonik a y p l a r
D a m z l k ko loni Sonbahardaki
l k b a h a r d a k i K a y p o r a n
s a y s (adet) koloni. S a y s (adet) kolonis a y s (adet) (%)69 64 45 32
73 66 27 63
67 66 30 55
209 196 102 51
mevsinllndey a a n a n k a y p l a r
telafi etmek iin ilkbahardad a : n n z l k
anaa r y e t i t i r i l m i t i r . A y r c a y u r t d n d a n
20 adet Kamiol r k
anaa r
< u j J ' . u ....
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
18/33
Satma l n a n
203 koloniye drt genotipe ait ana anlarkabule t t i r i l m i t i r .
izrlge 3' te ikinci
y l d a k i k l a r n a k a y p l a r grlmektedir.
izelge 3:G e n o t p l e r i n ikinci y l d a k i k l a m a k a y p l a r Sonbahardaki
k o l i i . l k b a h a r d a k i koloni
K a y p o r a n GenotipIerS a y s
(adet)s a y s
(adet) (%)Karniol 27 22 18
K.afkas 50 38 24
Anadolu 50 38 24
B a t Karadeniz 76 63 17
Toplam 203 161 21
Toplam 203 koloniden 42 adedik
kaybmau r a m t r . K l a t m a k a y b
% 21o l m u t u r .
Bu
oran Trkiyek o u l l a r n d a
olduka makul biro r a n d r . D a n z l k
kolonilerdekik k a y p l a r n
telafi etmek iin tekrar anaa r y e t i t i r i l m i
ve her genotip 75 adetd a n z l k
koloniye
t a m a m l a n m t r . A y r c a d a n z l k kolonilerden
y e t i t i r i l e n ana anlar gezginci
a r c l a r a
d a t l a r a k D o u Anadolu Blgesindeki p e r f o r m a n s l a r da
s a p t a n m t r . Orta Anadolugenotipine ait
i i anlarda
m o r f o n e t r i k lm
y a p l n n t r . Bu lmlere
i l i k i n veriler
izelge4' tev e r i l m i t i r .
12
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
19/33
'J!: E ~ G E ~
4, ORTA ANADOLU ARILARININB A Z
MORFOLOJIK DEGERLERI
1
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
20/33
.., 1 6 . 6 3 .1 c ? 24 10.5 r - q '") ~ 2 . 3 8~ .
'- ' " - . 4 - '_ .:;..::>..., ,..,6 . 7 3 . 2 9 . 2 27 11 2 . 4 5 2 . 5 r ': l 6i ..:. . : . . . . 0
': l 6 . 6 3 . 2 9 . 3 26 13 " 2 . 5 2 . 4 6'- ' "-4 6 . 5 ': l 1'.oJ 9 . 3 22 13 1 . 69 ? -
~ . O 2 . 4 6
::> 6 . 5 3 . 2 9 . 2 28 12 2 .33 2 . 5 2 . 3 66 6 . 6 3 . 1 9 . 2 26 10.5 2 .48 2 . 4 2 . 3 67 6 . 5 ? v .. J.. 9 . 2 20 .5 12 1 . 71 .2 .5 2 . 4 68 6 . 6 3 . 2 9 . 5 23 11.5 2 2 . 6 2 . 4 6
/ 9 6 . 6 3 . 1 9 . 2 23 11.5 r 2 . 5 2 . 3 6...7 10 6. 7 3 .1 9 ~ . 3 2 1 . 5 12.5 1 . 72 2 . 5 2 . 4 6
11 6 . 5 3 .1 9 . 2 2 2 . 5 10.5 2 . 1 4 ,.., : : : . . : . . . .. -J 2 . 4 87 12 6 . 5 c 9 . 3 23 12.5 2 . 8 4 2 . 5 " ;, 6v . J. . ( . . ." ""'+'
13 6 . 5 3 .1 9 . 1 23 12 1. 92 r ~ .::...:::J 2 . 4 b14 6 .7 3 . 1 9 . 2 22 I I r 2 . 6 2 . 4 5" -
7 15 6 . 5 3 . 0 9 . 2 24 10.5 2 . 2 9 2 . 5 2 . 3 6
16 6 . 5 . 1 9 . 2 22 12 1. 83 2 . 5 2 . 4 617 6 . 7 3 .1 9 . 1 21 12 .5 1. 68 2 . 5 2 . 3 6.., 18 3 . 2 9 . 2 20 11.5 1 . 74 2 . 5 2 .3 6
19 6 . 5 3 . 0 9 . 2 23 10 2 . 3 2 . 6 2 . 4 520 6 . 5 3 . 1 9 . 2 27 13 2 . 0 8 2 . 5 2 . 4 6
8 1 6 . 4 3 . 1 9 . 0 22 10 ") r")"'- " ..... 2 . 5 2 . 3 ; 8 'j 6 . 5 3 . 1 9 . 2 22 12 1 . 83 2 . 6 2 . 4 6....8 3 6 . 6 3 . 1 9 . 0 20 11 .5 1 . 74 2 . 6 2 . 3 68 4 6 c:.- 3 . 0 9 . 0 2 4 . 5 10 2 . 4 5 2 . 4 2 . 3 68 5 6 . 5 3 . 1 9 . 0 2 3 . 5 11.5 2 . 0 4 2 . 5 2 . 4 68 6 6 . 5 3 . 2 9 . 3 2 2 . 5 11 2 . 0 5 2 . 5 2 . 3 68 7 6 . 5 3 . 1 9 . 2 2 6 . 5 12.5 2 . 1 2 ") c:., . ; , . . . , j 2 . 3 68 8 6 . 5 3 . 0 9 . 0 22 12.5 1 . 76 2 . 5 2 . 3 68 9 6 . 7 3 . 2 9 . 3 27 11 2 . 4 5 2 . 5 2 . 3 68 10 6 . 6 3 . 1 9 . 2 22 12.5 1 . 76 2 . 5 2 . 3 68 11 6 . 6 3 . 1 9 . 2 25 11 2 . 2 7 2 . 5 2 . 3 68 12 6 . 5 3 . 1 9 . 1 2 0 . 5 12 .5 1 . 64 2 . 5 2 . 4 68 13 6 . 4 3 .1 9 . 0 2 2 . 5 10 .5 2 . 1 4 2 . 5 2 .3 68 14 6 . 5 3 . 1 9 . 2 2 1 . 5 12.5 1 . 72 2 . 5 2 . 4 6
8 15 6 . 6 3 . 2 9 . 4 26 10 .5 2 . 4 8 2 . 5 2 . 4 - 68 16 6 . 5 3 .1 9 . 1 2 1 . 5 13 1. 65 2 . 5 2 . 4 68 17 6 . 4 3 . 2 9 . 1 2 3 . 5 10 2 . 3 5 2 . 4 i" ) '- J S.........8 18 6 . 7 3 .1 9 . 3 2 5 . 5 12 2 . 1 3 2 . 6 2 . 4 58 19 6 .5 3 . 0 9 . 0 1 9 . 5 11 .5 1 . 7 2 . 5 2 . 3 68 20 6 .5 3 .1 9 . 1 25 10 2 . 5 2 . 6 2 . 4 5
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
21/33
9 1 6 .5 3 . 2 9 . 2 20 11 1 .82 2 . 6 2 . 4 69 2 6 . 4 3 .1 9 . 0 17 12 1. 42 2 . 5 2 . 3 59 3 6 .5 3 .1 9 . 3 24 11 2 . 1 8 2 . 5 2 . 3 69 4 6 .5 3 . 1 9 . 0 20.5 11 1 .86 2 . 6 2 .4 69 5 6 . 6 3 . 2 9 .4 26.5 11 2.41 2 . 4 2 . 3 69 6 6 .6 3 . 2 9. 1 19 13
. 46 2 . 6 2 . 4 6
9 7 6 .6 3 .1 9 . 2 20.5 11 1. 86 2 . 5 2 . 4 69 8 6 . 4 3 .2 9 .3 25 11 2 . 2 7 2 . 5 2 .4 69 9 6 .5 3 .2 9. 1 23 10 2 .3 2 . 5 2 . 4 69 10 6 .5 3 .2 9 . 2 20 11.5
. 74 2 . 6 2 . 4 o' 5
9 1 1 6 .6 3 .1 9 . 2 21. 5 11 1. 95 2 . 4 2 . 3 59 12 6 . 7 3. 1 9 . 2 22 11 2 2 . 5 2 . 4 59 13 6 . 7 3 . 3 9 . 5 22 12
. 83 2 . 5 2 . 4 6
9 14 6 . 5 3 .1 9 . 2 20.5 11 1. 86 2 . 6 2 .4 59 15 6 .6 3 .1 9 . 2 20 .5 11 1 . 86 2 . 5 2 .3 5
9 16 6 .6 "3. 2 9 .3 22.5 12.5 1 .8 2 . 4 2 . 3 69 17 6 .5 3. 1 9 .1 22 11. 5 1 . 91 2 . 5 2 . 3 69 18 6 . 4 3 .1 9 .1 21 10 .5 2 q> s 2 . 4 S9 19 6 . 5 3. 1 9 .1 21 11 1 . 91 2 . 4 2 . 3 59 20 6 . 5 3. 1 9 . 2 22 11. S 1.91 2 . 4 2 . 3 6
11 1 6 .5 3 . 0 9 . 0 25 13 1 . 9 2 2 . 4 2 . 3 511 2 6 .6 3 .1 9 . 3 22 .5 13 1 . 73 2 . 5 2 . 3 611 3 6 . 6 3 .1 9 . 0 22 11. S 1 . 91 2 . 5 2 . 3 611 4 6 . 4 3 . 0 8 . 9 23 13 .5 1 . 70 2 . 5 2 . 3 511 5 6 .4 3 . 0 8 . 9 24 10 2 . 4 2 . 4 2 .3 611 6 6 . 3 3 . 0 8 . 8 24 13 1.85. 2 . 3 2 . 2 611 7 6 . 5 3 . 0 9 .1 25 11 2 . 2 7 2 . 4 2 . 3 611 8 6 .5 3 . 0 9 . 0 24 12 2 2 . 5 2 . 3 411 9 6 . 4 3 . 0 9 . 0 27 12 2 . 2 5 2 . 4 2 . 2 4.11 10 6 .5 3 . 0 9 . 0 27 12 .5 2 . 1 6 2 . 4 2 . 2 411 11 6 .5 3. 1 9 . 2 24 10 2 . 4 2 . 5 2 . 3 511 12 6 .4 3 .1 8 . 9 23 10 .5 2 . 1 9 2 . 3 2 . 2 S11 13 6 .5 3 . 0 9 . 2 25 11. S 2 . 1 7 2 . 4 2 . 3 611 14 6 .4 3 . 0 9 . 1 23 11. 5 2 2 . 4 2 . 2 611 15 6 .6 3 . 0 8 . 8 24 11. 5 2 . 0 9 2 . 3 " ..,~ ..... S1 1 16 6 . 3 3 . 0 9 . 0 24 11 2 . 1 8 2 . 4 2 . 3 611 17 6 . 5 3 . 0 9 . 0 23 11 2 . 0 9 2 . 5 2 . 3 611 18 6 .3 3 .0 8 . 9 26 12 2 . 1 6 2 . 4 2 . 3 611 19 6 .6 3 . 2 9 . 4 21. 5 11. S 1 . 87 2 . 3 '' l ..,....... 51 1 20 6 . 4 2 . 9 8 . 9 23 12.5 1 . 84 2 . 4 2 .3 S
15
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
22/33
12 1 6 . 5 3 . 0 9 . 0 25 12 2.08 2 . 4 2 . 3 612 '") 6 . 5 3 .1 9 . 0 23.5 12 1.96 2 . 4 2 . 3 6"-12 3 6 . 7 3 . 2 - 9 . 3 22 11 2 2 . 4 2 . 3 El12 4 6 . 5 3 .1 9 . 0 21. 5 11.5 1 . 87 2 . 4 2 . 3 612 5 6 . 6 3 . 2 9 . 2 23 .5 10 2.35 2 . 4 2 . 3 El12 6 6 . 6 3 . 2 9 . 3 LO.S 10.5 1 .95 2 . 4 2 . 3 612 7 6 . 4 3 . 2 9 . 3 26 11 2 .36 2 . 5 2 . 3 812 8 6 . 6 3 . 2 9 . 1 23 9 2.56 2 . 4 2 . 3 612 9 6 . 5 3 . 2 9 . 2 24 .5 12 .5 1 . 96 2 . 5 2 . 3 612 10 6 . 6 3 .1 9 . 3 24 12 2 2 . 4 2 . 3 612 11 6 . 6 3 . 2 9 . 3 23.5 10 2.35 2 . 4 2 . 2 612 12 6 . 6 3 .1 9 . 3 25 10 2 .5 2 . 4 2 . 3 612 13 6 . 5 3 . 2 9 . 2 24 12 2 2 . 5 2 . 2 612 14 6 . 5 3 .1 9 . 1 23 11 2.09 2 . 5 2 . 3 612 15 6 . 6 3 .1 9 . 1 24 .5 10 2.45 2 . 3 2 . 2 S
12 16 6 . 6 3 . 2 9 . 3 25 11 2.27 2 . 5 2 . 3 612 17 6 . 4 3 . 1 9 . 3 2 2 . 5 9 . 5 2 .37 2 . 5 2 . 3 612 18 6 . 7 3 . 1 9 . 2 22 10.5 2 .10 2 . 5 2 . 3 612 19 6 . 6 3 .1 9 . 2 22 12.5 1 .76 2 . 5 2 . 3 812 20 6 . 5 3 .1 9 . 1 22 10.5 2 .10 2 . 4 2 . 2 6
13 1 6 . 3 3 . 1 9 . 0 27 12 2.25 2 . 4 2 ~ 3 S13 2 6 . 6 2 . 9 8 . 9 22 .5 12 1.875 2 . 4 2 . 3 513 3 6 . 7 3 . 0 9 . 0 2 0 . 5 14 1.46 2 . 5 2 . 4 S13 4 6 . 6 3 . 0 9 . 0 2 5 . 5 12 2.125 2 . 4 2 . 3 613 S 6 . 6 3 . 0 9 . 0 2 3 . 5 13 1.81 2 . 4 2 . 2 613 6 6 . 5 2 . 9 8 . 8 2 2 . 5 12 1.875 2 . 5 2 . 3 613 7 6 . 4 3 . 0 8 . 8 23 11 2 .09 2 . 4 2 . 3 613 8 6 . 5 3 .1 9 . 0 2 6 . 5 11 2.41 2 . 5 2 . 3 613 9 6 . 6 3 . 0 9 . 0 22 11 .5 1.91 2 . S 2 . 2 613 10 6 . 2 3 . 0 8 . 8 25 10.5 2.38 2 . 4 2 . 2 613 11 6 . 4 3 .1 9 . 1 2 2 . 5 10.5 2.14 2 . 6 2 . 4 613 12 6 . 6 2 . 9 8 . 8 25 9 . 5 2 .63 2 . 3 2 . 2 613 13 6 . 4 2 . 9 8 . 8 24 11.5 2 .09 2 . 4 2 . 3 613 14 6 . 5 3 . 0 8 . 9 21 12.5 1 .68 2 . 5 2 . 4 613 15 6 . 6 3 . 2 9 . 2 26 10.S 2 . 6 2 . 4 2 . 2 513 16 6 . 6 3 .1 9 . 3 25.5 9 . S 2 .68 2 . 3 2 . 2 513 17 6 . 5 3 .1 9 . 2 2 5 . 5 12 2.125 2 . 4 ') ' )-_ ... S13 18 6 . 5 3 . 0 9 . 1 2 1 . 5 12.5 1.72 2 . 5 2 . 3 613 19 6 . 4 3 . 0 9 . 2 2 2 . 5 12.5 1 . 8 2 .5 2 . 3 is13 20 6 . 5 3 .1 9 . 2 21 11 1 . 9 1 2 . 5 2 . 3 6
16
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
23/33
17 1 6 .5 3 .1 9 . 2 23.5 12 1.96 2 .52 . 3 6
17 ,.., 6 . 5 3 .2 9 . 3 23 13 1 . 77 2 . 4 2 . 3 6"'-17 3 6 . 5 3 .2 9 . 3
..,,.., 12 1 .83 2 . 4 2 . 2 e..."'-17 4 6 .5
3 .1 9 . 2 24 .5 10.5 2.33 2 .5 2 . 3 5
17 5 6 . 7 3 .1 9 . 2 21 11 1. 91 2 .5 2 . 3 Ei17 6 6 . 6 3. 1 9 . 3 22 10.5 2.10 2 .5 2 . 3 6
17 7 6 . 6 3 .2 9 . 3 21 12 1. 75 2 . 4.,
~ 6. : . . ..J
17 8 6 . 7 3 .2 9 . 3 23 10.5 2.19 2 .5 2 . 3 6
17 9 6 . 3 3 .0 9 . 0 23 9 .5 2.42 2 .4 2 . 36
17 10 6 . 6 3 .1 9 .1 23 11 2.09 2 .5 2 . 3 6
17 11 6 . 6 3. 1 9 . 1 24 11.5 2 .09 2 .4 2 . 35
17 12 6 . 6 3 .1 9 . 0 21 10 2 .1 2 .4 2 . 2 6
17 13 6 . 5 3 .1 9 . 0 24 11 2 .18 2 .4i") .. , s.:... "' -
17 14 6 . 5 3 .2 9 . 2 22 11. 5 1 . 91 2 .5 2 . 26
17 15 6 . 5 3 .1 9. 1 23 10.5 2.19 2 .4'i
r Ei.......
17 16 6 . 4 3.2 9 . 2 21 11. 5 1.83 2 .4 2 . 3 517 17 6 . 4 3 .2 9 . 1 24 12.5 1 .92 2 .4
? r:- e......17 18 6 . 6 3 .2 9 . 3 20 12 1.67 2 .5 2 . 2
6
17 19 6 . 4 3 .0 9 . 0 24 11. 5 2 .09 2 . 42 . 3 6 c';',f
17 20 6 . 7 3 .2 9 . 3 26 11 2 .36 2 . 5 2 . 3 6
18 1 6 . 6 3 .1 9 . 2 22 11 .5 1.91 2 . 52 . 3 S
18 2 6 . 5 3 . 2 9 . 3 24.5 10 .5 2 .33 2 . 4 2 . 36
18 3 6 . 6 3 .2 9 . 4 2511.5 2 . 1 7 2 . 5 2 . 2 6
18 4 6 . 6 3 ~ 1 8 . 9 23 11.5 22 . 5 2 . 4 6
18 5 6 . 5 3 .1 9 . 2 22 11 2 2 . 42 . 3 a
18 6 6 . 5 3 .1 9 . 1 22 11 2 2 . 3 2 . 26
8 7 6 . 5 3 .1 9 .1 2 2 12 1.83 2 . 4
:2 ,? S.-18 8 6 . 5 3 .1 9 . 3 22 .5 10.5 2 . 1 4 2 . 4 2 . 2
6
18 9 6 . 5 3 .1 9 . 2 21 12 .5 1 . 6 8 2 . 32 . 2 6
18 10 6 . 7 3 .1 9 . 2 24 10 .5 2 . 2 9 2 . 4 2 . 36
18 11 6 . 6 3 .1 9 . 2 23 12.5 1.84 2 . 4 2 . 36
18 12 6 . 6 3 .0 9 . 0 21 13.5 1 .55 2 . 3 2 . 2 5
18 13 6 . 6 3 .1 9 . 0 25 10 2 . 5 2 . 3 2 . 26
18 14 6 . 5 3 .1 9 . 2 22 .5 12.5 1 . 8 2 . 4 2 .25
18 15 6 . 6 3 . 0 9 . 1 23 10 .5 2.19 2 .5 2 . 3 618 16 6 . 7 3 . 2 9 . 2 22 14 1 .57 2 . 5 2 . 3 6
18 17 6 . 5 3 .1 9 .1 20 14 1.43 2 . 3 2 . 26
18 18 6 . 6 3 . 2 9 . 2 22 .5 11 .5 1.96 2 .4 2 . 3 6
18 19 6 . 6 3 .1 9 . 2 21. 5 12.5 1. 72 2 .4.., ." ) 6......
-
18 20 6 . 5 3 .1 9 . 2 22 11. 5 . 91 2 .4 2 . 3 S
17
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
24/33
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
25/33
2121212121212121212121212121212121212121
2424
242424242424242424242424242424242424
123456789
, .1011121314151617181920
12
34567891011121314151617181920
6 .8 3 . 06 . 7 3 . 26 . 7 3 . 26 . 5 3 . 26 . 5 3 . 16 . 6 3 . 16 . 6 3 . 06 . 6 3 . 06 . 7 3 . ' )6 . 7 3 . 16 . 7 3 . 06 . 7 3 . 16 . 6 3 . 06 . 6 3 . 26 . 5 3 .1
6 . 5 3 .16 . 6 3 . 16 . 5 3 . 26 . 5 3 . 26 . 2 3 . 0
6 . 7 3 . 26 . 6 3 . 2
6 . 5 3 . 26 . 5 3 . 16 . 7 3 . 16 . 6 3 . 26 . 4 3 . 16 . 6 3 . 16 . 6 3 . 16 . 5 3 . 16 . 5 3 . 16 . 6 3 . 16 . 6 3 . 26 . 5 3 . 26 . 6 3 . 26 . 5 3 . 26 . 7 3 . 26 . 6 3 . 26 . 4 3 . 16 . 5 3 .2
9 . 0 2 4 . 59 . 2 19 .59 . 2 219 . 2 23 .59 . 2 20 .59 . 2 2Cf.59 . 0 239 . 1 189 . 2 209 . 1 229 . 0 259 . 1 248 . 9 2 1 . 59 . 3 209 . 1 2 0 . 5
9 . 1 2 0 . 59 . 2 219 . 2 209 . 4 2 0 . 58 . 9 2 0 . 5
9 . 5 229 . 3 27
9 . 3 2 1 . 59 . 1 2 5 . 59 . 2 269 . 3 249 . 3 259 . 1 209 . 3 249 . 2 229 . 2 229 . 1 2 4 . 59 . 3 219 . 1 2 2 . 59 . 2 229 . 19 . 3 269 . 3 319 . 0 239 . 1 25
121 2 . 5121211.511.5111214LL10.511.512 .51712
11 .5121 2 . 51513
1310
109 . 59
11 . 51 3 . 51 0 . 51 3 . 51 2 . 5121 0 . 5I I1 0 . 51 0 . 5
8 . 5121 0 . 5
9 . 58
19
2 . 0 41. 56 .
751 . 9 6
. 78
1 . 782 .091 . 51 . 4322 . 3 82 . 0 9
. 72
. 18
. 71
1 . 781 . 751 . 61. 371 . 5 8
1 . 6 92 . 7
2 . 1 52 . 6 82 . 8 92 . 0 9
. 85
1 . 9 01. 781. 761 . 8 32 . 3 31 . 9 02 . 1 42 . 0 9
?2 . 1 72 . 9 52 . 4 23 . 1 2 5
2 . 42 . 42 . 42 . 52 . 52 . 42 . 42.42 . 52 . 42 . 32 . 42 . 52 . 42 . 4
2 . 52 . 52 . 42 . 52 . 3
2 . 52 . 5
2 . 52 . 42 . 42 . 52 . 42 . 42 . 42 . 42 . 42 . 42 . 42 . 42 . 52 . 52 . 32 . 42 . 52 . 4
2 . 2
2 . 32 . 32 . 32 . 32 . 22 . 32 . 32 . 2
2 . 32 . 32 . 32 . 3
2 . 32 . 22 . 32 . 42 . 2
2 . 3
2 . 3i' ) ,. ,
"'- -2 . 3i ' ) i ' )...'"2 . 32 . 32 . 22 . 32 . 32 . 32 . 22 . 32 . 32 . 32 . 32 . 2
2 . 32 . 32 . 3
44345444S444444
4.3544
L
4
564664444666644444
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
26/33
25 1 6 . 5 3 . 2 9 .0 22 11 2 2 . 4 2 .3 .425 2 6 .5 3 . 1 9 .1 23 10.S 2 .19 2 .5 2 .3 425 3 6 .5 3 . 2 9 .2 22 12 1 .83 2 . 4 2 .3 6
25 4 6 .6 3 .2 9 . 2 21.5 13 1.65 2 .5 2 : 3 625 5 6 .6 3 . 2 9 . 1 19 12.5 1 . 52 2 .5 2 . 3 42S 6 6 . 6 3 .2 9 . 2 Z l 12 1 . 75 2 . 4 2 . 2 525 7 6 . 4 3 .2 9 .2 20.5 12 1 . 71 2 . 3 2 . 3 425 8 6 .4 3. 1 9 .0 23 11 2.09 ' 2 . 4 2 . 3 425 9 6 .5 3 . 2 9 .1 24.5 12 2 .04 2 .4 ~ ~ .4..;.. .....
f 25 10 6 . 4 3 .2 9 .1 22.5 11 2.05 2 . 4 2 . 3 625 11 6 . 3 3. 1 9 .1 23.5 10.5 2.24 2 . 4 2 . 3 625 12 6 .5 3 .1 9 . 2 21. 5 13 1.65 2 .4 2 . 3 425 13 6 . 4 3 .1 9 . 3 23 10.5 2.19 2 . 4 2 . 3 425 14 6 .7 3 .2 9 .1 24 11 2.18 2 . 5 2 .3 425 15 6 .4 3 . 2 9 . 2 20 10.5 1 .90 2 . 4 2 . 3 6
25 16 6 .5 3 . 1 9 . 2 24 12 2 2 .4 2 . 2 5'l 25 17 6 .7 3 . 2 9 . 3 27 10.5 2.57 2 . 5 2 . 3 425 18 6 .5 3 .1 9 . 0 23 10.5 2 .19 2 . 5 2 . 3 425 19 6 .5 3 . 2 9 .1 24 12 2 2 . 5 2 .3 425 20 6 . 4 3 . 1 8 . 9 24 10.5 2 . 2 9 2 . 4 2 . 3 4
26 1 6 . 6 3 . 2 9 . 3 12.5 ? 2",5 2 ~ 2 426 2 6 . 7 3 . 1 9 . 2 25 10.5 2 . 3 8 2 . 4 2 . 3 526 3 6 . 5 3 . 0 8 . 8 23 10 2 . 3 2 . 3 2 . 2 426 4 6.S 3 . 0 9 . 0 27 11 .5 2 .35 2 . 4 2 .2 626 5 6 . 6 3 . 0 9 . 0 24 11 2.18. 2 . 4 2 . 3 426 6 6 . 5 3 . 1 9 .1 21 .5 12 1 .79 2 . 4 2 . 3 626 7 6 - ~ 4 3 .1 9 . 0 21 11 1.91 2 .4 2 . 3 S26 8 6.,5 3 . 0 9 . 0 19.5 12 1 .625 2 .4 2 . 3 626 9 6 . 6 3 .1 9 . 2 22.5 11 2.0S 2 .. 4 2 __ 3 526 tO 6 .. 5 3 .1 9 . 0 25 11 2 . 2 7 2 . 4 2 . 3 626 11 6 .5 3 . 0 9 .1 24 10 2 . 4 2 . 5 2 . 3 Ei
" 26 12 6 . 6 3 .1 24 1 . 8 5 2 .5 2 . 3A i 9 . 2 13 626 13 6 . 5 3 . 0 9 . 0 24 10.5 2 . 2 9 2 . 4 2 . 3 426 14 6 .5 3 . 1 9 .1 24 12.5 1 . 9 2 2 .5 2 .3 626 15 6 .5 3 . 0 9 . 0 25 11.5 2 .17 2 .4 2 . 2 426 16 6 . 5 3 . 1 9 . 0 18 12.5 . 44 2 . 5 2 .4 626 17 6 . 5 3 . 1 9 . 0 2 4 . 5 12 2 .04 2 .4 2 . 2 526 18 6 . 7 3 . 2 9 .5 25 12.5 2 2 .5 2 . 3 426 19 6 . 4 3 . 1 9 .1 26 .5 12 2.21 2 .3 2 .2 426 20 6 . 5 3 .1 9 . 0 22.5 11 2.0S 2.5 2 . 3 5
20
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
27/33
._,.,OC
~ : - ~ ~ . ~ ~ ~ ; _ ; ' ! ' : ~ ~ : ' : : < . ' ; - : ; : " -_ ~ ~ . -' ~ ' . c . _ ,
_ ~ __
~ '_
f,
_. -~ ; 5 ~ : -- ; i F t : ; ~ ~ : f t - : :
:(;::i- : ~ -~ ' : ~
'., & --"'- ",
40 1 6 . 5 3 .1 9 .1 24 11 2 . 1 8 2 . 4 2 . 3 440 2 6 . 5 3 . 0 9 .1 2 5 . 5 11 . 5 2 . 2 2 2 . 4 2 . 2 440 3 6 . 5 3 .1 9 . 1 23 11 2 . 0 9 2 . 5 2 . 3 440 4 6 . 6 3 . 0 9 . 1 27 8 . 5 3 . 1 8 2 . 4 2 . 3 440 5 6 . 5 3 .1 9 . 3 28 10 2 . 8 2 . 4 2 . 3 440 6 6 . 5 3 . 0 9 . 1 24 10.5 2 . 2 9 2 . 5 2 . 3 440 7 6 . 5 3 . 0 9 . 0 27 8 . 5 3 . 1 8 2 . 5 2 . 3 L 40 8 6 . 5 3 .1 9 . 2 24 11 2 . 1 8 2 . 4 2 . 3 440 9 6 . 5 3. 1 9 .1 2 1 . 5 1
. 5 1 . 87 ? c 2 . 4 L _ ..J
40 10 6 . 4 3 . 0 9 . 1 26 1 0 . 5 2 .48 , -2.5 2 . 3 440 11 6 . 4 3 . 0 9 . 1 2 8 . 5 10 2.85 2 . 4 2 . 3 S40 12 6 . 3 3 .1 9 . 0 26 12 2 . 17 2 . 4 2 . 3 540 13 6 . 5 3 . 0 9 . 1 21. 5 11. 5 1. 87 2 . 5 2 . 4 440 14 6 . 5 3 . 0 9 . 0 25 13 1. 92 2 .5 2 . 4 540 15 6 . 5 3 . 0 9 . 1 29 9 . 5 3 . 0 5 2 . 4 2 . 3 4
40 16 6 . 5 3'.0 9 . 1 28 8 . 5 3 . 2 9 2 . 4 2 . 3 440 17 6 . 4 3 . 0 9 . 1 2 1 . 5 11 . 5 1. 87 2 .4 2 . 3 440 18 6 . 5 3 .1 9 . 2 28 9
' ~ 3 . 11 2 . 4 2 . 3 4
40 19 6 . 4 3 . 0 9 . 1 2 7 . 5 9 . 5 2 . 8 9 2 . 4 2 . 3 440 20 6 . 4 3 . 0 9 . 0 28 8 3 . 5 2 . 4 2 . 2 4
44 1 6 . 5 3 .0 8 . 9 2 2 . 5 11 2 . 0 5 2 . 4 2 . 3 544 2 6 . 6 3 .1 9 . 1 25 12 2 . 0 8 2 . 5 2 . 2 644 3 6 . 7 3 . 2 9 . 3 25 11 . 5 2 . 1 7 2 . 5 2 . 3 Ei44 4 6 . 5 3 . 0 9 . 0 29 12 2 . 4 2 2 . 4 2 . 3 444 5 6 . 6 3 .1 8 . 9 24 11 . 5 2 . 0 9 2 5 5 2 . 4 544 6 6 . 7 3 .1 9 . 0 22 1 0 . 5 2 . 1 0 2 . 5 2 . 4 444 7 6 . 8 3 . 2 9 . 2 24 11 2 . 1 8 2 . 5 2 . 3 544 8 6 .5 3 . 3 9 . 0 31 10 3 . 1 2 . 4 2 . 3 444 9 6 . 7 3 .1 9. 1 2 2 . 5 1 0 . 5 2 . 1 4 2 . 5 2 . 3 444 10 6 . 7 3 . 1 9 . 1 2 4 . 5 9 2 . 7 2 2 . 6 2 . 3 644 11 6 . 5 3 .1 9 . 1 22 11 . 5 1 . 91 2 . 5 2 . 3 544 12 6 . 7 3 . 2 9 . 2 2 4 . 5 11 2 . 2 3 2 . 5 2 . 3 644 13 6 . 7 3 . 2 9 . 2 29 9 .5 3 . 0 5 2 . 5 2 . 3 444 14 6 . 7 3 . 3 9 . 4 26 1 2 . 5 2 . 0 8 2 . 5 2 . 3 544
15 6 . 7 3 .1 9 . 1 24 11 2 . 18 2 . 4 2 . 2 544 16 6 . 9 3 . 2 9 . 2 2 5 . 5 11 . 5 2 . 2 2 2 . 5 2 . 3 644 17 6 . 6 3 . 2 9 . 3 26 12 2 . 1 7 2 .5 2 . 3 544 18 6 . 7 3 .1 9 . 2 2 5 . 5 1 0 . 5 2 . 4 3 2 .5 2 . 3 444 19 6 . 6 3 . 2 9 . 4 22 12 1 . 83 2 . 5 2 . 3 Ei44 20 6 . 6 3. 1 9 . 1 25 1 0 . 5 2 . 3 8 2 .5 2 . 4 6
21
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
28/33
4949494949494949494949494949
494949494949
1234567891011121314
151617181920
6 . 7 3 . 26 . 7 3 . 26 . 6 3 : 26 . 6 3 . 16 . 4 3 . 16 . 7 3 . 16 . 7 3 . 16 . 4 3 . 16 . 6 3 . 26 . 8 3 . 26 . 6 3 . 16 . 5 3 . 16 . 6 3 .26 . 6 3 . 1
6 . 5 . 3 . 16 . 6 3 . 26 . 7 3 . 36 . 5 3 . 16 . 6 3 . 36 . 5 3 . 0
9 . 39 . 19 /
9 . 29 . 19 . 19 . 19 . 19 . 39 . 39 . 19 . 19 . 28 . 8
9 . 09 . 09 . 59 . 09 . 39 . 0
24242623 .5262726262 6 . 52 6 . 525 .5262 1 . 524
252327252 8 . 522
9 . 510
9 . 51 0 . 51011.5101 0 . 5111 1 . 51 0 . 5
9 . 51010
1011119 . 59 . 513
2 . 5 32 . 42 . 7 7
2 . 2 42 . 62 . 3 52 . 62 . 4 82 .412 . 3 02 . 4 32 . 7 42 . 152 . 4
2 .52 . 0 92 .452 . 6 331. 69
2 . 52 . 52 .5
2 . 42 . 42 .52 .52 . 42 . 42 .52 . 32 . 42 . 52 . 42 . 42 . 52 . 62 . 42 . 52 . 4
2 . 32 . 32 . 3
2 . 3
2 . 32 . 42 . 32 . 32 . 3
2 . 22 . 42 . 22 . 2
2 . 32 . 42 . 32 . 32 . 3
665
64466656565464544
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
29/33
4. SONU VE N E R L E R
Trkiyea n c l n n
gnmzdey a a n a n
en temel sorunud a m z l k n i t e l i i t a y a n
ana
a r retiminin yetersiz
o l u u d u r . T a r m ve
K y i l e r i B a k a n l n n d e s t e i ile kurulan
d a m z l k
anaa r y e t i t i r i c i l e r i b i r l i i
bu sorunun zm iin nemli bira d m d r .
Ancakd a m z l k
ana
a r y e t i t i r i c i l e r i b i r l i i n e ye ana
a r retim
i l e t m e l e r i n i n ellerinde bulunan
d a m z l k
kolonilerin zellikleri de tam olarak bilinmemekte ve denetlenememektedir.An s l a h
a l m a l a r n n ana
a r y e t i t i r e n k u r u l u l a r l a birlikte yrtlmesi
y a r a r l o l a c a k t r . Elde edilen
bulgulard a m z l k
kolonilerde seleksiyony a p l m a d
izlenimini vermektedir.G e l i t i r i l e n
ve
ana a r y e t i t i r i l e n genotiplerin retici k o u l l a r n d a p e r f o r m a n s l a r s a p t a n m a s gerekmektedir.
A n c l a r a s a t l a n ana
a r 1 a r n orijininden daha da nemlisi verim zelliklerinin
iyio l m a s d r .
retilen anaa r l a r n
kalitelerini etkileyen nemeli bir etken de anaa r y e t i t i r m e
srecinde uygulanan tekniklerdir. okiyid a m z l k
koloniler bulunsa bile bu kolonilerden
uygun olmayan e k i l d e
anaa r y e t i t i r i l m e s i
anaa n l a r n
kalitesini nemli lde
etkilemektedir.B a l a t c
ve bitirici kolonilerin dzenlenmesi, larva transferi, kolonilere
verilen yksk s a y s , koloni gc, besin stoku, mevsim gibi bir ok etken anaa r kalitesinietkilemektedir. Bu nedenle ana
a r kalitesini olumsuz etkilemeyecek standartta ana
a r
y e t i t i r i c i l i i y a p l m a s gerekmektedir.
A r s l a h ve saf
h a t 1 a r n k o r u n m a s n d a yapay tohumlama
t e k n i i n i n etkin bir
e k i l d e
k u 1 1 a n 1 m a s olduka nemlidir. Bu
t e k n i i n Trkiye
a r c l n d a k u l l a n m yenidir ve ok az
k i i b a a r l tohumlarna yapabilmektedir.
T e k n i i bilen
k i i l e r i n a l m a l a r n
y o u n l a t r m a s ve
e i t l i kurs
y a y g n l a t r l m a s y a r a r l o l a c a k t r .
d a m z l k kolonilerin
s a k l a n m a s n d a
ve pratik uygulamalarla yapayt o h u r n 1 a m a n
Trkiye'de yapay tohumlamat e k n i i k u l l a n l
bile ok byk glklery a a n m a k t a d r .
Bugnk
k o u l l a r d a reticilere sunulan ana
a r 1 a r n hem pratik hemde ekonomik nedenlerden
d o l a y
d o a l i f t l e t i r i l m e s i gerekmektedir. Bu nedenle izole blgelerin
o l u t u r u l m a s daha da nem
k a z a n m a k t a d r . lkemizin ok
f a r k l iklime sahip blgelerinde kamu sektrne ait byk
t a r m i l e t m e l e r i n i n b u l u n m a s izole blgelerin
o l u t u r u l m a s n d a nemli olanaklar
y a r a t m a k t a d r .Trkiye' de
f a r k l iklim ve flora zellikleri olan blgelerin
b u l u n m a s nedeni ile
e i t l i
ekotiplero l u m u t u r .
Akdeniz ve Ege Blgesinde yrtlen a l m a l a r d a
yre ekotiplerinin
daha verimlio l d u u
gzlenmektedir. Bu ekotiplerinf a r k l
blgelerdekip e r f o r m a n s l a r
23
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
30/33
denenmesi gerekmektedir.Safy e t i t i r m e
ve seleksiyonla oks a y d a
hatlaro l u t u r u h n a h
ve
b u n l a r n melezlerininde
e i t l i blgelerde
p e r f o r m a n s l a r s a p t a n m a l d r .
ok s a y d a koloni ile seleksiyon yapani l e t m e l e r d e verim zelliklerinin s a p t a n m a s byk emek ve zaman
a l m a k t a d r . Verim zelliklerinin belirlenmesinde pratik yntemler
g e l i t i r i l m e l i d i r . Koloni populasyon gcya da koloni
g e l i i m i n i belirlemede
y a l n z c a a r l ve
yavrulu ereves a y s n a b a k l m a s
yeterli olabilecektir. Bal veriminins a p t a n m a s n d a
da her
kolonidena l n a n b a l l
ereves a y s n n k u l l a n l m a s y a r a r l o l a c a k t r .
Trkiye'dey o u n y a p l a n
gezgincia r c l k
ve reticilerin zaman zamanb a k a
i l e t m e l e r d e n ana
a r a l m a l a r b a z ekotiplerde
a l m a l a r a yol
a m a k t a d r . lkemiz
a r l a r n n
t a n m l a n m a s n d a , uzun y l l a r nce yurt d n d a n gelen ve lkemiz a n l a r n inceleyen bilim
a d a m l a r n n verileri temel
a l n m t r . Ancak bu bilim
a d a m l a r n n rnek
a l d yreler, rnek
s a y l a r ve aradan geen uzun zaman dikkate
a l n d n d a lkemiz
a r l a r n n t a n n l a n m a s
yeniy a k 1 a m l a r a
gereksinimd u y u l m a k t a d r .
Sony l l a r d a
lkemizdekia r a t r m a c l a r
da
morfolojik a l m a l a r y a p m l a r d r .
ok yerel kk rneks a y l a r k u l l a n l a r a k
taksonomik
niteleriny a r a t l m a s y a n l t c
olabilmektedir. Bu neden1e bu konuday a p l a n a l m a
hem incelenecek morfolojik zelliklerin belirlenmesindehem de analiz yntemlerinin
s a p t a n m a s n d a genel
y a k 1 a m l a r a gereksinim
d u y u l m a k t a d r . a h n a l a r n bir veri
b a n k a s
o l u t u r u l a r a k topluca
d e e r l e n d i r i l m e s i daha
y a r a r l o l a c a k t r . Morfolojik zelliklerle birlikte
verim ved a v r a n
zellikleri de incelenmeli vesafo l d u u
saptanan ekotiplerk o r u n m a l d r .
Trkiyea r c l
kolonis a y s
ve bal retimindekia r t l a r d a n
daa n l a l a b i l e c e i
gibi
h z l bir
g e l i m e e i l i m i iindedir. Daha nceki
a l m a l a r d a ve bu
a r a t r m a d a incelenen
kolonilerin verimlerinde byk varyasyonlarg z l e n m i t i r .
Bu varyasyon iyi bir s l a h
p r o g r a m ile retimde byk a r t l a r o l a b i l e c e i n i n nemeli bir gstergesidir. lkemiza r c l n
en temel sorunu kalitelianaa r
retimidir. Bu sorun z l d
takdirde bal ved i e r
a r rnleri retimi nemli miktarlarda
a r t a c a k t r . An
y e t i t i r i c i l e r i n i n bu konunun nemini
a n l a m a l a r ve srekliana
a r talebinde bulunmalanda sorunun zmn
k o l a y 1 a t r m a k t a
Trkiyea r c l n n d a m z h k
gereksiniminik a r l a m a s a m a c y l a
gerek zel gerekseb a k a n l k
b a t a olmak zere tzel
k u r u l u l a r c a retilecek genotiplerin
s a p t a n m a s n d a bu projenin
nemlik a t k l a r s a l a y a c a d n l m e k t e d i r . A y r c a
bu a l m a
sonrakia a m a d a y a p l m a s
gereken ve planlanan melezleme ve seleksiyon a l m a l a n n d a k u l l a n l a c a k
olan genotiplerin
d e e r l e r i n i de ortaya
k o y a c a k t r .
24
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
31/33
KAYNAKLAR
Adam. B. In searchof the best strainsof the bees. Northem Bee Books. West Yorkshire, U.K.
(1983).
Alpatov W.W. Biornetrical studieson variation and racesof the honeybee (Apis mellifera LJ.The quarterly Review ofBiology,4(1): 1-58, (1929).
Bodenheimer, F.S. Trkiye' de bala r s
vea r c l k h a k k n d a
ettler. Nmnunem a t b a a s ,
s t a n b u l , (1942).
Crane, E. The world' bekeeping- past and present.The hive and honey bee. Dadantand SonsIne.
l i n o i s , 1-18, (1984).
D a r e n d e l i o l u , Y., Kence,A. Orta Anadolu bal
a r s (Apis mellifera L.)'
n n populasyon
strktr zerinde morfometrik a l m a .
Trkiye II. Entomoloji Kongresi.
..Z.F. Adana. EntomolojiD e r n e i Y a y n l a r . No: 5. (1992).
D o a r o l u , M. Trkiye' de
y e t i t i r i l e n nemli
a r r k ve tiplerinin ukurova blgesi
k o u l l a r n d a p e r f u r m a n s l a r n n k a r 1 a t r 1 r n a s . Doktora tezi. ukurova
niversitesi, Ziraat Fakltesi, Adana, (1981).
D o a r o l u , M., zder, M., Polat, C. Trkiye' deki nemli bal
a r s
ekotiplerinin Trakya
k o u l l a r n d a p e r f o r m a n s l a r n n k a r 1 a t r h n a s . T U B T A K . D o a -Tr. J. of
Veterinary andAnimalScience. 16,403-414, (1992).
Efendi, Y. Anlarda (Apis mellifera L.) anaa r a r l
ile rerne ve retim zellikleri
a r a s n d a k i i l i k i l e r . Yksek Lisans Tezi. Akdeniz niversitesi, Fen Bilimleri
Enstits,Antalya, (1994).
F r a t h , . Ana
a r retim yntemleri zerine bir
a r a t r m a . Doktora tezi. Ankara
niversitesi,Ziraat fakltesi. (1982).
25
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
32/33
F r a t l , ., Budak, E. Trkiye' de
e i t l i kurumlarda
y e t i t i r i l e n ana anlar ile
o l u t u r u l a n bal
a n s (Apis mellifera L.) kolonilerinin
f i z y o l o j ~ morfulojik ve
d a v r a n zelli1deri.
Ankara niversitesi, Ziraat Fakltesi,Y a y n
No: 1390,Ankara, (1994).
Gen, F. Bala r s
(Apis mellifera L. ) kolonllerinde kolomg e l i i m i
ile bal verimia r a s n d a k
b a z korelasyonlar.
T U B T A K . D o a -Tr. J. ofVeterinary and Animal Science.
1 8 ~
33-38, (1993)
Harbo, R.J., Rinderer, T.E. Breeding and geneticsof honeybee. Beekeping inthe United
State. USDA: Agricultural Handbook.No: 53, (1980).
K a f t a n o l u , O., Kumova, U., Bek, Y. GAP Blgesinde
e i t l i bal
a r s (Apis mellifera L.)
r k 1 a r n m p e r f o n n a n s 1 a n n n s a p t a n m a s ve blgedeki mevcut
a r r r k 1 a r n m s l a h
o l a n a k l a r . . Ziraat Fakltesi, Genel
Y a y n No: 74. Adana, (1993).
K a r a c a o l u , M. Orta Anadolu, Karadeniz geitve Ardahan izole blgeleri
a r I a r n m b a z
morfolojik zellikleri zerine bira r a t r m a . Doktora tezi. A.. Fen BilimleriEnstits. Ankara,(1989).
Maa, T.C. An inquiry in to the systematicsof the Tnbus Apidini or honeybees (Hym).
Treubia, 21 (1-3): 525-640, (1953).
Maul, V., Pechhacker, H., Ku1mert, F.T. Summer school in breeding and instrumentalinsemination.Hawkesbury Agricultural College, (1981).
Moritz, R.F.A. Thelimitationsof biometric controlon pure races breedingin Apis mellifera.Journalof Apicultural Research, 30(2): 54-61,(1991).
Morse, G.D. Races of bees. Ed. Root. AO. The ABC and XYZ o f bee culture. Rood
Company. Medina,U S A . 5 5 7 ~ 5 6 6 , (1983).
26
8/7/2019 Yerli ve Yabanc Bal ars (Apis Mellifera) Ekotiplerinin Trkiye'nin Farkl Corafik Koullarnda Performanslarnn Sapta
33/33
ztrk, A.i. Morphornetric analiysisof sorne Turkish honeybees(Apis mellifera L) . Master
ofPhysiolgy. Universityof Wales College. Cardiff. (1990).
Pechhacker, H. S u m n e r school in breeding and instrumentali n s e n i n a t i o n . Hawkesbury
Agricultural College, (1981).
Ruttner, F., Tassencourt, L., Louveaut, J. Biornetrical statistical analysisof the geographic
variabilityofApis mellifera. Apidologie, 9(4),360-381, (1978).
Ruttner, F. Biogeography and taxonomy ofhoneybees. Springer- Verlag. Berlin, (1988)
Settar, A. Ege Blgesia r
tipleri ve gezgincia r c l k
zerindea r a t r m a l a r .
Ege Blgesi Zirai
A r a t r m a Enstits. Doktora tezi.
z m i r , (1983).