BỘ TÀI CHÍNH Số: 200/2014/TT- BTC CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Hà Nội, ngày 22 tháng 12 năm 2014 THÔNG TƯ Hướng dẫn Chế độ kế toán Doanh nghiệp Căn cứ Luật Kế toán ngày 17 tháng 06 năm 2003; Căn cứ Nghị định số 129/2004/NĐ- CP ngày 31 tháng 05 năm 2004 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Kế toán trong hoạt động kinh doanh; Căn cứ Nghị định số 215/2013/NĐ-CP ngày 13 tháng 12 năm 2013 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài chính; Theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ Chế độ kế toán và kiểm toán, Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành Thông tư hướng dẫn Chế độ kế toán doanh nghiệp. CHƯƠNG I QUY ĐỊNH CHUNG Điều 1. Đối tượng áp dụng Thông tư này hướng dẫn kế toán áp dụng đối với các doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực, mọi thành phần kinh tế. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ đang thực hiện kế toán theo Chế độ kế toán áp dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ 1
1. B TI CHNH S: 200/2014/TT-BTC CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM c
lp - T do - Hnh phc H Ni, ngy 22 thng 12 nm 2014 THNG T Hng dn Ch k
ton Doanh nghip Cn c Lut K ton ngy 17 thng 06 nm 2003; Cn c Ngh nh
s 129/2004/N- CP ngy 31 thng 05 nm 2004 ca Chnh ph quy nh chi tit v
hng dn thi hnh mt s iu ca Lut K ton trong hot ng kinh doanh; Cn c
Ngh nh s 215/2013/N-CP ngy 13 thng 12 nm 2013 ca Chnh ph quy nh chc
nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca B Ti chnh; Theo ngh ca V trng
V Ch k ton v kim ton, B trng B Ti chnh ban hnh Thng t hng dn Ch k
ton doanh nghip. CHNG I QUY NH CHUNG iu 1. i tng p dng Thng t ny
hng dn k ton p dng i vi cc doanh nghip thuc mi lnh vc, mi thnh phn
kinh t. Cc doanh nghip va v nh ang thc hin k ton theo Ch k ton p
dng cho doanh nghip va v nh c vn dng quy nh ca Thng t ny k ton ph
hp vi c im kinh doanh v yu cu qun l ca mnh. iu 2. Phm vi iu chnh
Thng t ny hng dn vic ghi s k ton, lp v trnh by Bo co ti chnh, khng
p dng cho vic xc nh ngha v thu ca doanh nghip i vi ngn sch Nh nc.
1
2. iu 3. n v tin t trong k ton n v tin t trong k ton l ng Vit
Nam (k hiu quc gia l ; k hiu quc t l VND) c dng ghi s k ton, lp v
trnh by Bo co ti chnh ca doanh nghip. Trng hp n v k ton ch yu thu,
chi bng ngoi t, p ng c cc tiu chun quy nh ti iu 4 Thng t ny th c
chn mt loi ngoi t lm n v tin t ghi s k ton. iu 4. La chn n v tin t
trong k ton 1. Doanh nghip c nghip v thu, chi ch yu bng ngoi t cn c
vo quy nh ca Lut K ton, xem xt, quyt nh la chn n v tin t trong k
ton v chu trch nhim v quyt nh trc php lut. Khi la chn n v tin t
trong k ton, doanh nghip phi thng bo cho c quan thu qun l trc tip.
2. n v tin t trong k ton l n v tin t: a) c s dng ch yu trong cc
giao dch bn hng, cung cp dch v ca n v, c nh hng ln n gi bn hng ho v
cung cp dch v v thng chnh l n v tin t dng nim yt gi bn v c thanh
ton; v b) c s dng ch yu trong vic mua hng ha, dch v, c nh hng ln n
chi ph nhn cng, nguyn vt liu v cc chi ph sn xut, kinh doanh khc,
thng thng chnh l n v tin t dng thanh ton cho cc chi ph . 3. Cc yu t
sau y cng c xem xt v cung cp bng chng v n v tin t trong k ton ca n
v: a) n v tin t s dng huy ng cc ngun lc ti chnh (nh pht hnh c phiu,
tri phiu); b) n v tin t thng xuyn thu c t cc hot ng kinh doanh v c
tch tr li. 4. n v tin t trong k ton phn nh cc giao dch, s kin, iu
kin lin quan n hot ng ca n v. Sau khi xc nh c n v tin t trong k ton
th n v khng c thay i tr khi c s thay i trng yu trong cc giao dch, s
kin v iu kin . iu 5. Chuyn i Bo co ti chnh lp bng n v tin t trong k
ton l ngoi t sang ng Vit Nam 2
3. 1. Doanh nghip s dng ngoi t lm n v tin t trong k ton th ng
thi vi vic lp Bo co ti chnh theo n v tin t trong k ton (ngoi t) cn
phi chuyn i Bo co ti chnh sang ng Vit Nam khi cng b v np Bo co ti
chnh cho c quan qun l Nh nc. 2. Nguyn tc chuyn i Bo co ti chnh lp
bng n v tin t k ton l ngoi t sang ng Vit Nam, trnh by thng tin so
snh c thc hin theo quy nh ti Chng III Thng t ny. 3. Khi chuyn i Bo
co ti chnh c lp bng ngoi t sang ng Vit Nam, doanh nghip phi trnh by
r trn Bn thuyt minh Bo co ti chnh nhng nh hng (nu c) i vi Bo co ti
chnh do vic chuyn i Bo co ti chnh t ng ngoi t sang ng Vit Nam. iu
6. Kim ton Bo co ti chnh trong trng hp s dng n v tin t trong k ton
l ngoi t Bo co ti chnh mang tnh php l cng b ra cng chng v np cc c
quan c thm quyn ti Vit Nam l Bo co ti chnh c trnh by bng ng Vit Nam
v phi c kim ton. iu 7. Thay i n v tin t trong k ton Khi c s thay i
ln v hot ng qun l v kinh doanh dn n n v tin t c s dng trong cc giao
dch kinh t khng cn tho mn cc tiu chun nu ti khon 2, 3 iu 4 Thng t
ny th doanh nghip c thay i n v tin t trong k ton. Vic thay i t mt n
v tin t ghi s k ton ny sang mt n v tin t ghi s k ton khc ch c thc
hin ti thi im bt u nin k ton mi. Doanh nghip phi thng bo cho c quan
thu qun l trc tip v vic thay i n v tin t trong k ton chm nht l sau
10 ngy lm vic k t ngy kt thc nin k ton. iu 8. Quyn v trch nhim ca
doanh nghip i vi vic t chc k ton ti cc n v trc thuc khng c t cch
php nhn hch ton ph thuc (gi tt l n v hch ton ph thuc) 1. Doanh
nghip c trch nhim t chc b my k ton v phn cp hch ton cc n v hch ton
ph thuc ph hp vi c im hot ng, yu cu qun l ca mnh v khng tri vi quy
nh ca php lut. 2. Doanh nghip quyt nh vic k ton ti n v hch ton ph
thuc c t chc b my k ton ring i vi: 3
4. a) Vic ghi nhn khon vn kinh doanh c doanh nghip cp: Doanh
nghip quyt nh n v hch ton ph thuc ghi nhn l n phi tr hoc vn ch s
hu; b) i vi cc giao dch mua, bn, iu chuyn sn phm, hng ha, dch v ni
b: Doanh thu, gi vn ch c ghi nhn ring ti tng n v hch ton ph thuc nu
s lun chuyn sn phm, hng ha, dch v gia cc khu trong ni b v bn cht to
ra gi tr gia tng trong sn phm, hng ha, dch v. Vic ghi nhn doanh thu
t cc giao dch ni b trnh by trn Bo co ti chnh ca cc n v khng ph thuc
vo hnh thc ca chng t k ton (ha n hay chng t lun chuyn ni b); c) Vic
phn cp k ton ti n v hch ton ph thuc: Ty thuc m hnh t chc k ton tp
trung hay phn tn, doanh nghip c th giao n v hch ton ph thuc phn nh
n li nhun sau thu cha phn phi hoc ch phn nh n doanh thu, chi ph. iu
9. ng k sa i Ch k ton 1. i vi h thng ti khon k ton a) Doanh nghip
cn c vo h thng ti khon k ton ca Ch k ton doanh nghip ban hnh km
theo Thng t ny vn dng v chi tit ho h thng ti khon k ton ph hp vi c
im sn xut, kinh doanh, yu cu qun l ca tng ngnh v tng n v, nhng phi
ph hp vi ni dung, kt cu v phng php hch ton ca cc ti khon tng hp tng
ng. b) Trng hp doanh nghip cn b sung ti khon cp 1, cp 2 hoc sa i ti
khon cp 1, cp 2 v tn, k hiu, ni dung v phng php hch ton cc nghip v
kinh t pht sinh c th phi c s chp thun bng vn bn ca B Ti chnh trc
khi thc hin. c) Doanh nghip c th m thm cc ti khon cp 2 v cc ti khon
cp 3 i vi nhng ti khon khng c qui nh ti khon cp 2, ti khon cp 3 ti
danh mc H thng ti khon k ton doanh nghip quy nh ti ph lc 1 - Thng t
ny nhm phc v yu cu qun l ca doanh nghip m khng phi ngh B Ti chnh
chp thun. 2. i vi Bo co ti chnh a) Doanh nghip cn c biu mu v ni
dung ca cc ch tiu ca Bo co ti chnh ti ph lc 2 Thng t ny chi tit ho
cc ch tiu (c sn) ca h thng Bo co ti chnh ph hp vi c im sn xut, kinh
doanh, yu cu qun 4
5. l ca tng ngnh v tng n v. b) Trng hp doanh nghip cn b sung mi
hoc sa i biu mu, tn v ni dung cc ch tiu ca Bo co ti chnh phi c s
chp thun bng vn bn ca B Ti chnh trc khi thc hin. 3. i vi chng t v s
k ton a) Cc chng t k ton u thuc loi hng dn (khng bt buc), doanh
nghip c th la chn p dng theo biu mu ban hnh km theo ph lc s 3 Thng
t ny hoc c t thit k ph hp vi c im hot ng v yu cu qun l ca n v nhng
phi m bo cung cp nhng thng tin theo quy nh ca Lut K ton v cc vn bn
sa i, b sung, thay th. b) Tt c cc biu mu s k ton (k c cc loi S Ci,
s Nht k) u thuc loi khng bt buc. Doanh nghip c th p dng biu mu s
theo hng dn ti ph lc s 4 Thng t ny hoc b sung, sa i biu mu s, th k
ton ph hp vi c im hot ng v yu cu qun l nhng phi m bo trnh by thng
tin y , r rng, d kim tra, kim sot. iu 10. Ch k ton p dng i vi nh
thu nc ngoi 1. Nh thu nc ngoi c c s thng tr hoc c tr ti Vit Nam m c
s thng tr hoc c tr khng phi l n v c lp c t cch php nhn thc hin Ch k
ton ti Vit Nam nh sau: a) Cc nh thu c c th p dng theo Ch k ton do B
Ti chnh ban hnh ring cho nh thu; b) Cc nh thu khng c Ch k ton do B
Ti chnh ban hnh ring th c la chn p dng y Ch k ton doanh nghip Vit
Nam hoc vn dng mt s ni dung ca Ch k ton doanh nghip Vit Nam ph hp
vi c im hot ng, yu cu qun l ca mnh. c) Trng hp nh thu la chn p dng
y Ch k ton doanh nghip Vit Nam th phi thc hin nht qun cho c nin k
ton. d) Nh thu phi thng bo cho c quan thu v Ch k ton p dng khng chm
hn 90 ngy k t thi im bt u chnh thc hot ng ti Vit Nam. Khi thay i th
thc p dng Ch k ton, nh thu phi thng bo cho c quan thu khng chm hn
15 ngy lm vic k t ngy thay i. 5
6. 2. Nh thu nc ngoi phi k ton chi tit theo tng Hp ng nhn thu
(tng Giy php nhn thu), tng giao dch lm c s quyt ton hp ng v quyt
ton thu. 3. Trng hp Nh thu nc ngoi p dng y Ch k ton doanh nghip Vit
Nam nhng c nhu cu b sung, sa i th phi ng k theo quy nh ti iu 9 Thng
t ny v ch c thc hin khi c kin chp thun bng vn bn ca B Ti chnh.
Trong vng 15 ngy lm vic k t ngy nhn h s, B Ti chnh c trch nhim tr
li bng vn bn cho nh thu nc ngoi v vic ng k ni dung sa i, b sung Ch
k ton. CHNG II TI KHON K TON iu 11. Nguyn tc k ton tin 1. K ton phi
m s k ton ghi chp hng ngy lin tc theo trnh t pht sinh cc khon thu,
chi, xut, nhp tin, ngoi t v tnh ra s tn ti qu v tng ti khon Ngn hng
ti mi thi im tin cho vic kim tra, i chiu. 2. Cc khon tin do doanh
nghip khc v c nhn k cc, k qu ti doanh nghip c qun l v hch ton nh
tin ca doanh nghip. 3. Khi thu, chi phi c phiu thu, phiu chi v c ch
k theo quy nh ca ch chng t k ton. 4. K ton phi theo di chi tit tin
theo nguyn t. Khi pht sinh cc giao dch bng ngoi t, k ton phi quy i
ngoi t ra ng Vit Nam theo nguyn tc: - Bn N cc ti khon tin p dng t
gi giao dch thc t; - Bn C cc ti khon tin p dng t gi ghi s bnh qun
gia quyn. 5. Ti thi im lp Bo co ti chnh theo quy nh ca php lut,
doanh nghip phi nh gi li s d ngoi t v vng tin t theo t gi giao dch
thc t. iu 12. Ti khon 111 Tin mt 1. Nguyn tc k ton a) Ti khon ny
dng phn nh tnh hnh thu, chi, tn qu ti qu doanh nghip bao gm: Tin
Vit Nam, ngoi t v vng tin t. Ch phn nh vo TK 111 Tin mt s tin mt,
ngoi t, vng tin t thc t nhp, xut, tn qu. i vi khon tin thu c chuyn
np ngay vo Ngn hng (khng qua qu tin mt 6
7. ca doanh nghip) th khng ghi vo bn N TK 111 Tin mt m ghi vo
bn N TK 113 Tin ang chuyn. b) Cc khon tin mt do doanh nghip khc v c
nhn k cc, k qu ti doanh nghip c qun l v hch ton nh cc loi ti sn bng
tin ca doanh nghip. c) Khi tin hnh nhp, xut qu tin mt phi c phiu
thu, phiu chi v c ch k ca ngi nhn, ngi giao, ngi c thm quyn cho php
nhp, xut qu theo quy nh ca ch chng t k ton. Mt s trng hp c bit phi
c lnh nhp qu, xut qu nh km. d) K ton qu tin mt phi c trch nhim m s
k ton qu tin mt, ghi chp hng ngy lin tc theo trnh t pht sinh cc
khon thu, chi, xut, nhp qu tin mt, ngoi t v tnh ra s tn qu ti mi
thi im. ) Th qu chu trch nhim qun l v nhp, xut qu tin mt. Hng ngy
th qu phi kim k s tn qu tin mt thc t, i chiu s liu s qu tin mt v s
k ton tin mt. Nu c chnh lch, k ton v th qu phi kim tra li xc nh
nguyn nhn v kin ngh bin php x l chnh lch. e) Khi pht sinh cc giao
dch bng ngoi t, k ton phi quy i ngoi t ra ng Vit Nam theo nguyn tc:
- Bn N TK 1112 p dng t gi giao dch thc t. Ring trng hp rt ngoi t t
ngn hng v nhp qu tin mt th p dng t gi ghi s k ton ca TK 1122; - Bn
C TK 1112 p dng t gi ghi s bnh qun gia quyn. Vic xc nh t gi hi oi
giao dch thc t c thc hin theo quy nh ti phn hng dn ti khon 413 -
Chnh lch t gi hi oi v cc ti khon c lin quan. g) Vng tin t c phn nh
trong ti khon ny l vng c s dng vi cc chc nng ct tr gi tr, khng bao
gm cc loi vng c phn loi l hng tn kho s dng vi mc ch l nguyn vt liu
sn xut sn phm hoc hng ho bn. Vic qun l v s dng vng tin t phi thc
hin theo quy nh ca php lut hin hnh. h) Ti tt c cc thi im lp Bo co
ti chnh theo quy nh ca php lut, doanh nghip phi nh gi li s d ngoi t
v vng tin t theo nguyn tc: 7
8. - T gi giao dch thc t p dng khi nh gi li s d tin mt bng ngoi
t l t gi mua ngoi t ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn c
giao dch (do doanh nghip t la chn) ti thi im lp Bo co ti chnh. -
Vng tin t c nh gi li theo gi mua trn th trng trong nc ti thi im lp
Bo co ti chnh. Gi mua trn th trng trong nc l gi mua c cng b bi Ngn
hng Nh nc. Trng hp Ngn hng Nh nc khng cng b gi mua vng th tnh theo
gi mua cng b bi cc n v c php kinh doanh vng theo lut nh. 2. Kt cu v
ni dung phn nh ca ti khon 111 - Tin mt Bn N: - Cc khon tin mt, ngoi
t, vng tin t nhp qu; - S tin mt, ngoi t, vng tin t tha qu pht hin
khi kim k; - Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t ti thi im
bo co (trng hp t gi ngoi t tng so vi ng Vit Nam); - Chnh lch nh gi
li vng tin t tng ti thi im bo co. Bn C: - Cc khon tin mt, ngoi t,
vng tin t xut qu; - S tin mt, ngoi t, vng tin t thiu ht qu pht hin
khi kim k; - Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t bo co (trng
hp t gi ngoi t gim so vi ng Vit Nam); - Chnh lch nh gi li vng tin t
gim ti thi im bo co. S d bn N: Cc khon tin mt, ngoi t, vng tin t cn
tn qu tin mt ti thi im bo co. Ti khon 111 - Tin mt, c 3 ti khon cp
2: - Ti khon 1111 - Tin Vit Nam: Phn nh tnh hnh thu, chi, tn qu tin
Vit Nam ti qu tin mt. - Ti khon 1112 - Ngoi t: Phn nh tnh hnh thu,
chi, chnh lch t gi v s d ngoi t ti qu tin mt theo gi tr quy i ra ng
Vit Nam. - Ti khon 1113 - Vng tin t: Phn nh tnh hnh bin ng v gi tr
vng tin t ti qu ca doanh nghip. 3. Phng php k ton mt s giao dch
kinh t ch yu 8
9. 3.1. Khi bn sn phm, hng ho, cung cp dch v thu ngay bng tin
mt, k ton ghi nhn doanh thu, ghi: a) i vi sn phm, hng ho, dch v, bt
ng sn u t thuc i tng chu thu GTGT, thu tiu th c bit, thu xut khu,
thu bo v mi trng, k ton phn nh doanh thu bn hng v cung cp dch v
theo gi bn cha c thu, cc khon thu (gin thu) phi np ny c tch ring
theo tng loi ngay khi ghi nhn doanh thu (k c thu GTGT phi np theo
phng php trc tip), ghi: N TK 111 - Tin mt (tng gi thanh ton) C TK
511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v (gi cha c thu) C TK 333 -
Thu v cc khon phi np Nh nc. b) Trng hp khng tch ngay c cc khon thu
phi np, k ton ghi nhn doanh thu bao gm c thu phi np. nh k k ton xc
nh ngha v thu phi np v ghi gim doanh thu, ghi: N TK 511 - Doanh thu
bn hng v cung cp dch v C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc. 3.2.
Khi nhn c tin ca Ngn sch Nh nc thanh ton v khon tr cp, tr gi bng
tin mt, ghi: N TK 111 - Tin mt C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh
nc (3339). 3.3. Khi pht sinh cc khon doanh thu hot ng ti chnh, cc
khon thu nhp khc bng tin mt, ghi: N TK 111 - Tin mt (tng gi thanh
ton) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (gi cha c thu GTGT) C TK
711 - Thu nhp khc (gi cha c thu GTGT) C TK 3331 - Thu GTGT phi np
(33311). 3.4. Rt tin gi Ngn hng v nhp qu tin mt; vay di hn, ngn hn
bng tin mt (tin Vit Nam hoc ngoi t ghi theo t gi giao dch thc t),
ghi: N TK 111 - Tin mt (1111, 1112) C TK 112 - Tin gi Ngn hng
(1121, 1122) C TK 341 Vay v n thu ti chnh (3411). 3.5. Thu hi cc
khon n phi thu, cho vay, k cc, k qu bng tin mt; Nhn k qu, k cc ca
cc doanh nghip khc bng tin mt, ghi: N TK 111 - Tin mt (1111, 1112)
C cc TK 128, 131, 136, 138, 141, 244, 344. 3.6. Khi bn cc khon u t
ngn hn, di hn thu bng tin mt, k ton ghi nhn chnh lch gia s tin thu
c v gi vn khon u t (c xc nh 9
10. theo phng php bnh qun gia quyn) vo doanh thu hot ng ti chnh
hoc chi ph ti chnh, ghi: N TK 111 - Tin mt (1111, 1112) N TK 635 -
Chi ph ti chnh C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi vn) C cc TK 221,
222, 228 (gi vn) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh. 3.7. Khi nhn
c vn gp ca ch s hu bng tin mt, ghi: N TK 111 - Tin mt C TK 411 - Vn
u t ca ch s hu. 3.8. Khi nhn tin ca cc bn trong hp ng hp tc kinh
doanh khng thnh lp php nhn trang tri cho cc hot ng chung, ghi: N TK
111 - Tin mt C TK 338 - Phi tr, phi np khc. 3.9. Xut qu tin mt gi
vo ti khon ti Ngn hng, k qu, k cc, ghi: N TK 112 - Tin gi Ngn hng N
TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc C TK 111 - Tin mt. 3.10. Xut qu
tin mt mua chng khon, cho vay hoc u t vo cng ty con, u t vo cng ty
lin doanh, lin kt..., ghi: N TK 121, 128, 221, 222, 228 C TK 111 -
Tin mt. 3.11. Xut qu tin mt mua hng tn kho (theo phng php k khai
thng xuyn), mua TSC, chi cho hot ng u t XDCB: - Nu thu GTGT u vo c
khu tr, k ton phn nh gi mua khng bao gm thu GTGT, ghi: N cc TK 151,
152, 153, 156, 157, 211, 213, 241 N TK 133 - Thu GTGT c khu tr
(1331) C TK 111 - Tin mt. - Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton
phn nh gi mua bao gm c thu GTGT. 3.12. Xut qu tin mt mua hng tn kho
(theo phng php kim k nh k), nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi: N TK
611 - Mua hng (6111, 6112) 10
11. N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331) C TK 111 - Tin mt. Nu
thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh gi mua bao gm c thu GTGT.
3.13. Khi mua nguyn vt liu thanh ton bng tin mt s dng ngay vo sn
xut, kinh doanh, nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi: N cc TK 621, 623,
627, 641, 642,... N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331) C TK 111 -
Tin mt. Nu thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh chi ph bao gm
c thu GTGT. 3.14. Xut qu tin mt thanh ton cc khon vay, n phi tr,
ghi: N cc TK 331, 333, 334, 335, 336, 338, 341 C TK 111 - Tin mt.
3.15. Xut qu tin mt s dng cho hot ng ti chnh, hot ng khc, ghi: N cc
TK 635, 811, N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK 111 - Tin mt.
3.16. Cc khon thiu qu tin mt pht hin khi kim k cha xc nh r nguyn
nhn, ghi: N TK 138 - Phi thu khc (1381) C TK 111 - Tin mt. 3.17. Cc
khon tha qu tin mt pht hin khi kim k cha xc nh r nguyn nhn, ghi: N
TK 111 - Tin mt C TK 338 - Phi tr, phi np khc (3381). 3.18. K ton
hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph: Thc hin theo quy nh ti phn hng dn
TK 171 - Giao dch mua, bn li tri phiu Chnh ph. 3.19. Cc giao dch
lin quan n ngoi t l tin mt. a) Khi mua hng ha, dch v thanh ton bng
tin mt l ngoi t. - Nu pht sinh l t gi hi oi, ghi: 11
12. N cc TK 151,152,153,156,157,211,213,241, 623, 627,
641,642,133, (theo t gi hi oi giao dch thc t ti ngy giao dch) N TK
635 - Chi ph ti chnh (l t gi hi oi) C TK 111 (1112) (theo t gi ghi
s k ton). - Nu pht sinh li t gi hi oi, ghi: N cc TK 151, 152,
153,156,157,211,213,241,623, 627, 641, 642,133, (theo t gi hi oi
giao dch thc t ti ngy giao dch) C TK 111 (1112) (theo t gi ghi s k
ton) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi). b) Khi
thanh ton cc khon n phi tr bng ngoi t: - Nu pht sinh l t gi hi oi ,
ghi: N cc TK 331, 335, 336, 338, 341, (t gi ghi s k ton) N TK 635 -
Chi ph ti chnh (l t gi hi oi) C TK 111 (1112) (t gi ghi s k ton). -
Nu pht sinh li t gi hi oi, ghi: N cc TK 331, 336, 341, (t gi ghi s
k ton) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi) C TK 111
(1112) (t gi ghi s k ton). - Trng hp tr trc tin bng ngoi t cho ngi
bn, bn N ti khon phi tr p dng t gi giao dch thc t ti thi im tr trc,
ghi: N TK 331 - Phi tr cho ngi bn (t gi thc t thi im tr trc) N TK
635 - Chi ph ti chnh (l t gi hi oi) C TK 111 (1112) (t gi ghi s k
ton). C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi). c) Khi
pht sinh doanh thu, thu nhp khc bng ngoi t l tin mt, ghi: N TK 111
(1112) (t gi giao dch thc t) C cc TK 511, 515, 711,... (t gi giao
dch thc t). d) Khi thu c tin n phi thu bng ngoi t, ghi: - Nu pht
sinh l t gi hi oi, ghi: N TK 111 (1112) (t gi hi oi giao dich thc t
ti ngy giao dch) N TK 635 - Chi ph ti chnh (l t gi hi oi) C cc TK
131, 136, 138,... (t gi ghi s k ton). - Nu pht sinh li t gi hi oi,
ghi: N TK 111 (1112) (t gi hi oi giao dch thc t ti ngy giao dch)
12
13. C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (li t gi hi oi) C cc TK
131, 136, 138, (t gi ghi s k ton). - Trng hp nhn trc tin ca ngi
mua, bn C ti khon phi thu p dng t gi giao dch thc t ti thi im nhn
trc, ghi: N TK 111 (1112) (t gi giao dch thc t ti thi im nhn trc) C
TK 131 (t gi giao dch thc t ti thi im nhn trc). 3.20. K ton s dng t
gi hi oi giao dch thc t (l t gi mua ca ngn hng) nh gi li cc khon
ngoi t l tin mt ti thi im lp Bo co ti chnh, ghi: - Nu t gi ngoi t
tng so vi ng Vit Nam, k ton ghi nhn li t gi: N TK 111 (1112) C TK
413 - Chnh lch t gi hi oi (4131). - Nu t gi ngoi t gim so vi ng Vit
Nam, k ton ghi nhn l t gi: N TK 413 - Chnh lch t gi hi oi (4131) C
TK 111 (1112). - Sau khi b tr li, l t gi pht sinh do nh gi li, k
ton kt chuyn phn chnh lch li, l t gi vo doanh thu hot ng ti chnh
(nu li ln hn l) hoc chi ph ti chnh (nu li nh hn l). 3.21. K ton nh
gi li vng tin t - Trng hp gi nh gi li vng tin t pht sinh li, k ton
ghi nhn doanh thu hot ng ti chnh, ghi: N TK 1113 - Vng tin t (theo
gi mua trong nc) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh. - Trng hp gi
nh gi li vng tin t pht sinh l, k ton ghi nhn chi ph ti chnh, ghi: N
TK 635 - Chi ph ti chnh C TK 1113 - Vng tin t (theo gi mua trong
nc). iu 13. Ti khon 112 - Tin gi ngn hng 1. Nguyn tc k ton Ti khon
ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng, gim cc khon tin gi khng
k hn ti Ngn hng ca doanh nghip. Cn c hch ton trn ti khon 112 tin gi
Ngn hng l cc giy bo C, bo N 13
14. hoc bn sao k ca Ngn hng km theo cc chng t gc (u nhim chi, u
nhim thu, sc chuyn khon, sc bo chi,). a) Khi nhn c chng t ca Ngn
hng gi n, k ton phi kim tra, i chiu vi chng t gc km theo. Nu c s
chnh lch gia s liu trn s k ton ca doanh nghip, s liu chng t gc vi s
liu trn chng t ca Ngn hng th doanh nghip phi thng bo cho Ngn hng
cng i chiu, xc minh v x l kp thi. Cui thng, cha xc nh c nguyn nhn
chnh lch th k ton ghi s theo s liu ca Ngn hng trn giy bo N, bo C
hoc bn sao k. S chnh lch (nu c) ghi vo bn N TK 138 Phi thu khc
(1388) (nu s liu ca k ton ln hn s liu ca Ngn hng) hoc ghi vo bn C
TK 338 Phi tr, phi np khc (3388) (nu s liu ca k ton nh hn s liu ca
Ngn hng). Sang thng sau, tip tc kim tra, i chiu, xc nh nguyn nhn iu
chnh s liu ghi s. b) nhng doanh nghip c cc t chc, b phn ph thuc
khng t chc k ton ring, c th m ti khon chuyn thu, chuyn chi hoc m ti
khon thanh ton ph hp thun tin cho vic giao dch, thanh ton. K ton
phi m s chi tit theo tng loi tin gi (ng Vit Nam, ngoi t cc loi). c)
Phi t chc hch ton chi tit s tin gi theo tng ti khon Ngn hng tin cho
vic kim tra, i chiu. d) Khon thu chi ngn hng khng c ghi m trn ti
khon tin gi ngn hng m c phn nh tng t nh khon vay ngn hng. ) Khi pht
sinh cc giao dch bng ngoi t, k ton phi quy i ngoi t ra ng Vit Nam
theo nguyn tc: - Bn N TK 1122 p dng t gi giao dch thc t. Ring trng
hp rt qu tin mt bng ngoi t gi vo Ngn hng th phi c quy i ra ng Vit
Nam theo t gi ghi s k ton ca ti khon 1122. - Bn C TK 1122 p dng t
gi ghi s Bnh qun gia quyn. Vic xc nh t gi hi oi giao dch thc t c
thc hin theo quy nh ti phn hng dn ti khon 413 - Chnh lch t gi hi oi
v cc ti khon c lin quan. e) Vng tin t c phn nh trong ti khon ny l
vng c s dng vi cc chc nng ct tr gi tr, khng bao gm cc loi vng c phn
loi l hng tn kho s dng vi mc ch l nguyn vt liu sn xut sn phm hoc
hng 14
15. ho bn. Vic qun l v s dng vng tin t phi thc hin theo quy nh
ca php lut hin hnh. g) Ti tt c cc thi im lp Bo co ti chnh theo quy
nh ca php lut, doanh nghip phi nh gi li s d ngoi t v vng tin t theo
nguyn tc: - T gi giao dch thc t p dng khi nh gi li s d tin gi ngn
hng bng ngoi t l t gi mua ngoi t ca chnh ngn hng thng mi ni doanh
nghip m ti khon ngoi t ti thi im lp Bo co ti chnh. Trng hp doanh
nghip c nhiu ti khon ngoi t nhiu ngn hng khc nhau v t gi mua ca cc
ngn hng khng c chnh lch ng k th c th la chn t gi mua ca mt trong s
cc ngn hng ni doanh nghip m ti khon ngoi t lm cn c nh gi li. - Vng
tin t c nh gi li theo gi mua trn th trng trong nc ti thi im lp Bo
co ti chnh. Gi mua trn th trng trong nc l gi mua c cng b bi Ngn hng
Nh nc. Trng hp Ngn hng Nh nc khng cng b gi mua vng th tnh theo gi
mua cng b bi cc n v c php kinh doanh vng theo lut nh. 2. Kt cu v ni
dung phn nh ca ti khon 112 - Tin gi ngn hng Bn N: - Cc khon tin Vit
Nam, ngoi t, vng tin t gi vo Ngn hng; - Chnh lch t gi hi oi do nh
gi li s d ngoi t ti thi im bo co (trng hp t gi ngoi t tng so vi ng
Vit Nam). - Chnh lch nh gi li vng tin t tng ti thi im bo co Bn C: -
Cc khon tin Vit Nam, ngoi t, vng tin t rt ra t Ngn hng; - Chnh lch
t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t cui k (trng hp t gi ngoi t gim so
vi ng Vit Nam). - Chnh lch nh gi li vng tin t gim ti thi im bo co S
d bn N: S tin Vit Nam, ngoi t, vng tin t hin cn gi ti Ngn hng ti
thi im bo co. Ti khon 112 - Tin gi Ngn hng, c 3 ti khon cp 2: - Ti
khon 1121 - Tin Vit Nam: Phn nh s tin gi vo, rt ra v hin ang gi ti
Ngn hng bng ng Vit Nam. 15
16. - Ti khon 1122 - Ngoi t: Phn nh s tin gi vo, rt ra v hin
ang gi ti Ngn hng bng ngoi t cc loi quy i ra ng Vit Nam. - Ti khon
1123 - Vng tin t: Phn nh tnh hnh bin ng v gi tr vng tin t ca doanh
nghip ang gi ti Ngn hng ti thi im bo co. 3. Phng php k ton mt s
giao dch kinh t ch yu 3.1. Khi bn sn phm, hng ho, cung cp dch v thu
ngay bng tin gi ngn hng, k ton ghi nhn doanh thu, ghi: a) i vi sn
phm, hng ho, dch v, bt ng sn u t thuc i tng chu thu gin thu (thu
GTGT, thu tiu th c bit, thu xut khu, thu bo v mi trng), k ton phn
nh doanh thu bn hng v cung cp dch v theo gi bn cha c thu, cc khon
thu gin thu phi np c tch ring theo tng loi thu ngay khi ghi nhn
doanh thu (k c thu GTGT phi np theo phng php trc tip), ghi: N TK
112 - Tin gi ngn hng (tng gi thanh ton) C TK 511 - Doanh thu bn hng
v cung cp dch v (gi cha c thu) C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh
nc. b) Trng hp khng tch ngay c cc khon thu phi np, k ton ghi nhn
doanh thu bao gm c thu phi np. nh k k ton xc nh ngha v thu phi np v
ghi gim doanh thu, ghi: N TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v
C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc. 3.2. Khi nhn c tin ca Ngn
sch Nh nc thanh ton v khon tr cp, tr gi bng tin gi ngn hng, ghi: N
TK 112 - Tin gi ngn hng C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc
(3339). 3.3. Khi pht sinh cc khon doanh thu hot ng ti chnh, cc khon
thu nhp khc bng tin gi ngn hng, ghi: N TK 112 - Tin gi ngn hng (tng
gi thanh ton) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (gi cha c thu
GTGT) C TK 711 - Thu nhp khc (gi cha c thu GTGT) C TK 3331 - Thu
GTGT phi np (33311). 3.4. Xut qu tin mt gi vo ti khon ti Ngn hng,
ghi: N TK 112 - Tin gi Ngn hng C TK 111 - Tin mt. 16
17. 3.5. Nhn c tin ng trc hoc khi khch hng tr n bng chuyn khon,
cn c giy bo C ca Ngn hng, ghi: N TK 112 - Tin gi Ngn hng C TK 131 -
Phi thu ca khch hng C TK 113 - Tin ang chuyn. 3.6. Thu hi cc khon n
phi thu, cho vay, k cc, k qu bng tin gi ngn hng; Nhn k qu, k cc ca
cc doanh nghip khc bng tin gi ngn hng, ghi: N TK 112 - Tin gi Ngn
hng (1121, 1122) C cc TK 128, 131, 136, 141, 244, 344. 3.7. Khi bn
cc khon u t ngn hn, di hn thu bng tin gi ngn hng, k ton ghi nhn
chnh lch gia s tin thu c v gi vn khon u t (c xc nh theo phng php
bnh qun gia quyn) vo doanh thu hot ng ti chnh hoc chi ph ti chnh,
ghi: N TK 112 - Tin gi Ngn hng (1121, 1122) N TK 635 - Chi ph ti
chnh C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi vn) C cc TK 221, 222, 228
(gi vn) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh. 3.8. Khi nhn c vn gp
ca ch s hu bng tin mt, ghi: N TK 112 - Tin gi Ngn hng C TK 411 - Vn
u t ca ch s hu. 3.9. Khi nhn tin ca cc bn trong hp ng hp tc kinh
doanh khng thnh lp php nhn trang tri cho cc hot ng chung, ghi: N TK
112 - Tin gi Ngn hng C TK 338 - Phi tr, phi np khc. 3.10. Rt tin gi
Ngn hng v nhp qu tin mt, chuyn tin gi Ngn hng i k qu, k cc, ghi: N
TK 111 - Tin mt N TK 244 - Cm c, th chp, k qu, k cc. C TK 112 - Tin
gi Ngn hng. 3.11. Mua chng khon, cho vay hoc u t vo cng ty con, cng
ty lin doanh, lin kt... bng tin gi ngn hng, ghi: N cc TK 121, 128,
221, 222, 228 C TK 112 - Tin gi Ngn hng. 17
18. 3.12. Mua hng tn kho (theo phng php k khai thng xuyn), mua
TSC, chi cho hot ng u t XDCB bng tin gi ngn hng, ghi: - Nu thu GTGT
u vo c khu tr, k ton phn nh gi mua khng bao gm thu GTGT, ghi: N cc
TK 151, 152, 153, 156, 157, 211, 213, 241 N TK 133 - Thu GTGT c khu
tr (1331) C TK 112 - Tin gi Ngn hng. - Nu thu GTGT u vo khng c khu
tr, k ton phn nh gi mua bao gm c thu GTGT. 3.13. Mua hng tn kho bng
tin gi ngn hng (theo phng php kim k nh k), nu thu GTGT u vo c khu
tr, ghi: N TK 611 - Mua hng (6111, 6112) N TK 133 - Thu GTGT c khu
tr (1331) C TK 112 - Tin gi Ngn hng. Nu thu GTGT u vo khng c khu
tr, k ton phn nh gi mua bao gm c thu GTGT. 3.14. Khi mua nguyn vt
liu thanh ton bng tin gi ngn hng s dng ngay vo sn xut, kinh doanh,
nu thu GTGT u vo c khu tr, ghi: N cc TK 621, 623, 627, 641, 642,...
N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331) C TK 112 - Tin gi Ngn hng. Nu
thu GTGT u vo khng c khu tr, k ton phn nh chi ph bao gm c thu GTGT.
3.15. Thanh ton cc khon n phi tr bng tin gi ngn hng, ghi: N cc TK
331, 333, 334, 335, 336, 338, 341 C TK 112 - Tin gi Ngn hng. 3.16.
Chi ph ti chnh, chi ph khc bng tin gi ngn hng, ghi: N cc TK 635,
811, N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK 112 - Tin gi Ngn hng.
3.17. Tr vn gp hoc tr c tc, li nhun cho cc bn gp vn, chi cc qu khen
thng, phc li bng tin gi Ngn hng, ghi: N TK 411 - Vn u t ca ch s hu
N TK 421 - Li nhun sau thu cha phn phi 18
19. N TK 353 - Qu khen thng, phc li C TK 112 - Tin gi Ngn hng.
3.18. Thanh ton cc khon chit khu thng mi, gim gi hng bn, hng bn b
tr li bng tin gi ngn hng, ghi: N TK 521 - Cc khon gim tr doanh thu
N TK 3331- Thu GTGT phi np (33311) C TK 112 - Tin gi Ngn hng. 3.19.
K ton hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph: Thc hin theo quy nh ti phn
hng dn ti khon 171 - Giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph. 3.20. Cc
nghip v kinh t lin quan n ngoi t: Phng php k ton cc giao dch lin
quan n ngoi t l tin gi ngn hng thc hin tng t nh ngoi t l tin mt
(xem ti khon 111). 3.21. K ton nh gi li vng tin t - Trng hp gi nh
gi li vng tin t pht sinh li, k ton ghi nhn doanh thu hot ng ti
chnh, ghi: N TK 1123 - Vng tin t (theo gi mua trong nc) C TK 515 -
Doanh thu hot ng ti chnh. - Trng hp gi nh gi li vng tin t pht sinh
l, k ton ghi nhn chi ph ti chnh, ghi: N TK 635 - Chi ph ti chnh C
TK 1123 - Vng tin t (theo gi mua trong nc). iu 14. Ti khon 113 Tin
ang chuyn 1. Nguyn tc k ton Ti khon ny dng phn nh cc khon tin ca
doanh nghip np vo Ngn hng, Kho bc Nh nc, gi bu in chuyn cho Ngn hng
nhng cha nhn c giy bo C, tr cho doanh nghip khc hay lm th tc chuyn
tin t ti khon ti Ngn hng tr cho doanh nghip khc nhng cha nhn c giy
bo N hay bn sao k ca Ngn hng. Tin ang chuyn gm tin Vit Nam v ngoi t
ang chuyn trong cc trng hp sau: - Thu tin mt hoc sc np thng vo Ngn
hng; - Chuyn tin qua bu in tr cho doanh nghip khc; 19
20. - Thu tin bn hng chuyn thng vo Kho bc np thu (giao tin tay
ba gia doanh nghip vi ngi mua hng v Kho bc Nh nc). 2. Kt cu v ni
dung phn nh ca ti khon 113 - Tin ang chuyn Bn N: - Cc khon tin mt
hoc sc bng tin Vit Nam, ngoi t np vo Ngn hng hoc gi bu in chuyn vo
Ngn hng nhng cha nhn c giy bo C; - Chnh lch t gi hi oi do nh gi li
s d ngoi t l tin ang chuyn ti thi im bo co. Bn C: - S tin kt chuyn
vo ti khon 112 - Tin gi Ngn hng, hoc ti khon c lin quan; - Chnh lch
t gi hi oi do nh gi li s d ngoi t l tin ang chuyn ti thi im bo co.
S d bn N: Cc khon tin cn ang chuyn ti thi im bo co. Ti khon 113 -
Tin ang chuyn, c 2 ti khon cp 2: - Ti khon 1131 - Tin Vit Nam: Phn
nh s tin Vit Nam ang chuyn. - Ti khon 1132 - Ngoi t: Phn nh s ngoi
t ang chuyn. 3. Phng php k ton mt s giao dch kinh t ch yu a) Thu
tin bn hng, tin n ca khch hng hoc cc khon thu nhp khc bng tin mt
hoc sc np thng vo Ngn hng (khng qua qu) nhng cha nhn c giy bo C ca
Ngn hng, ghi: N TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132) C TK 131 - Phi
thu ca khch hng (thu n ca khch hng) C TK 511 - Doanh thu bn hng v
cung cp dch v C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh C TK 711 - Thu
nhp khc C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311) (nu c). b) Xut qu tin
mt gi vo Ngn hng nhng cha nhn c giy bo C ca Ngn hng, ghi: N TK 113
- Tin ang chuyn (1131, 1132) C TK 111 - Tin mt (1111, 1112).
20
21. c) Lm th tc chuyn tin t ti khon Ngn hng tr cho ch n nhng
cha nhn c giy bo N ca Ngn hng, ghi: N TK 113 - Tin ang chuyn (1131,
1132) C TK 112 - Tin gi Ngn hng (1121, 1122). d) Khch hng tr trc
tin mua hng bng sc, doanh nghip np sc vo Ngn hng nhng cha nhn c giy
bo C ca Ngn hng, ghi: N TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132) C TK
131 - Phi thu ca khch hng. ) Ngn hng bo C cc khon tin ang chuyn vo
ti khon tin gi ca doanh nghip, ghi: N TK 112 - Tin gi Ngn hng
(1121, 1122) C TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132). e) Ngn hng bo N
cc khon tin ang chuyn chuyn cho ngi bn, ngi cung cp dch v, ghi: N
TK 331 - Phi tr cho ngi bn C TK 113 - Tin ang chuyn (1131, 1132).
g) Vic nh gi li s d ngoi t l tin ang chuyn c thc hin tng t phng php
k ton nh gi li s d ngoi t l tin mt (xem ti khon 111) iu 15. Ti khon
121 - Chng khon kinh doanh 1. Nguyn tc k ton a) Ti khon ny dng phn
nh tnh hnh mua, bn v thanh ton cc loi chng khon theo quy nh ca php
lut nm gi v mc ch kinh doanh (k c chng khon c thi gian o hn trn 12
thng mua vo, bn ra kim li). Chng khon kinh doanh bao gm: - C phiu,
tri phiu nim yt trn th trng chng khon; - Cc loi chng khon v cng c
ti chnh khc. Ti khon ny khng phn nh cc khon u t nm gi n ngy o hn,
nh: Cc khon cho vay theo kh c gia 2 bn, tin gi ngn hng, tri phiu,
thng phiu, tn phiu, k phiu,...nm gi n ngy o hn . b) Chng khon kinh
doanh phi c ghi s k ton theo gi gc, bao gm: Gi mua cng (+) cc chi
ph mua (nu c) nh chi ph mi gii, giao dch, cung cp thng tin, thu, l
ph v ph ngn hng. Gi gc ca chng khon kinh doanh c xc nh theo gi tr
hp l ca cc khon thanh ton ti thi im giao dch 21
22. pht sinh. Thi im ghi nhn cc khon chng khon kinh doanh l thi
im nh u t c quyn s hu, c th nh sau: - Chng khon nim yt c ghi nhn ti
thi im khp lnh (T+0); - Chng khon cha nim yt c ghi nhn ti thi im
chnh thc c quyn s hu theo quy nh ca php lut. c) Cui nin k ton, nu
gi tr th trng ca chng khon kinh doanh b gim xung thp hn gi gc, k
ton c lp d phng gim gi. d) Doanh nghip phi hch ton y , kp thi cc
khon thu nhp t hot ng u t chng khon kinh doanh. Khon c tc c chia
cho giai on trc ngy u t c ghi gim gi tr khon u t. Khi nh u t nhn c
thm c phiu m khng phi tr tin do cng ty c phn s dng thng d vn c phn,
cc qu thuc vn ch s hu v li nhun sau thu cha phn phi (chia c tc bng
c phiu) pht hnh thm c phiu, nh u t ch theo di s lng c phiu tng thm
trn thuyt minh Bo co ti chnh, khng ghi nhn gi tr c phiu c nhn, khng
ghi nhn doanh thu hot ng ti chnh v khng ghi nhn tng gi tr khon u t
vo cng ty c phn. Ring cc doanh nghip do Nh nc nm gi 100% vn iu l,
vic k ton khon c tc c chia bng c phiu thc hin theo cc quy nh ca php
lut p dng cho loi hnh doanh nghip do Nh nc nm gi 100% vn iu l. ) Mi
trng hp hon i c phiu u phi xc nh gi tr c phiu theo gi tr hp l ti
ngy trao i. Vic xc nh gi tr hp l ca c phiu c thc hin nh sau: - i vi
c phiu ca cng ty nim yt, gi tr hp l ca c phiu l gi ng ca nim yt trn
th trng chng khon ti ngy trao i. Trng hp ti ngy trao i th trng chng
khon khng giao dch th gi tr hp l ca c phiu l gi ng ca phin giao dch
trc lin k vi ngy trao i. - i vi c phiu cha nim yt c giao dch trn sn
UPCOM, gi tr hp l ca c phiu l gi giao dch ng ca trn sn UPCOM ti ngy
trao i. Trng hp ngy trao i sn UPCOM khng giao dch th gi tr hp l ca
c phiu l gi ng ca phin giao dch trc lin k vi ngy trao i. - i vi c
phiu cha nim yt khc, gi tr hp l ca c phiu l gi do cc bn tha thun
theo hp ng hoc gi tr s sch ti thi im trao i. e) K ton phi m s chi
tit theo di chi tit tng loi chng khon kinh doanh m doanh nghip ang
nm gi (theo tng loi chng khon; theo tng i tng, mnh gi, gi mua thc
t, tng loi nguyn t s dng u t). 22
23. g) Khi thanh l, nhng bn chng khon kinh doanh (tnh theo tng
loi chng khon), gi vn c xc nh theo phng php bnh qun gia quyn di ng
(bnh qun gia quyn theo tng ln mua). 2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti
khon 121 - Chng khon kinh doanh Bn N: Gi tr chng khon kinh doanh
mua vo. Bn C: Gi tr ghi s chng khon kinh doanh khi bn. S d bn N: Gi
tr chng khon kinh doanh ti thi im bo co. Ti khon 121 - Chng khon
kinh doanh, c 3 ti khon cp 2: - Ti khon 1211 - C phiu: Phn nh tnh
hnh mua, bn c phiu vi mc ch nm gi bn kim li. - Ti khon 1212 - Tri
phiu: Phn nh tnh hnh mua, bn v thanh ton cc loi tri phiu nm gi bn
kim li. - Ti khon 1218 - Chng khon v cng c ti chnh khc: Phn nh tnh
hnh mua, bn cc loi chng khon v cng c ti chnh khc theo quy nh ca php
lut kim li, nh chng ch qu, quyn mua c phn, chng quyn, quyn chn mua,
quyn chn bn, hp ng tng lai, thng phiu Ti khon ny cn phn nh c tnh
hnh mua, bn cc loi giy t c gi khc nh thng phiu, hi phiu bn kim li.
3. Phng php k ton mt s giao dch kinh t ch yu a) Khi mua chng khon
kinh doanh, cn c vo chi ph thc t mua (gi mua cng (+) chi ph mi gii,
giao dch, chi ph thng tin, l ph, ph ngn hng), ghi: N TK 121 - Chng
khon kinh doanh C cc TK 111, 112, 331 C TK 141 - Tm ng C TK 244 -
Cm c, th chp, k qu, k cc. b) nh k thu li tri phiu v cc chng khon
khc: - Trng hp nhn tin li v s dng tin li tip tc mua b sung tri
phiu, tn phiu (khng mang tin v doanh nghip m s dng tin li mua ngay
tri phiu), ghi: 23
24. N TK 121 - Chng khon kinh doanh C TK 515 - Doanh thu hot ng
ti chnh. - Trng hp nhn li bng tin, ghi; N cc TK 111, 112, 138.... C
TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh. - Trng hp nhn li u t bao gm c
khon li u t dn tch trc khi mua li khon u t th phi phn b s tin li
ny. Ch ghi nhn l doanh thu hot ng ti chnh phn tin li ca cc k m
doanh nghip mua khon u t ny; Khon tin li dn tch trc khi doanh nghip
mua li khon u t c ghi gim gi tr ca chnh khon u t , ghi: N cc TK
111, 112, 138... (tng tin li thu c) C TK 121 - Chng khon kinh doanh
(phn tin li u t dn tch trc khi doanh nghip mua li khon u t) C TK
515 - Doanh thu hot ng ti chnh (phn tin li ca cc k sau khi doanh
nghip mua khon u t). c) K ton c tc, li nhun c chia: - Trng hp nhn c
tc cho giai on sau ngy u t, ghi: N cc TK 111, 112... N TK 138 - Phi
thu khc (cha thu c tin ngay) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh. -
Trng hp nhn c tc ca giai on trc ngy u t, ghi N cc TK 111, 112,
138... (tng tin li thu c) C TK 121 - Chng khon kinh doanh (phn tin
li u t dn tch trc khi doanh nghip mua li khon u t). - Trng hp nhn c
phn c tc, li nhun c dng nh gi tng vn Nh nc, doanh nghip c phn ho
khng ghi nhn doanh thu hot ng ti chnh m ghi gim gi tr khon u t ti
chnh, ghi: N cc TK 112, 138 C TK 121 - Chng khon kinh doanh. d) Khi
chuyn nhng chng khon kinh doanh, cn c vo gi bn chng khon: - Trng hp
c li, ghi: N cc TK 111, 112, 131... (tng gi thanh ton) C TK 121 -
Chng khon kinh doanh (gi vn bnh qun gia quyn) C TK 515 - Doanh thu
hot ng ti chnh (chnh lch gia gi bn ln hn gi vn). 24
25. - Trng hp b l, ghi: N cc TK 111, 112, 131 (tng gi thanh
ton) N TK 635 - Chi ph ti chnh (chnh lch gia gi bn nh hn gi vn) C
TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi vn bnh qun gia quyn). - Cc chi ph
v bn chng khon, ghi: N TK 635 - Chi ph ti chnh C cc TK 111, 112,
331... ) Thu hi hoc thanh ton chng khon kinh doanh o hn, ghi: N cc
TK 111, 112, 131 C TK 121 - Chng khon kinh doanh C TK 515 - Doanh
thu hot ng ti chnh. e) Trng hp doanh nghip nhng bn chng khon kinh
doanh di hnh thc hon i c phiu, doanh nghip phi xc nh gi tr hp l ca
c phiu nhn v ti thi im trao i. Phn chnh lch (nu c) gia gi tr hp l
ca c phiu nhn v v gi tr ghi s ca c phiu mang i trao i c k ton l
doanh thu hot ng ti chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l). - Trng
hp hon i c phiu c li, ghi: N TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi tr
hp l ca c phiu nhn v) C TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi tr ghi s
ca c phiu mang i trao i tnh theo phng php bnh qun gia quyn) C TK
515 - Doanh thu hot ng ti chnh (phn chnh lch gia gi tr hp l ca c
phiu nhn v cao hn gi tr ghi s ca c phiu mang i trao i) - Trng hp
hon i c phiu b l, ghi: N TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi tr hp l
ca c phiu nhn v N TK 635 - Chi ph ti chnh (phn chnh lch gia gi tr
hp l ca c phiu nhn v thp hn gi tr ghi s ca c phiu mang i trao i) C
TK 121 - Chng khon kinh doanh (gi tr ghi s ca c phiu mang i trao i
tnh theo phng php bnh qun gia quyn). g) nh gi li s d cc loi chng
khon tha mn nh ngha cc khon mc tin t c gc ngoi t (nh tri phiu, thng
phiu bng ngoi t). - Trng hp li, ghi: N TK 121 - Chng khon kinh
doanh (1212,1218 ) C TK 413 - Chnh lch t gi hi oi. 25
26. - Trng hp l, ghi: N TK 413 - Chnh lch t gi hi oi C TK 121 -
Chng khon kinh doanh (1212,1218 ). iu 16. Ti khon 128 - u t nm gi n
ngy o hn 1. Nguyn tc k ton a) Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh
hnh bin ng tng, gim ca cc khon u t nm gi n ngy o hn (ngoi cc khon
chng khon kinh doanh) nh: Cc khon tin gi ngn hng c k hn (bao gm c
cc loi tn phiu, k phiu), tri phiu, c phiu u i bn pht hnh bt buc phi
mua li ti mt thi im nht nh trong tng lai v cc khon cho vay nm gi n
ngy o hn vi mc ch thu li hng k v cc khon u t nm gi n ngy o hn khc.
Ti khon ny khng phn nh cc loi tri phiu v cng c n nm gi v mc ch mua
bn kim li (phn nh trong ti khon 121 - Chng khon kinh doanh) b) K
ton phi m s chi tit theo di tng khon u t nm gi n ngy o hn theo tng
k hn, tng i tng, tng loi nguyn t, tng s lng...Khi lp Bo co ti chnh,
k ton cn c vo k hn cn li (di 12 thng hay t 12 thng tr ln k t thi im
bo co) trnh by l ti sn ngn hn hoc di hn. c) Doanh nghip phi hch ton
y , kp thi doanh thu hot ng ti chnh pht sinh t cc khon u t nh li
tin gi, li cho vay, li, l khi thanh l, nhng bn cc khon u t nm gi n
ngy o hn. d) i vi cc khon u t nm gi n ngy o hn, nu cha c lp d phng
phi thu kh i theo quy nh ca php lut, k ton phi nh gi kh nng thu hi.
Trng hp c bng chng chc chn cho thy mt phn hoc ton b khon u t c th
khng thu hi c, k ton phi ghi nhn s tn tht vo chi ph ti chnh trong
k. Trng hp s tn tht khng th xc nh c mt cch ng tin cy, k ton c th
khng ghi gim khon u t nhng phi thuyt minh trn Bo co ti chnh v kh
nng thu hi ca khon u t. ) Ti thi im lp Bo co ti chnh, k ton phi nh
gi li tt c cc khon u t c phn loi l cc khon mc tin t c gc ngoi t
theo t gi giao dch thc t cui k: 26
27. - T gi p dng i vi cc khon tin gi bng ngoi t l t gi mua ca
ngn hng ni doanh nghip m ti khon tin gi; - T gi p dng i vi cc khon
u t nm gi n ngy o hn khc l t gi mua ca ngn hng ni doanh nghip thng
xuyn c giao dch (do doanh nghip t la chn). 2. Kt cu v ni dung phn
nh ca ti khon 128 - u t nm gi n ngy o hn Bn N: Gi tr cc khon u t nm
gi n ngy o hn tng. Bn C: Gi tr cc khon u t nm gi n ngy o hn gim. S
d bn N: Gi tr cc khon u t nm gi n ngy o hn hin c ti thi im bo co.
Ti khon 128 - u t nm gi n ngy o hn c 3 ti khon cp 2: - Ti khon 1281
- Tin gi c k hn: Phn nh tnh hnh tng, gim v s hin c ca tin gi c k
hn. - Ti khon 1282 - Tri phiu: Phn nh tnh hnh tng, gim v s hin c ca
cc loi tri phiu m doanh nghip c kh nng v c nh nm gi n ngy o hn. -
Ti khon 1283 - Cho vay: Phn nh tnh hnh tng, gim v s hin c ca cc
khon cho vay theo kh c gia cc bn nhng khng c giao dch mua, bn trn
th trng nh chng khon. Ty theo tng hp ng, cc khon cho vay theo kh c
c th c thu hi mt ln ti thi im o hn hoc thu hi dn tng k. - Ti khon
1288 - Cc khon u t khc nm gi n ngy o hn: Phn nh tnh hnh tng, gim v
s hin c ca cc khon u t khc nm gi n ngy o hn (ngoi cc khon tin gi
ngn hng, tri phiu v cho vay), nh c phiu u i bt buc bn pht hnh phi
mua li ti mt thi im nht nh trong tng lai, thng phiu. 3. Phng php k
ton mt s nghip v kinh t ch yu 27
28. 3.1. Khi gi tin c k hn, cho vay, mua cc khon u t nm gi n
ngy o hn bng tin, ghi: N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn C cc TK 111,
112. 3.2. nh k k ton ghi nhn khon phi thu v li tin gi, li tri phiu,
li cho vay, ghi: N TK 138 - Phi thu khc (1388) N TK 128 - u t nm gi
n ngy o hn (li nhp gc) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh. 3.3.
Khi thu hi cc khon u t nm gi n ngy o hn, ghi: N cc TK 111, 112,
131, 152, 156, 211,....(theo gi tr hp l) N TK 635 - Chi ph ti chnh
(nu l) C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (gi tr ghi s) C TK 515 -
Doanh thu hot ng ti chnh (nu li). 3.4. Chuyn cc khon u t nm gi n
ngy o hn thnh u t vo cng ty con, cng ty lin doanh, lin kt, ghi: N
cc TK 221, 222 (theo gi tr hp l) N TK 635 - Chi ph ti chnh (nu l) C
TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (gi tr ghi s) C cc TK lin quan (nu
phi u t thm) C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (nu li). 3.5. K
ton cc giao dch lin quan n tri phiu nm gi n ngy o hn: a) Trng hp
mua tri phiu nhn li trc: - Khi tr tin mua tri phiu nhn li trc, ghi:
N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1282) C cc TK 111, 112, (s tin thc
chi) C TK 3387 - Doanh thu cha thc hin (phn li nhn trc). - nh k,
tnh v kt chuyn li ca k k ton theo s li phi thu tng k, ghi: N TK
3387 - Doanh thu cha thc hin C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh. -
Thu hi gi gc tri phiu khi n hn thanh ton, ghi: N cc TK 111, 112,...
C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1282). 28
29. b) Trng hp mua tri phiu nhn li nh k: - Khi tr tin mua tri
phiu, ghi: N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1282) C cc TK 111,
112,... - nh k ghi nhn tin li tri phiu: N cc TK 111, 112, 138 C TK
515 - Doanh thu hot ng ti chnh. - Thu hi gi gc tri phiu khi n hn
thanh ton, ghi: N cc TK 111, 112,... C TK 128 - u t nm gi n ngy o
hn (1282). c) Trng hp mua tri phiu nhn li sau: - Khi tr tin mua tri
phiu, ghi: N TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1282) C cc TK 111,
112,... - nh k tnh li tri phiu v ghi nhn doanh thu theo s li phi
thu tng k, ghi: N TK 138 - Phi thu khc (1388) C TK 515 - Doanh thu
hot ng ti chnh. - Khi n hn thanh ton tri phiu, thu hi gc v li tri
phiu, ghi: N cc TK 111, 112,... C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn
(1282) C TK 138 - Phi thu khc (1388) (s li ca cc k trc) C TK 515 -
Doanh thu hot ng ti chnh (li k o hn). 3.6. K ton khon tn tht do
khng thu hi c cc khon u t nm gi n ngy o hn cha c lp d phng phi thu
kh i: Khi c cc bng chng cho thy mt phn hoc ton b khon u t c th khng
thu hi c (nh bn pht hnh cng c mt kh nng thanh ton, ph sn), k ton
phi nh gi kh nng, xc nh gi tr khon u t c th thu hi c. Nu khon tn
tht c xc nh mt cch ng tin cy, k ton phi ghi nhn phn chnh lch gia gi
tr c th thu hi nh hn gi tr ghi s khon u t vo chi ph ti chnh, ghi: N
TK 635 - Chi ph ti chnh C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1281,
1282, 1288). 29
30. - Trng hp sau khi ghi nhn khon tn tht, nu c bng chng chc
chn cho thy khon tn tht c th thu hi li c, k ton ghi nhn phn chnh
lch gia gi tr c th thu hi cao hn gi tr ghi s khon u t, ghi: N TK
128 - u t nm gi n ngy o hn (1281, 1282, 1288) C TK 635 - Chi ph ti
chnh. 3.7. nh gi li s d cc khon u t nm gi n ngy o hn c phn loi l cc
khon mc tin t c gc ngoi t: - Trng hp li, ghi: N TK 128 - u t nm gi
n ngy o hn C TK 413 - Chnh lch t gi hi oi. - Trng hp l, ghi: N TK
413 - Chnh lch t gi hi oi C TK 128 - u t nm gi n ngy o hn. iu 17.
Nguyn tc k ton cc khon phi thu 1. Cc khon phi thu c theo di chi tit
theo k hn phi thu, i tng phi thu, loi nguyn t phi thu v cc yu t khc
theo nhu cu qun l ca doanh nghip. 2. Vic phn loi cc khon phi thu l
phi thu khch hng, phi thu ni b, phi thu khc c thc hin theo nguyn
tc: a) Phi thu ca khch hng gm cc khon phi thu mang tnh cht thng mi
pht sinh t giao dch c tnh cht mua bn, nh: Phi thu v bn hng, cung cp
dch v, thanh l, nhng bn ti sn (TSC, BST, cc khon u t ti chnh) gia
doanh nghip v ngi mua (l n v c lp vi ngi bn, gm c cc khon phi thu
gia cng ty m v cng ty con, lin doanh, lin kt). Khon phi thu ny gm c
cc khon phi thu v tin bn hng xut khu ca bn giao y thc thng qua bn
nhn y thc; b) Phi thu ni b gm cc khon phi thu gia n v cp trn v n v
cp di trc thuc khng c t cch php nhn hch ton ph thuc; c) Phi thu khc
gm cc khon phi thu khng c tnh thng mi, khng lin quan n giao dch mua
- bn, nh: - Cc khon phi thu to ra doanh thu hot ng ti chnh, nh:
khon phi thu v li cho vay, tin gi, c tc v li nhun c chia; 30
31. - Cc khon chi h bn th ba c quyn nhn li; Cc khon bn nhn y
thc xut khu phi thu h cho bn giao y thc; - Cc khon phi thu khng
mang tnh thng mi nh cho mn ti sn, phi thu v tin pht, bi thng, ti sn
thiu ch x l 3. Khi lp Bo co ti chnh, k ton cn c k hn cn li ca cc
khon phi thu phn loi l di hn hoc ngn hn. Cc ch tiu phi thu ca Bng
cn i k ton c th bao gm c cc khon c phn nh cc ti khon khc ngoi cc ti
khon phi thu, nh: Khon cho vay c phn nh TK 1283; Khon k qu, k cc
phn nh TK 244, khon tm ng TK 141 Vic xc nh cc khon cn lp d phng phi
thu kh i c cn c vo cc khon mc c phn loi l phi thu ngn hn, di hn ca
Bng cn i k ton. 4. K ton phi xc nh cc khon phi thu tha mn nh ngha
ca cc khon mc tin t c gc ngoi t (c hng dn chi tit ti khon 413 Chnh
lch t gi hi oi) nh gi li cui k khi lp Bo co ti chnh. iu 18. Ti khon
131 - Phi thu ca khch hng 1. Nguyn tc k ton a) Ti khon ny dng phn
nh cc khon n phi thu v tnh hnh thanh ton cc khon n phi thu ca doanh
nghip vi khch hng v tin bn sn phm, hng ha, BS u t, TSC, cc khon u t
ti chnh, cung cp dch v. Ti khon ny cn dng phn nh cc khon phi thu ca
ngi nhn thu XDCB vi ngi giao thu v khi lng cng tc XDCB hon thnh.
Khng phn nh vo ti khon ny cc nghip v thu tin ngay. b) Khon phi thu
ca khch hng cn c hch ton chi tit cho tng i tng, tng ni dung phi
thu, theo di chi tit k hn thu hi (trn 12 thng hay khng qu 12 thng k
t thi im bo co) v ghi chp theo tng ln thanh ton. i tng phi thu l cc
khch hng c quan h kinh t vi doanh nghip v mua sn phm, hng ho, nhn
cung cp dch v, k c TSC, bt ng sn u t, cc khon u t ti chnh. c) Bn
giao y thc xut khu ghi nhn trong ti khon ny i vi cc khon phi thu t
bn nhn y thc xut khu v tin bn hng xut khu nh cc giao dch bn hng,
cung cp dch v thng thng. d) Trong hch ton chi tit ti khon ny, k ton
phi tin hnh phn loi cc khon n, loi n c th tr ng hn, khon n kh i hoc
c kh nng khng thu hi c, c cn c xc nh s trch lp d phng phi thu kh i
31
32. hoc c bin php x l i vi khon n phi thu khng i c. ) Trong
quan h bn sn phm, hng ho, cung cp dch v theo tho thun gia doanh
nghip vi khch hng, nu sn phm, hng ho, BS u t giao, dch v cung cp
khng ng theo tho thun trong hp ng kinh t th ngi mua c th yu cu
doanh nghip gim gi hng bn hoc tr li s hng giao. e) Doanh nghip phi
theo di chi tit cc khon n phi thu ca khch hng theo tng loi nguyn t.
i vi cc khon phi thu bng ngoi t th thc hin theo nguyn tc: - Khi pht
sinh cc khon n phi thu ca khch hng (bn N ti khon 131), k ton phi
quy i ra ng Vit Nam theo t gi giao dch thc t ti thi im pht sinh (l
t gi mua ca ngn hng thng mi ni ch nh khch hng thanh ton). Ring trng
hp nhn trc ca ngi mua, khi iu kin ghi nhn doanh thu th bn N ti khon
131 p dng t gi ghi s thc t ch danh i vi s tin nhn trc; - Khi thu hi
n phi thu ca khch hng (bn C ti khon 131) k ton phi quy i ra ng Vit
Nam theo t gi ghi s thc t ch danh cho tng i tng khch n (Trng hp
khch n c nhiu giao dch th t gi thc t ch danh c xc nh l t gi bnh qun
gia quyn di ng cc giao dch ca khch n ). Ring trng hp pht sinh giao
dch nhn trc tin ca ngi mua th bn C ti khon 131 p dng t gi giao dch
thc t (l t gi ghi vo bn N ti khon tin) ti thi im nhn trc; - Doanh
nghip phi nh gi li cc khon phi thu ca khch hng c gc ngoi t ti tt c
cc thi im lp Bo co ti chnh theo quy nh ca php lut. T gi giao dch
thc t khi nh gi li khon phi thu ca khch hng l t gi mua ngoi t ca
ngn hng thng mi ni doanh nghip ch nh khch hng thanh ton ti thi im
lp Bo co ti chnh. Trng hp doanh nghip c nhiu khon phi thu v giao
dch ti nhiu ngn hng th c ch ng la chn t gi mua ca mt trong nhng ngn
hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn c giao dch. Cc n v trong tp on
c p dng chung mt t gi do Cng ty m quy nh (phi m bo st vi t gi giao
dch thc t) nh gi li cc khon phi thu ca khch hng c gc ngoi t pht
sinh t cc giao dch trong ni b tp on. 2. Kt cu v ni dung phn nh ca
ti khon 131 - Phi thu ca khch hng Bn N: - S tin phi thu ca khch hng
pht sinh trong k khi bn sn phm, hng 32
33. ha, BS u t, TSC, dch v, cc khon u t ti chnh ; - S tin tha
tr li cho khch hng. - nh gi li cc khon phi thu bng ngoi t (trng hp
t gi ngoi t tng so vi ng Vit Nam). Bn C: - S tin khch hng tr n; - S
tin nhn ng trc, tr trc ca khch hng; - Khon gim gi hng bn cho khch
hng sau khi giao hng v khch hng c khiu ni; - Doanh thu ca s hng bn
b ngi mua tr li (c thu GTGT hoc khng c thu GTGT); - S tin chit khu
thanh ton v chit khu thng mi cho ngi mua. - nh gi li cc khon phi
thu bng ngoi t (trng hp t gi ngoi t gim so vi ng Vit Nam). S d bn
N: S tin cn phi thu ca khch hng. Ti khon ny c th c s d bn C. S d bn
C phn nh s tin nhn trc, hoc s thu nhiu hn s phi thu ca khch hng chi
tit theo tng i tng c th. Khi lp Bng Cn i k ton, phi ly s d chi tit
theo tng i tng phi thu ca ti khon ny ghi c hai ch tiu bn "Ti sn" v
bn "Ngun vn". 3. Phng php k ton mt s giao dch kinh t ch yu 3.1. Khi
bn sn phm, hng ho, cung cp dch v cha thu c ngay bng tin (k cc khon
phi thu v tin bn hng xut khu ca bn giao y thc), k ton ghi nhn doanh
thu, ghi: a) i vi sn phm, hng ho, dch v, bt ng sn u t thuc i tng
chu thu GTGT, thu tiu th c bit, thu xut khu, thu bo v mi trng, k
ton phn nh doanh thu bn hng v cung cp dch v theo gi bn cha c thu,
cc khon thu gin thu phi np c tch ring ngay khi ghi nhn doanh thu (k
c thu GTGT phi np theo phng php trc tip), ghi: N TK 131 - Phi thu
ca khch hng (tng gi thanh ton) C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung
cp dch v (gi cha c thu) C TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc. b)
Trng hp khng tch ngay c cc khon thu phi np, k ton ghi nhn doanh thu
bao gm c thu phi np. nh k k ton xc nh ngha v thu phi np v ghi gim
doanh thu, ghi: 33
34. N TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v C TK 333 - Thu
v cc khon phi np Nh nc. 3.2. K ton hng bn b khch hng tr li: N TK
5213 - Hng bn b tr li (gi bn cha c thu) N TK 333 - Thu v cc khon
phi np Nh nc (s thu GTGT ca hng bn b tr li, chi tit cho tng loi
thu) C TK 131 - Phi thu ca khch hng. 3.3. K ton chit khu thng mi v
gim gi hng bn a) Trng hp s tin chit khu thng mi, gim gi hng bn ghi
ngay trn ha n bn hng, k ton phn nh doanh thu theo gi tr chit khu,
gim gi (ghi nhn theo doanh thu thun) v khng phn nh ring s chit khu,
gim gi; b) Trng hp trn ha n bn hng cha th hin s tin chit khu thng
mi, gim gi hng bn do khch hng cha iu kin c hng hoc cha xc nh c s
phi chit khu, gim gi th doanh thu ghi nhn theo gi cha tr chit khu
(doanh thu gp). Sau thi im ghi nhn doanh thu, nu khch hng iu kin c
hng chit khu, gim gi th k ton phi ghi nhn ring khon chit khu gim gi
nh k iu chnh gim doanh thu gp, ghi: N TK 521 - Cc khon gim tr doanh
thu (5211, 5212)(gi cha c thu) N TK 333 - Thu v cc khon phi np Nh
nc (s thu ca hng gim gi, chit khu thng mi) C TK 131 - Phi thu ca
khch hng (tng s tin gim gi). 3.4. S chit khu thanh ton phi tr cho
ngi mua do ngi mua thanh ton tin mua hng trc thi hn quy nh, tr vo
khon n phi thu ca khch hng, ghi: N TK 111 - Tin mt N TK 112 - Tin
gi Ngn hng N TK 635 - Chi ph ti chnh (S tin chit khu thanh ton) C
TK 131 - Phi thu ca khch hng. 3.5. Nhn c tin do khch hng tr (k c
tin li ca s n - nu c), nhn tin ng trc ca khch hng theo hp ng bn hng
hoc cung cp dch v, ghi: N cc TK 111, 112,.... C TK 131 - Phi thu ca
khch hng C TK 515 - Doanh thu hot ng ti chnh (phn tin li). 34
35. Trng hp nhn ng trc bng ngoi t th bn C TK 131 ghi theo t gi
giao dch thc t ti thi im nhn tin ng trc (t gi mua ca ngn hng ni thc
hin giao dch) 3.6. Phng php k ton cc khon phi thu ca nh thu i vi
khch hng lin quan n hp ng xy dng: a) Trng hp hp ng xy dng quy nh nh
thu c thanh ton theo tin k hoch: - Khi kt qu thc hin hp ng xy dng c
c tnh mt cch ng tin cy, k ton cn c vo chng t phn nh doanh thu tng
ng vi phn cng vic hon thnh (khng phi ha n) do nh thu t xc nh, ghi:
N TK 337 - Thanh ton theo tin k hoch hp ng xy dng C TK 511 - Doanh
thu bn hng v cung cp dch v. - Cn c vo ha n c lp theo tin k hoch phn
nh s tin khch hng phi tr theo tin k hoch ghi trong hp ng, ghi: N TK
131 - Phi thu ca khch hng C TK 337 - Thanh ton theo tin k hoch hp
ng xy dng C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311). b) Trng hp hp ng xy
dng quy nh nh thu c thanh ton theo gi tr khi lng thc hin, khi kt qu
thc hin hp ng xy dng c xc nh mt cch ng tin cy v c khch hng xc nhn,
k ton phi lp ha n trn c s phn cng vic hon thnh c khch hng xc nhn,
cn c vo ha n, ghi: N TK 131 - Phi thu ca khch hng C TK 511 - Doanh
thu bn hng v cung cp dch v C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311). c)
Khon tin thng thu c t khch hng tr ph thm cho nh thu khi thc hin hp
ng t hoc vt mt s ch tiu c th c ghi trong hp ng, ghi: N TK 131- Phi
thu ca khch hng C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v C TK
3331 - Thu GTGT phi np (33311). d) Khon bi thng thu c t khch hng
hay cc bn khc b p cho cc chi ph khng bao gm trong gi tr hp ng (nh s
chm tr, sai st ca khch hng v cc tranh chp v cc thay i trong vic thc
hin hp ng), ghi: N TK 131 - Phi thu ca khch hng C TK 511 - Doanh
thu bn hng v cung cp dch v 35
36. C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311). ) Khi nhn c tin thanh
ton khi lng cng trnh hon thnh hoc khon ng trc t khch hng, ghi: N cc
TK 111, 112,... C TK 131 - Phi thu ca khch hng. 3.7. Trng hp khch
hng khng thanh ton bng tin m thanh ton bng hng (theo phng thc hng i
hng), cn c vo gi tr vt t, hng ho nhn trao i (tnh theo gi tr hp l
ghi trong Ho n GTGT hoc Ho n bn hng ca khch hng) tr vo s n phi thu
ca khch hng, ghi: N TK 152 - Nguyn liu, vt liu N TK 153 - Cng c,
dng c N TK 156 - Hng ha N TK 611- Mua hng (hng tn kho k ton theo
phng php KKK) N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (nu c) C TK 131 - Phi
thu ca khch hng. 3.8. Trng hp pht sinh khon n phi thu kh i thc s
khng th thu n c phi x l xo s, cn c vo bin bn x l xa n, ghi: N TK
229 - D phng tn tht ti sn (2293) (s lp d phng) N TK 642 - Chi ph
qun l doanh nghip (s cha lp d phng) C TK 131 - Phi thu ca khch hng.
3.9. K ton khon phi thu v ph y thc ti bn nhn y thc xut nhp khu: N
TK 131 - Phi thu ca khch hng C TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp
dch v (5113) C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311) 3.10. Khi lp Bo co
ti chnh, s d n phi thu ca khch hng bng ngoi t c nh gi theo t gi
giao dch thc t ti thi im lp Bo co ti chnh: - Nu t gi ngoi t tng so
vi t gi ng Vit Nam, ghi: N TK 131 - Phi thu ca khch hng C TK 413 -
Chnh lch t gi hi oi (4131). - Nu t gi ngoi t gim so vi t gi ng Vit
Nam, ghi: N TK 413 - Chnh lch t gi hi oi (4131) C TK 131 - Phi thu
ca khch hng. 36
37. iu 19. Ti khon 133 Thu gi tr gia tng c khu tr 1. Nguyn tc k
ton a) Ti khon ny dng phn nh s thu GTGT u vo c khu tr, khu tr v cn
c khu tr ca doanh nghip. b) K ton phi hch ton ring thu GTGT u vo c
khu tr v thu GTGT u vo khng c khu tr. Trng hp khng th hch ton ring
c th s thu GTGT u vo c hch ton vo ti khon 133. Cui k, k ton phi xc
nh s thu GTGT c khu tr v khng c khu tr theo quy nh ca php lut v thu
GTGT. c) S thu GTGT u vo khng c khu tr c tnh vo gi tr ti sn c mua,
gi vn ca hng bn ra hoc chi ph sn xut, kinh doanh tu theo tng trng
hp c th. d) Vic xc nh s thu GTGT u vo c khu tr, k khai, quyt ton,
np thu phi tun th theo ng quy nh ca php lut v thu GTGT. 2. Kt cu v
ni dung phn nh ca ti khon 133 - Thu GTGT c khu tr Bn N: S thu GTGT
u vo c khu tr. Bn C: - S thu GTGT u vo khu tr; - Kt chuyn s thu
GTGT u vo khng c khu tr; - Thu GTGT u vo ca hng ha mua vo nhng tr
li, c gim gi; - S thu GTGT u vo c hon li. S d bn N: S thu GTGT u vo
cn c khu tr, s thu GTGT u vo c hon li nhng NSNN cha hon tr. Ti khon
133 - Thu GTGT c khu tr, c 2 ti khon cp 2: - Ti khon 1331 - Thu
GTGT c khu tr ca hng ha, dch v: Phn nh thu GTGT u vo c khu tr ca vt
t, hng ho, dch v mua ngoi dng vo sn xut, kinh doanh hng ha, dch v
thuc i tng chu thu GTGT tnh theo phng php khu tr thu. 37
38. - Ti khon 1332 - Thu GTGT c khu tr ca ti sn c nh: Phn nh
thu GTGT u vo ca qu trnh u t, mua sm ti sn c nh dng vo hot ng sn
xut, kinh doanh hng ha, dch v thuc i tng chu thu GTGT tnh theo phng
php khu tr thu, ca qu trnh mua sm bt ng sn u t. 3. Phng php k ton
mt s giao dch kinh t ch yu 3.1. Khi mua hng tn kho, TSC, BST, nu
thu GTGT u vo c khu tr, ghi: N cc TK 152, 153, 156, 211, 213, 217,
611 (gi cha c thu GTGT) N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331, 1332) C
cc TK 111, 112, 331,... (tng gi thanh ton). 3.2. Khi mua vt t, hng
ho, cng c, dch v dng ngay vo sn xut, kinh doanh, nu thu GTGT u vo c
khu tr, ghi: N cc TK 621, 623, 627, 641, 642, 241, 242,... (gi cha
c thu GTGT) N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331) C cc TK 111, 112,
331,... (tng gi thanh ton). 3.3. Khi mua hng ho giao bn ngay cho
khch hng (khng qua nhp kho), nu thu GTGT c khu tr, ghi: N TK 632 -
Gi vn hng bn (gi mua cha c thu GTGT) N TK 133 - Thu GTGT c khu tr
(1331) C cc TK 111, 112, 331,... (tng gi thanh ton). 3.4. Khi nhp
khu vt t, hng ho, TSC: - K ton phn nh gi tr vt t, hng ho, TSC nhp
khu bao gm tng s tin phi thanh ton cho ngi bn (theo t gi giao dch
thc t), thu nhp khu, thu tiu th c bit, thu bo v mi trng phi np (nu
c), chi ph vn chuyn, ghi: N TK 152, 153, 156, 211 C TK 331 - Phi tr
cho ngi bn C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33312) (nu thu GTGT u vo ca
hng nhp khu khng c khu tr) C TK 3332 - Thu tiu th c bit. C TK 3333
- Thu xut, nhp khu (chi tit thu nhp khu) C TK 33381 - Thu Bo v mi
trng C cc TK 111, 112, ... - Nu thu GTGT u vo ca hng nhp khu c khu
tr, ghi: N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331, 1332) C TK 333 - Thu v
cc khon phi np Nh nc (33312). 38
39. 3.5. Trng hp hng mua v tr li hoc hng mua c gim gi do km, mt
phm cht: Cn c vo chng t xut hng tr li cho bn bn v cc chng t lin
quan, k ton phn nh gi tr hng mua v tr li ngi bn hoc hng mua c gim
gi, thu GTGT u vo khng c khu tr, ghi: N cc TK 111, 112, 331 (tng gi
thanh ton) C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (thu GTGT u vo ca hng mua
tr li hoc c gim gi) C cc TK 152, 153, 156, 211,... (gi mua cha c
thu GTGT). 3.6. Trng hp khng hch ton ring c thu GTGT u vo c khu tr:
a) Khi mua vt t, hng ha, TSC, ghi: N cc TK 152, 153, 156, 211, 213
(gi mua cha c thu GTGT) N TK 133 - Thu GTGT c khu tr (thu GTGT u
vo) C cc TK 111, 112, 331,... b) Cui k, k ton tnh v xc nh thu GTGT
u vo c khu tr, khng c khu tr theo quy nh ca php lut v thu GTGT. i
vi s thu GTGT u vo khng c khu tr tnh vo gi vn hng bn trong k, ghi:
N TK 632 - Gi vn hng bn C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331). 3.7.
Vt t, hng ha, TSC mua vo b tn tht do thin tai, ho hon, b mt, xc nh
do trch nhim ca cc t chc, c nhn phi bi thng, nu thu GTGT u vo ca s
hng ha ny khng c khu tr: - Trng hp thu GTGT ca vt t, hng ho, TSC
mua vo b tn tht cha xc nh c nguyn nhn ch x l, ghi: N TK 138 - Phi
thu khc (1381) C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331, 1332). - Trng hp
thu GTGT ca vt t, hng ho, TSC mua vo b tn tht khi c quyt nh x l ca
cp c thm quyn v s thu bi thng ca cc t chc, c nhn, ghi: N cc TK 111,
334,... (s thu bi thng) N TK 632 - Gi vn hng bn (nu c tnh vo chi
ph) C TK 138 - Phi thu khc (1381) C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (nu
xc nh c nguyn nhn v c quyt nh x l ngay). 3.8. Cui thng, k ton xc nh
s thu GTGT u vo c khu tr vo s thu GTGT u ra khi xc nh s thu GTGT
phi np trong k, ghi: 39
40. N TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311) C TK 133 - Thu GTGT c
khu tr. 3.9. Khi c hon thu GTGT u vo ca hng ho, dch v, ghi: N cc TK
111, 112,.... C TK 133 - Thu GTGT c khu tr (1331). iu 20. Ti khon
136 - Phi thu ni b 1. Nguyn tc k ton a) Ti khon ny dng phn nh cc
khon n phi thu v tnh hnh thanh ton cc khon n phi thu ca doanh nghip
vi n v cp di hoc gia cc n v cp di trc thuc doanh nghip c lp. Cc n v
cp di trc thuc trong trng hp ny l cc n v khng c t cch php nhn, hch
ton ph thuc nhng c t chc cng tc k ton, nh cc chi nhnh, x nghip, Ban
qun l d n... hch ton ph thuc doanh nghip. b) Quan h thanh ton gia
doanh nghip vi cc cng ty thnh vin, x nghip... l n v c t cch php
nhn, hch ton c lp khng phn nh trong ti khon ny m phn nh nh i vi cc
cng ty con. c) Ni dung cc khon phi thu ni b phn nh vo ti khon 136
bao gm: - doanh nghip cp trn : + Vn, qu hoc kinh ph giao, cp cho cp
di; + Cc khon cp di phi np ln cp trn theo quy nh; + Cc khon nh cp
di thu h; + Cc khon chi, tr h cp di; + Cc khon giao cho n v trc
thuc thc hin khi lng giao khon ni b v nhn li gi tr giao khon ni b;
+ Cc khon phi thu vng lai khc. - n v cp di khng c t cch php nhn hch
ton ph thuc: + Cc khon c doanh nghip cp trn cp nhng cha nhn c; + Gi
tr sn phm, hng ha dch v chuyn cho n v cp trn hoc cc n v ni b khc
bn; Doanh thu bn hng ha, cung cp dch v cho cc n v ni b; + Cc khon
nh doanh nghip cp trn hoc n v ni b khc thu h; + Cc khon chi, tr h
doanh nghip cp trn v n v ni b khc; + Cc khon phi thu ni b vng lai
khc. d) Ti khon 136 phi hch ton chi tit theo tng n v cp di c quan
40