1
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Barcelona, 20 de Mayo 2015Özlem ÖZKILIÇKimya Yük. Müh.
Emekli İş Başmüfettişi
E. İş Teftiş İstanbul Grup Bşk. Yrd.
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin
Azaltılması Hakkında Yönetmelik 30 Aralık 2013 tarih ve 28867
sayılı Mükerrer Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
Buna göre Yönetmeliğin;
Bildirimler, yani 7 nci maddesi yayımı
tarihinde,I.
II. Mümkün olan en yüksek önlem seviyesi 9.
madde 01/01/2017 tarihinde,
Diğer maddeleri ise 01/01/2016 tarihinde
yürürlüğe girecektir.III.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Yönetmelik eklerinde belirlenmiş sınır değerlere eşit veya üzerindeki
miktarlarda tehlikeli maddeleri bulunduran alt ve üst seviyeli kuruluşları
kapsamaktadır.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Madde :8
Kantitatif Risk Değerlendirmesinde,
Tehlikeli kimyasalların sınıflandırması ve bu kimyasalların miktarı,
Kimyasal maruziyetin değerlendirilmesi,
Patlayıcı ortamlar ve bu ortamların kalıcılığı, patlayıcı ortam
sınıflandırması ve bu alanlarda kullanılacak ekipmanların uygunluğu,
Proses içerisindeki tehlikeli ekipmanların belirlenmesi ve gruplandırılması,
Proses tehlikeleri ile proses ekipmanlarının ve/veya enstrümanlarının
karşılıklı etkileşimleri,
Proses enstrümanlarının ve acil durum kapatma sistemlerinin
güvenilirlik değerlendirmesi ve sertifikasyonu,
Bakım ve onarım işlerinde güvenilirlik verisi,
Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek bakım ve risk temelli kontrol
yöntemleri,
Büyük kaza senaryolarının kök neden ve sonuç analizi,
Geçmişte yaşanan kazalar ve bu kazaların nicel tekrarlanma olasılıkları,
İnsan hataları ve güvenilirlik analizi,
hususları dikkate alınır.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Seveso II Direktifi, bir bütün olarak tesislerdeki büyük
kaza tehlikelerinin kontrolünü kapsamaktadır.
Bu tür tesisler yanıcı, zehirli veya diğer tehlikeli
madde içeren atmosferik depolama tankları, proses
boru hatları veya başka ekipmanlarla ilgili
olabilmektedir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
G. Denetleme & Değerlendirme
F. İzleme Performansı
A. Organizasyon
& Personel
Büyük
Kaza
Önleme
Politikası
B. Büyük Kazaların
Belirlenmesi ve
Değerlendirilmesi
C. İşletim
Kontrolü
D. Değişimin
Yönetimi
Güvenlik Yönetim Sistemi
Seveso II
Yapı Taşları
E. Acil Durum Hazırlığı
2
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
A. Organizasyon
& Personel
Büyük
Kaza
Önleme
Politikası
B. Büyük Kazaların
Belirlenmesi ve
Değerlendirilmesi
C. İşletim
Kontrolü
Güvenlik Yönetim Sistemi
Seveso II
Yapı Taşları
Tesisin bakımı, süreçler, ekipman ve geçici kesintileri de içine
alan, güvenli işletme için Güvenilirlik Merkezli Bakım, Risk
Temelli Kontrol gibi güvenilirlik üzerine inşaa edilmiş
uygulamaların benimsenmesidir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
RIMAP metedolojisi AB’nin 5. Çerçeve Programı
kapsamında Seveso (COMAH) direktifi kapsamındaki
işletmelerin proseslerinde yüksek güvenilirliğe
sahip faaliyetler gerçekleştirebilmeleri için
hazırlanmıştır.
İşletmelerde güvenli çalışma ve bakım faaliyetlerinin
sağlanması ve bu çalışmaların etkilerini incelemek
maksadıyla geliştirilmiştir.
HSE Report, Safety implications of European
risk based inspection and maintenance
methodology,2005
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
SIL Değerlendirmesi
ve Dizaynı
Safety Integrity Level
(SIL)
Yüksek Güvenilirlikli İşletme
Bir işletmenin yüksek güvenilirlikli işletme şartları sağlayabilmesi için yerine
getirmesi gereken üç faaliyet ve standart grubu bulunmaktadır. Üç altın kural!!!
RIMAP
Metodolojisine göre;
IEC EN 61508 :2010 Functional safety of
electrical/ electronic/ programmable
electronic safety-related systems
IEC EN 61511 :2003 Functional safety -
Safety instrumented systems for the
process industry sector
1. Kural:
Yüksek
Güvenilirlik
İçeren
Dizayn
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
1. Kural:
Güvenilirliği Yüksek Dizayn
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
OSHA
ANSI
IEC
ISO
CEN
CENELEC
JIS
BSDIN
CEI
SAA
UNE
GOST
NFCSA
UL
SIS
ISO: International Organization for Standardization
IEC: International Electrotechnical Commission
CEN: Comité Européen de Normalisation
CENELEC: Comité Européen de Normalisation Electrotechnique
(PCB making machines)
Öncelikle Güvenlik
Standartları Belirlenmeli!
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Bir dal üzerindeki bariyerlerde
bazı delikler hatalara neden olabilir
Koruma Katmanı AnaliziLayer of Protection Analysis (LOPA)
Tehlike
Kayıplar
Bağımsız koruma katmanları değerlendirilmeli ve
fonksiyonel güvenlik gerekli olan alanlar
belirlenmelidir.
3
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Proses Riskinin Analiz
Edilmesi (Doğasından
Kaynaklı Risk)
Tolore Edilebilir Risk
Ris
k
(Ülkemiz için 1x10-4)
Yüksek
Düşük
Kendinden
Emniyetli Tasarım
Temel Proses
Kontrol
Fiziksel Bariyerler
SIS
SIL değeri
“Risk Azaltma”
ölçüsüdür.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
ESDV FCV FT1 FT2
LS
SIS
Temel
Proses
Kontrol
Sistemi
LS
1. Kural: Proses tehlike riski yüksek ise Temel proses kontrol
hata yaptığı takdirde devreye girecek “Güvenlik Bütünlük
Seviyeli Sistem (SIS)” dizayn et!
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Risk Bazlı Denetim
Risk Based Inspection
(RBI)
SIL Değerlendirmesi ve
Dizaynı
Safety Integrity Level
(SIL)
Yüksek Güvenilirlikli İşletme
Bir işletmenin yüksek güvenilirlikli işletme şartları sağlayabilmesi için yerine
getirmesi gereken üç faaliyet ve standart grubu bulunmaktadır. Üç altın kural!!!
RIMAP
Metodolojisine göre;
IEC EN 61508 :2010 Functional safety of
electrical/ electronic/ programmable
electronic safety-related systems
IEC EN 61511 :2003 Functional safety -
Safety instrumented systems for the
process industry sector
API RP 580 / API RP 581
Risk-Based Inspection
Technology
1. Kural:
Yüksek
Güvenilirlik
İçeren Dizayn
2. Kural:
Korozyon,
stress ve
gerilim
oluşumunu
izle ve
engelle
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
2. Kural: Tesisdeki eskimişlik ve
yaşlanma ile ilgili çalışma yap!!!
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
2. Kural: Tesisinizdeki eskimişlik ve yaşlanma ileilgili çalışma yapmadıkça “GüvenilirliğiYüksek” bir işletme olduğunuzu iddiaedemezsiniz!!!!
API 580 ve API 581 “Risk Bazlı Denetim”programı bir tesisteki korozyon, stres, gerilim vb.kaynaklı riskleri azaltmak için geliştirilmiştir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Risk Bazlı Denetim ve bakım programlarının uygulanmasıiyi bir mühendislik yöntemi olarak kabul edilmekte vekökleri “Proses Emniyeti Yönetimi” ve “Mekanik Bütünlük”programlarına dayanmaktadır.
4
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Böylelikle hem basınçlı ekipmanların hem de
yapısal elemanların bütünlüğü sağlanmış olur.
Risk Bazlı Denetim, korozyon, basınç, stres vb. nedenlerle
oluşan endüstriyel riskleri tanımlayan, değerlendiren ve
haritalandıran bir süreçtir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Risk Bazlı Denetimin nihai hedefi, maliyet
etkin bir denetim ve kabul edilebilir
mekanik bütünlük ve güvenilirlik sağlayan
bir bakım programı geliştirmektir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected] Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected] Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
“Bakım yönetiminde en önemli problem yanlış
yerde yanlış ölçüm yapmaktır”
Peter Drucker
5
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected] Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
1 Kükürtlenme
2 Sulu H2S Hasarı
3 Sürünme
4 Yüksek Sıcaklık H2/H2S Korozyonu
5 Politiyonik Asit Çatlaması
6 Naftenik Asit Korozyonu
7 Amonyum Bisülfit Korozyonu
8 Amonyum Klorür Korozyonu
9 HCL Korozyonu
10 Yüksek Sıcaklıkda Hidrojenden Etkilenme
11 Oksitlenme
12 Isıl Yorulma
13 Asidik Su Korozyonu
14 Refrakter Bozulması
15 Grafitleşme
16 Tav Gevremesi
17 Karbonsuzlaşma
18 Yakıcı Soda Çatlaması
19 Yakıcı Soda Korozyonu
20 Erozyon / Erozyon Korozyonu
21 Karbonat Gerilmeli Korozyon Çatlaması
22 Amin Çatlaması
23 Klorür Gerilmeli Korozyon Çatlaması
24 Karbonlama
25 Hidrojen Gevretmesi
26 Buhar Örtülemesi Korozyonu
27 Isıl Şok
28 Kavitasyon
29 Grafitik Korozyon
30 Kısa Vadeli Aşırı Isınma
31 Gevrek Kırılma
32 Sigma Fazı Gevremesi
33 475°C Gevremesi
34 Yuvarlaşma
35 Tekrar Isıtma Çatlaması
36 Sülfürik Asit Korozyonu
37 Hidroflorik Asit Korozyonu
38 Baca Gazı Çiy Noktası Korozyonu
39 Farklı Metal Kaynağı Çatlaması
40 Hidrojen Gerilmeli Çatlaması
41 Seçici Korozyon
42 CO2 Korozyonu
43 Yorulmalı Korozyon
44 Yakıt Külü Korozyonu
45 Amin Korozyonu
46 İzolasyon Altı Korozyonu
47 Atmosferik Korozyon
48 Amonyak Gerilmeli Korozyon Çatlaması
49 Soğutma Suyu Korozyonu
50 Kazan Suyu / Kondens Korozyonu
51 Mikrobiyolojik Korozyon
52 Sıvı Metal Gevrekleşmesi
53 Galvanik Korozyon
54 Mekanik Yorulma
55 Nitrürleme
56 Titreşim Kaynaklı Yorulma
57 Titanyum Hidritlenmesi
58 Toprak İçindeki Korozyon
59 Metal Tozlanması
60 Gerinim Yaşlanması
61 Fosforik Asit Korozyonu
62 Fenol (Karbolik asit) Korozyonu
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Referans Hacim
Şişkinlik –Belverme
ŞişkinlikOrjinal dairesel şekil
p
Lokal Hasar
Risk Bazlı Denetim sürecinde tahmini ya da gözlemlenen bozulmamekanizmalarını önlemeye yönelik denetim stratejileri geliştirilir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
h
R
P
w s, us
O
Hasar Alanı
Balangıcı
Risk Bazlı Denetim planları, denetim faaliyetlerininyürütülmesi için optimum planı oluşturmak içinkullanılan bir planlama aracıdır.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Risk Bazlı Denetim programı bir tesisteki riskleri azaltmak için geliştirilmiştir. Ancakşu hususları bilmemiz gerekir;
Hasar ne zaman aranmalıdır?
Ne tür bir hasar beklenmektedir?
Hasar nerede aranmalıdır?
Hasar nasıl aranmalıdır?
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Hata senaryolarının belirlenmesi için işyeri yetkilileri tarafındanuygulanabilecek bir çok yöntem bulunmaktadır.
Bu yöntemler, bir yapıda, hatayı oluşturan ve hata oluştuktan sonrakiolayların tarif edilmesi ve ölçülmesini dikkate alan ayrıntılarlabirbirinden ayrılırlar.
Bu tekniklere örnek verecek olursak;
Tehlike ve İşletilebilme Çalışması (HAZOP)
Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA)
Hata Ağacı Analizi (FTA)
Olay Ağacı Analizi (ETA)
İnsan Güvenilirlik Değerlendirmesi (HRA)
cw
Steam
6
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Risk Bazlı Denetim
Tehlike/
Risklerin
Belirlenmesi
Risk Değerlendirme Prosesi
Neler
Gözden Geçirilecek
Ne Tür Kazalar
Meydana Gelebilir?
Ne/
Ne zaman
Denetlenmeli
Mühendislik Raporları
Denetim Raporları
Kaza Raporları
Mühendislik Prosesi
Denetim Prosesi
Tahkikat Prosesi
Lisanslama, Kaydetme
ve Sertifikalandırma
Kazalar
Arızalar
Faktörler
Denetim
Zamanlama Modeli
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Kalitatif yaklaşım, FMEA veya risk matrisinin uygulanmasıyla yapılır.
Hatanın oluşma olasılığı altı ağırlıklı faktörün değerlendirilmesi ilebulunur. Bunlar;
Bir tesisat içindeki ekipman miktarı,
Hasar mekanizması,
Denetimin faydaları ve etkinliği,
Ekipmanın halihazırdaki durumu,
Prosesin doğası,
Emniyet tasarımı ve mekanizmasıdır.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Korozyon döngüleri ve hasar
mekanizmaları belirlenir ve haritalandırılır.
Bu mekanizmaları takip etmek amacı ile
ne tür ve ne sıklıkta kontrol yapılması
gerektiği belirlenir.
RBI SONUCUNDA:
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Çok
Düşük Düşük Orta YüksekÇok
YüksekSonuçların Vahameti
Bir öge ya da sistemin yaşam döngüsü boyunca oluşması o kadar ihtimal dışı ki mantıksal olarak oluşmayacağı düşünülür ya daYüksek sayıda benzer durumun veya komponentin yaşam döngüsü dikkate alındığında mümkün olabilir ancak olmama ihtimali daha yüksek
Bir öge ya da sistemin yaşam döngüsü boyunca oluşması muhtemel görünmemekle birlikte oluşma ihtimali var. ya da Yüksek sayıda benzer durumun yaşam döngüsü dikkate alındığında pekala oluşabilir.
Bir öge ya da sistemin yaşam döngüsü boyunca bazen oluşması mümkünya da Yüksek sayıda benzer durumun ya da komponentin yaşam döngüsü boyunca bir kaç kez oluşacağı kesin
Bir öge ya da sistemin yaşam döngüsü boyunca bir kaç kez oluşması mümkünya da Yüksek sayıda benzer durumun söz konusu olduğu operasyonlarda sık sık
Bir öge, sistem ya da durumun yaşam döngüsü boyunca sık sık oluşması mümkünya da Yüksek sayıda benzer durumun söz konusu olduğu operasyonlarda çok sık
İhtimal Dışı
Uzak
Ara sıra
Muhtemel
Sık Sık
API 581’e göre, hata olasılığı, belli bir hata olayının, genellikle bir yıl olarak alınan belirli bir zaman aralığında, ortalama
frekans ya da şiddetle meydana gelme olasılığıdır.
Riskin Kabul Edilebilir
Alana Çekilmesi
gerekmektedir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Risk Bazlı Denetim
Risk Based Inspection
(RBI)
SIL Değerlendirmesi
ve Dizaynı
Safety Integrity Level
(SIL)
Güvenilirlik Merkezli
Bakım
Reliability Centered
Maintenance
(RCM)
Yüksek Güvenilirlikli İşletme
Bir işletmenin yüksek güvenilirlikli işletme şartları sağlayabilmesi için yerine
getirmesi gereken üç faaliyet ve standart grubu bulunmaktadır. Üç altın kural!!!
IEC EN 60300-3-11 (1999-03)
Dependability Management-Part 3-
11: Application Guide- Reliability
Centered Maintenance.
RIMAP
Metodolojisine göre;
IEC EN 61508 :2010 Functional safety of
electrical/ electronic/ programmable
electronic safety-related systems
IEC EN 61511 :2003 Functional safety -
Safety instrumented systems for the
process industry sector
API RP 580 / API RP 581
Risk-Based Inspection
Technology
1. Kural:
Yüksek
Güvenilirlik
İçeren Dizayn
2. Kural:
Korozyon,
stress ve
gerilim
oluşumunu
izle ve
engelle
3. Kural: Gereken
güvenilirlikte
ekipman satın al!
Güvenilirlik ve
kullanılabilirliği
takip et ve
ekipmanın
güvenilirlik ve
kullanılabilirlik
kaybına
uğramasını
engelle!!!
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
3. Kural: Ekipmanın güvenilirlik ve
kullanılabilirlik kaybına uğramasını engelle!!!
7
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
• Güvenilirlik bir SİSTEMİN belirlenen şartlar altında
belirlenen süre boyunca istenen fonksiyonlarını
yerine getirebilmesi olarak tanımlanır.
• Bir sistem veya ekipmanın kendisinden beklenen
fonksiyonları, belirli şartlar altında ve belirli bir süre
boyunca, hata yapmadan yerine getirebilmesi
ihtimalidir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Bir parçanın ne zaman arıza yapacağını
önceden belirleyebilmek mümkün olmadığı için,
güvenilirlik konusunun incelenmesinde istatistikî
bilgilerden yararlanılır.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Elektrik, elektronik ya da mekanik tüm ekipmanlar
kaçınılmaz olarak arıza yapar.
Bu nedenle tamamen güvenilir bir sistem mevcut
değildir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Hiç bir ekipmanın tasarlanırken geliştirilen güvenilirliği
(reliability) bakım ile artırılamaz. Ancak kullanılabilirliği
(availability) artırılabilir!
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Sistemler her zaman planlandığı gibi
çalışmayabilirler.
Planlama
İşletim esnasında kesinti, ekipmanda
oluşan hata veya insan kaynaklı hata
meydana gelebilir.
Kesintiler
Ekipman arızaları tasarım esnasında
planlanmamış normal şartlardan
sapmalar yaratabilir
Tehlikeli Sapmalar
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
8
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected] Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
A
B
C
A
B
C
MTBF
MTTF
MTTR
Hata Hızı
Güvenilirlik
Kullanılabilirlik
Bir tesis tasarlanırken riskin büyüklüğüne göre ekipmanın olması
gereken güvenilirliği belirlenir ya da seçilir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Mekanik
Elektronik
İnsan, Organizasyon
vb.
Soğutma Suyu
Sirkülasyon Pompası
Elektrik
Motoru
Bağlantı
parçaları
Mekanik
parçalar
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Gövde Çark
Elektrik
Motoru
Salamastra
Mil
Radyal
Rulman
Pompa
Destek
Ayağı
Pompanın alt sistemlerinden
hangileri kritik hataya sahip?
Bu kritik parçalardan hangisi
hata yaptığı durumda pompa
tehlikeli hataya sebep olur?
Alt sistemler alt
sistemlere sahip mi?
Mekanik
Elektronik
İnsan,
Organizasyon vb.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Mekanik
Elektronik
İnsan,
Organizasyon vb.
Soğutma Suyu
Sirkülasyon Pompası
Elektrik Motoru
Elektrikli
Parçalar
Bağlantı
parçaları
Mekanik
parçalar
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Sistem: Santrifüj Pompa Alt Sistem: Elektrik Motoru
28 adet Alt Sistem içeriyor…
Mekanik
Elektronik
İnsan, Organizasyon
vb.
9
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Mekanik
Elektronik
İnsan, Organizasyon
vb.
Elektrik Motoru
Parçaları
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Elektrik
MotoruKlemens kutusu
Rotor
Rulman
Gövde
Stator
AS2
GUM2
G
Z2
D K P W
AR
O8
Pompa
Alt Sistemler
Mekanik
Komponentler
Mekanik
Elektronik
İnsan,
Organizasyon vb.
Kritik komponentler ve kritik hatalar
nelerdir tespit edilmesi gerekir.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Elektrik
Motoru
KOM1
KOM2
AR1
AR2
P
K
O1
O8
4-out-
of-8
D
W
Ei, i = 1 ... 5 Blok Diyagram
Mekanik Parçalar
G
UM1
UM2
Mi, i = 1 ... 5
Elektrik ve Mekanik Parçalar
Z1
Z2
AS1
AS2 t
M1
E1
Mekanik
Elektronik
İnsan,
Organizasyon vb.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Faz 1 Faz 2 Faz 3 Faz 4
Hata Modu -
fonksiyonel
arızaya sebep olan
etkenler nelerdir?
Şiddeti - arıza
oluştuğunda neler
olur?
Olasılık ve
Farkedilebilirlik -
arızanın tahmin
edilmesi ve
arızadan
korunmak için ne
yapılabilir?
Görev Ataması -
Uygun bir proaktif
eylem belirlersem
hatayı önler
miyim?
Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA)
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Route W av e form
2 5-Jun-03 09:0 5:36
RMS = .476 3
P K(+/- ) = 1. 85/1.60
C RES TF= 3 .88
0 40 80 12 0 16 0 20 0
Tim e in m S e cs
24 0 28 0 32 0
-5
-10
0
10
5
Ac
ce
lera
tio
nin
G-s
RM
SA
cce
lera
tio
nin
G-s
CP KF
ALARM CP KF
ALARM
S HM - 1 50 Hp V e r tica l Turbine P ump
15 0 Hp V T -M1V Motor #1 Be ar ing - V ert
Route S pectrum
25-Jun-03 09: 05: 36 OV
ERALL= . 3255 V-DG
RMS = .4796
LOAD = 100 .0
RPM = 1800 . (30 .00 Hz)
0 10 00 20 00 3000
Frequency in Hz
40 00 50 00
0.6
0.4
0.2
0
1.4
1.2
1.0
0.8
75.3°F
118.9°F
90
80
100
110
119.1°F
74.5°F
156.9°F
80
100
120
140
153.1°F
Vibration Analizi ve İnfrared Termografi
Risk önceliklendirme sayısı yüksek olan tüm hatalar için
Bakım periyodu atanır.
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
“Güvenilirlik Merkezli Bakım” çalışması ile; bir
ekipmanın, tasarlanırken geliştirilen güvenilirliği
(reliability) korunur veya kullanılabilirliği (availability)
artırılır.
Böylelikle kritik sistemlerin çalışması istendiğinde hata
yapma olasılığı azaltılır.
10
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
1. Kural: Güvenilirliği Yüksek Dizayn yapın…
2. Kural: Tesisdeki eskimişlik ve yaşlanma ile ilgili çalışma yapın..
3. Kural: Ekipmanın güvenilirlik ve kullanılabilirlik kaybına uğramasını engelleyin..
İşletmelerde “Yüksek Güvenilirlik” sağlamak istiyorsanız;
Özlem ÖZKILIÇ – E. İş Başmüfettişi 22-23-24 Ekim 2015 Proses Güvenliği Sempozyumu [email protected]
Teşekkürler
Özlem ÖZKILIÇKimya Yük. Müh.