ΙΛΙΑΔΑ

Ο Έκτορας στην Τροία

Στόχοι

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 1

Ραψωδία Ζ 369-529

ΙΛΙΑΔΑ

Να γνωρίσουν τον Έκτορα και την Ανδρομάχη, να κατανοήσουν το βασικό θέμα της συζυγικής «ομιλίας» και να ηθογραφήσουν τους ήρωες.

Να κατανοήσουν βασικές αξίες του ηρωικού κώδικα (τιμή, αιδώς, ανδρεία, χρέος προς την πατρίδα, υστεροφημία) και τη σχέση τους με τη διάλυση ενός οίκου.

Να γνωρίσουν τον ομηρικό ανθρωπισμό, μέσα από τις ανθρώπινες πλευρές των ιλιαδικών ηρώων.

Να απολαύσουν μια οικογενειακή τρυφερή στιγμή, που αποτελεί αλλαγή του πολεμικού σκηνικού, εκτιμώντας παράλληλα την τέχνη με την οποία ο ποιητής μεταπλάθει ένα καθαρά ηρωικό πολεμικό έπος σε αντιπολεμική διαμαρτυρία.

Να συζητήσουν για τη θέση της γυναίκας και του παιδιού στην ομηρική κοινωνία και για την τύχη τους όταν έχαναν την προστασία του πατέρα-συζύγου.

Να αντιληφθούν ότι ο θάνατος του Έκτορα είναι βέβαιος, επομένως και η πτώση της Τροίας.

Να κατανοήσουν καλύτερα τους τρόπους αφηγηματικής τεχνικής και έκφραση ( παρομοίωση, άστοχα ερωτήματα, προοικονομία, ειρωνεία).

Δομή

1η σκηνή: στ.369-389- Ο Έκτορας αναζητά την Ανδρομάχη στο κατώφλι του σπιτιού του.

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 2

ΙΛΙΑΔΑ

Πρόσωπα: Έκτορας, οικονόμος, δούλες.

2η σκηνή: στ. 390-494- Ο Έκτορας συναντά την Ανδρομάχη στις Σκαιές Πύλες.

Πρόσωπα: Έκτορας, Ανδρομάχη, Αστυάναξ, παραμάνα.

3η σκηνή: στ.495-502-Η Ανδρομάχη επιστρέφει στο παλάτι.

Πρόσωπα: Τρωαδίτισσες

4η σκηνή: Το στρατόπεδο- Ο Έκτορας και ο Πάρης κατευθύνονται προς το στρατόπεδο.

Επεξεργασία

Άστοχα ερωτήματα:

376-380: Ο Έκτορας αναζητάει τη γυναίκα του και απορεί για το που είναι. Ρωτάει την οικονόμο και δίνει ο ίδιος πιθανές απαντήσεις. 381-389: Η οικονόμος, αφού αναιρέσει όλες τις λύσεις- απαντήσεις του Έκτορα, τελικά τον πληροφορεί ότι η Ανδρομάχη βρίσκεται στις Σκαιές Πύλες. Ο ποιητής με τα άστοχα ερωτήματα επιτείνει την αγωνία του ακροατή (επιβράδυνση).

396-403: Η πληροφόρηση για την καταγωγή της Ανδρομάχης και για το διπλό όνομα του γιού της επιτείνει την αγωνία για τη

συνάντηση που θα γίνει (επιβράδυνση).404-439: Η Ανδρομάχη προσπαθεί να πείσει τον Έκτορα να μην

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 3

ΙΛΙΑΔΑ

κατεβεί στη μάχη. Τα λόγια της Ανδρομάχης προοικονομούν τον θάνατο του Έκτορα και την ατίμωση του σώματός του.

1ο επιχείρημα που αφορά το μέλλον του παιδιού της και το δικό της. Προοικονομεί το θάνατο του Έκτορα και λέει ότι θα αφήσει το παιδί τους ορφανό και η ίδια θα μείνει χήρα και απροστάτευτη.

2ο επιχείρημα με αναφορά στο παρελθόν. Ο Αχιλλέας σκότωσε όλους τους συγγενείς της Ανδρομάχης και αν σκοτωθεί και ο Έκτορας η ίδια δεν θα έχει κανένα στήριγμα.Η Ανδρομάχη παρουσιάζει τον Αχιλλέα, αν και εχθρό, με ιπποτικά και ευγενικά χαρακτηριστικά, αφού σέβεται τον νεκρό πατέρα της. Τραγική ειρωνεία αφού αργότερα ο Αχιλλέας θα σκοτώσει τον Έκτορα και θα κακοποιήσει το νεκρό μέχρι που η στάση του Πριάμου θα τον επηρεάσει, ώστε να τον σεβαστεί τελικά.3ο επιχείρημα που αναφέρεται στο παρόν. Του προτείνει να οργανώσει ο ίδιος την άμυνα του ευαίσθητου σημείου του κάστρου έτσι ώστε να παραμείνει στην πόλη, αντί να βγεί έξω στο πεδίο της μάχης.

441 κ.εξ.: Ο Έκτορας κατανοεί την αγωνία της γυναίκας του, ωστόσο οι ηθικές αρχές και η αρχοντική καταγωγή του δεν τον επιτρέπουν να εγκαταλείψει το πεδίο της μάχης. Βαραίνουν πάνω του οι ευθύνες που έχει απέναντι στο λαό του. Η δόξα, η τιμή και η υπόληψη είναι ανώτερα από τη ζωή. Ο ομηρικός ήρωας δεν μάχεται για τη νίκη αλλά για την τιμή και τη δόξα της γενιάς του, αξίες διαχρονικές και αιώνιες.Ο Έκτορας απαντά στο 3ο επιχείρημα της Ανδρομάχης, λέγοντας πως η ηρωική του φύση δεν του επιτρέπει να προδώσει την πατρίδα.Σε ότι αφορά το 2ο επιχείρημα της λέει ότι αν αφανισθεί η Τροία θα αφανισθεί και η οικογένεια, οπότε οφείλει να αγωνισθεί μέχρι το τέλος.Τέλος προτιμά να πεθάνει παρά να ζεί ταπεινωμένος.

(Η αγάπη που νιώθει για τη σύζυγο και τον γιο του αποτελούν πειρασμό που θα μπορούσε να τον απομακρύνει από τον ηρωικό κώδικα συμπεριφοράς των πολεμιστών της Ιλιάδας. Ο ήρωας συναισθάνεται τις οδυνηρές συνέπειες του θανάτου του για την οικογένειά του, αλλά η ιδεολογία του, όπως και η επιθυμία του να κρατήσει ψηλά τη μεγάλη δόξα του πατέρα του, δεν του επιτρέπουν να παραβεί τον κώδικα της ηρωικήςσυμπεριφοράς που καθορίζεται ως άγραφος κανόνας για τους ανδρείους. Η επιλογή του να δώσει μία μάχη εκ προοιμίου χαμένη υπαγορεύεται από την παραπάνω λογική, σύμφωνα με την οποία η αποφυγή του πολέμου θεωρείται καταδικαστέα. Αντιθέτως, η πολεμική ανδρεία και το κλέος επιβραβεύονται με την αθάνατη φήμη (υστεροφημία) που θα ακολουθεί τον ήρωα τόσο όσο

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 4

ΙΛΙΑΔΑ

βρίσκεται εν ζωή όσο και μετά τον θάνατό του. Η ομηρική αιδώς, το ανάμεικτο δηλαδή συναίσθημα της ντροπής με τον σεβασμό της κοινής γνώμης και τον φόβο της ατίμωσης, βοηθά τον Έκτορα να ξεπεράσει τη διαδικασία του αποχωρισμού και να επιλέξει τον πόλεμο. Ταυτόχρονα, ο θυμός του επιθυμεί βαθιά να ακολουθήσει τον ηρωικό κώδικα τιμής που ταυτίζεται με τη μοίρα του αλλά και με την παιδεία που ο ήρωας έχει λάβει, και στην οποία οι αξίες και οι προσδοκίες της κοινότητας γίνονται δική του βαθιά επιθυμία. Ο φόβος του θανάτου υπερνικάται από τον φόβο της ατίμωσης. Ως εκ τούτου ο Έκτορας είναι ένα βαθιά τραγικό πρόσωπο. http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/themata/archaia_ellinika/ekpaideftiko_yliko/b_gymnasiou/grammateia/ypostiriktiko_yliko/ilias_rapsodia_z.pdf)

450-455: Ο Έκτορας στην κορυφή της πυραμίδας των αγαπημένων προσώπων τοποθετεί την γυναίκα του. 462-465: Πρέπει να τονίσουμε ότι ο Έκτορας εκτός από την αγάπη που τρέφει για τη γυναίκα του ενδιαφέρεται και για την τιμή του. Η όποια ταπείνωση της Ανδρομάχης θα σήμαινε και ταπείνωση του οίκου του!

466 κ.εξ.: Ο ποιητής μας παρουσιάζει τον Έκτορα – πατέραΟ Όμηρος ξεκουράζει τον ακροατή με την τρυφερή οικογενειακή εικόνα. Ο Έκτορας παίρνει αγκαλιά το γιό του και εύχεται ο γιός να γίνει καλύτερος από τον πατέρα(τραγική ειρωνεία – γνωρίζουμε ότι οι Αχαιοί θα τον γκρεμίσουν από τα τείχη). Ο ήρωας παρουσιάζεται να λαχταρά το γιό του, επρόκειτο για μια κίνηση συμβολική όπου ο σκληρός πολεμιστής γίνεται στοργικός και

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 5

ΙΛΙΑΔΑ

τρυφερός πατέρας. Αφήνει για λίγο καταγής τον πολεμιστή και είναι μόνο πατέρας. Η κίνηση του Έκτορα να δώσει τον Αστυάνακτα στη σύζυγό του, ενώ τον πήρε από την παραμάνα, δίνει την ευκαιρία στον ποιητή να φέρει πιο κοντά τους αγαπημένους συζύγους μέσω του παιδιού που είναι ο συνδετικός τους κρίκος. Εκείνη το δέχεται με «δακρυσμένο γέλιο», δακρυόεν γελάσασα (στ. 484). Οι λέξεις αυτές δείχνουν τα ανάμεικτα συναισθήματα και τις συναισθηματικές μεταπτώσεις της Ανδρομάχης· στην αρχή της σκηνής είναι δακρυσμένη, γιατί αγωνιά για τη ζωή του άντρα της, ύστερα απογοητεύεται από την άρνηση του άντρα της να εγκαταλείψει τη μάχη έξω από τα τείχη και πονά, όταν ακούει για το ελπιδοφόρο μέλλον που διηγείται ο Έκτορας κρατώντας τον Αστυάνακτα στην αγκαλιά του. Από αυτή τη συνάντηση λείπουν οι συναισθηματικές εξάρσεις. Ο πατέρας πλησιάζει χωρίς να πεί κάτι απλώς χαμογελά τρυφερά. Κυριαρχούν η οικειότητα και η ευγένεια, μιλάει περισσότερο η γλώσσα του σώματος.

Τέλος, με την κίνηση του Έκτορα να φορέσει την περικεφαλαία του (στ. 494) η οικογενειακή σκηνή τελειώνει, αφού ο σύζυγος και πατέρας ξαναγίνεται στρατιώτης.

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 6

ΙΛΙΑΔΑ

495-502: Ο θρήνος για τον Έκτορα. Τα δάκρυα της Ανδρομάχης κάνουν τον ακροατή να συνειδητοποιήσει ότι ο ήρωας επιστρέφει στο πεδίο της μάχης με το σημάδι του θανάτου.

503-514: Παρομοίωση – Ο Πάρης παρομοιάζεται με γοργό άλογο που σπάζει τα δεσμά του και τρέχει ορμητικά προς την πεδιάδα.Αναφορικό μέρος:506-511Δεικτικό μέρος: 512-514Ομοιότητα: η εντυπωσιακή εμφάνιση, η ορμητικότητα, η υπερηφάνεια, η ταχύτητα.515-529: Συνάντηση Πάρη – Έκτορα. Ο Έκτορας αποκαθιστά τη φήμη του Πάρη.526-529: τραγική ειρωνεία

Η Ιλιάδα προβάλλει τα δεινά του πολέμου για να φωτιστούν τα καλά της ειρήνης(πόνος, θλίψη, οδύνη, αιχμαλωσία, θάνατος, απομόνωση, χλευασμός, όνειδος, δουλεία, φόβος, ανασφάλεια)

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1

http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/themata/archaia_ellinika/ekpaideftiko_yliko/b_gymnasiou/grammateia/ypostiriktiko_yliko/ilias_rapsodia_z.pdf)

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 7

ΙΛΙΑΔΑ

Στους στίχους 370-404 ο ποιητής χρησιμοποιεί την τεχνική της επιβράδυνσης. Πώς επιτυγχάνεται η τεχνική αυτή στο κείμενο και τι εξυπηρετεί;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ποια συναισθήματα δημιουργούνται στον αναγνώστη λόγω της επιβράδυνσης της συνάντησης του Έκτορα με την Ανδρομάχη;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Πού πραγματοποιείται τελικά η συνάντηση;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2

Με ποια επιχειρήματα η Ανδρομάχη προσπαθεί να πείσει τον Έκτορα να μην πολεμήσει έξω από τα τείχη της Τροίας; Ποια επιχειρήματα αντιπροβάλλει ο Έκτορας;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 8

ΙΛΙΑΔΑ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ποια επίδραση θα έχει στον οίκο του Έκτορα η επιλογή του να ακολουθήσει τον ηρωικό κώδικα τιμής, όπως του τον επιβάλλει και η αιδώς, αλλά και η ψυχή του;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Σε ποια συμπεράσματα οδηγούμαστε για τη σημασία που έχει το κλέος και η υστεροφημία για τους ιλιαδικούς πολεμιστές;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3

Πώς η εικόνα του Πάρη ως γενναίου πολεμιστή αποκαθίσταται στους στίχους 503-529;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Με ποια εκφραστικά μέσα το επιτυγχάνει ο ποιητής; Να εξηγήσετε;

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 9

ΙΛΙΑΔΑ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Για ποιο λόγο, σύμφωνα με τους στίχους 523-525, ο Έκτορας μίλησε σκληρά στον Πάρη;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Με ποια αφορμή αναφέρεται ο πρωταγωνιστής της Ιλιάδας, ο Αχιλλέας, και ποια εικόνα σχηματίζει ο ακροατής για το ήθος του;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………....

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4

Γιατί η αναφορά στον Αχιλλέα ως τον πολεμιστή που εξόντωσε την οικογένεια της Ανδρομάχης εμπερικλείει επική ειρωνεία;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Τι προσεύχεται ο Έκτορας για τον γιο του;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 10

ΙΛΙΑΔΑ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Γιατί η ευχή του αποτελεί τραγική ειρωνεία;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Η προσευχή του Έκτορα για τον Αστυάνακτα βρίσκεται σε αντίφαση με όσα είπε προηγουμένως στην Ανδρομάχη. Εντοπίστε και εξηγήστε την αντίφαση.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5

Τι νομίζετε ότι συμβολίζει η περικεφαλαία του Έκτορα;

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...........................................................................................................................................................................................................................................................................

Στη συνομιλία της με τον Έκτορα η Ανδρομάχη βιώνει πολλές ψυχολογικές μεταπτώσεις, με αποτέλεσμα να παίρνει τον γιο της στην αγκαλιά της με «δακρυσμένο γέλιο». Μπορείτε να εντοπίσετε τις αλλαγές στα συναισθήματά της;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 11

ΙΛΙΑΔΑ

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Στην Ιλιάδα ο κόσμος των ανδρών είναι σαφώς διαχωρισμένος από τον κόσμο των γυναικών. Πώς αποδεικνύεται η θέση αυτή στους στίχους 311-504;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Ποιος είναι ο λειτουργικός ρόλος του επεισοδίου για την Ιλιάδα;

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

: . Επιμέλεια Ε Πατέρα Σελίδα 12