Redakcja i korekta tekstu za pomocą znak w korektorskich i w trybie śledzenia zmian
Z ptzepisami językowymi jest po trosze tak, jak znonnami prawa: nie spos b objąnimi wszelkich możliwych sytuacji. Życie jest zbytbogate, zbyt r żnorodne, Żeby do kazdejsytuacji dało się stworzyi specjalny parugraf. Podobnie z językiem: w tekście spotykamy takwiele form i problem w, Że nie jest mozliwe uregulowanie ich wszystkich w osobnychprzepisach.
Prawnic y z przyporządkowaniem paragraf w i sytua cji r adząsobie m. in. przezwykładnię prawa: w specja}nych wydawnictwach wybitni specjaliści wskazuj % jaktaleŻyrozumie wolę prawodawcy i odnosi jądo konkretnych zdarzei. Gdy nie znajdujemy zasady,kt rą naleĘ posłuŻy się przy rczwiryantu problemu językowego' najlepiej jest zastanowisię, jak rczvnqqrywane są problemy podobne _ zalecane jest postępowanie per analogiam. Gdyzaś juŻ zdecydujemy się na określone rozwiązanie, na|eŻy pamięta , aby by konsekwentnym,zawsze stosowa je w dalszym tekście.
Konsekwencja jest tez Żelantązasadąedytorstwa w Ęch przypadkach, gdy nonnapozostawia piszącemu swobodę. Przy niekt rych formach językowych nie wydaje się zasadnenarzucanie określonego rczwiryanla: zakazywanie, nakazywanie itd. w tej sytuacji jednakwolnoś autora czy redaktorutal<ze nie jest absolutna: jest on zobligowany swym własnymwyborem.
Praca z tekstemPrzecrytaj uważnie zamie szczony nizej tekst, a następnie na podanej liście zazrtacz te _rwiryane z brakiem konsekwencji _ niedoskonałości redakcyjne, kt re mozla mu przypisać:
Ę g-zY,'gi te l i ę t,o,, q i sly lfi, r a s,,w,, ! e,q !rę='
B*Ł} t ł.i} * ,'*:. .o.{.! ą* L lllp
Historia felietonistyki liczffirawie trzy wieki. Pienrusze teksty, noszące śIady Vs '&;ę,,stylu felietonowego}, pdnak jeszcze nienazwane felietonami, znalazŁy.'uĘ]),,"' łperiodyku ,,spectatogf w latach 1711-1714- ich autorami byli J. Addison i R. SteebijLnlTermin felieton zacz{ być używany w 1803 roku, kiedylcicn_ł.euĘ Geoffroy we HJ-L.francuskim czasopiśmie ,,Joumal des d batsł przeprowadził eksperyment, rtorv lL,*tpolegał na przedłuŹeniu o dodatkową kartkę kolumny gazety, na kt Ę zamieścił
dodatek literacko-rozrywkowy'Ę'.łd felieton pochodzi od francuskiego feuitte, co ĘHlV*,*oznaczaYlis\ reuitleton natomiast to ,,kartka złaŻona n"
"r*oro''' |N"o"*-*.wią*d{Y'l,,a'i:ro
z faktem, iż w dodatek był oddzielony od g rnej częŚci tekstu typograficzną kresą t l,ię."ne
funkcjonował jako odrębna graficznie iredakcyjnie całość'.{NaallalĘĘĘdotyczyła l-ąf".;ązatem pewnego fragmentu czasopisma, w kt rym znależć się mogły określone treści'
lMożdŻonekA., Mistrzawiefelietonu, Warszawa 1999, s. 5.t tbidem.3 Por. ChudziriskiB., Felieton. Geneza i ewolucja gatunku, [w:] Dziennikąrstwo i świat medi w,red. Bauer Z.,Chudziriski E., Krak w 2000, s. 197.
Wkrótce pojawiły się autonomiczne teksty, które dalej funkcjonowały w tej odciętej
kreskąprzestrzenigazety,ap*iu@tęJ:#gniByłytoprzeoeHI*T:j"wszystkim relacje z podróŻy, opowiadania, recenzje, repeńuar teatrów, przegląd
mody, ogłoszeniaa.Ystasińskis wspomina, Że na początku XlX wieku felietony bvłv V Ę
stałym działem W gazecie codziennej, w którym zamieszczano d]a rozrywki
czytelników wiadomości kulturalne, podawane W lekki sposÓb' Zapotrzebowanie na
ten rodzaj tekstu rosło, poniewaŻ w prasie stawał się powoli odczuwalny nadmiar
informacji. Ponadto felieton, z racji swojego lekkiego, przyjemnego charakteru,
przyciągałnowychczytelników.zmienipÓ|Ytematyka!9Tjl*i'::"l5 o e *'{ t
J-r- dĄ - y's;,?
WIFrr ...Lio"fJk r .
d c{ v! ' €qc}
poruszana w felietonach - zaczĄ dominować model mozaikowoŚci, co czyniło
poniewaŻ dobór tematup A*rc, *l;!!rO kt
Felieton był tezt1jak piszeVStasińskĘ intryg"JńffiĘlj '-*\veprzez to, Że łamał linearność lektury - vvymagał rozkładania ciągÓw tekstowych
zgodnie z graficznymi sugestiami i ponownego ich składania na nowych'
kontekstualnych zasadaĄ całości. Felieton pozwalał takŻe-l.l--{ y,.*,::
złamać instytucjonalność i sformalizowanie tekstów zamieszczanych W prasie. Ę"u" *'*u*'*,
odcięciełfułłetentłi kreską sugerowało, i tak było w rzeczywistości, jego nieoficjalnY p ł"1 {,o,,,'t
charakter. d
Rozwój felietonistyki w Polsce
W Polsce, podobnie jak we Francji, stosowano termin felieton na określenie
zarówno róznych ,,drobiazgÓwł zamieszczonych pod kreską W czasopismach, jak tez ll';Jkonkretnych tekstóW dających się wyodrębnić spośród innych na podstawie
specyficznych cech zewnętrzńych i wewnętrznychB'
&igniev/łil/itzner7 podaje, Źe pienłsze teksty, mające charakter felietonów,Ęle l-t. l-*
nie?występujące jeszcze pod tą nazwą, to utworyVKrasickiego ilBohomolca,f V]vrdrukowane na łamach ,,Monitorał 1t765-1784). Te zańobliwe utwory łączyĘ w sobie ll',r,ia Por. Wojtak M., Gatunki prąsową Lublin 2004, s. 203. wojtak pisze Ę żę formai temaĘka ówczesnychfelietonów odbiegały macznie od dzisiaj znanych. Dziś zapewne tego Ę?u teksty opatrzono by nagłówkiem,,Rozmaitości''.5 Stasński P., op.cit., s.6.ó Por. Chudziński E', op.cit., s. 198.7 Mitzner 2., Felieton, lw:l Teoria i praktyka dziennikarstwa, red. Golka B., Kafel M., Mitzrer Z.,Warszawa1964, s. 130.
tematykę rozrywkową, anegdoty i przeglądy mod paryskich. Podobne formy
felietonowe znalazły się W ,,KuŹnicy{, piśmie z okresu Sejmu Wielkiego' r w ljl,-Ł i;
,,Wiadomościach Brukowychł fuhd 1816-1 822\ zamieszczano tekstyJfu}iełenow{1i.'".x rłf311s
które dotyczyły juŻ nie tematów rozrywkowych, ale politycznych, obyczajowych,
filozoficznych i oświatowych8. ' -. aW połowie XlX wieku felieton był juŻznanym terminem'p*tuł{t"kze stałymr_--1
5t*"t s'E
elementem prasy satyrycznej. obecny był w takich tytułach jak ,,Pszonka'' i*1a . *ł
emigracji, ,,Wolne Żarty",,,Mucha" i ,,Sowizdrzał" w Królestwie$oi"o"ł'w Krakowie'. \F V.*oŁ
Felietony o tematyce niesatyry cznĄ zamieszczały ,,Dziennik Literacki'' (\Ąi|łaM ił .Łoziński),,,Dziennik Poznański'' (powieściVKraszewskiego W odcinkach, felietony v1"
i*_i } łr, _'
-. -/
'ź 1no '''
v$xv-ł"*"babskiego i $anłsława{-rcoŹmiana), ,,Prawda'', ,,Goniec Polski''lo. Ten -!*1-l*r.
'Tr ' ...t| ,. Ę ''!
qj .!', ,',,
I
n;tł 1 ,Ą! l Y''ri{' i: rł-ł
ostatni zasługuje na szczególnąuwagę, jako ze w nim w 1851 roku $4erłan}Norwid l-^-i.
opublikował tekst pt. o fetietonie fetieton, w którym próbował charakteryzować
gatunek. Do waŻnych pozycji naleŻą tal<ze: ,,Kurier Warszawski'', ,,NiWa'', ,,Kurier
Codzienny" oraz,,Tygodnik IlustrowanY'', W których przez 37 lat Rub]ikował swojel*ł'J*ł;"y'".o_
kronikidobsładPrus''.!&oniki*r"u@ęłaktualnfi"'{ł,ktore'ogłt:#l,-.ę.'"interesować czytelnikiw, Jaspisane były lekkim, dowcipnym językiem. GatuneĘffi Jo'Y:
uprawiany przeztego pisarza był formą bardzo zbliŻonydo tego, czymjest dzisiejszy t!''*""'
felieton. Nawet sam Prus, Wypracowawszy juz swój warsztat, zawarł jego główne
załoŻenia w lJwag ach n ad pi sanie m feli eto n u12'
XX wiek to dalszy rozwoj polskiej felietonistyki. Na jego początku felietony
zamieszczano przede wszystkim w ,,Liberum Veto" w Krakowie. W dwudziestoleciu
międzywojennym felietony pisano w ,,Szczutku'', ,,Cyruliku'' i w końcu W ,,Szpilkach'',
którerownieżprzodowaĘwsatyrzewPolsceLudowej.Felietonył@{-*g*****.ł, 'qj*'odnaleŹĆ moŻna
innych.
takŻe w ,,Trybunie Ludu'', ,,Życlu Warszawy", ,,Przekroju'' i wielu
PYTAMADO TEKSTU:{: : rl '-'"...'!'i:1" /
r' ):,";l-'łli: b :]r:'-'r' l:r
''i :i , a"'
1.l.'.l, 1 1'l ''.' '..: ,. ł)'' ',' 'l '._'{p
(ł'.r' ; f ł. *' '. '. 'JĄą .; I$u ,1r_;' ! , | . 'ł '' ' i " "''J'^-lv.
s lbidem, s. 131.e lbidem, s. 132.1o Chudzński E., op.cit., s. 198.ttIbidem, s.204.t2Ibidem. ; łl i ', f-i,','rj.'l'gi jiu-.ł
' e'.,']-" "-"l -"''u*'6lą**6
'ł u 'o**''{i
{r;tn:r.:l'.11.ię'! (,: ,",''' t-_i
t*--l
t""
Ą{,'
l ii{rl! f
tij
Zaznacz te zdania, w których mowa o niekonsekwencjach występujących w
przytoczonym tekście:
a)'\ pomieszanie cudzysłowów: w tekście są zastosowane różne ich rodzĄe
b)"Ąniekonsekwentnie zastosowane Są pochylenia _ nie wszystkie słowa w
metatekście (te, o których się mówi) sąpochylone
c) l niekonsekwentnie podawane są liczebniki porządkowe (z kropką bez
kropki itd.)
d) [ panuje pomieszanie w podawaniu tytułów naukowych autorów
e) p niekonsekwentna pisowni a nie z imiesłowami odmiennymi
0 l panuje pomieszanie przy podawaniu tytułów czasopism (cudzysłów,
pochylenia)
g) ,h niekonsekwencja w wyróznianiu pewnych fragmentów tekstu (''p.
nagłówków: bold, podkreślenie, zwykła czcionka)
h) F panuje pomieszanie prry sposobie podawania imion i nazrvisk (raz samo
nazwisko, raz imię i nazwisko itd.)
i) tr niekonsekwentnie podawane są skróty lub całe nazvqy słów (rok, wiek, r.,
w.)