Ιστορικά υδραγωγεία της Ελλάδας

• Πελασγικό υδραγωγείο • Υδραγωγείο Θησέως • Πεισιστράτειο υδραγωγείο • Πώρινο υδραγωγείο • Υδραγωγείο Υμηττού - Νεκροταφείου • Υδραγωγείο Πνυκός • Υδραγωγείο Λουτρού • Υδραγωγείο Θησείου • Υδραγωγείο Σταδίου • Υδραγωγείο Αγίας Τριάδας - Κεραμεικού • Υδραγωγείο Κηφισίας • Υδραγωγείο «Γεράνι» ή οδού Σταδίου • Υδραγωγείο Καλλιρρόης - Βουνού - Μακρών Τειχών • Υπέργεια υδραγωγεία επί αψίδων • Αδριάνειο Υδραγωγείο

• Το Πεισιστράτειο υδραγωγείο ανάγεται στην εποχή του τυράννου Πεισίστρατου, ο οποίος προχώρησε στην κατασκευή υδραγωγείου για την συγκέντρωση των υδάτων του Υμηττού και των πηγών των Πελασγών. Χρονολογείται στα 540 - 530 π.Χ. Διαπερνούσε το υπέδαφος του λεκανοπεδίου της Αττικής σε μήκος τριών μέχρι έξι χιλιομέτρων. Ήταν κατασκευασμένο από πήλινους σωλήνες, και υπήρχε συνεχής φροντίδα συντήρησής του.

•Το Αδριάνειο Υδραγωγείο στην Αθήνα κατασκευάστηκε από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό, και αποπερατώθηκε από τον διάδοχό του, Πίο Αντωνίνο.

Κατασκευάστηκε στους Ρωμαϊκούς χρόνους και ο κύριος λόγος για την κατασκευή του αποτέλεσε η ανάγκη να υδροδοτηθεί η ρωμαϊκή συνοικία της Αθήνας η οποία περιελάμβανε τον χώρο που καταλαμβάνει σήμερα το πάρκο του Ζαππείου από τον βουλή έως και το Καλλιμάρμαρο.Οι εργασίες για την κατασκευή του υδραγωγείου ξεκίνησαν το 134 μ.Χ. και ολοκληρώθηκαν το 140 μ.Χ. Η σήραγγα μήκους 25 χιλιομέτρων που κατασκευάσθηκε ξεκινούσε από την περιοχή του Τατοΐου και μετέφερε το νερό με την βαρύτητα έως και τους πρόποδες του Λυκαβηττού όπου αποθηκευόταν σε λιθόκτιστη δεξαμενή χωρητικότητας 500 περίπου κυβικών μέτρων. Το υδραγωγείο συνέχισε να λειτουργεί μέχρι και στα χρόνια της τουρκοκρατίας, οπότε και καταστράφηκε από τον Χατζή-Aλή Χασεκή.] Καθαρίστηκε και ξαναμπήκε σε λειτουργία στους νεώτερους χρόνους από τους δημάρχους Κυριακό και Σούτσο.

• Το Ευπαλίνειο όρυγμα είναι μια σήραγγα μήκους 1036 μέτρων κοντά στο Πυθαγόρειο της Σάμου,οποία κατασκευάστηκε κατά

τον 6ο αιώνα π.Χ. για να χρησιμεύσει σαν υδραγωγείο. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήταν ότι ανοίχθηκε ταυτόχρονα και από

τις δυο πλευρές του βουνού: το όρυγμα αυτό ήταν αμφίστομον όπως το χαρακτήρισε ο Ηρόδοτος, χάρις στον οποίον έγινε γνωστό. Οι δυο σήραγγες συναντήθηκαν περίπου στο μέσον με αξιοθαύμαστη ακρίβεια, κάτι που ήταν σημαντικό επίτευγμα

για τα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής. Ένα μέρος του ορύγματος είναι σήμερα επισκέψιμο.

• Το υδραγωγείο του Χορτιάτη στη Θεσσαλονίκη Σύμφωνα με την επικρατούσα και σχεδόν μοναδική διατυπωμένη άποψη στη βιβλιογραφία, το υδραγωγείο φέρεται να χτίστηκε στηναρχή του 4ου αιώνα.Ωστόσο, στο πλαίσιο της προμελέτης, στάλθηκαν τμήματα των προαναφερθέντων μεγάλων πλίνθων στοΙνστιτούτο Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» στην Ξάνθη, όπου χρονολογήθηκανμε τη θερμοφωταύγεια μέθοδο. Η χρονολόγηση έδωσε το 46μ.Χ. ως έτος ψησίματος των πλίνθων, με μια απόκλιση σφάλματοςπερίπου ενός αιώνα. Καθώς η χρονολόγηση γίνεται όλο και λιγότερο πιθανή καθώς απομακρυνόμαστε από το έτος 46,μπορούμε γενικά να πούμε πως το υδραγωγείο πρέπει να χτίστηκε τον 1ο αιώνα μ.Χ.

ΕΥΠΑΛΙΝΕΙΟ ΟΡΥΓΜΑ

ΠΕΙΣΙΣΤΡΑΤΕΙΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ

ΑΝΡΙΑΝΙΟ ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ

ΥΔΡΑΓΩΓΕΙΟ ΧΟΡΤΙΑΤΗ

• Οι "Καμάρες", αποτελούν ίσως το γνωστότερο μνημείο της σύγχρονης πόλης της Καβάλας. Είναι το εντυπωσιακότερο τμήμα ενός εκτεταμένου συστήματος ύδρευσης που κατασκευάστηκε για να υδροδοτήσει τον άνυδρο βράχο της χερσονήσου Παναγίας, όπου αναπτύχθηκε η αρχαία και μεσαιωνική φάση της πόλης της Καβάλας. Η στρατηγική θέση της χερσόνησου προσέλκυσε το ενδιαφέρον ήδη από την πρώιμη εποχή του Σιδήρου. Στον 7ο π.Χ. Θάσιοι άποικοι ίδρυσαν την πρώτη εγκατάσταση που αναπτύχθηκε σε μια σημαντική πόλη της αρχαιότητας, γνωστή με το όνομα Νεάπολη. Στους ρωμαϊκούς χρόνους εγκαταστάθηκαν εκεί Ρωμαίοι αξιωματούχοι, ενώ τα ευρήματα μαρτυρούν εμπορική δραστηριότητα με την Μικρά Ασία και το ανατολικό Αιγαίο. Στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες στο λιμάνι της Νεάπολης κατέπλευσε από την Ασία ο Απόστολος Παύλος με τη συνοδεία του. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ίδρυση της πρώτης χριστιανικής κοινότητας στους Φιλίππους πρέπει να την κατέστησαν χώρο χριστιανικού προσκυνήματος, γεγονός που θα μπορούσε να δικαιολογήσει τη μετονομασία της σε Χριστούπολη. Το νέο όνομα εμφανίζεται στον 9ο αι., εποχή κατά την οποία αναδεικνύεται σε ισχυρό φρούριο, υπολογίσιμο στους στρατιωτικούς σχεδιασμούς της περιοχής καθ΄ όλη τη βυζαντινή περίοδο. Με την ολοσχερή καταστροφή της στα 1391 η πόλη ερημώνεται και χρειάστηκε να περάσουν 130 χρόνια για να οργανωθεί εκ νέου η ζωή. Η ίδρυση της νέας πόλης με το όνομα Καβάλα τοποθετείται ανάμεσα στα 1526 και 1546/49.

Το υδραγωγείο εντάσσεται στους σχεδιασμούς του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς για την ανοικοδόμηση της πόλης. Ξεκινά από τους απέναντι λόφους στη θέση Σούμπαση ή Τρία Καραγάτσια, όπου υπάρχουν πηγές νερού. Ακολουθεί τις κλίσεις του εδάφους, διέρχεται από πέντε λίθινες γέφυρες και διαθέτει τέσσερις κτιστές κρήνες με γούρνες για το πότισμα των ζώων. Οι "Καμάρες" είναι το τελευταίο και πιο μνημειακό τμήμα του. Γεφυρώνουν το χαμηλωμένο τμήμα του εδάφους που παρεμβάλλεται μεταξύ του βράχου της χερσονήσου και του λόφου των πηγών. Ογκώδη τετράπλευρα μεσόβαθρα, που αναπτύσσονται σε μήκος 270 μ. γεφυρώνονται με τόξα τα οποία συγκρατούν μια δεύτερη σειρά πεσσών και τόξων που με τη σειρά τους διαμορφώνουν την ανώτερη επιφάνεια σε μέγιστο ύψος 26 μ., όπου επικάθεται ο αγωγός. Τα τόξα της πρώτης σειράς έχουν άνοιγμα 5,60 μ. και ύψος 12 μ. Μετρούνται έντεκα τόξα στη σειρά. Σε καθένα από αυτά αντιστοιχεί ένα μικρότερο της πάνω ζώνης με άνοιγμα 5,00 μ. και ύψος 8,00 μ. Στις δυο άκρες υπάρχουν τόξα σε μια σειρά, τρία στην μια άκρη και τέσσερα στην άλλη. Στα μεσόβαθρα της δεύτερης σειράς ανοίγονται δυο επάλληλες μικρές ανισομεγέθεις καμάρες, που ελαφρώνουν την κατασκευή. Κάτω από τις καμάρες του διέρχονται οι δυο κύριες αρτηρίες εισόδου-εξόδου στην σύγχρονη πόλη.

Η σημερινή του μορφή οφείλεται στην εκτεταμένη ανακατασκευή που υπέστη στα χρόνια του Σουλτάνου Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1520-1530). Ωστόσο η μελέτη της τοιχοποιίας των κατώτερων τμημάτων, επιτρέπει να υποθέσουμε ότι είναι παλαιότερο. Ενδεχομένως η αρχική του φάση να ανήκει στο ρωμαϊκό υδραγωγείο της Νεάπολης.