ห น า | 1

หนงสอเรยนสาระความรพนฐาน

รายวชาภาษาไทย (พท31001)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2554)

หามจาหนาย

หนงสอเรยนเลมน จดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

2 | ห น า

หนงสอเรยนสาระความรพนฐาน

รายวชาภาษาไทย (พท31001)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2554

เอกสารทางวชาการหมายเลข 3 /2555

ห น า | 3

4 | ห น า

สารบญ หนา

คานา

คาแนะนาการใชหนงสอเรยน

โครงสรางรายวชา

บทท 1 การฟง การด ...................................................................................................... 9

เรองท 1 การเลอกสอในการฟงและด ............................................................ 10

เรองท 2 การวเคราะห วจารณเรองทฟงและด .............................................. 14

เรองท 3 มารยาทในการฟงและด .................................................................. 20

บทท 2 การพด ........................................................................................................ 23

เรองท 1 มารยาทในการพด ........................................................................... 24

เรองท 2 ลกษณะการพดทด ........................................................................... 25

เรองท 3 การพดในโอกาสตางๆ .................................................................... 26

บทท 3 การอาน ........................................................................................................ 50

เรองท 1 ความสาคญของการอาน ................................................................. 51

เรองท 2 การวจารญาณในการอาน ................................................................ 52

เรองท 3 การอานแปลความ ตความ การขยายภาพ

จบใจความหรอสรปความ ............................................................... 54

เรองท 4 วรรณคด .......................................................................................... 61

เรองท 5 หลกการวจารณวรรณกรรม ............................................................ 67

เรองท 6 ภาษาถน .......................................................................................... 72

เรองท 7 สานวน สภาษต .............................................................................. 75

เรองท 8 วรรณกรรมทองถน ......................................................................... 76

บทท 4 การเขยน ........................................................................................................ 81

เรองท 1 หลกการเขยน .................................................................................. 82

เรองท 2 หลกการแตงคาประพนธ ............................................................... 102

เรองท 3 มารยาทและนสยรกการเขยน ........................................................ 112

ห น า | 5

บทท 5 หลกการใชภาษา ............................................................................................. 115

เรองท 1 ธรรมชาตของภาษา ....................................................................... 116

เรองท 2 ถอยคาสานวน สภาษต คาพงเพย ................................................ 131

เรองท 3 การใชพจนานกรมและสารานกรม ............................................... 135

เรองท 4 คาราชาศพท .................................................................................. 141

บทท 6 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ ........................................................ 146

เรองท 1 คณคาของภาษาไทย ....................................................................... 147

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองการประกอบอาชพ ............................................. 148

เรองท 3 การเพมพนความรและประสบการณทางดานภาษาไทย

เพอการประกอบอาชพ................................................................... 160

เฉลยแบบฝกหด ............................................................................................................

บรรณานกรม ............................................................................................................ 162

คณะผจดทา ...................................................................................................... 163

6 | ห น า

คาแนะนาในการใชหนงสอเรยน หนงสอเรยนสาระความรพนฐาน รายวชาภาษาไทย พท31001 ระดบมธยมศกษาตอนปลาย เป

นหนงสอเรยนทจดทาขน สาหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระความรพนฐาน รายวชาภาษาไทย พท 31001 ระดบมธยมศกษา

ตอนปลายผเรยนควรปฏบตดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวขาใหเขาใจในหวขอและสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และ

ขอบขายเนอหาของรายวชานนๆ โดยละเอยด

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด ทากจกรรม แลวตรวจสอบกบแนวตอบ

กจกรรม ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจในเนอหานนใหมใหเขาใจ กอนทจะศกษา

เรองตอๆ ไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหาใน

เรองนนๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหา แตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบ

ครและเพอนๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. หนงสอเรยนเลมนม 6 บท

บทท 1 การฟง การด

บทท 2 การพด

บทท 3 การอาน

บทท 4 การเขยน

บทท 5 หลกการใชภาษา

บทท 6 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

ห น า | 7

โครงสรางรายวชาภาษาไทย (พท๓๑๐๐๑)

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย สาระสาคญ

1. การอานทกษะทางภาษาทสาคญ เพราะชวยใหสามารถรบรขาวสารและเหตการณตางๆ ของ

สงคม ทาใหปรบตวไดกบความเจรญกาวหนาทางวทยาการตางๆ สามารถวเคราะห วจารณ และนา

ความรไปใชในชวตประจาวน

2. การเขยนเปนการสอสารทจดระบบความคด การเลอกประเดน การเลอกสรรถอยคาเพอถา

ยทอดเปนตวอกษรในการสอความร ความคด ประสบการณ อารมณ ความรสก จากผเขยนไปยง

ผอาน

3. การฟง การด และการพด เปนทกษะทสาคญของการสอสารในการดาเนนชวตประจาวนจง

จาเปนตองเขาใจหลกการเบองตน และตองคานงถงมารยาทในการฟง การดและการพดดวย

4. การใชภาษาไทยใหถกตองตามหลกภาษา ทาใหเกดความภาคภมใจในภมปญญา ของคน

ไทยจงตระหนกถงความสาคญของภาษาและตองอนรกษภาษาไทยไวเปนสมบตของชาตสบตอไป

5. การใชทกษะทางภาษาไทยในการแสวงหาความร การเขาใจระดบของภาษาสามารถใชคาพด

และเขยนไดด ทาใหเกดประโยชนตอตนเองและสวนรวม

6. วรรณคดไทยเปนมรดกของภาษาและวฒนธรรมทมคณคา เปนมรดกทางปญญาของคนไทย

แสดงถงความรงเรองของวฒนธรรมทางภาษา เปนการเชดชความเปนอารยะของชาต

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอศกษาชดวชาแลว ผเรยนสามารถ

1. จบใจความสาคญ และเลาเรองได ตความได อานในใจและอานออกเสยง วเคราะห วจารณ

ประเมนคาได เลอกหนงสอและสารสนเทศไดและมมารยาทในการอานและมนสยรกการอาน

2. อธบายการเขยนเบองตนได เขยนเรยงความ ยอความ เขยนจดหมาย เขยนโตแยง เขยน

รายงาน เขยนคาขวญ เขยนประกาศ เขยนเชญชวน กรอกแบบรายการ แตงคาประพนธ บอกคณค

าของถอยคาภาษาและสามารถเลอกใชถอยคาในการประพนธ เขยนอางอง เขยนเลขไทยไดถกตองสวย

งาม

8 | ห น า

3. บอกหลกเบองตน และจดมงหมายของการฟง การดและการพดได และสามารถ

พดในโอกาสตางๆ ได

4. บอกลกษณะสาคญของภาษาและการใชภาษาในการสอการ ใชพจนานกรมและสารานกรม

ในชวตประจาวนได

5. บอกชนดและหนาทของคา ประโยค และนาไปใชไดถกตอง

6. ใชเครองหมายวรรคตอน อกษรยอ คาราชาศพท หลกการประชม การอภปราย การโตวาท

7. บอกความหมายของวรรณคดและวรรณกรรม องคประกอบและรปแบบลกษณะเดนของ

วรรณคดได

8. บอกความหมายของวรรณกรรมมขปาฐะ และวรรณกรรมลายลกษณได

9. บอกความหมายและลกษณะเดนของวรรณกรรมทองถน ประเภทรปแบบของวรรณกรรม

ไทยปจจบนได

10. อานวรรณคดและวรรณกรรม บอกแนวความคด คานยม คณคาหรอแสดงความคดเหนได

11. บอกลกษณะสาคญและคณคาของเพลงพนบาน และบทกลอมเดกพรอมทงรองเพลงพนบาน

และบทกลอมเดกได

ขอบขายเนอหา

บทท 1 การฟง การด

บทท 2 การพด

บทท 3 การอาน

บทท 4 การเขยน

บทท 5 หลกการใชภาษา

บทท 6 วรรณคดและวรรณกรรม

บทท 7 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

ห น า | 9

บทท 1 การฟง การด

สาระสาคญ

การฟงและดสารประเภทตางๆ อยางถกวธมวจารณญาณ และพดแสดงความร ความคด ความร

สกในโอกาสตางๆ อยางเหมาะสมจะทาใหไดรบความร ความเขาใจ นาไปใชประโยชนในชวตประจาวน

ได

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอศกษาบทจบ แลวคาดหวงวาผเรยนจะสามารถ

1. นาความรไปเปนขอมลในการตดสนใจเลอกสอในการฟงและด

2. แสดงความคดเหน วเคราะห วจารณ เรองทฟงและดได

3. มมารยาทในการฟง การด และการพด และสรปสาระสาคญของเรองทฟง

และดได

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 การเลอกสอในการฟงและด

เรองท 2 การวเคราะห วจารณ เรองทฟง และด

เรองท 3 มารยาทในการฟงและด

10 | ห น า

เรองท 1 การเลอกสอในการฟงและด

สงคมปจจบนชองทางการนาเสนอขอมลใหดและฟงจะมมากมาย ดงนนผเรยนควรรจกเลอกท

จะดและฟง เมอไดรบรขอมลแลว การรจกวเคราะห วจารณ เพอนาไปใชในทางสรางสรรค เปนสงจาเป

นเพราะผลทตามมาจากการดและฟงจะเปนผลบวกหรอลบแกสงคม กขนอยกบการนาไปใช นนคอผล

ดจะเกดแกสงคมกเมอผดและฟงนาผลทไดนนไปใชอยางสรางสรรค หรอในปจจบนจะมสานวนทใช

กนอยางแพรหลายวาคดบวก

เมอรจกหลกในการฟงและดแลว ควรจะรจกประเภทเพอแยกแยะในการนาไปใชประโยชน ซง

อาจสรปประเภทการแยกแยะประเภทของสอในการนาไปใชประโยชน มดงน

1. สอโฆษณา สอประเภทนผฟงตองรจดมงหมาย เพราะสวนใหญจะเปนการสอใหคลอยตาม

อาจไมสมเหตสมผล ผฟงตองพจารณาไตรตรองกอนซอหรอกอนตดสนใจ

2. สอเพอความบนเทง เชน เพลง, เรองเลา ซงอาจมการแสดงประกอบดวย เชน นทาน นยาย

หรอสอประเภทละคร สอเหลานผรบสารตองระมดระวง ใชวจารณญาณประกอบการตดสนใจกอนทจะ

ซอหรอทาตาม ปจจบนรายการโทรทศนจะมการแนะนาวาแตละรายการเหมาะกบกลมเปาหมายใด

เพราะเชอกนวาถาผใดขาดความคดในเชงสรางสรรคแลว สอบนเทงอาจสงผลรายตอสงคมได เชน ผดเอา

ตวอยางการจ, ปลน, การขมขนกระทาชาเรา และแมแตการฆาตวตาย โดยเอาอยางจากละครทดกเคยมมา

แลว

3. ขาวสาร สอประเภทนผรบสารตองมความพรอมพอสมควร เพราะควรตองรจกแหลงขาว ผ

นาเสนอขาว การจบประเดน ความมเหตมผล รจกเปรยบเทยบเนอหาจากทมาของขาวหลายๆ แหง เปนต

น

4. ปาฐกฐา เนอหาประเภทนผรบสารตองฟงอยางมสมาธเพอจบประเดนสาคญใหได และกอน

ตดสนใจเชอหรอนาขอมลสวนใดไปใชประโยชนตองมความรพนฐานในเรองนนๆ อยบาง

5. สนทรพจน สอประเภทนสวนใหญจะไมยาว และมใจความทเขาใจงาย ชดเจน แตผฟงจะต

องรจกกลนกรองสงทดไปเปนแนวทางในการปฏบต

หลกการฟงและดอยางสรางสรรค

1. ตองเขาใจความหมาย หลกเบองตนจองการจบใจความของสารทฟงและดนน ตองเขา

ใจความหมายของคา สานวนประโยคและขอความทบรรยายหรออธบาย

2. ตองเขาใจลกษณะของขอความ ขอความแตละขอความตองมใจความสาคญของเรองและ

ใจความสาคญของเรองจะอยทประโยคสาคญ ซงเรยกวา ประโยคใจความ ประโยคใจความจะปรากฏอย

ในตอนใดตอนหนงของขอความ โดยปกตจะปรากฏอยในตอนตน ตอนกลาง และตอนทาย หรออย

ห น า | 11

ตอนตนและตอนทายของขอความผรบสารตองรจกสงเกต และเขาใจการปรากฏของประโยคใจความใน

ตอนตางๆ ของขอความ จงจะชวยใหจบใจความไดดยงขน

3. ตองเขาใจในลกษณะประโยคใจความ ประโยคใจความ คอขอความทเปนความคดหลก ซง

มกจะมเนอหาตรงกบหวขอเรอง เชน เรอง “สนข” ความคดหลกคอ สนขเปนสตวเลยงทรกเจาของ แต

การฟงเรองราวจากการพดบางทไมมหวขอ แตจะพดตามลาดบของเนอหา ดงนนการจบใจความสาคญต

องฟงใหตลอดเรองแลวจบใจความวา พดถงเรองอะไร คอจบประเดนหวเรอง และเรองเปนอยางไรคอ

สาระสาคญหรอใจความสาคญของเรองนนเอง

4. ตองรจกประเภทของสาร สารทฟงและดมหลายประเภท ตองรจกและแยกประเภทสรปของ

สารไดวา เปนสารประเภทขอเทจจรง ขอคดเหนหรอเปนคาทกทายปราศรย ขาว ละคร สารคด จะได

ประเดนหรอใจความสาคญไดงาย

5. ตองตความในสารไดตรงตามเจตนาของผสงสาร ผสงสารมเจตนาทจะสงสารตางๆ กบบาง

คนตองการใหความร บางคนตองการโนมนาวใจ และบางคนอาจจะตองการสงสารเพอสอความหมาย

อนๆ ผฟงและดตองจบเจตนาใหได เพอจะไดจบสารและใจความสาคญได

6. ตงใจฟงและดใหตลอดเรอง พยายามทาความเขาใจใหตลอดเรอง ยงเรองยาวสลบ

ซบซอนยงตองตงใจเปนพเศษและพยายามจบประเดนหวเรอง กรยาอาการ ภาพและเครองหมายอนๆ ด

วยความตงใจ

7. สรปใจความสาคญ ขนสดทายของการฟงและดเพอจบใจความสาคญกคอสรปใหไดวา เรอง

อะไร ใคร ทาอะไร ทไหน เมอไร อยางไรและทาไม หรอบางเรองอาจจะสรปไดไมครบทงหมดทงน

ยอมขนกบสารทฟงจะมใจความสาคญครบถวนมากนอยเพยงใด

วจารณญาณในการฟงและด

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานไดใหความหมายของ วจารณญาณไววาปญญาทสามารถร

หรอใหเหตผลทถกตอง คานมาจากคาวา วจารณ ซงแปลวา การคดใครครวญโดยใชเหตผลและคาวา

ญาณ ซงแปลวาปญญาหรอ ความรในชนสง

วจารณญาณในการฟงและด คอการรบสารใหเขาใจเนอหาสาระโดยอาศยความร ความคด

เหตผล และประสบการณประกอบการใชปญญาคดใครครวญแลวสามารถนาไปใชไดอยางเหมาะสม

การฟงและดใหเกดวจารณญาณนนมขนตอนในการพฒนาเปนลาดบบางทกอาจเปนไปอยาง

รวดเรว บางทกตองอาศยเวลา ทงนยอมขนอยกบพนฐานความร ประสบการณของบคคลและ

ความยงยากซบซอนของเรองหรอสารทฟง

ขนตอนการฟงและดอยางมวจารณญาณมดงน

12 | ห น า

1. ฟงและดใหเขาใจเรอง เมอฟงเรองใดกตามผฟงจะตองตงใจฟงเรองนนใหเขาใจตลอดเรอง

ใหรวาเนอเรองเปนอยางไร มสาระสาคญอะไรบาง พยายามทาความเขาใจรายละเอยดทงหมด

2. วเคราะหเรอง จะตองพจารณาวาเปนเรองประเภทใด เปนขาว บทความ เรองสน นทาน

นยาย บทสนทนา สารคด ละคร และเปนรอยแกวหรอรอยกรอง เปนเรองจรงหรอแตงขน ตองวเคราะห

ลกษณะของตวละคร และกลวธในการเสนอสารของผสงสารใหเขาใจ

3. วนจฉยเรอง คอการพจารณาเรองทฟงวาเปนขอเทจจรง ความรสกความคดเหนและผส

งสารหรอผพดผแสดงมเจตนาอยางไรในการพดการแสดง อาจจะมเจตนาทจะโนมนาวใจหรอแสดง

ความคดเหน เปนเรองทมเหตมผล มหลกฐานนาเชอถอหรอไมและมคณคา มประโยชนเพยงใด

สารทใหความร

สารทใหความรบางครงกเขาใจงาย แตบางครงทเปนเรองสลบซบซอนกจะเขาใจยาก ตองใชการ

พนจพเคราะหอยางลกซง ทงนยอมขนกบเรองทเขาใจงายหรอเขาใจยาก ผรบมพนฐานในเรองทฟงเพยง

ใด ถาเปนขาวหรอบทความเกยวกบเกษตรกรผมอาชพเกษตรยอมเขาใจงาย ถาเปนเรองเกยวกบธรกจนก

ธรกจกจะไดเขาใจงายกวาผมอาชพเกษตร และผพดหรอผสงสารกมสวนสาคญ ถามความรในเรองนน

เปนอยางดรวธพดนาเสนอผฟงกจะเขาใจไดงาย

ขอแนะนาในการฟงและดทใหความรโดยใชวจารณญาณมดงน 1.

เมอไดรบสารทใหความรเรองใดตองพจารณาวาเรองนนมคณคาหรอมประโยชนควรแกการใช

วจารณญาณมากนอยเพยงใด

2. ถาเรองทตองใชวจารณญาณไมวาจะเปนขาว บทความ สารคด ขาว หรอความรเรองใดกตาม

ตองฟงดวยความตงใจจบประเดนสาคญใหได ตองตความหรอพนจพจารณาวา ผสงสารตองการสงสาร

ถงผรบคออะไร และตรวจสอบหรอเปรยบเทยบกบเพอน ๆ ทฟงรวมกนมาวาพจารณาไดตรงกนหรอไม

อยางไร หากเหนวาการฟงและดของเราตางจากเพอน ดอยกวาเพอน จะไดปรบปรงแกไขใหการฟง

พฒนาขนมประสทธภาพตอไป

3. ฝกการแยกแยะขอเทจจรง ขอคดเหน เจตคตของผพดหรอแสดงทมตอเรองทพดหรอแสดง

และฝกพจารณาตดสนใจวาสารทฟงและดนนเชอถอไดหรอไม และเชอถอไดมากนอยเพยงใด

4. ขณะทฟงควรบนทกสาระสาคญของเรอง ตลอดทงประเดนการอภปรายไวเพอนาไปใช

5. ประเมนสารทใหความรวา มความสาคญมคณคาและประโยชนมากนอยเพยงใด มแงคด

อะไรบาง และผสงสารมกลวธในการถายทอดทดนาสนใจอยางไร

6. นาขอคด ความรและกลวธตางๆ ทไดจากการฟงไปใช ในการดาเนนชวตประจาวน

การประกอบอาชพและพฒนาคณภาพชวต พฒนาชมชนและสงคมไดอยางเหมาะสม

ห น า | 13

สารทโนมนาวใจ

สารทโนมนาวใจเปนสารทเราพบเหนประจาจากสอมวลชน จากการบอกเลาจากปากหนงไปส

ปากหนง ซงผสงสารอาจจะมจดมงหมายหลายอยางทงทด และไมด มประโยชนหรอใหโทษ จดมงหมาย

ทใหประโยชนกคอ โนมนาวใจใหรกชาตบานเมอง ใหใชจายอยางประหยด ใหรกษาสงแวดลอม ให

รกษาสาธารณสมบตและประพฤตแตสงทดงาม ในทางตรงขามผสงสารอาจจะมจดมงหมายใหเกดความ

เสยหาย มงหมายทจะโฆษณาชวนเชอหรอปลกปน ยยงใหเกดการแตกแยก ดงนนจงตองมวจารณญาณ

คดพจารณาใหดวาสารนนเปนไปในทางใด

การใชวจารณญาณสารโนมนาวใจ ควรปฏบตดงน

1. สารนนเรยกรองความสนใจมากนอยเพยงใด หรอสรางความเชอถอของผ พดมากนอย

เพยงใด

2. สารทนามาเสนอนน สนองความตองการพนฐานของผฟงและดอยางไรทาใหเกดความ

ปรารถนาหรอความวาวนขนในใจมากนอยเพยงใด

3. สารไดเสนอแนวทางทสนองความตองการของผฟงและดหรอมสงใดแสดงความเหนวาหาก

ผฟงและดยอมรบขอเสนอนนแลวจะไดรบประโยชนอะไร

4. สารทนามาเสนอนนเราใจใหเชอถอเกยวกบสงใด และตองการใหคดหรอปฏบตอยางไร

ตอไป

5. ภาษาทใชในการโนมนาวใจนนมลกษณะทาใหผฟงเกดอารมณอยางไรบาง

สารทจรรโลงใจ

ความจรรโลงใจ อาจไดจากเพลง ละคร ภาพยนตร คาประพนธ สนทรพจน บทความบางชนด

คาปราศรย พระธรรมเทศนา โอวาท ฯลฯ เมอไดรบสารดงกลาวแลวจะเกดความรสกสบายใจ สขใจ

คลายเครยด เกดจนตนาการ มองเหนภาพและเกดความซาบซง สารจรรโลงใจจะชวยยกระดบจตใจมนษย

ใหสงขนประณตขน ในการฝกใหมวจารณญาณในสารประเภทนควรปฏบตดงน

1. ฟงและดดวยความตงใจ แตไมเครงเครยด ทาใจใหสบาย

2. ทาความเขาใจในเนอหาทสาคญ ใชจนตนาการไปตามจดประสงคของสารนน

3. ตองพจารณาวาสงทฟงและดใหความจรรโลงในดานใด อยางไรและมากนอยเพยงใด หาก

เรองนนตองอาศยเหตผล ตองพจารณาวาสมเหตสมผลหรอไม

4. พจารณาภาษาและการแสดง เหมาะสมกบรปแบบเนอหาและผรบสารหรอไมเพยงใด

14 | ห น า

เรองท 2 การวเคราะหวจารณเรองทฟงและด

ความหมายของการวเคราะห การวนจและการวจารณ

การวเคราะห หมายถง การทผฟงและผดรบสารแลวพจารณาองคประกอบออกเปนสวนๆ

นามาแยกประเภท ลกษณะ สาระสาคญของสาร กลวธการเสนอและเจตนาของผสงสาร

การวนจ หมายถง การพจารณาสารดวยความเอาใจใส ฟงและดอยางไตรตรองพจารณาหา

เหตผลแยกแยะขอดขอเสย คณคาของสาร ตความหมายและพจารณาสานวน ภาษา ตลอดจนนาเสยงและ

การแสดงของผสงสาร พยายามทาความเขาใจความหมายทแทจรงเพอใหไดประโยชนตามวตถประสงค

ของผวนจ

การวจารณ หมายถง การพจารณาเทคนคหรอกลวธทแสดงออกมานน ใหเหนวา นาคด นาสนใจ

นาตดตาม มชนเชงยอกยอนหรอตรงไปตรงมา องคประกอบใดมคณคานาชมเชย องคประกอบใดนาทวง

ตงหรอบกพรองอยางไร การวจารณสงใดกตามจงตองใชความรมเหตมผล มหลกเกณฑและมความ

รอบคอบดวย

ตามปกตแลว เมอจะวจารณสงใด จะตองผานขนตอนและกระบวนการของการวเคราะหสาร

วนจสาร และประเมนคาสาร ใหชดเจนเสยกอนแลว จงวจารณแสดงความเหน ออกมาอยางมเหตมผลให

นาคด นาฟงและเปนคาวจารณทเชอถอได

การวจารณ ทรบฟงมากเชนเดยวกน ตองผานการวเคราะห วนจ และประเมนคาสารนนมากอน

และการวจารณแสดงความคดเหนทจะทาไดอยางมเหตมผลนาเชอถอนน ผรบสารจะตองรหลกเกณฑ

การวจารณแสดงความคดเหนตามชนดของสาร เพราะสารแตละชนด ยอมมองคประกอบเฉพาะตว เชน

ถาเปนขาวตองพจารณาความถกตองตามความเปนจรง แตถาเปนละครจะดความสมจรง และพจารณา

โครงเรอง เนอเรอง ฉาก ตวละคร ภาษาทใช บทบาทการแสดง ฯลฯ นอกจากรหลกเกณฑแลวจะตอง

อาศยการฝกฝนบอยๆ และอานตวอยางงานวจารณของผอนทเชยวชาญใหมาก กจะชวยใหการวจารณด

มเหตผลและนาเชอถอ

หลกการวจารณและแสดงความคดเหนสารประเภทตางๆ

สารทไดรบจากการฟงมมากมาย แตทไดรบเปนประจาในชวตประจาวนไดแก

ห น า | 15

1. ขาวและสารประชาสมพนธ

2. ละคร

3. การสนทนา คาสมภาษณบคคล

4. คาปราศรย คาบรรยาย คากลาวอภปราย คาใหโอวาท

5. งานประพนธรอยกรองประเภทตางๆ

หลกเกณฑการวจารณสารทไดรบตามชนดของสาร

1. ขาวและสารประชาสมพนธ สารประเภทนผรบสารจะไดรบจากวทย โทรทศน ซงจะ

เสนอขาวจากหนวยงานประชาสมพนธของภาครฐและเอกชน รปแบบของการเสนอขาว

โดยทวไปจะประกอบดวย หวขอขาว เนอและสรปขาว โดยจะเรมตนดวย หวขอขาวทสาคญแลวถงจะ

เสนอรายละเอยดของขาวและตอนทายกอนจบ จะสรปขาว หรอบางครงจะเสนอลกษณะการสรปขาว

ประจาสปดาหเปนรายการหนงโดยเฉพาะ สวนสารประชาสมพนธอาจมรปแบบทแปลกออกไปหลายรป

แบบ เชน เสนอสาระในรปแบบของขาว ประกาศแจงความหรอโฆษณาแบบตางๆ ในการวจารณ ควร

พจารณาตามหลกเกณฑ ดงน

1.1 แหลงขาวทมาของขาวและสารประชาสมพนธ ผวจารณจะตองดวาแหลงของขาวหรอ

สารประชาสมพนธนนมาจากไหนจากหนวยงานใด เปนหนวยงานของรฐหรอเอกชนหนวยงานหรอ

สถาบนนนนาเชอถอมากนอยเพยงใด

1.2 เนอหาของขาวและสารประชาสมพนธ ผรบสารตองพจารณาวา สารนนมเนอหาสม

บรณหรอไม คอเมอถามดวยคาถามวา ใคร ทาอะไร ทไหน เมอไร อยางไรแลวผฟงสามารถหาคาตอบได

ครบถวน และสามารถสรปสาระสาคญไดดวย

1.3 พจารณาทบทวนวาเนอหาของขาวและสารประชาสมพนธทนาเสนอเปนความจรง

ทงหมด หรอมการแสดงความรสก ความคดเหนของผสงสารแทรกมาดวย

1.4 พจารณาภาษาทใชทงความถกตองของการใชภาษา ศลปภาษาและดานวรรณศลป

2. ละคร ภาพยนตร สารประเภทละครจะฟงไดจากละครวทย และโทรทศนเสยเปนสวนใหญ

สวนละครเวทนนมโอกาสไดดไดฟงนอยมาก ซงหลกการวจารณละครมแนวทางดงน

2.1 ดความสมจรงของผแสดงตามบทบาททไดรบวาใชนาเสยงสมจรงตามอารมณ ความร

สก ของตวละครนนๆ มากนอยเพยงใด

2.2 พจารณาโครงเรอง แกนของเรองวา มโครงเรองเปนอยางไร สรปสาระสาคญหรอแกน

ของเรองใหได

16 | ห น า

2.3 ฉากและตวละคร มฉากเหมาะสมสอดคลองกบเนอเรอง เหมาะสมกบบรรยากาศ และ

ตวละครแตละตวมลกษณะเดนหรอใหอะไรกบผฟง

2.4 ภาษาทใชถกตองเหมาะสมตามหลกการใชภาษา ศลปะภาษาและดานวรรณศลป

3. การสนทนาและคาสมภาษณบคคล การสนทนาและคาสมภาษณบคคลในวทยและโทรทศน

เปนสารทไดฟงกนเปนประจา ผรวมสนทนาและใหสมภาษณกเปนคนหลากหลายระดบและอาชพ การ

สนทนาและ การวเคราะหมหลกในการพจารณา ดงน

3.1 การสนทนาในชวตประจาวน

ก. การทสนทนา มนเปนเรองอะไรและมสาระสาคญวาอยางไร

ข. สาระสาคญของการสนทนาทสรปไดเปนความจรงและนาเชอถอเพยงใด

ค. ผรวมสนทนามความรและมความสนใจในเรองทสนทนามากนอยเพยงใด

ง. ภาษาทใชในการสนทนามความถกตอง ตามหลกการใชภาษามความเหมาะสมและ

สละสลวยทาใหเขาใจเรองไดชดเจนเพยงใด ทงนาเสยงและลลาการพดแฝงเจตนาของผพดและนาฟงหรอ

ไม

3.2 คาสมภาษณบคคล

มหลกเกณฑการพจารณาและวจารณดงน

ก. ผสมภาษณเปนผมความรและประสบการณในเรองทสมภาษณมากนอยเพยงใด

เพราะผสมภาษณทมความรและประสบการณในเรองทจะสมภาษณเปนอยางดจะถามไดสาระเนอเรองด

จงตองดความเหมาะสมของผสมภาษณกบเรองทสมภาษณดวย

ข. ผใหการสมภาษณเหมาะสมหรอไม โดยพจารณาจากวฒ ฐานะ หนาท อาชพและ

พจารณาจากคาตอบทใหสมภาษณวามเนอหาสาระและตอบโตตรงประเดนคาถามหรอไมอยางไร

ค. สาระของคาถามและคาตอบในแตละขอตรงประเดนหรอไม มสาระเปนประโยชน

ตอสงคมมากนอยเพยงใด

ง. ลกษณะของการสมภาษณ เปนการสมภาษณทางวชาการ หรอการสมภาษณเพอ

ความบนเทง เพราะถาเปนการสมภาษณทางวชาการยอมจะตองใชหลกเกณฑในการพจารณาครบถวน

แตหากเปนการสมภาษณเพอความบนเทงนนงายตอการวจารณวาดหรอไมด เพราะใชสามญสานกและ

ประสบการณพจารณากเพยงพอแลว

จ. ภาษาทใชเขาใจงายชดเจน เหมาะสมเพยงใด ผสมภาษณและผใหสมภาษณมความ

จรงใจในการถามและการตอบมากนอยเพยงใด

4. คาปราศรย คาบรรยาย คากลาวอภปราย คาใหโอวาท

ห น า | 17

4.1 คาปราศรย

มหลกเกณฑการพจารณาและวจารณดงน

ก. สาระสาคญเหมาะสมกบโอกาสทปราศรยหรอไม โดยพจารณาเนอหาสาระ เวลา

และโอกาสวาสอดคลองเหมาะสมกนหรอไม

ข. สาระสาคญและความคดเปนประโยชนตอผฟงหรอไม

ค. ผกลาวปราศรยใชภาษาไดดถกตอง เหมาะสมสละสลวย คมคายหรอไมอยางไร

4.2 คาบรรยายฃ

มหลกเกณฑการพจารณาและวจารณดงน

ก. หวขอและเนอเรองเหมาะสมกบสถานการณและผฟงมากนอยเพยงใด

ข. สาระสาคญของเรองทบรรยายมประโยชนตอผฟงและสงคมมสงใดทนาจะนาไปใช

ใหเกดประโยชน

ค. ผบรรยายมความรและประสบการณ ในเรองทบรรยายมากนอยเพยงใด มความนา

เชอถอหรอไม

ง. ภาษาทใชในการบรรยาย ถกตองตามหลกการใชภาษา เขาใจงายชดเจนหรอไม

4.3 คากลาวอภปราย

การอภปรายเปนวธการระดมความคดเหนและแนวทางในการแกปญหา ซงเราจะไดฟ

งกนเปนประจาโดยเฉพาะจากรายการโทรทศน การวเคราะหวจารณควรพจารณาโดยใชหลกการ

ก. ประเดนปญหาทจะอภปราย ขอบขายของปญหาเปนอยางไร มขอบกพรอง

อยางไร

ข. ประเดนปญหาทนามาอภปราย นาสนใจมากนอยเพยงใดและมความสอดคลอง

เหมาะสมกบสถานการณ หรอไม

ค. ผอภปรายมคณวฒ ประสบการณมสวนเกยวของกบประเดนอภปรายอยางไร และม

ความนาเชอถอมากนอยเพยงใด

ง. ผอภปรายไดศกษาคนควาและรวบรวมขอมลความรมาชแจงประกอบไดมากนอย

เพยงพอเหมาะสมและนาเชอถอหรอไม

จ. ผอภปรายรบฟงความคดเหนของผรวมอภปรายหรอไม มการผกขาดความคดและ

การพดเพยงคนเดยวหรอไม

ฉ. ผอภปรายใหขอคดและแนวทางอยางมเหตผลมขอมลหลกฐานหรอไม ใชอารมณ

ในการพดอภปรายหรอไม

ช. ภาษาทใชในการอภปรายถกตองตามหลกการใชภาษา กระชบรดกม ชดเจน

เขาใจงาย

18 | ห น า

ซ. ผฟงอภปรายไดศกษารายละเอยดตามหวขออภปรายมาลวงหนาบางหรอไม หากม

การศกษามาลวงหนา จะทาใหวเคราะหวจารณได

4.4 คาใหโอวาท

มหลกเกณฑการพจารณาและวจารณ คอ

ก. ผใหโอวาทเปนใคร มคณวฒมหนาททจะใหโอวาทหรอไม

ข. สาระสาคญของเรองทใหโอวาทมอะไรใหขอคดเรองอะไร สอนอะไรมแนวทาง

ปฏบตอยางไร

ค. เรองทใหโอวาทมความถกตอง มเหตมผลสอดคลองตามหลกวชาการหรอไม

นาเชอถอเพยงใด

ง. มเทคนคและกลวธในการพดโนมนาวจตใจของผฟงและมการอางอง คาคม สานวน

สภาษต หรอยกเรอง ยกเหตการณมาประกอบอยางไรบาง

จ. ใชภาษาไดด ถกตองสละสลวย คมคาย ไพเราะ ประทบใจตอนไหนบาง

สรป

1. วจารณญาณในการฟงและด หมายถงการรบสารใหเขาใจตลอดเรองแลวใชปญญาคด

ไตรตรอง โดยอาศยความร ความคด เหตผล และประสบการณเดม แลวสามารถนาสาระตางๆ ไปใชใน

การดาเนนชวตไดอยางเหมาะสม โดยมขนตอนดงน

1.1 ฟงและดใหเขาใจตลอดเรองกอน

1.2 วเคราะหเรอง วาเปนเรองประเภทใด ลกษณะของเรองและตวละครเปนอยางไร ม

กลวธในการเสนอเรองอยางไร

1.3 วนจฉย พจารณาเรองทฟงเปนขอเทจจรง ความคดเหน เจตนาของผเสนอเปนอยางไร

มเหตผลนาเชอถอหรอไม

1.4 การประเมนคาของเรองเมอผานขนตอน 1 – 3 แลว กประมาณวาเรองหรอสารนนด

หรอไมด มอะไรทจะนาไปใชใหเปนประโยชนได

1.5 การนาไปใชประโยชนเมอผานขนตอนท 1 – 4 แลว ขนสดทายคอ นาคณคาของเรองท

ฟงและดไปใชไดเหมาะสมกบกาลเทศะและบคคล

2. การวเคราะห หมายถงการแยกแยะประเภท ลกษณะ สาระสาคญและการนาเสนอพรอมทง

เจตนาของผพดหรอผเสนอ

การวนจ หมายถงการพจารณาเรองอยางไตรตรอง หาเหตผลขอดขอเสย และคณคาของสาร

ห น า | 19

การวจารณ หมายถง การพจารณาอยางมหลกเกณฑในเรองทฟงและด วามอะไรนาคดนาสน

ใจนาตดตาม นาชมเชย นาชนชมและมอะไรบกพรองบาง

การวจารณสารหรอเรองทไดฟงและด เมอไดวนจวเคราะหและใชวจารณญาณในการฟงและด

เรองหรอสารทไดรบแลวกนาผลมารายงานบอกกลาวแสดงความคดเหนตอสงนน อยางมเหตผล ม

หลกฐานประกอบ และเปนสงสรางสรรค

3. หลกการฟงและดทด

ผเรยนรไดเรยนรวธการฟงและดมาแลวหลายประการ ควรจะไดรบรถงวธการปฏบตตนใน

การเปนผฟงและดทดดวย ตามหลกการดงน

1. ฟงและดใหตรงตามความมงหมาย การฟงแตละครงจะตองมจดมงหมายในการฟงและด

ซ ง อา จจะ ม จดม ง หม า ย อ ย า ง ใ ดอย า ง ห นง โ ดย เฉ พ า ะ หรอม จด ม ง หม า ย หล า ย อย า ง

พรอมกนกได จะตองเลอกฟงและดใหตรงกบจดมงหมายทไดตงไวและพยายามทจะใหการฟงและดแต

ละครงไดรบผลตามจดมงหมายทกาหนด

2. มความพรอมในการฟงและด การฟงและดจะไดผลจะตองมความพรอมทงรางกายจตใจ

และสตปญญา คอตองมสขภาพดทงรางกาย และจตใจไมเหนดเหนอยไมเจบปวยและไมมจตใจเศร

าหมอง กระวนกระวายการฟงและดจงจะไดผลด และตองมพนฐานความรในเรองนนดพอสมควร หาก

ไมมพนฐานทางความร สตปญญากยอมจะฟงและดไมรเรองและไมเขาใจ

3. มสมาธในการฟงและด ถาหากไมมสมาธ ขาดความตงใจยอมจะฟงและดไมรเรอง การรบร

และเขาใจจะไมเกด ดงนนจะตองมความสนใจ มความตงใจและมสมาธในการฟงและด

4. มความกระตอรอรน ผทมองเหนคณคาและประโยชนของเรองนนมความพรอมทจะรบร

และทาความเขาใจจากการฟงและดนน ยอมมประสทธภาพในการฟงและดสง

5. ฟงและดโดยไมมอคต ในการฟงจะตองทาใจเปนกลางไมมอคตตอผพดตอเรองทพด หากไม

ชอบเรอง ไมศรทธาผพดกจะทาใหไมพรอมทจะรบรและเขาใจในเรองนน จะทาใหการฟงและการดไม

ประสบผลสาเรจ

6. การจดบนทกและสรปสาระสาคญ ในการฟงและดเพอความรมความจาเปนทตองบนทก

สรปสาระสาคญทจะนาไปใชนาไปปฏบต

คณสมบตของผฟงและดทด ควรปฏบตดงน

1. สามารถปฏบตตามหลกการฟงและดทดได โดยมจดมงหมาย มความพรอมในการฟงและด

มความตงใจและกระตอรอรน ไมมอคตและรจกสรปสาระสาคญของเรองทฟงและดนนได

2. มมารยาทในการฟงและด มารยาทในการฟงและดเปนสงทจะชวยสรางบรรยากาศทดในการ

ฟงและด เปนมารยาทของการอยรวมกนในสงคมอยางหนง หากผฟงและดไมมมารยาท การอยรวมกน

20 | ห น า

ในขณะทฟงและด ยอมไมปกตสข มบรรยากาศทไมเหมาะสมและไมเออตอความสาเรจ ตวอยางเชน

ขณะทฟงและดการบรรยายถามใครพดคยกนเสยงดงหรอกระทาการทสรางความไมสงบรบกวนผอน

บรรยากาศในการฟงและดนนยอมไมด เกดความราคาญตอเพอนทนงอยใกลจะไดรบการตาหนวาไมม

มารยาท ขาดสมบตผด แตถาเปนผมมารยาท ยอมไดรบการยกยองจากบคคลอนทาใหการรบสารดวย

การฟงและดประสบความสาเรจโดยงาย

3. รจกเลอกฟงและดในสงทเปนประโยชน การเลอกฟงและดในเรองทจะเปนประโยชนตอ

อาชพ ชวตความเปนอยและความรบผดชอบในสงคม แลวเลอกนาไปใชใหเกดประโยชนในการพฒนา

อาชพ พฒนาคณภาพชวตและพฒนาสงคม

เรองท 3 มารยาทในการฟงและด

การฟงและดจะสมฤทธผลนน ผฟงตองคานงถงมารยาทในสงคมดวย ยงเปนการฟงและดในท

สาธารณะยงตองรกษามารยาทอยางเครงครด เพราะมารยาทเปนเครองกากบพฤตกรรมของคนในสงคม

ควบคมใหคนในสงคมประพฤตตนใหเรยบรอยงดงาม อนแสดงถงความเปนผดและเปนคนทพฒนาแลว

การฟงและดในโอกาสตางๆ เปนพฤตกรรมทางสงคม ยกเวนการฟงและดจากสอตามลาพง แต

ในบางครงการฟงและดบทเรยนจากสอทางไกลกมการฟงและดกนเปนกลมรวมกบบคคลอนดวย จาเปน

ตองรกษามารยาท เพอมใหเปนการรบกวนสมาธของผอนการรกษามารยาทในขณะทฟงและดเปนการ

แสดงถงการมสมมาคารวะตอผพดหรอผแสดง หรอตอเพอนผฟงดวยกน ตอสถานทผมมารยาทยงจะได

รบยกยองวาเปนผมวฒนธรรมดงามอกดวย

มารยาทในการฟงและดในโอกาสตางๆ มดงน

1. การฟงและดเฉพาะหนาผใหญ

เมอฟงและดเฉพาะหนาผใหญไมวาจะอยแตลาพงหรอมผอนรวมอยดวยกตาม จะตองสารวม

กรยาอาการใหความสนใจดวยการสบตากบผพด ผทสอสารใหกนทราบ ถาเปนการสนทนาไมควรชงพด

กอนทคสนทนาจะพดจบ หรอถามปญหาขอสงสยจะถาม ควรใหผพดจบกระแสความกอนแลวจงถาม

หากมเพอนรวมฟงและดอยดวยตองไมกระทาการใดอนจะเปนการรบกวนผอน

2. การฟงและดในทประชม

ห น า | 21

การประชมจะมประธานในทประชมเปนผนาและควบคมใหการประชมดาเนนไปดวยด ผเขาร

วมประชมตองใหความเคารพตอประธาน ในขณะทผอนพด เราตองตงใจฟงและด หากมสาระสาคญก

อาจจดบนทกไวเพอจะไดนาไปปฏบต หรอเปนขอมลในการอภปรายแสดงความคดเหน ไมควรพด

กระซบกบคนขางเคยง ไมควรพดแซงขน หรอแสดงความไมพอใจใหเหน ควรฟงและดจนจบแลวจงให

สญญาณขออนญาตพดดวยการยกมอ หรอขออนญาต ไมควรทากจธระสวนตว และไมทาสงอนใดทจะ

เปนการรบกวนทประชม

3. การฟงและดในทสาธารณะ

การฟงและดในทสาธารณะเปนการฟงและดทมคนจานวนมากในสถานททเปนหองโถงกวาง

และในสถานททเปนลานกวาง อาจจะมหลงคาหรอไมมกได ขณะทฟงและดไมควรกระทาการใดๆ ทจะ

กอความราคาญ สรางความวนวายใหแกบคคลทชมหรอฟงรวมอยดวย ขอควรระวงมดงน

3.1 การฟงและดในโรงภาพยนตรหรอโรงละคร

3.1.1 รกษาความสงบ ไมใชเสยงพดคยและกระทาการใดๆ ทจะทาใหเรองรบกวนผ

อนและไมควรนาเดกเลกๆ ทไรเดยงสาเขาไปดหรอฟงดวยเพราะอาจจะรองหรอทาเสยงรบกวนผอนได

3.1.2 ไมควรนาอาหารของขบเคยว ของทมกลนแรงเขาไปในสถานทนน เพราะเวลา

แกหออาหาร รบประทานของขบเคยวกจะเกดเสยงดงรบกวนผอนและของทมกลนแรงกจะสงกลน

รบกวน ผอนดวย

3.1.3 ไมเดนเขาออกบอย เพราะในสถานทนนจะมด เวลาเดนอาจจะเหยยบหรอ

เบยดผรวมฟงดวย หากจาเปนควรเลอกทนงทสะดวกตอการเดนเขาออก เชน นงใกลทางเดน เปนตน

3.1.4 ไมควรแสดงกรยาอาการทไมเหมาะไมควรระหวางเพอนตางเพศในโรง

มหรสพ เพราะเปนเรองสวนบคคลขดตอวฒนธรรมประเพณไทย ไมควรแสดงกรยาอาการดงกลาวในท

สาธารณะ

3.1.5 ไมควรสงเสยงดงเกนไปเมอชอบใจเปนพเศษในเรองทดหรอฟง เชน ถงตอนท

ชอบใจเปนพเศษกจะหวเราะเสยงดง ปรบมอหรอเปาปาก ซงจะเปนการสรางความราคาญและรบกวนผ

อน

3.2 การฟงในลานกวาง สวนใหญจะเปนการชมดนตรและการแสดงทเปนลกษณะ

มหกรรมบนเทง ควรปฏบตดงน

3.2.1 อยาสงเสยงดงจนเกนไป จะทาใหเปนทรบกวนผรวมชม หากถกใจเปนพเศษ

กควรดจงหวะอนควรไมทาเกนพอด

3.2.2 ไมแสดงอาการกรยาทไมสมควร เช น การโยกตว การเตนและ

แสดงทาทางตางๆ เกนพอด

22 | ห น า

3.2.3 ไมดมของมนเมาเขาไปชมการแสดงหรอไมนาไปดมขณะชม

3.2.4 ไมควรแสดงกรยาทไมเหมาะสมกบเพอนตางเพศหรอเพศตรงขามเพราะขดต

อวฒนธรรมไทย และอาจผดกฎหมายดวย

3.2.5 ควรยนหรอนงใหเรยบรอยไมควรเดนไปเดนมาโดยไมจาเปนเพราะจะทา

ความ วนวายใหบคคลอน

สรป มารยาทในการฟงและดได ดงน

1. ฟงและดดวยความตงใจ ตามองดผพดไมแสดงออกดวยอาการใดๆ ทบอกถงความไมสนใจ

2. ไมทาความราคาญแกผอนทฟงและดดวย

3. ไมแสดงกรยาไมเหมาะสมใดๆ เชน โห ฮา ฯลฯ

4. ถาจะแสดงความคดเหนหรอถามปญหาขอของใจ ควรจะขออนญาตกอนหรอเมอทประชม

เปดโอกาสใหถามและแสดงความคดเหน

5. ไมควรเดนเขาหรอเดนออกขณะทผพดกาลงพดหรอกาลงแสดงหากจาเปนจรงๆ ควรจะทา

ความเคารพประธานกอน

กจกรรมท 1

ใหผเรยนฝกปฏบตตามลกษณะการฟงทดในโอกาสทเหมาะสม เชน การฟงรายงานกลม, การฟง

พระเทศนแลวนามาอภปรายกนในกลมทงผเปนวทยากรผรวมฟงและเนอหาตามหวขอทผเรยนนาเสนอ

และตกลงกนในกลม

กจกรรมท 2

1. จงสรปมารยาทในการฟงและดวามอะไรบาง

2. ใหผเรยนฝกปฏบตตามมารยาทในการฟงและดโดยแบงกลมจดกจกรรมในหองเรยน

การนาความรจากการฟงและดไปใช

การฟงและการดเปนการรบสารทางหนงทเราสามารถจะรบรเรองราวตางๆ ไดเปนอยางดและ

ละเอยด เพราะไดฟงเรองราวจากเสยงพดและยงไดมองเหนภาพเรองราวเหตการณและวตถสงของตลอด

ทงกรยาอาการตางๆ อกดวย สงทไดรบจากการฟงและดจงเปนขอมลความรทคอนขางจะละเอยดลกซง

จงสามารถทจะนาไปใชในชวตประจาวนไดอยางด เชน

1. ใชถายทอดความรเรองราวดวยการพด การอานและการเขยน เชน การรายงาน การบรรยาย

การบอกกลาวเลาเรอง การอานขาว อานประกาศ บทความ และการเขยนบทความ เขยนเรองยอ

เรยงความ จดหมาย ฯลฯ เพอถายทอดเรองราวทไดฟงและด ตลอดทงการเหนตวอยางในการถายทอดด

วยวธตางๆ มาใชในการถายทอดไดอกดวย

ห น า | 23

2. ใชในการวเคราะห วจารณ แสดงความคดเหน การฟงและดจะชวยใหเราไดความร ไดข

อมล ขอเทจจรง หลกฐาน เหตผล ตวอยางแนวคดทจะใชประกอบการวเคราะห วจารณ แสดงความ

คดเหนตอทประชม ตอสาธารณชนดวย การพด การเขยนไดเปนอยางด

3. ใชในการแกปญหา การแกปญหาทกประเภท ทกปญหาจะสาเรจละลวงไปดวยด จะตองอาศย

ความร ประสบการณ แนวทางแกปญหาอนทเคยแกไขมาแลวและขอมลทางวชาการประกอบในการตดสน

ใจ เลอกวธแกปญหาทเกดขนจงจะสามารถแกปญหาไดสาเรจดวยด

4. ใชในการประกอบอาชพ การไดฟงไดเหนตวอยางเรองราวตางๆ จะทาใหไดรบความรและข

อมลเกยวกบอาชพตางๆ จะทาใหเรามองเหนชองทางการประกอบอาชพชวยใหตดสนใจประกอบอาชพ

และยงเปนขอมลทจะสงเสรมใหบคคลทมอาชพอยแลว ไดพฒนาอาชพของตนเองใหเจรญกาวหนาอกด

วย

5. ใชในการศกษาเลาเรยน นกเรยน ผเรยน ทกาลงศกษาอยยอมสามารถนาความรประสบการณ

จากการฟงและดมาชวยใหมความรความเขาใจในวชาทเรยนทาใหการเรยนประสบความสาเรจตามความ

ตองการของตนเอง

6. ใชเปนแนวทางในการดาเนนชวตในสงคม ความรทไดจากการฟงและดจะสามารถนาไปใช

เปนแนวปฏบตของแตละคนทงในดานสขภาพอนามย การปฏบตตนในสงคมเก ยวกบวฒนธรรม

ประเพณ การกนอยหลบนอน การอยรวมกนในสงคมอยางเปนสข ทงหมดเปนเรองทจะตองศกษาหา

ความรดตวอยาง ดแนวปฏบตระเบยบ กฎเกณฑของสงคมดวยการฟงและดทงสน

ทกลาวมาเปนสวนหนงยงมอกมากมายหลายอยางทเราตองนาความรจากการฟงและดไปใชใน

การดาเนนชวต

24 | ห น า

บทท 1 การพด

สาระสาคญ

การพดเปนการสอสารทควบคกบการฟงและด การเขาใจหลกการการเตรยมการพด การพดใน

หลายๆ โอกาส และมารยาทในการพดจะทาใหการพดประสบผลสาเรจ

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอศกษาบทท 2 จบ และคาดหวงวาผเรยนจะจะสามารถ

1. นาความรเกยวกบลกษณะการพดไปใชไดเหมาะสม

2. มทกษะประสบการณการพดในโอกาสตางๆ

3. มมารยาทในการพด

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 มารยาทในการพด

เรองท 2 ลกษณะการพดทด

เรองท 3 การพดในโอกาสตางๆ

ห น า | 25

เรองท 1 มารยาทในการพด

1. ใชคาพดสภาพเหมาะสมกบกาลเทศะและบคคลใหเกยรตกบผทเราพดดวย รจกใชคาทแสดง

ถงความมมารยาท เชน คาขอบคณ ขอบใจ เมอผอนทาคณตอเรา และกลาวขอโทษขออภยเสยใจใน

โอกาสทกระทาการลวงเกนผอน

2. ไมพดจาเยาะเยย ถากถาง ดหมนเหยยดหยาม เสยดสผอน ไมพดจายกตนขมทาน พดชจดบก

พรอง หรอปมดอยของผอนใหเกดความอบอาย

3. ไมผกขาดการพดและความคดแตเพยงผเดยว ใหโอกาสผอนไดพดบางไมพดตดบทในระหว

างผอนกาลงพด ควรคอยใหผอนพดจนหมดกระบวนความแลวจงพดตอ

4. เมอจะพดคดคานหรอโตแยง ควรจะเหมาะสมกบโอกาสและมเหตผลเพยงพอไมใชอารมณ

ควรใชคาพดทนมนวล ไมใหเสยบรรยากาศของการพดคยกน

5. การพดเพอสรางบรรยากาศ ใหเกดอารมณขน ควรจะเปนเรองตลกขบขนทสภาพ ไมหยาบ

โลนหรอพดลกษณะสองแงสองงาม

6. ไมพดตเตยน กลาวหาหรอนนทาผอนตอหนาชมชน หรอในขณะทผทเราพดถงไมได

อยดวย

7. ควรพดดวยนาเสยงนมนวลชวนฟง ไมใชนาเสยงหวนๆ หรอดดนวางอานาจเหนอผฟง รจก

ใชคา คะ ครบ นะคะ นะครบ หนอย เถด จะ นะ เสรมการพดใหสภาพไพเราะนาฟง

คณธรรมในการพด การปฏบตตามมารยาทในการพดดงกลาวมาแลว ยงไมถอวาเปนการพดด

เพราะยงขาดคณธรรมในการพดนนกคอ ขาดความรบผดชอบ ขาดความจรงใจ เพราะบคคลทม

คณธรรมในการพดจะตองมความรบผดชอบในคาพดและสงทพดออกไป มความจรงใจ มความบรสทธ

ใจตอผทเราพดดวย

ก. ความรบผดชอบในการพด ผพดจะตองรบผดชอบตอการพดของตนทงในดานกฎหมายและ

ศลธรรม รบผดชอบทางกฎหมายนนกคอ เมอผพดพดอยางขาดความรบผดชอบมความผดตามกฎหมาย

ผนนจะตองรบโทษ เชน พดหมนประมาท แจงความเทจ พดใหผอนเสยหายจนเกดการฟองรอง ตองรบ

โทษตามกฎหมาย

สวนความรบผดชอบในดานศลธรรมหรอคณธรรมนน หมายถงความรบผดชอบของการพดท

ทาใหผอนเสยใจ ไมสบายใจเกดความเสยหายไมถงกบผดกฎหมายบานเมอง แตเปนสงไมเหมาะไมควร

เชน การพดสอเสยด พดคาหยาบ พดเพอเจอ พดใหผอนถกตาหนเหลานผพดตองรบผดชอบ ตองไม

ปฏเสธในคาพดของตน นอกจากนผพดจะตองไมพดตอเตมเสรมแตงจนบดเบอนความจรง ตอง

ตระหนกและรบผดชอบในการพดทกครง

26 | ห น า

ข. ความจรงใจและบรสทธใจ ผพดตองมความจรงใจในการพดดวยการแสดงออกทางสหนา

แววตา อากปกรยา นาเสยงและคาพดใหตรงกบความรสกทมอยในจตใจอยางแทจรง ไมเสแสรงแกลง

ทา พดดวยความบรสทธใจ คอการพดดวยความปรารถนาดทจะใหเกดผลดตอผฟง ไมพดเพอใหเขาเกด

ความเดอดรอนเสยหาย ในการพดควรพจารณาถงผลด ผลเสย กาลเทศะ อะไรควรพด อะไรไมควรพด

เปนสงสาคญ

เรองท 2 ลกษณะการพดทด

การพด

การพดเปนการสอสารอกประเภทหนงทใชกนอยในชวตประจาวน ในการพดควรตระหนกถง

วฒนธรรมในการใชภาษา คอตองเปนผมมารยาทในการพด มคณธรรมในการพดและปฏบตตาม

ลกษณะการพดทด จงจะสอกบผฟงไดตามทตองการ

การพดของแตละบคคลในแตละครงจะดหรอไมดอยางไรนน เรามเกณฑทจะพจารณาได ถาเป

นการพดทดจะมลกษณะดงตอไปน

1. ตองมเนอหาด เนอหากจะตองเปนเรองเกยวกบสขภาพอนามย เนอหาทดตองตรงตามจดม

งหมายของผพด ผพดมจดมงหมายการพดเพออะไร เพอความร ความคด เพอความบนเทง เพอจงใจโน

มนาวใจ เนอหาจะตองตรงตามเจตนารมณของผพดและเนอหานนตองมความยากงายเหมาะกบผฟง ม

การลาดบเหตการณ ความคดทดมระเบยบไมวกวน จงจะเรยกวามเนอหาด

2. ตองมวธการถายทอดด ผพดจะตองมวธการถายทอดความรความคดหรอสงทตองการถา

ยทอดใหผฟงเขาใจงายเกดความเชอถอ และประทบใจ ผพดตองมศลปะในการใชถอยคาภาษาและการใช

นาเสยง มการแสดงกรยาทาทางประกอบในการแสดงออกทางสหนา แววตาไดอยางสอดคลองเหมาะสม

การพดจงจะเกดประสทธผล

3. มบคลกภาพด ผพดจะตองแสดงออกทางกายและทางใจไดเหมาะสมกบโอกาสของการพด

อนประกอบดวย รปรางหนาตา ซงเราไมสามารถทจะปรบเปลยนอะไรไดมากนก แตกตองทาใหดด

ทสด การแตงกายและกรยาทาทาง ในสวนนเราสามารถทจะสรางภาพใหดไดไมยาก จงเปนสวนทจะช

วยในการสรางบคลกภาพทดไดมาก สวนทางจตใจนนเราตองสรางความเชอมนในตวเองใหสง มความ

จรงใจและมความคดรเรม ผพดทมบคลกภาพทด จงดงดดใจใหผฟงเชอมน ศรทธาและประทบใจไดงาย

การสรางบคลกภาพทดเปนคณลกษณะสาคญอยางหนงของการพด

การพดทใชสอสารในชวตประจาวนนนมลกษณะแตกตางกน ทงนขนอยกบโอกาสสถานท

กาลเทศะและบคคลทเราพด ถาพดเปนทางการ เชน การพดในทประชม สมมนา การพดรายงานความก

าวหนาของการปฏบตงานใหผบงคบบญชาทราบ ผพดยอมตองใชภาษาลกษณะหนง แตในโอกาสทไม

ห น า | 27

เปนทางการเชน การพดในวงสนทนาของเพอนทสนทสนมกน การพดใหคาปรกษาของคร กศน. กบผ

เรยน ผนาหมบานชแจงรายละเอยดของการประชมใหคนในชมชนทราบ กยอมจะใชภาษาอกอยางหนง

หรอถาเราพดกบบคคลทรจกคนเคยกนมาเปนอยางดกใชภาษาพดลกษณะหนง แตถาพดกบบคคลทเรา

เพงรจกยงไมคนเคยกจะใชภาษาอกลกษณะหนง

การพดทด อาจแบงไดเปน 3 ลกษณะคอ

1. การพดแบบเปนทางการ เปนการพดทผพดจะตองระมดระวงในเรองของรปแบบ วธการ

ความถกตองเหมาะสมของการใชถอยคา การพดลกษณะนจะใชในโอกาสทเปนพธการ มรปแบบวธการ

และขนตอนในการพดเปนการพดในทประชมทมระเบยบวาระ การกลาวตอนรบ การกลาวตอบ การกล

าวอวยพร การกลาวใหโอวาท การแสดงปาฐกถา เปนตน

2. การพดแบบกงทางการ เปนการพดทผ พดตองพถพถนในการใชถอยคานอยลง

กวาลกษณะการพดแบบเปนทางการ จะใชในการสนทนาพดคยกนระหวางผทยงไมคนเคยสนทสนมกน

มากนก หรอในกลมของบคคลตางเพศ ตางวยกน การพดในทชมชนกจะมการใชการพดในลกษณะนด

วย เชน การแนะนาบคคลในทประชม การพดอภปราย การแนะนาวทยากรบคคลสาคญเหลาน เปนตน

3. การพดแบบไมเปนทางการ เปนการพดทใชสอสารกบผทเราสนทสนมคนเคยกนมากๆ เชน

การพดคยกนของสมาชกในครอบครว การพดกนในกลมของเพอนสนท หรอพดกบกลมคนทเปนกนเอง

การพดในลกษณะนจะใชกนมากในชวตประจาวน

เรองท 3 การพดในโอกาสตางๆ

การพดระหวางบคคล

การพดระหวางบคคลเปนการพดทไมเปนทางการ ทงผพดและผฟงมกไมไดมการเตรยมตวลวง

หนา ไมมการกาหนดเวลาและสถานทไมมขอบเขตเนอหาแนนอน ซงเปนการพดทใชมากทสด ผเรยน

จะตองฝกฝนและใชไดทนทเมอจาเปนตองใช การพดระหวางบคคลพอจะแยกไดดงน

การพดทกทายปราศรย ตามปกตคนไทยเราเปนคนมนาใจชอบชวยเหลอเกอกลผอนอยเสมอ ม

หนาตายมแยมแจมใส รจกโอภาปราศรย เมอพบใครจะเปนคนทรจกกนมากอนหรอคนแปลกหนากจะ

ทกทายดวยการยมหรอใชอวจนภาษา คอกรยาอาการทกทายกอน ซงเปนเอกลกษณของคนไทยทควร

รกษาไวเพราะเปนทประทบใจของผพบเหนทงคนไทยดวยกนและชาวตางประเทศ

การทกทายปราศรยควรปฏบตดงน

1. ยมแยมแจมใสความรสกยนดทไดพบกบผทเราทกทาย

28 | ห น า

2. กลาวคาทกทายตามวฒนธรรมไทย หรอตามธรรมเนยมนยม อนเปนทยอมรบกนในสงคม

เชน กลาว “สวสดครบ”... “สวสดคะ”

3. แสดงกรยาอาการประกอบคาทกทายหรอปฏสนถาร เชน การยมและคอมศรษะเลกนอย การ

จบมอ จบแขนหรอตบไหลเบาๆ ซงเปนวฒนธรรมตะวนตกพอทจะทาไดถาเปนคนรจกสนทสนมกนด

4. กลาวขอความประกอบการทกทายทเหมาะสมและทาใหเกดความสบายใจดวยกนทงสองฝาย

เชน

สวสดคะ คณรตน สบายดหรอคะ

สวสดครบ คณกงกมล วนนแตงตวสวยจงเลย

สวสดคะ คณพรพล ไมไดพบกนเสยนาน ลกๆ สบายดหรอคะ

5. การทกทายปราศรย ควรหลกเลยงการถามเรองสวนตว เรองการเงนและเรองททาใหผอนไม

สบายใจ

ตวอยาง

สวสดคะ คณคมกรช เปนอะไรไปคะ ผอมจงเลย

สวสดครบ คณอรอนงค ไปทาอะไรมาครบ หนามแผลเตมไปหมดเลย

และคาถามทเปนเรองสวนตว เชน จะไปไหน จะไปเทยวไหน เสอตวนซอมาราคาเทาไร ไปทา

อะไรมาหนาดไมสบาย ไปบานลงอาทาไม ลกษณะเชนนควรจะหลกเลยง เพราะไมกอใหเกด

สมพนธภาพทดตอกน ควรจะทกทายปราศรยดวยไมตรจตและแสดงใหเหนทงคาพดและกรยาอาการ

การแนะนาตนเอง

การแนะนาตนเองมความจาเปนและมความสาคญตอการดาเนนชวตประจาวนของคนเราเปนอย

างยงเพราะในแตละวนเราจะมโอกาสพบปะสงสรรค ตดตอประสานงานกบบคคลอนๆ อยเสมอ การ

แนะนาสรางความรจกคนเคยกนจงตองเกดขนเสมอ แตการแนะนาดวยการบอกชอ สถานภาพอยางตรง

ไปตรงมาเปนธรรมเนยมของชาวตะวนตก

สวนคนไทยนยมใชการแนะนาดวยการใหความชวยเหลอใหบรการเปนเบองตน เชน หยบของ

ใหรนนา ตกอาหาร เมอมโอกาสอนควรกจะทกทายปราศรยและเรมการสนทนาในเรองทเหนวาจะพดคย

กนได แตกมบางครงบางโอกาสทฝายใดฝายหนงไมยอมรบรแสดงอาการเฉยเมยไมตอบสนอง จนทา

ใหอกฝายหนงอดอดเกอเขนหมดความพยายามผลสดทายกเลกราไป ซงเหตการณลกษณะนเปนสภาพกา

รณทไมพงปรารถนา และคงไมมใครตองการใหเกดขนกบตวเอง ดงนนผเรยนจงตองเขาใจและฝกฝน

การแนะนาตนเองเพราะเปนสงทมประโยชนตอการดาเนนชวตและจาเปนตองใชในชวตประจาวน

ห น า | 29

บคคลอาจตองแนะนาตนเองในหลายโอกาส แตจะกลาวเฉพาะทสาคญพอเปนตวอยาง คอการ

แนะนาตนเองในทสาธารณะ ในงานเลยง ในการทาธรกจการงานและในงานประชมกลม

ก. การแนะนาตนเองในทสาธารณะ มแนวทาง การแนะนาตนเอง ดงน

1. สรางเหตของความคนเคย กอนทจะแนะนาตวมกจะมการหาจดเรมตนของการแนะนา

ตวดวยการสนทนาสน ๆ หรอทกทายดวยถอยคาทจะนาไปสความคนเคย เชน วนแรกของการพบกลม

ของ ผเรยน เมอผเรยนมาแตเชามเพอนใหมมาคอยอยคนเดยวหรอสองคน อาจจะมผเรยนคนใดคน

หนงกลาวปรารภขนมา “ดฉนกนกวาจะไมมเพอน เดนเขามาครงแรกมองไมเหนมใครเลย” ตอจากนนก

จะมการสนทนากนตออกเลกนอย เมอเกดความรสกคนเคยมมตรไมตรตอกนกจะมการแนะนาตวใหรจก

ซงกนและกนตอไป

ในบางครงอาจจะมการทกทายดวยคาถามทเหมาะสมกบเหตการณ เชน ในเหตการณทกลาวมา

คอ ผเรยนมาพบกน ณ สถานทพบกลมเปนวนแรกนนคนทมาถงกอนอาจจะถามขนกอนวา “เพงมาถง

หรอคะ” “หรอมาคนเดยวหรอคะ” หรอไมคนทมาทหลงอาจจะถามขนกอนวา “มาถงนานหรอยงครบ”

หรอ “ยงไมมใครมาเลยหรอครบ” แลวอกฝายหนงกจะตอบคาถามแลวกมการสนทนาซกถามกนตอจน

เกดความรสกคนเคยแลวจงมการแนะนาตวใหรจกซงกนและกนตอไป

2. บอกชอสกลและขอมลทสาคญ เมอทกทายหรอกลาวในเชงปรารภ จนรสกวาเพอนใหม

หรอคสนทนามอธยาศยไมตรทดบางแลวกอาจจะมผหนงผใดเปนฝายแนะนาตนเองดวยการบอกชอ ชอ

สกลและขอมลทสาคญตอเนอง เชน กลาวขนวา “ผมณฐสชน คนเยยม มาพบกลมระดบมธยมศกษาตอน

ปลายกลมอาจารยสภรณครบ” เพอนทสนทนาดวยกจะแนะนาตนเองตามมาวา “ดฉน สวมล นนทวฒนา

คะ มาพบกลมระดบมธยมศกษาตอนปลายเหมอนกนคะ แตอยกลมอาจารยนพรตนคะ เรยนแผนการ

เรยน ก. คะ” จากนนกจะมการสนทนากนตอในเรองการเรยนหรอเรองอนๆ ทมความสนใจตรงกนตอไป

อก

จะเหนไดวา การแนะนาตนเองในการพบปะสนทนากนในทสาธารณะตามปกตทวไปมกจะม

การสรางเหตของความคนเคยดวยการสนทนาซกถามกนเลกๆ นอยๆ กอน แลวจงจะมการแนะนาตน

เองมใชเรมแรกกจะแนะนาตนเองขนมา บางครงอาจจะไมมการตอบสนองจากอกฝายหนงได จงควรคานง

ถงเรองนดวย

ข. การแนะนาตนเองในงานเลยง

การไปรวมงานเลยงควรคานงถงมารยาทในสงคม รจกสงเกตสนใจเพอนรวมโตะหรอเพอน

ทมารวมงานดวย หากยงไมรจกคนเคยกหาทางแนะนาตนเองตามวฒนธรรมประเพณของไทยดวยการ

30 | ห น า

แสดงสหนายมแยมแจมใส แสดงไมตร มโอกาสบรการกใหบรการซงกนและกน แลวจงแนะนาตนเอง

โดยการบอกชอและบางครงสนทนากนตอในเรองตางๆ ตามสถานการณ บรรยากาศและความสนใจ

การแนะนาตนเองในงานเลยงมลกษณะคลายกบการแนะนาตนเองในทสาธารณะคอ จะมการ

สรางเหตของความคนเคยกอนแลวจงแนะนาตนเอง และมการสนทนารายละเอยดอนๆ ตอไป

ค. การแนะนาตนเองในการทากจธระ

เมอพบบคคลทนดหมายหรอทตองการพบโดยไมรจกกนมากอนใหบอกชอและนามสกลของตน

เองใหทราบดวยนาเสยงสภาพ ตอจากนนจงบอกกจธระทตองการมาตดตอ ตวอยางเชน “ผมชอวทยา

ศกดสวรรณ เรยนอย กศน. เมองปาน ทราบวาทบานนเลยงปลา และขายลกปลาหลายชนดใชไหมครบ

ผมขออนญาตชมบอปลา ขอคาแนะนาและผมจะขอซอลกปลาดกไปเลยงสก 500 ตว ดวยครบ”

เมอแนะนาตนเองและชแจงกจธระของเราอยางชดเจนแลวกจะทาใหการสอสารดาเนนไปดวยด

และกจธระของเรากประสบผลสาเรจ

ง. การแนะนาตนเองในกลมยอย

ในโอกาสทมการพบกลม คนทสวนใหญไมรจกกนมากอนควรมการแนะนาตนเองให ร จกเพอ

จะไดพดคยแสดงความคดเหนไดสะดวกใจและมความเปนกนเอง ซงการแนะนาตนเองในกลมยอยน

ใหบอกชอและนามสกล บอกอาชพ(ถาม) และบอกวามาจากหมบาน ตาบลอะไรถาตางอาเภอกบอก

อาเภอดวย เชน

“ดฉนวรวรรณ สขวฒนา เปนผเรยนใหมของกลมพระธาตเสดจ อยบานวงลก ตาบลพระธาต

เสดจ ทางานอยโรงพยาบาลศนยลาปางคะ”

เมอแนะนาตนเองแลวในกลมกจะมปฏกรยาตอนรบดวยการยมหรอปรบมอ แลวเรากนงลงกจะ

ทาใหบรรยากาศของการประชมเปนกนเองขน

กจกรรมท 1

1. ใหผเรยนจบคกบเพอนในกลม แลวสมมตสถานการณวาทงคพบกนบนรถประจาทาง หรอ

ทสถานอนามยประจาตาบลหรอสถานทอนๆ ทเหนวาเหมาะสม ฝกทกทายปราศรยกนและกนใหเพอนผ

เรยนในกลมฟงและใหเพอนชวยวจารณการใชภาษาและการสรางบรรยากาศวาถกตองเหมาะสมเพยงใด

2. ใหผเรยนแนะนาตนเองในวนพบกลมครงแรกหรอเมอมโอกาสไปรวมประชมกลมยอยใน

วชาตางๆ และยงไมรจกกบเพอนในกลมโดยใหปฏบตตามหลกการและวธการแนะนาตนเองทเรยนมาแล

ว

3. เมอมโอกาสทจะทกทายปราศรย หรอแนะนาตนเองใหผเรยนไดฝกปฏบตจรงตามหลกการ

และวธการทไดศกษามาแลวและสงเกตผลหากมขอบกพรองผดพลาดใหปรบปรงแกไขใหถกตอง

ห น า | 31

4. ใหผเรยนเรยงกนออกมาเลาเหตการณใดกไดหนาหองและใหผฟงวจารณในหวขอเนอหา

วธการถายทอด และบคลกภาพของผพดวาเขาหลกเกณฑในการเปนนกพดทดหรอไม

การสนทนา

การสนทนา หมายถง การพดระหวางบคคลตงแต 2 คน ขนไป ผลดกนพดและผลดกนฟง การ

สนทนามหลายลกษณะ อาจจะเปนลกษณะทไมเปนแบบแผนคยตามสบายไมจากดเรองทสนทนา เชน

การสนทนาในครอบครว การสนทนากนในเพอนผเรยนทรจกสนทสนมกน เปนตน แตในการสนทนา

บางครงเปนการสนทนาทมแบบแผน ซงตองมการตระเตรยมลวงหนา สวนใหญจะเปนการสนทนาเชง

วชาการ แตในทนจะพดถงการสนทนาทไมเปนแบบแผน คอการสนทนากบบคคลทรจกคนเคย และ

บคคลแรกรจก การสอสารลกษณะนมความสาคญและเราไดใชเปนประจายงในครอบครวในททางาน

ในสถานศกษาหรอในกลมของผเรยน ถามการสนทนากนดวยด กจะนาความสมพนธฉนพนอง ฉนมตร

มาให กระทาสงใดกราบรน เกดความสามคคและนาความสขมาใหแตในทางตรงขามถาการสนทนาไม

เปนไปดวยด กยอมกอใหเกดการแตกราว ขาดสามคค มแตความสบสนวนวาย การสนทนาระหวาง

บคคลทรจกคนเคยมสงสาคญทตองนกถงอย 2 เรอง คอ เรองทสนทนาและคณสมบตของผรวมสนทนา

ก. เรองทสนทนา

เรองทนามาสนทนา จะทาใหการสนทนาดาเนนไปดวยดมผลดตอทงสองฝายนน ควรม

ลกษณะดงน

1. ควรเปนเรองททงสองฝายมความรและความสนใจรวมกนหรอตรงกน

2. ควรเปนขาวหรอเหตการณทเกดขนในชวงเวลานน ๆ เชนเปนขาวในหนงสอรายวน

ภาวะเศรษฐกจ ปญหาการครองชพ เหตการณทางการเมองในขณะนน เปนตน

3. ควรเปนเรองทเหมาะกบโอกาส กาลเทศะ และเหตการณ เชน ถาเปนการสนทนางาน

มงคลกควรพดแตสงทเปนมงคลเปนสงดงาม ไมพดในสงทไมเปนมงคล หรอเรองรายในขณะเดยวกนถ

าเปนงานทเศราโศกกลบไปพดเรองสนกสนานกไมสมควร

4. ควรเปนเรองทไมสรางความวตกกงวล ความเครยดใหกบคสนทนา ควรเปนเรองททาให

เกดความพอใจความสบายใจหรอความสนกสนาน

เรองทควรงดเวนทจะนามาสนทนาไดแก

1. เรองสวนตวของตนเองและเรองทคสนทนาไมมสวนเกยวของดวย

2. เรองทเปนการนนทาผอน เรองทไมเปนสาระแกนสาร

3. คยโวโออวดความสามารถของตนเอง

32 | ห น า

4. เร องความทกขรอนของตน ความโชครายเพอขอความเหนใจ ยกเวน

การสนทนากบผใกลชดสนทสนมกนจรงๆ

ข. คณสมบตของผรวมสนทนา

1. มความรอบรในเรองตางๆ พอสมควร มการตดตามเหตการณเปลยนแปลงของบานเมอง

และโลกอยเสมอ

2. ใชถอยคาสภาพ ระมดระวงในการใชภาษาใหเหมาะสมเปนกนเอง แสดงการเอาใจใส

และกรยาทาทางยมแยมแจมใส มการขอโทษ ขออภยเมอพดผดพลาด มการขานรบดวยคา ครบ คะ ใช

ครบ ใชคะ จรงครบ ถกแลวคะ

3. เปนผพดและผฟงทด ใหโอกาสคสนทนาไดพดขณะทเขาพดไมจบกตองรอไวกอน แม

จะเบอหนายกตองอดทนเกบความรสกไว ไมแสดงกรยาอาการเบอหนายใหเหน ใหโอกาสคสนทนาได

พดและแสดงความคดเหนใหมากทสด

4. รจกสงเกตความรสกของคสนทนา ซงจะแสดงออกทางสหนาทาทางและนาเสยง คาพด

ถาหากสงเกตเหนวาคสนทนาไมสนใจฟง ไมกระตอรอรน ดสหนาแสดงความเบอหนายกใหเปลยน

บรรยากาศดวยการเปลยนเรองสนทนา หรอพยายามสงเกตใหทราบถงสาเหตททาใหคสนทนาไมสนใจ

เกดการเบอหนายแลวจงแกไขตามสาเหตนน เชน เหนวาคสนทนามกจธระทจะทา เรากปรบเวลาของการ

สนทนาใหสนเขาหรอใหพอเหมาะพอควร

5. พดใหกระชบตรงประเดน ใหรวาสงใดควรพด สงใดไมควรพด สงใดคสนทนาพอใจ สง

ใดคสนทนาไมพอใจ ไมพดขมข ไมผกขาดการพด หากคสนทนาผดพลาดไมควรตาหนโดยตรง ควรม

วธการและใชคาพดทแยบยลเพอใหเขารสกไดเอง

การสนทนากบบคคลแรกรจก

บคคลทเพงรจกกนทงสองผายยงไมรถงภมหลงนสยรสนยม พนฐานความร ความคดการ

สนทนากบบคคลแรกรจกควรปฏบตดงน

1. สรางความคนเคยดวยการบรการหรอแสดงความเออเฟอดวยวธตาง ๆ

2. สงเกตพฤตกรรมของคสนทนา เพอจะไดทราบลกษณะบางอยางของคสนทนา

3. เรมทกทายดวยถอยคาสภาพแสดงถงความเปนมตร

4. พดเรองทวๆ ไป อาจจะเปนขาวดง เหตการณลมฟาอากาศ เมอสงเกตไดวาผสนทนาชอบ

เรองประเภทใด กจะไดสนทนาเรองนนตอไป หากเหนวาคสนทนาไมชอบเรองใดกจะไดเปลยนเรอง

5. เมอเหนวามความคนเคยมากแลว กสามารถใชหลกของการสนทนากบบคคลทรจกคนเคยมา

ใชกบบคคลดงกลาว

ห น า | 33

กจกรรมท 2

1. ใหผเรยนแบงกลมเพอฝกการสนทนาในวนพบกลม โดยใหแบงกลมๆ ละ 5 – 6 คน แยกเป

นผสนทนา 3 – 4 คน และเปนผสงเกตการณ 2 คน ในขณะกลมสนทนากนใหผสงเกตการณบนทก

รายละเอยดของการสนทนาของกลมในหวขอตอไปน

1.1 หวขอเรองทสนทนา มเรองอะไรบาง เรองเดยวหรอหลายเรอง และใหวเคราะหถง

ประโยชนของเรองนนๆ

1.2 ขณะทคนหนงพด คนอนๆ ฟงหรอไมหรอมพฤตกรรมอยางไร ใหแตละกลมแสดง

ความคดเหนเชงวจารณผพดและผฟง เชน บคคลใดในกลมทพดมากทสดและบคคลใดพดนอยทสด พด

ตรงประเดนหรอไม การใชภาษา อารมณของคสนทนาหรอผฟง พฤตกรรมหรอคาพดใดทไมเหมาะสม

2. เมอเสรจสนการสนทนาแลวใหผสงเกตการณเสนอขอมลรายละเอยดตอกลม แลวใหชวยกน

เขยนบทสนทนาตามรายละเอยดทกลมไดสนทนาไปแลว พรอมขอสงเกตผอนใหครประจากลมตรวจ

และใหคาแนะนา

34 | ห น า

การสมภาษณ

การสมภาษณมอยหลายลกษณะหลายระดบแตในระดบนจะขอกลาวเฉพาะสวนทจาเปน ซงผ

เรยนจะตองนาไปใชเทานน

ก. ผสมภาษณ ควรมการเตรยมตวและปฏบตดงน

1. ตองมการตดตอประสานงาน นดหมายกบผใหสมภาษณไวลวงหนา พรอมทงกาหนดวน

เวลาทจะสมภาษณและบอกจดประสงคของการสมภาษณ เพอผทใหสมภาษณจะไดเตรยมตวไดถกตอง

2. เมอประสานงานแลว ผสมภาษณควรเตรยมตวตงแนวคาถามทจะไปสมภาษณไวเปน

ประเดนๆ ตามวตถประสงคทวางไว

3. ศกษาเรองทจะสมภาษณใหเขาใจ

4. เมอไปพบผใหสมภาษณตองตงคาถามใหชดเจน เขาใจงาย ใชภาษาสภาพ

5. ควรเตรยมการบนทกภาพ เสยง และขอความ เตรยมอปกรณเครองมอใหเรยบรอยกอน

เพอใหการบนทกสมบรณไมผดพลาด

6. รกษาเวลานดหมาย เวลาขณะสมภาษณใหเปนไปตามทกาหนดนดหมายไว อยาไดถาม

นอกประเดนและอยายดเยอโดยไมจาเปน

ข. ผใหสมภาษณ

ผใหสมภาษณมกจะเปนบคคลสาคญ ผประสบความสาเรจในชวต ในอาชพ ผมความร ฯลฯ ส

วนผเรยนเองกมโอกาสเปนผใหสมภาษณไดเหมอนกน เชน เมอไปสมครงาน สมครเขาเรยนตอหรอ

แสดงความคดเหนตอสอมวลชนในเรองตางๆ เหลาน เปนตน วธปฏบตตน เมอเปนผใหสมภาษณควร

กระทาดงน

1. สรางบคลกภาพใหด ดวยการแตงกายใหสะอาดเรยบรอยประณต สวนตางๆ ของรางกายตอง

สะอาดเรยบรอยเหมาะสม

2. รกษาเวลานดหมาย แมจะเปนฝายคอยกตองใหพรอมตามเวลาทนดหมาย

3. สรางความมนใจดวยการเตรยมใหพรอมไมใหประหมา ตนเตน เคอะเขน ขมใจไมใหกงวล

สงใดๆ

4. พดใหชดเจน เสยงหนกเบาและนาเสยงใหพอดเหมาะสม ใชภาษาใหเหมาะสมกบกาลเทศะ

หลกเลยงการใชภาษาปากหรอคาแสลง ไมพดยกตนขมทานไมพดโออวด

5. ตงใจตอบคาถามและตอบใหตรงประเดน การขยายความพดใหกระชบ ไมเยนเยอ มปฏภาณ

ไหวพรบ แสดงความคดเหนอยางมเหตผล หากสงใดทตอบไมไดกใหออกตว อยางนมนวล เชน บอกว

าไมคอยสนทด หรอไมสจะมความรในเรองน เปนตน

6. ตอบคาถามอยางสภาพแสดงไมตรจตและความเตมใจทจะใหสมภาษณ

ห น า | 35

กจกรรมท 3

ใหผเรยนฝกการสมภาษณดวยการแบงกลมออกเปนกลมยอยกลมละไมเกน 5 คน แลวสมมตเป

นผสมภาษณและเปนผใหสมภาษณ ฝายละกคนแลวแตความเหมาะสม

โดยมขอกาหนดและแนวทางฝกดงน

1. รวมกาหนดเรองทจะสมภาษณและตงจดประสงคของการสมภาษณ

2. แตละฝายเตรยมการสมภาษณ ศกษาเรอง ตงคาถาม หาแนวตอบ ฯลฯ

3. ปฏบตการสมภาษณ

4. บนทกบทสมภาษณ

5. ใหคร กศน. และเพอนผเรยนประเมนและใหคาแนะนา

การใชและการพดโทรศพท

การสอสารดวยการพดทางโทรศพทในปจจบนมแพรหลายโดยทวไป มทงโทรศพทสาธารณะ

ในระดบตาบล หมบาน โทรศพทสวนตวกขยายไปทวเกอบทกชมชน การเรยนรวธการใชและการพด

โทรศพทจงเปนสงจาเปนสาหรบผเรยน เพราะจะไดใชใหเกดประโยชนสงสดและประหยดคาใชจาย

วธการใชโทรศพทและพดโทรศพทมขอควรปฏบตดงน

1. ตองศกษาใหรและเขาใจการคนหารายชอและหมายเลขโทรศพทจากสมดโทรศพทและม

สมดโทรศพทหรอเครองบนทกหมายเลขโทรศพทสวนตว การบนทกหมายเลขโทรศพทมอถอ ของผท

จะตองตดตอเปนประจา

2. เมอโทรไปแลวมผรบ ใหผรบ บอกชอและสถานทรบโทรศพททนท เชน

“สวสดคะ บานอยเปนสขคะ”

“สวสดครบ ศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยอาเภอเมองสงขลาครบ”

“สวสดคะ 2816286 คะ”

3. ถาผโทรศพทเขามาตองการพดกบคนอน และบคคลนนอยกอาจตอบกลบไปวา

“กรณารอสกครนะคะ (นะครบ)”

แลวรบไปตามบคลนนทนท ถาผทเขาตองการพดดวยไมอยหรอไมวางจะดวยกรณใดๆ กตาม ควรชแจง

ใหทราบอยางสภาพ เชน

“คณสมโภช ไมอยครบกรณาโทรมาใหมนะครบ” หรอ

36 | ห น า

“คณเออจต กาลงตดประชมคะ จะมอะไรสงหรอฝากไวหรอเปลาคะ ฯลฯ”

4. ถ า เกดข อผดพลาดหรอมป ญหาในขณะใช โทรศพท ควรกล าวค าขอโทษและรบ

ชแจงขอขดของใหทราบ

“ขอโทษครบ คณตอผดครบ” หรอ

“ไมเปนไรครบ”

5. การพดโทรศพททกครง ตองพดอยางสภาพใชนาเสยงใหพอดสนกระชบไดใจความและตรง

ประเดน อยาพดเรวหรอใชเสยงดงเกนไป ไมพดเรองไรสาระยดยาวเพราะจะเสยคาบรการมาก และเสย

มารยาททาใหผอนทจะใชโทรศพทเครองนนตองคอย

6. การรบโทรศพทแทนคนอน และผโทรศพทตดตอฝากขอความไวตองจดบนทกขอความให

ครบถวน และอาจขอรายละเอยดเพมเตมใหชดเจน เมอจดบนทกแลวควรอานทานใหผทตดตอมาฟง

เพอตรวจสอบความถกตองวาครบถวนตามความประสงคหรอไม หากไมครบถวนจะไดเพมเตมและตอง

ลงชอผบนทกพรอม วน เวลาทรบโทรศพท

การพดตอชมชน

1. เปนวธทสะดวกรวดเรวทจะเผยแพรความคดเหนของบคคลตอสาธารณชนไดอยางกวาง

ขวาง ความคดเหนนอาจเปนไดทงในทางสนบสนน และคดคาน

2. เป นวธการหนงในการถ ายทอดวฒนธรรมการปลกฝ งคณธรรม การเผยแพร

ความร และวทยาการใหมๆ สประชาชน เชน เรองเกยวกบวฒนธรรมพนบาน ปาฐกถาธรรม การเผยแพร

ความรทางการเกษตร การอตสาหกรรม เปนตน

3. เปนวถทางททาใหมนษยสามารถชแนะการแกปญหาสงแวดลอม ปญหาการจราจร ปญหา

ทางดานเศรษฐกจ เปนตน

นอกจากการพดตอชมชนโดยการประชมรวมกน หรอการพดในทสาธารณะ เชน การหาเสยง

การพดโฆษณาสนคาตางๆ แลว ยงมการพดอกวธหนง ซงเปนการพดผานสอมวลชน โดยผานทางโทร

ทศนหรอวทย ผเรยนเคยเหนเคยฟงวธการพดเชนนมาบางแลว อาท การพดสมภาษณ การเปนพธกร การ

สนทนา การโฆษณา การเลาเรอง เปนตน

การพดโดยผานสอมวลชน จะมผฟงหรอผชมทวประเทศ ผดาเนนรายการจะตองคานงถงวธการ

พดดงน

1. วธการพดทนาสนใจ เราใจ สนกสนาน

2. ภาษาทใชตองสภาพ เหมาะสมกบกาลเทศะและบคคล กระชบเขาใจงาย

3. ใหเกยรตแกผทกาลงพดดวยหรอผทกลาวถง

ห น า | 37

4. ไมพดกาวราว หรอเสยดสผอน

ผเรยนเคยไดรบเชญใหพดตอชมชนไหม?

ถาเคย ทบทวนซวาเคยพดโดยวธใด ขอใหอานตอไป แลวจะรวาทพดนนอยในวธใดของ

ประเภทการพด

ประเภทของการพดตอชมชนอาจแบงไดหลายวธ ดงน

1. แบงตามวธการนาเสนอ ม 4 ประเภท คอ

ก. การพดโดยฉบพลน คอ การพดทผพดไมรตวลวงหนามากอน เชน การไดรบเชญใหพด

อวยพรในงานวนเกด งานมงคลสมรส เปนตน

ข. การพดโดยอาศยตนราง คอ การพดทผพดรตวลวงหนามเวลาเตรยมรางขอความทจะพด

และวสดอปกรณไวกอน การพดดวยวธนผพดจะมความมนใจในการพดมากกวาการพดโดยฉบพลน

ค. การพดโดยวธการทองจา คอ การพดทผพดตองเตรยมเขยนตนฉบบทจะพดอยางละเอยด

แลวทองจาเนอหาทงหมดจนขนใจ การพดวธนไมใครเปนธรรมชาต เพราะถาผพดลมตอนใดตอนหนงก

จะทาใหเสยเวลาคด

ง. การพดโดยวธอานจากราง คอ การพดโดยอานจากตนฉบบทเตรยมไวอยางด สวนมาก

มกจะใชในโอกาสสาคญ เชน การกลาวปราศรย การกลาวเปดประชมการกลาวใหโอวาท

2. แบงตามความมงหมาย ม 4 ประเภท คอ

ก. การพดเพอใหความรหรอขอเทจจรง เปนการพดเพอใหขอมลหรอเพอแจงเรองราวตางๆ

ทเปนประโยชน หรอมความสาคญสาหรบผฟง การพดประเภทนผพดอาจจะใชวธพดหลายรปแบบ เชน

อาจจะใชวธเลา พรรณนาวจารณ อธบาย

ข. การพดเพอโนมนาวใจ เป นการพดเพอใหผ ฟ งเกดความเชอถอ ศรทธา

มความคดเหนคลอยตาม เชน การโฆษณาสนคา การพดหาเสยง

ค. การพดเพอจรรโลง เปนการพดเพอยกระดบจตใจใหสงขน และเพอใหเกดความ

สนกสนานเพลดเพลน คลายเครยด เชน การกลาวคาสดด การเลานทาน การเลาประสบการณ

ง. การพดเพอคนหาคาตอบ เปนการพดทมงหมายใหผฟงชวยคดแกปญหา เชน การสมมนา

รายการคณบอกมา

3. แบงตามเนอหาทจะพด เชน เนอหาเกยวกบเศรษฐกจ การเมอง วทยาศาสตร

4. แบงตามโอกาสทจะพด อาจแบงกวาง ๆ ได 3 โอกาส คอ

ก. โอกาสทเปนทางการ เชน การกลาวปราศรย การใหโอวาท

ข. โอกาสกงทางการ เชน การบรรยายสรปเมอมผเยยมชมสถานท

38 | ห น า

ค. โอกาสทไมเปนทางการ เชน การสงสรรคกบเพอนเกา การเลาเรองตลกใหทประชมการ

พบปะสงสรรคกบเพอนรวมงานเนองในวนขนปใหม เปนตน

5. แบงตามรปแบบ มดงน

ก. การสนทนาตอหนาชมชน คอ รปแบบทมผพดสองคนหรอมากกวานนสนทนาซงกนและ

กน เชน รายการสนทนาปญหาบานเมอง

ข. การปาฐกถา ผปาฐกถาเปนผเชยวชาญเฉพาะดาน ไดศกษาคนความาอยางละเอยด

ค. การอภปรายเปนคณะ คอ การพดของคณะบคคลประมาณ 3 – 5 คน พดแสดงความร และ

แลกเปลยนความคดเหนตอหนาผฟงเปนจานวนมาก

ง. การซกถามหน า ทประชม คอการพดหน าประชมโดยแบ งผ พดออกเป น

2 กลม กลมหนงเปนตวแทนของผฟง จานวน 2 – 4 คน มหนาทซกถาม อกกลมหนงเปนวทยากร

ประมาณ 2 – 4 คน เปนผตอบคาถาม

จ. การโตวาท เปนการพดโตแยงระหวางบคคล 2 ฝาย ฝายหนงเปนฝายเสนอญตต อกฝาย

หนงเปนฝายคาน มกรรมการตดสนชขาดใหฝายหนงฝายใดเปนฝายชนะหรอเสมอ

การเตรยมการพดตอหนาชมชน

การพดตอหนาชมชนนน ผฟงสวนมากกตงความหวงไววาจะไดรบความรหรอประโยชนจาก

การฟง ผพดจงตองเตรยมตวเปนอยางด เพราะการเตรยมตวจะชวยใหผพดมความมนใจกลาทจะแสดง

ความคด ความเหน การพดดวยความมนใจยอมจะทาใหผ ฟงเกดความเชอถอ ประทบใจใน

การพด

ผพดแตละคนอาจใชวธการเตรยมตวไดตางๆ กน ดงน

1. การกาหนดจดมงหมายของการพด ผพดควรกาหนดใหชดเจนทงจดมงหมายทวไป และจด

ม งหมายเฉพาะเ รอง เช น การใหเล าประสบการณเกยวกบการทางาน จดม งหมาย

ทวไปคอใหความร จดมงหมายเฉพาะ คอ วธการทางานและอปสรรคตางๆ ทไดพบ

2. การวเคราะหผฟง กอนทจะพดทกครงผพดควรจะไดพจารณาผฟงอยางละเอยดวาผฟงสวน

ใหญสนใจหรอชอบเกยวกบเรองใด โดยผพดควรเตรยมขอมลและการใชภาษาใหเหมาะกบเพศวย

สถานภาพทางสงคม (โสดหรอมคสมรสแลว) อาชพพนความร ความสนใจตลอดจนทศนคตของกลมผฟ

ง

3. การกาหนดขอบเขตของเรองทจะพด ผพดตองมเวลาเตรยมตวในการพด ผพดจงควร

พจารณาเรองทจะพดวา ตนเองมความรในเรองนนๆ เพยงใด หากไมมความรเพยงพอกควรหาความร

เพมเตม และกาหนดขอบเขตของเรองใหเหมาะกบผฟง เชน เปนเดกเลก เปนวยรน หรอเปนผใหญ เป

นตน

ห น า | 39

4. การรวบรวมเนอหาทจะพด การพดใหผอนฟง ผพดตองเตรยมรวบรวมเนอหาใหดเพอผฟง

จะไดรบประโยชนมากทสด การรวบรวมเนอหาอาจทาไดโดยการศกษา คนควา การไตถามผร การ

สมภาษณ และอาจใชอปกรณชวย เพอใหผฟงเขาใจไดงายขน

5. การทาเคาโครงลาดบเรองทจะพด เพอใหการพดเปนไปตามลาดบขนตอนไมสบสน ผพด

ควรทาโครงเรอง ลาดบหวขอใหด เพอกนการหลงลมและชวยใหเกดความมนใจในการพด

6. การฝกซอมการพด ผพดควรหาเวลาฝกซอมการพดของตนเสยกอน เมอถงเวลาพดจะไดพด

ดวยความมนใจ ในการฝกซอมนนควรคานงถงบคลกลกษณะ ทายนหรอนงกรยาอาการ การใชเสยง กร

ใชสายตา ถามผฟงอาจจะชวยตชมการพดในขณะฝกซอมได

กจกรรมท 4

1. ใหผเรยนฟงการสนทนาทางโทรทศน รายการทสนใจและเปนรายการเดยวกน เชน รายการ

สนทนาปญหาบานเมอง รายการตรงประเดน ฯลฯ เมอฟงแลวใหผเรยนบนทกการพดของผดาเนน

รายการ และผรวมสนทนา วามวธการพดอยางไร ภาษาทใชเหมาะสมหรอไม มการพดกาวราวหรอ

เสยดสผอนบางหรอไม ฯลฯ แลวนามาสนทนาแลกเปลยนความคดเหนกนในวนพบกลม หรอตดตอข

อความจากสอสงพมพมาอานและใหวจารณขอความนน ๆ กได

2. ใหผเรยนสงเกตการพดใหขาวของบคคลสาคญและนกการเมองแตละคนทางสถานวทยและ

โทรทศน แลวพจารณาวาการใหขาว หรอการแสดงความคดเหนนนควรเชอหรอไม เพยงใด เพราะเหต

ใด แลวนามาสนทนาแลกเปลยนความคดเหนกน เมอมโอกาสพบปะกนหรอในวนพบกลมผเรยน อาจ

จะฟงการพดแสดงทรรศนะของนกการเมองจากเทปบนทกเสยงแลวนามาสนทนากนกได

3. สมมตเหตการณใหผเรยนออกมาสนทนากนทางโทรศพท ใหเพอนๆ วจารณ

40 | ห น า

การพดแสดงความคดเหน

การพดแสดงความคดเหนเปนลกษณะการพดทจะใชในการปรกษาหารอกนในกลมยอย

เพอหาแนวทางในการแกปญหา เชน ปญหาการเรยน ปญหาในการดาเนนชวต ปญหาของชมชนพนฐาน

การแสดงความคดเหนเป นการใชทกษะการฟง การอาน การพดและการคดให

สมพนธกน ตองอาศยการฝกฝนใหเกดความชานาญ เพราะการพดแสดงความคดเหนตองใชทงความร

ความคด เหตผลหรอหลกการ ทฤษฎตางๆ หลายอยางประกอบกน ความคด

นนจะถกตองเหมาะสม มคณคานาเชอถอ การพดแสดงความคดเหนจงตองใชความรอบคอบใหเหตผล ม

ใจเป นกลาง บรสทธ ใจ ไม มอคต มการฝ กฝนจนเกดความชานาญรบผดชอบ

ในสงทพด นเปนหลกของการพดแสดงความคดเหน

การพดในทประชม

ผ เรยนทราบมาแลววาการประชมมหลายประเภทหลายลกษณะทงการประชมกล มยอย

การประชมกลมใหญ การประชมเชงวชาการ การประชมเชงปฏบตการ ฯลฯ แตบคคลทมบทบาททจะต

องพดในทประชมทสาคญนนมเพยง 2 ฝาย คอ ประธานในทประชมและผเขารวมประชม บคคลทง 2 ฝ

ายนจะตองรจกหนาทและมารยาทของการพดทในประชม มฉะนนการประชมกจะไมเรยบรอยและไม

บรรลผลตามวตถประสงค

ประธานในทประชม จะตองปฏบตตามหนาทและมารยาทในการพดดงน

1. แจงใหทราบถงวตถประสงค ปญหาหรอประเดนทนาคดของการประชมใหสมาชกไดทราบ

และพจารณากอนดาเนนการประชม

2. พดตามหวขอหรอวาระการประชมอยางสนๆ ไดเนอหาสาระและอยาถอโอกาสของการเปน

ประธานผกขาดการพดแตเพยงผเดยว

3. ใหโอกาสแกผเขารวมประชมแสดงความคดเหนไดอยางเสร กวางขวางเปนอสระและทวถง

ประธานคอยสรปความคดเหน ขอเสนอตางๆ ใหกระชบ ตรงประเดนและเปนคนสดทาย

4. ใชคาพดสรางบรรยากาศทด มความเปนกนเองเพอใหผเขารวมประชมกลาแสดงความคด

เหน และเพอใหการประชมเปนไปดวยความราบรน

5. ควบคมการประชมใหเปนไปตามระเบยบวาระและรกษาเวลาในการประชมใหเปนไปตาม

กาหนด หากผเขารวมประชมพดแสดงความคดเหนมากจนเกนเวลาหรอพดไมตรงประเดน ประธานต

องเตอนใหพดรวบรดและพดใหตรงประเดน

ห น า | 41

ผเขารวมประชม จะตองปฏบตตามหนาทและมารยาทในการพดดงน

1. พดแสดงความคดเหนหรออภปรายอยางมเหตผล ยอมรบฟงความคดเหนของบคคลอน พด

ดวยใจเปนกลางไมใชอารมณหรอนาความขดแยงสวนตวกบผเขารวมประชมมาเกยวของกบการพดและ

แสดงความคดเหนในทประชม

2. เขาประชมใหตรงเวลาและรกษาเวลาในการพด ตามทประธานกาหนดให

3. พดใหไดใจความ กระชบ และกากบความคดใหเปนไปตามขนตอนมการโยงความคด เหนด

วยหรอขดแยงใหสมพนธตอเนองและสอดคลอง ไมควรพดวกวนจนจบประเดนไมได

4. ไมควรผกขาดการพดแตผเดยว หรอแสดงความคดเหนของตนเองเพอแสดงความรอบร เมอ

เหนวาประเดนใดทมแนวทางทดและถกตองแลวกควรงดเวนการแสดงความคดเหน มฉะนนจะทาใหผ

เขารวมประชมเกดความเบอหนาย

5. ควรรกษามารยาทในการพดในทประชม อยางเชน ใชภาษาสภาพ ไมพดกาวราว มการขอ

อนญาตตอประธานเมอตองการพด ไมแสดงกรยาทไมสภาพในทประชม เปนตน

กจกรรมท 5

ใหผเรยนแสดงบทบาทสมมตพดแสดงความคดเหนในทประชมตามหวขอทครกาหนด และบาง

คนแสดงบทบาทของผเขารวมประชม สรปทายมการอภปรายรวมกนถงขอด ขอดอยตามทแสดงออก

การพดรายงาน

การพดรายงาน หมายถง การพดเพอนาเสนอเรองราว ขอมลขอเทจจรง ผลการปฏบตงาน สถาน

การณ ความกาวหนาของการดาเนนงานหรอผลของการศกษาคนควาตอกลม หรอทประชม เชน การ

รายงานผลการดาเนนงานตามโครงการของหนวยงานหรองคกรทรบผดชอบ รายงานสถานการณและ

ความกาวหนาของหนวยงาน รายงานผลการทดลองหรอศกษาคนควาของผเรยน เปนตน การพดรายงาน

ทผเรยนจาเปนตองใชในชวตประจาวน คอการพดรายงานผลการทดลองและการศกษาคนควา เพอเสนอ

ตอครและเพอนในกลม ซงมกจะเรยกวาการรายงานหนาชน ดงนน ผเรยนจะตองทราบถงหลกและ

วธการพดรายงานพรอมทงหมนฝกฝนใหเกดทกษะซง มแนวปฏบตดงน

1. เรยบเรยงเนอหาทจะรายงานตามลาดบความสาคญไดสาระกระชบและชดเจน

2. พจารณาเนอหาใหเหมาะสมกบสภาพและพนฐานความรของกลมผฟง

3. พจารณาเนอหาทรายงานใหเหมาะสมกบเวลาทกาหนด

42 | ห น า

4. ควรใชภาษาในการเสนอเนอหาใหเหมาะสมกบระดบของผฟงใชภาษาทสอสารเขาใจงาย ไม

ใชศพทเทคนค หรอศพททางวชาการทยากจะทาใหผฟงไมเขาใจ

5. มการยกตวอยางสถต เอกสารและอปกรณประกอบการรายงานในเนอหาบางตอนเพอใหผฟ

งเขาใจงายและชดเจน

6. ควรเปดโอกาสใหผฟงไดซกถามขอสงสย เพอผรายงานจะไดอธบาย

7. หากการรายงานมเนอหาสาระมากเกนเวลาทมอย ควรมการพมพเอกสารแจกลวงหนา เพอผ

รายงานจะไดชแจงเฉพาะสวนทสาคญเทานน สวนรายละเอยดจะดไดจากเอกสาร

การพดบรรยายความรสก

การพดบรรยายความรสก เปนลกษณะการถายทอดความร อารมณความรสกหรอความคดเหน

ในเรองใดเรองหนง โดยผพดมจดประสงคเพอโนมนาวใจใหผฟงคลอยตามหรอเชอในเรองนนๆ การพด

บรรยายความรสกนกคดออกมาใหผฟงเชอและเหนคลอยตามนน จาเปนตองใชศลปะในการพด ศลปะ

ในการใชนาเสยงและการแสดงกรยาทาทางประกอบไดอยางเหมาะสม ตลอดจนการเลอกใชถอยคาใน

การพดและการใชกลวธในการบรรยายความรสก เชน การพดแสดงความยนด การพดแสดงความ

ขอบคณ การกลาวแสดงความเสยใจ การเลาเหตการณทตนเตนเราใจและการพดปลอบใจ เปนตน

การพดชแจงรายละเอยด

การพดชแจงรายละเอยดเปนการพดอธบายวธหนงทมจดประสงคสาคญ เพออธบายหรอชแจง

เรองราวตางๆ ทมผตดใจสงสยใหเขาใจในรายละเอยดอยางแจมแจงชดเจนทงผชแจงอาจเปนคนๆ เดยว

หรอเปนคณะกได และผฟงอาจจะเปนคนๆ เดยวหรอกลมคนกได การพดชแจงรายละเอยดมขนตอน

และวธการดงน

1. ตองศกษาทาความเขาใจปญหา ขอสงสย เหตการณความตองการและสถานการณ

ของบคคล กลมบคคลทจะชแจงเปนอยางด

2. พดเทาความถงปญหา ขอสงสย ความตองการของผฟง คาชแจงเพอเปนหลกฐานทจะนาเขาส

การชแจงรายละเอยด

3. เรมชแจงรายละเอยดหรอเนอเรองทเปนเหตผลสาคญเปนขอเทจจรงหรอเปนวธปฏบตทถกต

องเหมาะสม โดยใชภาษาใหเหมาะสมกบกาลเทศะ บคคลและสถานการณในขณะนนอธบายใหผฟงเขา

ใจในรายละเอยดใหแจมแจงชดเจน

4. มการสรปในสาระสาคญ แนวปฏบตหรอขอตกลงใหชดเจนยงขน

กจกรรมท 6

ห น า | 43

ใหผเรยนฝกการพดบรรยายความรสกตอเพอนหรอบคคลทเกยวของในโอกาสอนควร ซงอาจจะ

เปนการพดแสดงความยนด แสดงความเสยใจหรอการพดเพอปลอบใจโดยปฏบตตามหลกและวธการพด

บรรยายความรสกใหครบถวนแลวใหประเมนการพดของตนเองดวย

การอภปราย

ความหมายและความสาคญของการอภปราย

การอภปราย หมายถง การทบคคลคณะหนงจานวนตงแต 2 คนขนไปรวมกนพดแสดงความร

ความคดเหน และประสบการณ เพอใหเกดความร ความคดใหม และกวางขวางเพมขนหรอชวยกนหา

แนวทางและวธการในการแกปญหารวมกน

การอภปราย มความสาคญตอสงคมไทยเปนอยางยง เพราะเปนสงคมประชาธปไตย ซงใหสทธ

เสรภาพแกคนในสงคมไดใชความร ความสามารถรวมกนในการวางแนวทางในการดาเนนชวต

แนวทางในการแกปญหาในชมชน สงคมและประเทศ

ปจจบนไดนาเอาวธการอภปรายมาใชอยางกวางขวาง ทงในดานการศกษาเลาเรยนการพฒนา

ชมชน การอนรกษและเผยแพรวฒนธรรม การบรหารธรกจ การประกอบอาชพ การปกครองทองถนและ

ประเทศ ฯลฯ

องคประกอบของการอภปราย มดงน

1. หวขอเรองหรอปญหาทจะอภปราย

2. ผฟง

3. คณะหรอหนวยงานทจดการอภปราย

4. คณะผอภปราย

1. หวขอเรองหรอปญหาทจะอภปราย

ในการอภปรายแตละครงจะตองมหวขอเรองทจะอภปรายเพอใหคณะอภปรายไดแสดงความ

ร ความคด และประสบการณในเรองนน ใหผฟงเขาใจใหความรใหมและไดความรความคดทกวาง

ขวางขนหรอไม กตองมประเดนปญหาทนาสนใจทคณะผอภปรายจะไดแสดงความรความคดและ

ประสบการณ ทจะใชเปนแนวทางในการแกปญหานนๆ รวมกน หวขอเรองหรอประเดนปญหาทจะ

นามาอภปรายจะตองมคณคาและมประโยชนตอกลมผฟง ซงการเลอกหวขอเรองและประเดนปญหาใน

การอภปรายมหลกในการเลอกดงน

1. เปนเรองและปญหาทสาคญ มสาระทเปนประโยชนตอทกฝาย

2. เปนเรองและปญหาทอยใหความสนใจของผฟงและผอภปราย

44 | ห น า

3. เปนเรองและปญหาทผอภปรายสามารถทจะคนควาหาความรและขอมลตาง ๆ มาเสนอ

เพอหาแนวทางในการแกปญหาได

2. ผฟง

ในการอภปรายบางประเภท ผฟงกบผพดอาจจะเปนคนกลมเดยวกน เชน การอภปรายกลมย

อย การอภปรายในการประชมสมมนา เปนตน และในการอภปรายบางประเภทผฟงกบผพดหรอคณะผ

อภปรายแยกกลมกน ผฟงลกษณะนจะตองปฏบตตนเปนผฟงทด ซงจะมลกษณะดงน

1. มมารยาทในการฟง เชน ใหเกยรตผอภปรายดวยการปรบมอ ตงใจฟงไมกระทาการใดๆ

ทจะเปนการรบกวนบคคลอน ฯลฯ

2. ฟงอยางมวจารณญาณ

3. แสดงอาการตอบสนองเปนกาลงใจแกคณะผอภปรายดวยการแสดงออกทางกรยาอาการ

ยมรบ ซกถามเมอมโอกาสและไมแสดงอาการเยนชาเบอหนาย ฯลฯ

4. นาความรความคดประสบการณและแนวทางแกไขปญหาไปใชใหเกดประโยชนตอตน

เองและสงคม

3. คณะหรอหนวยงานทจดการอภปราย

การทจะมการอภปรายเกดขนจะตองมคณะบคคลหรอหนวยงานทรบผดชอบจดใหมการ

อภปราย ซงจะตองทาหนาทในการจดสถานทจดเตรยมวสดอปกรณ เครองมอสอสารตางๆ กาหนดวน

เวลา ประสานงาน ประชาสมพนธ เพอใหการอภปรายเปนไปอยางราบรน หากผเรยนจะจดการอภปราย

ขนคงจะตองตงคณะทางานทจะชวยกนและตองมผใหญไวเปนทปรกษา

4. คณะผอภปราย

คณะผ อภปรายนบเปนองคประกอบทสาคญมาก ซงประกอบดวยบคคลตงแต

3 – 5 คน โดยมคนหนงทาหนาทผดาเนนการอภปราย สวนทเหลอจะเปน ผอภปราย ทงผดาเนนการ

อภปราย และผอภปรายจะตองรบทบาทหนาทของตน รวธการพดและรกระบวนการขนตอนตลอดจน

วธการอภปราย การอภปรายจงจะดาเนนไปดวยด

ก. การคดเลอกคณะผอภปราย การคดเลอกบคคลทจะมาทาหนาทคณะผอภปรายนน ควร

จะเลอกบคคลทมลกษณะดงน

ผดาเนนการอภปราย ควรเปนผทรกระบวนการ วธการและขนตอนในการอภปรายและวธ

ดาเนนการอภปรายเปนอยางดมความสามารถในการพด มปฏภาณไหวพรบด เปนผรเรองราวทจะ

ห น า | 45

อภปรายพอสมควรและรประวตของผอภปราย พอทจะแนะนาได หากเปนผมประสบการณในการ

อภปรายมาบางกจะยงเปนการด

ผอภปราย ผอภปรายควรเปนผมความรความสามารถและประสบการณเชยวชาญในเรองท

จะอภปรายเปนอยางด มความสามารถในการพด มปฏภาณไหวพรบ มอารมณด มความจรงใจ มใจเป

นกลาง และมมารยาทในการพดอภปราย

ข. บทบาทหนาทของผดาเนนการอภปราย

1. ประสานและพบกบผอภปราย เพอพดคยทาความเขาใจในเรองของการอภปราย

2. กลาวทกทายผฟง บอกหวเรองทจะอภปรายและแนะนาผรวมอภปรายแกผฟง

3. ชแจงวธการอภปราย ขอบขายของเรองและเงอนไขตางๆ ทผฟงควรทราบ

4. เสนอประเดนอภปรายใหผอภปรายแสดงความคดเหนพรอมทงเชญผอภปราย

5. สรปคาอภปรายเปนระยะๆ ตามความเหมาะสม ซงไมจาเปนตองสรปทกครงทผ

อภปรายแตละคนพดจบใหพจารณาตามทเหนสมควร และจะตองสรปคาอภปราย เมอการอภปรายจบสน

แลว

6. ควบคมใหผ อภปรายรกษาเวลาการพดเปนไปตามขอตกลง และพยายาม

ใหผอภปรายพดตรงประเดน

7. พยายามทจะสรางบรรยากาศในการอภปรายใหเปนกนเองและเมอถงเวลาสาหรบผฟ

งควรจะกระตนใหผฟงไดมสวนรวมแสดงความคดเหนหรอตงคาถามใหมากทสด

8. เมอมคาถามจากผฟงควรพจารณามอบใหผอภปรายตอบตามความเหมาะสม

9. รกษามารยาทในการพด ไมแสดงตนเขาขางฝายใดและไมพดมากจนเกนไป

10. กลาวสรปคาอภปรายและกลาวขอบคณคณะผอภปราย ผฟง ผจดและผเกยวของ พร

อมทงอาลาผฟง

ค. บทบาทและการพดของผอภปราย

1. พบปะกบคณะกอนการอภปราย เพอเตรยมความพรอมในการอภปราย

2. เตรยมความรความคดประสบการณตามหวขอเรองไวใหพรอม ละเอยดชดเจนพรอม

ทงสอและอปกรณทจะใชประกอบการพดอภปราย

3. ให ความเคารพและใหความร วมมอผ ด า เ นนการอภปรายในขณะทาหน าท

เปนผอภปรายตลอดเวลาการอภปราย

4. พดใหตรงหวขอเรองหรอประเดนปญหาทผดาเนนการอภปรายไดกาหนดไว

46 | ห น า

5. รกษาเวลาในการพดตามทกาหนด

6. รกษามารยาทในการพดและปฏบตตามหลกการพดทด มวาจาสภาพ สราง

บคลกภาพทด แสดงกรยาทาทางใหเหมาะสม ฯลฯ

ง. ขนตอนการอภปราย

ผดาเนนการอภปรายจะตองแมนยาในขนตอนการอภปรายเพราะจะเปนผควบคมและ

ดาเนนการอภปรายใหเปนไปตามลาดบขนตอนนนๆ ซงลาดบขนตอนของการอภปรายมดงน

1. ผดาเนนการอภปรายกลาวเปดการอภปราย

2. ผดาเนนการอภปรายแนะนาหวขอเรองหรอปญหาทจะอภปราย ขอบเขตของปญหา

ความสาคญของปญหา จดมงหมายของการอภปราย สดทายคอ ผลทคาดวาจะไดรบ

3. ผดาเนนการอภปรายแนะนาผรวมอภปราย

4. ผดาเนนการอภปราย เชญผอภปรายพดตามประเดนทใหหรอตามทตกลงกนไวทละ

คน

5. ผดาเนนการอภปราย สรปนนๆ เพอจะโยงไปสประเดนทจะใหผอภปรายคนตอไปพด

6. เมอผ อภปรายพดครบทกคนแลว ผดาเนนการอภปรายจะใหโอกาสผ ฟงได

ถามและแสดงความคดเหนเพมเตม

7. ผดาเนนการอภปราย มการสรปคาอภปราย ขอบคณผเกยวของและกลาวปดการ

อภปราย

กจกรรมท 7

ใหผเรยนเขาฟงการอภปรายตามโอกาสตางๆ แลวนาประสบการณมาถายทอด เพอจะได

แลกเปลยนความรและแนวการดาเนนการ

การโตวาท

ความหมายและความสาคญของการโตวาท

การโตวาท คอ การอภปรายแบบหนง ซงประกอบดวยผมความเหนตรงขามกนในเรองใดเรอง

หนง มจานวนเทากน ตงแต 2 – 4 คน ผลดกนพดแสดงความคดเหน เพอจงใจใหผฟงเหนคลอยตามกบ

เหตผลและความคดของฝายตน ซงเรยกวา ฝายเสนอ ฝายหนงและฝายคานอกฝายหนง มการกาหนดเวลา

ใหแตละฝายพด ผพดแตละคนจะหาเหตผลมาหกลางฝายตรงขามและหาเหตผลมาสนบสนนฝายของตน

ห น า | 47

เอง โดยมคณะกรรมการเปนผพจารณาตดสนวาฝายใดมเหตผลดกวา ฝายใดชนะหรอเสมอกน การโต

วาทไมมการใหเวลาผฟงไดรวมแสดงความคดเหนเหมอนการอภปรายประเภทอน

การโตวาท เปนกจกรรมการพดทมความสาคญในเชงของการใชศลปะการพดเพอแสดง

ทรรศนะ เพอการชกจงใจและการโตแยง เปนการฝกฝนการแสดงวาทศลปชนสง ฝกการยอมรบฟง

เหตผล มนาใจเปนนกกฬา และรจกเคารพกตกาเกยวกบการพด ซงปกตเราไมคอยจะมกน การโตวาทม

จดประสงคทแทจรงดงทกลาวมามากกวาการจดเพอความบนเทง

ปจจบนมการจดกจกรรมการพดโตวาทอยเสมอโดยเฉพาะทางสอมวลชน เชนรายการ ยอวาท

แซววาท ฯลฯ แตดเปนการใชคารมคมคายมากกวาการใชวธการแหงปญญา ไมไดสงเสรมการเพมพนภ

มปญญา เพยงแตมงความบนเทงมากกวาสาระความร

องคประกอบของการโตวาท

การโตวาทเปนการพดอภปรายสาธารณะ จงมการแยกกลมผพดออกจากผฟงและไมเปดโอกาส

ใหผฟงไดมสวนรวมในการพดอาจจะมพยงถามความเหนในการตดสนดวยการขอเสยงปรบมอเทานน

องคประกอบของการโตวาทมดงน

1. ญตต คอ หวขอการโตวาทหรอประเดนปญหาทกาหนดขน ซงเปนขอทผพดทงสองฝายม

ความเหนไมตรงกน หรออาจจะกาหนดใหเหนไมตรงกน หยบยกมาใหอภปรายโตแยงกน

ญตตทควรนามาโตวาทควรมลกษณะดงน

1. เปนเรองทคนสวนใหญใหความสนใจและมสวนเกยวของหรอมผลกระทบและเกดประโย

ชนตอคนในสงคมเหลานน

2. เปนเรองใหความร มคณคาในการสงเสรมความร ความคดและสงเสรมเศรษฐกจ การเมอง

การปกครอง

3. เปนเรองสงเสรมศลปวฒนธรรม และไมขดตอศลธรรมอนดงามไมเปนภยตอสงคม

4. เปนเรองทจะนาไปสขอตกลงทจะดาเนนการไดหรอสามารถนาผลของการโตวาทไปใชใน

การแกปญหาหรอใชประโยชนดานอนๆ ได

(ควรหลกเลยงญตตทขาดลกษณะดงกลาวมา เชน ญตตทวา ขเมา ดกวาเจาช พอคาดกวาขาราชการ ฯลฯ

ซงเปนญตตทไมไดประโยชนไรสาระ)

2. ประธานการโตวาทและคณะผตดสนใจ

48 | ห น า

ประธานการโตวาท เปนผทาหนาทควบคมการโตวาทใหเปนไปตามแบบแผนและกฎเกณฑ

ตลอดทงขอตกลงตางๆ ประธานการโตวาทจะมผชวยทาหนาทผกากบเวลาของผโตตามทกาหนดกนไว

ประธานการโตวาทมหนาทดงน

1. กลาวนาบอกญตตและชแจงระเบยบวธการ หลกเกณฑของการโตวาท

2. แนะนาคณะผโตทงฝายเสนอและฝายคาน แนะนาผกากบเวลาและคณะผตดสน

3. ชแจงรายละเอยดของกตกาตางๆ ใหทกฝายทเกยวของในการโตวาททราบ

4. เชญผโตขนพดทละคนตามลาดบ

5. รวมคะแนน แจงผลการตดสน และกลาวปดการโตวาท

คณะผตดสน

คณะผตดสนจะเลอกผทมประสบการณในการโตวาทและมความเชยวชาญในเรองทนามาเปน

ญตตในการโตวาท อาจจะม 2 หรอ 5 คน คณะผตดสนมหนาทใหคะแนนตดสนชขาด การโตวาทฝายใด

ทเสนอเหตผล ความคดทรรศนะทดกวา โดยไมตองถามความเหนตอผฟง

3. คณะผโตวาท

คณะผโต คอ กลม 2 กลม ทมความเหนขดแยงกน ตกลงจะพดแสดงความคดทรรศนะของตนต

อสาธารณะหรอผฟงทสนใจ คณะผโตจะแบงออกเปน 2 ฝาย คอ ฝายทเหนดวยกบญตตจะพดสนบสนน

เรยกวา ฝายเสนอ ฝายทไมเหนดวยหรอเปนผมความคดเหนโตแยง เรยกวา ฝายคาน

ผโตแตละฝายจะมหวหนาคนหนง และมผสนบสนนฝายละ 2 – 3 คน แตละฝายจะมดงน

ฝายเสนอ ฝายคาน

1. หวหนาฝายเสนอ 1. หวหนาฝายคาน

2. ผสนบสนนฝายเสนอคนท 1 2. ผสนบสนนฝายคานคนท 1

3. ผสนบสนนฝายเสนอคนท 2 3. ผสนบสนนฝายคานคนท 2

4. ผสนบสนนฝายเสนอคนท 3 4. ผสนบสนนฝายคานคนท 3

คณะผโตวาททกคนทงฝายเสนอและฝายคานจะตองปฏบตดงน

1. ปฏบตตามคาสงและคาชแจงของประธานอยางเครงครด

2. ปฏบตตามกตกาของการโตวาทอยางเครงครด

3. รกษามารยาทในการพดอยางเครงครด เชน พดใหสภาพไมพดกาวราว ยวเยาดถกฝายตรงข

ามและงดเวนการพดเรองสวนตว เปนตน

ห น า | 49

การจดลาดบและการพดของผโตวาท

การจดลาดบและการพดของผโตวาททงสองฝายจะมการจดลาดบกาหนดเวลาและมแนวการ

นาเสนอดงน

ลาดบท 1 หวหนาฝายเสนอ

หวหนาฝายเสนอจะไดรบเชญขนพดเปนอนดบแรกโดยจะใหเปนผเสนอประเดนขอบเขตของ

ญตต การใหนยามคาและทรรศนะทมตอเรองทโตวาทในครงนนวาเปนอยางไร โดยจะบอกถงขอเทจ

จรง เหตผล พรอมหลกฐานตางๆ มาสนบสนน ปกตหวหนาทง 2 ฝายจะใชเวลาพดมากกวาผสนบสนน

เลกนอย

ลาดบท 2 หวหนาฝายคาน

หวหนาฝายคานจะไดรบเชญขนพดเปนอนดบท 2 ตอจากหวหนาฝายเสนอหวหนาฝายคานจะ

รวบรวมขอเสนอของหวหนาฝายเสนอทกขอทกประเดนมาคดคานดวยเหตผลและหลกฐานเพอหกลาง

ใหไดทกประเดน แลวจงเสนอความคด เหตผลและหลกฐานสนบสนนความคดของฝายคานไวใหมาก

ทสด

ลาดบท 3 – 6 หรอ 8 ผสนบสนนทงสองฝาย

ตอจากหวหนาฝายคาน กจะเปนหนาทของผสนบสนนฝายเสนอและฝายคานสลบกนไป โดย

ทกคนจะทาหนาทสนบสนนความคดและเหตผลของฝายตนเอง คดคานหกลางความคดและเหตผลของฝ

ายตรงกนขามในครบทกประเดน แลวกจะเสนอความคดเหตผลและหลกฐานตางๆ สนบสนนฝายตนเอง

ลาดบสดทาย

เมอผสนบสนนทง 2 ฝายพดครบทกคนแลวจะใหหวหนาทงสองฝายมาพดสรปอกครงหนง

โดยจะใหหวหนาฝายคานเปนผสรปกอนแลวจงใหหวหนาฝายเสนอสรปเปนคนสดทาย

4. ผฟง ผฟงการโตวาทเปนผรบความร ความคด ทรรศนะของผโตวาททงสองฝาย แลวจะตอง

ใชวจารณญาณทจะนาไปใชใหเก ด ประโยชน ผฟงการโตวาทไมมโอกาสไดรวมแสดงความคดเหน

เหมอนกจกรรมการฟงอภปรายประเภทอน มแตเพยงตองปฏบตตนใหเปนผฟงทดเทานน

กจกรรมท 8

ใหผเรยนเขารวมกจกรรมการโตวาทของกลมในโอกาสสาคญ โดยเขารวมเปนคณะผจด คณะผ

โตหรออนๆ ตามความเหมาะสมเพอฝกฝนการพด

50 | ห น า

การเปนพธกร

พธกร ในพจนานกรมบอกความหมายวา ผดาเนนการในพธ ผดาเนนรายการ ดงนน พธกรจง

หมายถง ผทาหนาทดาเนนรายการของงานทจดขนอยางมพธการ เชน การประชม การสมมนา การ

อภปราย การไหวคร ฯลฯ พธกรจะเปนผทาหนาทบอกกลาว ใหผเขารวมพธไดทราบถงขนตอนพธการว

ามอะไรบาง ใครจะเปนผพด ใครจะเปนผแสดง ใครจะทาอะไร พธกรจะเปนผแจงใหทราบนอกจากน

พธกรจะทาหนาทประสานงานกบทกฝาย เพอจะไดขอมลทแตละฝายจะดาเนนการและพธกรจะตองจด

และดาเนนการตามขนตอนกาหนดเวลาใหบรรล หากพธกรทาหนาทบกพรองกจะทาใหเกดความ

เสยหายได

คณสมบตของผทเปนพธกร มดงน

1. เปนผทมบคลกภาพด รปรางดสงา มใบหนายมแยมแจมใส รจกแตงกายใหเหมาะสมกบ

กาลเทศะ พธหรอรายการนนๆ

2. มนาเสยงนมนวล นาฟง มลลาจงหวะการพดพอเหมาะ ชวนฟง มชวตชวา

3. พดออกเสยงถกตองตามอกขรวธ ชดเจน ออกเสยงคาควบกลาไดถกตอง

4. ใชภาษาด เลอกสรรถอยคานามาพดใหผฟงเขาใจงาย สอความหมายไดด สนและกระชบ

มศลปะในการใชภาษา

5. มมารยาทในการพดใหเกยรตผฟง ควบคมอารมณไดด

6. มมนษยสมพนธทด มวธสรางบรรยากาศดวยสหนาทาทาง ลลาและนาเสยง ฯลฯ

7. เปนผใฝใจศกษารปแบบวธการใหมๆ มาใช มความคดสรางสรรค ยอมรบฟงความคดเหน

ของบคคลอนและพยายามพฒนาปรบปรงตนเองอยเสมอ

8. มความรในรายละเอยด ขนตอน พธการของกจกรรมทดาเนนรายการเปนอยางด ดวยการ

ศกษาประสานงาน ซกซอมสอบถามจากทกฝายใหชดเจนและแมนยา

9. เปนคนมปฎภาณไหวพรบด มความสามารถในการแกปญหาเฉพาะหนาไดอยางฉบไว

ขนตอนการพดของพธกร

การเปนพธกรนนมขนตอนการพดแตกตางกนไปตามลกษณะของงาน ถาเปนงานทางวชาการ

เชน การประชม การสมมนา การอภปรายกจะมขนตอนในการพดลกษณะหนง ถาเปนงานของโรงเรยน

หรอหนวยงานอนทมการแสดงกอาจจะมขนตอนแตกตางจากงานทางวชาการบาง หรอถาเปนงาน

ประเภทงานมหกรรมงานแสดงดนตรกจะมขนตอนการพดทมขอแตกตางในเชงเนอหาบาง แตโดย

ทวไปพธกรจะมขนตอนในการพด ดงน

1. กลาวทกทายและปฏสนถารกบผฟง

2. แจงวตถประสงคหรอกลาวถงโอกาสของการจดงาน

ห น า | 51

3. แจงถงกจกรรมหรอการแสดงทจะจดขนวามอะไร มขนตอนอยางไร

4. กลาวเชญประธานเปดงาน เชญผกลาวรายงาน (ถาม) และกลาวขอบคณเมอประธานกลาว

จบ

5. แจงรายการทจะดาเนนในลาดบตอไป ถามการอภปรายกเชญคณะผอภปรายเพอดาเนนการ

อภปราย ถาหากงานนนมการแสดงกแจงรายการแสดง เชน

6. พดเชอมรายการหากมการแสดงหลายชดกจะตองมการพดเชอมรายการ

7. เมอทกรายการจบสนลง พธกรกจะกลาวขอบคณแขกผมเกยรต ผฟงและผชม ผทใหการช

วยเหลอสนบสนนงาน หากมพธปด พธกรกจะตองดาเนนการจนพธปดเสรจเรยบรอย

กจกรรมท 9

1. ใหผ เรยนดและฟงการพดของพธกรในรายการตางๆ ทางโทรทศนและวทยเพอสงเกต

ขนตอนวธการและเทคนคตางๆ ของพธกรเพอเปนตวอยาง จะไดนาสวนดมาฝกและใชเมอไดทาหนาท

พธกร

2. ในโอกาสตางๆ ทกล มหรอสถานศกษาจดงานใหผ เ รยนใชโอกาสฝกทาหนาท

พธกร เพอจะไดฝกทกษะ การพดเปนพธกร หากจะใหเพอนไดชวยวจารณและใหครประจากลมใหคา

แนะนากจะทาใหพฒนาการพดเปนพธกรไดด

ผมมารยาทดในการพด

การมมารยาทในการพดกจะคลายคลงกบลกษณะการพดทดดงทไดกลาวในตอนตนแลว ซงอาจ

ประมวลไดดงน

1. ผพด เปนผทถายทอดความรสก ความคดเหน ขอเทจจรง ตลอดจนทศนคตของตนไปสผฟง

โดยสอทางภาษา เสยง อากปกรยา และบคลกภาพ ใหมประสทธภาพทสด ผพดจะตองมมารยาทและ

คณธรรมในการพด และผพดเองตองมการเตรยมตว มความร และประสบการณในเรองทจะพดอยางด

และตองรวบรวมเรยบเรยงความรเหลานนใหเปนระบบและถายทอดใหผฟงเขาใจงาย และชดเจน ผพด

52 | ห น า

เองตองมทกษะในการพดมความสนใจทจะพฒนาบคลกภาพอยเสมอ เปนการสรางความมนใจใหผพด

เอง

2. เรองและสาระทพดตองมประโยชนตอผฟง ควรเปนเรองทนสมย เนอหาชดเจน ผพดตอง

ขยายความคดและยกตวอยางใหชดเจน

3. ผพดตองรจกกลมผฟงกอนลวงหนา ทงอาชพ วย เพศ ความสนใจของผฟง ฯลฯ รวมทงจดม

งหมายในการพด เพอจะไดเตรยมตวและเนอหาไดถกตองนาสนใจ

4. ผพดตองคนควาหาความร และประมวลความคดทงหมด แยกแยะใหไดวาความคดหลกคอ

อะไร ความคดรองคออะไร และควรหาสงสนบสนนมาประกอบความคดนนๆ เชนเหตการณทรบรกน

ไดทวไป หรอบคคลทมชอเสยง ฯลฯ พรอมกนนนถามการอางองเรองทมาประกอบการพดทผพดตอง

บอกแหลงทมาดวย

5. การจดระเบยบ และวางโครงเรอง ตองเตรยมใหดเพอจะไดไมพดวกวน เพราะมฉะนนจะ

ทาใหการพดไมนาสนใจ และอยาลมวาในการพดแตละครงตองใหครอบคลมจดมงหมายใหครบถวน

6. ผพดตองเราความสนใจของผฟงดวยการใชภาษา เสยง กรยาทาทาง และบคลกภาพสวนตน

เขาชวยใหผฟงฟงอยางตงใจ และผพดตองพรอมในการแกปญหาเฉพาะหนาทอาจเกดขนดวย

กจกรรมท 10

ผเรยนลองประเมนตนเองวา ทานสามารถเปนนกพดระดบใด ถากาหนดระดบ A B C และ D

โดยทานเปนผตงมาตรฐานเองดวย และถาไดระดบ C ลงมา ทานคดจะปรบปรงตนเองอยางไรบางหรอ

ไม

ห น า | 53

บทท 3 การอาน

สาระสาคญ

การอานเปนการแปลความหมายของตวอกษรออกมาเปนความคดและนาไปใชตดสนใจ

แกปญหา และสรางวสยทศนในการดาเนนชวตและมนสยรกการอาน

ผลการเรยนรทคาดหวง

ผเรยนสามารถ

1. จบใจความสรปความ ตความ แปลความและขยายความเรองทอาน

2. วเคราะห วจารณความสมเหตสมผล ความเปนไปไดและลาดบความคด

ของเรองทอานได

3. เขาใจความหมายของภาษาถน สานวน สภาษตในวรรณกรรมทองถน

4. เลอกอานหนงสอ จากแหลงความร เปนผมมารยาทในการอานและรกการอาน

ขอบขายเนอหา

เรอง 1 ความสาคญของการอาน

เรอง 2 วจารณญาณในการอาน

เรอง 3 การอานแปลความ ตความ ขยายความ จบใจความหรอสรปความ

เรอง 4 วรรณคด

เรอง 5 หลกการวจารณวรรณกรรม

เรอง 6 ภาษาถน

เรอง 7 สานวน, สภาษต

เรอง 8 วรรณกรรมทองถน

54 | ห น า

เรองท 1 ความสาคญของการอาน

1 การอานชวยพฒนาคณภาพชวต ทาใหผอานไดรบสาระความรเพมขน เปนคนทนสมย ทน

เหตการณและความเคลอนไหวของเหตการณบานเมอง ตลอดจนสงคมและวทยาการใหมๆ เปนตน ผอ

านเมอไดรบความรจากการอานแลว จะสามารถนาสาระตางๆ มาสรางสรรคใหเกดประโยชนตอชวต

สงคมและประเทศชาตในโอกาสตอไปได

2. การอานชวยใหเกดความเพลดเพลน หนงสอหลายประเภทนอกจากจะใหความร ความคดแล

วยงใหความเพลดเพลนอกดวย ผอานหนงสอจะไดรบความเพลดเพลน ไดรบความสข อกทงยงสราง

ความฝนจตนาการแกผอาน ตลอดจนเปนการพกผอนและคลายเครยดไดเปนอยางด

3. การอานมผลตอการดาเนนชวตทสขสมบรณของมนษย ผลทไดรบจากการอาน นอกจากจะ

เปนพนฐานของการศกษา ศลปวทยาการ และชวยในการพฒนาอาชพแลว ยงมผลชวยใหผอานได

แนวคดและประสบการณจาลองจากการอานอกดวย ซงความคดและประสบการณจะทาใหผอานมโลก

ทศนกวางขน เขาใจตนเอง เขาใจผอน และเขาใจสงคมเปนอยางด อนจะมผลตอการดาเนนชวตและการ

ดารงตนอยในสงคมไดอยางมความสข

ห น า | 55

เรองท 2 วจารณญาณในการอาน

วจารณญาณในการอาน คอการรบสารจากการอานใหเขาใจเนอหาสาระแลวใชสตปญญาใคร

ครวญหรอไตรตรอง โดยอาศยความร ความคด ประสบการณมาเปนเหตผลประกอบและสามารถนา

ไปใชในชวตไดอยางถกตองเหมาะสม

การใชวจารณญาณในการอาน จะเรมตนทการอานดวยความตงใจและพยายามทาความเขาใจ

เนอหาสาระของเรองทอานแลวใชความร ความคด เหตผลและประสบการณประกอบการคด ใครครวญ

ใหสามารถรบสารไดถกตอง ถองแท การอานโดยใชวจารณญาณประกอบดวยการเขาใจของเรอง การร

จกเขยน การเขาใจความสมพนธของสารและการนาไปใช

การอานอยางมวจารณญาณจะตองใชความคด วเคราะห ใครครวญและตดสนใจวา

ขอความทไดอานนน สงใดเปนความสาคญ สงใดเปนใจความประกอบหรอพลความ สามารถแยกขอเทจ

จรงจากขอคดเหนได ตลอดจนวนจฉยไดวาขอความทอานนนควรเชอถอไดหรอไมเพยงใด และการอาน

ประเมนคาวาขอความทไดอานมเนอหาสาระหรอมแงคดทดหรอไม อาจนาไปใชประโยชนไดเพยงไร

รวมทงการประเมนคางานเขยนในดานตางๆ เชน ความร ความสามารถ ความจรงใจและกลวธในการ

เขยน

ขนตอนของวจารณญาณในการอาน มดงน

1. อานใหเขาใจตลอดเรอง เปนการอานสารดวยความตงใจใหเขาใจรายละเอยดตลอดเรอง

2. วเคราะหเรอง เมออานและเขาใจเรองแลวจะตองนามาวเคราะหสาระสาคญใหรเรองทอาน

เปนเรองประเภทใด อะไรเปนขอเทจจรง อะไรเปนขอคดเหน และอะไรเปนประโยชน ลกษณะของตว

ละครเปนอยางไร เปนเรองประเภทรอยแกว รอยกรอง บทความ ขาว หรอละคร ฯลฯ ผเขยนมเจตนาอยาง

ไรในการเขยนเรองน ใชกลวธในการนาเสนออยางไร ซงผอานตองพจารณาแยกแยะใหได

56 | ห น า

3. ประเมนคาของเรอง เมออานและวเคราะหแยกแยะเรองแลวนามาประเมนคาวาสงใดเทจ สง

ใดจรง สงใดมคาไมมคา มประโยชนในดานใด นาไปใชกบใครเมอไรและอยางไร

4. นาเรองทอานไปใช หลงจากผานขนตอนของการอาน ทาความเขาใจ วเคราะหและประ

เมนคาแลวตองนาไปใชไดทงในการถายทอดใหผอน และนาไปใชในการดาเนนชวตไดอยางเหมาะสม

กบกาลเทศะและบคคล

หลกการอานอยางใชวจารณญาณ

1. พจารณาความถกตองของภาษาทอาน เชน ดานความหมาย การวางตาแหนงคา การเวนวรรค

ตอน ความผดพลาดดงกลาวจะทาใหการสอความหมายผดไป

2. พจารณาความตอเนองของประโยความเหตผลรบกนดหรอไม โดยอาศยความรดาน

ตรรกวทยาเขาชวย ขอความจากประโยคจะตองไมขดแยงกน หรอเรยงลาดบไมสบสนวนวายจนอานไมร

เรองหรออานเสยเวลาเปลา

3. พจารณาดความตอเนองของเรองราวระหวางเรองทเปนแกนหลกหรอแกนนากบแกนรอง

และสวนประกอบอน ๆ กลมกลนกนดหรอเปลา

4. รจกแยกแยะขอเทจจรงออกจากเรองการแสดงความรและขอคดเหนของผแตง เพอจะไดนามา

พจารณาภายหลงไดถกตองใกลเคยงความเปนจรงยงขน

5. พจารณาความร เนอหา ตวอยางทได วามสวนสมพนธกนอยางเหมาะสมหรอไมเพยงใด เปน

ความรความคด ตวอยางทแปลกใหมหรออางองมาจากไหน นาสนใจเพยงใด จากนนควรทาการ

ประเมนผลโดยทวไปวาผลจากการอานจะทาใหเกดความรความคดมากนอยเพยงใด โดยเฉพาะอยางยง

ความคดสรางสรรคทผอานประสงคหรอปรารถนาจะไดจากการอานนนๆ อยเสมอ

การอานอยางมวจารณญาณไมใชสงททาไดงายๆ ผกระทาจะตองหมนฝกหด สงเกต จา และ

ปรบปรงการอานอยเสมอ แรกๆ อาจรสกเปนภาระหนกและนาเบอหนาย แตถาไดกระทาเปนประจาเป

นนสยแลวจะทาใหความลาบากดงกลาวหายไป ผลรบทเกดขนนนคมคายง

กจกรรมท 1

ใหผเรยนอานขาว บทความ หรอขอความ และใชวจารณญาณในการอานตามขนตอนทง 4

ขนตอน และประเมนตนเองวา สามารถทาไดครบทกขนตอนหรอไม และเมอประเมนแลวรสกสนใจ

เรองของการอานเพมขนหรอไม

ห น า | 57

เรองท 3 การอานแปลความ ตความ ขยายความ จบใจความหรอสรปความ

การอานแปลความ หมายถงการแปลเรองราวเดมใหออกมาเปนคาใหม ภาษาใหมหรอแบบใหม

ความมงหมายของการแปลความอยทความแมนยาของภาษาใหมวา ยงคงรกษาเนอหาและความสาคญ

ของเรองราวเดมไวครบถวนหรอไม

สาหรบการแปลความบทรอยกรองเปนรอยแกวหรอการถอดคาประพนธรอยกรองเปนรอยแกว

นน ควรอานขอความและหาความหมายของศพทแลวเรยบเรยงเนอเรองหรอเนอหาเปนรอยแกวให

สละสลวย โดยทเนอเรองหรอเนอหานนยงคงเดมและครบถวน เชน

พฤษภกาสร อกกญชรอนปลดปลง

โททนตเสนงคง สาคญหมายในกายม

นรชาตวางวาย มลายสนทงอนทรย

สถตทวแตชวด ประดบไวในโลกา

(สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานชตชโนรส : กฤษณาสอนนองคาฉนท)

ความหมายของศพท

พฤษภ = วว กาสร = ควาย

กญชร = ชาง ปลดปลง = ตาย

โท = สอง ทนต = ฟน

เสนง = เขา นรชาต = มนษย

วางวาย = ตาย มลาย = สนไป

อนทรย = รางกาย สถต = คงอย

ประดบ = ตกแตง โลกา = โลก

แปลความเปนรอยแกวกคอ

ววควายและชาง เมอตายแลวยงมฟนและเขาทงสองขางเหลออย สวนมนษยเมอตายไปรางกายก

สนไป คงเหลอแตความชวหรอความดทไดทาไวเทานน ทยงคงอยในโลกน

การอานตความ

การอานตความหรอการอานวนจสารเปนการอานอยางพจารณาถถวนดวยความเขาใจเพอใหได

ประโยชน หรอเปนไปตามวตถประสงคของผเขยน จะเปนการอานออกเสยงหรออานในใจกได แตจด

สาคญอยทการใชสตปญญาตความหมายของคาและขอความ ทงหมดรวมทงสงแวดลอมทกอยางทเกยวข

58 | ห น า

องกบขอความทอาน ดงนนจงตองอาศยการใชเหตผลและความรอบคอบในการพจารณาทงถอยคาและ

สงแวดลอมทงหมดทผอานจะตความสารใดๆ ไดกวางหรอแคบ ลกหรอตนขนาดไหน ยอมขนอยกบ

ประสบการณสวนตวและความเฉยบแหลมของวจารณญาณ เปนการอานทผอานพยายามเขาใจความ

หมายในสงทผเขยนมไดกลาวไวโดยตรง ผอานพยายามสรปลงความเหนจากรายละเอยดของเรองทอาน

การอานตความนน ผอานจะตองคดหาเหตผล เขาใจผเขยน รวตถประสงครภาษา

ทผเขยนใชทงความหมายตรงและความหมายแฝง อนงขอความทงรอยแกวและรอยกรองบางบท มไดม

ความหมายตรงอยางเดยวแตมความหมายแฝงซอนเรนอย ผอานตองแปลความกอนแลวจงตความใหเขา

ใจความหมายทแฝงอย

สารทเราอานอยนม 2 ประเภท คอ ประเภทรอยแกวและประเภทรองกรอง ดงนน การตความจง

มการตความทงสารประเภทรอยแกวและประเภทรอยกรอง

ตวอยางการตความสารประเภทรอยกรอง

“นาคมพษเพยง สรโย

เลอยบทาเดโช แชมชา

พษนอยหยงยโส แมลงปอง

ชแตหางเองอา อวดอางฤทธ”

(โคลงโลกนต)

โคลงบทนกลาวถงสตว 2 ชนด ทมลกษณะแตกตางกน เปรยบเสมอนคน 2 จาพวก

พวกแรกมอานาจหรอมความสามารถแตไมแสดงออกเมอยงไมถงเวลาอนสมควร สวนพวกท 2 มอานาจ

หรอความสามารถนอยแตอวดด กวยกยอง จาพวกแรก เหยยดหยามคนจาพวกหลง โดยสงเกตจากการใช

ถอยคา เชน ชหางบาง พษนอยบาง ฉะนน ควรเอาอยางคนจาพวกแรก คอมอานาจมความสามารถแตไม

แสดงออกเมอยงไมถงเวลาอนสมควร

ขอปฏบตในการอานตความ

1. อานเรองใหละเอยดแลวพยายามจบประเดนสาคญของขอเขยนใหได

2. ขณะอานพยายามคดหาเหตผล และใครครวญอยางรอบคอบ แลวนามาประมวลเขากบ

ความคดของตนวาขอความนนๆ หมายถงสงใด

3. พยายามทาความเขาใจกบถอยคาบางคาทเหนวามความสาคญรวมทงสภาพแวดลอมหรอ

บรบทเพอกาหนดความหมายใหชดเจนยงขน

4. การเรยบเรยงถอยคาทไดมาจากการตความ จะตองมความหมายชดเจน

5. พงระลกว าการตความมใช การถอดคาประพนธ ซ งต องเกบความหมายของ

บทประพนธนนๆ มาเรยบเรยงเปนรอยแกวใหครบทงคา และขอความ การตความนนเปนการจบเอาแต

ใจความสาคญ การตความจะตองใชความรความคดอนมเหตผลเปนประการสาคญ

ห น า | 59

ขอควรคานงในการตความ

1. ศกษาประวตและพนฐานความรของผเขยน

2. ศกษาสภาพสงคมในสมยทงานเขยนนนเกดขน วาเปนสงคมชนดใด เปนประชาธปไตยหรอ

เผดจการเปนสงคมเกษตร พาณชยหรออตสาหกรรม เปนสงคมทเครงศาสนาหรอไม

3. อานหลายๆ ครง และพจารณาในรายละเอยด จะทาใหเหนแนวทางเพมขน

4. ไมยดถอสงทตนตความนนถกตอง อาจมผอนเหนแยงกได ไมควรยดมนในกรณทไมตรงกบ

ผอนวาของเราถกตองทสด

การอานขยายความ

การอานขยายความ คอ การอธบายเพมเตมใหละเอยดขนภายหลงจากไดตความแลว ซงอาจใช

วธยกตวอยางประกอบหรอมการอางองเปรยบเทยบเนอความใหกวางขวางออกไปจนเปนทเขาใจชดเจน

ยงขน

ตวอยาง

ความโศกเกดจากความรก ความกลวเกดจากความรก ผทละความรกเสยไดกไมโศกไมกลว

(พทธภาษต)

ขอความนใหขอคดวา ความรกเปนตนเหตใหเกดความโศก และความกลวถาตดหรอละความรก

ได ทงความโศก ความกลวกไมม

ขยายความ

เมอบคคลมความรกในสงใดหรอคนใด เขากตองการใหสงนนคนนนคงอยใหเขารกตลอดไป

มนษยสวนมากกลววาคนหรอสงทตนรกจะแตกสลายหรอสญสนจากไป แตเมอถงคราวทกอยางยอม

เปลยนไปไมอาจคงอยได ยอมมการแตกทาลายสญสลายไปตามสภาพ ถารความจรงดงนและรจกละ

ความรก ความผกพนนนเสย เขาจะไมตองกลวและไมตองโศกเศราเสยใจอกตอไป

การขยายความนใชในกรณทขอความบางขอความ อาจมใจความไมสมบรณจงตองมการอธบาย

หรอขยายความเพอใหเกดความเขาใจยงขน การขยายความอาจขยายความเกยวกบคาศพทหรอการให

เหตผลเพมเตม เชน สานวน สภาษต โคลง กลอนตางๆ เปนตน

การอานจบใจความหรอสรปความ

60 | ห น า

การอานจบใจความหรอสรปความ คอ การอานทมงคนหาสาระของเรองหรอของหนงสอแตละ

เลมทเปนสวนใจความสาคญและสวนขยายใจความสาคญของเรอง

ใจความสาคญ คอ ขอความทมสาระคลมขอความอนๆ ในยอหนานนหรอเรองนนทงหมด ข

อความอนๆ เปนเพยงสวนขยายใจความสาคญเทานน ขอความหนงหรอตอนหนงจะมใจความสาคญ

ทสดเพยงหนงเดยว นอกนนเปนใจความรอง คาวาใจความสาคญน บางทเรยกเปนหลายอยาง เชน แกน

หรอหวใจของเรอง แกนของเรองหรอความคดหลกของเรอง แตจะอยางไรกตามใจความสาคญคอสงทเป

นสาระทสาคญทสดของเรอง นนเอง

ใจความสาคญสวนมากจะมลกษณะเปนประโยค ซงอาจจะปรากฏอยในสวนใดสวนหนงของย

อหนากได จดทพบใจความสาคญของเรองแตละยอหนามากทสดคอ ประโยคทอยตอนตนยอหนา

เพราะผเขยนมกจะบอกประเดนสาคญไวกอน แลวจงขยายรายละเอยดใหชดเจน รองลงมาคอประโยค

ตอนทายยอหนา โดยผเขยนจะบอกรายละเอยดหรอประเดนยอๆ กอน แลวจงสรปดวยประโยคทเปน

ประเดนไวภายหลง สาหรบจดทพบใจความสาคญยากขนกคอประโยคตอนกลางยอหนา ซงผอานจะต

องใชความพยายามสงเกตใหด สวนจดทหาใจความสาคญยากทสด คอ ยอหนาทไมมประโยคสาคญ

ปรากฏชดเจน อาจมหลายประโยคหรออาจจะอยรวมๆ กนในยอหนากได ซงผอานตองสรปออกมาเอง

การอานและพจารณานวนยาย

คาวา “นวนยาย” (Novel) จดเปนวรรณกรรมประเภทหนง หมายถง หนงสอทเขยนเปนรอยแกว

เลาถงชวตในดานตางๆ ของมนษย เชน ดานความคด ความประพฤต และเหตการณตางๆ ทเกดขนใน

ชวตจรงของมนษย ชอคน หรอพฤตกรรมทแสดงออกเปนเรองสมมตทงสน นวนยายแบงเปน 6 ประเภท

ดงน

1. นวนยายองประวตศาสตร เชน ผชนะสบทศ (องประวตศาสตรมอญ) ชซไทเฮา

(องประวตศาสตรจน) สแผนดน (องประวตศาสตรไทยสมยรตนโกสนทร แผนดนรชกาลท 5 -8)

กระทอมนอยของลงทอม(องประวตศาสตรอเมรกา)

2. นวนยายวทยาศาสตร คอ นวนยายทนาความมหศจรรยทางวทยาศาสตรแขนงตางๆ มาเขยน

เปนเรองราวทนาตนเตน เชน กาเหวาทบางเพลง สตารวอร(Star war) มนษยพระจนทร มนษยลองหน

เปนตน

3. นวนยายลกลบ ฆาตกรรม นกสบ สายลบ เชน เรองเชอรลอกโฮม มฤตยยอดรก

4. นวนยายเกยวกบภตผปศาจ เชน แมนาคพระโขนง กระสอ ศรษะมาร เปนตน

5. นวนยายการเมอง คอ นวนนยายทนาความรทางการเมองการปกครองมาเขยนเปนเนอเรอง

เชน ไผแดง ของ ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช เปาบนจน สามกก สารวตรใหญ เปนตน

ห น า | 61

6. นวนยายดานสงคมศาสตร คอ นวนยายทสะทอนสภาพสงคม เชน เรองเมยนอย เสยดาย

เพลงบญ เกมเกยรตยศ นางมาส เปนตน

องคประกอบของนวนยาย

นวนยายแตละเรองมองคประกอบทสาคญดงน

1. โครงเรอง (Plot) หมายถง ของขายหรอโครงเรองราวหรอเหตการณตางๆ ทตอเนองเปนเหต

เปนผลตอกน

2. เนอเรอง (Story) หมายถง เรองราวตางๆ ทผเขยนถายทอดยกมาทาใหผอานทราบวา เรองท

อานนนเปนเรองราวของใคร เกดขนทไหน อยางไร เมอใด มเหตการณหรอความเหยวของกนระหวาง

ตวละครอยางไร

3. ฉาก (Setting) คอสถานทเกดเหตการณในเรองอาจเปนประเทศ เมอง หมบาน ทงนา ในโรง

ภาพยนตร ฯลฯ

4. แนวคด (Theme) ผแตงจะสอดแทรกแนวคดไวอยางชดแจนในคาพด นสย พฤตกรรม หรอ

บทบาทของตวละคร หรอพบไดในการบรรยายเรอง

5. ตวละคร (Characters) ผแตงเปนผสรางตวละครขนมา โดยตงชอให แลวกาหนดรปรางหน

าตา เพศ วย นสยใจคอ บคลกภาพ ตลอดจนกาหนดบทบาทและโชคชะตาของตวละคร

เหลานนดวย

หลกการอานและพจารณานวนยายมดงน

1. โครงเรองและเนอเรอง การแสดงเนอเรอง คอการเลาเรองนนเอง ทาใหผอานทราบวา เปน

เรองราวของใคร เกดขนทไหน อยางไร เมอใด มเหตการณอะไร สวนโครงเรองนนคอสวนทเนน

ความเกยวของระหวางตวละครในชวงเวลาหนงซงเปนเหตผลตอเนองกน

โครงเรองทดมลกษณะดงน

1.1 มความสมพนธกนระหวางเหตการณตางๆ ในเรองและระหวางบคคลในเรองอยาง

เกยวเนองกนไปโดยตลอด

1.2 มขดแยงหรอปมของเรองทนาสนใจ เชน ความขดแยงของมนษย กบสงแวดลอม การต

อสระหวางอานาจอยางสงกบอานาจอยางตาภายในจตใจ การชงรกหกสวาท ฯลฯ ขดแยงเหลานเปนสง

สาคญททาใหตวละครแสดงพฤตกรรมตางๆ ออกมาอยางนาสนใจ

1.3 มการสรางความสนใจใครรตลอดไป (Suspense) คอการสรางเรองใหผอานสนใจใครรอย

างตอเนองโดยตลอด อาจทาไดหลายวธ เชน การปดเรองทผอานตองการทราบไวกอน การบอกใหผอาน

62 | ห น า

ทราบวาจะมเหตการณสาคญเกดขนในตอนตอไป การจบเรองแตละตอนทงปญหาไวใหผอานอยากร

อยากเหนเรองราวตอไปน

1.4 มความสมจรง (Realistic) คอเรองราวทเกดขนเปนไปอยางสมเหตสมผล มใชเหต

ประจวบหรอเหตบงเอญทมนาหนกเบาเกนไป เชน คนกาลงเดอดรอนเรองเงน หาทางออกหลายอยางแต

ไมสาเรจ บงเอญถกสลากกนแบงรฐบาลจงพนความเดอดรอนไปได

2. กลวธในการดาเนนเรอง จะชวยใหเรองนาสนใจและเกดความประทบใจซงอาจทาไดหลาย

วธ เชน

2.1 ดาเนนเรองตามลาดบปฏทน คอเรมตงแตละครเกด เตบโตเปนเดก เปนหนมสาว แก

แลวถงแกกรรม

2.2 ดาเนนเรองยอนตน เปนการเลาแบบกลาวถงเหตการณในตอนทายกอนแลวไปเลาตง

แตจนกระทงจบ

2.3 ดาเนนเรองสลบไปมา คอ การเรมเรองในตอนใดตอนหนงกอนกได เชน อาจกลาว

ถงอดตแลวกลบมาปจจบนอก หรอการเลาเหตการณทเกดตางสถานทสลบไปมา

ผอานควรพจารณาวากลวธในการดาเนนเรองของผเขยนแตละแบบมผลตอเรองนนอยาง

ไร ทาใหเรองนาสนใจชวนตดตามและกอใหเกดความประทบใจหรอไม หรอวากอใหเกดความสบสน

ยากตอการตดตามอาน

3. ตวละคร ผอานสามารถพจารณาตวละครในนวนยายในดานตอไปน

3.1 ลกษณะนสยของตวละคร

3.1.1 มความสมจรงเหมอนคนธรรมดาทวไป คอ มทงดและไมดอยในตวเอง ไมใช

วาดจนหาทหนง หรอเลวจนหาทชมไมพบ

3.1.2 มการกระทาหรอพฤตกรรมทสดคลองกบลกษณะนสยตนเอง ไมประพฤต

ปฏบตในทหนงอยางหนงและอหนงอยางหนง

3.1.3 การเปลยนลกษณะนสยของตวละครตองเปนไปอยางสมเหตสมผล

3.2 บทสนทนาของตวละคร บทสนทนาทด ควรพจารณาดงน

3.2.1 มความสมจรง คอ สรางบทสนทนาใหสอดคลองกบฐานะและลกษณะนสยของ

ตวละครในเรอง

3.2.2 มสวนชวยใหเรองดาเนนตอไปได

3.2.3 มสวนชวยใหรจกตวละครในดานรปรางและนสยใจคอ

4. ฉาก หมายถง สถานทและเวลาทเรองนนๆ เกดขน มหลกการพจารณาดงน

ห น า | 63

4.1 สอดคลองกบเนอเรอง และชวยสรางบรรยากาศ เชน บานรางมใยแมงมมจบอยตามห

อง ฯลฯ นาจะเปนบานทมผสง คนทมพายฝนตกหนกจะเปนฉากสาหรบฆาตกรรม

4.2 ถกตองตามสภาพความเปนจรง ฉากทมความถกตองตามสภาพภมศาสตรและเหต

การณในประวตศาสตร จะชวยเสรมใหนวนยายเรองนนมคณคาเพมขน

5. สารตถะ หรอสารของเรอง หมายถง แนวคด จดมงหมายหรอทศนะของผแตงทตองการสอ

มาถงผอาน ผแตงอาจจะบอกผอานตรงๆ หรอใหตวละครเปนผบอกหรออาจปรากฏทชอเรอง แตโดย

มากแลวผแตง จะไมบอกตรงๆ ผอานตองคนหาสาระของเรอง เชน เรองผดของดอกไมสด

ตองการจะแสดงวา ผดนนมความหมายอยางไร เรองจดหมายจากเมองไทยของโบตนตองการแสดงให

เหนขอดขอเสยของคนไทย โดยเฉพาะนาใจซงคนชาตอนไมมเหมอน

นวนยายทดจะตองมสารตถะของเรองและมคณคาตอผอานไมทางใดกทางหนง หลกสาคญใน

การเลอกวรรณกรรมในการอานตองเลอกใหตรงกบความสนใจ มเนอหาสาระตรงตามความตองการ เป

นวรรณกรรมทดใหคณคาแกชวต ดงน

1. เนอหาความคดเหน มจดมงหมายทด มความคดสรางสรรค

2. กลวธในการแตงด ไดแกภาษาทใช และองคประกอบอนๆ สอความหมายไดตรงตามความ

ตองการ อานเขาใจงายและสลวย

3. มคณประโยชน

64 | ห น า

เรองท 4 วรรณคด

วรรณคด คอ หนงสอทไดรบการยกยองวาแตงดมลกษณะเดนในเชงประพนธ มคณคาสง

ในดานความคด อารมณและความเพลดเพลน ทาใหผ อานเหนความงาม ความไพเราะ

เกดความซาบซงกนใจ วรรณคดจงมความงดงามด านวรรณศลป ช วยยกระดบจตใจ

ความรสก และภมปญญาของผอานใหสงขน วรรณคดจงเปนมรดกทางวฒนธรรมอยางหนง

ความสาคญของวรรณคด

วรรณคดเปนสงสรางสรรคอนลาคาของมนษย มนษยสรางและสอสารเรองราวของชวต

ว ฒ น ธ ร ร ม แ ล ะ อ า ร ม ณ ค ว า ม ร ส ก ท เ ก ย ว ข อ ง ห ร อ ส ะ ท อ น ค ว า ม เ ป น ม น ษ ย ด ว ย ก ล ว ธ

การใชถอยคาสานวนภาษา ซงมความเหมอนหรอแตกตางกนไปในแตละยคสมย

พระยาอนมานราชธน (ยง เสฐยรโกเศศ) ไดกลาวถงความสาคญของวรรณคดไวในหนงสอแง

คดจากวรรณคดวา

โลกจะเจรญกาวหนามาไดไกลกเพราะวทยาศาสตร แตลาพงวทยาศาสตรเทานนไมครอบคลม

ไ ป ถ ง ค ว า ม เ ป น ไ ป ใ น ช ว ต ท ม อ า ร ย ธ ร ร ม แ ล ะ ว ฒ น ธ ร ร ม ส ง เ ร า ต อ ง ม ศ า ส น า

เราตองมปรชญา เราตองมศลปะ และเราตองมวรรณคดดวย สงเหลานยอมนามาแตความดงาม

นาความบนเทงมาใหแกจตใจ ใหเราคดงาม เหนงาม ประพฤตงาม มความงามเปนเจาเรอน แนบสนทอย

ในสนดาน ศลปะและวรรณคดนแหละคอแดนแหงความเพลดเพลนใจ ทาใหมใจสงเหนอใจแขง

กระดาง เปนแดนททาใหความแขงกระดางตองละลายสญหาย กลายเปนมใจงาม ละมนละมอม

เพยบพรอมไปดวยคณงามความด

วรรณคดมความสาคญทางดานการใชภาษาสะทอนใหเหนวถชวตของคน การสบทอดและ

อนรกษวฒนธรรม กฎระเบยบคาสอน และเปนเครองมอสรางความสามคคใหเกดในกลมชน และให

ความจรรโลงใจ นอกจากจะใหคณคาในดานอรรถรสของถอยคาใหผอานเหนความงดงามของภาษาแลว

ยงมคณคาทางสตปญญาและศลธรรมอกดวย วรรณคดจงมคณคาแกผอาน 2 ประการคอ

1. คณคาทางสนทรยภาพหรอความงาม สนทรยภาพหรอความงามทางภาษาเปนหวใจของ

วรรณคด เชน ศลปะของการแตงทงการบรรยาย การเปรยบเทยบ การเลอกสรรถอยคาใหมความหมาย

เหมาะสม กระทบอารมณผอาน มสมผสใหเกดเสยงไพเราะเปนตน

2. คณคาทางสารประโยชน เปนคณคาทางสตปญญาและสงคมตามปกตวรรณคดจะเขยนตาม

ความเปนจรงของชวต ใหคตสอนใจแกผอาน สอดแทรกสภาพของสงคม วฒนธรรมประเพณ ทาให

ผอานมโลกทศนเขาใจโลกไดกวางขน

ห น า | 65

ลกษณะของหนงสอทเปนวรรณคด

1. มโครงเรองด ชวนอาน มคณคาสาระและมประโยชน

2. ใชสานวนภาษาทประณต มความไพเราะ

3. แตงไดถกตองตามลกษณะคาประพนธ

4. มรสแหงวรรณคดทผอานคลอยตาม

“วรรณคดมรดก” หมายถง วรรณคดทบรรพบ รษหรอกวสมยก อนแตงเอาไว

และเปนท นยมอานกนอย างแพรหลาย ความนยมนนตกทอดเร อยมาจนถงป จจบน ซง

เปรยบเสมอนมรดกอนลาคาของชาตทบรรพบรษมอบไวแกอนชนรนหลงใหเหนความสาคญของ

วรรณคดมรดก

วรรณคดมรดกม กจะแสดงภาพช วตของคนในสม ยก อนท ม การประพ นธ วรรณคด

เรองนนๆ โดยไมปดบงสวนทบกพรอง ทงยงแทรกแนวคด ปรชญาชวตของกวไวดวย

วรรณคดมรดกมคณคาในดานประวตศาสตร สงคม อารมณ วรรณศลป ตลอดจนใหคตสอนใจ

นบเปนมรดกทางปญญาของคนในชาต ขนบของการแตงวรรณคดมรดก

ขนบการแตงวรรณคดมรดก

ขนบ หมายถง ธรรมเนยมนยม “ขนบวรรณคด” หมายถงธรรมเนยมนยมใน

การแตงวรรณคดทนยมปฏบตกน ไดแก

1. รปแบบและเนอหา รปแบบทนยมไดแก ลลต นราศ เพลงยาว บทละคร โคลง ฉนท กาพย

กลอน และราย รปแบบและเนอหาจะตองเหมาะสมกนเชน ถาเปนการสดด วรกรรมของกษตรย หรอ

วรบรษ จะแตงเปนนราศหรอเพลงยาว เปนตน

2. เนอเรองจะเกยวกบศาสนาเพอสงสอน สดดวรกรรมของวรบรษหรอเพอระบายอารมณ

3. ลกษณะการเขยนจะเรมดวยบทไหวคร สดดกษตรย กลาวชมบานเมอง แลวดาเนนเรอง

หากเปนวรรณคดทมการทาสงครามจะมบทจดทพดวย

4. การใชถอยคา จะเลอกใชถอยคาทสละสลวยมความหมายททาใหผอานเกดความซาบซงและ

ประทบใจ

หลกการพนจและวจารณวรรณคด

การวจารณ หมายถง การพจารณาเพอเปนแนวในการตดสนวาสงใดดหรอสงใดไมด การวจารณ

วรรณคดจะตองพจารณาทกขนตอน ทกองคประกอบของงานเขยนมการแยกแยะตงแตการใชถอยคา

สานวน ภาษา รปประโยค เนอเรอง แนวคด การนาเสนอเนอหา และคณคาทงดานวรรณศลปและคณคา

ทางดานสงคม

66 | ห น า

คณคาทางวรรณศลป ไดแก การพจารณาศลปะและรปแบบงานประพนธโดยพจารณาจากศลปะ

ในการแตงทงบทรอยแกวและบทรอยกรอง มกลวธในการแตงมรปแบบการนาเสนอทเหมาะสมกบ

เนอหา มความนาสนใจและมความคดอยางสรางสรรค ใชสานวนในการแตงมรปแบบการนาเสนอท

เหมาะสมกบเนอหา มความนาสนใจและมความคดอยางสรางสรรค ใชสานวนภาษาสละสลวย สอ

ความหมายไดชดเจน

คณคาดานสงคม เปนการพจารณาจากการทผประพนธมกแสดงภมปญญาของตน คานยม และ

จรยธรรมทสะทอนใหเหนสภาพสงคมไดมากนอยเพยงใด หรอเกยวของสมพนธกบสงคมอยางไร มส

วนชวยพฒนาสงคมหรอประเทองปญญาของตนในสงคมชวยอนรกษสงทมคณคาของชาต บานเมอง

และมสวนชวยสนบสนนคานยมอนดงาม เปนตน

การพจารณาวรรณคด คอ การแสดงความคดเหนเกยวกบวรรณคดเลมใดเลมหนงอยางสนๆ โดย

มเจตนานาวรรณคดนนใหผอานรจกวามเนอเรอง มประโยชนและมคณคาอยางไร ผพนจมความคดเหน

อยางไรตอวรรณคดเรองนนๆ ชอบหรอไมชอบ เพราะเหตใด ในการพนจหรอวจารณวรรณคดมหลกการ

ดงน

1. แยกองคประกอบของหนงสอหรอวรรณคดทวจารณใหได

2. ทาความเขาใจกบองคประกอบทแยกออกมาใหแจมแจงชดเจน

3. พจารณาหรอวจารณวรรณคดในหวขอตอไปน

3.1 ประวตความเปนมา

3.2 ลกษณะของการประพนธ

3.3 เรองยอ

3.4 การวเคราะหเรอง

3.5 แนวคดและจดมงหมายในการแตง ฉาก ตวละคร และการใชภาษา

3.6 คณคาดานตางๆ

การอานวรรณคดเพอการวเคราะหวจารณ

การอานวรรณคด ผอานควรมจดประสงคในการอาน เชน การอานเพอฆาเวลาเปนการอานทไม

ตองวเคราะหวาหนงสอนนดเลวอยางไร การอานเพอความเจรญทางจตใจ เปนการอานเพอใหรเนอเรอง

ไดรบรสแหงวรรณคด การอานเพอหาความรเปนการอานเพอเพงเลงเนอเรอง คนหาความหมาย และ

หวขอความรจากหนงสอทอาน การอานเพอพนจวรรณคด จะตองอานเพอหาความรและเพอความเจรญ

ทางจตใจ จะตองอานดวยความรอบคอบ สงเกตและพจารณาตวอกษรทอาน และตองสามารถทราบวา

วรรณคดทอานเปนวรรณคดประเภทใด เชน คาสอน สรรเสรญวรบรษของชาต การแสดงอารมณ บท

ละคร นทาน และยงตองพจารณาเนอเรองและตวละครวาเนอเรองนนเปนเนอเรองเกยวกบอะไร ม

ห น า | 67

แนวคดอยางไร ตวละครมลกษณะนสยอยางไร สนทรยภาพแหงบทรอยกรองเปนอยางไร เชน การใชถ

อยคาเหมาะสม มความไพเราะ และสรางมโนภาพแจมชดมากนอยเพยงใด เปนตน ในการอานวรรณคด

ประเภทรอยกรองจะไดรบรสเตมท บางครงผอานจะตองอานออกเสยงอยางชา ๆ หากเปนบทรอยกรอง

และอานเปนทานองเสนาะดวยแลว จะทาใหผอานไดรบรสแหงถอยคา ทาใหเกดจนตภาพไดรบความ

ไพเราะแหงเสยงไปดวย

ในการวเคราะหวจารณวรรณคดนน ตองฝกตความหมายของบทรอยกรอง ในชนแรก

จะตองศกษาตวอยางการวเคราะหวจารณจากการตความหรออานจากหนงสอทวเคราะหวจารณและ

ตความวรรณคด จากนนจงตองฝกวเคราะหวจารณ ฝกพจารณาอยางรอบคอบ การตความแนวคดใน

เรองวรรณคดนนไมจาเปนตองเหมอนกน ขนอยกบการมองและประสบการณของผตความ

ตวอยางการวเคราะหวรรณคด

รายยาวมหาเวสสนดรชาดก

มหาเวสสนดรชาดกเปนชาตหนงของพระโพธสตวกอนทจะเสวยพระชาตเปนพทธองค

เนอความโดยยอมดงน

ครงหนงกษตรย แหงกรงสวราษฎรทรงพระนามวา พระเจ าสญชย มพระมเหส

ทรงพระนาม พระนางผสดและพระราชโอรสองคหนงทรงพระนามวา เวสสนดร

พระเวสสนดรมพระทยฝกใฝการทาทานมาแตยงทรงพระเยาว เมอมพระชนมายพอสมควรทจะ

อภเษกสมรสไดกทรงอภเษกสมรสกบพระนางมทร พระเวสสนดรทรงบาเพญทานบารมทกวนม

พราหมณจากเมองกลงคราษฎรแปดคนไดมาขอชางปจจยนาคซงเปนชางคบานคเมอง พระเวสสนดรได

ประทานชางแกพราหมณเพราะทรงทราบวา เมองกลงคราษฎรเกดทพภกขภยทาใหบรรดาชาวเมองสว

ราษฎรโกรธแคนขบไลพระองคออกจากเมอง

พระเวสสนดรไดเสดจออกจากเมองพรอมดวยพระนางมทรพระโอรสและธดา ตลอดทางทเสดจผ

านไดบรจาคของตางๆ แกผทมาขอจนหมดสน แลวทรงพระดาเนนโดยพระบาทจนถงเขาวงกต ประทบ

อย ณ ทนน ทรงผนวชเปนฤาษ พระนางมทรกทรงรกษาศล

กลาวถงพราหมณชชกไดภรยาสาวสวยคนหนงมชออมตตาดา นางไดยใหชชกไปขอสอง

กมารจากพระเวสสนดร ชชกกเดนทางไปยงเขาวงกตไดพบพระเวสสนดรพระองคไดประทานสอง

กมารใหแกชชก ชชกฉดกระชากลากสองกมารไปจนพนประตปา สวนนางมทรเสดจออกไปหาอาหาร

ไปประสบลางรายตางๆ ทาใหทรงเปนหวงพระโอรสและพระธดาจงเสดจกลบอาศรม พอทราบความจรง

เรองพระโอรสและธดากทรงอนโมทนาดวย

68 | ห น า

ฝายชชกพาสองกมารหลงเขาไปในเมองสวราษฎร พระเจาสญชยทอดพระเนตรแลวทรง

ทราบวาพระกมารนนคอ พระนดดากทรงไถตวสองกมาร สวนชชกนนกนอาหารมากจนทองแตกตาย

พระเจาสหญชยและพระนางผสดใหสองกมารพาไปยงอาศรมเพอรบพระเวสสนดรและพระนางมทร

กลบเมอง เมอทงหกกษตรยพบกนกถงแกวสญญภาพ (สลบ) ไปทกองค เทวดาจงบนดาลใหเกดฝน

โบกขรพรรษตกลงมาใหชมชน ทงหกองคจงฟนคนชวตและเสดจกลบพระนคร

ตวอยางการพจารณาคณคาวรรณคด

การวจารณวรรณคดทกลาวมาแลว จะพจารณาตงแตประวตความเปนมา ประวตผแตง ลกษณะ

ค า ป ร ะ พ น ธ เ ร อ ง ย อ ใ น ก า ร ว เ ค ร า ะ ห ค ณ ค า ว ร ร ณ ค ด น น จ ะ ต อ ง พ จ า ร ณ า

การเขยน ลกษณะการเขยน สานวนภาษาทใช แมกระทงคตเตอนใจ คาคม พฤตกรรมและนสยของตว

ละครในวรรณคดเรองนนๆ กเปนองคประกอบสาคญทสงผลใหวรรณคดเรองนนมคณคา ซงจะนาเสนอ

ตวอยางวรรณคด รายยาวมหาเวสสนดรชาดกกณฑ ทานกณฑและวรรณคดสามคคเภทคาฉนท ดงน

1. ทานกณฑ ผแตง “สานกวดถนน เนอเรองกลาวถงกอนทพระเวสสนดรจะเสดจออกไปอยปา

ไดทรงทาทานครงยงใหญเรยกวา สตตสดกมหาทาน แลวทลลาพระเจาสญชยและพระนางผสด รงขน

พระเวสสนดรใหเจาหนาทเบกเงนทองบรรทกรถทรง เสดจออกจากเมองพรอมพระนางมทรและสอง

กมาร ขณะเสดจทรงโปรยเงนทองเหลานนเปนทาน กอนจะถงปามพราหมณมาทลขอรถทรงบรจาคให

พระเวสสนดรทรงอมพระชาล พระนางมทรทรงอมพระกณหา เสดจมงสปาดวยพระบาท”

พนจตวละครในกณฑทานกณฑ ซงจะพนจเปนตวอยางเพยง 1 ตว เทานน คอ พระเวสสนดร

เพราะถอวาเปนตวเอกของเรอง พระเวสสนดรคอ พระโพธสตวชาตสดทายกอนจะมาเปนพระพทธเจา

พฤตกรรมของพระองคจงเปนแนวทเหนอบคคลธรรมดา ซงบคคลธรรมดายากทจะปฏบตไดดงพระองค

อาท

1.1 ใฝใจทจะทาทาน ซงเปนลกษณะนสยทมมาแตยงทรงพระเยาว ครงเสดจขนครองรา

ชยกทรงบรจาคทานทกวนเปนประจา แมชางปจจยนาค ซงเปนชางคบานคเมองกประทานใหแกผท

เดอนรอนจนเปนเหตใหถกเนรเทศ กอนออกจากเมองยงไดบรจาคทานอนยงใหญทเรยกวา สตตสดก

มหาทาน ดงขอความ “พระพกตรเธอผองแผวเพอจะบาเพญพระโพธญาณเสดจออกยงโรงทานทอง

สนาม...เธอกใหพระราชทานสนทกประการ ประจงจดสตตสดกมหาทาน เปนตนวา คชสารเจดรอย...ให

จดโคนมนบรอยมไดขาด ทงทาสทาสกสนเสรจ...เธอหยบยกสตตสดกมหาทานแลว พระทยทาวเธอผอง

แผวชนบานตอทานบารม...” นอกจากนพระเวสสนดรไดทรงบาเพญทานอนยงใหญ คอ บตรทานและ

ประทานพระชายาใหแกพราหมณ (พระอนทร ปลอมมา) การใหทานทงสองครงนเปนยอดแหงทานหามผ

ใดกระทาไดเชนพระองค

ห น า | 69

1.2 ทรงมนในอเบกขา ทรงมพระทยทเดดเดยวมนคงไมหวนไหวตอการกระทาใดๆ ทจะ

ทาใหพระองคทรงเกดกเลส

1.3 ทรงเปนผรอบคอบ เหนไดจากการทากาหนดคาตวสองกมาร ซงเปนพระโอรสและ

พระธดาทพระองคประทานแกชชก เพอมใหสองกมารตองไรรบความลาบากและไดรบความเสอมเสย

คณคาของกณฑทานกณฑ

1. คณคาดานวรรณศลป (ความงามทางภาษา)

ทานกณฑนดเดนในเชงพรรณนาโวหาร มการใชโวหารทไพเราะและทาใหเกดจนตภาพแกผอาน เชน

ตอนทพระนางผสดพดกบพระเวสสนดรใชถอยคาทอานแลวซาบซงกนใจ

“วาโอพอฉตรพชยเชตเวสสนดรของแมเอย ตงแตนพระชนนจะเสวยพระอสสชนธารา

แมไปทลพระบดาเธอกไมโปรด แมวอนขอโทษเธอกไมให...พระลกเอย...แตนจะชมชนไปดวยนาคาง

ในกลางปา พอจะเสวยแตมลผลาตางเครองสาธโภชนทกเชาคา ถงขมขนกจะกลนกลาจาใจเสวย...”

2. คณคาดานสงคม

2.1 ดานการปกครอง ในเรองพระเวสสนดรจะเหนวากษตรยทรงฟงเสยงประชาชนเมอ

ประชาชนลงมตใหเนรเทศพระเวสสนดร เพราะเจาสญชยกยอมเนรเทศแสดงใหเหนถงความเปน

ประชาธปไตย

2.2 สภาพสงคมทไมยอมรบหญงมาย หญงใดเปนมายกจะถกดหม นเหยยดหยาม

จากสงคมและไมมใครอยากไดเปนคครอง

3. ดานคานยม

3.1 คานยมเกยวกบการทางาน โดยการทาทานเปนการเสยสละเพอเพอนมนษยและหวงใน

ผลบญนนจะสงใหตนสบายในชาตตอไป ความคดนยงฝงอยในใจคนไทยมาทกสมย จงนยมทาบญ

บรจาคทาน

3.2 ความเชอเกยวกบเรองชางเผอก ชางเผอกถอวาเปนชางค บารมพระมหากษตรย

และความเชอนนยงปรากฏมาจนถงปจจบนน

4. ดานความร

ใหความรเกยวกบการสตตสดกมหาทาน ซงในสมยอยธยากปรากฏการทาทานลกษณะนใน

สมยพระเจาปราสาททองและประเทศทเปนเมองขนประเทศอนตองสงเครองบรรณาการมาถวาย

70 | ห น า

เรองท 5 หลกการวจารณวรรณกรรม

เมอกลาวถงวรรณกรรมยอมเปนทเขาใจกนทวไปวา หมายถงงานเขยนดานตางๆ ในรปของบท

ละคร สารคด เรองสน นวนยาย และกวนพนธซงมมาตงแตโบราณแลวทงทเปนรอยแกวและรอยกรอง

ลกษณะของวรรณกรรม

1. วรรณกรรมเปนงานประพนธทแสดงความรสกนกคด โดยทวไปมนษยจะพดหรอเขยนแลว

จะสงความร สกนกคด อยางใดอยางหนง เช น ฝนตก ตนไมสเขยว ความร สก

จะสมผสไดทางกายและใจ เชน รสกหนาว รสกรอน เปนตน สวนความคดคอสงทเกดจากใชสตปญญา

ใครครวญเกยวกบสงใดสงหนงมากระทบอารมณ

2. วรรณกรรมเปนงานประพนธทเกดจากจนตนาการ เปนการสรางภาพขนในจตใจ จากสงทเคย

พบเคยเหนในชวต สงทสรางสรรคขนมาจากจนตนาการออกจะมเคาความจรงอยบาง

3. วรรณกรรมเปนงานประพนธใชภาษาวรรณศลป เชน คาวาใจกวางเหมอนแมนา หรอ หมะ

ขาวเหมอนสาล เปนตน

ประเภทของวรรณกรรม

ในปจจบนวรรณกรรมแบงประเภทโดยดจากรปแบบการแตงและการแบงตามเนอหาออกเปน 4

ประเภท คอ

1. ประเภทรอยแกว คอ วรรณกรรมทไมมลกษณะบงคบ ไมบงคบจานวนคา สมผส หรอเสยง

หนกเบาวรรณกรรมทแตงดวยรอยแกว ไดแก นทาน นยาย นวนยาย เรองสน สารคด บทความ ขาว

2. ประเภทรอยกรอง คอ วรรณกรรมทมลกษณะบงคบในการแตง ซงเรยกวาฉนทลกษณ เชน

โคลง ฉนท กาพย กลอน ราย ลลต วรรณกรรมทแตงดวยคาประเภทรอยกรอง ไดแก บทละคร นยาย บท

พรรณนา บทสดด บทอาเศยรวาท

ห น า | 71

3. ประเภทสารคด คอ วรรณกรรมทมเนอหาสาระใหความร ความคดและอาจใหความบนเทงด

วย เชน สารคดทองเทยว ชวประวต บนทกจดหมายเหต หนงสอคตธรรม บทความ เปนตน

4. ประเภทบนเทงคด คอ วรรณกรรมทแตงขนโดยอาศยเคาความจรงของชวตหรอจนตนาการ

โดยม งให ความบนเทงแก ผ อ านเป นลาดบ ได แก เ รองสน นทาน นวนยาย

บทละครพด เปนตน

วรรณกรรมทไดรบการยกยอง

ในการอานหนงสอแตละเลม โดยเฉพาะหนงสอประเภทวรรณคด ผอานยอมไดรบประสบการณ

ทางอารมณบาง ไดรบคณคาทางปญญาบาง หรออาจไดรบทงสองประการบาง สวนวรรณกรรมบางเรอง

แมมไดเปนวรรณคดกอาจใหทงประสบการณทางอารมณและใหคณคาทางปญญา ทงนขนอยกบผอานวา

จะสามารถเขาถงวรรณกรรมนนไดพยงไร วรรณกรรมบางเรองแตงไดดจนไดรบการยกยอง ซงมลกษณะ

ดงน

งานประพนธทงปวงยอมแฝงไวซงแนวคดและคานยมบางประการ อนจะกอใหเกดความงอกงาม

ทางสตปญญาและพฒนาการสมรรถภาพการพจารณาความประณตความละเอยดออนทางภาษาไดอยางด

ยง แนวคดทปรากฏในวรรณกรรมนน อาจหมายถงความคดสาคญของเรองหรออาจเปนความคดอนๆ

สอดแทรกอยในเรองกได

ยกตวอยางนทานเรองปลาปทองใหแนวคดวาความอจฉารษยา ของแมเลยงเปนสาเหตให

ลกเลยงถกทาทารณกรรมอยางแสนสาหส

บทรอยกรองเรอง นาตา ใหแนวคดสาคญวา นาตาเปนเพอนของมนษยทงในยามทกข

และยามสข

สวนคานยมจากวรรณกรรมนน หมายถงความรสก ความคด หรอความเชอของมนษย รวมถง

ความเชอมน การยดถอปฏบตในเรองตางๆ ในการดาเนนชวต คานยมจงเปนตวกาหนดพฤตกรรมของ

มนษยในการเลอกกระทาหรอเวนกระทาสงใดสงหนง ซงถอวาทาหรอคดเชนตามกาลเวลา ยกตวอยางเช

72 | ห น า

น คานยมเรองการมคครอง ดงคากลอนตอนหนงจากเรองเสภาขนชางขนแผน ตอนทนางพมพลาไลย

ยงเปนสาวไดพดกบนางสานทองผเปนพเลยงวา

ธรรมดาเกดเปนสตร ชวดคงไดคมาสสอง

มารดายอมอตสาหประดบประคอง หมายปองวาจะปลกใหเปนเรอน

อนหนงเราเขากวาเปนผด มงมแมมใหลกอายเพอน

จากคาประพนธน สะทอนใหเหนคานยมของสตรสมยกอนวา เปนผหญงตองรกนวลสงวนตว

อยในโอวาทของมารดา เมอจะมคควรใหมารดาตกแตงใหไมชงสกกอนหาม สรปวรรณกรรมทงปวงยอม

แฝงไวซงแนวคดและคานยมบางประการ อนจะกอใหเกดความงอกงามทางสตปญญา และพฒนา

สมรรถภาพการพจารณาความละเอยดออนทางภาษาลกษณะการใชถอยคาภาษาทดในวรรณกรรม

วรรณกรรมทดยอมมความประณตในการใชภาษา อนจะทาใหผอานพฒนาสมรรถภาพในการ

พจารณาความประณต ละเอยดออนของภาษาไดดขน

วรรณกรรมทดเปนศลปะแขนงทอาศยภาษาเปนสอถายทอดความไพเราะความประทบใจหรอ

อารมณความรสก ซงมหลกพจารณา 3 ประการใหญๆ ดงน

1. การใชถอยคา เสยง ความหมาย การเลอกใชถอยคาชดเจน ตรงตามความหมายมเสยงไพเราะ

2. การเรยบเรยงถอยคา การเรยบเรยงถอยคาใหอยตาแหนงทถกตองถกแบบแผนของภาษายอม

ทาใหภาษามความไพเราะมความชดเจน ทาใหผรบสารเขาใจความคดของผสอสารไดถกตอง

3. ศลปะการประพนธ การมศลปะในการประพนธ หมายความวาผแตงตองรจกเลอกใชถอยคา

ทเหมาะสมเพอจะทาใหเกดความไพเราะทางภาษา การใชกวโวหาร หรอสานวนโวหารจะชวยใหผอาน

มองเหนภาพชดเจน และเกดความไพเราะทางภาษามากขน ตอไปนจะกลาวถงศลปะการประพนธพอ

สงเขป

3.1 ไวพจน หมายถง การใชคาทมความหมายอยางเดยวกน ซงตองพถพถนเลอกใชให

เหมาะสมกบเนอหา เชน

พอสบเนตรวนดามารศร แรงฤดดาลเลหเสนหา

ดงตองศรซานพษดวยฤทธยา เขาตรงตราตรอมตรมระทมทรวง

ตะลงเลงเพงแลชะแงพกตร จนลงลกษณหลกไปควรโลลวง

ใหเสยวปลาบวาบไหวใจระลวง ปะหนงดวงจตดบเพราะลบนาง

(จากคาประพนธบางเรอง ของพระยาอปกตศลปสาร)

คาทมความหมายวาผหญง ในทนม 4 คา คอ วนดา มารศร นงลกษณ บางกวสามารถเลอกใชได

เหมาะสมกบเนอความในเรอง

ห น า | 73

3.2 การใชคาเลยนเสยงธรรมชาตและเสยงตางๆการนาเสยงทไดยนจากะรรมชาตมาร

อยกรองพรรณนาใหเกดความรสกเหมอนไดยนภาพทาใหเกดความไพเราะนาฟงและสะเทอนอารมณ เช

น

ครนครนใชฟารอง เรยมครวญ

หงหงใชลมหวน พให

ฝนตกใชฝนนวล พทอด ใจนา

รอนใชรอนไฟไหม ทรอนกลกาม

(ตานานศรปราชญ ของพระยาปรยตธรรมธาดา)

คาวา “ครนครน” เปนการเลยนเสยงฟารอง

คาวา “หงหง” เปนการเลยนเสยงลมพด

3.3 การเลนคา หมายถง การนาคาพองรปพองเสยงมาเรยบเรยงหรอรอยกรองเขาดวยกนจะ

ทาใหเกดเสยงไพเราะและเพมความงดงามทางภาษาเชน

ปลาสรอยลอยลองชล วายเวยนวนปนกนไป

เหมอนสรอยทรงทรามวย ไมเหนเจาเศราบวาย

คาวา “สรอย” คาแรกเปนชอปลา

คาวา “สรอย” คาหลงหมายถงสรอยคอ

3.4 การใชคาอพภาส หมายถง คาซาชนดหนง โดยใชพยญชนะซาเขาไปขางหนาคา เชน

รก เปน ระรก ยม เปน ยะยม แยม เปน ยะแยม

การใชคาอพภาสหลายๆ คาในทใกลกน ทาใหแลเหนภาพและเกดความรสกสะเทอนอารมณ

ตามไปดวย เชน สาดเปนไฟยะแยง แผลงเปนพษยะยง พงหอกใหญ คะควางขวางหอกซดคะไขว

(ลลตตะเลงพาย)

3.5 การใชโวหารภาพพจน โวหารภาพพจน หมายถง ถอยคาทเรยบเรยงโดยไมกลาวอยาง

ตรงไปตรงมา ผประพนธมเจตนาจะใหผอานเขาใจ และประทบใจยงขนกวาการชาคาบอกเลาธรรมดา

การใชโวหารภาพพจนอาจทาไดหลายวธ เชน

3.5.1 เปรยบสงหนงวาเหมอนอกสงหนง ในการเปรยบเทยบนจะมคาแสดงความหมาย

อยางเดยวกบคาวาเหมอน ปรากฏอยดวย ไดแกคาวา เปรยบเหมอน เสมอน ดจ ประดจ ดจดง ราวเพยง เช

น

คณแมหนาหนกเพยง พสธา (เพยง-โทโทษ มาจากคาวาเพยง)

คณบดรดจอา กาศกวาง

74 | ห น า

3.5.2 เปรยบสงหนงเปนอกสงหนง บางตาราเรยกวาอปลกษณ เชน พอแมคอ รมโพธ ร

มไทร ของลก

ราชาธราชนอม ใจสตย

อามาตยเปนบรรทด ถองแท

3.5.3 สมมตสงตางๆ ใหมกรยาอาการเหมอนมนษย หรอทเรยกวาบคลาธษฐาน เชน นา

เซาะหนรนรนหลากไหล ไมหลบเลยชวฟาดนสลาย

3.5.4 การใชคาสญลกษณหรอสงแทนสญลกษณ หมายถง สงหนงใชแทนอกสงหนง เช

น แมนเปนบวตวพเปนภมรา เชยผกาโกสมประทมทอง

3.6 การกลาวเกนจรง หรอทเรยกวา อตพจน (อธพจน) การกลาวเกนจรงนปรากฏอยใน

ชวตตามปกต เชน เมอเราตองการจะเนนความรสกบางอยาง เชนกลาว “เหนอยสายตวจะขาด” หรอ “ร

อนแทบสก” การกลาวเกนจรง ทาใหเกดความแปลกและเรยกรองความสนใจไดด

3.7 การเลนเสยงวรรณยกต กวใชคาทประกบดวยสระ พยญชนะ และตวสะกดอยาง

เดยวกนตางกนแตวรรณยกต โดยนามาเรยงไวในทใกลกนทาใหเกดเสยงไพเราะดจเสยงดนตร เชน

“สละสละสมร เสมอชอ ไมนา

นกระกานามไม แมนแมนทรวงเรยม”

หรอ

“จะจบจองจองสงใดนน ดสาคญคนคนอยางงนฉงน

อยาลามลวงลวงดแลศกล คอยแคะคนขนคนใหควรการ”

3.8 สมผสอกษร กวจะใชคาทมเสยงพยญชนะเดยวกน เชน โคลงกลบอกษรลวน

ชายชาญชยชาตเชอ เชงชาญ

สเศกสดเศกสาร สงสรอง

ราวรามรทรแรงราญ รอนราพณ

เกรกเกยรตไกรกกกอง กอกกรงไกร

(พระราชนพนธพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว)

3.9 สมผสสระ กวจะใชคาทมเสยงสระคลองจองกน เชน

เขาทางตรอกออกทางประต

คางคกขนวอแมงปอใสตงตง

ห น า | 75

นารอนปลาเปนนาเยนปลาตาย

เพอนกนหางายเพอนตายหายาก

3.10 การใชคาปฎพฤกษ หมายถง ความขดแยงทกวนามากลาวคกนเพอแสดงคณสมบต 2 อย

างทแยงกน อนอยในสงเดยวกน เชน ความหวานชนในความขมขน ความเงยบเหงาในความวนวาย

กจกรรมท 1 ใหผเรยนตอบคาถาม และรวมกจกรรมตอไปน

1. วรรณคด คออะไร

2. วรรณคดกบวรรณกรรมแตกตางกนอยางไร

3. ใหผเรยนรวมรวมรายชอหนงสอทเปนวรรณคดและวรรณกรรมประเภทละ 3 เลม

4. ใหสรปคณคาของวรรณคดและวรรณกรรมทรวบรวมมาไดจากขอ 3

เรองท 6 ภาษาถน ความหมายของภาษาถน

ภาษาถน หมายถง ภาษาทใชสอความหมายตามทองถนตางๆ ซงจะแตกตางกนในถอยคา

สาเนยงแตกสามารถจะตดตอสอสารกนได และถอวาเปนภาษาเดยวกน เพยงแตแตกตางกนตามทองถน

เทานน

ภาษาถน บางทมกจะเรยกกนวา ภาษาพนเมองทงนเพราะไมไดใชเปนภาษามาตรฐานหรอ

ภาษากลางของประเทศ

สาเหตททาใหเกดภาษาถน

76 | ห น า

ภาษาถน เกดจากสาเหตการยายถนฐาน เมอกลมชนทใชภาษาเดยวกนยายถนฐานไปตงแหลง

ใหม เนองจากเกดภยธรรมชาต มการรกรานของศตร เมอแยกยายไปอยคนละถนนานาๆ ภาษาทใชจะคอย

เปลยนแปลงไปเชน เสยงเปลยนไป คาและความหมายเปลยนไป ทาใหเกดภาษาถนขน

คณคาและความสาคญของภาษาถน

1. ภาษาถนเปนวฒนธรรมทางภาษาและเปนเอกลกษณของแตละทองถน

2. ภาษาถ นเปนสญลกษณทใช ส อสารทาความเขาใจและแสดงความเปนญาต เป น

พวกเดยวกนของเจาของภาษา

3. ภาษาถนตนกาเนดและเปนสวนหนงของภาษาไทยและวรรณคดไทย การศกษาภาษาถน

จะชวยใหการสอสารและการศกษาวรรณคดไดเขาใจลกซงยงขน

4. การศกษาและการใชภาษาถน จะชวยใหการสอสารไดมประสทธภาพและสรางความเป

นหนงของคนในชาต

ลกษณะของภาษาถน

1. มการออกเสยงตางๆ ถน เพราะสภาพทางภมศาสตร ความหางไกลขาดการตดตอสอสารกน

เปนเวลานานมากๆยอมทาใหออกเสยงตางกนไป

2. การผสมกนทางเชอชาตเพราะอยใกลเคยงกนทาใหมภาษาอนมาปน เชน ภาษาอสาน ม

ภาษากลางและเขมรมาปนเพราะมเขตแดนใกลกนทาใหภาษาเปลยนไปจากภาษากลาง

3. การถายทอดทางวฒนธรรมและเทคโนโลยซงกนและกน ทาใหภาษาเปลยนจากภาษากลาง

4. หนวยเสยงของภาษาถนมสวนคลายกนและแตกตางกน หนวยเสยงของภาษากลางม 21

เสยง ภาษาถนมหนวยเสยงตรงกนเพยง 17 เสยง นอกนนแจกตางกน เชน ภาษาถนเหนอและอสานไมม

หนวยเสยง ช และ ร ภาษาถนใตไมมหนวยเสยง ง และ ร เปนตน

5. หนวยเสยงวรรณยกตในภาษาถน แตกตางกนไป ภาคใตมเสยงวรรณยกต 7 เสยง ภาคเหนอ

และอสานมเสยงวรรณยกต 6 เสยง ตวอยางการกลายเสยงวรรณยกต

มา (กลาง) ภาคใตออกเสยงเปน หมา

ขาว (กลาง) ภาคอสานออกเสยงเปน ขาว

ชาง (กลาง) ภาคเหนอออกเสยงเปน จาง

6. การกลายเสยงพยญชนะในภาษาถนเหนอ ใต อสาน นนมสวนแตกตางกนหลายลกษณะ เชน

6.1 ภาษาไทยเหนอ จะมคาทกลายเสยงพยญชนะจากภาษาไทยกลางอย หลายตว

ภาษาไทยกลางเปน ช ไทยเหนอจะเปน จ เชน ชางเปนจาง ฉะนนเปนจะอน ใช เปนไจ ภาษาไทยกลาง

ใช ร ไทยเหนอจะเปน ฮ เปน รก เปนฮก รองเปนฮอง โรงเรยนเปนโฮงเฮยน ภาษาไทยกลางเปน คดเปนกด

ควเปนกว ภาษากลางใช ท ภาษาไทยเหนอใช ต เชน ทานเปนตาน ทานเปนตาน และภาษาไทยเหนอ

ห น า | 77

นอกจากจะใชพยญชนะตางกนแลวยงไมคอยมตวควบกลาเชน ขกลาก เปน ขขาด โกรธ เปน โขด

นอกจากนจะมคาวา โปรด ไทยเหนอ โปด ใคร เปนไผ เปนตน

6.2 ภาษาไทยอสานกมกลายเสยงหรอมหนวยเสยงตางกบภาษาไทยกลางหลายตว ตวอยาง

ช ใช ซ แทนเสยง ร ใช ฮ แทนเสยง ญ และ ย จะออกเสยงนาสก แทนภาษาไทยกลาง ชาง ไทยอสานเปน

ซาง เรา เปน เฮา เลอด เปน เฮอด หญง เปน ญง (นาสก) ใหญ เปน ใญ ภาษาไทยอสานจะไมมคาควบกลา

คลายเหนอ เชน กลวย เปน กวย ปลา เปน ปา ของ เปน ขอ เปรต เปน เผด และภาษาไทยอสานมการสลบ

รบเสยงดวย เชน ตะกรอ เปน กะตอ ตะกรา เปน กะตา ตะกรด เปน กะตด เปนตน

6.3 ภาษาไทยใตกมการกลายเสยงพยญชนะจากภาษาไทยกลางเหมอนกน ภาษาไทยกลาง

เปน ง ภาษาไทยใตจะเปน ฮ เสยง ฐ จะเปน ล (บางจงหวด) และญ จะออกเสยงนาสก ตวอยาง ภาษาไทย

กลาง คาวา เงน ภาษาไทยใต เปน เฮง งาน เปน ฮาน รก เปนหลก เปนตน นอกจากนพยญชนะและคาอน

ทภาษาไทยกลาง

7. ภาษาถนเหนอใตและอสานมการกลายเปนเสยงจากภาษาไทยกลางหนวยเสยง

7.1 ภาษาไทยเหนอจะกลายเสยงสระ อ เปน อ เชน คดเปนกด สระอเปนสระเออ เชน ถงเปน

เถง สระอะ เปนสระอา เชน มะปราง เปน หมาผาง มะละกอ เปนหมากกวยเตด สระเอ เปนสระแอ เชน เอว

เปนสระแอว เปนตน

7.2 ภาษาไทยอสานมการกลายเสยงสระเชน สระเออ เปนเอย เชน เนอเปนเนย สระอวเปน

สระสระโอ เชนวว เปน โง ตว เปน โต สระอ เปนสระเออ เชน ครง เปนเคง สระอา เปนสระอว

เชน ขวา เปน ขว เปนตน

7.3 ภาษาไทยอสานมการกลายเสยสระ เชน ภาษาไทยกลางใช สระ อ อ ภาษาถนใตใช

สระเอะ เอ เชน ส เปน เส ซก เปน แซก สระเอะ เอ ใชเปนสระแอะ แอ เชน เดก เปนแดก เปนตน

8. ความหมายของคาในภาษาถนแตกตางไปจากภาษากลาง เชน คาวารกษา ภาษาถนใตม

ความหมายวา เลยง เชน นาลงไปรกษา หมายถงนาลงไปเลยง บวลอย ภาษาถนเหนอหมายถงผกตบชวา

แพรนม ภาษาถนอสานหมายถงผาเชดหนา ภาษาถนใตเรยกผาเชดหนาวา ผานย เปนตน

กจกรรมท 2 ใหผเรยนเขยนเครองหมาย วงกลม ลอมรอบขอทถกทสดเพยงขอเดยว

1. ขอใดใหความหมายภาษาถนไดถกตอง

ก. ภาษาตระกลตางๆ ข. ภาษาทพดกนในทองถนนนๆ

ค. ภาษาทใชพดกนทวประเทศ ง. ภาษาของชนกลมใหญทวโลก

2. ขอใดเปนสาเหตสาคญททาใหเกดภาษาถน

78 | ห น า

ก. สภาพภมประเทศ ข. การยายถนฐาน

ค. การแลกเปลยนวฒนธรรม ง. ถกทกขอ

3. คาในขอใดทเปนคาเฉพาะของภาษาถนภาคเหนอ

ก. งอ ข. งอน

ค. งด ง. งบ

4. “ฝนตกฟารอง พอแมเขาอยหนก” คาวา หนก เปนคาในภาษาถนภาคใด

ก. เหนอ ข. ใต

ค. อสาน ง. กลาง

5. ภาษาถนใด ทมหนวยเสยงวรรณยกตมากทสด

ก. ภาษาถนเหนอ ข. ภาษาถนอสาน

ค. ภาษาถนใต ง. ภาษากลาง

ห น า | 79

เรองท 7 สานวน สภาษต

สานวน หมายถง คากลาวหรอกลมคาทมความหมายเชงเปรยบเทยบเปนเชงใหใชความคด และ

ตความบางสานวนจะบอกหรอสอนตรงๆ บางสานวนสะทอนความคด ความรสกของกลมชนในทองถน

ในอดตดวย

สภาษต หมายถง คากลาวทดงามเปนความจรง ทกสมยเปนคาสอนใหประพฤต ปฏบต ดงตวอยาง

“หลารองชกงาย หลาใจชกยาก”

ความหมาย คดจะทาอะไรตองคดใครครวญใหรอบคอบกอนตดสนใจ

“นอนจนหวนแยงวาน”

ความหมาย นอนตนสายมากจนตะวนสองสวางไปทวบาน

“พดไป สองไพเบย นงเสยตาลงทอง”

ความหมายพดไปไมมประโยชนอะไร นงไวดกวา

“เกลอจมเกลอ”

ความหมาย ไมยอมเสยเปรยบกน แกเผดกนใหสาสม

“ขายผาเอาหนารอด”

ความหมาย ยอมเสยสละของทจาเปนทมอยเพอจะรกษาชอเสยงของตนไว

“ฝนทงใหเปนเขม”

ความหมายเพยรพยายามสดความสามารถจนกวาจะสาเรจผล

“นามาปลากนมด นาลดมดกนปลา”

ความหมาย ทใครทมน

80 | ห น า

เรองท 8 วรรณกรรมทองถน

วรรณกรรมทองถน หมายถง เรองราวของชาวบานทเลาสบตอกนมาหลายชวอายคนทงการพด

และการเขยนในรปของ คต ความเชอ และประเพณ การแสดงออกในการใชถอยคาทมหลากหลาย

รปแบบ เชน นทานพนบาน เพลงกลอมเดก ปรศนา คาทาย ภาษต คาคม บทเทศน และคากลาวในพธ

กรรมตางๆ

ลกษณะของวรรณกรรมทองถน

1. วรรณกรรมทองถน โดยทวไปมวดเปนศนยกลางเผยแพร กวผประพนธสวนมาก คอ

พระภกษ และชาวบาน

2. ภาษาทใชเปนภาษาถน ใชถอยคาสานวนทองถนทเรยบงาย ชาวบานทวไปรเรองและใช

ฉนทลกษณทนยมในทองถนนน เปนสาคญ

3. เนอเรองสวนใหญเปนเรองจกรๆ วงศๆ มงใหความบนเทง และสอดแทรกคตธรรมทางพทธ

ศาสนา

4. ยดคานยมแนวปรชญาพทธศาสนา เชน กฎแหงกรรม หรอธรรมะยอมชนะอธรรม เปนตน

ประเภทของวรรณกรรมทองถน

วรรณกรรมทองถน แบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1. ประเภทมขปาฐะ เปนวรรณกรรมทไมไดเขยนเปนลายลกษณ เปนวรรณกรรมปากเปลาจะถา

ยทอดโดยการบอก หรอการเล าหรอการรอง ไดแก บทกลอมเดก นทานพนบาน

เพลงพนบาน ปรศนาคาทาย ภาษต สานวนโวหาร คากลาวในพธกรรมตางๆ

2. ประเภทเขยนเปนลายลกษณ ไดแก นทาน คากลอน บนทกทางประวตศาสตรในทองถน

และตาราความรตางๆ

คณคาของวรรณกรรมทองถน

1. คณคาตอการอธบายความเปนมาของชมชนและเผาพนธ

2. สะทอนใหเหนโลกทศนและคานยมตางๆ ของแตละทองถน โดยผานทางวรรณกรรม

3. เปนเครองมออบรมสงสอนจรยธรรมของคนในสงคมสามารถนาไปประยกตใชในสงคมปจจบน

ได

4. เปนแหลงบนทกขอมลเกยวกบวฒนธรรม ประเพณ และการดาเนนชวต

ของคนในทองถน

ห น า | 81

5. ให ค วาม บนเท ง ใจแก ชม ชนท งป ระ เภทท เป นวรรณก รรม และ ศล ปะก ารแสดง

พนบาน เชน หมอลาของภาคอสาน การเลนเพลงเรอ เพลงเกยวขาว ของภาคกลาง การซอ การเลาคาว

ของภาคเหนอ การเลนเพลงบอก รองมโนราหของภาคใต เปนตน

6. กอใหความสามคคในทองถน เกดความรกถนและหวงแหนมาตภม

รปแบบของวรรณกรรมทองถน

1. รปแบบของวรรณกรรมทองถนภาคกลาง

1.1 กลอนสวด หรอเรยกวา คาพากย ไดแก กาพยยาน ฉบง สรางคนางค

1.2 กลอนบทละคร (นอก) ใชฉนทลกษณเหมอนกลอนบทละครทวไปแตไมเครงครด

จานวนคาและแบบแผนมากนก

1.3 กลอนนทาน บทประพนธเปนกลอนสภาพ (กลอนแปด) เปนรปแบบทไดรบความ

นยมมาก

1.4 กลอนแหล นยมจดจาสบตอกนมาหรอดนกลอนสด ไมนยมบนทกเปนลายลกษณ

2. รปแบบของวรรณกรรมทองถนภาคอสาน

2.1 โคลงสาร เปนฉนทลกษณทบงคบเสยงเอกโท สวนมากใชประพนธวรรณกรรม

ประเภทนทาน นยาย หรอนทานคตธรรม

2.2 กาพยหรอกาพยเซง ประพนเปนบทสนๆ สาหรบขบลาในพธ เชน เซงบงไฟ เซงนาง

แมว ฯลฯ

2.3 ราย (ฮาย) ลกษณะเหมอนรายยาว ใชประพนธวรรณกรรมชาดก หรอนทานคตธรรมท

ใชเทศน เชน มหาชาต (ฉบบอสานเรยกวาลามหาชาต)

3. รปแบบของวรรณกรรมทองถนภาคเหนอ

3.1 คาวธรรม ฉนทลกษณเหมอนรายยาวชาสาหรบเทศน นยมประพนธวรรณกรรม

ประเภทนทานชาดกหรอนทานคตธรรม

3.2 คาวซอ คาประพนธทบงคบสมผสระหวางวรรคและบงคบเสยงเอกโท นยมแตนทาน

เปนคาวซอแลวนามาขบลาในทประชมชน ตามลลาทานองเสนาะของภาคเหนอ

3.3 โคลง ภาษาถนเหนอออกเสยงเปน “กะลง” เปนฉนทลกษณทเจรญรงเรอง

ควบคกบ “คาวธรรม” มทงกะลงสหอง สามหอง และสองหอง (โคลงส โคลงสาม และ

โคลงสอง)

82 | ห น า

4. รปแบบของวรรณกรรมทองถนภาคใต

วรรณกรรมพนบานภาคใตฉนทลกษณรวมกบวรรณกรรมทองถนภาคกลาง แตจากการ

ศกษาความนยมเรองฉนทลกษณของวรรณกรรมภาคใต พบวานยม “กลอนสวด” (คากาพย) มากทสด

วรรณกรรมลายลกษณภาคใตเกนรอยละ 80 ประพนธเปนกลอนสวด โดยเฉพาะนทานประโลมโลก

(เรองจกรๆวงศๆ)

การวเคราะหคณคาของวรรณกรรมทองถน

การวเคราะหวรรณกรรมทองถนนนจะวเคราะหตามคณคาของวรรณกรรมดานตางๆ เมอศกษา

วรรณกรรมทองถนเรองใด เราจะตองวนจวเคราะหหรอพจารณาดวาวรรณกรรมเรองนนมคณคาในดาน

ใดดงตอไปน

1. คณคาดานจรยศาสตรหรอคณคาดานจรยธรรม วเคราะหวาวรรณกรรมทอานและศกษาเปน

ตวอยางความประพฤต การดาเนนชวตวาอะไรผด อะไรถก อยางไรด อยางไรเหมาะสม วรรณกรรมทอง

ถนจะทาหนาทตวอยางแบบแผนและความประพฤตของชาวบานใหถกตองสอดคลองกบขอตกลงของ

สงคม ชมชน ตามกฎหมายระเบยบประเพณอนดงาม

2. คณคาดานสนทรยศาสตรหรอความงามความไพเราะ วรรณกรรมทองถนจะใหคณคาดาน

ความงามความไพเราะของถอยคา ใชคาสมผสคลองจอง ความไพเราะของทวงทานองของเพลง บทกว

เมอฟงหรออานจะทาใหเกดจนตนาการ เกดความซาบซงในอารมณความรสก

3. คณคาภาษา วรรณกรรมทองถนจะเปนสอททาใหภาษาถนดารงอยและชวยใหภาษาถน

พฒนาอยเสมอมการคดคนสรางสรรค ถอยคาภาษาเพอสอความในวรรณกรรมทองถน ทงเพลงพนบาน

บทกว ซอภาษต จะมกลวธการแตงทนาสนใจ มการเลนคาซาคาทองถน ถอยคาทนามาใชมเสยงสงตาม

เสยงไพเราะ ฟงแลวรนห

4. คณคาดานการศกษา วรรณกรรมทองถนประเภทตาราคาสอน นทานนอกจากจะใหความ

บนเทงแลวยงจะใหความรทกแขนง ทงศลปวฒนธรรม อาชพและเสรมสรางปญญา โดยเฉพาะปรศนาคา

ทายจะใหทงความร ความบนเทงเสรมสรางสตปญญา

5. คณคาดานศาสนา วรรณกรรมทองถนจะเปนสอถายทอดคาสอนและปรชญาทางศาสนาเผย

แพรสคนในชมชนทองถนใหคนชมชนใชเปนเครองยดเหนยวทางจตใจ ใหแนวคดในการดารงชวต เชน

นทานชาดกตางๆ เปนตน

6. คณคาดานเศรษฐศาสตร วรรณกรรมประเภทตารายา ตาราพยากรณ การทาพธบายศรสขวญ

หรอบทสวดในพธกรรมตางๆ สามารถนามายดเปนอาชพได วรรณกรรมเกยวกบคา ภาษาสามารถชวยให

ประหยดอดออมได

ห น า | 83

7. คณคาทางสงคมไดรบความบนเทงสนกสนาน วรรณกรรมทองถนจะปลกฝงคานยมในการ

ผกมตรผกสมพนธของคนในทองถน การอยรวมกนอยางมการพงพาซงกนและกน สรางความสามคคใน

หมคณะใหขอคดคตธรรมทเกยวของกบชวตความเปนอยการทามาหากนและสงแวดลอม เปนตน

8. คณคาดานประวตศาสตรโบราณคดและความเปนมาของชมชนแตละทองถ น เช น

วรรณกรรมประเภทตานาน ไดแกตานานเกยวกบโบราณสถาน โบราณวตถ ตานานชอบานชอเมอง

เปนตน

การวเคราะหคณคาของวรรณกรรมทองถนจะพจารณาจากคณคาดานตางๆ ดงกลาวมา ซง

วรรณกรรมแตละเรอง แตละประเภทยอมจะใหคณคาแตกตางกน การศกษาวรรณกรรมทองถนทจะเกด

ประโยชนจะตองพจารณา วนจ วเคราะห และนาไปใชไดอยางเหมาะสมจงเปนหนาทของเยาวชนทจะถอ

เปนภารกจทจะตองชวยกนอนรกษวรรณกรรมทมคาเหลานไว และชวยกนสบทอดใหคนรนหลงไดม

โอกาสเรยนร ศกษาและพฒนาเพอความเปนเอกลกษณของชาตตอไป

มารยาทในการอาน

มารยาทเปนวฒนธรรมทางสงคม เปนความประพฤตทดเหมาะสมทสงคมยอมรบและยกยอง ผ

มมารยาทคอ ผทไดรบการอบรมสงสอน ขดเกลามาดแลว มารยาทในการอานแมจะเปนเรองเลกๆ นอยๆ

ทบางคนอาจไมรสก แตไมควรมองขาม มารยาทเหลานจะเปนเครองบงชใหเหนวาบคคลนนไดรบการ

อบรมสงสอนมาดหรอไม อยางไร ดงเชนภาษตทวา “สาเนยงสอภาษากรยาสอสกล”

มารยาททวๆ ไปในการอานมดงน

1. ไมควรอานเรองทเปนสวนตวของบคคลอน เชน จดหมาย สมดบนทก

2. ในขณะทมผ อ านหนงสอ ไม ควรชะโงกไปอานข างหลงให เป นท ราคาญและ

ไมควรแยงอาน

3. ไมอานออกเสยงดงในขณะทผอนตองการความสงบ

4. ไมแกลงอานเพอลอเลยนบคคลอน

5. ไมควรถอวสาสะหยบหนงสออนมาอานโดยไมไดรบอนญาต

6. ไมอานหนงสอเมอยในวงสนทนาหรอมการประชม

7. เม อ อ า น ห น ง ส อใ น ห อ ง ส ม ด ห รอ ส ถ า น ท ซ ง จ ดไ ว ใ ห อ า น ห น ง ส อ โ ด ย เ ฉ พ า ะ

ไมสงเสยงดง ควรปฏบตตามระเบยบกฎเกณฑของสถานทเหลานนอยางเครงครด

การปลกฝงการรกการอาน

1. ตองทาความเขาใจกบเรองทอานใหชดเจนแจมแจง จบใจความเรองทอานไดตลอดทงเรอง

และตองเขาใจเนอหาใหถกตองดวย

84 | ห น า

2. ใหไดรบรสชาตจาการอาน เชนเกดความซาบซงตามเนอเรอง หรอสานวนจากการประพนธ

นนๆ เกดอารมณรวม เหนภาพพจนตามผประพนธ

3. เหนคณคาของเรองทอาน เกดความสนใจใครตดตาม ดงนนการเลอกอานในสงทสนใจกเป

นเหตผลหนงดวย

4. รจกนาสงทเปนประโยชนจากหนงสอไปใชใหไดเหมาะสมกบตนเอง

5. รจกเลอกหนงสอทอานไดเหมาะสมตามความตองการและโอกาส คณสมบตเหลาน เปน

เบองตนทจะปลกฝงใหรกการอาน

ห น า | 85

บทท 4 การเขยน

สาระสาคญ

การศกษาหลกเกณฑการเขยนใหเขาใจ ปฏบตตามหลกและวธการเขยน กระบวน การเขยนเพอ

การสอสาร เขยนคา ขอความใหถกตอง เลอกใชคาไดเหมาะสม สอความหมายไดชดเจน จะชวยใหการ

สอสารดวยการเขยนมประสทธภาพ ผเขยนมมารยาทและรกการเขยน

ผลการเรยนรทคาดหวง

ผเรยนจะสามารถ

1. เขยนจดหมายเขยนเรยงความ เขยนย อความ เขยนบนทก เขยนรายงาน

เขยนประกาศ เขยนใบสมครงาน เขยนสารคด บนเทงคด เขยนคาอวยพร เขยนโครงการ เขยนคากลาว

รายงาน

2. แตงคาประพนธ ประเภท กาพย กลอน โคลง ฉนท ราย ได

3. มารยาทและสรางนสยรกการเขยน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 หลกการเขยน

เรองท 2 หลกการแตงคาประพนธ

เรองท 3 มารยาทและนสยรกการเขยน

86 | ห น า

เรองท 1 หลกการเขยน

ความหมายและความสาคญของการเขยน

การเขยน คอ การแสดงความร ความคด อารมณความรสกและความตองการของผสงสาร

ออกมาเปนลายลกษณอกษร เพอใหผรบสารอานเขาใจไดรบความร ความคด อารมณ ความรสก และความต

องการตางๆ เหลานน

การเขยนเปนพฤตกรรมของการสงสารของมนษย ซงมความสาคญไมยงหยอนไปกวาการส

งสารดวยการพดและการอาน เพราะการเขยนเปนลายลกษณอกษรหรอตวหนงสอจะคงทนถาวรและกว

างขวางกวาการพด และการอาน การทเราไดทราบความรความคดและวทยาการตางๆ ของบคคลในยคก

อนๆ กเพราะมนษยรจกการเขยนสญลกษณแทนคาพดถายทอดใหเราทราบ

การเขยนเพอสงสารมประสทธภาพมากนอยแคไหนนนยอมขนอยกบผสงสารหรอผเขยนซงจะ

ตองมความสามารถในหลายดาน ทงกระบวนการคดกระบวนการเขยนความสามารถในดานการใชภาษา

และอนๆดงน

1. เปนผมความรในเรองทจะเขยนเปนอยางด มจดประสงคในการถายทอดเพอจะใหผอานได

รบสงใดและทราบพนฐานของผรบสารเปนอยางดดวย

2. สามารถเลอกรปแบบและกลวธในการเขยนไดเหมาะสมกบเนอหาและโอกาส เชน การเขยน

คาชแจงกเหมาะทจะเขยนแบบรอยแกว หากเขยนคาอวยพรในโอกาสตางๆ อาจจะใชการเขยนแบบรอยก

รองเปนโคลง ฉนท กาพย กลอน จะเหมาะสมกวา เปนตน

3. มความสามรถในการใชภาษาโดยเฉพาะภาษาเขยนทงการเขยนคาและขอความตามอกขรวธ

รวมทงการเลอกใชถอยคาสานวนตางๆ

4. มความสามารถในการศกษาคนควาและการฝกฝนทกษะการเขยน

5. มศลปะในการใชถอยคาไดไพเราะเหมาะสมกบเนอหาหรอสารทตองการถายทอด

หลกการเขยนทด

1. เขยนตวหนงสอชดเจน อานงาย เปนระเบยบ

2. เขยนไดถกตองตามอกขรวธ สะกดการนต วรรณยกต วางรปเครองหมายตางๆ เวนวรรค

ตอนไดถกตอง เพอจะสอความหมายไดตรงและชดเจน ชวยใหผอานเขาใจสารไดด

3. เลอกใชถอยคาไดเหมาะสม สอความหมายไดด กะทดรด ชดเจนเหมาะสมกบเนอหา เพศ

วย และระดบของผอาน

4. เลอกใชสานวนภาษาไดไพเราะ เหมาะสมกบความร ความคด อารมณ ความรสก ทตองการ

ถายทอด

ห น า | 87

5. ใชภาษาเขยนไมควรใชภาษาพด ภาษาโฆษณาหรอภาษาทไมไดมาตรฐาน

6. เขยนไดถกตองตามรปแบบและหลกเกณฑของงานเขยนแตละประเภท

7. เขยนในสงสรางสรรค ไมเขยนในสงทจะสรางความเสยหายหรอความเดอดรอนใหแกบคคล

และสงคม

การทจะสอสารดวยการเขยนไดด ผเขยนตองมความสามารถในดานการใชภาษาและตองปฏบต

ตามหลกการเขยนทดมมารยาท

การเขยนรปแบบตางๆ

รปแบบการเขยน งานเขยนในภาษาไทยม 2 รปแบบคอ งานเขยนประเภท

รอยกรองกบงานเขยนประเภทรอยแกว ซงผเรยนไดเคยศกษามาบางแลวในระดบมธยมศกษาตอนตน ใน

ทนจะพดถงงานเขยนประเภทรอยแกวทผเรยนจาเปนตองใชในชวตประจาวน เชน การเขยนจดหมาย

การเขยนเรยงความ การเขยนยอความ การจดบนทกและการเขยนแสดงความคดเหน และงานเขยน

ประเภทรอยกรองบางประเภทเทานน

การเขยนจดหมาย

การเขยนจดหมายเปนวธการทนยมใชเพอการสอสารแทนการพด เมอผสงสารและผรบสารอยห

างไกลกน เพราะประหยดคาใชจาย มลายลกษณอกษรเปนหลกฐานสงถงกนไดสะดวกทกพนท จดหมายท

เขยนตดตอกนมหลายประเภทเปนตนวา

จดหมายสวนตว เปนจดหมายทเขยนถงกนระหวางญาตมตร หรอครอาจารย เพอสงขาวคราว

บอกกลาวไตถามถงความทกขสข แสดงถงความรก ความปรารถนาด ความระลกถงตอกน รวมทงการเลา

เรองหรอเหตการณทสาคญ การขอความชวยเหลอ ขอคาแนะนาซงกนและกน

จดหมายกจธระ เปนจดหมายทบคคลเขยนตดตอกบบคคลอน บรษท หางรานและหนวยงาน

อนๆ เพอแจงกจธระ เปนตนวา การนดหมายขอสมครงาน ขอความชวยเหลอและขอคาปรกษาเพอประโย

ชนในดานการงานตางๆ

จดหมายธรกจ เปนจดหมายทเขยนตดตอกนในเรองธรกจ และการเงนระหวางบรษท หางราน

และองคการตางๆ

จดหมายราชการหรอหนงสอราชการ เปนจดหมายทตดตอกนเปนทางราชการจากสวนราชการ

หนงถงอกสวนราการหนงขอความในหนงสอถอวาเปนหลกฐานทางราชการและมสภาพผกมดถาวรใน

ราชการ จดหมายราชการจะมเลขทของหนงสอมการลงทะเบยนรบ-สง ตามระเบยบของงานสารบรรณ

การเขยนจดหมายแตละประเภทจะมลกษณะแตกตางกนไป แตโดยทวไปจะมแนวโนมในการ

เขยนดงน

88 | ห น า

1. สวนประกอบของจดหมายทสาคญคอ ทอยของเจาของจดหมาย วน เดอน ปทเขยนขอความ

ทตองการสอสาร คาขนตน และคาลงทาย

2. ใชภาษาทสอความหมายตรง ชดเจน สน กะทดรดไดใจความ เพอใหผรบจดหมายไดทราบ

อยางรวดเรว การเขยนแบบนมกใชในการเขยนจดหมาย กจธระ จดหมายธรกจ และจดหมายราชการ

3. ใชถอยคาภาษาในเชงสรางสรรค เลอกเฟนถอยคาใหนาอาน ระมดระวงในการใชถอยคา

การเขยนลกษณะนเปนการเขยนจดหมายสวนตว

4. จดหมายทเขยนตดตอเปนทางการตองศกษาวาควรจะสงถงใคร ตาแหนงอะไร เขยนชอ ชอ

สกล ยศ ตาแหนง ใหถกตอง

5. ใชคาขนตนและคาลงทายใหเหมาะสมกบผรบตามธรรมเนยม

6. กระดาษและซองเลอกใชใหเหมาะสมกบประเภทของจดหมาย ถาเปนจดหมายทสงทาง

ไปรษณย จะตองเขยนนามผสงไวมมซองบนดานซายมอ พรอมทอยและรหสไปรษณย การจาหนาซอง

ใหเขยนหรอพมพชอทอยของผรบใหชดเจนและอยาลมใสรหสไปรษณยดวย สวนดวงตราไปรษณยใหป

ดไวมมบนขวามอ คาไปรษณยากรตองใหถกตองตามกาหนด

การเขยนเรยงความ

การเขยนเรยงความเปนรปแบบการเขยนอยางหนง ซงจะตองใชศลปะในการเรยบเรยงถอยคา

ภาษาใหเปนเนอเรอง เพอถายทอดขอเทจจรง ความร ความรสก จนตนาการและความเขาใจดวยภาษาท

ถกตองสละสลวยการจะเขยนเรยงความไดดผเขยนจะตองศกษารปแบบ กฏเกณฑใหเขาใจและฝกเขยน

เปนประจา

การเขยนเรยงความ มสวนสาคญ 3 สวน คอ

สวนท 1 ความนาหรอคานา

ความนาเปนสวนแรกของการเขยนเรยงความ ซงผรไดแนะนาใหเขยนหลงจากเขยนสวนอนๆ

เสรจเรยบรอยแลว และจะไมซากบขอความลงทายหรอสรป ความนาของการเขยนเรยงความจะทาหนาท

ดงน

1. กระตนใหผอานเกดความสนใจตอเนองของเรองนนๆ

2. ปพนฐานความเขาใจใหกบผอาน หรอชใหเหนความสาคญของเรองกอนทจะอานตอไป

3. บอกขอบขายเนอเรองนนๆ วามขอบขายอยางไร

ห น า | 89

สวน 2 เนอเรองหรอตวเรอง

การเขยนเนอเรอง ผเรยนจะตองดหวขอเรองทจะ เขยนแลวพจารณาวาเปนเรองลกษณะใด ควร

ตงวตถประสงคของการเขยนเรยงความอยางไร เพอใหขอเทจจรงแกผอานเพอโนมนาวใจใหผอานเชอ

หรอคลอยตาม เพอใหความบนเทงหรอเพอสงเสรมใหผอานใชความคดของตนใหกวางขวางขน เมอได

จดประสงคในการเขยน ผเรยนจะสามารถกาหนดขอบขายของหวขอเรองทจะเขยนได

สวนท 3 บทสรปหรอความลงทาย

การเขยนบทสรปหรอความลงทาย ผรไดแนะนาใหเขยนหลงจากเขยนโครงเรองเสรจแลวเพราะ

ความลงทายจะทาหนาทยาความสาคญของเรอง ชวยใหผอานจดจาสาระสาคญในเรองนได หรอชวยใหผ

อานเขาใจจดประสงคของผเขยนอกดวย วธการเขยนความลงทายอาจทาไดดงน

1. สรปความทงหมดทนาเสนอในเรอง ใหไดสาระสาคญอยางชดเจน

2. นาเรองทเปนสวนสาคญทสดในเนอเรองมากลาวยาตามจดประสงคของเรอง

3. เลอกคากลาวทนาเชอถอ สภาษต คาคมทสอดคลองกบเรองมาเปนความลงทาย

4. ฝากขอคดและแนวปฏบตใหกบผอาน เพอนาไปพจารณาและปฏบต

5. เสนอแนวคดหรอขอใครครวญลกษณะปลายเปดใหผอานนาไปคดและใครครวญตอ

ลกษณะของเรยงความทด ควรมลกษณะทเปนเอกภาพ สมพนธภาพ และสารตถภาพ

เอกภาพ คอ ความเปนอนหนงอนเดยวกนของเรองไมเขยนนอกเรอง

สมพนธภาพ คอ มความสมพนธกนตลอดเรอง หมายถงขอความแตละขอความหรอแตละย

อหนาจะตองมความสมพนธเกยวเนองกนโดยตลอด

สารตถภาพ คอ การเนนสาระสาคญของยอหนาแตละยอหนาและของเรองทงหมดโดยใชถอย

คา ประโยค ขอความทกระชบ ชดเจน สอความเรองทงหมดไดเปนอยางดยง

การเขยนยอความ

การยอความ คอการนาเรองราวตางๆ มาเขยนใหมดวยสานวนภาษาของผยอเอง เมอเขยนแลว

เนอความเดมจะสนลง แตยงมใจความสาคญครบถวนสมบรณ การยอความน ไมมขอบเขตวาควรจะสน

หรอยาวเทาใดจงจะเหมาะ เพราะบางเรองมพลความมากกยอลงไปไดมาก แตบางเรองมใจความสาคญ

มาก กอาจยอได 1 ใน 2 หรอ 1 ใน 3 หรอ 1 ใน 4 ของเรองเดมตามแตผยอจะเหนสมควร

ใจความสาคญ คอ ขอความสาคญในการพดหรอการเขยน พลความ คอขอความทเปน

รายละเอยดนามาขยายใจความสาคญใหชดเจนยงขน ถาตดออกผฟงหรอผอานกยงเขาใจเรองนนได

90 | ห น า

หลกการยอความ จากสงทไดอาน ไดฟง

1. อานเนอเรองทจะยอใหเขาใจ อาจมากกวา 1 เทยวกได

2. เมอเขาใจเรองดแลว จงจบใจความสาคญทละยอหนาเพราะ 1 ยอหนาจะมใจความสาคญอย

างเดยว

3. นาใจความสาคญแตละยอหนา มาเขยนใหมดวยภาษาของตนเอง โดยคานงถงสงตางๆ ดงน

3.1 ไมใชอกษรยอในขอความทยอ

3.2 ถามคาราชาศพทในเรองใหคงไวไมตองแปลออกเปนคาสามญ

3.3 จะไมใชเครองหมายตางๆ ในขอความทยอ เชน อญประกาศ

3.4 เนอเรองทยอแลว โดยปกตเขยนตดตอกนในยอหนาเดยวและควรมความยาวประมาณ

1 ใน 4 ของเรองเดม

4. คานาในการอานยอความ ใหใชแบบคานายอความ ตามประเภทของเรองทจะยอโดยเขยนคา

นาไวยอหนาแรก แลวจงเขยนขอความทยอในยอหนาตอไป

การเขยนบนทก

การเขยนบนทกเปนวธการเรยนรและจดจาทด นอกจากนขอมลทถกบนทกไวยงสามารถนาไป

เปนหลกฐานอางองเพอประโยชนอนตอไป เชน

การจดบนทกจาการฟง

การบนทกจากการฟงหรอการประสบพบเหนดวยตนเอง ยอมกอใหเกดความร ในทนใครขอ

แนะนาวธจดบนทกจากการฟงและจากประสบการณตรง เพอผเรยนจะสามารถนาไปใชประโยชนในการ

ศกษาดวยตนเองไดวธหนง

วธจดบนทกจาการฟง

การจดบนทกจาการฟงจะไดผลดเพยงใดขนอยกบสมรรถภาพในการฟงของผจดบนทกในขณะ

ทฟงอยนน เราไมสามารถจดจาคาพ ด ไดทกคา ดงนนวธจดบนทกจากการฟงจงจาเปนตองรจกเลอกจด

เฉพาะประเดนสาคญ ใชหลกการอยางเดยวกบการยอความนนเอง กลาวคอตองสามารถแยกใจความ

สาคญออกจากพลความได ขอความตอนใดทไมสาคญหรอไมเกยวของกบเรองนนโดยตรงกไมจาเปนต

องจดและวธการจดอาจใชอกษรยอหรอเครองหมายทใชกนทวไปเพอบนทกไวไดอยางรวดเรว เชน

ร.ร. แทน โรงเรยน

ห น า | 91

ร.1 แทน รชกาลท 1

> แทน มากกวา

ผเรยนอาจใชอกษรยอหรอเครองหมายของผเรยนเองโดยเฉพาะ แตทงนจะตองใหเปนระบบจะ

ไดไมสบสนภายหลง

ผฟงจบความรสกหรอเจตนาของผพดในขณะทฟงดวยวามจดประสงคเชนไร เมอบนทก

ใจความสาคญไดครบถวนแลว ควรนาใจความสาคญเหลานนมาเรยบเรยงเสยใหม อนงในการเรยบเรยงน

อยาทงเวลาใหเนนนานจนเกนไป เพราะผจดยงสามารถจาขอความบางตอนทไมไดจดไว จะไดเพมเตม

ความรและความคดไดอยางสมบรณ

บนทกการประชม

การดาเนนกจกรรมตางๆ ในปจจบนมกจะมการประชมเพอปรกษาหารอกนกอนเสมอและในการ

ประชมทกครงจะตองมผจดบนทกการประชมเพอเปนหลกฐาน บนทกการประชมมรปแบบดงตวอยางต

อไปน

92 | ห น า

บนทกการประชม

การประชม (ลงชอคณะกรรมการหรอชอการประชมนนๆ)

ครงท (ลงครงทประชม)

เมอ (ลงวนท เดอน พ.ศ. ทประชม)

ณ (ลงชอสถานททประชม)

ผเขาประชม

1. เขยนชอผมาประชม....................................................................................

2. ..................................................................................................................

3. ..................................................................................................................

ฯลฯ

ผขาดประชม

1. เขยนรายชอหรอจานวนผทไมมาประชม.......................................................

2. ..................................................................................................................

3. ..................................................................................................................

ฯลฯ

เรมประชมเวลา (ลงเวลาทเรมประชม)

ขอความ(เรมดวยประธานกลาวเปดการประชม การอานรายงาน (บนทก)การประชมครงทแลว(

ถาม) ทประชมรบรองหรอแกไขอยางไร แลวถงเรองทจะประชมถามหลายเรองใหยกเรองท 1 เรองท 2

และตอๆ ไปตามลาดบ และใหมมตของทประชม(ทกเรอง)

เลกประชม (ลงเวลาเลกประชม)..................................................................................

(ลงชอ...................................................ผบนทกการประชม

ศพทเฉพาะทใชในกจกรรมการประชมทควรรบางคา

1. ผเขาประชม

หมายถง ผทไดรบเชญหรอไดรบการแตงตงใหเปนผมสทธเขาประชม เพอทาหนาทตางๆ เช

นทาหนาทเปนผนาการประชม เปนผเสนอความคดเหนตอทประชม เปนผจดบนทกการประชม เปนตน

ห น า | 93

2. วาระ

หมายถง เรองหรอหวขอหรอประเดนปญหาตางๆ ทตองหาคาตอบ หาขอยตหรอวธแกไข

โดยจดเรยงลาดบเรองตามความเหมาะสม

3. ขอเสนอ

ในการประชมถาขอใหทประชมพจารณาเรองใดเรองหนง มศพทเฉพาะเพอใชบอกความ

ประสงควา เสนอและเรยกเรองทเสนอวา ขอเสนอ

4. สนบสนน คดคาน อภปราย

ขอเสนอทมผเสนอตอทประชมนน ผเขาประชมมสทธเหนดวยหรอไมเหนดวยกได ถาเหนด

วยเรยกวาสนบสนน ไมเหนดวยเรยกวาคดคาน การแสดงความคดเหน เพอสนบสนนหรอคดคานขอเส

นอเรยกวา การอภปรายใหตรงประเดน และมเหตผลสนบสนนอยางชดเจน

5. มต

คอ ขอตดสนใจของทประชมเพอนาไปปฏบต เรยกวามตทประชม

การเขยนบนทกประจาวน

วธเขยนอาจแตกตางกนออกไป แตมแนวทางในการเขยน ดงน

1. บนทกเปนประจาทกวนตามความเปนจรง โดยมสมดบนทกตางหาก 1 เลม

2. บอกวนเดอนปทบนทกไวอยางชดเจน

3. การบนทกอาจเรมจากเชาไปคา โดยบนทกเรองทสาคญและนาสนใจ

4. การบนทกอาจแสดงทรรศนะและความรสกสวนตวลงไปดวย

5. การใชภาษาไมมรปแบบตายตว สวนใหญใชภาษางายๆ สนกสนาน ทงนขนอยกบความ

พอใจและบคลกของผบนทกเอง

วธจดบนทกจากประสบการณตรง

ความรบางอยางเราไมอาจหาไดจากการอานหรอการฟง ตองอาศยการไปดและสงเกตดวยตน

เอง เรยนจากประสบการณตรง วธการจดบนทกจากการสงเกตของจรงนนคลายกบการบนทกจากการอ

านและการฟงนนเอง กลาวคอ เราตองรจกสงเกตสงทสาคญๆสงเกตดความสมพนธของสงตางๆ ทเรา

เหนนนวาเกยวของกนอยางไรมลกษณะอยางไร แลวบนทกเปนขอมลไวในสวนของขอสงสยหรอความ

คดเหนเราอาจบนทกไว เมอนาบนทกทไดจากการสงเกตมาเรยบเรยงใหมนนควรระบเรองทจะบนทก

วน เวลา สถานท หากมขอสงเกตหรอมาเรยบเรยงใหมนน ควรระบเรองทจะบนทก วน เวลา สถานท

94 | ห น า

หากมขอสงเกตหรอความคดเหนประการใด ใหเรยบเรยงไวในตอนทาย ทงนควรเขยนใหรวบรดให

รายละเอยดเฉพาะทจาเปนและไมใชถอยคาทฟมเฟอย

ในชวตประจาวนเราไดรบสารจากวธการสอสารหลายประเภท ไมวาจะเปนหนงสอ วทย โทร

ทศน หรออาจเปนสงทเราไดเหนและประสบมาดวยตนเอง ถาเราเพยงแตจดจาสงเหลานนโดยไมไดจด

บนทกกอาจจะลมและอยไดไมนาน แตถามการจดบนทกไวกจะชวยใหอยไดนานวนขน

การเขยนรายงาน

รายงานการศกษาคนควาเปนการเขยนเสนอเพอรายงานการศกษาคนควาเรองใดเรองหนง

โดยเฉพาะ โดยกอนเขยนจะตองมการศกษาคนควาจดระบบและเรยบเรยงเปนอยางดขนตอนการเขยน

รายงานการคนควา

1. เลอกเรองหรอประเดนทจะเขยน ซงเปนเรองทตนสนใจ กาลงเปนทกลาวถงในขณะนน

เรองแปลกใหมนาสนใจ จะไดรบความสนใจมากขน

2. กาหนดขอบเขตทจะเขยนไมกวางหรอแคบจนเกนไป สามารถจดทาไดในเวลาทกาหนด

3. ศกษาคนควาและเกบรวบรวมขอมลอยางเพยงพอทงจากเอกสาร การสมภาษณ การสงเกต

หรอจากสอมวลชนตางๆ เปนตน

4. บนทกขอมลทไดคนควาพรอมแหลงทมาของขอมลอยางละเอยด โดยจดบนทกลงในบตร

หรอสมดบนทก ทงนเพอนามาเขยนเชงอรรถและบรรณานกรมในภายหลง

5. เขยนโครงเรองอยางละเอยด โดยลาดบหวขอตางๆ อยางเหมาะสม

6. เรยบเรยงเปนรายงานทเหมาะสม โดยมรปแบบของรายงานทสาคญ 3 สวนคอ

6.1 สวนประกอบตอนตน

6.1.1 หนาปกรายงาน

6.1.2 คานา

6.1.3 สารบญ

6.1.4 บญชตาราง หรอภาพประกอบ (ถาม)

6.2 สวนเนอเรอง

6.2.1 สวนทเปนเนอหา

6.2.2 สวนประกอบในเนอหา

6.2.2.1 อญประกาศ

6.2.2.2 เชงอรรถ

6.2.2.3 ตารางหรอภาพประกอบ (ถาม)

6.3 สวนประกอบตอนทาย

ห น า | 95

6.3.1 บรรณานกรม

6.3.2 ภาคผนวกหรออภธานศพท (ถาม)

การใชภาษาในการเขยนรายงาน

1. ใชภาษากะทดรด เขาใจงาย และตรงไปตรงมา

2. ใชภาษามาตรฐาน ตามธรรมเนยมนยม

3. เวนวรรคตอนอยางถกตองเหมาะสม เพอใหเนอความกระจางชด เขาใจงาย

4. การเขยนทวๆไป ควรใชศพทธรรมดา แตในกรณทตองใชศพทเฉพาะวชา ควรใชศพททได

รบการรบรองแลวในแขนงวชานนๆ โดยเฉพาะอยางยงศพทซงคณะกรรมการบญญตศพทภาษาไทย ของ

ราชบญฑตสถานไดบญญตไวแลว

5. การเขยนยอหนาหนงๆ จะตองมใจความสาคญเพยงอยางเดยว และแตละยอหนาจะตองม

ความสมพนธตอเนองกนไปจนจบ

การเขยนประกาศ

ประกาศ หมายถง การบอกกลาวหรอชแจงเรองราวตางๆ ใหสาธารณชนหรอผเกยวของทราบ ผ

รบขอมลไดทราบจากสอมวลชนตางๆ เชน วทย โทรทศน หนงสอพมพ หรอจากฝายโฆษณาใบปลว เป

นตน

ลกษณะของประกาศทผเขยนจะไดพบเสมอๆ แบงไดเปน 2 แบบ คอ

1. แบบประกาศทเปนทางการ ประกาศลกษณะนมกออกจากหนวยงานราชการรฐวสาหกจหรอ

องคกรตางๆ สวนมากจะเปนเรองเกยวกบกลมคนสวนใหญ รปแบบการเขยนมกจะมประเดนสาคญ ดงน

คอ

1.1 ชอหนวยงานหรอองคกรทออกประกาศ

1.2 เรองทประกาศ

1.3 เนอความทประกาศ สวนใหญจะมรายละเอยดอยางนอย 2 สวนคอ

1.3.1 เหตผลความเปนมา

1.3.2 รายละเอยด เงอนไข และขอเสนอแนะตางๆ

1.4 วนเดอนปทประกาศนนจะมผลบงคบใชนบตงแตเวลาทปรากฏในประกาศ

1.4.1 การลงนามผ ประกาศ คอผ ม อานาจในหนวยงานท เป นเจ าของ

ประกาศนน

1.4.2 ตาแหนงของผประกาศ

96 | ห น า

2. ประกาศทไมเปนทางการ ประกาศลกษณะนมกออกจากบรษท หางราน หรอของบคคลใด

บคคลหนง จะมจดประสงคเฉพาะเรอง เชน ประกาศรบสมครงาน ประกาศของหาย ประกาศลกษณะน

จะมเฉพาะขอมลทจาเปน ทงนสวนใหญจะเปนการประกาศในหนาหนงสอพมพซงตองประหยดเนอท

โฆษณา เนองจากคาโฆษณามราคาสง

การเขยนโฆษณา

การโฆษณาสนคาบรการเปนการสงสารโนมนาวใจตอสาธารณชน เพอประโยชนในการขาย

สนคาหรอบรการตางๆ ซงมลกษณะดงน

1. บทโฆษณาจะมสวนนาทสะดดห สะดดตา ซงมผลทาใหสะดดใจสาธารณชน ดวยการใชถ

อยคาแปลกๆ ใหมๆ อาจเปนคาสมผสอกษร คาเลยนเสยงธรรมชาต

2. ไมใชถอยคาทยดยาว ครอบคลมเนอหาอยางครบถวน มกใชเปนรปประโยคสนๆ หรอวลสนๆ

ทาใหผอานรบรไดอยางฉบพลน

3. เนอหาจะชใหเหนถงความด วเศษของคณภาพ ของสนคาหรอบรการ สวนมากจะเนนความ

เปนจรง เชน “ทนทานปานเหลกเพชร”

4. ผ โฆษณาจะพยายามจบจดออนของมนษย โดยจะโนมนาวใจในทานองทว าถ าใช

เครองสาอางคชนดนแลว ผวพรรณจะเปลงปลงบาง เรอนรางจะสวยมเสนหบาง

5. เนอหาสารโฆษณา มกขาดเหตผล ขาดความถกตองทางวชาการ

6. สารโฆษณาจะปรากฏทางสอชนดตางๆ ซาๆ กนหลายครงหลายหน

การเขยนคาอวยพร

พร คอ คาทแสดงความปรารถนาด ทบคคลจะพงกลาวแกผอน ในการเขยนคาอวยพรตองเขยน

ใหเหมาะสมกบโอกาส เชน อวยพรในวนขนปใหม อวยพรในการทาบญขนบานใหม อวยพรในงาน

มงคลสมรส อวยพรผทลาไปศกษาตอ ณ ตางประเทศ

นอกจากคานงถงโอกาสทจะกลาวคาอวยพรแลว ตองคานงถงบคคลทจะรบพรวาเปนผอยใน

ฐานะใด เปนคนเสมอกน หรอเปนผมอาวโสสงกวาหรอตากวาผพด คาอวยพรมใหเปนรายบคคลหรอให

แกหมคณะทงนเพอจะไดเลอกใชถอยคาใหถกตองเหมาะสมเปนกรณไป มขอเสนอแนะดงน

1. ในการแตงคาอวยพรสาหรบโอกาสตางๆ พรทใหกนกมกเปนสงอนพงปรารถนา เชน พรส

ประการ คอ อาย วรรณะ สขะ พละ ความสาเรจในกจการงาน ความสมหวง ความมเกยรต เปนตน ทงน

แลวแตผอวยพรจะเหนวาสงใดเหมาะสมทจะนามากลาว โดยเลอกหาคาทไพเราะ มความหมายด มาใช

แตงใหไดเนอความตามทประสงค

ห น า | 97

2. ถาเปนการอวยพรญาตมตร ทมอายอยในวยใกลเคยงกนกกลาวอวยพรไดเลย แตถาเปนผทส

งกวาดวยวยวฒ คณวฒ และชาตวฒ กควรอางสงทตนเคารพนบถอ หากเปนพทธศาสนกชนก

อางคณพระศรรตนตรยใหดลบนดาลพร เพอความเปนสรมงคลแกผทไดรบพร

การเขยนโครงการ

การทางานขององคกรหรอหนวยงานตางๆ นนจาเปนตองมโครงการเพอบอกเหตผลของการ

ทางานนน บอกวตถประสงค เปาหมาย วธการดาเนนงาน ระยะเวลา สถานท งบประมาณทใช บคคลท

รบผดชอบ เพอใหการทางานนนดาเนนไปดวยด ขอใหดตวอยางโครงการและศกษาแนวการเขยน

โครงการในแตละหวขอใหเขาใจ

98 | ห น า

ยกตวอยางโครงการทเปนปจจบน

โครงการประชมสมมนาคณะกรรรมการบรหารองคการบรหารสวนตาบล (อบต.)

ภาคตะวนออก ประจาปงบประมาณ 2551

…………………………………….

1. หลกการและเหตผล

ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 ไดกาหนดทศทางการพฒนาประเทศทง

ในทศวรรษหนาและในชวง พ.ศ. 2540-2544 ใหเนนคนเปนศนยกลาง หรอเปนจดหมายหลกของการ

พฒนา ทงนเพอนาไปสวสยทศน “ครอบครวอบอน ชมชนเขมแขง สงคมมสมรรถภาพ เสรภาพ ความ

ยตธรรม และมการพฒนาทสมดล บนพนฐานของความเปนไทย” ซงจะเปนการพฒนาในลกษณะท

ตอเนองและยงยน ทาใหคนไทยสวนใหญมความสขทแทจรงในระยะยาว และองคการบรหารสวนตาบล

ซงเปนหนวยงานบรหารราชการสวนทองถนทจดขนตามพระราชบญญตสภาตาบลและองคการบรหาร

สวนตาบล พ.ศ. 2537 มหนาทในการสงเสรมการศกษา ศาสนาและวฒนธรรม สงเสรมการพฒนาสตร

เดก เยาวชน โดยมอานาจอสระในการดาเนนกจกรรม กาหนดแผนงาน และการใชงบประมาณของตน

เอง หากองคการบรหารสวนตากลไดรวมจดและสงเสรมการศกษาในตาบลอยางแทจรงแลวกจะทาให

การพฒนาคณภาพของคนเปนไปอยางมประสทธภาพ ทดเทยมมานานาอารยประเทศทเจรญแลว

กรมการศกษานอกโรงเรยนจงไดรวมกบสานกคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต มอบหมายให

ศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคตะวนออกจดสมมนาคณะกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตาบลขน

2. วตถประสงค

2.1 เพอใหคณะกรรมการบรหาร อบต. มความรความเขาใจเกยวกบการศกษาทงในระบบ

โรงเรยนและนอกระบบโรงเรยน

2.2 เพอใหคณะกรรมการบรหาร อบต. มสวนรวมในการวางแผน และจดกจกรรมการศกษา

ในระบบโรงเรยนและการศกษานอกระบบโรงเรยน

2.3 เพอใหคณะกรรมการบรหาร อบต. มความเขาใจเกยวกบการพฒนาทรพยากรมนษยตาม

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 มสวนในการพฒนาสงคม เดก สตร และครอบครว

รวมกบ ศนยบรหารนอกโรงเรยนอาเภอ(ศบอ.) และเกดการขยายผลอยางตอเนอง

3. เปาหมาย

3.1 เชงปรมาณ กลมเปาหมายทงสน 115 คน ประกอบดวย

3.1.1 ประธาน อบต. จงหวดละ 3 คน 9 จงหวด จานวน 27 คน

3.1.2 ปลด อบต.จงหวดละ 3 คน 9จงหวดจานวน 27 คน

ห น า | 99

3.1.3 หน.ศบอ. จงหวดละ 3 คน 9 จงหวดจานวน 27 คน

3.1.4 ผอานวยการศนยการศกษานอกโรงเรยน

จงหวด(ศนจ.) จานวน 9 คน

3.1.5 เจาหนาทศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด จานวน 9 คน

3.1.6 เจาหนาทศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคตะวนออก จานวน 7 คน

3.1.7 พนกงานขบรถยนต ของ ศนจ. จานวน 9 คน

รวม 115 คน

3.2 เชงคณภาพ

กลมเปาหมายมความรความเขาใจเกยวกบงานการศกษามสวนรวมในการสนบสนนและจดการ

ศกษาทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน เพอพฒนาสงคม เดก สตร และครอบครวอยางแทจรงและ

ขยายผลอยางตอเนอง

4. วธดาเนนการ

4.1 ขนเตรยมการ

4.1.1 ศกษา สารวจ รวบรวมขอมล

4.1.2 ขออนมตโครงการ

4.1.3 ประสานงานผเกยวของ

4.1.4 ดาเนนการประชมสมมนา

4.2 ขนดาเนนการ

4.2.1 จดประชมสมมนาจานวน 2 วน

4.2.2 รวบรวมแผนพฒนาของ อบต. เกยวกบการจดการศกษา เพอนาเสนอผเกยวของ

4.2.3 ตดตาม ประเมนผลการดาเนนงานรวมกบหนวยงานทเกยวของ

5. ระยะเวลา/สถานท

5.1 จดประชมสมมนา ระหวางวนท 24-25 สงหาคม 2551 ณ โรงแรมสตาร อาเภอเมอง จงหวด

ระยอง

5.2 ตดตาม ประเมนผล ภายในเดอนกนยายน 2551 พนท 9 จงหวดในภาคตะวนออก

6. งบประมาณ

ใชงบประมาณประจาป 2551 หมวดคาตอบแทน ใชสอย วสด งานพฒนาคณภาพการศกษานอก

โรงเรยน กรมการศกษานอกโรงเรยน จานวนเงน 140,000 บาท มรายละเอยดดงน

คาใชสอยและวสดในการประชมสมมนา

- คาทพก 115x425 = 48,875.- บาท

100 | ห น า

- คาอาหารวางและเครองดม 115x100x2 = 23,000.- บาท

- คาอาหรกลางวน 115x120x2 = 27,600.- บาท

- คาอาหารเยน 115x150 = 17,250.- บาท

- คาตอบแทนวทยากร 600x2 ชวโมง = 1,200.- บาท

- คาตอบแทนวทยากร 600x1.5 ชวโมง = 450.- บาท

- คานามนเชอเพลง = 1,000.- บาท

- คาวสด = 20,675.- บาท

หมายเหต ทกรายการขอถวจายตามทจายจรง

7. เครอขาย/หนวยงานทเกยวของ

- ศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดในภาคตะวนออก

- ศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอาเภอในภาคตะวนออก

- หนวยงานสงกดกรมการปกครองในภาคตะวนออก

8. การประเมนผลโครงการ

- ประเมนระหวางการประชมสมมนา

- ประเมนหลงการประชมสมมนา

- สรปและรายงานผลการประชมสมมนา

9. ผรบผดชอบโครงการ

นางญาณศา เจรรตน งานโครงการพเศษ

ฝายนโยบายและแผนงาน

ศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคตะวนออก

10. ความสมพนธกบโครงการอน

- โครงการพฒนาเครอขาย

- โครงการพฒนาบคลากร

- โครงการพฒนาคณภาพการศกษานอกโรงเรยน

- โครงการจดกจกรรมการศกษานอกโรงเรยนในศนยการเรยนชมชน (ศรช.)

11. ผลทคาดวาจะไดรบ

ศบอ.มสวนในการวางแผนพฒนาการจดการศกษานอกโรงเรยน รวมกบ อบต.ไดตรงตาม

นโยบายของรฐบาล ตลอดทงสามารถขยายผลการพฒนาในพนทไดอยางมประสทธผล

ผขออนมตโครงการ ผเหนชอบโครงการ ผอนมตโครงการ

ห น า | 101

(นางญานศา เจรรตน) (นางสาวสรภ สกลรตน) (นายชวต อจวาท)

อาจารย 2 ระดบ 6 ผชวยผอานวยการ ศนภอ. ผอานวยการ ศนภอ.

การเขยนคากลาวรายงาน

การเขยนคากลาวรายงานในการเปดหรอปดการประชมสมมนานนจะม 2 สวน คอ

คากลาวรายงานของเจาของงาน และคากลาวเปดของประธานการเปดหรอปดการประชม

คากลาวรายงานและคากลาวเปด

1. คากลาวรายงานพธเปดการประชมสมมนาจะกลาวถงรายละเอยด หรอมแนวทางการเขยน

ดงน

1.1 คาขนตนนยมใชคาวา “เรยน….” และขอบคณ

1.2 บอกกลาวผเขาประชมและหนวยงานหรอสถานะของผเขาประชม พรอมทงบอก

จานวนผเขารวมประชม

1.3 บอกวตถประสงคของการประชม

1.4 บอกระยะเวลาของการประชม

1.5 บอกวทยากรบคคล หนวยงานทมสวนรวม มสวนเกยวของชวยเหลอสนบสนน

2. คากลาวเปดการประชมมแนวทางในการเขยนดงน

2.1 คาขนตน หรอคาทกทาย จะเอยชอบคคลตาแหนงของผเขาประชม

2.2 บอกถงความรสกขอบคณบคคล วทยากรหรอหนวยงานทเกยวของชวยเหลอ

2.3 บอกขอเสนอแนะแนวทางขอคดเหนทเปนประโยชนตอการประชม

2.4 อ ว ย พ ร แ ล ะ แ ส ด ง ค ว า ม ป ร า ร ถ น า ด ท จ ะ ใ ห ก า ร ป ร ะ ช ม บ ร ร ล ผ ล ต า ม

วตถประสงค

สวนคากล าวรายงานและคากล าวป ดการประชม กจะมลกษณะคล ายกนแต จะม

รายละเอยดเกยวกบผลของการดาเนนงานการประชมเพมเขามา และมการมอบวฒบตรหรอของทระลกอก

เทานน

102 | ห น า

ตวอยาง

คากลาวรายงานในพธเปดการประชมสมมนา

คณะกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตาบล (อบต.)

ภาคตะวนออก ปงบประมาณ 2551

ณ โรงแรมสตาร อาเภอเมอง จงหวดระยอง

วนท 26 สงหาคม 2551

....................................

เรยนทานประธาน ผอานวยการศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคตะวนออก ผอานวยการศนยการ

ศกษานอกโรงเรยนจงหวด หวหนาศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอาเภอปลด อบต. ประธาน อบต.

เจาหนาทศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด

ดฉน นางสาวสรภ สกลรตน ในฐานะผจดการประชมสมมนารสกเปนเกยรตอยางยงททานได

ใหเกยรตมาเปนประธานในการประชมสมมนาครงน

การประชมสมมนาครงนประกอบดวยผประชมสมมนาจานวน 99 คน ดงน

- ผอานวยการศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดในภาคตะวนออก 9 ทาน

- หวหนาศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอาเภอในภาคตะวนออก 27 ทาน

- ปลด อบต.จากจงหวดในภาคตะวนออก 27 ทาน

- ประธาน อบต. จากจงหวดในภาคตะวนออก 27 ทาน

- เจาหนาทศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวดในภาคตะวนออก 9 ทาน

วตถประสงคของการประชมสมมนา

1. เพอใหคณะกรรมการบรหาร อบต. มความรความเขาใจเกยวกบงานการศกษานอกโรงเรยน

2. เพอใหคณะกรรมการบรหาร อบต. มสวนรวมในการวางแผนและจดกจกรรมการศกษานอก

โรงเรยน

3. เพอใหคณะกรรมการบรหาร อบต. มความเขาใจเกยวกบการพฒนาทรพยากรมนษย ในสวน

ของการพฒนาสงคม เดก สตร และครอบครว รวมกบหนวยงานการศกษานอกโรงเรยน

วทยากรในการประชมสมนาประกอบดวย

- ผอานวยการศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคตะวนออก

- ผตรวจราชการสวนถองถนจงหวดระยอง

- รองประธานคณะกรรมการพฒนาสตรภาคตะวนออก

ในโอกาสน ดฉนขอเรยนเชญทานประธานไดกรณากลาวเปดการประชมและบรรยายพเศษ

ตามททานเหนสมควร ขอเรยนเชญ

ห น า | 103

ตาอยาง

คากลาวของประธาน

พธเปดการประชมสมมนาคณะกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตาบล (อบต.)

ภาคตะวนออก ปงบประมาณ 2551

วนท 26 สงหาคม 2551

ณ โรงแรมสตาร อาเภอเมอง จงหวดระยอง

................................................

ทานผอานวยการศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด ทานหวหนาศนยบรการการศกษานอกโรงเรยน

อาเภอ ทานปลด อบต. ทานประธาน อบต. เจาหนาทศนยการศกษานอกโรงเรยนจงหวด ทกทาน

ผมมความยนดทไดมาเปนประธานในการประชมสมมนาคณะกรรมการบรหารองคการสวน

ตาบล (อบต.) ภาคตะวนออก ปงบประมาณ 2551 ในวนน นบวาเปนโอกาสทดทงานการศกษานอก

โรงเรยนไดมโอกาสรวมประชมสมมนากบหนวยงานทางดานการปกครอง โดยเฉพาะเปนหนวยงาน

การปกครองสวนทองถนทสามารถนาประโยชนทไดจากการประชมสมมนาไปใชในการพฒนาทอง

ถนไดโดยตรง ในปจจบนการศกษาเปนสงจาเปนอยางยงตอการพฒนาทกดาน เนองจากเปนสงทจะชวย

ใหเรามความรความเขาใจทถกตองไดงายโดยเฉพาะในชมชน ถาสมาชกไดรบการศกษานอยอาจจะเป

นสาเหตหนงทาใหชมชนประสบกบปญหาตางๆ ทงทางดานความปลอดภย ดานสขภาพ และปญหา

สงคมอนๆ ทจะตามมาโดยไมคาดคด

หนวยงานของทางราชการไมวาจะเปนหนวยงานทางการศกษา หรอหนวยงานทางการปกครอง

ยอมตองมภาระรบผดชอบในการวมกนพฒนาชมชนและประเทศชาต ดงนนถาหนวยงานของเราม

การรวมมอกนเปนอยางดยอมจะกอใหเกดประโยชนมหาศาลแกสงคมและประเทศชาตได

ในการประชมสมมนาครงน ผมหวงเปนอยางยงวาผเขาประชมสมมนาทกทานคงจะตงใจและ

ใหความสนใจตลอดระยะเวลาของการประชมสมมนา เพอนาความรและประสบการณทไดไปปรบใชใน

การพฒนาทองถนตามความเหมาะสมและศกยภาพของชมชน

ขอขอบคณวทยากร เจาหนาทศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคตะวนออก ผอานวยการศนยการ

ศกษานอกโรงเรยนจงหวด และผทเกยวของทกทาน ทชวยทาใหโครงการนดาเนนไปดวยความเรยบรอย

ในโอกาสนผมขออาราธนาคณพระศรรตนตรยและพระบารมของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว จงดล

บนดาลใหผเขาประชมสมมนาทกทานจงประสบแตความสข ความเจรญ และขอใหการประชมสมมนา

ครงนดาเนนไปอยางสมฤทธผล

ผมขอเปดการประชมสมมนาคณะกรรมการบรหารองคการบรหารสวนตาบล (อบต.)

104 | ห น า

ภาคตะวนออก ปงบประมาณ 2551 ณ บดน

การเขยนตวเลขไทย

ตวเลขไทยเกดพรอมอกษรไทยมานานนบ 700 ป แตปจจบนมผ ใช ตวเลขไทย

นอยมาก ดวยเหตนจงมการรณรงคเพอใหเหนคณคาและศลปะของตวเลขไทย ซงคนไทยควรภมใจและ

ใชอกษรไทยกบเลขไทยเพอดารงไวซงเอกลกษณทางภาษาไทยและเปนมรดกของชาตสบไป

ลกษณะการเขยนตวเลขไทย

การเขยนตวเลขไทยเขยนคลายกบการเขยนอกษรคอมหวมหางแทบทกตว บางตวคลายตวอกษร

เชน เลข ๓ คลาย ตว ต เลข ๘ คลาย ๘ (ไมไตค) เปนตน การเขยน เลข ๙ กเขยนคลายกบตวอกษรขอม

คนจงไมนยมเขยนเพราะมความรสกเขยนยาก ไมคอยมโอกาสไดใช ประกอบกบแบบฟอรมตางๆ ทให

กรอกขอมลมกใชเลขอารบคเปนสวนใหญ

เพอเปนการสรางจตสานกของคนไทยในการอนรกษการใชเลขไทยและเอกลกษณของชาตไทย

ควรดาเนนการดงน

1. สงเสรมใหเดกเขยนเลขไทยตงแตระดบอนบาลขนไปจนถงระดบมธยมศกษาตอนปลาย เชน

การเขยน วนท เดอน พ.ศ. ในแบบฟอรมการกรอกขอมลตางๆ แลวฝกใหเขยนเลขไทย ๑-๑o แลวเพม

จานวนถง ๑o

2. ในการเขยนรายงานตางๆ ไมวาจะเปนรายงานแบบเปนทางการหรอไมเปนทางการ

กใชเลขไทยรวมทงการกรอกขอมลในบตรประจาตวประชาชน หรอการไปตดตอธรกจธนาคารควรใช

เลขไทย

3. เขยนตวเลขทพบเหนในชวตประจาวนเปนตวเลขไทย เชน บานเลขท เลขทซอย เลขทะเทยน

รถเบอรโทรศพท ฯลฯ ควรเขยนเปนเลขไทย ฉะนนบคคลทกระดบ ทกเพศทกวย ทงหนวยงานของรฐและ

เอกชนควรหนมาใชเลขไทยพรอมเพรยงกน ซงเราคนไทยควรภมใจทจะใชอกษรไทยกบเลขไทยคกน

เพอเปนการสรางจตสานกและแสดงเอกลกษณทางภาษาและวฒนธรรมอนดของชาตไทย

4. รฐบาล สวนราชการ และหนวยงานทเกยวของไมมการกาหนดนโยบาย สงการใหสวน

ราชการและหนวยงานเอกชนใชตวเลขไทยในหนงสอราชการและหนงสอตดตอราชการดวยแสง

5. รณรงคใหประชาชนคนไทยใชเลขไทยในการเขยนและสอสารทกประเภทตลอดเวลา ทงรณ

รงคใหสอสารมวลชนใชตวเลขไทยดวย

การสงเสรมการใชเลขไทย ภาษาไทย เพอเนนการสรางจตสานกและอนรกษเอกลกษณไทย

นน กระทรวงศกษาธการไดมหนงสอขอความรวมมอสวนราชการในกระทรวงศกษาธการตามหนงสอท

ศธ .o๒o๑ ๒ /๔๓o ลงวนท 10 มกราคม 2546 ขอความร วมม อ

ห น า | 105

จากสวนราชการ เรองการใชเลขไทย เลขศกราช เลขปพทธศกราช และอนรกษภาษาไทยเพอสรางจก

สานกของคนไทยในการอนรกษเอกลกษณของชาต ขอใหหนวยงานราชการใชเลขไทยในหนงสอราชการ

ใชเลขศกราชเปนพทธศกราช ในกจกรรมทกดาน ซงเปนนโยบายของรฐบาลตงแตป 2543 ในฐานะทเป

นคนไทยคนหนงจงตองรวมอนรกษเอกลกษณไทยภาษาไทยดวยการใชเลขไทย

106 | ห น า

เรองท 2 หลกการแตงคาประพนธ

คาประพนธหรอรอยกรองมหลายประเภท เชน โคลง กลอน กาพย ฉนท และ

รายบทรอยกรองเปนขอความทประดดประดอยตกแตงคาภาษาอยางมแบบแผนและมเงอนไขพเศษบงคบ

ไว เชน บงคบจานวนคา บงคบวรรค บงคบสมผส เรยกวา “ฉนทลกษณ”

แนวทางการเขยนบทรอยกรองมดงน

1. ศกษาฉนทลกษณของคาประพนธนนๆ ใหเขาใจอยางแจมแจง

2. คดหรอจนตนาการวาจะเขยนเรองอะไร สรางภาพใหเกดขนในหวงความคด

3. ลาดบภาพหรอลาดบขอความใหเปนอยางสมเหตผล

4. ถายทอดความรสกหรอจนตนาการนนเปนบทรอยกรอง

5. เลอกใชคาทสอความหมายไดชดเจน ทาใหผอานเกดภาพพจนและจนตนาการรวมกบผประ

พนธ

6. พยายามเลอกใชคาทไพเราะ เชน คด ใชคาวา ถวล ผหญงใชคาวา นาร

7. แตงใหถกตองตามฉนทลกษณของคาประพนธ

การเขยนโคลงสสภาพ มหลกการเขยนดงน

บทหนงม 4 บาท บาทหนงม 2 วรรค เรยกวรรคหนากบวรรคหลง วรรคหนาม 5 พยางคทกบาท

วรรคหลงของบาททหนงทสองและทสามม 2 พยางค วรรคหลงของบาททสม 4 พยางค และอาจมคาสร

อยไดในวรรคหลงของบาททหนงและบาททสาม มสมผสบงคบตามทกาหนดไวในผงของโคลง ไมนยม

ใชสมผสสระ ใชแตสมผสอกษร โคลงบทหนงบงคบใชคาทมวรรณยกตเอก 7 แหง และวรรณยกตโท 4

แหง คาเอกผอนผนใหใชคาตายแทนได

ห น า | 107

การเขยนกลอนสภาพ มหลกการเขยนดงน

บทหนงม 4 วรรคหรอ 2 บาทๆ ละ 2 วรรค คอ วรรคสดบ วรรครบ วรรครอง วรรคสง แตละ

วรรคม 8 พยางค หรอ 7 หรอ 9 พยางคกได

สมผส ใชพยางคสดทายของวรรคทหนงสมผสกบพยางคท 3 หรอ 5 ของวรรคทสองและพยางค

สดทายของวรรคทสอง สมผสกบพยางคสดทายของวรรคทสาม พยางคสดทายวรรคทสามสมผสกบ

พยางคท 3 หรอ 5 ของวรรคทส และพยางคสดทายของวรรคทส สมผสกบพยางคสดทายของวรรคทสอง

ในบทตอไป เรยกวา สมผสระหวางบท

เสยงวรรณยกตทนยมในการแตงกลอนมดงน คอ พยางคสดทายของวรรคทสองตองใชเสยง

จตวา หรอเสยงเอก หรอเสยงโท และพยางคสดทายของวรรคทส นยมใชวรรณยกตสามญหรอเสยงตร

และพยางคนไมนยมใชเสยงวรรณยกตทซากบพยางคสดทายของวรรคทสองหรอพยางคสดทายของ

วรรคทสาม

108 | ห น า

การเขยนจะเกดประสทธภาพอยางแทจรงจาเปนอยางยงทผเรยนจะตองมความรความเขาใจใน

งานเขยนทกประเภท ทงงานเขยนทเปนรอยแกวและรอยกรอง โดยเฉพาะอยางยงงานทเขยนเปนรอยก

รองนน ผเขยนตองพยายามจดจาฉนทลกษณของรอยกรองแตละชนดใหถกตองแมมยา จงจะสามารถ

สอสารกบผอนไดอยางสมบรณ

การเขยนกาพย แบงออกเปน กาพยยาน กาพยฉบง กาพยสรางคนางค

กาพยขบไม

(1) กาพยยาน 11 มลกษณะบงคบของบทรอยกรอง ดงน

คณะ คณะของกาพยยานมดงน กาพยบทหนงท 2 บาท บาทท 1 เรยกวา บาทเอก บาทท 2

เรยกวา บาทโท แตละบาทม 2 วรรค คอ วรรคแรกและวรรคหลง

พยางค พยางคหรอคาในวรรคแรกม 5 คา วรรคหลงม 6 คา เปนเชนนทงบาทเอกและบาท

โท จงนบจานวนไดบาทละ 11 คา เลข 11 ซงเขยนไวหลงชอกาพยยานนนเพอบอกจานวนคา

ห น า | 109

ผงของกาพยยาน 1 บท

สมผส มสมผสเสนอระหวางคาสดทายในวรรคหนงไปคาทสามอกวรรคหนง ดงผงขางบน สวน

สมผสในนนยดหยนได

เสยงวรรณยกต มขอสงเกตเกยวกบการใชเสยงวรรณยกตในกาพยยานอยบางประการคอ

1.1 คาสดทายของวรรคหลงของบาทโท ใชเสยงวรรณยกตสามญและจตวาสวนใหญ

1.2 ทใชคาตายเสยงตร หรอเอกกมบาง แตไมคอยพบมากนก

วชาเหมอนสนคา อนมคาอยเมองไกล

ตองยากลาบากไป จงจะไดสนคามา

จงตงเอากายเจา เปนสาเภาอนโสภา

ความเพยรเปนโยธา แขนซายเปนเสาไป

นวเปนสายระยาง สองเทาตางสมอใหญ

ปากเปนนายงานไป อชฌาสยเปนเสบยง

สตเปนหางเสอ ถอทายเรอไวใหเทยง

ถอไวอยาใหเอยง ตดแลนเลยงขามคงคา

ปญญาเปนกลองแกว สองดแถวแนวหนผา

เจาจงเอาหตา เปนลาตาฟงดลม

ขเกยจคอปลาราย จะทาลายใหเรอจม

เอาใจเปนปนคม ยงระดมใหจมไป

จงจะไดสนคามา คอวชาอนพศมย

จงหมนมนหมายใจ อยาไดครานการวชาๆ

2. กาพยฉบง 16 มลกษณะบงคบของบทรอยกรอง ดงน

110 | ห น า

คณะ กาพยฉบงบทหนงมเพยง 1 บาท แตม 3 วรรค คอ วรรคตน วรรคกลาง

และวรรคทาย

พยางค พยางคหรอคาในวรรคตนม 6 คา วรรคกลางม 4 คา วรรคทายม

6 คา รวมทงบทม 16 คา จงเขยนเลข 16 ไวหลงชอกาพยฉบง

ฉบงสบหกความหมาย หนงบทเรยงราย

นบไดสบหกพยางค

สมผสชดเจนขออาง เพอเปนแนวทาง

ใหหนไดคดคานง

พยางคสดทายวรรคหนง สมผสรดตรง

สดทายวรรคสองตองจา

สดทายวรรคสามงามขา รอยรดจดทา

สมผสรดบทตอไป

บทหนงกบสองวองไว จงจานาไป

เรยงถอยรอยกาพยฉบง

อ.ภาทพ ศรสทธ

3. กาพยสรางคนางค มลกษณะบงคบของบทรอยกรอง ดงน

คณะ บทหนงม 7 วรรค เรยงได 2 วธตามผง ดงน

ห น า | 111

สรางคนางคนางค เจดวรรคจกวาง ใหถกวธ

วรรคหนงสคา จงจาไวใหด บทหนงจงม ยสบแปดคา

หากแตงตอไป สมผสตรงไหน จงใหแมนยา

คาทายวรรคสาม ตดตามประจา สมผสกบคา ทายบทตนแล

อ.ฐปนย นาครทรรพ ประพนธ

พยางค จานวนคาในวรรค มวรรคละ 4 คา 7 วรรค รวมเปน 28 คา จงเขยนเลข 28 ไวหลง ชอ

กาพย

สรางคนางค

สมผส

1. มสมผสบงคบหรอสมผสนอก ดงแสดงไวในผง

2. เฉพาะหมายเลข (4) เปนสมผสระหวางบท

3. สมผสในยดหยนได บางทกเปนสมผสสระ บางทกเปนสมผสอกษร บางทกไมมสมผสใน

เลย มงเอาคาทมความหมายเปนใหญ

ฉนท แบงเปนหลายชนด เชน อนทรวเชยรฉนท ภชงคประยาตฉนท วชชมมาลาฉนท มาณวก

ฉนท วสนตดลกฉนท อท ฉนท เปนตน และยงมฉนททมผประดษฐขนใหมอก เชน สยามมณฉนท ของ

น.ม.ส. เปนตน

1. อนทรวเชยรฉนท 11

อนทรวเชยรฉนท 11 มความหมายวา “ฉนททมลลาดจสายฟาของพระอนทร

เปนฉนททนยมแตงกนมากทสด มลกษณะและจานวนคาคลายกบกาพยยาน 11 แตตางกนเพยงทวาอนทร

วเชยรฉนทนมขอบงคบ ครและลห

112 | ห น า

1. อนทรวเชยรฉนท 11 มลกษณะบงคบของรอยกรอง ดงน

ตวอยางคาประพนธ

ยลเนอกเนอเตน พศเสนสรรรว

ทวรางและทงตว กระรกระรวไหว

และหลงละลามโล- หตโอเลอะหลงไป

เพงผาดอนาถใจ ระกะรอยเพราะรอยหวาย

จาก สามคคเภทคาฉนท - ชต บรทต

คณะและพยางค อนทรวเชยรฉนทบทหนงม 2 บาท เรยกบาทเอกและบาทโท แตละบาทม 2

วรรค วรรคแรกม 5 คา วรรคหลงม 6 คา รวมเปน 11 คา ในแตละบาทเทากบกาพยยาน

สมผส บงคบสมผส 3 แหง คอ

1. คาสดทายของวรรคแรกในบาทเอก สมผสกบคาท 3 ในวรรคหลง

2. คาสดทายของวรรคหลงในบาทเอก สมผส กบคาสดทายในวรรคแรกของบาทโท

3. คาสดทายของวรรคหลงในบาทโทสมผสกบคาสดทายในวรรคหลงของบาทเอกของฉนท

บทตอไป

คร-ลห มการเรยง คร ลห ตามทเขยนไวในแผน ถาจะดเฉพาะลหกจะเหนไดวาอยทคาท 3 ของ

วรรคแรกและคาท 1,2,4 ของวรรคหลง เปนเชนนทกวรรคไป แตละบาทจะมคร 7 ลห 4 อยในตาแหนงท

แนนอนไมเปลยนแปลง

2. ภชงคประยาตฉนท 12 มลกษณะบงคบของรอยกรอง ดงน

ภชงประยาต หรอ ภชงคปยาต “ภชงค” แปลวา ง หรอ นาค “ประยาต” แปลวาอาการหรอ

อาการเลอยของง ภชงคประยาต จงแปลวา ฉนททมลลางดงามประดจอาการเลอยของง

ห น า | 113

ผงภม

ตวอยาง

มนสไทยประณตไท นรนทรไทยมทอถอน

มผกรกมภกดบร มพงบารมบญ

ถลนจวงทะลวงจา บรษนาอนงคหนน

บรษรกอนงครน ประจญรวมประจญบาญ

ฉนทยอเกยรตชาวนครราชสมา

คณะและพยางค ภชงคประยาฉนท บทหนงม 2 บาท แตละบาทม 2 วรรค วรรคแรกและวรรค

หลงมจานวนคาเทากน คอ มวรรคละ 6 คา รวม 2 วรรค เปน 12 คา มากกวาอนทรวเชยรฉนท เพยง 1 คา

เทานน

สมผสบงคบเหมอนอนทรวเชยรฉนท แตกาหนดคร ลห ตางกนไปเลกนอย

สมผส บงคบสมผสตามผงดงทโยงไวใหด จงเหนไดวาบงคบสมผสเหมอนอนทรวเชยรฉนท

บางแหงกวอาจใชสมผสอกษรได

คร-ลห มการเรยน คร ลห ตามทเขยนไวในผง ถาจะดเฉพาะ ลห กจะเหนไดวาอยทคาท 1 และ

คาท 4 ทกวรรค และเปนระเบยบเชนนไมเปลยนแปลง

5. ราย แบงเปน รายโบราณ รายสขภาพ รายดนและรายยาว รายยาวทเรารจกด คอ รายยาว มหา

เวสสนดรชาดก

รายยาว คอรายไมมกาหนดจานวนคาในวรรคหนงๆ วรรคทกวรรคในรายอาจมจานวนคา

แตกตางกน คอมากบางนอยบาง ใชแตงขนเปนบทเทศน เชน รายยาวมหาเวสสนดรชาดกเปนตนและราย

ชนดนไมตองอาศยคาประพนธชนดอน เรองใดประพนธเปนรายยาว กใหเปนรายยาวตลอดทงเรอง

ตวอยาง อถ มหาสตโต ปางนนสมเดจพระเวสสนดรอดลดวงกษตรย ตรสทอดพระเนตรเหน

พระอครเรสถงวสญญภาพสลบลงวนนน พระทยทาวเธอสาคญวาพระนางเธอวางวาย จดเอาวารมาโสรจ

สรงลงทพระอระพระมทร หวงวาจะใหชมชนฟนสมปฤดคนมา แหงนางพระยานนแล(รายยาวมหา

เวสสนดรชาดก กณฑมทร)

114 | ห น า

บญญตรายยาว

คณะ คาในวรรคหนงๆ ไมจากดจานวนแนนอน วรรคหนงจะมกคากได

สมผส คาสดทายวรรคหนา สงสมผสไปยงคาใดคาหนงในวรรคตอไปและสงรบกนเชนน

ตลอดไปจนจบราย

คาสรอย สดทายบทรายยาว ลงดวยคาสรอย เชน นนเถด นนแล นเถด เปนตน

คณะและพยางค รายสภาพบทหนงๆ มตงแต 5 วรรคขนไป แตละวรรคมคา 5 คา จะแตงสกกวรรค

กได แตตอนตบตองจบดวยโคลงสอง

สมผส มสมผสสงทายวรรค และมสมผสรบเปนเสยงวรรณยกตเดยวกนตรงคาท 1-2-3 คาใดคา

หนงจนถงตอนทาย พอจะจบกสงสมผสไปยงบาทตนของโครงสองสขภาพตอจากนนกบงคบสมผสตาม

แบบของโคลงสองสภาพ จงถอวาคบรายแตละบท สวนสมผสในนนไมบงคบตรวจสอบอกครง มทง

สมผสตรวจสอบอกครง

คาเอก-คาโท มบงคบคาเอก คาโท เฉพาะท โคลงสองสภาพตอนทายบทเทานน

ห น า | 115

คณะและพยางค รายสภาพบทหนงๆ มตงแต 5 วรรคขนไป แตละวรรคมคา 5 คา จะแตงสกกวรรค

กได แตตอนตบตองจบดวยโคลงสอง

สมผส มสมผสสงทายวรรค และมสมผสรบเปนเสยงวรรณยกตเดยวกนตรงคาท 1-2-3 คาใดคา

หนงจนถงตอนทาย พอจะจบกสงสมผสไปยงบาทตนของโครงสองสขภาพตอจากนนกบงคบสมผสตาม

แบบของโคลงสองสภาพ จงถอวาคบรายแตละบท สวนสมผสในนนไมบงคบตรวจสอบอกครง มทง

สมผสตรวจสอบอกครง

คาเอก-คาโท มบงคบคาเอก คาโท เฉพาะทโคลงสองสภาพตอนทายบทเทานน

คาสรอย รางสขภาพแตละบท มคาสรอยไดเพยง 2 คา คอสองคาสดทายของบทตอจากคาสดท

ายของโครงสองสภาพ

ตวอยางรายสภาพ

ขาเการายอยาเอา อยารกเหากวาผม อยารกลมกวานา

อยารกถากวาเรอน อยารกเดอนกวาตะวน สบสงสรรพโอวาท

ผเปนปราชญพงสดบ ตรบตรองปฏบต โดยอรรถอนถองถวน (โคลงสอง)

แถลงเลศเหตเลอกลวน เลศอางทางธรรม แลนา ฯ

(สภาษตพระรวง)

116 | ห น า

เรองท 3 มารยาทและนสยรกการเขยน

มารยาทในการเขยน

1. ไมควรเข ยนโดยปราศจากค วามร เก ย วกบ เ ร อง น นๆ เพราะอาจ เกดควา ม

ผดพลาด หากจะเขยนกควรศกษาคนควาใหเกดความพรอมเสยกอน

2. ไมเขยนเรองทสงผลกระทบตอความมนคงของชาตหรอสถาบนเบองสง

3. ไมเขยนเพอมงเนนทาลายผอน หรอเพอสรางผลประโยชนใหแกตน พวกพองตน

4. ไมเขยนโดยใชอารมณสวนตวเปนบรรทดฐาน

5. ตองบอกแหลงทมาของขอมลเดมเสมอ เพอใหเกยรตเจาของขอมลนนๆ

การสรางนสยรกการเขยน

ในการเรมตนของการเขยนอะไรกตาม ผเขยนจะเขยนไมออกถาไมตงเปาหมายในการเขยน

ไวลวงหนาวาจะเขยนอะไร เขยนทาไม เพราะการเขยนเรอยเปอยไมทาใหงานเขยนนาอานและถาทาใหงาน

ชนนนไมมคณคาเทาทควร งานเขยนทมคณคาคองานเขยนอยางมจดหมาย มขอมลขาวสารไรพรมแดน

ดงเชนในปจจบน การมขอมลมากยอมทาใหเปนผไดเปรยบผอนเปนอนมาก เพราะยคปจจบนเปนยคแหง

การแขงขนกนในทกทางโดยเฉพาะในทางเศรษฐกจ ใครมขอมลมากจะเปนผไดเปรยบคแขงขนอนๆ

เพราะการนาขอมลมาใชประโยชนไดเรวกวานนเอง การหมนแสวงหาความรเพอสะสมขอมล

ตางๆ ใหตวเองมากๆ จงเปนความไดเปรยบ และควรกระทาใหเปนนสยตดตวไป เพราะการกระทาใดๆ ถ

าทาบอยๆ ทาเปนประจาในวนหนงกจะกลายเปนนสยและความเคยชนทตองทาตอไป

การคนควารวบรวมขอมลเปนกจกรรมทจะทาใหเกดความสนกสนานทางวชาการเพราะยงค

นควากจะยงทาสงทนาสนใจมากขน ผทฝกตนใหเปนผใครร ใครเรยน ชอบแสวงหาความรจะมความสข

มากเมอไดศกษาคนควาและไดพบสงแปลกๆใหมๆ ในภาษาไทย หรอในความรแขนงอนๆ บางคนเมอค

นควาแลวจะรวบรวมไวอยางเปนระบบ

สรป

ห น า | 117

ก า รส ร า ง นส ย รก ก า ร เข ย นแล ะ ก า รศ ก ษ า ค นค ว า ต อง เ รม จา ก เป นผ หม นแส วง ห า

ความร มใจรกทจะเขยน เหนประโยชนการเขยนและหมนฝกฝนการเขยนบอยๆ

กจกรรมท 1

ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

1. การเขยนอะไร มความสาคญอยางไร

2. การจะเขยนเพอสงสารไดดจะตองทาอยางไร

กจกรรมท 2

1. ใหผเรยนศกษารายละเอยดของจดหมายแตละประเภท ทงรปแบบคาขนตน คาลงทาย แบบ

ฟอรม ฯลฯ จากจดหมายจรงขององคกร บรษทและหนวยราชการ แลวเขยนรายงานเสนอ กศน.ทสอน

เพอตรวจสอบและประเมนผลระหวางภาค

2. ใหวเคราะหการเขยนจดหมายในยคปจจบนวามการสอสารดวยวธอนอกหรอพรอมทงยกตวอย

างประกอบดวย

กจกรรมท 3

ใ ห ผ เ ร ย น หา โอ ก า ส ไ ป ฟ ง ก า รป ระ ช ม ส า ธ า ร ณ ะ ท จ ดข นใ นช ม ช น โ ดย อา จ

นดหมายไปพรอมกนเป นกล ม สงเกตวธการดาเนนการประชม การพดในทประชม

จดบนทกสงทรบฟงจากทประชมแลวนามาพดคยแลกเปลยนความคดเหนกบเพอนๆ เมอมการพบกลม

กจกรรมท 4

ใ ห ผ เ ร ย น เ ล อ ก จ ด บ น ท ก เ ห ต ก า ร ณ ใ น ช ว ต ป ร ะ จ า ว น โ ด ย เ ร ม ต ง แ ต ว น น ไ ป จ น

สนสดภาคเรยนพรอมจดลงใหกบคร กศน. ตรวจ เพ อประเมนใหเปนผลงานระหวาง

ภาคเรยน

กจกรรม 5

ใหผเขยนเลขไทยตงแต ๑-o

กจกรรม 6

118 | ห น า

ใหผเรยนเขยนบทรอยกรองประเภทใดประเภทหนงทคดวาเพอถายทอดอารมณความรสก แลว

นามาเสนอตอกลมหรอปดปายประกาศใหเพอนๆ อานและตชม

กจกรรม 7

ใหผเรยนศกษาบทรอยกรองประเภทตางๆ ทไดรบการยกยองหรอชนะการประกวด นาไป

อภปรายรวมกบครหรอผเรยน ในวนพบกลม

กจกรรม 8

ใหผเรยนแบงกลมแลวรวบรวมตวอยางบทรอยกรองทแตงดวยคาประพนธทจบฉลากไดตอไปน

พรอมทงเขยนแผนภมประกอบใหถกตอง และสงตวแทนออกมาอธบายในครงตอไปเมอพบกลม

1. โคลงสสภาพ

2. กลอนสภาพ

3. กาพยยาน 11

4. รายสภาพ

ห น า | 119

บทท 5 หลกการใชภาษา

สาระสาคญ

การเขาใจธรรมชาตและหลกภาษาไทย การเปลยนแปลงของภาษาและพลงของภาษาจะชวยให

ใชภาษาแสวงหาความร เสรมสรางลกษณะนสย บคลกภาพ เกดความภาคภมใจและรกษาภาษาไทยไวเป

นสมบตของชาต

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอศกษาบทนจบคาดหวงวาผเรยนจะสามารถ

1. เขาใจธรรมชาตของภาษา พลงของภาษา และลกษณะของภาษาไทย

2. เขาใจอทธพลของภาษาถนและภาษาตางประเทศทมตอภาษาไทย

3. เขาใจความหมายใชศพทบญญต คาสมาส คาสนธและคาบาล สนสฤต

4. ใชคาราชาศพทและคาสภาพไดเหมาะสมกบบคคล

5. เขาใจและใชสานวน คาพงเพย สภาษต

6. ใชพจนานกรมและสารานกรมไดถกตอง

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ธรรมชาตของภาษา

เรองท 2 ถอยคา สานวน สภาษต คาพงเพย

เรองท 3 การใชพจนานกรมและสารานกรม

เรองท 4 คาราชาศพท

120 | ห น า

เรองท 1 ธรรมชาตของภาษา

ความหมายของภาษา

ภาษา เปนคาทเรายนมาจากภาษา สนสกฤต ถาแปลตามความหมายของคาศพทภาษา แปลวา ถ

อยคาหรอคาพดทใชพดจากน คาวา ภาษา ตามรากศพทเดมจงมความหมายแคบคอหมายถงคาพดแตเพยง

อยางเดยว

ความหมายของภาษาตามความเขาใจของคนทวไป เปนความหมายทกวาง คอภาษา หมายถง สอ

ทกชนดทสามารถทาความเขาใจกนได เชน ภาษาพดใชเสยงเปนสอ ภาษาเขยนใชตวอกษรเปนสอ ภาษา

ใบใชกรยาทาทางเปนสอ ภาษาคนตาบอดใชอกษรทเปนจดนนเปนสอ ตลอดทง แสง ส และอาณต

สญญาณตางๆ ลวนเปนภาษาตามความหมายนทงสน

ความหมายของภาษาตามหลกวชา ภาษา หมายถง สญลกษณทมระบบระเบยบและมแบบแผน

ท า ใ ห ค น เ ร า ส อ ค ว า ม ห ม า ย ก น ไ ด ภ า ษ า ต า ม ค ว า ม ห ม า ย น จ ะ ต อ ง ม

สวนประกอบสาคญคอ จะตองม ระบบสญลกษณ + ความหมาย + ระบบการสรางคา + ระบบไวยากรณ

ในภาษาไทยเรามระบบสญลกษณ กคอ สระ พยญชนะและวรรณยกต ระบบการสรางคา กคอ การนาเอา

พยญชนะ สระ และวรรณยกตมาประกอบกนเปนคา เชน พ นอง พอ แม ฯลฯ ระบบไวยากรณ หรอเรา

เรยกวา การสรางประโยคคอการนาคาตางๆ มาเรยงกนใหสมพนธกนใหเกดความหมายตางๆ ซงเปนหน

วยใหญขน เมอนาสวนประกอบตางๆ สมพนธกนแลวจะทาใหเกดความหมาย ภาษาตองมความหมาย ถา

หากไมมความหมายกไมเรยกวาเปนภาษา

ความสาคญของภาษา

1. ภาษาเปนเครองมอในการตดตอสอสาร ทมนษยใชสอความเขาใจกน ถายทอดความร

ความคด อารมณ ความรสก ซงกนและกน

2. ภาษาเปนเครองมอในการแสวงหาความร ความคดและความเพลดเพลน

3. ภาษาเปนเครองมอในการประกอบอาชพและการปกครอง โดยมภาษากลางหรอภาษา

ราชการใชในการสอสารทาความเขาใจกนไดทงประเทศ ทวทกภาค

4. ภาษาชวยบนทกถายทอดและจรรโลงวฒนธรรมใหดารงอย เราใชภาษาบนทกเรองราวและเหต

การณตางๆ ในสงคม ตลอดทงความคด ความเชอไวใหคนรนหลงไดทราบและสบตออยางไมขาดสาย

เมอทราบวาภาษามความสาคญอยางยงสาหรบมนษยและมนษยกใชภาษาเพอการดาเนนชวต

ประจาแตเรากมความรเกยวกบภาษากนไมมากนก จงขอกลาวถงความรเกยวกบภาษาใหศกษากนดงน

1. ภาษาใชเสยงสอความหมาย ในการใชเสยงเพอสอความหมายจะม 2 ลกษณะ คอ

ห น า | 121

1.1 เสยงทสมพนธกบความหมาย หมายความวาฟงเสยงแลวเดาความหมายไดเสยงเหลาน

มกจะเปนเสยงทเลยนเสยงธรรมชาต เชน ครน เปรยง โครม จกๆ หรอเลยน เสยงสตวรอง เชน กา องอาง

แพะ เจยบ ตกแก

1.2 เสยงทไมสมพนธกบความหมาย ในแตละภาษาจะมมากกวาเสยงทสมพนธ กบความ

หมาย เพราะเสยงตางๆ จะมความหมายวา อยางไรนนขนอยกบขอตกลงกนของคนทใชภาษานนๆ เชน

ในภาษาไทยกาหนดความหมายของเสยง กน วานาของใสปากแลวเคยวกลนลงคอ ภาษาองกฤษใชเสยง

eat (อท) ในความหมายเดยวกนกบเสยงกน

2. ภาษาจะเกดจากการรวมกนของหนวยเลกๆ จนเปนหนวยทใหญขน

หนวยในภาษา หมายถง สวนประกอบของภาษาจะมเสยงคาและประโยค ผใชภาษาสามารถ

เพมจานวนคา จานวนประโยคขนไดมากมาย เชน ในภาษาไทยเรามเสยงพยญชนะ 21 เสยง เสยงสระ24

เสยง เสยงวรรณยกต 5 เสยง ผเรยนลองคดดวาเมอเรานาเสยงพยญชนะ เสยงสระ เสยงวรรณยกตมา

ประกอบกนกจะไดคามากมาย นาคามาเรยงตอกนกจะไดวล และประโยค เราจะสรางประโยคขนได

มากมาย และหากเรานาประโยคทสรางขนมาเรยงตอกนโดยวธมารวมกน มาซอนกนกจะทาใหได

ประโยคทยาวออกไปเรอยๆ

3. ภาษามการเปลยนแปลง สาเหตของการเปลยนแปลง

1. การพดกนในชวตประจาวน สาเหตนอาจจะทาใหเกดการกลมกลนเสยง เชน เสยงเดมวา

อยางน กลายเปน อยางง

มะมวงอกพรอง กลายเปน มะมวงอกรอง

สามแสน กลายเปน สามเสน

สจนเยบตา กลายเปน สจนยบตา

2. อทธพลของภาษาอน จะเหนภาษาองกฤษมอทธพลในภาษาไทยมากทสดอยในขณะน เชน

มาสาย มกจะใชวามาเลท(late)

คาทกทายวา สวสด จะใช ฮลโล (ทางโทรศพท) หรอเปนอทธพลทางดานสานวน เชน

สานวนทนยมพดในปจจบน ดงน

“ไดรบการตอนรบอย างอบอ น” นาจะพดว า “ไดรบการตอนรบอย างด”

“จบไข” นาจะพดวา “เปนไข” นนทดา แกวบวสาย จะมาในเพลง “เธอ” นาจะพดวา นนทดา

แกวบวสาย จะมารองเพลง “เธอ”

3. ความเปลยนแปลงของสงแวดลอม เมอมความเจรญขน ของเกากเลกใช สงใหมกเขามา

แทนท เชน การหงขาวสมยกอนการดงขาวแตปจจบนใชหมอหงขางไฟฟา คาวา ดงขาว กเลกใชไปหรอ

บานเรอนสมยกอนจะใชไมไผปพนจะเรยกวา “ฟาก” ปจจบนใชกระเบอง ใชปน ปแทนคาวาฟากกเลก

122 | ห น า

ใชไปนอกจากนยงมคาอกพวกทเรยกวา คาแสลง เปนคาทมอายในการใชสนๆ จะนยมใชเฉพาะวยเฉพาะ

คนในแตละยคสมย เมอหมดสมย หมดวยนน คาเหลานกเลกใชไป เชน กก จาบ

ตวอยางคาแสลง เชน กระจอก กกกอก เจาะแจะ ซา เวอ จาบ ฯลฯ

ลกษณะเดนของภาษาไทย

1. ภาษาไทยมตวอกษรเปนของตนเอง

เปนททราบวาภาษาไทยมตวอกษรมาตงแตครงกรงสโขทยแลว ววฒนาการตามความ

เหมาะสมมาเรอยๆ จนถงปจจบน โดยแบงเปน 3 ลกษณะ คอ

1. เสยงแท ม 24 เสยง ใชรปสระ 32 รป

2. เสยงแปรม 21 เสยง ใชรปพยญชนะ 44 ตว

3. เสยงดนตรหรอวรรณยกตม 5 เสยง ใชรปวรรณยกต 4 รป

2. ภ า ษ า ไ ท ย แ ท ม พ ย า ง ค เ ด ย ว ห ร อ เ ป น ภ า ษ า ค า โ ด ด แ ล ะ เ ป น ค า ท ม อ ส ร ะ ใ น

ตวเอง ไมตองเปลยนรปคาเมอนาไปใชในประโยค เชน

เปนคาทมพยางคเดยว สามารถฟงเขาใจทนท คอ

คากรยา กน นอน เดน นง ไป มา ฯลฯ

คาเรยกเครอญาต พอ แม ลง ปา นา อา ป ยา ฯลฯ

คาเรยกซอสตว นก หน เปด ไก มา ชาง ฯลฯ

คาเรยกชอสงของ บาน เรอน นา ไร เสอ ผา มด ฯลฯ

คาเรยกอวยวะ ขา แขน ตน มอ ห ตา ปาก ฯลฯ

เปนคาอสระไมเปลยนแปลงรปคาเมอนาไปใชในประโยค เชน

ฉนกนขาว

พอตฉน

คาวา “ฉน” จะเปนประธานหรอกรรมของประโยคกตามยงคงใชรปเดมไมเปลยนแปลง ซงตาง

ภาษาองกฤษ ถาเปนประธานใช “I” แตเปนกรรมจะใช “ME” แทน เปนตน คาทกคาในภาษาไทยม

ลกษณะเปนอสระในตวเอง ซงเปนลกษณะของภาษาคาโดด

3. ภ า ษ า ไ ท ย แ ท ม ต ว ส ะ ก ด ต า ม ต ร า ซ ง ใ น ภ า ษ ไ ท ย น น ม ม า ต ร า ต ะ ว ส ะ ก ด

8 มาตรา คอ

แม กก ใช ก สะกด เชน นก ยาก มาก เดก

แม กด ใช ด สะกด เชน ผด คด ราด อด

แม กบ ใช บ สะกด เชน กบ พบ ดาบ รบ

แม กง ใช ง สะกด เชน จง ขง ลง กาง

ห น า | 123

แม กน ใช น สะกด เชน ขน ทน ปาน นอน

แม กม ใช ม สะกด เชน ดม สม ยาม ตาม

แม เกย ใช ย สะกด เชน ยาย ดาย สาย เคย

แม เกอว ใช ว สะกด เชน เรว หว ขาว หนาว

4. คาคาเดยวกน ในภาษาไทยทาหนาทหลายหนาทในประโยคและมหลายความหมาย ซงในหลก

ภาษาไทยเรยกวา คาพองรป พองเสยง เชน

ไกขนยามเชา

เขาเปนคนมอารมณขน

เธอนาขนไปตกนา

ขนในประโยคท 1 เปนคากรยาแสดงอาการของไก

ขนในประโยคท 2 หมายถงเปนคนทอารมณสนกสนาน

ขนในประโยคท 3 หมายถง ภาชนะหรอสงของ

เธอจกตอก แตเขา ตอกตะป

ตอกคาแรกหมายถง สงของ ตอกคาท 2 หมายถง กรยาอาการ

จะเหนวาคาเดยวกนในภาษาไทยทาหนาทหลายอยางในประโยคและมความหมายไดหลายความ

หมาย ซงเปนลกษณะเดนอกประการหนงของภาษาไทย

5. ภาษาไทยเปนภาษาเรยงคา ถาเรยงคาสลบกนความหมายจะเปลยนไปเชนหลอนเปนนอง

เพอนไมใชเพอนนอง

คาวา “นองเพอน” หมายถงนองของเพอน สวน “เพอนนอง” หมายถงเปนเพอนของนองเรา (เพอนนอง

ของเรา)

โดยปกต ประโยคในภาษาไทยจะเรยงลาดบประธาน กรยา และกรรม ซงหมายถงผทา กรยาททา

และผถกกระทา เชน

แมวกดหน

ถาจะมคาขยายจะตองเรยงคาขยายไวหลงคาทตองการขยาย เชน

แมวดากดหนอวน

“ดา” ขยายแมว และอวนขยายหน

แตถาจะมคาขยายกรยา คาขยายนนจะอยหลงกรรมหรออยทายประโยค เชน

หมอวนกนราขาวอยางรวดเรว

คาวา อยางรวดเรว ขยาย “กน” และอยหลง ราขาว ซงเปนกรรม

6. ภาษาไทยมคาตามหลงจานวนนบ ซงในภาษาไทยเรยกวา ลกษณะนาม เชน

124 | ห น า

หนงสอ 2 เลม

ไก 10 ตว

ชาง 2 เชอก

แห 2 ปาก

รถยนต 1 คน

คาวา เลม ตว เชอก ปาก คน เปนลกษณะนามทบอกจานวนนบของสงของ ซงเปนลกษณะเดนของ

ภาษาไทยอกประการหนง

7. ภาษาไทยเปนภาษาดนตร หมายถง มการเปลยนระดบเสยงได หรอเรยกกนวา “วรรณยกต”

ทาใหภาษาไทยมลกษณะพเศษ คอ

7.1 มคาใชมากขน เชน เสอ เสอ เสอ หรอ ขาว ขาว ขาว เมอเตมวรรณยกต ลงไปในคาเดม

ความหมายจะเปลยนไปทนท

7.2 มความไพเราะ จะสงเกตไดวาคนไทยเปนคนเจาบทเจากลอนมาแตโบราณแลวกเพราะ

ภาษาไทยมวรรณยกตสงตาเหมอนเสยงดนตร ทเออในการแตงคาประพนธ เปนอยางด เชน

“ชะโดดกระดโดด สลาดโลดยะหยอยหยอย

กระเพอมนากระพราพรอย กระฉอกฉานกระฉอนชล”

จะเหนวาเสยงของคาในบทประพนธนทาใหเกดจนตนาการหรอภาพพจนดงเหมอนกบเหนปลาตางๆ

กระโดดขนลงในนาทเปนละลอก

7.3 ภาษาไทยนยมความคลองจอง ไมวาจะเปนสานวนหรอคาพงเพยในภาษาไทยจะมคา

คลองจอง เปนทานองสงสอนหรอเปรยบเทยบอยเสมอ เชน

รกดหามจว รกชวหามเสา

นามาปลากนมด นาลดมดกนปลา

ขาวยาก หมากแพง

7.4 คาในภาษาไทยเลยนแบบเสยงธรรมชาตได เพราะเรามเสยงวรรณยกตใหใชถง 5 เสยง

เชน

เลยนเสยงภาษาตางประเทศ เชน ฟตบอล วอลเลยบอล เปาฮอ เตาเจยว ฯลฯ

เลยนเสยงธรรมขาต เชน ฟารองครนๆ ฝนตกจกๆ ขาวเดอดคกๆ ระฆงดงหงางหงาง ฯลฯ

8. ภาษาไทยมคาพองเสยง พองรป

คาพองเสยง หมายถง คาทมเสยงเหมอนแตความหมายและการเขยนตางกน เชน

การ หมายถง กจ งาน ธระ

กาน หมายถง ตดใหเตยน

กาฬ หมายถง ดา

ห น า | 125

กาล หมายถง เวลา

การณ หมายถง เหต

กานต หมายถง เปนทรก

กานท หมายถง บทกลอน

กาญจน หมายถง ทอง

คาพองรป หมายถง คาทรปเหมอนกนแตออกเสยงและมความหมายตางกน เชน

- เพลา อาน เพ-ลา แปลวา เวลา

- เพลา อาน เพลา แปลวา เบาๆ หรอตก

- เรอโคลงเพราะโคลง อาน เรอโคลงเพราะโค-ลง

9. ภาษาไทยมการสรางคา

เปนธรรมชาตของภาษาทกภาษาทจะมการสรางคาใหมอยเสมอ แตภาษาไทยมการสรางคา

มากมายซงตางกบภาษาอน จงทาใหมคาใชในภาษาไทยเปนจานวนมาก คอ

9.1 สรางคาจากการแปรเสยง เชน ชม-ชอม

9.2 สรางคาจาการเปลยนแปลงเสยง เชน วธ-พธ วหาร-พหาร

9.3 สรางคาจากการประสมคา เชน ต+เยน เปน ตเยน, พด+ลม เปนพดลม

9.4 สรางคาจากการเปลยนตาแหนงคา เชน ไกไข-ไขไก, เดนทาง-ทางเดน

9.5 สรางคาจากการเปลยนความเชน นยาม-เรองทเลาตอๆ กนมา, นยาย-การพดเทจ

9.6 สรางคาจาการนาภาษาอนมาใช เชน กวยเตยว เตาห เสวย ฯลฯ

9.7 สรางคาจากการคดตงคาขนใหม เชน โทรทศน พฤตกรรม โลกาภวตน

10. ภาษาไทยมคาสรอยเสรมบทเพอใชพดใหเสยงลนและสะดวกปากหรอใหเกดจงหวะนาฟง

เพมขน ซงในหลกภาษาไทยเราเรยกวา “คาสรอย หรอคาอทานเสรมบท” เชน

เรองบาบอคอแตก ฉนไมชอบฟง

ฉนไมเออออหอหมกดวยหรอก

ไมไปไมเปยกนละ

คาแปลกๆ ทขดเสนใตนนเปนคาสรอยเสรมบทเพราะใชพดเสรมตอใหเสยงลนสะดวกปากและ

นาฟง ซงเราเรยกวา คาสรอยหรออทานเสรมบท

จาก 1 ถง 10 ดงกลาว เปนลกษณะเดนของภาษาไทย ซงจรงๆ แลวยงมอกหลายประการ ซง

สามารถจะสงเกตจากการใชภาษาไทยโดย ทวๆ ไปไดอก

การยมคาภาษาอนมาใชในภาษาไทย

126 | ห น า

ภาษาไทยของเรามภาษาอนเขามาปะปนอยเปนจานวนมาก เพราะเปนธรรมชาตของภาษาทเปน

เครองมอในการสอสาร ถายทอดความรความคดของมนษยและภาษาเปนวฒนธรรมอยางหนง ซง

สามารถหยบยมกนไดโดยมสาเหตจากอทธพลทางภมศาสตร คอ มเขตแดนตดตอกนอทธพลทางประวต

ศาสตรทมการอพยพถนทอย หรอยในเขตปกครองของประเทศอน อทธพลทางดานศาสนาไทยเรามรการ

นบถอศาสนาพราหมณ ศาสนาพทธ ศาสนาครสต และอนๆ นอกจากนอทธพลทางการศกษา การคาขาย

แลกเปลยนเทคโนโลย จงทาใหเรามการยมคาภาษาอนมาใชเปนจานวนมาก เชน

1. ภาษาบาล สนสกฤต ไทยเรารบพทธศาสนาลทธหายาน ซงใชภาษาสนสกฤตเปนเครองมอมา

กอนและตอมาไดรบพทธศาสนาลทธลงกาวงศมาอกซงในภาษาบาลเปนเครองมอในการเผยแพรไทยจง

รบภาษาบาลสนสกฤตเขามาใชในภาษาไทยเปนจานวนมาก เชน กตกา กตเวทตา กตญ เขต คณะ จารต

ญตต ทจรต อารมณ โอวาท เกษยณ ทรมาน ภกษ ศาสดา สงเคราะห สตว อทศ เปนตน

2. ภาษาจน ไทยกบจนมความสมพนธกนอยางใกลชดทางดานเชอชาต ถนทอยการตดตอค

าขาย ปจจบนมคนจนมากมายในประเทศไทยจงมการยมและแลกเปลยนภาษาซงกนและกน ภาษาจนท

ไทยยมมาใชเปนภาษาพดไมใชภาษาเขยน คาทเรายมจากภาษาจนมมากมายตวอยางเชน กวยจบ ขม

จบกง เจง ซวย ซอว ตว ท ช บะหม หาง ยหอ หวย บงก องโล เกาเหลา แฮกน เปนตน

3. ภาษาองกฤษ ชาวองกฤษ เขามาเกยวของกบชาวไทยตงแตสมยอยธยา มการคดตอคาขาย

และในสมยรชกาลท 5 มการยกเลกอานาจศาลกงสลใหแกไทย และภาษาองกฤษเปนทยอมรบกนทวโลก

วาเปนภาษาสากลทสามารถใชสอสารกนไดท วโลก ประเทศไทยมการสอนภาษาองกฤษตงแต

ประถมศกษาจงทาใหเรายมคาภาษาองกฤษมาใชในลกษณะคาทบศพทอยางแพรหลาย เชน โฮเตล

ลอตเตอร เปอรเซนต บอย โนต กอลฟ ลฟท สวตช เบยร ชอลก เบรก กอก เกม เชค แสตมป โบนส

เทคนค เกรด ฟอรม แทกซ โซดา ปม คอลมน เปนตน และปจจบนยงมภาษาอนเกดจาการใชคอมพวเตอร

จานวนหนง

4. ภาษาเขมร อาจดวยสาเหตความเปนเพอนบานใกลเคยงและมการตดตอกนมาชานานปะปน

อยในภาษาไทยบาง โดยเฉพาะราชาศพทและในวรรณคดเชน บงคล กรรไตร สงบ เสวย เสดจ ถนอม เป

นตน

กจกรรม

1. ใหผเรยนสงเกตและรวบรวม คาภาษาไทยทยมมาจากภาษาบาล สนสกฤต ภาษาจน ภาษา

องกฤษ และภาษาอนๆ และเราใชกนในการพดคยและใชในการสอสารมวลชนแลวบนทกไว เพอนาไป

ใชในการรายงานและการสอสารตอไป

2. แบงผเรยนเปน 2-3 กลม ออกมาแขงกนเขยนภาษาไทยแทบนกระดาษกลมละ15-20 คา พร

อมกบบอกขอสงเกตวาเหตผลใดจงคดวาเปนคาไทย

ห น า | 127

การสรางคาขนใชในภาษาไทย

การสรางคาในภาษาไทยมหลายวธ ทงวธเปนของเราแทๆ และวธทเรานามาจากภาษาอน วธทเป

นของเราไดแก การผนเสยงวรรณยกต การซาคา การซอนคาและการประสมคา เปนตน สวนวธทนามา

จากภาษาอน เชน การสมาส สนธ การเตมอปสรรค การลงปจจยดงจะไดกลาวโดยละเอยดตอไปน

1. กา รผนเสยงว รรณยกต วธก าร นวรรณยก ต ท ต า งออก ไป ท า ให ได ค า ใหม

เพมขน เชน

เสอ เสอ เสอ

นา นา นา

นอง นอง นอง

2. การซาคา คอการสรางคาดวยการนาเอาคาทมเสยงและความเหมอนกนมาซากนเพอเปลยน

แปลงความหมายของคาแตกตางไปหลายลกษณะคอ

2.1 ความหมายคงเดม เขากซนเหมอนเดกทวๆ ไปลกยงเลกอยาใหนงรมๆไมปลอดภย

2.2 ความหมายเดนชดขน หนกขนหรอเฉพาะเจาะจงขนกวาความหมายเดม

สอนเทาไหรๆ กไมเชอ กนอะไรๆ กไมอรอย

บางคาตองการเนนความของคาใหมากทสดกจะซา 3 คาดวยการเปลยนวรรณยกตของ

คากลาง เชน ดดด บางบางบาง รอรอรอ หลอลอหลอ เปนตน

2.3 ความหมายแยกเปนสดสวนหรอแยกจานวน เชน

เกบกวาดเปนหองๆไปนะ(ทละหอง)

พดเปนเรองๆ ไป (ทละเรอง)

2.4 ความหมายเปนพหพจนเมอซาคาแลวแสดงใหเหนวามจานวนเพมขน เชน

เขาไมเคยกลบบานเปนปๆ แลว

เดกๆ ชอบเลนซน ใครๆ กร

ชาๆ ไดพราสองเลมงาม กนๆ เขาไปเถอะ

จะเหนวาคาทซากนจะมทงคานาม กรยา คาสรรพนาม และจะมการบอกเวลา บอก

จานวนดวย

2.5 ความหมายผดไปจากเดมหรอเมอซาแลวจะเกดความหมายใหมหรอมความหมายแฝง เช

น

เรองหมๆ แบบนสบายมาก (เรองงายๆ)

อยๆ กรองขนมา (ไมมสาเหต)

128 | ห น า

จะเหนไดวาการนาคามาซากนนนทาใหไดคาทมรปและความหมายแตกตางออกไป ดงนนการ

สรางคาซาจงเปนการเพมคาในภาษาไทยใหมมากขนอยางหนง

3. การซอนคา คอการสรางคาโดยการนาเอาคาตงแตสองคาขนไปซงมเสยงตางกนแตม

ความหมายเหมอนกนหรอคลายคลงกนหรอเปนไปในทานองเดยวกนมาซอนคกน เชน เลกนอย รก

ใคร หลงใหลบานเรอน เปนตน ปกตคาทนามาซอนกนนนนอกจากจะมความหมายเหมอนกนหรอใกล

เคยงกนแลว มกจะมเสยงใกลเคยงกนดวย ทงนเพอใหออกเสยงไดงาย สะดวกปาก คาซอนทาใหเกดคา

ใหมหรอคาทมความหมายใหมเกดขนในภาษา ทาใหมคาเพมมากขนในภาษาไทย อนจะชวยใหการสอ

ความหมายและการสอสารในชวตประจาวนมประสทธภาพเพมขน คาทนามาซอนกนแลวทาใหเกด

ความหมายนน แบงเปน2 ลกษณะ คอ

3.1 ซอนคาแลวมความหมายคงเดม การซอนคาลกษณะนจานาคาทมความหมายเหมอน

กนมาซอนกนเพอไขความหรอขยายความซงกนและกน เชน วางเปลา โงเขลา รปราง ละทง อดโรย บาด

แผล เปนตน

3.2 ซอนคาแลวมความหมายเปลยนแปลงไปจากเดม คาซอนทเปนคาทเกดความหมายใหมน

ลกษณะคอ

ก. ความหมายเชงอปมา เชน ยงยาก ออนหวาน เบกบาน เปนตน

ข. ความหมายกวางออก เชน เจบไข พนอง ทบต ฆาฟน เปนตน

ค. ความหมายแคบเขา เชน ใจดา ปากคอ ญาตโยม หยบยม นาพกนาแรง สมสกลก

ไม เปนตน

การแยกลกษณะคาซอนตามลกษณะการประกอบคานนจะมลกษณะคาซอน 2 คาและคาซอนมา

มากกวาสองคา เชน บานเรอน สวยงาม ยากดมจน เจบไขไดปวย อดตาหลบขบตานอน จบไมไดไลไม

ทน เปนตน

4. การสรางคาประสม การสรางคาขนใชในภาษาไทยสวนหนงจะใชวธประสมคาหรอวธการ

สรางคาประสม โดยการนาเอาคาทมใชอยในภาษาไทย ซงมรปคาและความหมายของคาแตกตางกนมา

ประสมกนเพอใหเกดคาใหม และมความหมายใหมในภาษาไทย เชน พดลม ไฟฟา ตเยน พอตา ลกเสอ

แมนา เรอรบ นาหอม นาแขง เมองนอก เปนตน

คาทนามาประสมกนจะเปนคาไทยกบคาไทยหรอคาไทยกบคาตางประเทศกได เชน

- คาไทยกบคาไทย โรงเรยน ลกเขย ผเสอ ไมเทา เปนตน

- คาไทยกบคาบาล หลกฐาน (หลกคาไทย ฐานคาบาล) สภากาชาด

พลเมอง ราชวง ฯลฯ

- คาไทยกบคาสนสกฤต ทนทรพย (ทนคาไทย ทรพยคาสนสกฤต)

- คาไทยกบคาจน เยนเจยบ (เยนคาไทย เจยบคาภาษาจน) หวย

ห น า | 129

ใตดน นายหาง เกงจน กนโตะ เขาหน ฯลฯ

- คาไทยกบคาเขมร ละเอยดลออ (ละเอยดคาไทย ลออคาเขมร) ของ

ขลง เพาะชา นายตรวจ

- คาไทยกบคาองกฤษ เสอเชต (เสอคาไทย เชตคาองกฤษ) พวงหรด

เหยอกนา ตเซฟ นายแบงค ไขกอก แปปนา

ฯลฯ

5. การสรางคาไทยโดยการนาวธการของภาษาอนมาใช การสรางคาของภาษาอนทนามาใชใน

ภาษาไทย ไดแก

5.1 การสรางคาของภาษาบาลและสนสกฤต คอ

ก. วธสมาส สมาสเปนวธสรางศพทอยางหนงในภาษาบาล สนสกฤตโดยการนาคา

ศพทตงแต2 คาขนไปรวมเปนศพทใหมศพทเดยว จะมลกษณะคลายกบคาประสมของไทย แตคาสมาส

นนเปนคาทมาขยาย มกจะอยหนาคาหลก สวนคาประสมของไทยนนคาขยายจะอยขางหลง เชน คาวา

มหาบรษ คาวามหาบรษ คาวามหา แปลวา ยงใหญ ซงเปนคาขยาย จะอยหนาคาหลกคอ บรษ ดงนน คาวา

มหาบรษ แปลวา บรษผยงใหญ ซงตางจากภาษาไทย ซงสวนมากจะวางคาขยายไวหลงคาทถกขยาย

ตวอยางคาสมาสในภาษาไทย

พลศกษา ประวตศาสตร ปรยตธรรม กามเทพ เทพบตร สนทรพจน วศวกรรม วศวกร อากาศ

ยาน สวสดการ คหกรรมศาสตร วทยาศาสตร วทยากร พธกร ชพจร มหกรรม ประวตศาสตร โทรทศน

โทรเลข วารสาร นตยสาร จลสาร พพธภณฑ วนาศกรรม อบตเหต ปญญาชน รมณยสถาน

สงฆทาน กจกรม อทกภย วทยศกษา หตถศกษา เปนตน

(ข) วธลงอปสรรค วธสรางคาในภาษาบาลและสนสกฤตนนมวธลงอปสรรค (หรอบทหนา)

ประกอบขางหนาศพทเพอใหไดคาทมความหมายแตกตางออกไป ซงไทยเราไดนามาใชจานวนมาก เชน

อธ+การ เปน อธการ(ความเปนประธาน) อน+ญาต เปน อนญาต (การรบร)

อธ+บด เปน อธบด (ผเปนใหญ) อน+ทน เปน อนทน (ตามวน,รายวน)

อป+มงคล เปน อปมงคล(ไมมมงคล) ว+กฤต เปน วกฤต (แปลกจากเดม)

อป+ยศ เปน อปยศ (ไมมยศ) ว+เทศ เปน วเทศ (ตางประเทศ)

คาทลงอปสรรคดงกลาวนจดวาเปนคาสมาส ทงนเพราะวธลงอปสรรคเปนการรวบรวมศพท

ภาษาบาลและสนสกฤตเขาดวยกนและบทขยายจะวางอยหนาบททถกขยายในภาษาบาลและสนสกฤต

การลงอปสรรคเขาขางหนาคา เปนวธการสมาสวธหนง

นอกจากน การลงอปสรรคของภาษาบาล ถกนามาใชในภาษาไทยแลว ไทยเรายงนาวธการลง

อปสรรคมาใชกบคาไทยและคาอนๆ ในภาษาไทยอกดวย เชน

130 | ห น า

สมร หมายความวา รวมคดกน

สมทบ หมายความวา รวมเขาดวยกน

ค. การสนธ การสรางคาในภาษาบาล สนสกฤต ซงมการเปลยนแปลงรปคา อนเนองมาจากการ

เปลยนแปลงทางเสยง ซงเราเรยกวา “สนธ”

สนธ เปนการเปลยนแปลงเสยง การสนธเปนวธการสมาส โดยการเชอมคาใหกลมกลนกน คอท

ายเสยงคาตนกบเสยงของคาทนามาตอ จะกลมกลนกน เปนวธสรางคาใหมในภาษาวธหนง วธสนธม 3

วธคอ

1. สระสนธ คอการรวมเสยงสระตวทายของคานาหนากบสระตวหนาของคาหลงใหกลมกลน

สนทกนตามธรรมชาตการออกเสยง

อะ+อ เปน อา เชน สข+อภบาล = สขาภบาล

อะ+อ หรอ อ เปน อ อ หรอ โอ เชน

อรณ+อทย = อรโณทย

ราช+อปโภค = ราชปโภค

ฯลฯ

2. พยญชนะสนธ เปนลกษณะการเชอมและกลมกลนเสยงระหวางคาทสดศพทดวยพยญชนะ

กบคาทขนตนดวยพยญชนะหรอสระ เมอเสยงอยใกลกน เสยงหนงจะมอทธพลดงเสยงพยญชนะอกเสยง

หนงใหมลกษณะเหมอนหรอใกลเคยงกน พยญชนะสนธนจะมเฉพาะในภาษาสนสกฤตเทานน ในภาษา

บาลไมมเพราะศพทในภาษาบาลทกคาตองสดศพทดวยสระ ตวอยาง เชน

ธต เปลยน เปน ทธ เชน พธ+ต = พทธ

ราชน+บตร = ราชบตร ไทยใช ราชบตร

กามน-เทว = กามเทว ไทยใช กามเทพ

3. นฤคหตสนธ สนธนคหตจะมลกษณะการตอเชอมและกลมกลนเสยงระหวางคาตนทลงทายด

วยนคหต กบคาทขนตนดวยสระหรอพยญชนะนคหตเทยบไดกบเสยงนาสก ดงนน นคหตจะกลายเปน

นาสกของพยญชนะตวทตามมา คอ ง ญ น ณ ม ถาตวตามนคหตอยวรรคเดยวกบ ง กจะเปลยนเปน ง ถา

อยวรรคเดยวกบ ญ หรอ น หรอ ณ หรอ ม กจะเปลยนเปน ญ น ณม ตามวรรค เชน

ส + เกต = สงเกต (เครองหมายร)

ส + ถาร = สนถาร (การปลาด)

ส + พนธ = สมพนธ

การนาวธการสรางคาแบบคาสมาส คาลงอสรรคและวธสนธในภาษาบาลสนสกฤตมาใชใน

ภาษาไทย ถอวาเปนการสรางคาหรอเพมคาในภาษาไทยมมาก

ห น า | 131

5.2 การสรางคาของภาษาเขมร ไทยไดนาเอาวธสรางคาของเขมรคอการแผลงคามาใชใน

ภาษาไทย ซงวธแผลงคาในภาษาเขมรมหลายวธแตไทยเรานามาใชบางวธเทานน

คาแผลง คอ คาทเปลยนแปลงตวอกษรใหมรปลกษณะตางไปจากคาเดมแตยงคงรกษาความ

หมายเดมหรอเคาเดมเอาไวใหพอสงเกตได

วธแผลงคาในภาษาไทย ทนามาจากภาษาเขมรบางวธคอ

1. ใชวธเตม อา ลงหนาคาแผลงใหมแตคงรปสระเดมไวทพยางคหลง เชน

ตรวจ เปน ตารวจ เกด เปน กาเนด

เสรจ เปน สาเรจ เสยง เปน สาเนยง

2. ใชวธเตมอปสรรค (หนวยหนาศพท) บ (บอม) ลงหนาคาแผลงสวนใหญ

ไทยนาเอามาออกเสยง

บง บน บา เชน

เกด ลงอปสรรค บ เปน บเกด ไทยใชบงเกด

ดาล ลงอปสรรค บ เปน บดาล ไทยใชบนดาล

การแผลงคาเปนวธสรางคาขนใชในภาษาวธหนงซงไทยเอาแบบอยางมาจากภาษาเขมรและ

ภาษาอนเชน ภาษาบาล สนสกฤต เชน

อาย เปน พาย อภรมย เปน ภรมย

ไวปลย เปน ไพบลย มาต เปน มารดา

การแผลงคาของภาษาบาล สนสกฤต สวนใหญเพอจะไดออกเสยงในภาษาไทยไดงายและไพเราะขน

ศพทบญญต

ศพทบญญต หมายถง คาเฉพาะวงการหรอคาเฉพาะวชาทผคดขนเพอใชสอความหมายในวงการ

อาชพหรอในวชาการแขนงใดแขนงหนงโดยเฉพาะ ทงนเพราะการศกษาของเราไดขยายตวกวางขวาง

มากขน การศกษาจากตางประเทศกมมากขน เราตองรบรคาศพทของประเทศเหลานนโดยเฉพาะคาศพท

ภาษาองกฤษ

ปจจบนมศพทบญญตทใชกนแพรหลายโดยทวไปจานวนมากซงผเรยนคงจะเคยเหนและเคยไดฟ

งจากสอมวลชน ซงจะเปนคาศพทเกยวกบธรกจ กฎหมาย วทยาศาสตร ฯลฯ

จะขอยกตวอยางเพยงบางคาดงน

สนเชอ Credit หมายถง เงนทเปนหนไวดวยความเชอถอ

เงนฝด Deflation หมายถง ภาวะเศรษฐกจทมปรมาณเงนหมนเวยน

ในประเทศมนอย การใชจายลดนอยลงทาใหสนคาราคาตก

132 | ห น า

เงนเฟอ Inflation หมายถง ภาวะเศรษฐกจทปรมาณเงนหมนเวยนใน

ประเทศมมากเกนไป ทาให ราคาสนค าแพงและเงนเส อมค า

ตก ตา ป รม า ณ เง น หม น เ วย นใ นป ร ะ เท ศ ม น อย ก า รใ ช จ า ย

ลดนอยลง ทาใหสนคาราคาตก

ทนสารอง Reserve fund หมายถง เงนทกนไว จากผลกาไรของ

ห า ง ห น ส ว น บ ร ษ ท ต า ม ท ก า ห น ด ไ ว ใ น ก ฎ ห ม า ย ห ร อ ข อ บ ง ค บ

ของหางหนสวน บรษทนนๆ

ทนสารองเงนตรา Reserve หมายถงทองคา เงนตราตางประเทศหรอหลกทรพย

ตางๆ ซงใชเปนประกนในการออกธนบตรหรอธนาคารบตร

เงนปนผล Dividend หมายถง สวนกาไรทบรษทจากดจายใหแกผถอหน

กลองโทรทรรศน Telescope กลองทสองดทางไกล

กลองจลทรรศน Microscope กลองขยายดของเลกใหเหนเปนใหญ

จรวด Rocket หมายถง อาวธหรอยานอวกาศทขบ เคล อนด วย

ความเรวส งโดยได เช อ เพลงในตวเองเผาไหม เป นแก สพ งออกมา

จากสวนทายมทงชนดทใชเชอเพลงแขงและชนดเชอเพลงเหลว

ขปนาวธ Missile หมายถง อาวธซงถกส งอกไปจากผวพภพเพอใช

ประหตประหารหรอทาลายในสงคราม โดยมการบงคบทศทาง

ในตวเอง เพอนาไปส เป าหมายการบงคบทศทางนบงคบเฉพาะ

ตอนขนเทานน

จรวดนาวถ Guided Rocket หมายถง ขปนาวธนาวธซ งขบเคล อน

ดวยจรวด

จานบน Flying Saucer หมายถง วตถบน ลกษณะคลายจาน 2 ใบ

ค ว า ป ร ะ ก บ ก น ม ผ อ า ง ว า เ ค ย เ ห น บ น บ น ท อ ง ฟ า แ ล ะ ม บ า ง ค น

เชอว าเป นยานอวกาศมาจากนอกโลกหรอจากดาวดวงอน บาง

ครงกเรยกวา จานผ

ดาวเทยม Satellite หมายถง วตถทมนษย สร างขนเลยนแบบดาวบรวาร

ของดาวเคราะห เพอใหโคจรรอบโลกหรอรอบเทหฟากฟาอน

ม อปกรณ โทรคมนาคมด วย เช นการถ ายทอดคลน วทยและ

โทรทศนขามประเทศขามทวป เปนตน

ห น า | 133

แถบบนทกเสยง Audiotape หม ายถง แถบ เคลอบ สารแม เหลกใ ช บนท ก

สญญาณเสยง

แถบบนทกภาพ,แถบวดทศน Videotape หมายถง แถบเคลอบสารแมเหลกใช

บนทกสญญาณภาพ

โลกาววตน Globalization หมายถง การทาใหแพรหลายไปทวโลก

คาศพทบญญตทยกมาลวนมความหมายทตองอธบายและมกจะมความหมายเฉพาะดานทแตกต

างไปจากความเขาใจของคนทวไป หากผ เรยนตองการทราบความหมายทถกตองควรคนควาจาก

พจนานกรมเฉพาะเรอง เชน พจนานกรมศพทแพทย พจนานกรมศพทธรกจ พจนานกรมชางและ

พจนานกรมศพทกฎหมาย เปนตนหรอตดตามขาวสารจากสอตางๆทมการใชคาศพทเฉพาะดานจะชวย

ใหเขาใจดขน เพราะคาศพทบญญตเหมาะสมทจะใชเฉพาะวงการและผมพนฐานพอเขาใจความหมายเทา

นน

กจกรรม

1. ใหผเรยนรวบรวมคาศพทบญญตจากหนงสอพมพและหนงสออนๆ แลวบนทกไวในสมด

เพอจะไดนาไปใชในการพดและเขยนเมอมโอกาส

2. ผสอนยกคามาถามทเหนสมควรใหผเรยนชวยกนแยกวาเปนคาสมาสหรอคาประสม

ประโยคในภาษาไทย ประโยคตองมความครบ สมบรณ ใหรวา ใครทาอะไร หรอกลาวอกอยาง

หนงวาประโยคตองประกอบดวยประธานและกรยาเปนอยางนอย

เราสามารถแยกประโยคไดเปน 3 ชนด คอ

ก. ประโยคแจงใหทราบ หรอประโยคบอกเลา ประโยคชนดนอาจจะเปนประโยคสนๆ มเพยง

คานามทาหนาทประธาน คากรยาทาหนาทเปนตวแสดง เชน คนเดน นกบน แตบางทอาจจะเปนประโยค

ยาวๆ มความสลบซบซอนยงขน ซงมคานาม คากรยา หลายคา กได

ถาประโยคแจงใหทราบนนมเนอความปฏเสธกจะมคาปฏเสธ เชน ไมม หามได อยดวย เชน เขา

ไมมารวมประชมในวนน

ข. ประโยคถามใหตอบหรอประโยคคาถาม เปนประโยคทผพดใชถามขอความเพอใหผฟงตอบ

รปประโยคคาถามจะมคา หรอไหม ใคร อะไร ทไหน ก เมอไร อยางไร ฯลฯ แตถาประโยคถามใหตอบ

เปนประโยคถามใหตอบทมเนอความปฏเสธกจะมคาปฏเสธอยดวย

134 | ห น า

ค. ประโยคบอกใหทาหรอประโยคคาสง เปนประโยคทผพดใชเพอใหผฟงกระทาอาการบางอย

างตามความตองการของผพด การบอกใหผอนทาตามความตองการของตนนนอาจตองใชวธขอรองออน

วอน วงวอน เชญชวน บงคบ ออกคาสง ฯลฯ

การเรยงลาดบในประโยค

การเรยงลาดบในภาษาไทยมความสาคญมากเพราะถาเรยงลาดบตางกนความสมพนธ

ของคาในประโยคจะผดไป เชน

สนขกดง สนขเปนผทา งเปนผถกกระทา

งกดสนข งเปนผทา สนขเปนผถกกระทา

โครงสรางของประโยค

ประโยคในภาษาไทยแบงเปน 3 ชนด คอ

ก. ประโยคความเดยว คอประโยคทมงกลาวถงสงใดสงหนงเพยงสงเดยวและสงนนแสดงกรยา

อาการหรออยในสภาพอยางใดอยางหนงแตเพยงอยางเดยว ประโยคความเดยวแบงออกเปนสวนสาคญ 2

สวน คอภาคประธานและภาคแสดง เชน

ผหญงชอบดอกไม ถงแมจะมรายละเอยดเขาไปในประโยค กยงเปนประโยคความเดยว เชน ผ

หญงคนนนชอบดอกไมสวย

ข. ประโยคความซอน คอ ประโยคความเดยวทเพมสวนขยายภาคประธานหรอภาคแสดงดวย

ประโยค ทาใหโครงสรางของประโยคเปลยนไปแตถาประโยคทเพมขนนนเปนประโยคชวยจากดความ

หมายของคาถามหรอคากรยา กเปนประโยคซอน เชน

ผหญงทนงขางๆ ฉนชอบดอกไมทอยในแจกน

ประโยคทช วยจากดความหมายของคานาม “ดอกไม” คอประโยคทว า “ทอย ใน

แจกน” เปนตน

ค. ประโยคความรวม คอ ประโยคทมสวนขยายเพมขนและสวนทขยายสมพนธกบประโยคเดม

โดยมคาเชอม และ แตถา ฯลฯ อยขางหนาหรออยขางในประโยคเดมหรอประโยคทเพมขน ทาใหรวา

ประโยคทงสองสมพนธกนอยางไร เชน

ผหญงชอบดอกไมสวนเดกชอบของเลน เปนประโยคความรวม

ประโยคทเพมขนและสมพนธกบประโยคเดมโดยมคาเชอม “สวน” มาขางหนาคอประโยค “เดก

ชอบของเลน” เปนตน

ห น า | 135

เรองท 2 ถอยคาสานวน สภาษต คาพงเพย

1. ถอยคาภาษาไทยมลกษณะพ เศษหลายประการ สามารถเลอกใชให เหมาะสม

ในการสอสาร เพอความเขาใจในสงตางๆ ไดอยางชดเจน และตรงเปาหมาย

2. ถอยคาภาษาไทยมลกษณะเปนศลปะทมความประณต สละสลวย ไพเราะ ลกซง นาคด นาฟง

รนห จงใจ และหากนาไปใชไดเหมาะกบขอความเรองราวจะเพมคณคาใหขอความหรอเรองราวเหลานน

มนาหนกนาคด นาฟง นาสนใจ นาตดตามยงขน

3. ถอยคาภาษาไทย ถารจกใชใหถกตองตามกาลเทศะและบคคลนบวาเปนวฒนธรรมอนดงาม

ของชาตและของผปฎบต

ถอยคาสานวน

ถอยคาสานวนหมายถง ถอยคาทเรยบเรยง บางทกใชวาสานวนโวหาร คาพดของมนษยเราแยก

ออกไปอยางกวางๆ เปน 2 อยาง อยางหนงพดตรงไปตรงมาตามภาษาธรรมดา พอพดออกมากเขาใจทนท

อกอยางหนงพดเปนเชงไมตรงไปตรงมา แตใหมความหมายในคาพดนนๆ คนฟงเขาใจความหมายทนท

ถาคาพดนนใชกนแพรหลาย เชนคาวา “ปากหวาน” “ใจงาย” แตถาไมแพรหลายคนฟงกไมอาจเขาใจ

ทนท ตองคดจงจะเขาใจหรอบางทคดแลวเขาใจเปนอยางอนกไดหรอไมเขาใจเอาเลยกไดคาพดเปนเชงน

136 | ห น า

เราเรยกวา “สานวน” การใชถอยคาทเปนสานวนนน ใชในการเปรยบเทยบบาง เปรยบเปรยบาง พด

กระทบบาง พดเลนสนกๆ บาง พดเตอนสตใหไดคดบาง

สานวนไทย หมายถง ถอยคาทเรยบเรยงไวตายตว เนองจากใชกนมาจนแพรหลายอยตวแลว จะ

ตดทอนหรอสลบทไมได เชน สานวนวา “เกบเบยใตถนราน”หมายความวาทางานชนดทไดเงนเลกนอยก

เอา ถาเราเปลยนเปน “เกบเงนใตถนบาน” ซงไมใชสานวนทใชกน คนฟงอาจไมเขาใจหรอเขาใจเปนอย

างอน เชน เกบเงนฝงไวใตถนบาน

ลกษณะชองสานวนไทย

1. สานวนไทยมลกษณะทมความหมายโดยนย โดยปกตความหมายของคามอยางนอย 2

ประการ คอ

1.1 ความหมายโดยอรรถ ไดแก ความหมายพนฐานของคานนๆ โดยตรงเชนคาวา “กน”

ความหมายพนฐานททกคนเขาใจกคออาการทนาอะไรเขาปากเคยวแลวกลนลงไปในคอ เชน กนขาว กน

ขนม เปนตน

1.2 ความหมายโดยนย ไดแก การนาคามาประกอบกนใชในความหมายทเพมจากพนฐานเช

น คาวา

กนดบ - ชนะโดยงายดาย

กนโตะ - รมทาราย

กนแถว - ถกลงโทษทกคนในพวกนน

กนปรอนทอง - ทาอาการพรธขนเอง

2. สานวนไทยมลกษณะมความหมายเพอใหตความ มลกษณะตชมหรอแสดงความเหนอยใน

ตว เชน เกลอเปนหนอน กนปนรอนทอง ตกบนไดพลอยโจน งมเขมในมหาสมทร เปนตน

3. สานวนไทย มลกษณะเปนความเปรยบเทยบหรอคาอปมา เชน ใจดาเหมอนอกา เบาเหมอน

ปยนน รกเหมอนแกวตา แขงเหมอนเพชร เปนตน

4. สานวนไทยมลกษณะเปนคาคมหรอคากลาว เชน หนาชนอกตรม หาเชากนคา หนาซอใจคด

เปนตน

5. สานวนไทย มลกษณะเปนโวหารมเสยงสมผสคลองจองกน หรอบางทกยาคา เชน ชาวแดง

แกงรอน ขนของหมองใจ จบมอถอแขน บนบานศาลกลาว กนจบกนจบ ประจบประแจง ปากเปยกปาก

แฉะ อมอกอมใจ เปนตน

ตวอยางสานวนไทย

ห น า | 137

1. สานวนทมเสยงสมผส สานวนเหลานมกจะมจานวนคาเปนจานวนค ตงแต 4 คา

จนถง 12 คาดงน

1.1 เรยง 4 คา เชน ขาวแดงแกงรอน คอขาดบาดตาย โงเงาเตาตน ฯลฯ

1.2 เรยง 6 คา เชน คดในของอในกระดก ยใหราตาใหรว นกมหหนมปก ฯลฯ

1.3 เรยง 8 คาเชน กนอยกบปาก อยากอยกบทอง ไกงามเพราะขน คนงามเพราะแตง,

ความรทวมหว เอาตวไมรอด เปนตน

1.4 เรยง10 คา เชน คนรกเทาผนหนง คนชงเทาผนสอ คบคนใหดหนา

ซอผาใหดเนอ ดกลอบตองหมนก เจาชตองหนเกยว เปนตน

1.5 เรยง 12 คา เชน ปลกเรอนตามใจผอย ผกอตามใจผนอน มเงนเขานบเปนนอง มมอง

เขานบเปนพ เลนกบหมาหมาเลยปาก เลนกบสากสากตอยหว

2. สานวนทไมมเสยงสมผส สานวนเหลานมมากมาย สวนมากมตงแต 2 คาขนไป จนถง 8 คา เช

น

2.1 เรยง 2 คา เชน กนทา แกเผด เขาปง ตกหลม ตายใจ ฯลฯ

2.2 เรยง 3 คา กวางขวางคอ เกลอเปนหนอน คลมถงชน ควานาเหลว ฯลฯ

2.3 เรยง 4 คา เชน กงทองใบหยก กงกาไดทอง กนปรอนทอง นาผงหยดเดยว นอนตายตา

หลบขาวใหมปลามน เปนตน

2.4 เรยง 5 คา เชน ขนหนาแขงไมรวง ตงใหหลงหก จบปใสกระตง ฯลฯ

2.5 เรยง 6 คา เชน กลนไมเขาคายไมออก นวไหนรายตดนวนน บานเมองมขอมแป

พลกหนามอเปนหลงมอ

2.6 เรยง 7 คา เชน กนบนเรอนขรดหลงคา นกนอยทารงแตพอตว ตานาพรกละลายแมนา

สบปากวาไมเทาตาเหน เรองขหมราขหมาแหง ฯลฯ

สานวน หมายถง กลมของวล คาหรอกลมคาทนามาใชในความหมายทแตกตางไปจากความ

หมายเดม ความหมายทเกดขนมกจะเปนความหมายในเชงอปมา หรอเชงเปรยบเทยบ ไมไดใหคตธรรม

แตจะเปนความหมายทกระชบและลกซง เชน สานวนวา เรองกลวยๆ คาวา กลวยๆ ไมไดหมายถงผลไม

แตหมายถง งายๆ เรองไมยากเปนเรองงายๆ สานวนภาษไทยอาจจะประกอบคาตงแต 1 คาขนไปจงถง

หลายคาหรอเปนกลม

ตวอยางเชน

ปากหวาน = พดเพราะ

ลกหมอ = คนเกาของสถานทใดสถานทหนง

หญาปากคอก = เรองงายๆทคดไมถง

138 | ห น า

กงกรรมกงเกวยน = กรรมสนองกรรม

พกหนดกวาพกนน = ใจคอหนกแนนดกวาหเบา

การใชสานวนไปประกอบการสอสารนน ผ ใชตองรความหมายและเลอกใชใหเหมาะสม

กบเพศ โอกาส และสถานการณ เชน

เฒาหวง = มกจะใชเปรยบเทยบ หมายถงผชายเทานน

ไกแกแมปลาชอน = มกใชเปรยบเทยบกบผหญงเทานน

ขบเผาะ = มกใชกบผหญงเทานนไมใชกบผชาย

คาพงเพย มความหมายลกซงกวาสานวน ซงจะหมาถงถอยคาทกลาวขนมาลอยๆเปนกลางๆ ม

ลกษณะตชมหรอแสดงความเหนอยในตว มความหมายเปนคตสอนใจคาพงเพยเมอนาไปตความแลว

สามารถนาไปใชประกอบการพดหรอเขยนใหเหมาะสมกบเรองทเราตองการถายทอดหรอสอความหมาย

ในการสอสาร เชน

ชโพรงใหกระรอก = การแนะนาใหคนอนทาในทางไมด

ปลกเรอนตามใจผอย = จะทาอะไรใหคดถงผทจะใชสงนน

ราไมดโทษปโทษกลอง = คนทาผดไมยอมรบผ ด กลบไปโทษคนอน

นอกจากนยงมคาพงเพยอกมากทเราพบเหนนาไปใชอยเสมอ เชน

กาแพงมหประตมชอง เหนกงจกรเปนดอกบว

ทานาบนหลงคน เสยนอยเสยยากเสยมากเสยงาย

ฯลฯ

สภาษต หมายถง คากลาวด คาพดทถอเปนคต เพออบรมสงสอนใหทาความดละเวนความชว

สภาษต สวนใหญมกเกดจากหลกธรรมคาสอน นทานชาดก เหตการณหรอคาสงสอนของบคคลสาคญซง

เปนทเคารพนบถอ เลอมใสของประชาชน ตวอยาง เชน

ตนแลเปนทพงแหงตน

ทาดไดด ทาชวไดชว

ทใดมรกทนนมทกข

หวานพชเชนไร ยอมไดผลเชนนน

ความพยายามอยทไหน ความสาเรจอยทนน

ใจเปนนายกายเปนบาว

ฯลฯ

การนาสานวน คาพงเพย สภาษตไปใชประกอบการถายทอดความรความคดอารมณความรสกใน

ชวตนน คนไทยเรานยมนาไปใชกนมาก ทงนเพราะสานวน สภาษต คาพงเพย มคณคาและความสาคญ

คอ

ห น า | 139

1. ใชเปนเครองมออบรมสงสอน เยาวชนและบคคลทวไปใหปฏบตด ปฏบตชอบในดานตางๆ

เชน การพด การถายทอดวฒนธรรม การศกษาเลาเรยน การคบเพ อน ความรก

การครองเรอนและการดาเนนชวตดานอนๆ

2. ถอยคาสานวน คาพงเพย สภาษต สะทอนใหเหนสภาพการดาเนนชวตความเปนอยของคน

สมยกอนจนถงปจจบน ในดานสงคม การศกษา การเมอง การปกครอง เศรษฐกจ นสยใจคอและอนๆ

3. สะทอนใหเหนความเชอ ความคด วสยทศนของคนสมยกอน

4. การศกษาสานวน คาพงเพย สภาษต ชวยใหมความคด ความรอบร สามารถใชภาษาไดดและ

เหมาะสมกบโอกาส กาลเทศะและบคคล กอปรทงเปนการชวยสบทอดวฒนธรรมทางภาษาไวใหคงอยค

ชาตไทยตลอดไป

กจกรรม

ใหผเรยนรวบรวม สานวน คาพงเพย สภาษต จากหนงสอและแหลงความรอนๆ พรอมศกษา

ความหมายใหเขาใจ เพอนาไปใชในการรายงาน การพด การเขยน ในชวตประจาวน

เรองท 3 การใชพจนานกรมและสารานกรม

ความสาคญของพจนานกรม

พจนานกรมเปนหนงสออางองทสาคญและเปนแบบฉบบของการเขยนหนงสอไทยในทาง

ราชการและโรงเรยน เพอใหการเขยนหนงสอไทยมมาตรฐานเดยวกนไมลกลนกอใหเกดเอกภาพ ทาง

ภาษา อนเปนวฒนธรรมสวนหนงของชาตไทย ตามปกตแลวเราจะเปดใชเมอเกดความสงสยใครรในการ

140 | ห น า

อาน เขยน หรอแปลความหมายของสานวน หากเปดใชบอยๆจะเกดความรความชานาญ ใชไดรวดเรว

และถกตอง

ความหมายของพจนานกรม

คาวา พจนานกรม เทยบไดกบคาภาษาองกฤษคอ Dictionary พจนานกรม หมายถง หนงสอ

รวบรวมถอยคาและสานวนทใชอยในภาษาโดยเรยงลาดบตามอกษรแรกของคา เรมตงแตคาทขนทายตน

ดวย ก.ไก ลาดบไปจนถง คาทขนตนดวย ฮ.นกฮก ซงแตละคาพจนานกรมจะบอกการเขยนสะกดการนต

บางคาจะบอกเสยงอานดวย หากคาใดทมมาจากภาษาตางประเทศกจะบอกเทยบไว บางคาม

ภาพประกอบเพอเขาใจความหมายยงขน และสงทพจนานกรมบอกไวทกคาคอ ชนดของคาตามไวยา

กรณกบความหมายของคานนๆ

พจนานกรมจงทาหนาทเปนแหลงเรยนรทางภาษาคอยใหความรเกยวกบการอาน การเขยน

และบอกความหมายของถอยคาสานวนใหเปนทเขาใจอยางสน งาย รวบรด

หนงสอพจนานกรมภาษาไทยฉบบทไดมาตรฐานและเปนทยอมรบทวไปคอ พจนานกรมฉบบ

ราชบณฑตยสถานฉบบปรบปรง พ.ศ. 2525 และฉบบปรบปรง ป 2542

พจนานกรมจะเรยงคาตามอกษรตวแรกของคา

โดยลาดบตงแต ก.ไก ไปจนถง

ฮ.นกฮก จงลาดบคา 5 คา ตอไปนตามหลกพจนานกรม

หม แมว เปด ไก นก

(ถาเรยงไมไดใหเปดพจนานกรมดหรอถามผร)

วธใชพจนานกรม

พจนานกรมจดเปนหนงสอประเภทไขขอของใจทางภาษา ตามปกตแลวเราจะเปดใชเมอเกด

ความสงสยใครรในการอาน เขยน หรอแปลความหมายของถอยคาสานวณ หากเปดบอยๆจะเกดความคล

องแคลวรวดเรวและถกตอง

ห น า | 141

ถาเปรยบเทยบวธใชพจนานกรมกบการพมพดด วายนา ขบรถ ทอผา หรอทานา กคงเหมอนกน

คอ ฝกบอยๆ ลงมอทาบอยๆ ทาเปนประจาสมาเสมอ ไมชาจะคลองแคลวโดยไมรตว

การใชพจนานกรมจงไมใชเรองยากเยนอะไร

ขอแนะนาขนตอนงายๆดงน

ขนท 1 หาพจนานกรมมาใชในมอหนงเลมเปดอานคานาอยางละเอยด เราตองอานคานาเพราะ

เขาจะอธบายลกษณะและวธใชพจนานกรมเลมนนอยางละเอยด

ขนท 2 ศกษารายละเอยดตางๆทจาเปนตองร เพอความสะดวกในการเปดใช เชน อกษรยอ คายอ

เปนตน เพราะเมอเปดไปดคากบคาหมายแลวเขาจะใชอกษรยอตลอดเวลาโปรดดตวอยางจากพจนานกรม

ฉ บ บ ร า ช บ ณ ฑ ต ย ส ถ า น ฉ บ บ ป ร บ ป ร ง พ ท ธ ศ ก ร า ช 2525

หนา 9-10

อกษรยอทใชพจนานกรม

(1) อกษรยอในวงเลบ(...) บอกทมาของคา

(2) อกษรหนาบทนยาม บอกชนดของคาตามหลกไวยากรณ

(3) อกษรยอในวงเลบหนาบทนยาม บอกลกษณะของคาทใชเฉพาะแหง

(4) อกษรยอหนงสออางอง

(5) คาวา” ด” ทเขยนตอทายคา หมายความวาใหเปดดในคาอน เชน กรรม ภรมย ดกรรภรมย

บญชอกษรยอทใชในพจนานกรมน

(1) อกษรยอในวงเลบ บอกทมาของคา :-

ข = เขมร ต = ตะเลง ล = ละตน

จ = จน บ = เบงคอล ส = สนสกฤต

ช = ชวา ป = ปาล(บาล) อ = องกฤษ

ญ = ญวน ฝ = ฝรงเศษ ฮ = ฮนด

ญ = ญปน ม = มาลาย

(2) อกษรยอหนาบทนยาม บอกชนดของคาตามไวยากรณ คอ :-

ก. = กรยา ว. = วเศษณ (คณศพทหรอกรยาวเศษณ)

น. = นาม ส. = สรรพนาม

น = นบาต สน = สนธาน

บ. = บรพบท อ. = อทาน

(3) อกษรยอในวงเลบหนาบทนยาม บอกลกษณะของคาทใชเฉพาะแหง คอ:-

142 | ห น า

(กฎ) คอ คาทใชในกฎหมาย

(กลอน) คอ คาทใชในบทรอยกรอง

(คณต) คอ คาทใชในคณตศาสตร

(จรย) คอ คาทใชในจรยศาสตร

(ชว) คอ คาทใชในชววทยา

(ดารา) คอ คาทใชในดาราศาสตร

(ถน) คอ คาทภาษาเฉพาะถน

(ธรณ) คอ คาทใชในธรณวทยา

(บญช) คอ คาทใชในการบญช

(แบบ) คอ คาทใชเฉพาะในหนงสอ ไมใชคาทวไป เชน กนก ลปต ลพธ

(โบ) คอ คาโบราณ

(ปาก) คอ คาทเปนภาษาปาก

(พฤกษ) คอ คาทใชในพฤกษศาสตร

(4) อกษรยอหนงสอทอางองมดงน คอ:-

กฎมนเทยรบาล ในกฎหมายราชบร : หนงสอกฎหมาย พระนพนธ ในกรมหลวง

ราชบรดเรกฤทธ ฉบบโรงพมพกองลหโทษ

ร.ศ. 120

กฎ.ราชบร : หนงสอกฎหมาย พระราชนพนในกรมหลวง

ราชบรดเรกฤทธฉบบฉบบโรงพมพ

กองลหโทษ ร.ศ. 120

กฎหมาย : หนงสอเรองกฎหมายเมองไทย

หมอปรดเลพมพ จ.ศ. 1235

กฐนพยห : ลลตกระบวนแหพระกฐนพยหยาตรา

พระนพนธในสมเดจพระมหาสมณเจา

กรมพระปรมมานชตชโนรส. ฯลฯ

ห น า | 143

ขนท 3 ศกษาวธเรยงคาตามลาดบพยญชนะตวแรกของคา คอเรยง ก.ไก ไปจน ฮ.นกฮก สงเกต

วาเขาเรยงไวอยางไร ลกษณะพเศษทแปลกออกไปคอ ตว ฤ.ฤๅ. จะลาดบไวหลงตว ร.เรอ สวน ฦ.ฦๅ จะ

อยหลงตว ล.ลง และหากคาใดใชพยญชนะเหมอนกน เขากลาดบ โดยพจารณารปสระพเศษ

อกดวย การลาดบคาตามรปสระกมลกษณะทตองสนใจเปนพเศษ เขาจะเรยงคาตามรปดงน

คาทไมมรปสระมากอน แลวตอดวยคาทมรปสระ

-ะ -า - - - - - - เ-ะ เ- เ - ะ เ - - ว ะ - ว เ-า เ-าะ -ำ

เ - ะ เ - แ- แ-ะ โ- โ-ะ ใ- ไ-

โปรดดตวอยางการเรยงคาจากพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานฉบบปรบปรงพทธศกราช 2525

และ 2542

ขนท 4 ศกษาเครองหมายวรรคตอนทใชในพจนานกรม

เครองหมายจลภาค (,) ใชคนความหมายหรอบทนยามของคาทมความหมาย หลายอยางแตม

ความหมายคลายๆ กนหรอเปนไวพจนของกน

ตวอยาง

กระตอรอรน ก.รบเรง, เรงรบ, ขมขมน, มใจฝกใฝเรารอน

เครองหมายอฒภาค(;)

(1) ใชคนเครองหมายหรอบทนยามของคาทมความหมายหลายอยางแตความหมายมนยเนองกบ

ความหมายเดม

ตวอยาง

กง น. สวนทแยกออกจากลาตน,แขนง;ใชเรยกสวนยอยทแยกออกไปจากสวนใหญขนอยกบ

สวนใหญ เชน กงอาเภอ กงสถานตารวจ;ลกษณะนามเรยกงาชางวา กง;เรอ ชนดหนงในกระบวน

พยหยาตรา

(2) คนบทนยามทมความหมายไมสมพนธกนเลย

ตวอยาง

เจรญ(จะเรน)ก.เตบโต,งดงาม,ทาใหงอกงาม,เชนเจรญทางไมตร,มากขน,ทง,เชน เจรญยา,ตด

เชน เจรญงาชาง,สาธยาย,สวด,(ในงานมงคล) เชน เจรญพระพทธมนต เปนตน

(3) คนอกษรยอบอกทมาของคา

ตวอยาง

กณฑล [ทน]น.ตมห.(ป. ; ส.)

คนอกษร ป. กบ อกษร ส. ซงมาจากคาวาบาลกบสนสกฤต

144 | ห น า

เครองวงเลบเหลยม[ ] คาในวงเลบเหลยมเปนคาทบอกเสยงอาน

ตวอยาง

ราชการ [ราดชะกาน] เปนตน

เครองหมายนขลขต ( )

อกษรยอทอยในวงเลบบอกทมาของคา เชน (ข.) มาจากภาษาเขมร

อกษรยอทอยในวงเลบหนาบทนยามบอกลกษณะคาทใชเฉพาะแหง เชน (กฎ) ในภาษา

กฎหมาย

เครองหมายยตภงค (-)

(1) เขยนไวขางหนาคาเพอใหสงเกตวาเปนคาทใชพวงทายคาศพทอน

ตวอยาง

- เกงกอย ใชเขาคกบคา เขยง เปน เขยงเกงกอย. (ไทยใหญ เกง วาเนองในเลมการเลน.)

(2) เขยนไวหลงคาเพอใหสงเกตวามคาพวงทาย

ตวอยาง

โ-ขม- [โขมะ-] (แบบ) น. โกษม, ผาใยไหม (ผาลนน), ผาขาว, ผาปาน ประกอบวาโขมพตถ

และแผลงเปน โขษมพสตร กม. (ป. ; ส. เกษม.)

(3) แทนคาอานของพยางคทไมมปญหาในการอาน

ตวอยาง

กณฑล [-ทน] น. ตมห. (ป.; ส.)

เครองหมายพนทจดไวใตตว ห ซงเปนอกษรนาเวลาอานไมออกเสยง

เชน [เหลา] ไมอานวา เห-ลา

เครองหมายพนทจดไวใตพยญชนะตวหนาทเปนตวอกษรควบหรอกลา ในภาษาไทยม 3 ตว ร ล

ว เทานน ทออกเสยงควบกลา นอกนนไมนยม

ขนท 5 ศกษาตวเลขทเขยนตอทายคา

ตวเลขทเขยนตอทายคา

หมายถง คานนมหลายความหมายแตกตางกน

ตวอยาง

กระทง 1 น. ชอววปาชนด (Bos gaurus) ในวงศ Bovidace ขนยาว

ตวสดาหรอดาแกมนาตาล ยกเวนแตทตรงหนาผากและขาทง 4 เปนขาวเทาๆ หรอเหลองอยางสทอง

ห น า | 145

กระทง 2 น. ชอตนไมชนดหนง (Calophyllum inophyllum) ในวงศ

Guttiferae ใบและผลคลายสารภ แตใบขนสนมากและผลกลมกวา เปลอกเมลดแขง ใชทาลกฉลากหรอ

กระบวยของเลน, สารภทะเล หรอ กากะทง กเรยก.

กระทง 3 น. ชอปลานาจดจาพวกหนง (Mastocembelus sp.) ในวงศ

Mastocembelidaeมหลายชนด ตวเรยวคอนยาวคอนขางแบน พนสนาตาลแก บางตวมลายขาวเปน

วงกลมๆ บางตวมลายเปนบงๆ คาดจากหลงถงใตทอง มครบบนสนหลงยาวตดตอตลอดถงหาง ปลาย

จมกเลกแหลมผดกวาปลาธรรมดา อาศยอยในแมนาลาคลองทวไป

ใหผ เรยนสงเกตความหมายของคาวา “กระทง 1” “กระทง 2” “กระทง 3”

วาเหมอน หรอ แตกตางกน เราเรยก “กระทง 1” วา กระทงในความหมายท 1 หมายถงชอ ววปา....

เมอศกษาเขาใจพจนานกรมทง 5 ขนตอนแลว ควรฝกคนหาคาขอความหรอฝกใช

พจนานกรมดวยตนเองใหเกดความชานาญ กจะเปนประโยชนกบตนเองตลอดชวตทเดยว

สารานกรม

หนงสอสารานกรม เปนหนงสอรวมความรตางๆ ในทกแขนงวชาใหรายละเอยดเกยวกบประวต

ความเปนมา ววฒนาการตางๆ และความรทวไป อาท ภมศาสตร ประวตศาสตร วทยาศาสตร ฯลฯ

เรยงลาดบไวอยางด แ ตสวนใหญจะเรยงตามตวอกษรและมการปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ จะมการออก

หนงสอเปนรายปเพมเตม เพอเปนการรวบรวมความรวทยาการใหมๆ ทเกดขนในรอบป การเลอกใช

สารานกรมจงควรเลอกสารานกรมทพมพในปลาสด และเลอกใหสอดคลองกบความตองการของตนเอง

สารานกรมจะมทงสารานกรมเฉพาะวชา สารานกรมทวไป สารานกรมสาหรบเยาวชน สารานกรม

สาหรบผใหญ มทงสารานกรมหลายเลมจบและสารานกรมเลมเดยวจบ

วธใชสารานกรม

1. พจารณาวาเรองทตองการคนควาเปนความรลกษณะใดเปนความรทวไปหรอเปนความรเฉพาะวชา

2. เลอกใชสารานกรมตามเรองทตนเองตองการตวอยาง ถาตองการคนหาความรงายๆ พนฐาน

ทวไปกใหใชสารานกรมทวไปสาหรบเยาวชน แตถาตองการหาความรพนฐานอยางละเอยดกใช

สารานกรมทวไปสาหรบผใหญ หรอถาตองการคนหาความรเฉพาะวชากใหเลอกใชสารานกรมเฉพาะ

วชา

3. ดอกษรนาเลมหรอคาแนะนาทสนหนงสอจะรวาเรองนนอยในเลมใด

4. เปดดดรรชนเพอดเรองทตองการคนหาวาอยในเลมใด หนาทเทาไหร และจะตองเลอกดให

ถกลกษณะของสารานกรม เชน เปดดดรรชนทายเลม แตสารานกรมเยาวชนและสารานกรมบางชด

146 | ห น า

ดรรชนจะอยดานหนา สวนสารานกรมสาหรบผใหญและสารานกรมบางชดใหเปดดดรรชนทเลมสดทาย

ของชด

5. อานวธใชสารานกรมแตละชดกอนใชและคนหาเรองทตองการ

เรองท 4 คาราชาศพท

คนไทยมวฒนธรรมทยดถอกนเปนปกต คอการเคารพนบถอ ผทสงอาย ชาตกาเนดและตาแหนง

ห น า ท ส อ ท แ ส ด ง อ อ ก อ ย า ง ช ด เ จ น ค อ ก า ร แ ส ด ง ก ร ย า ม า ร ย า ท อ น เ ค า ร พ

นอบนอมและใชภาษาอยางมระเบยบแบบแผนอกดวย ภาษาทใชอยางมระเบยบและประดษฐตกแตงเปนพ

เศษเพอใชกบบคคลทมฐานะตางๆ ทางสงคมดงกลาวแลวเรยกวาคาราชาศพท

คาราชาศพท คอคาทใชสำหรบพระเจาแผนดนและพระบรมวงศานวงศ แตปจจบนคาราชาศพท

มความหมายรวมถง คาสภาพ ทสภาพชนตองเลอกใชใหเหมาะสมตามฐานะของบคคลทกระดบและ

เหมาะสมกบกาลเทศะดวย

คาสภาพ พระยาอปกตศลปสาร ไดอธบายไววาไมใชคาแขงกระดางไมแสดงความเคารพ เชน โว

ย วาย วะ ไมใชคาหยาบ เชน ใหใชอจจาระแทนข ปสสาวะแทนเยยว ไมใชคาทนยมกบของคาหยาบ เชน

สากกระเบอเปรยบเทยบกบของลบผชายใหใชไมตพรกแทน เปนตน ไมใชคาผวน เชน ตากแดดใหใช

ใหมเปนผงแดด เปนตน และไมพดเสยงหวน เชน ไมร ไมเหน และมคาวา ครบ คะ คะ ขา ประกอบ

คาพดดวย

ลกษณะของคาราชาศพท

1. คานามทนามาใชเปนราชาศพท

1.1 คาทนามาจากภาษาบาล สนสกฤต เขมรและคาไทย เมอจะใชเปนคาราชาศพทจะตองใช

พระบรมราช พระบรม พระราชและพระนาหนา คอ

พระบรม พระบรมราช ใชนาหนาคานามทสมควรยกยองสาหรบพระเจาแผนดน

โดยเฉพาะ เชน พระบรมอฐ พระบรมโอรสาธราช พระบรมราโชวาท พระบรมราชวนจฉย พระบรมราช

โองการ พระบรมมหาราชวง พระบรมราชปถมภ

พระราช ใชนาหนาคานามทสาคญรองลงมา เชน พระราชสาสน พระราชประวต พระ

ราชยาน พระราชโทรเลข พระราชวง พระราชดารส พระราชบดา

ห น า | 147

พระ ใชนาหนาคานามทวไปบางคาเชน พระกร พระหตถ พระเกศา พระอาจารย พระสหาย

พระเกาอ พระเขนย พระยภ พระศอ พระอทร บางทใชพระหรอทรง แทรกเขากลางเพอแตงเปนคานามรา

ชาศพทเชน กระเปาทรงถอ เครองพระสาอาง

1.2 คาไทยสามญ เมอใชเปนคาราชาศพทตองใชคาวา หลวง ตน ทรง พระทนง ประกอบหลง

คานามนน เชน ลกหลวง เรอหลวง รถหลวง วงหลวง ขางตน มาตน เครองตน

เรอตน ชางทรง มาทรงเรอพระทนง รถพระทนง ฯลฯ

นอกจากนยงมคานามราชาศพททใชคาไทยนาหนาคาราชาศพทซงเปนการสรางศพทขนใชใน

ภาษา เชน ผาซบพระพกตร ถงพระบาท

2. คาสรรพนาม คาสรรพนามราชาศพทนน แบงเปนบรษสรรพนามแยกไปตามฐานะของผใช

ราชาศพทเชนเดยวกน

บรษท 1 (ผพดเอง) หญงใช หมอมฉน ขาพระพทธเจา

ชายใช กระหมอม เกลากระหมอม ขาพระพทธเจา

บรษท 2 (ผพดดวย) แยกไปตามฐานะของผทพดดวย เชน

ใต ฝ าละ ออง ธ รพ ระบ าท ใช ก บพระมหากษ ต รย

พระบรมราชนนาถ

ใตฝาละอองพระบาท ใชกบพระบรมโอรสาธราช

ใตฝาพระบาท ใชกบเจานายชนรองลงมา

เจาฟา หรอ เจานายชนผใหญ

พระบาท ใชกบเจานายชนผนอย เชนระดบหมอมเจา

บรษท 3 (ผพดถง) ทงหญงและชายใชวา พระองค พระองคทาน

3. คากรยาราชาศพท คากรยาราชาศพทสาหรบพระมหากษตรยและเจานายสวนใหญมกจะใช

ตรงกนมหลกในการแตงดงน

3.1 คากรยาทเปนราชาศพทโดยเฉพาะ เชน โปรด ประทบ ประชวน ประสต กรว ดารส

เสดจ บรรทม ฯลฯ คากรยาเหลานไมตองมคาวา ทรงนาหนา และจะนาไปใชในภาษาธรรมดาไมไดดวย

3.2 คากรยาทใชในภาษาธรรมดา เมอตองการแตงเปนกรยาราชาศพทตองเตม ทรง ขางหนา

เชน ทรงจาม ทรงขบรอง ทรงยนด ทรงเลาเรยน ทรงศกษา ทรงเลน ทรงสดบพระเทศนา ฯลฯ

3.3 คานามท ใช ราชาศ พท บางคาท ใช ทรงนาหน า เช น ทรงพระกร ณ า

ทรงพระราชดาร ทรงพระอกษร ทรงพระราชนพนธ ทรงพระราชดาร

3.4 คานามบางคา เมอ ทรง นาหนาใชกรยาราชาศพทไดตามความหมาย เชน ทรงเครอง (แต

งตว) ทรงเครองใหญ (ตดผม) ทรงศล ทรงธรรม ทรงบาตร ทรงเรอ ทรงกฬา ทรงรถ ทรงดนตร

148 | ห น า

4. คากรยาบางคามใชตางกนตามนามชน

ตวอยางเชน

กน เสวย ใชกบพระเจาแผนดน พระบรมวงศานวงศ

สมเดจพระสงฆราช

ฉน ใชกบพระสงฆ

รบประทาน ใชกบสภาพชนทวไป

ตาย สวรรคต ใชกบพระเจาแผนดน สมเดจพระบรมราชน

สมเดจพระบรมโอรสาธราช

ทวงคต ใชกบสมเดจพระบรมราชชนน พระราชาตางประเท

สนพระชนม ใชกบพระบรมวงศานวงศชนสง สมเดจพระสงฆราช

สนชพตกษย ใชกบหมอมเจา

ถงชพตกษย ใชกบหมอมเจา

ถงแกพราลย ใชกบสมเดจเจาพระยา เจาประเทศราช

ถงแกอสญกรรม ใชกบเจาพระยา นายกรฐมนตร รฐมนตร

ถงแกอนจกรรม ใชกบเจาพระยา ขาราชการชนสง

ถงแกกรรม ใชกบสภาพชนทวไป

มรณภาพ ใชกบพระสงฆ

การกราบบงคมทล

1. ถากราบบงคมทลพระเจาแผนดน เมอมไดพระราชดารสถามตองขนตนดวยวา “ ขอเดชะฝา

ละอองธรพระบาทปกเกลาปกกระหมอม ” แลวดาเนนเรองไปจนจบทายการกราบบงคมทลใชวา “ ดวยเกล

าดวยกระหมอมขอเดชะ ”

ใชสรรพนามแทนพระองคทานวา “ ใตฝาละอองธลพระบาท ”

ใชสรรพนามแทนตวเราเองวา “ ขาพระพทธเจา ”

ใชคารบพระราชดารสวา “ พระพทธเจาขา”

2. ถามพระราชดารสถามขนกอนจะตองกราบบงคมทล “ พระพทธเจาขอรบใสเกลากระหมอม

” หรอกราบบงคมทลยอๆ วา “ ดวยเกลาดวยกระหมอมหรอจะใชพระพทธเจาขา ” กได

3. เปนการดวนจะกราบบงคมทลเรองราวกอนกได แตเมอกลาวตอนจบตองลงทายวา “ พระพทธเจ

าขาขอรบใสเกลาใสกระหมอม ” หรอจะกราบบงคมทลยอๆ วา “ดวยเกลาดวยกระหมอม” กได ถามพระ

ห น า | 149

ราชดารสถามตดตอไปแบบสนทนากไมขนตนวา “ขอเดชะฝาละอองธลพระบาทปกเกลาปกกระหมอม”

อกแตตองลงทายวา “ดวยเกลาดวยกระหมอม” เปนการตอบรบทกครง

4. ถาจะกราบบงคมทลดวยเรองทไมสมควรจะกราบบงคมทล หรอเปนเรองหยาบไมสภาพตอง

ขนตนวา “ไมควรจะกราบบงคมทลพระกรณา”แลวดาเนนเรองไปจนจบ และลงทายดวยวา “ดวยเกลาด

วยกระหมอม”

5. ถาพระเจาแผนดนทรงแสดงความเออเฟออนเคราะหหรอทรงชมเชยตองกราบทลเปนเชง

ขอบคณวา “พระมหากรณาธคณเปนลนเกลาลนกระหมอม” หรอ “พระเดชพระคณเปนลนเกลาลนก

ระหมอม” แลวกราบบงคมทลสนองพระราชดารสไปตามเรองทพระราชดารสนน แลวจบลงดวยคาวา “ด

วยเกลาดวยกระหมอม”

6. ถาพระเจาแผนดนมพระราชดารสถามถงความเปนอยเมอจะกราบบงคมทลวาตนเองสข

สบายดหรอรอดพนอนตรายตางๆ มา ใหขนตนวา “ดวยเดชะพระบารมปกเกลาปกกระหมอม ขาพระ

พทธเจาเปนสขสบายด” หรอ “รอดพนอนตรายตางๆ มาอยางไรและจบดวยวา “ดวยเกลาดวยกระหมอม”

7. เมอจะกราบบงคมทลขอพระราชทานอภยโทษหรอแสดงความเสยใจในสงทตนกระทาผดต

องขนตนวา “พระอาญาไมพนเกลา” แลวกราบบงคมทลเรองราวทตนทาผดและลงทายดวย “ดวยเกลาด

วยกระหมอม” หรออาญาไมพนเกลาฯ “ขาพระพทธเจาขอพระราชทานอภยโทษ” ดาเนนเรองไปจนจบ

แลวลงทายวา “ดวยเกลาดวยกระหมอม”

8. เมอจะถวายส งของพระเจ าแผ นดน หากเป นของเลกหยบถอได กราบทลว า

“ขอพระราชทานทลเกลาถวาย” ถาเปนสงของใหญหยบถอไมไดกราบทลวา “ขอพระราชทานนอมเกลา

ถวาย” เมอดาเนนเรองจบแลววา “ดวยเกลาดวยกระหมอม”

9. การใชราชาศพทเขยนจดหมาย

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระบรมราชนนาถ

ใ ช ค า ข น ต น ว า “ข อ เ ด ช ะ ฝ า ล ะ อ อ ง ธ ล พ ร ะ บ า ท ป ก เ ก ล า ป ก ก ร ะ ห ม อ ม

ข า พ ร ะ พ ท ธ เ จ า .......(บ อ ก ช อ ).......ข อ พ ร ะ ร า ช ท า น ก ร า บ บ ง ค ม ท ล พ ร ะ ก ร ณ า ท ร ง ท ร า บ

ฝาละอองธลพระบาท”

ใชสรรพนามแทนพระองควา “ใตฝาละอองธลพระบาท”

ใชสรรพนามแทนตวเองวา “ ขาพระพทธเจา”

ใชคาลงทายวา “ควรมควรแลวแตจะทรงพระกรณาโปรดเกลา

โปรดกระหมอม ขาพระพทธเจ า ............

(บอกชอ)................ขอเดชะ

ใชเขยนหนาซอง “ขอพระราชทานทลเกลาทลกระหมอมถวาย.....(บอกชอ).......

กจกรรม

150 | ห น า

1. ใหผเรยนสงเกตการใชคาราชาศพทจากสอสารมวลชน เชน หนงสอพมพ วทยและโทรทศน

โดยเฉพาะขาวพระราชสานกแลวจาการใชใหถกตอง เพอนาไปใชเมอมโอกาส

2. รวบรวมคาราชาศพทหมวดตางๆ เพอทารายงานสงคร หรอเพอนาไปใชเมอมโอกาสให

ผเรยนหาหนงสอพมพรายวนมา 1 ฉบบแลวคนหาคาราชาศพทแตละประเภทมาเทาทจะได อยางละคาก

ตาม พยายามหาคาแปลโดยใชพจนานกรมหรอถามผรกไดนาไปอานใหเพอนฟงแลวตอจากนนจงนาไป

ใหครชวยตรวจและขอคาวจารณเพมเตม

คาศพททใชสาหรบพระภกษสงฆ

เนองจากพระภกษ เปนผทรงศล และเปนผสบพระพทธศาสนา การใชถอยคา จงกาหนดไวเปนอก

หนง เฉพาะองคสมเดจพระสงฆราช ซงถอเปนประมขแหงสงฆนนกาหนดใชราชาศพทเทยบเทาพระราช

วงศชนหมอมเจา แตถาพระภกษนนเปนพระราชวงศอยแลวกคงใหใชราชาศพทตามลาดบชนทเปนอยแลว

นน

การใชถอยคา สาหรบพระภกษโดยทวไป มขอควรสงเกต พระภกษใชกบพระภกษดวยกนหรอ

ใชกบคนธรรมดา จะใชศพทอยางเดยวกนตลอด ผดกบราชาศพทสาหรบกษตรยและพระราชวงศคนอน

ทพดกบทานหรอพดถงทานจงจะใชราชาศพท แตถาพระองคทานพดกบคนอนจะใชภาษาสภาพธรรมดา

เชน

มผพดถงพระวา “พระมหาสนทรกาลงอาพาธอยทโรงพยาบาล”

พระมหาสนทรพดถงตวทานเองกยอมกลาววา “อาตมากาลงอาพาธอยโรงพยาบาล”

มผพดถงพระราชวงศพระองคหนงวา “พระองคเจาดศวรกมารกาลงประชวร”

พระองคเจาเมอกลาวถงพระองคเองยอมรบสงวา “ฉนกาลงปวย”

ตวอยางคาราชาศพทสาหรบพระภกษบางคา

คานาม – ภตตาหาร(อาหาร) ไทยทาน(สงของถวาย) อาสนะ(ทนง)

กฏ(ทพกในวด) เภสช(ยารกษา โรค) ธรรมาสน(ทแสดงธรรม)

คาสรรพนาม – อา ตม า (ภ ก ษ เ ร ย ก ตนเอง ก บ ผ อ น ) ผ ม ,ก ระ ผ ม (ภ ก ษ เ ร ย ก

ตวเองใช กบภกษด วยกน) มหาบพตร (ภกษ เรยกพระมหา

ก ษ ต ร ย ) โ ย ม (ภ ก ษ เ ร ย ก ค น ธ ร ร ม ด า ท เ ป น ผ ใ ห ญ ก ว า )

ห น า | 151

พระค ณ เจ า (ค นธรรม ดาเ ร ยกสมเ ดจพระราชา คณะ ) ท า น

(คนธรรมดาเรยกภกษทวไป)

คากรยา – ประเคน(ยกของดวยมออบใหพระ) ถวาย(มอบให) ฉน(กน)

อาพาธ(ปวย) มรณภาพ(ตาย) อนโมทนา(ยนดด วย)

จาวด(นอน)

คาลกษณะนาม – รป(เป นลกษณะนามสาหรบสาหรบนบจานวนพระภกษ เช น

พระภกษ 2 รป คนทวไปนยมใชคาวาองค)

152 | ห น า

บทท 6

ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

สาระสาคญ

ภาษาไทยเปนภาษาประจาชาต เปนภาษาทใชสอสารในชวตประจาวน อกทงยงเปนชองทางท

สามารถนาความรภาษาไทยไปใชในการประกอบอาชพตางๆ ได โดยใชศลปะทางภาษาเปนสอนา

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอศกษาจบบทท 7 แลวคาดหวงวาผเรยนจะสามารถ

1. มความร ความเขาใจ สามารถวเคราะหศกยภาพตนเอง ถงความถนดในการใชภาษาไทยดาน

ตางๆ ได

2. เหนชองทางในการนาความรภาษาไทยไปใชในการประกอบอาชพ

3. เหนคณคาของการใชภาษาไทยในการประกอบอาชพ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 คณคาของภาษาไทย

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

เรองท 3 การเพมพนความรและประสบการณทางดานภาษาไทยเพอการประกอบอาชพ

ห น า | 153

เรองท 1 คณคาของภาษาไทย

ภาษาไทยเปนภาษาทบงบอกถงเอกลกษณความเปนไทยมาชานาน ตงแตโบราณจนถง

ปจจบน ภาษาไทยเปนภาษาทสภาพ ไพเราะ ออนหวาน และสงทสาคญคอเปนภาษาทใชในการ

สอสารของมนษยในชวตประจาวน หากมการพดภาษาไทยใหถกตองเหมาะสมตามกาลเทศะแลว จะ

แสดงถงกรยามารยาททเรยบรอย นอบนอมมสมมาคารวะ จะทาใหคนอนมความรกใครในตวเรา

นอกจากน ภาษาไทยยงสามารถนามาดดแปลงแตงเปนคากลอน แตงเปนเพลงไดอยางไพเราะเพราะ

พรง ทาใหผฟงหรอใครทไดยนแลว เกดความหลงใหล เพลนเพลนไปกบเสยงเพลงนนๆ ได

ฉะนน เพอใหผ เรยนเกดทกษะอยางถกตองและเหมาะสมในการสอสารกบผอนอยางม

ประสทธภาพ รจกแสวงหาความรและประสบการณ รกการอาน การเขยน การพด การบนทก

ความรและขอมลขาวสารทไดรบ เกดความภาคภมใจในความเปนเจาของภาษา และเหนคณคาของบรรพ

บรษทไดสรางสรรคผลงานไว ผเรยนควรทจะรซงถงคณคา ตลอดจนรกษและหวงแหนภาษาไทย เพอใหคง

อยคกบคนไทยตลอดไป

154 | ห น า

เรองท 2 ภาษาไทยกบชองทางการประกอบอาชพ

ภาษาเปนเครองมอในการสอสารระหวางผสงสาร (ผพด ผเขยน) กบผรบสาร (ผฟง ด ผอาน) ท

มนษยใชในการดาเนนชวตประจาวน โดยเรมตงแตวยเดกทเรมหดพด เพอสอสารกบพอแม พนอง บคคล

ใกลเคยง ตอมาเมออยในวยเรยน เรมเขาสระบบโรงเรยนตงแตอนบาล ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา

ผเรยนในวยนเรมใชภาษาทมระบบระเบยบ มหลกเกณฑการใชภาษาทสลบซบซอน ยากงายตามระดบ

การศกษา ซงสงทผเรยนไดเรยนรเกยวกบภาษาไทยน จะเปนการปพนฐานความรใหผเรยน มความร ความ

เขาใจ เกดความซาบซงและมความคดสรางสรรคของงานทเกดจากการเรยนภาษาไทย เชน มผเรยนทเรยน

อยในระดบมธยมศกษา แตเปนผใฝร รกการอาน รกการจดบนทกเรองราวตางๆ เรมจดบนทกจากสงท

ใกลตว คอ การจดบนทกกจวตรประจาวน จดบนทกเหตการณทไดประสบพบเหนในแตละวน เชน พบเหน

เหตการณนาทวมครงยงใหญในกรงเทพมหานคร พบเหนชวตความเปนอยของประชาชนเมอประสบภยนา

ทวม ฯลฯ โดยผเรยนคนนปฏบตเชนนเปนประจาทกๆ วน เมอผเรยนคนนเปนคนทชอบเขยน ชอบบนทก

เรองราวตางๆ และแทนทผเรยนคนนจะจดบนทกเรองราวตางๆ และเกบไวเปนขอมลสวนตวเทานน แต

ผเรยนคนน จะนาเรองราวทบนทกไวเผยแพรในเวบไซต เปนการบอกเลาเหตการณทไดประสบพบเหนมาให

ผอนไดรบร บงเอญมสานกพมพทไดอานผลงานเขยนของผเรยนคนน เกดความพงพอใจ และขออนญาต

นาไปจดพมพเปนรปเลมและจดจาหนาย โดยผเรยนจะไดรบคาตอบแทนในการเขยนดวย

อกกรณหนง ผเรยนคนหนงเปนนกพด เวลาโรงเรยนมการจดกจกรรมหรอมการจดงานใดๆ กตาม

ผเรยนคนนจะอาสาคอยชวยเหลอโรงเรยนโดยเปนผประกาศบาง ผดาเนนกจกรรมตางๆ บาง ซงสงเหลาน

จะเปนพนฐานใหผเรยนคนน ไดเรยนรในระดบทสงขน โดยอาจจะเปนผทาหนาทพธกร เปนนกจดรายการ

วทย เปนนกพากยการตน ฯลฯ ทสามารถสรางรายไดใหกบตนเองได

ฉะนน จากตวอยางทกลาวมาตงแตตน จะเหนไดวาการเรยนรภาษาไทย กสามารถนาความรท

ไดรบไปสรางงาน สรางอาชพเลยงตนเอง เลยงครอบครวได เชนเดยวกบการเรยนรในสาระวชาความร

อนๆ กอนทผเรยน กศน. จะตดสนใจใชความรภาษาไทยไปประกอบอาชพ ผเรยนจะตองวเคราะห

ศกยภาพตนเองกอนวาผเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบวชาภาษาไทยทมเนอหาเกยวกบการฟง การด

การพด การอาน การเขยน หลกการใชภาษา วรรณคดและวรรณกรรม ลกซงถกตองหรอยง หากวเคราะห

แลวคดวาผเรยนยงไมแมนยาในเนอหาความรวชาภาษาไทยกจะตองกลบไปทบทวนใหเขาใจ จากนนจง

วเคราะหตนเองวามใจรกหรอชอบทจะเปนนกพดหรอนกเขยน สวนเนอหาเกยวกบการฟง การด การ

ห น า | 155

อาน หลกการใชภาษา และวรรณคดและวรรณกรรมเปนขอมลความรประกอบในการเปนนกพดทด

หรอนกเขยนทดได

ตอไปนจะขอนาเสนอขอมลและตวอยางของการประกอบอาชพนกพด และนกเขยนพอสงเขปดงน

ผเรยนทไดวเคราะหศกยภาพตนเองแลววาเปนผทมความสนใจและรกทจะเปนนกพด จะตอง

เปนผทมความร ความสามารถหรอคณสมบตอยางไรบาง โดยขอนาเสนอขอมลพอเปนสงเขปไดดงน

การประกอบอาชพนกพด

ก. ผเรยนทสนใจจะเปนนกจดรายการวทย เรมแรกผเรยนอาจจะเปนนกจดรายการวทยระดบ

ชมชน เสยงตามสาย ฯลฯ จนผเรยนมทกษะประสบการณมากขน จงจะเปนนกจดรายการวทยระดบ

จงหวด หรอระดบประเทศตอไป

นกจดรายการวทย

หนาทของนกจดรายการวทย

1.

แบงได 4 ประการ คอ

เพอบอกกลาว

2.

เปนการรายงาน ถายทอดสงทไดประสบ พบเหนใหผฟงไดรบรอยาง

ตรงไปตรงมา

เพอโนมนาวใจ

3.

เปนการพยายามทจะทาใหผฟงมความเหนคลอยตาม หรอโตแยง

เพอใหความร

ลกษณะของนกจดรายการวทย (รจกตนเอง) มดงน

เปนความพยายามทจะใหผฟงเกดความพงพอใจ มความสขใจ

1. เปนผมจตใจใฝร

2. วองไวตอการรบรขอมลขาวสาร

3. มมนษยสมพนธทด

4. มจตใจกวางขวาง เหนอกเหนใจผอน

5. มความอดทนตอแรงกดดนตางๆ

ข. ในการทาหนาทพธกร หรอผประกาศ การใชเสยงและภาษาจะตองถกตอง ชดเจน เชน การ

ออกเสยงตว ร ล การอานเวนวรรคตอน การออกเสยงควบกลา การออกเสยงสง ตา นอกจากจะตองม

ความรในเรองของภาษาแลว ผททาหนาทพธกร – ผประกาศ จะตองพฒนาบคลกภาพ การแตงหนา

ตลอดจนเรยนรการทางานของพธกร – ผประกาศอยางชดเจนดวย

พธกร - ผประกาศ

คณลกษณะของผทาหนาทพธกร – ผประกาศ

1. บคลกภาพภายนอกตองดด มความโดดเดน ดนาประทบใจ มลกษณะทเปนมตร เนองจาก

การเปนพธกร – ผประกาศ จะตองพบปะกบผคนหรอผฟง

มดงน

156 | ห น า

2. นาเสยงนมนวล นาฟง การใชนาเสยงเปนสงสาคญ การใชอกขระจะตองถกตอง ออก

เสยงดงฟงชด การเวนวรรคตอน คาควบกลา จะตองสมาเสมอ นาเสยงนาฟง ไมแขงกระดาง เวลาพดหรอ

อานขาว ควรมสหนายมแยม และนาเสยงทชวนฟงเพอใหผฟงรสกสบาย เมอไดฟง

3. ภาพลกษณทด ควรเปนตวอยางทดนาเชอถอ สาหรบผฟงหรอผชม การปรากฎตวในงาน

ตางๆ ควรมการแตงกายทสภาพเรยบรอยเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณนนๆ

4. ความรรอบตว ผทจะทาหนาทพธกร – ผประกาศจะตองเปนผทสนใจใฝรเรองราว

ขาวสารขอมลททนสมย เกาะตดสถานการณวามอะไรเกดขนบาง กบใคร ทไหน ทสาคญตองเปนผท

พรอมจะเรยนรเรองราวใหมๆ อยเสมอ รจกวเคราะหขาวสารทไดรบฟงมาใหเขาใจกอนทจะเผยแพร

ใหผอนไดรบร

5. ตรงตอเวลา การตรงตอเวลาถอวาเปนเรองสาคญมากทงผททาหนาทพธกร – ผประกาศ

จะตองมเวลาใหทมงานไดใหขอมล อธบายประเดนเนอหาสาระ กระบวนการขนตอนตางๆ ถาไมพรอมหลง

พลาดพลงไป ทมงานคนอนๆ จะเดอดรอนและเสยหายตามไปดวย

6. รจกแกปญหาเฉพาะหนา การเปนพธกร – ผประกาศ ถงแมวาจะมการเตรยมความ

พรอมทเรยบรอยดแลว แตเหตการณเฉพาะหนาบางครงอาจจะเกดขนได โดยทไมไดคาดหมายไว

พธกร – ผประกาศ จะตองมปฏภาณไหวพรบในการแกปญหาเฉพาะหนาได

ค.

ภายในป พ.ศ.2558 ประเทศไทยจะกาวสประชาคมอาเซยน ฉะนน ประชาชนคนไทย

จาเปนตองเตรยมความพรอม หรอปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลง ซงการเปลยนแปลงดงกลาวจะ

กอใหเกดประโยชนและการเปลยนแปลงในดานตางๆ ดงน

ครสอนภาษาไทยกบประชาคมอาเซยน

1. ประชากรเพมขน ทาใหเพมศกยภาพในการบรโภค เพมอานาจการตอรองในระดบโลก

ประโยชนทจะไดรบ

2. การผลต (ยงผลตมาก ยงตนทนตา)

3. มแรงดงดดเงนลงทนทอยนอกอาเซยนสงขน

1. การศกษาในภาพใหญของโลก มการเปลยนแปลงอยางรนแรง

สงทสงผลตอการเปลยนแปลงในดานตางๆ

2. บคลากรและนกศกษา ตองเพมทกษะทางดานภาษาองกฤษใหสามารถสอสารได

3. ปรบปรงความเขาใจทางประวตศาสตร เพอลดขอขดแยงในภมภาคอาเซยน

4. สรางบณฑตใหสามารถแขงขนไดในอาเซยน เพมโอกาสในการทางาน

ดงนน จะเหนไดวาตงแตป พ.ศ. 2558 เปนตนไป ประชาชนอาเซยนจะเดนทางเขาออก

ประเทศไทยเปนจานวนมาก ไมวาจะเปนแมคา พอคา นกธรกจ นกทองเทยว ฯลฯ ฉะนน เราในฐานะ

เจาของประเทศ เจาของภาษาไทย ทาอยางไรจงจะทาใหประชาชนอาเซยนทเขามาประกอบอาชพใน

ห น า | 157

ประเทศไทยไดเรยนรภาษาไทย วฒนธรรมไทย เพอเปนพนฐานในการสอสารทเขาใจกน ในทนจง

ขอเสนออาชพทผเรยนทสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายแลว สามารถประกอบอาชพ สราง

รายไดใหกบตนเอง นนกคอ ครสอนภาษาไทยใหกบประชาชนอาเซยน ภาษาไทยทสอนนเปน

ภาษาไทยพนฐานทประชาชนอาเซยนเรยนรแลว สามารถสอสารกบคนไทยแลวเขาใจ สามารถดาเนน

ชวตประจาวนได เชน พอคา แมคา นกทองเทยว ฯลฯ

1. มนใจในความรภาษาไทยดพอ

คณลกษณะของครผสอนภาษาไทยกบประชาชนอาเซยน

2. มใจรกในการถายทอดความร

3. เปนผมความรในภาษาอาเซยน อยางนอย 1 ภาษา

1. ทกษะการฟง การด การพด

เนอหาความรภาษาไทยทประชาชนอาเซยนควรเรยนร

2. หลกการใชภาษา ระดบพนฐาน ไดแก พยญชนะ สระ วรรณยกต

3. ทกษะการอาน

4. ทกษะการเขยน

5. ทกษะการอาน เขยนเลขไทย อารบค

1. แสวงหากลมผเรยน ตงแต 1 คนขนไป (จานวนขนอยกบศกยภาพของครผสอน)

การจดกลมผเรยน

2. กาหนดแผนการสอน (วน เวลา/สถานทนดพบ)

3. เตรยมเนอหา สาระ สออปกรณการจดกจกรรมการเรยนร

4. มการวดและประเมนผลความกาวหนาของผเรยน

การประกอบอาชพนกเขยน

จากตวอยางขางตนทกลาวถงผทจะเปนนกเขยนมออาชพ จะตองเปนผรจกจดบนทก ใฝร ใฝ

แสวงหาความรอยางตอเนอง หรอแมแตเปนนกอาน เพราะเชอวาการเปนผอานมากยอมรมาก มขอมลใน

ตนเองมาก เมอตนเองมขอมลมาก จะสามารถดงความรขอมลในตนเองมาใชในการสอสารใหผอานหรอ

ผรบสารไดรบรหรอไดประโยชน ตวอยางของอาชพนกเขยน ไดแก การเขยนขาว การเขยนโฆษณา

การแตงคาประพนธ การเขยนเรองสน การเขยนสารคด การเขยนบทละคร การเขยนบทวทย-

โทรทศน การแตงเพลง ฯลฯ ซงตวอยางเหลาน ลวนแตผ เขยนสามารถสรางชนงานใหเกดรายได

ทงสน เพยงแตผเขยนจะมความรก ความสนใจทจะเปนนกเขยนหรอไม

158 | ห น า

คณสมบตของนกเขยนทด

การจะเปนนกเขยนมออาชพทดได จะตองเรมตนทละขนหรอเรมจาก 0 ไป 1 2 3 และ 4 โดย

ไมคดกระโดดขามขน ซงมวธการดงน

1. ตงใจ นกเขยนตองมความตงใจ และรบผดชอบในทกขอความทตนเองไดเขยนถายทอดออกมา

ไมใชเพยงตวอกษร ทเรยงรอยออกมาเปนเนอหาเทานน แมแตยอหนาหรอเวนวรรคกนบวาเปนสวนหนงท

แสดงใหเหนถงความตงใจของนกเขยน ทนกอานจะสามารถมองเหนไดเชนกนจดประสงคของการเปน

นกเขยนไมใชเปนเพอเขยนอะไรสกเรองใหจบแลวเลกราไป แตนกเขยนควรใสใจทมเทในสงทเขยน และ

ลงมอถายทอดเรองราวในจนตนาการนนอยางสดความสามารถ หากมความตงใจจรงคนอานจะรบรได

ทนท

2. รบฟง นกเขยนตองรจกทจะรบฟงคาวจารณของเพอนนกเขยนดวยกนอยางใจกวาง เพราะไม

วานกเขยนจะมฝมอระดบใด กสามารถมขอผดพลาดไดเชนกน แมแตความคดเหนของนกอานกมสวน

ชวยใหนกเขยนปรบปรงแกไขใหดยงขนได เพราะโดยสวนมากนกอานมกจะเหนขอบกพรองใน

บทความของนกเขยนมากกวาตวนกเขยนเอง

3. ใฝร นกเขยนตองรจกคนควาหาความร ขอมลหรอแหลงอางองทถกตอง เพอพฒนา การ

เขยนของตนเอง การเขยนเนอหาโดยปราศจากขอมลจะทาใหเนอหาปราศจากสาระและแกนสาร

คนอานจะไมรสกสนก

4. จรรยาบรรณ ไมวาอาชพใดๆ จาเปนตองมจรรยาบรรณเปนของตนเอง นกเขยนกเชนกน

นกเขยนทมจรรยาบรรณ ตองไมลอกของคนอนมาแอบอางชอเปนของตนเอง นคอสงทรายแรงทสด

สาหรบนกเขยน

5. ความรบผดชอบ ไมวาอาชพใดๆ ความรบผดชอบเปนสงสาคญ ซงในทน หมายถง ความ

รบผดชอบตอทกถอยคาในเนอหา กอนจะแสดงผลงานใหผใดไดอานไมวาผเขยนจะตงใจหรอ ไม

ตงใจกตาม

6. ความสข หลายคนอาจแอบคดอยในใจวาการเปนนกเขยนไมใชเรองงาย ไมวาอาชพใดๆ

ตองมจดงายจดยากดวยกนทงสน แลวเหตใดการเปนนกเขยนตองมความสข? เพราะถาหากนกเขยน

เขยนดวยความทกขไมรสกมความสขกบการเขยน กแสดงวานกเขยนผนนไมเหมาะกบการเปนนกเขยน

นกเขยน คอ ผทแสดงความคดเหน ดวยการเขยนเปนหนงสอหรอลายลกษณอกษร ซงอาจ

แสดงออกในรปแบบเรยงความ บทความ เรองสน นวนยายฯลฯ คนทจะเอาดดานงานเขยน จะตองเปน

คนชางฝน มพรสวรรค และตองเรยนร พยายามเขยนตามทตนถนด รจกอยในโลกแหงจนตนาการ จงจะ

เขยนใหผอานหวเราะ รองไหและรอคอย ถอวาเปนหวใจหลกของนกเขยน นอกจากนตองเปนนกอาน

นกเขยนตองมอารมณออนไหว รสกไวตอสงเราทงหลาย นอกจากน ยงตองเปนคนชางคด ชางสงเกต

ห น า | 159

ตวอยาง การนาความรภาษาไทยไปประกอบอาชพนกเขยน

1. นกขาว

เปนการเขยนขาวทใชกระบวนการทางความคดของผสอขาวทสามารถนาไปสการปฏบตงานขาว

ในขนตอนการเขยน บอกเลาขอเทจจรง เพอใหเกดประโยชน ในการรบใช หรอสะทอนสงคม ซง

แตกตางไปจากการเขยนของนกเขยนทวๆ ไป เพราะการเขยนขาวของผสอขาวมความสาคญตอการ

แสวงหาความจรง ของสงคม ทตองอาศยรปแบบ โครงสรางของการเขยนขาวมาชวยนาเสนอ

ขอเทจจรงอยางมระบบ

ขาว คอ เหตการณ ความคด ความคดเหน อนเปนขอเทจจรง ทไดรบการหยบยกขนมารายงาน

ผานงชองทางสอทเปนทางการ

อะไรเปนขาวไดบาง ?

นกหนงสอพมพทมช อเสยงทานหนงชอ จอหน บ โบการท กลาววา “เม อสนขกดคนไม

เปนขาว เพราะเปนเหตการณปกตทเกดขนบอยๆ แตเมอคนกดสนข นนคอขาว” คากลาวนแสดงใหเหน

วาเรองราวทปกตไมมความนาสนใจมากพอทจะเปนขาว แตถาเปนเรองทนานๆ กวาจะอบตขนสกครง

หนง กจะเปนขาวไดงาย

สงทจะเปนขาวไดคอสงทมลกษณะ ดงน

ความทนดวนของขาว

ผลกระทบของขาว

มความเดน

ความใกลชดของขาวตอผอานหรอผชม ทงทางกายและทางใจ

160 | ห น า

เรองราวหรอเหตการณทกาลงอยในกระแสความสนใจของสาธารณชน หรอเรยกวา “ประเดน

สาธารณะ”

2. นกเขยนบทวทย-โทรทศน มคณสมบตโดยทวไป ดงน

2.1 ชางคด เปนคณสมบตสาคญของนกเขยน ความคดรเรมสรางสรรคเปนพรสวรรคของแต

ละบคคล ความชางคดในทนหมายถง ความสามารถในการสรางเรองทสมบรณจากเหตการณเลก ๆ เพยง

เหตการณเดยว นกเขยนบทละครผซงเลนกบถอยคาสานวนจะใชความพยายามอยางมากทจะเรยงรอย

ถอยคาใหสามารถสรางจนตนาการตามทเขาตองการ

2.2 อยากรอยากเหน นกเขยนจะตองศกษาเรองตางๆ ทผสอขาวไดรายงานขาวไว แลวนามา

คดใครครวญวา อะไร ทาไม สาเหตจากอะไร อยางไร ททาใหเกดเหตการณหรอสถานการณเชนนนขน

และเมอเดนทางไปยงพนทตางๆ นกเขยนจะตองมความพยายามทกวถทางทจะปฏบตตนใหคนเคยกบคน

ของทองถนนนๆ วาเขามชวตความเปนอยทแทจรงอยางไร

2.3 มวนย วทยและโทรทศนเปนสอทมเวลาเปนเครองกาหนดทแนนอน นกเขยนควรกาหนด

จดเปาหมายของตนเองวาจะเขยนใหไดอยางนอยกคาตอวน ผทยดอาชพนจะตองมวนยในการเขยนเปน

อยางมาก เพอใหสามารถสงบทไดตรงเวลา และผลตบทออกมาอยางสมาเสมอเพอการยงชพ

2.4 รจกการใชภาษา นกเขยนบทจะตองเปนผทสามารถสรางคาตางๆ ขนมาไดโดยอาศยแหลง

ขาวสารขอมลตางๆ ฟงคาพดของบคคลตางๆ ศกษาจากการอานหนงสอ นตยสาร หนงสอพมพ การเขา

เรยนในหองเรยน ฟงวทยกระจายเสยง ดโทรทศน ภาพยนตร นอกจากน หนงสอจาพวกพจนานกรม

ศพทานกรม เปนสงทมคาสาหรบนกเขยน เพราะสามารถชวยในการตรวจสอบหรอคนหาคาได การ

เขยนสาหรบสอประเภทวทยโทรทศนมกญแจดอกสาคญคอ “ความงาย” เพอผรบจะไดเขาใจไดงายและ

เขาใจไดเรว

ห น า | 161

2.5 รจกสอ นกเขยนบทตองรถงการทางานของเครองมอของสอนนๆ โดยการดเพอทจะ

เรยนร อานจากหนงสอทอธบายถงกระบวนการออกอากาศ หรอเยยมชมและสงเกตการเสนอรายการ

ตางๆ อบรมระยะสนๆ กบมหาวทยาลยตางๆ หรอศกษาดงาน เปนตน

2.6 มความเพยร อาชพนกเขยนตองมความมานะอดทน มความเพยรพยายามทจะทาใหได

และอาจจะตองเขยนบทจานวนมากกวาจะมคนยอมรบสกเรอง

แหลงขอมลสาหรบการเขยนบทวทยโทรทศน

1. หนงสอพมพ นกเขยนบทสามารถนาเนอหาของขาวสารตางๆ มาพฒนาเปนโครงสรางของ

บทไดอยางด แมกระทงขาวซบซบ ขาวสงคมในหนงสอพมพ กสามารถนามาพฒนาบคลกของตวละครแต

ละตวในเรองทเขยนได

2. นตยสาร เรองราวตางๆ ในนตยสารแตละประเภทเปนขอมลทดเยยมสาหรบนกเขยนบท

ในดานขอมล ขอเทจจรง ตลอดจนการสบเสาะไปสแหลงขอมลเบองตนไดอยางด ปจจบนนตยสารม

หลายประเภท และแยกแยะเนนผอานทสนใจเฉพาะเรองนนๆ ยงทาใหนกเขยนบทแสวงหาขอมลท

เจาะจงไดงายขน

3. รายงานการวจย ในการเขยนบทบางครงผลงานวจยเขามามบทบาทสาคญในการ

ประกอบการเขยนบท สถานวทยโทรทศนบางแหงหรอบรษทผลตรายการวทยโทรทศน จะมแผนกวจยไว

โดยเฉพาะเพอทาหนาทวจยหาขอมลมาประกอบการเขยนบท

4. หองสมด นกเขยนบทบางทานทางานอยในสถานทไมมแผนกวจย จงตองหาขอมลจาก

หองสมดทมอยในทองถน ซงเปนแหลงขอมลทดอกแหงหนงของนกเขยนบทวทยโทรทศน

5. หนวยงานราชการ เมอไดรบมอบหมายใหเขยนบทใหกบหนวยงานราชการตางๆ นกเขยน

บทจะแสวงหาขอมลเกยวกบเรองนนๆ จากหนวยงานทเกยวของโดยตรง เชน เขยนเรองเกยวกบปาไม ก

แสวงหาขอมลจากกรมปาไม เปนตน

นอกจากขอมลจากแหลงใหญๆ ทง 5 แหลงแลว นกเขยนบทสามารถหาขอมลไดดวยตนเอง

จากการคยกบเพอนๆ ในวงวชาชพตางๆ จากการไปอยในสถานทนนๆ ไปไดพบไดเหนไดยนมาดวย

ตนเอง นกเขยนบทสามารถบนทกไวในคลงสมองของตนเอง แลวนามาใชไดทนทเมอตองการ

รปแบบและประเภทของบทวทยโทรทศน

บทวทยโทรทศนประกอบดวยองคประกอบทจาเปน 2 สวน คอ สวนของภาพและสวนของ

เสยง การใหขอมลทสมบรณทงดานภาพและเสยงจะทาใหรายการสาเรจลลวงไปไดดวยด ดงนน

นกเขยนบทวทยโทรทศนควรทราบขอกาหนดในการวางรปแบบโทรทศน และประเภทของบทวทย

โทรทศน เพอจะทาใหงายและสะดวกตอการทางานของฝายผลตรายการ

162 | ห น า

1. การวางรปแบบบทวทยโทรทศน

สวนภาพ การวางรปแบบบทวทยโทรทศนโดยทวไปนน นยมเขยนโดยสวนของภาพจะอยครง

หนากระดาษทางซาย และสวนของเสยงจะอย ทางขวาของคอลมนภาพ เพ อผ เขยนตองการเขยน

ขอแนะนาเครองหมายของชอต (shot) ทสาคญคอ ตวหนงสอ ภาพ และสงทจาเปนทสาคญทเกยวกบภาพ

โทรทศนใหเขยนสงเหลานไวใน “สวนภาพ” ทงน ผเขยนตองเขาใจศพททางดานโทรทศนพอสมควร

และพยายามใชคาศพทดานภาพและดานเทคนคทตนเขาใจเปนอยางด หลกเลยงการใชศพทเทคนคท

ผเขยนเองยงไมเขาใจความหมายทแทจรงของคานนๆ

สวนเสยง ผเขยนจะใสคาบรรยาย เพลง เสยงประกอบใน “สวนเสยง” เชนเดยวกบการอธบาย

สงตางๆ ใหกบตวแสดง ผแสดงแบบ ผบรรยาย เชน อธบายการเคลอนไหว หรออารมณ เปนตน จะไมใชสวน

ภาพสาหรบอธบายสงตางๆ ใหกบตวแสดงไมวาจะอยหลงกลองหรอหนากลอง

คาอธบายและรายการซ งควรเขยนไวกอนบท ไดแกคาอธบายเก ยวกบลกษณะผ แสดง

(character) ฉาก (setting) และอปกรณทใชประกอบฉาก ตลอดจนงานดานกราฟกภาพทใชประกอบ

เอาไวหนาเดยวหรอหลายหนากได จะไมมการเขยนสงเหลานไวในบท เพราะอาจทาใหเกดการสบสน

และเปนสาเหตของความผดพลาด ขณะทอานบทอยางรวดเรวระหวางการผลต

2. ประเภทของบทวทยโทรทศน

2.1 บทวทยโทรทศนแบบสมบรณ บทประเภทนจะบอกคาพดทกคาพดทผพดจะพดใน

รายการตงแตตนจนจบ พรอมกนนนกจะบอกรายละเอยดเกยวกบคาสงทางดานภาพและเสยงไวโดย

สมบรณ รายการทใชบทประเภทนไดแก รายการละคร รายการตลก รายการขาว และรายการโฆษณา

สนคาสาคญๆ

ประโยชนของการเขยนบทวทยโทรทศนแบบสมบรณ คอ เราสามารถมองภาพของรายการได

ตงแตตนจนจบกอนทจะมการซอม ทาใหเราสามารถกาหนดมมกลอง ขนาดภาพ และขนาดของเลนสท

ใช ตลอดจนกาหนดเวลาการเคลอนไหวของกลองไดอยางถกตองแนนอน

ขอเสยเปรยบของบทวทยโทรทศนแบบน คอ เราจะปฏบตตามบทอยางเครงครด ถาทกสงทก

อยางเปนไปตามบท รายการกจะดาเนนไปดวยดและสมบรณ แตหากมอะไรไมเปนไปตามบท ผกากบ

รายการและผรวมทมงานกจะเกดความสบสน และตองพยายามแกไขปญหาเฉพาะหนาทเกดขนใหได

2.2 บทวทยโทรทศนกงสมบรณ มขอแตกตางกบบทโทรทศนแบบสมบรณ ตรงทคาพดคา

บรรยายหรอบทสนทนาไมไดระบหมดทกตวอกษร บอกไวเพยงแตหวขอเรองหรอเสยงทจะพด

โดยทวไปเทานน บทดงกลาวใชกบรายการประเภทรายการเพอการศกษา รายการปกณกะ และรายการท

ผพด ผสนทนา หรอผบรรยายพดเองเปนสวนใหญ ไมมระบในบท

ห น า | 163

สงสาคญของบทวทยโทรทศนแบบกงสมบรณ คอ ตองระบคาสดทายของคาพดประโยค

สดทายทจะใหเปนสญญาณบอกผกากบรายการวา เมอจบประโยคนจะตดภาพไปยงภาพยนตร สไลด

หรอภาพนง ซงใชประกอบในรายการหรอตดภาพไปยงโฆษณาหรอตดภาพไปฉากอน

2.3 บทวทยโทรทศนบอกเฉพาะรปแบบ จะเขยนเฉพาะคาสงของสวนตางๆ ทสาคญใน

รายการ ฉากสาคญๆ ลาดบรายการทสาคญๆ บอกเวลาของรายการแตละตอน เวลาดาเนนรายการ บท

โทรทศนแบบนมกจะใชกบรายการประจาสถาน อาท รายการสนทนา รายการปกณกะ รายการอภปราย

2.4 บทวทยโทรทศนอยางคราวๆ บทประเภทนจะเขยนเฉพาะสงทจะออกทางหนาคาสง

ทางดานภาพและดานเสยง โดยทวไปแลวผกากบรายการจะตองนาบทอยางคราวๆ นไปเขยน

กลองโทรทศนเทานน และบอกคาพดทจะพดประกอบสงทออกหนากลองไวอยางคราวๆ ไมมตบแตง

ใหม ใหเขาอยในรปของบทวทยโทรทศนเฉพาะรปแบบเสยกอน เพอใหผรวมงานทงหมดไดรวาควรจะ

ทางานตามขนตอนอยางไร

หลกการเขยนบทวทยโทรทศน

การเขยนบทวทยโทรทศนควรคานงถงสงตอไปน

1. เขยนโดยใชสานวนสนทนาทใชสาหรบการพดคย มใชเขยนในแบบของหนงสอวชาการ

2. เขยนโดยเนนภาพใหมาก รายการวทยโทรทศนจะไมบรรจคาพดไวทกๆ วนาท แบบ

รายการวทยกระจายเสยง

3. เขยนอธบายแสดงใหเหนถงสงทกาลงพดถง ไมเขยนและบรรยายโดยปราศจาก

ภาพประกอบ

4. เขยนเพอเปนแนวทางใหเกดความสมพนธระหวางผชมแตละกลม ผซงเปนเปาหมายใน

รายการของทาน มใชเขยนสาหรบผชมโทรทศนสวนใหญ

5. พยายามใชถอยคาสานวนทเขาใจกนในยคนน ไมใชคาทมหลายพยางค ถามคาเหมอนๆ กน

ใหเลอก ใหเลอกใชคาทเขาใจไดงายกวา

6. เขยนเรองทนาสนใจและตองการเขยนจรงๆ ไมพยายามเขยนเรองซงนาเบอหนาย เพราะ

ความนาเบอจะปรากฏบนจอโทรทศน

7. เขยนโดยพฒนารปแบบการเขยนของตนเอง ไมลอกเลยนแบบการเขยนของคนอน

164 | ห น า

8. คนควาวตถดบตางๆ เพอจะนามาใชสนบสนนเนอหาในบทอยางถกตองไมเดาเอาเอง

โดยเฉพาะอยางยงเมอมขอเทจจรงเขาไปเกยวของ

9. เขยนบทเรมตน ใหนาสนใจและกระตนใหผชมอยากชมตอไป

10. เขยนโดยเลอกใชอารมณแสดงออกในปจจบน ไมเปนคนลาสมย

11. ไมเขยนเพอรวมจดสนใจทงหมดไวในฉากเลกๆ ในหองทมแสงไฟสลว ผชมตองการ

มากกวานน

12. ใชเทคนคประกอบพอควร ไมใชเทคนคประกอบมากเกนไปจนเปนสาเหตใหสญเสยภาพ

ทเปนสวนสาคญทตองการใหผชมไดเขาใจไดเหน

13. ใหความเชอถอผกากบรายการวาสามารถแปลและสรางสรรคภาพไดตามคาอธบายและ

คาแนะนาของผเขยน ผกากบจะตดทอนบทใหเขากบเวลาทออกอากาศ และไมตองแปลกใจถาบรรทด

แรกๆ ของบทถกตดออก หรออาจผดไปจากชวงตนๆ ทเขยนไว ตองใหความเชอถอผกากบรายการและ

ไมพยายามจะเปนผกากบรายการเสยเอง

14. ไมลมวาผกากบจะแปลความเราใจของผเขยนบทออกมาไดจากคาอธบายและคาแนะนาท

ผเขยนเขยนเอาไวในบท

15. ผเขยนบทตองแจงใหทราบถงอปกรณทตองใชเปนพเศษ ซงจาเปนและอาจหาไดยาก เวลา

เขยนควรคานงดวยวาอปกรณทใชประกอบนนเปนอปกรณซงไมสนเปลองคาใชจายมากจนเกนไป และ

อปกรณนนตองหาได

ขนตอนการเขยนบทวทยโทรทศน

การเขยนบทวทยโทรทศนมข นตอนงายๆ 3 ข น ไดแก การกาหนดวตถประสงคและ

กลมเปาหมาย การกาหนดระยะเวลาและรปแบบของรายการ และการกาหนดหวขอเรอง ขอบขายเนอหา

คนควา และลงมอเขยน

1. กาหนดวตถประสงคและกลมเปาหมาย

สงแรกทควรคานงกอนลงมอเขยน คอวตถประสงคของการเขยน วาเขยนเพออะไร เขยน

เพอใคร ตองกาหนดใหแนนอนวา ผเขยนตองการใหรายการทกาหนดใหอะไรแกผชม เชน ใหความร

ใหความบนเทง ปลกฝงความสานกทดงาม เปนตน จากนนจงดกลมเปาหมาย วาผเขยนตองการผชมเพศ

ใด อยในชวงอาย การศกษา สถานภาพทางสงคม สถานภาพทางเศรษฐกจแบบใด เปนตน

2. การกาหนดระยะเวลาและรปแบบของรายการ

ผเขยนตองรวาเวลาในรายการมระยะเวลาเทาไร เพอจะไดกาหนดรปแบบของรายการให

เหมาะสมกบระยะเวลาของรายการ รปแบบของรายการสามารถจดแบงออกไดหลายแบบ ไดแก รายการ

ห น า | 165

ขาว รายการพดกบผชม รายการสมภาษณ รายการสนทนา รายการตอบปญหา รายการแขงขน รายการ

อภปราย เกม รายการสารคด รายการปกณกะ รายการดนตร และละคร

3. การกาหนดหวขอเรอง ขอบขายเนอหา คนควา และลงมอเขยน

เมอทราบเงอนไขตางๆ ดงทกลาวมาในตอนตนแลว จะทาใหผเขยนกาหนดหวขอเรองและ

ขอบขายเนอหาไดงายขน จากนนจงเรมคนควาเพมเตมเพอใหไดขอมลทถกตองทสดแลวจงลงมอ

เขยน โดยคานงถงขอควรคานงหลกการเขยนบทวทยโทรทศน 15 ขอทกลาวมาแลวขางตน หลงจากนน

ควรตรวจสอบขอเทจจรง สานวน และเขยนอกเพอพฒนาบท แกไขปรบบทวทยโทรทศนเพอใหไดบทวทย

โทรทศนทดทสด

3. นกเขยนนทาน

เปนเรองของจนตนาการ ผเขยนจะตองมศลปะในการเขยนเพอใหความสนกสนาน

ปลกฝงคณธรรม คตแงคดมมมองตางๆแกผอาน..

1. แนวคด แกนสารหรอสาระทจดประกายใหเกดเรองราว เชน แมกระตายผรกลกสดหวใจ

ยอมสละชวตตวเองเพอแลกกบลก หรอ ลกสคนคดปลกฟกทองยกษใหแม หรอ ลกไก 7 ตวทยอมตาย

ตามแม หรอ โจรใจรายชอบทารายผหญงวนหนงกลบทารายแมตวเองโดยไมตงใจ

หรอ ลกหมสามตวไมเชอแมทาใหเปนเหยอของหมาปา

องคประกอบของนทาน

2. โครงเรองของนทาน โครงเรองและเนอหาตองไมซบซอน สนๆ กะทดรด เปนลกษณะเรอง

เลาธรรมดา มการลาดบเหตการณกอนหลง

166 | ห น า

3. ตวละคร ขนอยกบจนตนาการของผเขยน เชน คน สตว เทพเจา แมมด เจาชาย นางฟา

แตไมควรมตวละครมากเกนไป

4. ฉาก สถานทเกดเหต เชน ในปา กระทอมราง ปราสาท บนสวรรค แลวแตความคดสรางสรรค

ของผเขยน

5. บทสนทนา การพดคยของตวละคร ควรใชภาษาทเขาใจงาย กระชบ สนกสนาน ไมใชคา

หยาบ

6. คตสอนใจ เมอจบนทาน ผอานควรไดแงคด คตสอนใจเพอเปนการปลกฝงคณธรรมกลอม

เกลาจตใจ

สรป การทจะเปนนกเขยนหรอนกพดประเภทใดๆ กตาม หวใจสาคญของนกเขยนหรอนกพดก

คอ ความรทนกเขยนหรอนกพดไดถายทอดใหกบผฟงหรอผอาน (ผรบสาร) ไดเขาใจในประเดนหรอสง

ทไดนาเสนอ

เรองท 3 การเพมพนความร และประสบการณทางดานภาษาไทย เพอการประกอบอาชพ

จากการนาเสนอแนวทางของการนาความรภาษาไทยไปเปนชองทางในการประกอบอาชพ

ประเภทตางๆ เชน การพด การเปนพธกร ผประกาศ นกจดรายการวทย โทรทศน ครสอนภาษาไทยกบ

ประชาชนอาเซยน การเขยน นกเขยนขาว เขยนบทละคร เขยนนทาน เขยนสารคด แลวนน เปนเพยงจด

ประกายใหผเรยนไดเรยนรวาการเรยนวชาภาษาไทยมใชเรยนแลวนาความรไปใชในชวต ประจาวน

เทานน แตการเรยนรวชาภาษาไทยยงสามารถนาความรประสบการณทางดานภาษาไทยไปประกอบ

อาชพ สรางรายไดใหกบตนเองไดดวย แตการทผเรยนจะเปนนกเขยนหรอนกพดทมชอเสยง เปนท

ห น า | 167

ยอมรบของสงคม ผเรยนจะตองแสวงหาความร ทกษะ ประสบการณเพมเตมจากสถาบนการศกษาทง

ภาครฐและเอกชน ทเปนหลกสตรเฉพาะเรอง หรอหากผเรยนตองการศกษาหาความรเพมเตมในระดบ

การศกษาทสงขน กจะมสถาบนการศกษาระดบมหาวทยาลย เชน คณะนเทศศาสตร คณะวารสาร

ศาสตร ฯลฯ ไดอกทางเลอกหนง หรอในขณะทผเรยนกาลงศกษาอยในระดบมธยมศกษาตอนปลาย

และตองการทจะเรยนรวชาภาษาไทย เพอตอยอดไปสชองทางการประกอบอาชพไดจรง ผเรยน

สามารถเลอกเรยนวชาเลอกตามหลกสตรในระดบเดยวกนทมเนอหาเฉพาะเรองทสนใจไดอกทางเลอก

หนงดวย

นอกจากทผเรยนจะเลอกวธการศกษา หาความรเพมเตม โดยวธศกษาเปนหลกสตรสนๆ

เฉพาะเรอง หรอจะศกษาตอเฉพาะสาขาวชาในระดบการศกษาทสงขนกตาม แตสงสาคญทผเรยน ควร

ปฏบตอยางตอเนอง คอการฝกฝนทกษะ ประสบการณในการเขยน หรอการพดอยางสมาเสมอ รวมทง

มการแลกเปลยนเรยนรกบกลมคนทมความสนใจในอาชพเดยวกนดวย

กจกรรมทายบท

กจกรรมท 1 ใหผเรยนแสดงความคดเหนถงคณคาของภาษาไทยวามอะไรบาง

กจกรรมท 2 ใหผเรยนวเคราะหตนเองวาเปนผทมความรความสามารถในการเปนนกพด หรอนกเขยน

หรอไม เพราะเหตใด

168 | ห น า

กจกรรมท 3 ใหผเรยนแสดงความคดเหนวาหากผเรยนตองการจะเปนนกเขยน หรอนกพดทดแลว ผเรยน

จะศกษาหาความร ทกษะ ประสบการณจากทใดไดบาง และเพราะเหตใดถงตดสนใจเชนนน

ห น า | 169

บรรณานกรม

การศกษานอกโรงเรยน, กรม ชดวชาภาษาไทย หมวดวชาภาษาไทยระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ตามหลกเกณฑและวธการจดการศกษานอกโรงเรยนหลกสตรการศกษาขนพนฐาน

2544: โรงพมพองคการคา ของครสภา 2546

การศกษานอกโรงเรยน, กระทรวงศกษาธการ ชดการเรยนทางไกลระดบมธยมศกษาตอนปลาย

หมวดวชาภาษาไทย 2546

170 | ห น า

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการพฒนาหนงสอเรยนวชาภาษาไทย

ระหวางวนท 10 – 13 กมภาพนธ 2552 ณ บานทะเลสครมรสอรท

จงหวดสมทรสงคราม

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นางพมพาพร อนทจกร สถาบน กศน. ภาคเหนอ

3. นางกานดา ธวงศ สถาบน กศน. ภาคเหนอ

4. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

รายชอผเขารวมประชมบรรณาธการหนงสอเรยนวชาภาษาไทย

ครงท 1 ระหวางวนท 7 – 10 กนยายน 2552 ณ โรงแรมอทองอนน

จงหวดพระนครศรอยธยา

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ครงท 2 ระหวางวนท 12 – 15 มกราคม 2553 ณ โรงแรมอทองอนน

จงหวดพระนครศรอยธยา

1. นางสาวพมพใจ สทธสรศกด ขาราชการบานาญ

2. นายเรง กองแกว สานกงาน กศน. จงหวดนนทบร

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ห น า | 171

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

172 | ห น า

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการปรบปรงเอกสารประกอบการใชหลกสตรและสอ

ประกอบการเรยนหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551

ระหวางวนท 4 – 10 พฤศจกายน 2554 ณ โรงแรมมรามา กรงเทพมหานคร

สาระความรพนฐาน (รายวชาภาษาไทย)

ผพฒนาและปรบปรง

1. นางอชราภรณ โควคชาภรณ หนวยศกษานเทศก ประธาน

2. นางเกลดแกว เจรญศกด หนวยศกษานเทศก

3. นางนพรตน เวโรจนเสรวงศ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวสมถวล ศรจนทรวโรจน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน เลขานการ

5. นางสาววนวสาข ทองเปรม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน ผชวยเลขานการ