1Ο ΕΠΑ.Λ ΒΕΡΟΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ

ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ

Σπήλαια:

«Ένας παράξενος κόσµος»

Κριτήρια επιλογής του

θέµατος

• Είναι αντικείµενο της περιβαλλοντικής

εκπαίδευσης

• Η Ελλάδα διαθέτει τεράστιο σπηλαιολογικό

πλούτοπλούτο

• Τα σπήλαια είναι µνηµεία φυσικής και

πολιτιστικής κληρονοµιάς

Στόχοι του προγράµµατος

• Να γνωρίσουµε τα σπήλαια

• Να κατανοήσουµε τη σηµασία των σπηλαίων στη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς

• Να ανακαλύψουµε τους υπέροχους • Να ανακαλύψουµε τους υπέροχους σχηµατισµούς

• Να δουλέψει η φαντασία µας

• Να γνωρίσουµε την περιπέτεια

• Να συνεργαστούµε

• Να διασκεδάσουµε

Τι είναι το σπήλαιο;

Ως σπήλαιο ορίζουµε οποιαδήποτε φυσική

κοιλότητα στο εσωτερικό της γης , στην οποία

µπορεί να έχει πρόσβαση ο άνθρωπος. Σε

αντίθετη περίπτωση, κατά την οποία δεν

υπάρχει πρόσβαση για τον άνθρωπο, γίνεται

λόγος για έγκοιλο.

Κατηγορίες σπηλαίων

• Σπήλαια τεκτονικής προέλευσης

• Σπήλαια µαγµατικής προέλευσης

• Σπήλαια µηχανικής και αιολικής διάβρωσης

• Σπήλαια που δηµιουργήθηκαν από • Σπήλαια που δηµιουργήθηκαν από

κατολισθήσεις

• Σπήλαια σε πάγους

• Τεχνητά σπήλαια

• Καρστικά σπήλαια

Σπήλαια µαγµατικής

προέλευσης

Σπήλαια µηχανικής και

αιολικής διάβρωσης

Καρστικά σπήλαια

Πως δηµιουργείται ένα

σπήλαιο;• Το νερό της βροχής, πέφτοντας

στο έδαφος απορροφά

διοξείδιο του άνθρακα από

οργανικές ύλες που

αποσυντίθενται στο χώµα και

γίνεται αραιό ανθρακικό οξύ

(H2CO3)(H2CO3)

• Καθώς ρέει µέσα στις ρωγµές

ενός ανθρακικού πετρώµατος

όπως ο ασβεστόλιθος ή ο

δολοµίτης διαλύει το ανθρακικό

ασβέστιο από το οποίο

αποτελείται. Η διαδικασία αυτή

συνεχίζεται για εκατοµµύρια

χρόνια και οι ρωγµές γίνονται

όλο και πιο µεγάλες…

Πως δηµιουργείται ένα

σπήλαιο;• Τότε κάποια βράχια µπορεί να

χάσουν τη στήριξη τους και να

πέσουν.Ένα έγκοιλο ανοίγεται

µέσα στο έδαφος.

• Όταν ανοιχθεί µια είσοδος στο

έγκοιλο οι συνθήκες µέσα του

αλλάζουν.

Το νερό περνώντας µέσα από Το νερό περνώντας µέσα από

το βράχο συνεχίζει να τον

διαλύει αλλά όταν στάζει µέσα

στο σπήλαιο διαφεύγει λίγο

διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και

µια µικρή ποσότητα ανθρακικού

ασβεστίου

(CaCO3) αποτίθεται στην

οροφή και το δάπεδο.

Σταλακτίτες, σταλαγµίτες και

άλλα σπηλαιοθέµατα αρχίζουν

να δηµιουργούνται

Σταλακτίτες

Οι σταλακτίτες είναι

κυλινδρικές ή

κωνικές αποθέσεις

από ασβεστίτη ή

αραγωνίτη που αραγωνίτη που

σχηµατίζονται στις

οροφές των

σπηλαίων.

Σταλαγµίτες

Οι σταλαγµίτες είναι συνήθως κυλινδρικές αποθέσεις από ασβεστίτη ή αραγωνίτη που αραγωνίτη που σχηµατίζονται στο πάτωµα των σπηλαίων.

Σταλακτικές κολόνες

• Είναι στήλες που

σχηµατίστηκαν από

την ένωση του

σταλακτίτη µε το

σταλαγµίτη

Κουρτίνα

Μορφές σχηµατισµών

Μορφές σχηµατισµών

Όταν η φύση βάζει χρώµα

• Η ποικίλα χρωµάτων

στους σταλακτίτες και

σταλαγµίτες οφείλεται

στα διάφορα οξείδια

µετάλλων που µετάλλων που

υπάρχουν στα

υπερκείµενα

πετρώµατα και

παρασύρονται από το

νερό.

Συνθήκες που επικρατούν

στα σπήλαια

• Στα περισσότερα επικρατεί σκοτάδι

• Η θερµοκρασία τους είναι σταθερή καθ’ όλη

τη διάρκεια του έτους. Η τιµή της κυµένεται

από 16 έως 19 βαθµούς Κελσίου ανάλογα µε από 16 έως 19 βαθµούς Κελσίου ανάλογα µε

το είδος και το βάθος του σπηλαίου.

• Η υγρασία βρίσκεται σε πολύ υψηλά

επίπεδα. Φτάνει µέχρι και 95%

Υπάρχει ζωή στα σπήλαια

• Στα σπήλαια δεν υπάρχουν φυτά αφού δεν υπάρχει η δυνατότητα φωτοσύνθεσης. Η τροφική αλυσίδα εξαρτάται κυρίως από τα οργανικά υλικά που φτάνουν απ’ έξω. Μια από της σηµαντικότερες πηγές τροφής µέσα στο σπήλαιο είναι το γουανό (κοπριά) των νυχτερίδων. Πάνω σε αυτό αναπτύσσονται µύκητες και βακτήρια και µε αυτά τρέφονται οι φυτοφάγοι οργανισµοί ενός σπηλαίου που µε τη σειρά τους γίνονται βορά των σαρκοφάγων οργανισµών.. Οι σπηλαιόβιοι σαρκοφάγων οργανισµών.. Οι σπηλαιόβιοι οργανισµοί είναι τυφλοί, έχουν χάσει τα µάτια τους που είναι άχρηστα στο σκοτάδι και έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα όργανα που είναι υπερευαίσθητα στις δονήσεις και τις φυσικές και χηµικές αλλαγές του περιβάλλοντος.

• Συγκριτική φωτογραφία δυο συγγενικών ψαριών. Πάνω: επίγειο. Κάτω: τρογλόβιο, Είναι φανερή η προσαρµογή στο σπηλαιοπεριβάλλον. Τα µάτια έχουν ατροφήσει τα µουστάκια έχουν µεγαλώσει, το χρώµα του δέρµατος έχει χαθεί.

Κίνδυνοι που απειλούν τα

σπήλαια• Οι κίνδυνοι που διατρέχουν τα σπήλαια ως γεωλογικά, αρχαιολογικά µνηµεία µε επιστηµονική ή και αισθητική αξία αλλά και ως βιότοποι - οικοσυστήµατα είναι πάντοτε ανθρωπογενείς

Σπ. Καταρρακτών Σπ.Αγίου Γεωργίου

Σπήλαιο Αγγίτη

Σπήλαιο Αλιστράτης

Σπήλαιο Πετραλώνων

Σπ. Περάµατος

Σπ.Ανεµότρυπα

Τα ελληνικά σπήλαιαΤα ελληνικά σπήλαια

Σπ.Λιµνών

Σπήλαιο Πετραλώνων

Σπ. Συκιάς Ολύµπων

Σπ. Κουτούκι

Σπ.Αντιπάρου

Σπηλαιοκατακόµβες Μήλου

Σπ.Μελιδονίου

Σπ. Σφεντόνη ΤρύπαΣπ. ∆ικταίον Άντρον

Σπ.Μελισσάνης

Σπ. ∆ρογγαράτης

Σπ. Βλυχάδα ∆ιρού

Σπ. Καστανιάς

Σπ.Αγίας Σοφίας

Σπήλαιο ∆ιρού

∆υο πανέµορφα σπήλαια της

Κεφαλονιάς

Μάταλα

Σπήλαιο Περάµατος

Σπήλαιο Πετραλώνων

Σπήλαιο Αλιστράτης

Θαλάσσιο σπήλαιο στο

Μεγανήσι

Σπήλαιο καταρρακτών

∆ραστηριότητες

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ

ΑΛΙΣΤΡΑΤΗΣ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ του Α.Π.Θ.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

του Α.Π.Θ.

Επίσκεψη στη µονή Τίµιου

ΠροδρόµουΣπήλαιο

Αγίου ∆ιονυσίου

Σπήλαιο Aγίου Γρηγορίου

του Παλαµά

Ώρες χαλάρωσης

Ώρες χαλάρωσης

Ώρες χαλάρωσης

Ώρες χαλάρωσης

Ώρες χαλάρωσης