ОРУУЛСАН ХӨРӨНГӨ, КАПИТАЛЫН

ӨГӨӨЖИЙН ШИНЖИЛГЭЭ

Хөрөнгө капиталын өгөөжийг тэдгээрийн нэгжид

ногдох ашгаар хэмжин тооцоолдог.

Бизнесийн үйл ажиллагааны эцсийн зорилго нь

зохих хэмжээний ашиг олох явдал бөгөөд оруулсан

хөрөнгийг илүү үр бүтээлтэй ашиглаж, эргэлтэнд

оруулахын хэрээр орлогоороо зардлаа нөхөж, ашигтай

ажиллаж бизнесээ өргөтгөн хөгжүүлэх боломж бүрдэнэ.

Ашигт ажиллагааны үзүүлэлтийн систем:

Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний ашиг олох чадвар

Орлогын нэгжид ноогдох ашиг

Зардлын нэгжид ноогдох ашиг

Оруулсан хөрөнгө, капиталын нэгжид ногдох ашиг

Нийт хөрөнгийн

Өөрийн капиталын

Хувьцааны

Түгээмэл хэрэглэгддэг загварууд (АНУ, ОХУ, Европын

гэх мэт)

Ашгийн шинжилгээ, дүгнэлт:

Ашигт ажиллагааны эцсийн үр дүнг үнэлэхдээ

ашигт ажиллагааны үзүүлэлтийг нь гол болгодог боловч

тайлангийн хугацаанд бий болсон орлого, түүний

хуваарилалт, зарцуулалтыг авч үзэх нь багагүй ач

холбогдолтой байдаг.

Орлого үр дүнгийн тайлангийн мэдээллийг

ашиглан тайлангийн хугацаанд бий болсон нийт ба

цэвэр орлого, борлуулалтын өртөг болон үйл

ажиллагааны зардлын бүтэц, бүрэлдэхүүн, өөрчлөлт

хэлбэлзлийг өнгөрсөн мөн үеийн гүйцэтгэл болон

төлөвлөсөн хэмжээтэй нь зэрэгцүүлэн тодорхойлж

дүгнэлт өгөх шаардлагатай.

Орлого бүтээгчид

Байгууллагын орлого өсөхийн хэрээр хувьсахзардлууд нэмэгдэх боловч нэгжийн тогтмол зардлуудбуурч ашиг нэмэгдэж байдаг зүй тогтолтой.

Эндээс орлогын өсөлт нь нийт зардлын өсөлтөөсямагт түрүүлж байх ёстой.

Орлогыг бүтээхэд:

Хөрөнгө оруулагчид буюу өмчлөгчид

Хөдөлмөрийн хамт олон ажиллагчид

Төр засаг, орон нутгийн удирдлага

Тухайн байгууллагын удирдлага тус бүр өөрийн хувьнэмрийг оруулах учир бий болсон цэвэр орлого ньтэдгээрийн хооронд хуваарилагдана.

дүгнэлт

Орлогын хуваарилалт оролцогч талуудын хооронд хэр

шудрага хийгдэж тэдгээрийн ашиг сонирхлын нэгдэл

хангагдаж байгаа эсэх,

Ажиллагчдын цалин хөлс, урамшуулал бусад мөнгөн

олголтын өсөлт нь бүтээмжийн өсөлттэйгээ тохирч

буй эсэх,

Орлогын хэрэглээний болон хуримтлалийн нормын

харьцаа,

Орлогын татвар, зээлийн хүүгийн хувь хэмжээ,

үйлдвэрлэлийг дэмжихэд үзүүлж буй нөлөөлөл зэрэг

болно.

ашигт ажиллагааны түвшин

Эдийн засгийн үр ашгийн нэгдсэн үзүүлэлт болох

ашигт ажиллагааны түвшин (Та)-г

Та =Ашиг

Хөрөнгө, капитал

Харьцаагаар тодохойлох бөгөөд энэ нь оруулсан

хөрөнгө капиталын нэгж тутмаас олсон ашгийн хэмжээг

хувиар (эсвэл мөнгөөр) илэрхийлдэг. Ашигт

ажиллагааны үзүүлэлтийг тооцоолох журам, илэрхийлж

буй утга агуулгаар нь 2 хэсэгт хуваан үзэж болох юм.

1. Бүтээгдэхүүний ашиг олох чадвараар нь

Борлуулалтын орлогоор: Энэ харьцаа нь 1₮-ийн

борлуулалт тутмаас хэдэн төгрөгийн ашиг олж байгааг

харуулна

Борлуулалтын ашигт ажиллагаа =ҮАА эсвэл НА

Борлуулалтын орлого

ҮАА-үйл ажиллагааны ашиг

НА-нийт ашиг

Борлуулалтын өртгөөр: Борлуулсан бүтээгдэхүүний

өртгөөр тооцсон ашигт ажиллагааны түвшинг үндсэн үйл

ажиллагааны ашигт ажиллагаа гэж нэрэлнэ.

ҮҮАА ажиллагаа =ҮАА эсвэл НА

Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг

Бүтээгдэхүүний ашиг олох чадвар нь орлогын нэгжид ногдох

зардал, зардлын өгөөж, цэвэр орлогын хуваарилалт зэрэг

олон хүчин зүйлээс хамааралтай байдаг.ТДЦА

БО=БӨ

БОхҮАА

БӨхТТДА

ҮАА

Элэгдлийн шимтгэл нь ашгийг зохицуулах нөлөөтэй

байдаг учир Европын орнуудад:

Ашиг + Элэгдэлийн зардал

Нийт эргэлт=ЦА + ЭХШ

БО

Энэ харьцаагаар ашигт ажиллагааг тодорхойлж үнэлэлт

өгөх нь олонтоо байдаг.

ЦА-Цэвэр ашиг

ЭХШ-Элэгдлийн зардал

2. Оруулсан хөрөнгө капиталын ашиг олох чадвараар нь:

Оруулсан хөрөнгийн нэгжид ногдох ашгийн хэмжээг

илэрхийлэх бөгөөд судалгааны зориулалтаас хамаарч

маш олон хувилбараар тооцоолж хэрэглэдэг.

Хөрөнгө, капиталын нэгжид ногдох ашгийн хэмжээг

хөрөнгө, капиталын ашигт ажиллагаа гэнэ.

Оруулсан хөрөнгийн ашигт ажиллагаа нь хөрөнгө

оруулагчдад хамгийн чухал үзүүлэлт болдог бөгөөд

үүнийг дараах хэд хэдэн үзүүлэлтээр тодорхойлно.

А-Нийт хөрөнгийн өгөөж буюу ашигт ажиллагаа:

Нийт хөрөнгийн нэгжид ногдох ашгийн хэмжээг

илэрхийлнэ.

НХ ашигт ажиллагаа =ХБТӨЦА

Нийт хөрөнгө

=ТӨЦА + Хүү зардал

Нийт хөрөнгө

ХБТӨЦА-Хүү ба татварын өмнөх цэвэр ашиг

ТӨЦА-Татварын өмнөх цэвэр ашиг

Б-Орлуулсан капиталын ашигт ажиллагаа:

Нийт оруулсан хөрөнгийн нэгжид ногдох ашгийн

хэмжээг илэрхийлнэ.

ОК ашигт ажиллагаа =ҮАА

ОК=БО

ОКхҮАА

БО

ОК-оруулсан капитал

В -Байнгын капиталын ашигт ажиллагаа:

БК ашигт ажиллагаа =Ашиг + Элэгдлийн зардал

УХӨТ + Өөрийн капитал

Г-Өөрийн капиталын өгөөж:

ӨК ашигт ажиллагаа =Цэвэр ашиг

Өөрийн капитал

Д-Хувьцааны нэгжид ногдох ашиг:

Хувьцааны нэгжид ногдох ашиг =ЦА

ХТ

=ХТӨЦА − Хүү − ОАТ − НоА

ХТ

ХТӨА-Хүү ба татварын өмнөх цэвэр ашиг

Хүү- зээлийн хүүгийн зардал

НоА-Давуу эрхийн хувьцааны ногдол ашиг

ХТ-хувьцааны тоо

ОАТ-Орлогын албан татвар

Е-Удаан гүйлгээтэй хөрөнгийн ашигт ажиллагаа:

Удаан гүйлгээтэй хөрөнгийн ашигт ажиллагаа

=Ашиг

Удаан гүйлгээтэй хөрөнгө

Ж-Үндсэн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа:

Үндсэн хөрөнгийн ашигт ажиллагаа

=Ашиг

Үндсэн хөрөнгө

З-Үйлдвэрлэлийн капиталын ашигт ажиллагаа буюу ашгийн норм:

Үйлдвэрлэлийн капиталын ашигт ажиллагаа =ҮАА

ҮК

=БО

ҮКхҮАА

БО

ҮК -үйлдвэрлэлийн капиталд үндсэн үйл ажиллагааны

зориулалтаар ашиглагдаж буй эргэлтийн ба удаан

гүйлгээтэй хөрөнгүүд хамаарагдана.

Ашигт ажиллагаанд нөлөөлөх хүчин зүйлүүд

1. Хөрөнгө капиталын бүрэлдэхүүн, ашиглалттай

холбоотой.

2. Цэвэр орлого, түүнийг хуваарилах санхүүгийн болон

ногдол ашгийн бодлоготой хобоотой хүчин зүйл.

Эдгээр хүчин зүйлүүдийн холбоо хамаарлыг

дараахь үзүүлэлтүүдээс харж болно. Хэрэв хөрөнгө

оруулалт (нийт хөрөнгө)-ын болон өөрийн капиталын

өгөөжийг татварын дараахь цэвэр ашиг (ТДЦА)-аар

тооцоолбол:

Ашиг ажиллагааг үнэлэх үзүүлэлтүүдийн уялдаа холбоо:

Тнх =ЦА

НХ=ҮК

НХхБО

ҮКхҮАА

БОхТДЦА

ҮАА

Төк =ЦА

ӨК=НХ

ӨКхҮК

НХхБО

ҮКхҮАА

БОхТДЦА

ҮАА

1 2

1-Хөрөнгө капиталын бүрэлдэхүүн, ашиглалт

2-Ашиг, түүний хуваарилалт