เล่มที่ 3 การเคลื่อนที่ของสัตว์มีกระดูกสันหลัง

เรองการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง เลมท 3

ชดกจกรรมการเรยนรวชาชววทยา (ว 32242) ชนมธยมศกษาปท 5

หนวยการเรยนร : การเคลอนทของสงมชวต กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

นางสาวกมลรตน ฉมพาล ต าแหนง คร วทยฐานะ ครช านาญการ

โรงเรยนถนนหกพทยาคม ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 32

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

ชดกจกรรมการเรยนรวชาชววทยา ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนร : การเคลอนทของสงมชวต เลมท 3 เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง ผสอนไดด าเนนการจดท าขนเพอประกอบในการจดกจกรรมการเรยนการสอน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร รายวชาชววทยา รหสวชา ว 32242 สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต ซงผเรยนสามารถเรยนรและปฏบตกจกรรมไดดวยตนเอง เรยนรและสรางองคความรตามล าดบขน ศกยภาพและความสามารถของตนเอง ชวยพฒนาใหผเรยนมทกษะในการแสวงหาความร ทกษะความคด สามารถด ารงชวตในโลกแหงการเปลยนแปลงอยางรเทาทน

เมอผเรยนศกษาชดกจกรรมการเรยนรนแลว ผเรยนจะมความร ความเขาใจ ทกษะและคณลกษณะอนพงประสงคตามจดประสงคการเรยนร เพราะนอกจากความร ค าถาม สอการเรยนรทถกจดวางอยางเปนระบบขนตอนแลว ยงมการเชอมโยงกบแหลงขอมลวดทศนเพอชวยขยายขอบเขตของการรบรของผเรยนอกดวย

ผสอนหวงวา ชดกจกรรมการเรยนรเลมน จะเปนประโยชนอยางยงแกผเรยน ครผสอนและผทสนใจน าไปใชในการพฒนาผเรยนใหเปนบคคลแหงการเรยนรและมความปกตสข ในการด ารงชวต

กมลรตน ฉมพาล

ค าน า

เลมท 3 การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง ก.

เรอง หนา ค าน า ......................................................................................... ....................................... สารบญ .................................................................................................................... ......... ค าชแจงการใชชดการเรยนรเรองการเคลอนทของสงมชวต................................................ ค าแนะน าส าหรบคร.............................................................................................. .............. ค าแนะน าส าหรบนกเรยน.................................................................................................... ขนตอนการใช................................................................................................................... ... มาตรฐานการเรยนร............................................................................................................ ผลการเรยนร............................................................................................ ........................... แบบทดสอบกอนเรยน .............................................................................. ........................ ตารางวเคราะหมาตรฐานการเรยนร................................................................................... ชดการเรยนรเลมท 3 เรองการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง............................... บตรเนอหา ................................................................................................. ............... บตรกจกรรม ............................................................................................................. บตรเฉลย ....................................................................... ............................................ แบบทดสอบหลงเรยน .......................................................................... ............................. เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน ................................................................. ...... บรรณานกรม ...................................................................................... ..............................

ก ข 1 2 3 4 5 6 7 9 11 11 21 24 27 28 30

สารบญ

ข. เลมท 2 การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง

1. ชดกจกรรมการเรยนรวชาชววทยา ว 32242 หนวยการเรยนร การเคลอนทของ

สงมชวต ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 มทงหมด 7 เลม ดงน 1. เลมท 1 เรอง การเคลอนทของสงมชวตเซลลเดยว 2. เลมท 2 เรอง การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง 3. เลมท 3 เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง 4. เลมท 4 เรอง การเคลอนทของคน 5. เลมท 5 เรอง กจกรรม STEM กบการเคลอนทของขอตอและกลามเนอมอ 6. เลมท 6 เรอง กจกรรมวทยาศาสตรการกฬากบการเคลอนท 7. เลมท 7 เรอง กจกรรมการสรางสงประดษฐเพอชวยเหลอคนทมปญหา

ดานการเคลอนท

2. ชดกจกรรมการเรยนรวชาชววทยา ว 32242 หนวยการเรยนร การเคลอนทของสงมชวต มจดประสงคการเรยนร และเนอหาทสอดคลองกบสาระและมาตรฐานกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต ชนมธยมศกษาปท 5

3. ชดกจกรรมการเรยนรวชาชววทยา ว 32242 หนวยการเรยนร การเคลอนทของสงมชวต ในแตละชดกจกรรมจะเสรจสมบรณในตวเอง นกเรยนสามารถทบทวนไดตามทตองการ นอกจากนยงมการเชอมโยงไปยงสอวดทศนเพอใชศกษาและคนควาเพมเตม

4. นกเรยนสามารถประเมนตนเองไดโดยการตรวจค าตอบจากเฉลย 5. ควรศกษาค าแนะน าในการใชกจกรรมการเรยนรกอนใชทกชดกจกรรม

หนวยการเรยนร : การเคลอนทของสงมชวต เลมท 3 เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง ค าชแจง

1. เลมท 2 การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง

1.1 ศกษารายละเอยดของชดกจกรรมการเรยนรใหเขาใจกอนสอน

1.2 จดเตรยมสงแวดลอม ระบบสนบสนน เครองมอวดและประเมนผล ใหพรอมใช

ครใหค าแนะน าและเปนผอ านวยความสะดวกในการด าเนนกจกรรม ทงนควรกระตน

และสงเสรมใหนกเรยนมสวนรวมในการปฏบตกจกรรม เพอพฒนาทกษะการคด กลาแสดงความคดเหน การท างานเปนทม และรบผดชอบตอหนาท

เมอสนสดการปฏบตกจกรรมการเรยนการสอน ครควรประเมนผลการเรยนร ของผเรยนโดยใชแบบทดสอบประจ าชดกจกรรมการเรยนร

หนวยการเรยนร : การเคลอนทของสงมชวต เลมท 3 เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง

ค าแนะน า ส าหรบคร

1. ขนตอนกอนจดการเรยนร

2. ขนการสอน

3. ขนสรป

หากคณครมขอสงสยในขนตอนใดของกจกรรม สามารถสอบถามผานจากเพจ “BioWow เทคนคการเรยนการสอน

ชววทยา By Krupumbio ไดตลอดเวลาคะ

2. เลมท 3 การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง

การจดกจกรรมการเรยนรวชาชววทยา ว 32242 หนวยการเรยนร การเคลอนทของสงมชวต ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอนดวยความซอสตยและตงใจ ดงน 1. ศกษาจดประสงคการเรยนร 2. ท าแบบทดสอบกอนเรยน ชดกจกรรมการเรยนรวชาชววทยา ว 32242 หนวยการเรยนร การเคลอนทของสงมชวต ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 เลมท 3 เรองการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง 3. ปฏบตกจกรรมและศกษาสอตางๆตามค าแนะน าของชดกจกรรมการเรยนร ซงสอวดทศนจะเชอมโยงไดในรปของ QR Code หรอการใช URL ไปยงวดทศนนน 4. ท าแบบฝกเสรมทกษะเกยวกบกจกรรมการเรยนร เพอประเมนความรความเขาใจในบทเรยน 5. ท าแบบทดสอบหลงเรยน หนวยการเรยนร การเคลอนทของสงมชวต ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 เลมท 3 เรองการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง 6. หากมขอค าถามหรอขอสงสยสามารถสอบถามครผสอนได 7. เกณฑการผานการประเมนจะผานเมอนกเรยนท าคะแนนได คดเปนรอยละ 80 หากนกเรยนไมผานการประเมน ใหนกเรยนศกษาเนอหา และท ากจกรรมอกครง แลวท าการประเมนผลใหม จนกวาจะไดคะแนนผานเกณฑ เพอใหมนใจวานกเรยนมความร ความเขาใจ ตามวตถประสงคการเรยนรและพรอมทจะเรยนรในเลมตอไป


ค าแนะน า ส าหรบนกเรยน

หากนกเรยนมขอสงสยในขนตอนใดของกจกรรม สามารถสอบถามผาน

จากเพจ “BioWow เทคนคการเรยนการสอนชววทยา By Krupumbio

ไดตลอดเวลาคะ

เลมท 3 การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง 3.

ในการเรยนรดวยชดกจกรรมการเรยนรวชาชววทยา รหสวชา ว 32242 หนวยการเรยนร : การเคลอนทของสงมชวต เลมท 3 เรอง การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง นกเรยนควรปฏบตดงน


ขนตอนการใช

1. ท าแบบทดสอบกอนเรยน เพอตรวจสอบความรเดม

เลมท 3 การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง

2. ศกษาจดประสงคการเรยนร สาระการเรยนรและเนอหาใหเขาใจ

3. ท ากจกรรมในชดกจกรรมการเรยนรใหครบถวน

4. ท าแบบฝกกจกรรมใหถกตอง

5. ท าแบบทดสอบหลงเรยน เพอประเมนผลความกาวหนาในการเรยนร

4.

มาตรฐานสาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสราง และหนาท

ของระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการ สบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหา ความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงสนๆเขาใจวา วทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน

หนวยการเรยนร : การเคลอนทของสงมชวต


มาตรฐานการเรยนร

1. สบคน อภปรายและอธบายการสรางเทาเทยมของอะมบา 2. สบคนอธบายและเปรยบเทยบโครงสรางและการท างานของแฟลเจลลมกบซเลย 3. อธบายลกษณะการเคลอนทของแมงกะพรน หมก ดาวทะเลไสเดอนดน และแมลง

4. เปรยบเทยบลกษณะการเคลอนทสตวไมมกระดกสนหลง 5. อธบายการท างานของกลามเนอแบบสภาวะตรงกนขาม (antagonism)

6. ส ารวจตรวจสอบ สบคน อภปรายและอธบายโครงสรางทใชในการเคลอนทของสตว มกระดกสนหลงทอาศยอยในน ากบสตวทอาศยอยบนบกและคน

7. ส ารวจตรวจสอบ สบคน อภปรายและอธบายโครงสรางทใชในการเคลอนทของคน 8.ส ารวจ ตรวจสอบ อภปรายและอธบายถงการท างานของขอตอแบบตางๆ

9. สบคนขอมล ส ารวจตรวจสอบและอธบายลกษณะของกลามเนอประเภทตางๆ และกลไกการท างานของกลามเนอ

หนวยการเรยนร : การเคลอนทของสงมชวต


ผลการเรยนร

ค าชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนมขอสอบ 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท 2. จงเลอกค าตอบทถกตองทสด แลวเขยน ลงในกระดาษค าตอบ 1. สตวมกระดกสนลงทกชนดมระบบใด

1. ระบบเนอเยอ 2. ระบบกลามเนอ 3. ระบบโครงกระดก 4. ระบบโครงรางแขงภายนอก

2. ลกษณะขอไมใชลกษณะของนก 1. มกลามเนอแขงแรงและเบา 2. มถงลมตดกบปอดชวยในการหายใจ 3. มกระดกใหญอดตวแนน แขงแรงและหนก 4. มกระดกกลวง อยชดกนท าใหรปรางเลกเพรยวลม

3. การทปลาวายน าไปไดดเนองจากอะไร 1. ปลามการวายน าแบบตว S 2. ปลามเมอกชวยลดแรงเสยดทาน 3. ปลามครบและหางชวยในการวายน า 4. ทกขอถกตอง

4. การเคลอนทของปลาในแนวดงตองอาศยสวนใด ชวยใหเกดการเคลอนทและค าจนรางกาย 1. ครบหลง ครบอกและหาง 2. ครบหลง ครบอกและหาง 3. ครบดานขาง ครบอกและหาง 4. ครบหาง ครบหลงและครบทวาร

ชดกจกรรมการเรยนรท 3

เรองการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง แบบทดสอบกอนเรยน


5. ขอใดกลาวถงถกตอง ก. การเคลอนทของปลาเกดจากการหดตวและคลายตวของกลามเนอทยดอยตดกบกระดกสนหลง ข. การหดตวของแตละสวนจะเกดขนพรอมๆกนเพอท าใหปลาเคลอนทได ค. แรงลอยตวของน าท าใหปลาใชพลงงานในการพยงตวตานตอแรงโนมถวงของโลกเพยงเลกนอย

1. ก และ ข ถกตอง 2. ข และ ค ถกตอง 3. ก และ ค ถกตอง 4. ก, ข และ ค ถกตอง

6. ครบของปลามไวเพอประโยชนดานใด 1. ชวยในการพดโบก 2. ชวยในการด าน า 3. ชวยเพมความเรวในการเคลอนท 4. ชวยในการรกษาสมดลในการเคลอนท

7. นกบนไดโดยอาศยการท างานของกลามเนอใดบาง 1. กระดกขอตอและกระดกอก 2. กระดกโคนปกและกระดกอก 3. กระดกโคนปกและกระดกปก 4. กระดกขอตอและกระดกโคนปก

8. นกขยบปกขนลงไดเนองจากการท างานแบบใด 1. Antagonism 2. Anta muscle 3. Co-muscle cell 4. Coordinate muscle

9. การเคลอนทของเสอซตาใชกลามเนอใด 1. หวไหล กระดกขา และกระดกสนหลง 2. ขาหนา ขาหลง หวไหล และกระดกสนหลง 3. หวไหล กระดกโคนสะโพกและกระดกสนหลง 4. ขาหนา ขาหลง หวไหล สะโพกและกระดกสนหลง

10. ขอใดกลาวถกตอง ก. การวงของมามการเคลอนทเหมอนเสอซตา ข. การเคลอนไหวรปตวS พบในกลมสตวเลอยคลานพวกง ค. ปลาไหลลดการเสยดทานแตมกลามเนอมากกวาจงท าใหเสยเปรยบปลาชนดอน

1. ก และ ข ถกตอง 2. ข และ ค ถกตอง 3. ก และ ค ถกตอง 4. ก,ขและค ถกตอง


มาตรฐานสาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสรางและหนาท

ของระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

ผลการเรยนร 1. สบคนขอมล ส ารวจตรวจสอบและอธบายการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง

เรองท สาระการเรยนร จดประสงคการเรยนร เวลา

(ชวโมง) 1.การเคลอนทของสตวไมมกระดกสนหลง

สตวมกระดกสนหลง ปลาและสตวเลอยคลานเคลอนทโดยอาศย การหดและคลายตวของกลามเนอทยดตดกบกระดกสนหลงและทศทางการเคลอนทแบบตว S นกอาศยการท างานของกลามเนอทยดระหวางกระดกโคนปกและกระดกอก เสอซตาทเคลอนทโดยอาศยระบบโครงกระดกทมลกษณะเปนขอตอทเคลอนไหวไดเพราะกระดกสนหลงทโคงงอและเหยยดตรงออกขณะพงตวท าใหเพมประสทธภาพในการเคลอนท

ดานความร (K) 1. อธบายลกษณะการเคลอนทรปแบบตว S อวยวะพเศษทชวยในการบนของนกและรปแบบการวงของเสอซตา 2. อธบายการท างานของกลามเนอแบบสภาวะ ตรงกนขาม (antagonism)

3

มาตรฐานการเรยนร ตาราง

วเคราะห


เรองท สาระการเรยนร จดประสงคการเรยนร เวลา (ชวโมง)

ดานทกษะและกระบวนการ (P) 1. ออกแบบโมเดล/การทดลอง/การวเคราะหหลกฐานเพอสรางค าอธบายทางวทยาศาสตร 2. อภปรายวธการศกษาการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลงจากวธการสบเสาะ หาความรทางวทยาศาสตร การใชหลกฐานและตความ จากหลกฐาน

3. ดานคณลกษณะอนพงประสงค (A) 3.1 ความมวนย 3.2 ความสนใจใฝร


ภาพจาก http://personal.psu.edu/faculty/c/x/cxc11/ aeromovies/6_Animal_Locomotion_3M.pdf และ https://www.physics.harvard.edu/node/393 สบคนเมอวนท 30 สงหาคม 2559

การเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง ชดกจกรรมการเรยนรท 3


....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

....................................................................................

ใหนกเรยนอภปรายการเคลอนท ของสตวในภาพ (ปลา นก และกวาง)

ภาพจาก http://www.earthlife.net/fish/locomotion.html

สบคนวนท30 สงหาคม 2559

สตวน ามการปรบตวใหเหมาะสมกบการด ารงชวตอยในน า โดยการมล าตวทเรยวแบน มเมอกลน เพอลดแรงเสยดทาน มครบเดยว (หลง, หาง, ทวาร) ใชบงคบทศทางไปขางหนา ครบหลง (อก, สะโพก) ใชพยงล าตวเคลอนทขนลงแนวดง มถงลม (swim bladder) ชวยลอยตว มกลามเนอยด 2 ขาง ของกระดกสนหลงเปนแถบ ท างานแบบ antagonism จงท าใหมการเคลอนทแบบตว S

มาดถงลมทชวยลอยตว


การเคลอนของปลา

ภาพจาก https://global.britannica.com/science/swim-bladder

สบคนเมอวนท 30 สงหาคม 2559

ชนดของครบปลาแบงตามต าแหนง 5 สวน ครบค 1.ครบอก (Pectoral fin) 2. Pelvic fin ครบสะโพก ครบเดยว 3. Dorsal fin ครบหลง 4. Annual fin ครบทวาร 5. Caudal fin ครบหาง

ภาพจาก http://tpwd.texas.gov/kids/wild_things/fish/howdofishswim.phtml


ภาพจาก http://biomania.weebly.com/f5_chapter2.html



2. 1. 3. 4. 5

ใชบงคบทศทางไปขางหนา

เหมอนไมพาย

ใชพยงล าตวเคลอนทขนลงแนวดง

โครงกางปลามความยดหยนท าใหกลามเนอสามารถหด-คลาย ท างานในสภาวะตรงกนขาม

กลามเนอทยดตดกบกางไมยดหยน

การเคลอนทของหางกบหวจะมทศทางตรงกนขามม

รปรางเปนตวเอส (S)

สตวเลอยคลานจ าพวก ง กงกา จงจก มการเคลอนทในลกษณะของรปตวเอส (S) สตวเลอยคลานทไมมขา เชน ง เคลอนทโดยอาศยการหดและคลายตวของกลามเนอท างานรวมกบโครงกระดก เกดการงอตวสลบระหวางซายและขวา เรยกการเคลอนทแบบนวา การเลอย สวนสตวเลอยคลานทมขา เชน กงกา จงจก ตกแก เคลอนทโดยการกาวขาไมพรอมกนระหวางขาหนาและขาหลง ท าใหล าตวเกดการงอโคงไปมาในลกษณะรปตวเอส (S) การงอขาและการเหยยดขาเมอกาวขาเดนเกดการท างานรวมกนแบบสภาวะตรงกนขามของกลามเนอ เฟลกเซอรและกลามเนอเอกเทนเซอรทยดตดกบ โครงกระดก

การเคลอนทของเตา ถาเปนเตาบกมการเคลอนทโดยใชขา ทขามนวเทาชวยในการเคลอนท แตถาเปนเตาทอาศยอยในน า ขาทงหมดจะถกเปลยนเปนใบพาย เรยกกวา ฟลปเปอร (flipper) ชวยในการวายน าท าใหเตาสามารถเคลอนทในน าได เชนเดยวกบแมวน าและสงโตทะเลทใชฟลปเปอรชวยในการเคลอนทในน า


การเคลอนทของสตวเลอยคลาน

ภาพจาก http://www.thaigoodview.com/node/32468 และ

http://www.blacklaserlearning.com/adventure/hawksbill-sea-turtle/ สบคนเมอวนท 30 สงหาคม 2559

ภาพจาก http://www.rubberbug.com/reptiles.htm


Flipper

http://www.rubberbug.com/reptiles.htm

นกเปนสตวเลอดอนทมกระดกสนหลง ซงมววฒนาการมาจากสตวเลอยคลาน โดยมโครงสรางกระดกและกลามเนอคลายคลงกน โดยเฉพาะเกลดขาทมลกษณะเปนเกลดเชนเดยวกน รวมทงลกษณะการออกไขและตวออนมฟนพเศษส าหรบเจาะเปลอกไขออกมา

หลกฐานทแสดงความเชอมโยงระหวางสตวปกและสตวเลอยคลาน คอ การขดพบซากดกด าบรรพอายประมาณ 130 ลานปทแควนบาวาเรย ประเทศเยอรมน เมอป พ . ศ . 2504 ซากดกด าบรรพดงกลาว มลกษณะกงนกกงสตวเลอยคลาน คอ ทปากมฟน มเลบยนออกมาจากหวปกและมกระดกหางยาว ซงเปนลกษณะของสตวเลอยคลาน ขณะเดยวกนกมขนปกคลมล าตวเชนเดยวกบนก นกวทยาศาสตรเรยกซากดกด าบรรพทคนพบชนนวา อารคออพเทอรกซ ซงถอกนวาเปนบรรพบรษของนก

ภาพจาก https://theviblog.wordpress.com/2014/06/


นกวทยาศาสตรรไดอยางไรวา สตวปกและสตวเลอยคลานม

ความสมพนธกน ชวนคด

หลกฐานและการตความ

การเคลอนทของนก


http://www.wallpaperhd.pk/cute-little-bird-flying-hd-wallpaper/


นกมกระดกทกลวง ท าใหตวเบา และอดตวกนแนน ท าใหนกมขนาดเลก และรปรางเพรยวลมจงเคลอนตวไปในอากาศไดด


โครงสรางใดบางทชวยใหนกบนได

นกมกลามเนอทใชในการขยบปกทแขงแรงโดยกลามเนอนจะยดอยระหวางโคนปกกบกระดกอก (keel of sternum) กลามเนอคหนง ท าหนาทเปนกลามเนอยกปก (levater muscle) คอ กลามเนอเพกทอราลสไมเนอร (pectoralis minor) และกลามเนออกคมขนาดใหญมากท าหนาทใน การหบปกลง (depressor muscle) คอ กลามเนอเพกทอราลสเมเจอร (pectoralis major)

ภาพจาก http://www.birdwatchingdaily.com/blog/2014/01/30/the-amazing-muscles-

and-bones-that-make-birds-fly/ สบคนวนท30 สงหาคม 2559

ภาพจาก https://sharon-taxonomy2010-

p6.wikispaces.com/chordata-aves สบคนวนท30 สงหาคม 2559

กระดก

กลามเนอ

ภาพจาก http://www.bio.miami.edu/dana/106/

106F14_10.html สบคนวนท30 สงหาคม 2559

ถงลมของนกเจรญดมากและอยตดกบปอด นอกจากนยงแทรกเขาไปในโครงกระดกดวย ในขณะทนกหายใจเขากระดกอกจะลดต าลงถงลมขยายขนาดขน อากาศจะไหลผานเขาสหลอดลม เขาสปอดและเขาสถงลมตอนทาย สวนอากาศทถกใชแลว จะออกจากปอด

เขาสถงลมตอนหนา ในขณะทหายใจออก อากาศจากถงลมตอนทายจะเขาสปอด ท าใหปอดพองออกและอากาศจากถงลมตอนหนาถกขบออกนอกรางกายตอไปอยางนเสมอ การมถงลมของนกท าใหเพมประสทธภาพในการถายเทอากาศใหแกปอดไดเปนอยางด แตถงลมท าหนาทชวยปอดเทานนไมไดท าหนาทในการแลกเปลยนแกส การทนกบนนกตองใชพลงงานจ านวนมาก จงท าใหนกมเมแทบอลซมสงมาก นกจงตองกนมากและใชออกซเจนมากดวย

ภาพปรบปรงจาก http://biomania.weebly.com/f5_chapter2.

html สบคนวนท30 สงหาคม 2559


การท างานของกลามเนอคนมลกษณะเปน แอนทาโกนซมดวย คอ ขณะทนกกดปกลง กลามเนอเพกทอราลสเมเจอร (กลามเนอกดปก) จะหดตว สวนเพกทอราลสไมเนอร (กลามเนอยกปก) จะคลายตวขณะทนกยกปกขนกลามเนอเพกทอราลสไมเนอรจะหดตวขณะทกลามเนอเพกทอราลสเมเจอรจะคลายตวสลบกนไป

ถงลม


ปกและขน

ขนนก ขนทปกคลมผวล าตวนก เปนขนแบบกานหรอขนแบบแผง (feather) มลกษณะเบาบางชวยอมอากาศขณะบนไดเปนอยางด นอกจากนขนนกยงปองกนไมใหอากาศผานไดในขณะทนกหบปกลง ท าใหเกดความดนอากาศชวยดนตวนกใหเคลอนทไปขางหนาได แตเมอ นกยกปกขนขนนกบรเวรปกเปดออกท าใหอากาศผานไดจงไมเกดแรงตานขณะทนกบน

ปกนก เปนอวยวะทโครงสรางภายในมลกษณะคลายคลงกบแขนคน ปกนกชวยใหนกสามารถบนได เนองจากโครงสรางของปกดานบนมความยาวมากกวาดานลางเชนเดยวกบปกเครองบน เมอนกลอยตวอยในอากาศ อากาศทไหลผานดานบนของปกนกจะเคลอนทดวยความเรวสงกวาอากาศทไหลผานดานลางของปก ท าใหความดนอากาศใตปกสงกวาความดนอากาศดานบน ดงนนความดนอากาศดานลางของปกนกจงชวยพยงปกและล าตวของนกใหลอยอยในอากาศได

ภาพจาก http://www.wangchan.ac.th/teacher_issue/

t712/unit35.html สบคนวนท30 สงหาคม 2559

เชอมโยงกบฟสกส การรอนหรอลอยตวในอากาศของนก อากาศดานบนของปกนกจะ เคลอนทอยางรวดเรว ท าใหบรเวณเหนอปกมความดนอากาศนอยกวา อากาศทเคลอนทใตปก ความดนอากาศใตปกซงมากกวาจะพยงใหปกและล าตวลอยอยในอากาศ


ภาพจาก http://www.dhgate.com/product/silicone-swimming-web-hand-swimming-

fins/371284054.html สบคนวนท30 สงหาคม 2559

อปกรณถงมอทจะชวยในการวายน าอยางไร นกเรยนคดวานกวทยาศาสตรพฒนาอปกรณชนนโดยเลยนแบบสงมชวต

ชนดใด ชวนคด

กบ เขยดและเปด ขณะทเคลอนไหวในน า จะใชโครงสรางทมลกษณะเปนแผนบางๆ ยดตดอยระหวางนวเทาชวยโบกพดน าท าใหล าตวเคลอนไปขางหนาไดเรยกวา web ถาเปนการกระโดดของกบ จะใชขาหลงทงสองในการดดตวไปขางหนา

การเคลอนทของกบ เขยดและเปด

ภาพกบจาก http://www.therushforum.com/index.php?/topic/87037-substancewithoutstyles-slightly-frivolous-flora-and-fauna-photo-gallery/page__st__200 ภาพเปดจาก https://www.pinterest.com/barbienoken/ducks/ สบคนวนท30 สงหาคม 2559


การเคลอนทของเสอซตาร

การเคลอนทของสนข Greyhound

https://www.youtube.com/watch?v=jc8Hno

4M0Qs

การเคลอนท ของเสอซตาร

https://www.youtube.com/watch?v=S-

zcA_mOa94

เรยงล าดบสตวทก าหนดใหตอไปน จากการเคลอนทเรวทสดไปหาชาทสด

ลองทายด

ภาพเคลอนไหว

สนขเกรยฮาวด

สงโตแอฟรกา

ละมงเขาแหลม

เสอซตาร

ภาพจาก https://en.wikipedia.org/wiki/Greyhound_racing http://whysoblu.com/african-cats-review/ http://www.lewis-clark.org/article/3140 https://plus.google.com/+MayFongRobinson/posts/3cRYSQhZ8Ti

สตวทวงไดเรวมากๆ เชน จะมกลามเนอของขาทงสแขงแรงมาก โดยเฉพาะอยางยงขาหลงจะแขงแรงเปนพเศษ เพราะตองใชในการกระโดด นอกจากนกระดกสนหลงของเสอซตา กชวยไดมาก เนองจากมขนาดยาว และเคลอนขนลงไดด ท าใหชวงการกาวของขาหนาและขาหลงหางกนมาก จงวงไดเรว ความแขงแรงของกลามเนอ ชวยใหความถและความแรงของการกาวสง เสอซตาจงวงไดเรวมาก

เสอซตาวงดวยความเรวเฉลย 70 กโลเมตรตอชวโมง ละมงเขาแหลมวงดวยความเรวเฉลย 60 กโลเมตรตอชวโมง สงโตแอฟรกาวงดวยความเรวเฉลย 55 กโลเมตรตอชวโมง สนขเกรยฮาวดวงดวยความเรวเฉลย 45 กโลเมตรตอชวโมง ขอมลจาก http://www.planet-science.com/categories/over-11s/human-body/2012/06/how-fast-is-usain-bolt.aspx

ตอนท 1 : อธบายหลกการการเคลอนทของสตวแตละชนดใหถกตองและสมบรณ 1. จากภาพจงอธบายการเคลอนทของปลา พอสงเขป 2. ระบครบและหนาทใหถกตอง

เสรมความรเรองการเคลอนท ของสตวมกระดกสนหลง แบบฝกหด


หมายเลข 1 คอ……………………………………………………………ท าหนาท……………………………………………………………………… หมายเลข 2 คอ……………………………………………………………ท าหนาท……………………………………………………………………… หมายเลข 3 คอ……………………………………………………………ท าหนาท……………………………………………………………………… หมายเลข 4 คอ……………………………………………………………ท าหนาท……………………………………………………………………… หมายเลข 5 คอ……………………………………………………………ท าหนาท………………………………………………………………………

……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… …………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

3. การท างานของกลามเนอกบการท างานของปกนก

………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. จงอธบายโครงรางของเสอทใชในการเคลอนท


……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… …………………………………………………………………………….... ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………....

ตอนท 2 : จงจบคขอความทมความสมพนธกนโดยน าอกษรยอหนาขอความดานหลงมาเตมลงใน ชองวางความดานหนาใหถกตอง A. flipper …………1. ปลา

B. web ………….2. เตา

C. กระดกสนหลง กระดก

โคนขา หวไหล

………….3. สตวเลอยคลาน

D. การเคลอนทรปตว S ………….4. กบ

E. กลามเนอยดกระดก

และครบ

………….5. เสอ


เสรมความรเรองการเคลอนท ของสตวมกระดกสนหลง

2. ระบครบและหนาทใหถกตอง


เฉลยแบบฝกหด

หมายเลข 1 คอ… Caudal fin ครบหาง ท าหนาท…ใชพยงล าตวเคลอนทขนลงแนวดง หมายเลข 2 คอ… Annual fin ครบทวาร ท าหนาทใชพยงล าตวเคลอนทขนลงแนวดง หมายเลข 3 คอ… Pelvic fin ครบสะโพก ท าหนาท……ใชบงคบทศทางไปขางหนาเหมอนไมพา หมายเลข 4 คอ…… Dorsal fin ครบหลง ท าหนาท…ใชพยงล าตวเคลอนทขนลงแนวดง หมายเลข 5 คอ……ครบอก (Pectoral fin) ท าหนาท………ใชบงคบทศทางไปขางหนาเหมอนไมพาย

เมอกลามเนอทยดตดกบกระดกสนหลงดานใดดานหนงหดตว (เรมจากสวนหวมาทางสวนหาง) ท าใหเกดการโบกพดของครบหาง (Caudal fin) ดนใหตวพงไปขางหนาโดยมครบหลง(Dorsal fin) ชวยในการทรงตวไมใหเสยทศทาง โดยกลามเนอจะท างานในสภาวะตรงกนขาม

3. การท างานของกลามเนอกบการท างานของปกนก

การท างานของกลามเนอคนมลกษณะเปนแอนทาโกนซมดวย คอ ขณะทนกกดปกลง กลามเนอเพกทอราลสเมเจอร (กลามเนอกดปก) จะหดตว สวนเพกทอราลสไมเนอร (กลามเนอยกปก) จะคลายตวขณะทนกยกปกขนกลามเนอเพกทอราลสไมเนอรจะหดตวขณะทกลามเนอเพกทอราลสเมเจอรจะคลายตวสลบกนไป 4. จงอธบายโครงรางของเสอทใชในการเคลอนท


สามารถในการโคงงอของกระดกสนหลงในการเคลอนทและเมอพงตวกระดกสนหลงจะเหยยดออกไป (สนหลงจะมสวนส าคญ ในการชวยสปรงตว ระยะยดของชวงกวางของขา) เสอชตามกลามเนอขาทงสทแขงแรงมาก โดยเฉพาะอยางยงขาหลงจะแขงแรงเปนพเศษ เพราะตองใชในการกระโดด นอกจากนกระดกสนหลงของเสอชตากชวยไดมาก เนองจากมขนาดยาวและเคลอนทขนลงไดด ท าใหชวงการกาวของขาหนาและขาหลงหางกนมาก มนจงวงไดเรว ความแขงแรงของกลามเนอชวยใหความถและความแรงของ การกาวสง เสอชตาจงวงไดเรวมาก

ตอนท 2 : จงจบคขอความทมความสมพนธกนโดยน าอกษรยอหนาขอความดานหลงมาเตมลงใน ชองวางความดานหนาใหถกตอง A. flipper ……E……1. ปลา

B. web ……A…….2. เตา

C. กระดกสนหลง กระดก

โคนขา หวไหล

……D…….3. สตวเลอยคลาน

D. การเคลอนทรปตว S ……B…….4. กบ

E. กลามเนอยดกระดก

และครบ

……C…….5. เสอ


ค าชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนมขอสอบ 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท 2. จงเลอกค าตอบทถกตองทสด แลวเขยน ลงในกระดาษค าตอบ 1. สตวมกระดกสนลงทกชนดมระบบใด

1. ระบบเนอเยอ 2. ระบบกลามเนอ 3. ระบบโครงกระดก 4. ระบบโครงรางแขงภายนอก

2. ลกษณะขอไมใชลกษณะของนก 1. มกลามเนอแขงแรงและเบา 2. มถงลมตดกบปอดชวยในการหายใจ 3. มกระดกใหญอดตวแนน แขงแรงและหนก 4. มกระดกกลวง อยชดกนท าใหรปรางเลกเพรยวลม

3. การทปลาวายน าไปไดดเนองจากอะไร 1. ปลามการวายน าแบบตว S 2. ปลามเมอกชวยลดแรงเสยดทาน 3. ปลามครบและหางชวยในการวายน า 4. ทกขอถกตอง

4. การเคลอนทของปลาในแนวดงตองอาศยสวนใด ชวยใหเกดการเคลอนทและค าจนรางกาย 1. ครบหลง ครบอกและหาง 2. ครบหลง ครบอกและหาง 3. ครบดานขาง ครบอกและหาง 4. ครบหาง ครบหลงและครบทวาร


เรองการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง แบบทดสอบหลงเรยน


5. ขอใดกลาวถงถกตอง ก. การเคลอนทของปลาเกดจากการหดตวและคลายตวของกลามเนอทยดอยตดกบกระดกสนหลง ข. การหดตวของแตละสวนจะเกดขนพรอมๆกนเพอท าใหปลาเคลอนทได ค. แรงลอยตวของน าท าใหปลาใชพลงงานในการพยงตวตานตอแรงโนมถวงของโลกเพยงเลกนอย

1. ก และ ข ถกตอง 2. ข และ ค ถกตอง 3. ก และ ค ถกตอง 4. ก, ข และ ค ถกตอง

6. ครบของปลามไวเพอประโยชนดานใด 1. ชวยในการพดโบก 2. ชวยในการด าน า 3. ชวยเพมความเรวในการเคลอนท 4. ชวยในการรกษาสมดลในการเคลอนท

7. นกบนไดโดยอาศยการท างานของกลามเนอใดบาง 1. กระดกขอตอและกระดกอก 2. กระดกโคนปกและกระดกอก 3. กระดกโคนปกและกระดกปก 4. กระดกขอตอและกระดกโคนปก

8. นกขยบปกขนลงไดเนองจากการท างานแบบใด 1. Antagonism 2. Anta muscle 3. Co-muscle cell 4. Coordinate muscle

9. การเคลอนทของเสอซตาใชกลามเนอใด 1. หวไหล กระดกขา และกระดกสนหลง 2. ขาหนา ขาหลง หวไหล และกระดกสนหลง 3. หวไหล กระดกโคนสะโพกและกระดกสนหลง 4. ขาหนา ขาหลง หวไหล สะโพกและกระดกสนหลง

10. ขอใดกลาวถกตอง ก. การวงของมามการเคลอนทเหมอนเสอซตา ข. การเคลอนไหวรปตวS พบในกลมสตวเลอยคลานพวกง ค. ปลาไหลลดการเสยดทานแตมกลามเนอมากกวาจงท าใหเสยเปรยบปลาชนดอน

1. ก และ ข ถกตอง 2. ข และ ค ถกตอง 3. ก และ ค ถกตอง 4. ก,ขและค ถกตอง


กอนเรยน หลงเรยน 1. 3 1. 3 2. 3 2. 3 3. 4 3. 4 4. 4 4. 4 5. 3 5. 3 6. 4 6. 4 7. 2 7. 2 8. 1 8. 1 9. 4 9. 4 10.1 10.1


เรองการเคลอนทของสตวมกระดกสนหลง เฉลย

แบบทดสอบ


กระทรวงศกษาธการ. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545. กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ, 2545. กระทรวงศกษาธการ. ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลางกลมสาระการเรยนร วทยาศาสตรตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว, 2551. กระทรวงศกษาธการ. หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน ปพทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : ครสภาลาดพราว, 2551. พมพนธ เดชะคปตและคณะ. ชดกจกรรมพฒนาความคดเสรมสรางสมรรถนะส าคญและ คณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน วทยาศาสตร ม.3 เลม 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพบรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จ ากด, 2558. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. คมอคร รายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 3 กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค, 2554. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. หนงสอเรยนรายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 3 กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค, 2554. โรงเรยนนวมนทราชนทศ เตรยมอดมศกษาพฒนาการ. ใบงานท 1

เรอง การเคลอนทของสงมชวตชนต า. สบคนเมอวนท 9 สงหาคม 2559. http://km.nmrtup.ac.th/files/12051811112536455_12072220203827.pdf

Reece, J. B., & Campbell, N. A. Campbell biology. (11th ed.). Boston: Benjamin Cummings Pearson, 2011.

บรรณานกรม


Education

เล่มที่ 3 การเคลื่อนที่ของสัตว์มีกระดูกสันหลัง