วกฤตเศรษฐกจป 2540

(Tom Yum Kung Crisis)

เศรษฐกจไทยป 2540เกดวกฤตทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะดานการ

เงนการคลงธนาคารแหงประเทศไทยประกาศลอยตวคา

เงนบาท

เศรษฐกจไทยป 2539เศรษฐกจเรมชะลอตว เนองจากการแขงขนใน

ตลาดโลก การสงออกชะงกการโจมตคาเงนบาท ปญหาธนาคารกรงเทพ

ฯ

เศรษฐกจไทยป 2535-2538เศรษฐกจขยายตวสง ทงดานอตสาหกรรม คมนาคมขนสง

กอสราง และการเงน-การธนาคาร

รฐบาลมเปาหมายจะพฒนาประเทศเปนประเทศ

อตสาหกรรมใหม (Nics)มการเปดเสรทางการเงน

ระหวางประเทศ

1.การหดตวของการสงออกและดลบญชเดนสะพดขาดดลในระดบสง

2.การทระบบเศรษฐกจไทยมขนาดการเปดประเทศมากเกนไปการเปดเสรทางการเงน

ทำ�ใหธรกจและสถ�บนก�รเงนส�ม�รถกยมเงนจ�กต�งประเทศได ทำ�ใหมก�รขย�ยก�รลงทนม�กเกนไป

ราคาอสงหารมทรพยและตราสารทางการเงน

เชน หน มร�ค�สงขน กอใหเกดอปสงคเพอเกงกำ�ไร ทำ�ใหมก�รลงทนเพอผลตสนค�สนองตอบอปสงคเพอเกงกำ�ไรม�ก

ธรกจอสงหารมทรพยตกตำา ในชวงป 2530-2539 อสงห�รมทรพยไมว�จะเปนทอยอ�ศย อ�ค�รสำ�นกง�นสน�มกอลฟ

สวนเกษตร เตบโตอย�งม�ก รฐบ�ลอนญ�ตใหมธรกรรมวเทศธนกจ(IBF)รวมถงอตร�ดอกเบยใน

ตล�ดโลกตำ�กว�ในประเทศม�ก ผประกอบก�รหนไประดมทนจ�กต�งประเทศพรอมกบระดมทนใน

ตล�ดหลกทรพย โหมก�รลงทนในโครงก�รอสงห�รมทรพยทวประเทศ จ�กก�รทร�ค�อสงห�รมทรพยและทดนเพมขนเรอย ๆ

ผประกอบก�รสมครเลนหนม�ทำ�ธรกจประเภทนกนอย�งม�กเปนผลใหภ�คอสงห�รมทรพยเปนภ�คทเกดภ�วะฟองสบ

3.การแตกสลายของเศรษฐกจฟองสบ

คาดการณวาความตองการทอยอาศยจะเพมขน

ซออสงหารมทรพยเพอขายเกงกำาไร

ราคาอสงหารมทรพยเพมขนอยางรวดเรว

ประชาชนกซอ สงหารมทรพยไวรอ ขายเกงไร

ธนาคารกเงนจากตางประเทศเพอใหสนเชอ

หนสน ตปท.109Bil$ทนสำารอง ฯ 27 Bill$

4.หนของภาคเอกชนมมากเกนไป

• มอตร�สวนหนตอทนเพมขน จ�ก 1.58 ในป2537 เปน 1.98 ในป2539บรษทจด

ทะเบยนในหลกทรพย

• สนป2539 ม63 พนล�นเหรยญ(ประม�ณ 32% ของจดพ) โดยเปนหนระยะสนประม�ณครงหนง

หนต�งประเทศของภ�คเอกชน

• ไมไดเพอลดหนของบรษท แตเพอใหส�ม�รถกอหนเพมก�รเพมทนใน

ตล�ดหลกทรพย

• มปรม�ณนอยประม�ณ 15% ของจดพ

หนภ�ครฐ• เพมขนเพอก�ร

ลงทนทดนและอสงห�รมทรพย

หนภ�คเอกชน

5.การใชอตราแลกเปลยนแบบคงทพรอมกบการเปดเสรบญชทน (หรอการเคลอนยายเงนทน)

ธปท.ไดปกปองค�ของเงนบ�ทครงใหญอย�งนอย 3 ครง (พฤศจก�ยน 2539,กมภ�พนธและพฤษภ�คม 2540)ทำ�ใหเงนทนสำ�รองระหว�งประเทศลดลง จ�ก 40 พนล�นเหรยญสหรฐฯ(มกร�คม 2540) เหลอ 33.8 พนล�นเหรยญ (สนเดอนมถน�ยน 2540)

ตอม� ธปท. ยอมรบว�มก�รข�ยฟอรเวรด 23 พนล�นเหรยญสหรฐฯ (ถ�ค�เงนบ�ทลดลง 33% ธปท. จะข�ดทน 7-8 พนล�นเหรยญสหรฐฯ)

ในขณะทลอยตวค�เงนบ�ทเมอวนท2 กรกฎ�คม 2540 เงนทนสำ�รองระหว�งประเทศ(สทธ)ของไทยเหลอ(เกอบเปน)ศนย

บาท/ดอลลาร

ปรมาณดอลลาร

25

S 1

S 0

เงนสำารองภายในประเทศ

D 0

D 1

M s1

M s0

M d

อตราดอกเบย

ปรมาณเงนทแทจรง

r

การโจมตคาเงน (currency attack)

6.การจดการระบบการเงนทมปญหา (กรณธนาคารกรงเทพพาณชยการหรอ BBC)

• ในป2539 สภาผแทนราษฎรมการอภปรายปญหาของ BBC ทำาใหคนแหถอนเงนจากธนาคารพาณชย กองทนเพอการฟ นฟและพฒนาระบบสถาบนการเงน (FIDF) ตองใชเงนแกปญหาเกอบ 7 พนลานเหรยญสหรฐฯ

• ในป2539 ธรกจอสงหารมทรพยลม ทำาใหบรษทเงนทนมปญหา มนาคม2540 ธปท.ใหบง. 10 แหงเพมทน ตอมามถนายน 2540 ธปท. สงปด บง.จำานวน 16 แหง ซงธปท. ตองเขามารบภาระหนของ บง. เหลาน

• ในขณะทมวกฤตการณบรษทเงนทน ธปท.ตองปลอยกใหFIDF เพอแกปญหา ทำาใหปรมาณเงนเพมขนมาก เฉพาะเดอนมถนายน 2540 (เดอนเดยว) ปรมาณเงนเพมขน 10%

• สงหาคม 2540 พรอมๆกบทไทยขอกเงนไอเอมเอฟ บง. ถกสงปดอก 42 แหง รวมเปน 58 แหง (บง.ทงหมดม91 แหง)

P

P2

YY1

P1

Y2i

i1

i*

AD1

a

AS1

AD2

e

LM1

IS1

BP1

b

Y1 Y2 Y

BP2LM2IS2f

Y1: Year 2529

Y2: Year 2539

ขาดดลบญชเดนสะพด

กอนวกฤตการณเศรษฐกจป พ.ศ. 2540สรปสาเหตของวกฤตการณและการวเคราะหโดยใชเสน IS-LM-BP

r

y

LM0 (M0)

IS0 (G0,ER0)

y0

r0E0

BP0 (ER0)

IS1 (G1,ER0) y

1

r1

IS2 (G,1ER1)

BP1(ER1)

E1

E*

y*

r*

รฐบ�ลลดก�รใชจ�ย(ขนภ�ษ) >> IS0 shift ซ�ย เปน IS1 ทำ�ให y เปน y1 และ r เปน r1 (จดดลยภ�พใหมท E1) >> E1 อยตำ�กว�เสน BP0

Deficit ชวคร�ว (ม Excess demand for dollar) >> ER (เงนบ�ทออนค�) ทำ�ให X M (เกนดลก�รค�) >> IS1 และ BP0 shift ขว� เปน IS2 และ BP1 เกดจดดลยภ�พใหมท E*

การกำาหนดกรอบนโยบายการคลง : ดำาเนนนโยบายการคลงแบบเขมงวด

ก�รไหลของเงนทนมคว�มคลองตวม�ก (อตร�แลกเปลยนลอยตว)

r

y

LM0 (M0)

IS0 (ER0)

y0

r0E0

BP0 (ER0)

LM1 (M1)

y1

E1

r1 BP1(ER1) E

*

IS1(ER1)

y*

r*

ธปท. เพม r เพอลดปรม�ณเงนในระบบเศรษฐกจ >> LM0 shift ซ�ย เปน LM1 ทำ�ให y เปน y1 และ r เปน r1 (จดดลยภ�พใหมท E1) >> E1 อยสงกว�เสน BP0

surplus ชวคร�ว (ม Excess Supply for dollar) >> ER (เงนบ�ทแขงค�) ทำ�ให X M (ข�ดดลก�รค�) >> IS0 และ BP0 shift ซ�ย เปน IS1 และ BP1 เกดจดดลยภ�พใหมท E*

การกำาหนดกรอบนโยบายการคลง : ดำาเนนนโยบายการคลงแบบเขมงวด

ก�รไหลของเงนทนมคว�มคลองตวม�ก (อตร�แลกเปลยนลอยตว)

ดานการคลง

ดานการเจรญ

เตบโตทางเศรษฐกจ

ดานการมงานทำาและ

การวาง งาน

ดานอน ๆ

ผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจไทยป 2540

1. ผลกระทบของวกฤตเศรษฐกจไทยดานการคลงoค�ของเงนบ�ทไมสอดคลองกบพนฐ�นเศรษฐกจทแทจรงของประเทศ ซงเผชญปญห�ก�รข�ดดลบญชเดนสะพดเพมสงขน แสดงถงร�ยไดและเงนทนไหลออกมม�กกว�ไหลเข� ดงจะเหนว�ฐ�นะก�รข�ดดลบญชเดนสะพดเพมขน นำ�ม�สก�รโจมตค�เงนบ�ทจ�กนกเกงกำ�ไรoก�รประก�ศเปลยนระบบอตร�แลกเปลยนเปนแบบลอยตวจ�กอตร�แลกเปลยนแบบคงท มผลทำ�ใหค�เงนออนตวลงม�ก (กอนเกดวกฤต กม�ในอตร�เพยง 1 ดอลล�รเท�กบ 25 บ�ทม�เปนประม�ณ 43 – 48 บ�ท) ภ�วก�รณลดลงของค�เงนบ�ทไดสงผลตอภ�ระหนต�งประเทศเปนอนม�ก เพร�ะดอกเบยทตองชำ�ระคนเพมสงเปนอนม�กoจ�กก�รข�ดดลก�รค� และร�ยไดจ�กภ�คบรก�รและก�รทองเทยวลดลง มก�รกยมเงนต�งประเทศจำ�นวนม�ก ซงมผลใหระดบทนสำ�รองระหว�งประเทศเรมลดลงอย�งรวดเรว ก�รเกงกำ�ไรค�เงนบ�ทรฐตองสญเสยทนสำ�รองเปนจำ�นวนม�กทใชไปในก�รปกปองค�เงนบ�ท สงผลตอฐ�นะก�รคลงของรฐบ�ล เพร�ะร�ยไดของรฐไดลดตำ�ลงอนม�ก เนองจ�กภ�วะก�รซบเซ�ของก�รสงออกและก�รลงทนoคว�มส�ม�รถในก�รจดเกบภ�ษของรฐบ�ลปรบตวลดลง สงผลตอเนองสก�รใชจ�ยภ�ครฐ ก�รใชจ�ยของภ�คเอกชนซบเซ�และสภ�พคลองท�งก�รเงนในระบบข�ดแคลน สงผลใหร�ยรบนอยกว�ร�ยจ�ยทจ�ยออกไป งบประม�ณทเกดขนจงเปนแบบข�ดดล กระตนใหเกดก�รขย�ยตวท�งเศรษฐกจไดนอยลงต�มไปดวยoฐ�นะก�รเงนของฝ�ยก�รธน�ค�รมผลข�ดทนสทธจำ�นวนสง สงผลกระทบตอคว�มเชอมนทส�ธ�รณชนมตอธน�ค�รกล�งoก�รข�ยเลหลงครงใหญของไทย คอก�รจดก�รกบทรพยสนทเหลออย ของสถ�บนก�รเงน เพอก�รแกวกฤตก�รณสภ�พคลอง oก�รข�ดคว�มเชอมนตอระบบอตร�แลกเปลยนและค�เงนบ�ท ไดสงผลใหเกดก�รไหลออกของเงนทนสทธจ�กต�งประเทศ และทำ�ใหดชนหนไทยรวงลงจ�กระดบ 1,323.43 จด ณ 3 ม.ค. 2539 ม�ทระดบตำ�สดท 207.31 จด ณ 4 ม.ค. 2541 หรอรวงลงกว�รอยละ 80oผลกระทบตอเศรษฐกจสวนรวม มผลใหก�รขย�ยตวท�งเศรษฐกจชะลอตวลงเปนอนม�ก

ผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจไทยป 2540

2.ผลกระทบของวกฤตเศรษฐกจไทยดานการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจoปจจยก�รผลตท�งก�รเกษตรร�ค�สงขน เงนเฟอเพมสงขน สร�งแรงกดดนใหตนทนวตถดบทเปนสนค�นำ�เข�มร�ค�สงขน รวมทงค�ขนสงและค�บรก�รส�ธ�รณปโภคสงขนต�มร�ค�นำ�มนoก�รแกไขปญห�หนค�งชำ�ระของ ธ.ก.ส.oก�รปรบปรงโครงสร�งหน oปญห�คณภ�พของชวตของคนไทยม�กยงขน ภ�วะวกฤตเศรษฐกจมผลตอก�รซำ�เตมปญห�คว�มย�กจนและคว�มเหลอมลำ�ในก�รกระจ�ยร�ยไดoคนไทยโดยเฉพ�ะระดบกล�งและระดบล�งมคณภ�พชวตทลดลงเปนอย�งม�ก เกดภ�วะข�วย�กหม�กแพง จำ�นวนคนจนมสงขน คว�มไมเท�เทยมกนของก�รกระจ�ยร�ยไดมม�กขนoปญห�ในภ�คสถ�บนก�รเงนปร�กฏชดเจนในรปต�ง ๆ ทงก�รปดกจก�ร คว�มจำ�เปนตองเพมทนและก�รขอรบคว�มชวยเหลอจ�กท�งก�ร ก�รพงขนของเอนพแอล รวมถงคว�มส�ม�รถในก�รทำ�กำ�ไรทถดถอยลง

ผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจไทยป 2540

3.ผลกระทบของวกฤตเศรษฐกจไทยดานการมงานทำาและการวางงานoปจจยท�งด�นแรงง�นเปนตนทนก�รผลต ทผผลตพย�ย�มทจะลดตนทนใหตำ�ทสด ก�รปรบขนอตร�ค�จ�งขนตำ�ในสภ�พเศรษฐกจเชนนยอมสงผลใหตนทนก�รผลตสนค�ในด�นค�จ�งแรงง�นเพมสงขน ผผลตจำ�เปนตองลดภ�ระตนทนในด�นแรงง�นทเพมสงขน oผผลตทตองก�รคงระดบก�รผลตเดมไวแตตองก�รทจะลดตนทนก�รผลตทยอมจะเสยงโดยหลกเลยงกฎหม�ยไปทำ�ก�รว�จ�งง�นต�งช�ตทยอมรบค�จ�งทตำ�แทน เกดปญห�แรงง�นต�งช�ตเพมขน oจำ�นวนคนว�งง�นเนองม�จ�กก�รถกปลดออกเนองจ�กก�รลมละล�ยของธรกจกเพมขนม�กกว�ชวงกอนเกดวกฤตเศรษฐกจเกอบ 1 ล�นคน ในชวงวกฤตเศรษฐกจร�ยไดของครวเรอนไดลดลงเปนอนม�ก oร�ยไดทแทจรงลดลงไดมผลตอปญห�คว�มมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน เพร�ะปญห�อ�ชญ�กรรมรนแรงขน ซงเปนผลเสยเนองม�จ�กก�รว�งง�นทงแรงง�นไทยและแรงง�นต�งช�ต ระดบร�ยไดทลดลงโดยเฉพ�ะกลมประช�ชนทไดรบผลกระทบกบปญห�ท�งเศรษฐกจ กลมคนว�งง�นน�นซงถกยกเลกสวสดก�รและก�รคมครองด�นสขภ�พ ตลอดจนกลมผมร�ยไดนอยทตองเผชญกบปญห�สขภ�พจตสงขนoปญห�ก�รว�งง�นทงจ�กส�เหตก�รถกปลดออกจ�กก�รเปนพนกง�นบรษท และปญห�ก�รไมมตล�ดแรงง�นรองรบนกเรยนนกศกษ�จบใหม

ผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจไทยป 2540

4.ผลกระทบของวกฤตเศรษฐกจไทยดานอน ๆผลกระทบด�นก�รศกษ�ก�รสำ�รวจเบองตนทร�ยง�นม�ยงกระทรวงศกษ�ธก�รในเดอน มกร�คม 2541 พบว� นกเรยน-นกศกษ�ไมนอยกว� 45,000 คน กำ�ลงไดรบผลกระทบครงใหญ โดยเฉพ�ะปญห�ผปกครองตกง�น ดวยเหตน กระทรวงศกษ�ธก�รภ�ยใตก�รรเรมของ ฯพณฯ รฐมนตรชวยว�ก�รกระทรวงศกษ�ธก�ร น�ยอ�คม เองฉวน) จงไดจดตง"โครงก�รรอยใจชวยเย�วชนไทยในภ�วะวกฤต" ร�ยไดทลดลงมผลตอปญห�สงคมต�มม�กล�วคอ ร�ยไดทลดลงมผลใหอตร�ก�รเรยนตอของนกเรยนในระดบต�ง ๆ ลดตำ�ลง และเปนอปสรรคตอก�รพฒน�สตปญญ� โดยเฉพ�ะกลมเดกและเย�วชนทย�กจนหรอดอยโอก�สผลกระทบด�นส�ธ�รณสข ในด�นอ�ห�รและส�ธ�รณสข มก�รเคลอนไหวท�งด�นคว�มปลอดภยท�งอ�ห�รเพอประโยชนของก�รสงออกและก�รเปนครวโลกผลกระทบด�นวฒนธรรมและค�นยม วกฤตเศรษฐกจทำ�ใหวฒนธรรมก�รทำ�ง�นและค�นยมก�รบรโภคของคนไทยดขน ลดคว�มคลงสนค�ตะวนตกลง วยรนและคนหนมส�วมคว�มนยมตอวฒนธรรมทหล�กหล�ยม�กขน ไมถกผกข�ดโดยวฒนธรรมตะวนตก

ผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจไทยป 2540

เงนกฉกเฉน รฐบ�ลไทยขอเงนกฉกเฉน (Stand by Arrangement) จ�ก IMF เมอวนท 27 ก.ค. 2540 เปนจำ�นวน 17,200 ล�นดอลล�รสหรฐฯ(ประเทศไทยไดชำ�ระหน IMF จนหมดสนเมอ 31 ก.ค. 2546 สมยรฐบ�ลทกษณ)

ขอผกมดทประเทศไทยตองปฏบตตาม1 )ประก�ศปดกจก�รบรษทเงนทนและเงนทนหลกทรพยจำ�นวน 58 บรษท2)เปดเผยขอมลเงนกองทนเพอก�รฟ นฟและพฒน�ระบบสถ�บนก�รเงน และฐ�นะสทธของทนสำ�รองระหว�งประเทศ

บทบาทในการแกไขวกฤตการณใหความชวยเหลอทางดานการเงน : เงนกฉกเฉน

บทบาทและความชวยเหลอของ IMF

GDP

C I G X M

สรปผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจป 2540

โครงสรางเศรษฐกจ กอนและหลงวกฤต ป 2540 เทยบกบปจจบน

การเปลยนแปลงนโยบายอตราแลกเปลยน วนท 2 ก.ค. 2540 เปนตนม� ไทยเปลยนม�ใชระบบอตร�แลกเปลยนแบบลอยตว การเปลยนแปลงนโยบายการเงน ในชวง ก.ค. 2540 ถง พ.ค. 2543 ธปท. ใชก�รกำ�หนดเปาหมายทางการเงน ตอม�ไดเปลยนม�ใชกรอบการกำาหนดเปาหมายเงนเฟอ หรอ Inflation Targeting แทนการเปลยนแปลงนโยบายการคลง รฐบ�ลใชนโยบายการคลงแบบขาดดลม�โดยตลอดเพอกระตนเศรษฐกจ

การดำาเนนนโยบายหลงจากวกฤตเศรษฐกจป พ.ศ. 2540

Gross Domestic Product

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

1.8

4.5

9.3

4.6

11.9

-0.5

6.98

10.39.5

10.19.5

7.9

5.4 5.8

1.9

-0.2

1.5

10

14.3

13

11.2

13.614.1

YEAR

% การเปลยนแปลง

Inflation rate

2558

2556

2554

2552

2550

2548

2546

2544

2542

2540

2538

2536

2534

2532

2530

-2

0

2

4

6

8

10

-0.89

1.892.18

3.02

3.813.3

-0.9

5.5

2.3

4.7 4.5

2.7

1.8

0.7

1.6 1.6

0.31

8.07

5.65.95.79

5.01

3.44.1

5.75.935.3

3.9

2.4

YEAR

% การเปลยนแปลง

ชวงกอนวกฤต ป 2540 ชวงหลงวกฤต ป 2540 ปจจบน

สภาพเศรษฐกจโดยทวไป

- ชวงป 2534 - 2539 เศรษฐกจไทยขย�ยตวเฉลย 12.9 % - เกดก�รเกงกำ�ไรอย�งกว�งขว�งในตล�ดหนและตล�ดอสงหรมทรพย

- ชวงป 2540 - 2541 เศรษฐกจ ไทยหดตวลงเฉลย 1.5 % และ -

0.2 % ต�มลำ�ดบ- ป 2542 - 2547 เศรษฐกจไทย

ขย�ยตวเฉลย 6.8%

-เศรษฐกจไทยเตบโตอย�งตอ เนอง โดยป 2558 ค�ดว�จะ

เตบโตไดร�ว 3%

ระบบอตราแลกเปลยน

ใชระบบตะกร�เงน โดยองกบสกลเงนดอลล�รสหรฐเปนหลก

ประก�ศใชระบบอตร�แลกเปลยน เงนแบบลอยตวในวนท 2 ก.ค.

2540

ค�เงนบ�ทของไทยสอดคลองกบอปสงคและอปท�นในตล�ดก�ร

เงนภาวะเงนเฟอ

ทวไป ชวงป 2530 - 2538 อยระดบ

4.6% ชวงป 2542 - 2546 มค�เฉลย เท�กบ 1.2 %

ในป 2557 อยในชวง 1.9 %

ฐานะดลบญชเดนสะพดและหนตาง

ประเทศ

- ป 2537 - 2540 ไทยข�ดดลเฉลย5.8 % ของ GDP- หนต�งประเทศ อยท 62.7%

ของ GDP

- ป 2541 - 2547 ไทยเกนดลเฉลย6.9 % ของ GDP- หนต�งประเทศ อยท 56.5% ของGDP

- ป 2554 - 2557 ไทยเกนดล เฉลย 1.2 %

ของ GDP- หนต�งประเทศ อยท 36.3%

ของ GDP

เงนทนสำารองระหวางประเทศ

ป 2535 - 2540 เฉลย 4.8 พน ล�นดอลล�รสหรฐ (27.7% ของ

GDP)

ป 2541 - 2547 เฉลย 37 หมนล�น ดอลล�รสหรฐ (45.6% ของ GDP)

ป 2558 เฉลย 1.58 แสนล�น ดอลล�รสหรฐ (13.6% ของ

GDP)

โครงสรางเศรษฐกจ กอนและหลงวกฤต ป 2540 เทยบกบปจจบน