…Αρχαία Μουσικά Όργανα …

Έλενα Καράμπελα

8ο

Γυμνάσιο – Γ΄ 1

…

Ιανουάριος 2012

….Στην Αρχαία Ελλάδα η Μουσική, ήταν απόλυτα συνυφασμένη με την καθημερινότητα όλων των ανθρώπων, και σαν μια σύνθετη καλλιτεχνική και πνευματική έκφραση είχε ιδιαίτερη θέση σε όλες τις εκδηλώσεις της προσωπικής και της κοινωνικής ζωής.

Αρχαία Ελληνική Μουσική

Για τους Αρχαίους Έλληνες ,η μουσική ήταν ουσιαστικά δώρο των Μουσών και

χαρακτήριζε τους ανθρώπους που πράττουν, σκέφτονται, αισθάνονται. Δεν ήταν μια

μορφή τέχνης με την σύγχρονη μορφή της, αλλά δύναμη και πνευματική παιδεία.

Αρχαία Ελληνική Μουσική

• Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η μουσική στην Αρχαία Ελλάδα είχε περίοπτη θέση αφού διδασκόταν ως βασικό μάθημα στην εκπαίδευση των Ελλήνων, με κυριότερα όργανα εκμάθησης την λύρα και τον αυλό.

Αρχαία Ελληνική Μουσική

• Είχε, κυρίως, εορταστικό χαρακτήρα στις δημόσιες γιορτές (Μεγάλα Παναθήναια) όσο και στις ιδιωτικές (γλέντια, γάμους)

Αρχαία Ελληνική Μουσική

• Ηχούσε όμως και στις θλιβερές στιγμές της ζωής.

• Επίσης , στον αθλητισμό, η μουσική έπαιζε σημαντικό ρόλο γιατί οι αθλητές τόσο κατά την προπόνηση, όσο και στους αγώνες, χρειάζονταν τον ρυθμό της μουσικής για να τους ωθεί και να τους εμψυχώνει.

Η Μουσική, το Άσμα και η Όρχηση (συνήθως αλληλένδετα) ήταν οι χαρακτηριστικότερες εκφάνσεις της πολιτισμένης κοινωνίας και βασικοί παράγοντες - αλλά και δείκτες ευζωίας

Στην Αρχαία Ελλάδα υπήρχαν τρία είδη οργάνων όπως και σήμερα, δηλαδή: έγχορδα πνευστά κρουστά

1. Έγχορδα Μουσικά Όργανα

Παίζονταν είτε απ' ευθείας με τα δάχτυλα είτε με πλήκτρο (πένα) . Οι χορδές ήταν από έντερο ή νεύρα ζώωνΧωρίζονταν σε τρεις κατηγορίες :• Λύρα, Κιθάρα, Βάρβιτο, τα οποία είχαν από 7 μέχρι 12 ισομήκεις χορδές διαφορετικού πάχους. • Ψαλτήρια (π.χ. Τρίγωνο) Διαφορετικό μήκος χορδών (…έως 40) • Όργανα με βραχίονα (π.χ. πανδούρα ή πανδουρίδα ή πάνδουρος.

1. Έγχορδα Μουσικά Όργανα (Λύρα)

• Η λύρα αποτελείται από ένα ηχείο που έχει μορφή όστρεου χελώνας, πάνω στο οποίο είναι τεντωμένο δέρμα βοδιού.

• Σε κάθε πλευρά στερεώνονται δύο ελαφροί καμπύλοι βραχίονες (πήχεις) και ενώνονται στο πάνω μέρος τους με ένα κυλινδρικό (ζυγό).

1. Έγχορδα Μουσικά Όργανα (Λύρα)

… Η λύρα ήταν εύρημα και κατασκευή του Ερμή ο οποίος, κατά τη μυθολογία, αφού έκλεψε τα βόδια του Απόλλωνα, του έδωσε τη λύρα για να τον εξευμενίσει και ο Απόλλωνας έκτοτε δεν την αποχωρίστηκε.

1. Έγχορδα Μουσικά Όργανα (Κιθάρα)

Η κιθάρα είναι έγχορδο της ίδιας κατηγορίας, πολύ μεγαλύτερο και πιο περίπλοκο στην κατασκευή του από τη λύρα, με δυνατό και γεμάτο ήχο, το οποίο χρησιμοποιούσαν κυρίως οι επαγγελματίες μουσικοί.

Η κιθάρα όπως και η λύρα ήταν στενά συνδεδεμένη με τον Απόλλωνα.

….Ο Απόλλων με την κιθάρα…

(Φειδίας – Γλυπτοθήκη του

Μονάχου)

Η ενδυμασία του, είναι η γιορταστική

ενδυμασία των Πυθίων, την οποία

φορούσαν οι καλλιτέχνες που

έπαιρναν μέρος σε διαγωνισμό μουσικής….

1. Έγχορδα Μουσικά Όργανα (Κιθάρα)

Η κιθάρα ήταν όργανο των κιθαριστών και των κιθαρωδών. Αγώνες κιθαρωδείας καθιερώθηκαν για πρώτη φορά το 586 π.Χ. ή 582 π.Χ. στα Πύθεια των Δελφών, οι οποίοι ήταν οι δημοφιλέστεροι. Οι νικητές κιθαρωδοί έπαιρναν τα μεγαλύτερα βραβεία σε σχέση με τις άλλες ειδικότητες.

1. Έγχορδα Μουσικά Όργανα (Βάρβιτος)

• Η βάρβιτος, ήταν αρχαϊκός τύπος λύρας με μακρύτερους βραχίονες και επομένως μακρύτερες χορδές.

• Συναντάμε τη βάρβιτο στις Διονυσιακές πομπές αλλά και στα χέρια των ποιητών της αρχαϊκής περιόδου.

1. Έγχορδα Μουσικά Όργανα (κατηγορία Ψαλτηρίου)

• Είναι όργανα της οικογένειας του ψαλτηρίου, όπως το λεγόμενο τρίγωνο.

• Έχουν χορδές διαφορετικού

μήκους και ο αριθμός τους μπορεί να φτάσει τις σαράντα.

• Ονομάζονται και πολύχορδα και είναι οι πρόγονοι για την άρπα της κλασικής ορχήστρας και για το κανονάκι της βυζαντινής μουσικής.

Έγχορδα Μουσικά Όργανα (κατηγορία Ψαλτηρίου)

• Η αρχαιότερη παράσταση τριγωνικού οργάνου στην Ελλάδα προέρχεται από ειδώλια με τρίγωνα εκτελεστών που έχουν βρεθεί στις Κυκλάδες και χρονολογούνται από το 2800 π.Χ. μέχρι το 2200 π.Χ

1. Έγχορδα Μουσικά Όργανα (πανδούρα ή πανδουρίδα ή

πάνδουρος. )• Το όργανο αυτό

σπάνια απεικονίζεται.

• Κατάγεται από την Ασία αλλά δεν φαίνεται να κατείχε σημαντική θέση στην επίσημη αρχαία ελληνική μουσική.

• Είναι ο πρόδρομος των σημερινών λαουτοειδών

2. Πνευστά Μουσικά Όργανα

…Τα πνευστά όργανα της Αρχαίας Ελλάδος, χωρίζονται δύο κατηγορίες:

στους αυλούς, που είναι πνευστά όργανα με

επιστόμιο στις σύριγγες, που είναι πνευστά

όργανα χωρίς επιστόμιο, στα οποία ο ήχος παράγεται κατευθείαν με το φύσημα

2. Πνευστά Μουσικά Όργανα ( Αυλοί)

Ο αυλός είναι το πιο διαδεδομένο πνευστό στηνΑρχαία Ελλάδα και το αρχαιότατο στον χώρο του Αιγαίου.

Ο αυλός μπορούσε να παίζεται μονός ήσε ζευγάρι (δίαυλος)

2. Κατηγορία αυλού (Υδραυλις)

Πνευστό με υδραυλική πίεση του αέρα που διοχετευόταν στους αυλούς.

Μπορούμε να πούμε ότι η «ύδραυλις» , είναι ο πρόδρομος του σημερινού εκκλησιαστικού οργάνου (αρμόνιο) που πέρασε μέσω του Βυζαντίου στη Δύση

2. Πνευστά Μουσικά Όργανα ( Σύριγγες)

… Πνευστά μουσικά όργανα από τα οποία ο ήχος παράγεται

κατευθείαν με το φύσημα…..

Πολυκάλαμη σύριγγα

Ποιμενικό όργανο, κατασκευασμένο από μία σειρά σωλήνων από καλάμι που συνδέονταν μεταξύ τους με λινάρι και κερί ή με δύο εγκάρσιους μοχλούς. Το ύψος των σωλήνων μειωνόταν σταδιακά για να αποδοθούν τα διαφορετικά ύψη των φθόγγων

Απλά πνευστά

…Σάλπιγγα

3. Κρουστά Μουσικά Όργανα

.. Έχουν συνοδευτικό χαρακτήρα, κυρίως, για να τονίζουν το ρυθμό, είτε να διαμορφώνουν μια ηχητική ατμόσφαιρα. Χρησιμοποιούνται περισσότερο στις οργιαστικές λατρείες της Κυβέλης και του Διονύσου.

3. Κρουστά Μουσικά Όργανα

(Κρόταλα)• Μοιάζουν στη

χρήση με τις σύγχρονες καστανιέτες.

• Ήταν δύο ζευγάρια ξύλου 10-15 εκατοστών που κρατούσε στο κάθε χέρι ο εκτελεστής, κρούοντας τα ανά δύο μεταξύ τους

3. Κρουστά Μουσικά Όργανα

(Τύμπανα)• Μοιάζει με μεγάλο

ντέφι Έχει μία ξύλινη στεφάνη με τεντωμένο δέρμα από τη μία ή και τις δύο πλευρές. Παιζόταν όπως και σήμερα

• Το τύμπανο παιζόταν αποκλειστικά από γυναίκες και ήταν ντροπή για έναν άντρα να το παίξει. Χάλκινο τύμπανο

3. Κρουστά Μουσικά Όργανα

(Τύμπανα)

«…Σεμνή πάντα η μουσική, Θεών εύρημα ούσα…»

(Πλούταρχος 47 – 120 μ. Χ.)