Μίλτοσ Σαχτοφρθσ laquoΟ Ελεγκτισraquo

Αγάκθ Γεωργιάδου

Σχ Σφμβουλοσ

Ολίγα βιογραφικά

bull Γεννικθκε το 1919 ςτθν Ακινα και ιταν γιοσ του δικαςτικοφ και νομικοφ ςυμβοφλου του κράτουσ του Δθμθτρίου Σαχτοφρθ και τθσ Αγγελικισ Παπαδιμα διςζγγονοσ του Υδραίου ναυάρχου του 1821 Γεωργίου Σαχτοφρθ

bull Το 1937 με παρότρυνςθ του πατζρα του άρχιςε ςπουδζσ ςτθ Νομικι Το 1938 δθμοςίευςε με το ψευδϊνυμο Mίλτοσ Xρυςάνκθσ ζνα διιγθμα Μετά το κάνατο του πατζρα του εγκατζλειψε τθ Νομικι και αφοςιϊκθκε ςτθν ποίθςθ

bull Κατά τθ διάρκεια τθσ Κατοχισ ζπαςχε από φυματίωςθ με αποτζλεςμα για μεγάλο χρονικό διάςτθμα να παραμείνει κακθλωμζνοσ ςτο κρεβάτι

bull Τθν εποχι του Εμφυλίου υπθρζτθςε ςτον ςτρατό

Τα πρϊτα ποιθτικά βιματα

bull Το 1943 γνωρίςτθκε με τον Ελφτθ και τον Εγγονόπουλο με τον οποίο ςυνδζκθκε με ςτενι φιλία Ωσ ποιθτισ εμφανίςτθκε φςτερα από παρότρυνςθ του Ελφτθ το 1944 ςτο περιοδικό Τα Νζα Γράμματα Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρθςε θ πρϊτθ του ποιθτικι ςυλλογι laquoΗ Λθςμονθμζνθraquo Το 1948 εξζδωςε τισ laquoΠαραλογαίσraquo και ακολοφκθςαν πολλζσ ακόμθ ςυλλογζσ με αποκορφφωμα τθ ςυλλογι laquoΜε το πρόςωπο ςτον τοίχοraquo (1952)

Η αναγνϊριςθ

bull Σηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ 1960 ζρχεται θ αναγνϊριςθ από τον Αλ Αργυρίου και Νόρα Αναγνωςτάκθ και ςτθ ςυνζχεια από πολλοφσ κριτικοφσ και ςτοχαςτζσ

bull Τιμικθκε με τρία κρατικά βραβεία Το 1956 με το Αϋ Βραβείο Νζοι Ευρωπαίοι Ποιθτζσ για τθν ςυλλογι του laquoΌταν ςασ μιλϊraquo το 1962 με το Βϋ Κρατικό Βραβείο για τθ ςυλλογι του laquoΤα Στίγματαraquo και το 1987 με το Αϋ Κρατικό Βραβείο Ποίθςθσ για το ζργο του laquoΕκτοπλάςματαraquo

Τα τελευταία χρόνια τθσ ηωισ του

bull Τα πζραςε ςε ζνα μικρό διαμζριςμα τθσ οδοφ Ίμβρου 2 ςτθν Κυψζλθ γράφοντασ ελάχιςτα Το Υπουργείο Πολιτιςμοφ του είχε χορθγιςει τιμθτικι ςφνταξθ

bull Απεβίωςε ςτισ 29 Μαρτίου 2005 και τάφθκε ςτο Αϋ Νεκροταφείο Ακθνϊν δθμοςία δαπάνθ Δεν παντρεφτθκε και δεν απζκτθςε οικογζνεια διατθροφςε όμωσ δεςμό από το 1960 με τθν ηωγράφο Γιάννα Περςάκθ

Η ποιθτικι τζχνθτου Σαχτοφρθ

bull Ο Μίλτοσ Σαχτοφρθσ ανικει ςτθν Αϋ μεταπολεμικι γενιά ποιθτϊν που απεικονίηουν ςτο ζργο τουσ τισ τραυματικζσ εμπειρίεσ του Βϋ Παγκόςμιου πολζμου και των πρϊτων μεταπολεμικϊν χρόνων

bull Εντάςςεται ςτθν τάςθ των νεοχπερρεαλιςτϊν ι μεταχπερρεαλιςτϊν οι οποίοι ζμειναν ανεπθρζαςτοι από τισ ιδεολογικζσ διαμάχεσ τθσ εποχισ τουσ

bull Δθμοςίευςε τισ ακόλουκεσ ποιθτικζσ ςυλλογζσ Ποιιματα (1945-1971) Χρωμοτραφματα Όταν ςασ μιλϊ Εκτοπλάςματα Καταβφκιςθ Έκτοτε Ανάποδα γφριςαν τα ρολόγια

bull Η ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι υπαινικτικι και αντικατοπτρίηει υποκειμενικά τον κόςμο Τα laquoυλικάraquo του δεν είναι ακριβϊσ ςφμβολα που αιςκθτοποιοφν καταςτάςεισ αλλά απλά κακθμερινά πράγματα που αποκαλφπτουν τθν εφιαλτικι πλευρά τθσ πραγματικότθτασ

Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Ολίγα βιογραφικά

bull Γεννικθκε το 1919 ςτθν Ακινα και ιταν γιοσ του δικαςτικοφ και νομικοφ ςυμβοφλου του κράτουσ του Δθμθτρίου Σαχτοφρθ και τθσ Αγγελικισ Παπαδιμα διςζγγονοσ του Υδραίου ναυάρχου του 1821 Γεωργίου Σαχτοφρθ

bull Το 1937 με παρότρυνςθ του πατζρα του άρχιςε ςπουδζσ ςτθ Νομικι Το 1938 δθμοςίευςε με το ψευδϊνυμο Mίλτοσ Xρυςάνκθσ ζνα διιγθμα Μετά το κάνατο του πατζρα του εγκατζλειψε τθ Νομικι και αφοςιϊκθκε ςτθν ποίθςθ

bull Κατά τθ διάρκεια τθσ Κατοχισ ζπαςχε από φυματίωςθ με αποτζλεςμα για μεγάλο χρονικό διάςτθμα να παραμείνει κακθλωμζνοσ ςτο κρεβάτι

bull Τθν εποχι του Εμφυλίου υπθρζτθςε ςτον ςτρατό

Τα πρϊτα ποιθτικά βιματα

bull Το 1943 γνωρίςτθκε με τον Ελφτθ και τον Εγγονόπουλο με τον οποίο ςυνδζκθκε με ςτενι φιλία Ωσ ποιθτισ εμφανίςτθκε φςτερα από παρότρυνςθ του Ελφτθ το 1944 ςτο περιοδικό Τα Νζα Γράμματα Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρθςε θ πρϊτθ του ποιθτικι ςυλλογι laquoΗ Λθςμονθμζνθraquo Το 1948 εξζδωςε τισ laquoΠαραλογαίσraquo και ακολοφκθςαν πολλζσ ακόμθ ςυλλογζσ με αποκορφφωμα τθ ςυλλογι laquoΜε το πρόςωπο ςτον τοίχοraquo (1952)

Η αναγνϊριςθ

bull Σηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ 1960 ζρχεται θ αναγνϊριςθ από τον Αλ Αργυρίου και Νόρα Αναγνωςτάκθ και ςτθ ςυνζχεια από πολλοφσ κριτικοφσ και ςτοχαςτζσ

bull Τιμικθκε με τρία κρατικά βραβεία Το 1956 με το Αϋ Βραβείο Νζοι Ευρωπαίοι Ποιθτζσ για τθν ςυλλογι του laquoΌταν ςασ μιλϊraquo το 1962 με το Βϋ Κρατικό Βραβείο για τθ ςυλλογι του laquoΤα Στίγματαraquo και το 1987 με το Αϋ Κρατικό Βραβείο Ποίθςθσ για το ζργο του laquoΕκτοπλάςματαraquo

Τα τελευταία χρόνια τθσ ηωισ του

bull Τα πζραςε ςε ζνα μικρό διαμζριςμα τθσ οδοφ Ίμβρου 2 ςτθν Κυψζλθ γράφοντασ ελάχιςτα Το Υπουργείο Πολιτιςμοφ του είχε χορθγιςει τιμθτικι ςφνταξθ

bull Απεβίωςε ςτισ 29 Μαρτίου 2005 και τάφθκε ςτο Αϋ Νεκροταφείο Ακθνϊν δθμοςία δαπάνθ Δεν παντρεφτθκε και δεν απζκτθςε οικογζνεια διατθροφςε όμωσ δεςμό από το 1960 με τθν ηωγράφο Γιάννα Περςάκθ

Η ποιθτικι τζχνθτου Σαχτοφρθ

bull Ο Μίλτοσ Σαχτοφρθσ ανικει ςτθν Αϋ μεταπολεμικι γενιά ποιθτϊν που απεικονίηουν ςτο ζργο τουσ τισ τραυματικζσ εμπειρίεσ του Βϋ Παγκόςμιου πολζμου και των πρϊτων μεταπολεμικϊν χρόνων

bull Εντάςςεται ςτθν τάςθ των νεοχπερρεαλιςτϊν ι μεταχπερρεαλιςτϊν οι οποίοι ζμειναν ανεπθρζαςτοι από τισ ιδεολογικζσ διαμάχεσ τθσ εποχισ τουσ

bull Δθμοςίευςε τισ ακόλουκεσ ποιθτικζσ ςυλλογζσ Ποιιματα (1945-1971) Χρωμοτραφματα Όταν ςασ μιλϊ Εκτοπλάςματα Καταβφκιςθ Έκτοτε Ανάποδα γφριςαν τα ρολόγια

bull Η ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι υπαινικτικι και αντικατοπτρίηει υποκειμενικά τον κόςμο Τα laquoυλικάraquo του δεν είναι ακριβϊσ ςφμβολα που αιςκθτοποιοφν καταςτάςεισ αλλά απλά κακθμερινά πράγματα που αποκαλφπτουν τθν εφιαλτικι πλευρά τθσ πραγματικότθτασ

Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Τα πρϊτα ποιθτικά βιματα

bull Το 1943 γνωρίςτθκε με τον Ελφτθ και τον Εγγονόπουλο με τον οποίο ςυνδζκθκε με ςτενι φιλία Ωσ ποιθτισ εμφανίςτθκε φςτερα από παρότρυνςθ του Ελφτθ το 1944 ςτο περιοδικό Τα Νζα Γράμματα Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρθςε θ πρϊτθ του ποιθτικι ςυλλογι laquoΗ Λθςμονθμζνθraquo Το 1948 εξζδωςε τισ laquoΠαραλογαίσraquo και ακολοφκθςαν πολλζσ ακόμθ ςυλλογζσ με αποκορφφωμα τθ ςυλλογι laquoΜε το πρόςωπο ςτον τοίχοraquo (1952)

Η αναγνϊριςθ

bull Σηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ 1960 ζρχεται θ αναγνϊριςθ από τον Αλ Αργυρίου και Νόρα Αναγνωςτάκθ και ςτθ ςυνζχεια από πολλοφσ κριτικοφσ και ςτοχαςτζσ

bull Τιμικθκε με τρία κρατικά βραβεία Το 1956 με το Αϋ Βραβείο Νζοι Ευρωπαίοι Ποιθτζσ για τθν ςυλλογι του laquoΌταν ςασ μιλϊraquo το 1962 με το Βϋ Κρατικό Βραβείο για τθ ςυλλογι του laquoΤα Στίγματαraquo και το 1987 με το Αϋ Κρατικό Βραβείο Ποίθςθσ για το ζργο του laquoΕκτοπλάςματαraquo

Τα τελευταία χρόνια τθσ ηωισ του

bull Τα πζραςε ςε ζνα μικρό διαμζριςμα τθσ οδοφ Ίμβρου 2 ςτθν Κυψζλθ γράφοντασ ελάχιςτα Το Υπουργείο Πολιτιςμοφ του είχε χορθγιςει τιμθτικι ςφνταξθ

bull Απεβίωςε ςτισ 29 Μαρτίου 2005 και τάφθκε ςτο Αϋ Νεκροταφείο Ακθνϊν δθμοςία δαπάνθ Δεν παντρεφτθκε και δεν απζκτθςε οικογζνεια διατθροφςε όμωσ δεςμό από το 1960 με τθν ηωγράφο Γιάννα Περςάκθ

Η ποιθτικι τζχνθτου Σαχτοφρθ

bull Ο Μίλτοσ Σαχτοφρθσ ανικει ςτθν Αϋ μεταπολεμικι γενιά ποιθτϊν που απεικονίηουν ςτο ζργο τουσ τισ τραυματικζσ εμπειρίεσ του Βϋ Παγκόςμιου πολζμου και των πρϊτων μεταπολεμικϊν χρόνων

bull Εντάςςεται ςτθν τάςθ των νεοχπερρεαλιςτϊν ι μεταχπερρεαλιςτϊν οι οποίοι ζμειναν ανεπθρζαςτοι από τισ ιδεολογικζσ διαμάχεσ τθσ εποχισ τουσ

bull Δθμοςίευςε τισ ακόλουκεσ ποιθτικζσ ςυλλογζσ Ποιιματα (1945-1971) Χρωμοτραφματα Όταν ςασ μιλϊ Εκτοπλάςματα Καταβφκιςθ Έκτοτε Ανάποδα γφριςαν τα ρολόγια

bull Η ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι υπαινικτικι και αντικατοπτρίηει υποκειμενικά τον κόςμο Τα laquoυλικάraquo του δεν είναι ακριβϊσ ςφμβολα που αιςκθτοποιοφν καταςτάςεισ αλλά απλά κακθμερινά πράγματα που αποκαλφπτουν τθν εφιαλτικι πλευρά τθσ πραγματικότθτασ

Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Η αναγνϊριςθ

bull Σηηο αξρέο ηηο δεθαεηίαο ηνπ 1960 ζρχεται θ αναγνϊριςθ από τον Αλ Αργυρίου και Νόρα Αναγνωςτάκθ και ςτθ ςυνζχεια από πολλοφσ κριτικοφσ και ςτοχαςτζσ

bull Τιμικθκε με τρία κρατικά βραβεία Το 1956 με το Αϋ Βραβείο Νζοι Ευρωπαίοι Ποιθτζσ για τθν ςυλλογι του laquoΌταν ςασ μιλϊraquo το 1962 με το Βϋ Κρατικό Βραβείο για τθ ςυλλογι του laquoΤα Στίγματαraquo και το 1987 με το Αϋ Κρατικό Βραβείο Ποίθςθσ για το ζργο του laquoΕκτοπλάςματαraquo

Τα τελευταία χρόνια τθσ ηωισ του

bull Τα πζραςε ςε ζνα μικρό διαμζριςμα τθσ οδοφ Ίμβρου 2 ςτθν Κυψζλθ γράφοντασ ελάχιςτα Το Υπουργείο Πολιτιςμοφ του είχε χορθγιςει τιμθτικι ςφνταξθ

bull Απεβίωςε ςτισ 29 Μαρτίου 2005 και τάφθκε ςτο Αϋ Νεκροταφείο Ακθνϊν δθμοςία δαπάνθ Δεν παντρεφτθκε και δεν απζκτθςε οικογζνεια διατθροφςε όμωσ δεςμό από το 1960 με τθν ηωγράφο Γιάννα Περςάκθ

Η ποιθτικι τζχνθτου Σαχτοφρθ

bull Ο Μίλτοσ Σαχτοφρθσ ανικει ςτθν Αϋ μεταπολεμικι γενιά ποιθτϊν που απεικονίηουν ςτο ζργο τουσ τισ τραυματικζσ εμπειρίεσ του Βϋ Παγκόςμιου πολζμου και των πρϊτων μεταπολεμικϊν χρόνων

bull Εντάςςεται ςτθν τάςθ των νεοχπερρεαλιςτϊν ι μεταχπερρεαλιςτϊν οι οποίοι ζμειναν ανεπθρζαςτοι από τισ ιδεολογικζσ διαμάχεσ τθσ εποχισ τουσ

bull Δθμοςίευςε τισ ακόλουκεσ ποιθτικζσ ςυλλογζσ Ποιιματα (1945-1971) Χρωμοτραφματα Όταν ςασ μιλϊ Εκτοπλάςματα Καταβφκιςθ Έκτοτε Ανάποδα γφριςαν τα ρολόγια

bull Η ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι υπαινικτικι και αντικατοπτρίηει υποκειμενικά τον κόςμο Τα laquoυλικάraquo του δεν είναι ακριβϊσ ςφμβολα που αιςκθτοποιοφν καταςτάςεισ αλλά απλά κακθμερινά πράγματα που αποκαλφπτουν τθν εφιαλτικι πλευρά τθσ πραγματικότθτασ

Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Τα τελευταία χρόνια τθσ ηωισ του

bull Τα πζραςε ςε ζνα μικρό διαμζριςμα τθσ οδοφ Ίμβρου 2 ςτθν Κυψζλθ γράφοντασ ελάχιςτα Το Υπουργείο Πολιτιςμοφ του είχε χορθγιςει τιμθτικι ςφνταξθ

bull Απεβίωςε ςτισ 29 Μαρτίου 2005 και τάφθκε ςτο Αϋ Νεκροταφείο Ακθνϊν δθμοςία δαπάνθ Δεν παντρεφτθκε και δεν απζκτθςε οικογζνεια διατθροφςε όμωσ δεςμό από το 1960 με τθν ηωγράφο Γιάννα Περςάκθ

Η ποιθτικι τζχνθτου Σαχτοφρθ

bull Ο Μίλτοσ Σαχτοφρθσ ανικει ςτθν Αϋ μεταπολεμικι γενιά ποιθτϊν που απεικονίηουν ςτο ζργο τουσ τισ τραυματικζσ εμπειρίεσ του Βϋ Παγκόςμιου πολζμου και των πρϊτων μεταπολεμικϊν χρόνων

bull Εντάςςεται ςτθν τάςθ των νεοχπερρεαλιςτϊν ι μεταχπερρεαλιςτϊν οι οποίοι ζμειναν ανεπθρζαςτοι από τισ ιδεολογικζσ διαμάχεσ τθσ εποχισ τουσ

bull Δθμοςίευςε τισ ακόλουκεσ ποιθτικζσ ςυλλογζσ Ποιιματα (1945-1971) Χρωμοτραφματα Όταν ςασ μιλϊ Εκτοπλάςματα Καταβφκιςθ Έκτοτε Ανάποδα γφριςαν τα ρολόγια

bull Η ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι υπαινικτικι και αντικατοπτρίηει υποκειμενικά τον κόςμο Τα laquoυλικάraquo του δεν είναι ακριβϊσ ςφμβολα που αιςκθτοποιοφν καταςτάςεισ αλλά απλά κακθμερινά πράγματα που αποκαλφπτουν τθν εφιαλτικι πλευρά τθσ πραγματικότθτασ

Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Η ποιθτικι τζχνθτου Σαχτοφρθ

bull Ο Μίλτοσ Σαχτοφρθσ ανικει ςτθν Αϋ μεταπολεμικι γενιά ποιθτϊν που απεικονίηουν ςτο ζργο τουσ τισ τραυματικζσ εμπειρίεσ του Βϋ Παγκόςμιου πολζμου και των πρϊτων μεταπολεμικϊν χρόνων

bull Εντάςςεται ςτθν τάςθ των νεοχπερρεαλιςτϊν ι μεταχπερρεαλιςτϊν οι οποίοι ζμειναν ανεπθρζαςτοι από τισ ιδεολογικζσ διαμάχεσ τθσ εποχισ τουσ

bull Δθμοςίευςε τισ ακόλουκεσ ποιθτικζσ ςυλλογζσ Ποιιματα (1945-1971) Χρωμοτραφματα Όταν ςασ μιλϊ Εκτοπλάςματα Καταβφκιςθ Έκτοτε Ανάποδα γφριςαν τα ρολόγια

bull Η ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι υπαινικτικι και αντικατοπτρίηει υποκειμενικά τον κόςμο Τα laquoυλικάraquo του δεν είναι ακριβϊσ ςφμβολα που αιςκθτοποιοφν καταςτάςεισ αλλά απλά κακθμερινά πράγματα που αποκαλφπτουν τθν εφιαλτικι πλευρά τθσ πραγματικότθτασ

Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Η ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι υπαινικτικι και αντικατοπτρίηει υποκειμενικά τον κόςμο Τα laquoυλικάraquo του δεν είναι ακριβϊσ ςφμβολα που αιςκθτοποιοφν καταςτάςεισ αλλά απλά κακθμερινά πράγματα που αποκαλφπτουν τθν εφιαλτικι πλευρά τθσ πραγματικότθτασ

Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Τα κζματά του είναι εμπνευςμζνα από τθν κακθμερινι ηωι αλλά και από τθν Κατοχι και τα δφςκολα χρόνια του Εμφυλίου και τθσ μετεμφυλιακισ Ελλάδασ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Για να αντζξει τθ ςκλθρι πραγματικότθτα τθσ δεκαετίασ του 1940-50 ο ποιθτισ καταφεφγει ςτο μαγικό κακρζφτθ τθσ Ποίθςθσ και με τθ δφναμθ του παράλογου βάφει με ηωθρά χρϊματα το μαφρο αναηθτϊντασ τον πραγματικό κόςμο ςτον ουρανό

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Το ποιθτικό ςφμπαν του Σαχτοφρθbull laquoΤο ςφςτθμα του Σαχτοφρθ μοιάηει με

ανεςτραμμζνθ πυραμίδα Στθ ςτενεμζνθ βάςθ θ οποία αντιπροςωπεφει τον ςκλθρό πυρινα τθσ ποιθτικισ ςφνκεςθσ βρίςκονται τα πράγματα και θ πιςτι αναπαράςταςθ τουσ Στον ενδιάμεςο κορμό ςχθματίηονται οι ιδζεσ που τα εκφράηουν Και ςτθ διευρυμζνθ επιφάνεια τθσ κορυφισ που είναι ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ υπάρχουν τα ςφμβολα και θ ςθμαςιοδοτικι τουσ λειτουργίαraquo

Β Χατηθβαςιλείου Μίλτοσ Σαχτοφρθσ Η παράκαμψθ του υπερρεαλιςμοφ Εςτία 1992

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Τα πράγματα και

θ πιςτι αναπαράςταςι τουσ

Οι ιδζεσ που εκφράηουν τα πράγματα

Τα ςφμβολα και θ λειτουργία τουσ

Ο τόποσ τθσ ςκθνικισ δράςθσ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Τα δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του

Κατά τον Δάλλα τα ςτακερά δομικά ςτοιχεία των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι

α) θ ιςτορία-μινυμα

β) θ ςκθνικι διάρκρωςθ και

γ) θ ιδεοπλαςτικι εικόνα (θ εικόνα δθλαδι που περιζχει μια ιδζα ζνα μινυμα)

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Συνικωσ θ ιςτορία είναι μονοςιμαντθ και περιζχει ζνα κρυμμζνο μινυμα

bull Το ποίθμα διαρκρϊνεται ςε ευδιάκριτεσ διαδοχικζσ ςκθνζσ μια τεχνικι που κυμίηει κινθματογραφικι λιψθ Οι εικόνεσ καλβικισ προζλευςθσ ςυμπυκνϊνουν με ςαφινεια το μινυμα τθσ ιςτορίασ και ταυτίηονται με τισ ςκθνζσ (κάκε ςκθνι αποτελεί μια εικόνα)

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Οι εικόνεσ του Σαχτοφρθbull Οι εικόνεσ του εξελίςςονται ςε αυτοδφναμεσ

ςυμβολικζσ ενότθτεσ που αγνοοφν το μεμονωμζνο επειςόδιο και γενικότερα τθν περιπτωςιολογία δθμιουργϊντασ ζνα παρατονιςμζνο εςωςτρεφζσ ςφμπαν όπου αντικείμενα ηϊα άνκρωποι και μθχανζσ χωρίσ να αποβάλλουν τισ κοινϊσ αποδεκτζσ ιδιότθτεσ τουσ με τισ οποίεσ άλλωςτε και ειςάγονται πρωτογενϊσ ςτο ποίθμα βακμιαία εκπίπτουν ςε διεςτραμμζνα υποκατάςτατα τοφ πραγματικοφraquo ΒΧ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Τα ποιθτικά ρεφματα που επθρζαςαν τον Σαχτοφρθ

bull Ο υπαρξιςμόσ

Οι ςτίχοι του αποκαλφπτουν τθν υπαρξιακι αγωνία του που απορρζει από τθν προςωπικι του κζςθ ςτον κόςμο και απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του κανάτου

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull laquoΜια υπαρξιακι κλίψθ που εκφράηεται κατά προτίμθςθ με παραβολζσ και μικροφσ μφκουσ ακόμθ και με αινιγματικά ςφμβολα και εικόνεσ που φτάνουν ωσ το αλλόκοτο το τρομαχτικό και το παραμορφωμζνοraquo

(Λ Πολίτθσ)

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Ο εξπρεςιονιςμόσ

bull Από τον εξπρεςιονιςμό δανείηεται τον ελεφκερο από δεςμεφςεισ ςτίχο τθν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ τθν απεικόνιςθ του κόςμου όπωσ τον ςυνζλαβε με τθ φανταςία και τα προςωπικά βιϊματά του

bull Αντλεί τθν ζμπνευςι του όπωσ όλοι οι εξπρεςιονιςτζσ από το κζμα του πόλεμου και τθν απόγνωςθ του ανκρϊπου από τισ μθχανζσ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Το κίνθμα του εξπρεςιονιςμοφ ξεκίνθςε από τθν τζχνθ ςτισ αρχζσ του 20ου αιϊνα και ςυνδζκθκε με τθν πρωτοπορία του Μοντερνιςμοφ

bull Χαρακτθριςτικό του κινιματοσ αυτοφ είναι θ επανάςταςθ και θ προςπάκεια δθμιουργίασ ενόσ νζου κόςμου μζςα από μια ριηικά ανανεωμζνθ τζχνθ

bull Στθ λογοτεχνία οι εξπρεςιονιςτζσ απελευκερϊνουν το ςτίχο από κάκε παραδοςιακό ςτοιχείο και κάνουν εκτεταμζνθ χριςθ τθσ μεταφοράσ και τθσ εικόνασ Κυριαρχεί το άλογο φανταςιακό ςτοιχείο τα ζντονα ςυναιςκιματα θ ςυγκίνθςθ και το πάκοσ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Κεντρικό κζμα του εξπρεςιονιςμοφ είναι ο πόλεμοσ και θ βία κακϊσ και θ απόγνωςθ του ανκρϊπου από τθ μθχανι

bull Ο εξπρεςιονιςμόσ κεωρείται προάγγελοσ του υπερρεαλιςμοφ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Ο εικονιςμόσ

bull laquoΟ εικονιςμόσ που ελάχιςτα τον άγγιξε πζραςε αφινοντάσ του τθν εικόνα Και αυτόσ τθν πιρε και τθν ζκανε κακϊσ κα δοφμε εκφραςτικό πρωτζα του ποιιματοσraquo

Γ Δάιιαο

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Ο ςυμβολιςμόσ

bull laquoΟ ςυμβολιςμόσ αυτόσ που κατά βάςθ τον ανζκρεψε αποςτεγνϊκθκε από κάκε τάςθ laquoυποβολισraquo αφινοντασ τα πράγματα πολφ ςυγκεκριμζνα με τουσ τφπουσ και τουσ αρχετφπουσ τουσ ςαν ςφμβολαraquo

Γ Δάλλαρ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Ο υπερρεαλιςμόσ

bull Από τον υπερρεαλιςμό ο ποιθτισ δανείηεται τθν εικονοπλαςία και το παράλογο ςτοιχείο που αποτελεί τθν ουςία τθσ ποίθςισ του και αλλθγορικι ζκφραςθ τθσ αλικειασ που βιϊνει ο ποιθτισ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull laquoΈντονα επθρεαςμζνοσ από τθν υπερρεαλιςτικι γλϊςςα και τθν τεχνικι (του Εγγονόπουλου πχ) παρουςιάηει λιτότθτα ςτα εκφραςτικά μζςα και ευρθματικότθτα ςτθν εκλογι νζων λζξεωνraquo

Λ Πολίτθσ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Ο ίδιοσ ζλεγεhellip

bull laquoΤο ζχω τονίςει επανειλθμμζνα ο υπερρεαλιςμόσ ζδραςε πάνω μου ςαν καταλφτθσ Με λευτζρωςε ςτθν ποίθςθ και ςτθ ηωι αλλά δεν μπορϊ να πω ότι θ ποίθςι μου είναι υπερρεαλιςτικι Η ποίθςι μου είναι ιδιότυπα δραματικι και λυρικιraquo

(π Τζταρτο 23 1987)

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull laquoΓενικά θ ποίθςθ του Σαχτοφρθ είναι μια ποίθςθ που αμφιςβιτθςε το ςυνθκιςμζνο τρόπο τθσ λυρικισ γραφισ ειςιγαγε τθν τεχνικι τθσ υπερρεαλιςτικισ καταςκευισ και είναι προςγειωμζνθ μζςα ςτα ίδια τα πράγματαraquo

Τ Καρβζλθσ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Η πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ

bull Νομίηω ότι θ πραγματικότθτα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ περνάει από δφο κατεργαςίεσ Με τθν πρώτθ κατεργαςία βλζπεται ωσ μνιμθ ωσ όνειρο ι ωσ εφιάλτθσ Με τθ δεφτερθ κατεργαςία ωσ βιωμζνα γεγονότα που γιrsquo αυτό φορτίηονται με μια φιλοςοφθμζνθ ςτάςθ θ οποία οδθγεί ςτο αίτθμα επιλογισ των ςτοιχείων τθσ πραγματικότθτασ ϊςτε να επαλθκεφεται το ζςχατο ςυμπζραςμα του Σαχτοφρθ που δε βρίςκω να είναι κετικό για τθ ηωι ζτςι όπωσ τθ βιϊνει μζςα ςτθ ςφγχρονθ κοινωνίαraquo (Αλ Αργυρίου)

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull laquoΈνα βαςικό μορφολογικό γνϊριςμα των ποιθμάτων του Σαχτοφρθ είναι θ ολιγολογίατουσ Οι ςτίχοι είναι λιγοςφλλαβοι το όλο ποίθμα περιορίηεται ςε λίγουσ ςτίχουσraquo

Γ Ιωάννου

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Μίλτος Σαχτούρης laquoΟ Ελεγκτήςraquo

Ζνασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσκαι λίγο χιόνιζςφιξα τα ςκοινιά μουπρζπει και πάλι να ελζγξωτrsquo αςτζριαεγϊκλθρονόμοσ πουλιϊνπρζπειζςτω και με ςπαςμζνα φτεράνα πετάω

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Ανικει ςτθν ποιθτικι ςυλλογι Τα φάςματα ι θ χαρά ςτον άλλο δρόμο (1958)

bull laquoφάςματαraquo είδωλα φαντάςματα φάςμα χρωμάτων Το εφιαλτικό είδωλο τθσ πραγματικότθτασ ο φαςματικόσ εικονιςμόσ του κόςμου

Η laquoχαράraquo βρίςκεται αλλοφ (laquoςτον άλλο δρόμοraquo)

ΔΝ Μαξωλίηεο

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Τα κζματά του αποςυμπλζκονται από τισ εμπειρίεσ τουσ και εγγράφονται ςε μια φανταςτικι τώρα πραγματικότθτα Η τοπογραφία του ςτενοφ του περιβάλλοντοσ ζτςι διαπλατφνεται ι μάλλον διπλαςιάηεται Είναι εδϊ κάτω ασ το επαναλάβομε ο δρόμοσ το ςπίτι ο κιποσ μια γωνία - αιχμι πολιτείασ και κόςμου Είναι εκεί επάνω ςε απόςταςθ κακισ γειτονίασ ο ουρανόσ το φεγγάρι ζνα αςτζρι που - επίςθσ- μασ περιζχει ι μασ απειλεί Και μεταξφ ουρανοφ και γθσ θ επικοινωνία και πάλι παράλογθ hellip+ Και θ διάςταςθ του διπλοφ ςυνεχϊσ εμβακφνεται

bull Γ Δάλλασ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Είναι ο άλλοσ δρόμοσ ο άλλοσ ουρανόσ Είναι ο αιςκθτόσ κόςμοσ που ξζρομε αλλά από τθν αφώτιςτθ - τθν ονειρικι ι εφιαλτικι-πλευρά του Απrsquo τθν πλευρά που ανκίηανε τα πράγματα ι ςυχνότερα για τθ ςθμαδεμζνθ εποχι του απ τθ γωνία του φριχτοφ Και τθν αμζςωσ επόμενθ ςτιγμι ο ποιθτισ βρίςκεται πίςω από τα πράγματα και δθμιουργεί είδωλα Οι εικόνεσ του τϊρα δεν είναι βιϊματα αναμνιςεισ ι φανταςίεσ Είναι κακϊσ μασ προειδοποιεί φάςματα μιασ πολυεδρικά διπλισ πραγματικότθτασ

bull Γ Δάλλασ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Οι τίτλοι ςτον Σαχτοφρθ bull laquoΕίναι ςυνικωσ ουςιαςτικά

ςυνοδευόμενα από ζνα οριςτικό άρκρο (βλ Το ψωμί Η Αποκριά Ο ςτρατιϊτθσ ποιθτισ) αυτόσ είναι ζνασ τρόποσ για να ορίςει ο ποιθτισ τον χϊρο του ϊςτε να προετοιμαςτεί ο αναγνϊςτθσ τθσ ποίθςισ του για τθν είςοδο ςτον μαγικό του κόςμο όπου κατά κανόνα παρακολουκεί μια παράξενθ και ωςτόςο γοθτευτικι μικρι ποιθτικι ιςτορίαraquo

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Το κζμα του ποιιματοσ

bull Το χρζοσ του ποιθτι να κατανοεί και να ερμθνεφει βακφτερα τα ανκρϊπινα πράγματα (να laquoπετάειraquo ψθλότερα) και να φρουρεί ωσ πνευματικόσ ταγόσ τισ πανανκρϊπινεσ αξίεσ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Το ερμθνευτικό ςχόλιο του βιβλίου

bull laquoΗ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτο να κακιςτά δυνατι τθν επικοινωνία με τον ουρανό Έςτω και με φτερά ςπαςμζνα ο ποιθτισ ωσ ελεγκτισ οφείλει να ελζγχει το φωσ των αςτεριϊν ςε ζνα ουρανό που είναι αςφαλϊσ μία δφςκολθ υπόκεςθ (γεμάτοσ αίμα και λίγο χιόνι) επειδι αυτό υπαγορεφει θ ίδια του θ φφςθ του ωσ κλθρονόμου πουλιϊνΣτο ποίθμα ςυναντάμε το πάγιο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ αίτθμα για ουρανό θ ευκφνθ του ποιθτι ςυνίςταται ςτθ δικαίωςθ του αιτιματοσ αυτοφ που είναι για τον Σαχτοφρθ ζνα πανανκρώπινο αίτθμα Ασ μθ το κρφβουμε διψάμε για ουρανό (βλ Το ψωμί)raquo

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Το ποίθμα αποτελείται απότρεισ ιδεοπλαςτικζσ καιςκθνικζσ εικόνεσ (Γ Δάλλασ)

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Η 1θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoκακοποιθμζνου ουρανοφraquo

Ένασ μπαξζσ γεμάτοσ αίμα

είνrsquo ο ουρανόσ

και λίγο χιόνι

Εικόνα εξπρεςιονιςτικι υπερρεαλιςτικι

Ξεχωρίηουν οι μεταφορζσ ο ουρανόσ μοιάηει με κιπο ματωμζνο και λίγο χιονιςμζνο

Κυριαρχοφν τα χρϊματα (αγαπθμζνα ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ) το κόκκινο και το λευκό

και υπονοοφνται το πράςινο το γαλάηιο και αντιςτικτικά το μαφρο

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Ο ουρανόσ

bull Ο ουρανόσ είναι βαςικό ςφμβολο ςτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ Είναι ο laquoχϊροσraquo όπου φυλάςςονται οι πνευματικζσ αξίεσ μακριά από τθν τρομακτικι εφιαλτικι γιινθ πραγματικότθτα Είναι το φάςμα θ laquoαντεικόναraquo τθσ γθσ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Οι δφο πραγματικότθτεσ

bull Στο ποίθμα είναι ευδιάκριτο το ουράνιο επίπεδο χϊρου και υπονοείται το γιινο που αντιςτοιχοφν ςτισ δφο πραγματικότθτεσ τθ γιινθ και τθν ουράνια

bull Δεςπόηει ο ουρανόσ ο οποίοσ ςυμβολίηει τον πνευματικό χϊρο ςτον οποίο κινείται ο ποιθτισ εκεί όπου θ ελευκερία θ δικαιοςφνθ και οι άλλεσ αξίεσ ζχουν περίοπτθ κζςθ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Το αίμα και το χιόνι ςτον ουρανό αποτελοφν αντανάκλαςθ του γιινου επιπζδου ςτο ουράνιο

bull Τολμθρι εικόνα που δείχνει τισ επιδράςεισ του Σαχτοφρθ από τον εξπρεςιονιςμό

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Το γιινο και ουράνιο επίπεδο διαπλζκονται αφοφ ότι γίνεται ςτο γιινο επίπεδο δεν μπορεί να μθν επθρεάηει το ουράνιο

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Η 2θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του laquoουράνιου μθχανοδθγοφraquo

έσυιξα τα σκοινιά μος

ππέπει και πάλι να ελέγξω

τrsquo αστέπια

bull Ωσ μθχανοδθγόσ ζχει τθν ευκφνθ (laquoπρζπειraquo) του ςυνεχοφσ (laquoπάλιraquo) ελζγχου των αςτεριϊν να διατθρεί το φωσ των αςτεριϊν να διαμεςολαβεί ςτθν επικοινωνία των ανκρϊπων με τον ουρανό

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Ο ποιθτισ ζχει χρζοσ να λειτουργεί μζςα ςrsquo αυτζσ τισ δφςκολεσ εποχζσ να φωτίηει και να δείχνει τισ πραγματικζσ αξίεσ

bull Χρειάηεται επαγρφπνθςθ γιrsquo αυτό και laquoζςφιξεraquo (αόριςτοσ) τα ςχοινιά του για να είναι ςε διαρκι ετοιμότθτα για τθν αποςτολι του

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Η 3θ ιδεοπλαςτικι εικόνα Η εικόνα του ποιθτι ωσ laquoιεροφ πτθνοφraquo

εγώ

κλθρονόμοσ πουλιών

πρζπει

ζςτω και με ςπαςμζνα φτερά

να πετάω

bull Ο ποιθτισ πρζπει να πετάει ςτον ουρανό ςτο χώρο των πνευματικών αγακών ςτο χώρο τθσ ποίθςθσ Έτςι δικαιολογείται και θ παρομοίωςι του με πουλί Και μάλιςτα κλθρονόμοσ πουλιών

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Το laquoκλθρονόμοσraquo επιτείνει τθν ζννοια του χρζουσ γιατί ο ποιθτισ δεν είναι μόνοσ του Πρζπει να ςυνεχίςει τθν παράδοςθ των προθγοφμενων ελεγκτϊν-ποιθτϊν

bull Τν laquoεγώraquo ηνπ πνηεηή απηνλνκείηαη θαη

θαηαιακβάλεη νιόθιεξν ην ζηίρν

δείρλνληαο ηελ ηδηαηηεξόηεηα ηεο

απνζηνιήο ηνπ ωο θεμαηοθύλακα ηων

ηθικοπνεςμαηικών αξιών κέζα ζε

δύζθνινπο θαηξνύο

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Το ριμα laquoπρζπειraquo τονίηει τθν αναγκαιότθτα αυτοφ του ρόλου και τθ ςυναίςκθςθ τθσ ευκφνθσ του ποιθτι

bull Η ενότθτα αυτι προβάλλει το laquoμινυμαraquo του ποιιματοσ ο ποιθτισ πρζπει να βρίςκεται ςε εγριγορςθ ζςτω και αν είναι ψυχικά τραυματιςμζνοσ από τθν εποχι του

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Τα ςπαςμζνα φτεράbull Ο laquoτραυματιςμόσraquo του ποιθτι εκφράηεται με

τθν εικόνα των laquoςπαςμζνων φτερϊνraquo φράςθ που ςυνδζει το ποίθμα με το απαιςιόδοξο κλίμα τθσ ποίθςθσ του Καρυωτάκθ (laquoΈχω κάτι ςπαςμζνα φτεράraquo) Αλλά και του Μπωντλαίρ όπου ο ποιθτισ ταυτίηεται με το πουλί άλμπατροσ (ςαν ζρκει εξόριςτοσ ςτθ γθ και ςτθν οχλοβοι μεσ ςτα γιγάντια του φτερά χάνει τα βιματά του)

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Τα φτερά παραπζμπουν ςτθν ποιθτικι ιδιότθτα Στον πλατωνικό διάλογο laquoΊωνraquo όπου ο φιλόςοφοσ μζςω του Σωκράτθ μιλάει για το κεόπνευςτο ζργο των ποιθτϊν επιςθμαίνοντασ πωσ ο ποιθτισ είναι κάτι το κενό κάτι ελαφρφ ζνα πετοφμενο αλλά και κάτι το ιερό (κοῦφον γάρ χρῆμα ποιθτισ ἐςτίν καί πτθνόν καί ἱερόνhellip)

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Οι βουλθτικζσ προτάςεισ

bull Τν πνίεκα ζηεξίδεηαη ζηηο ηξεηο ζθελέο-

εηθόλεο πνπ ζπλδένληαη κεηαμύ ηνπο κε

δύο βοςληηικέρ πποηάζειρ οι οποίερ

αποηελούν ηοςρ βαζικούρ απμούρ ηος

ποιήμαηορ Καζνξίδνπλ ην ξόιν ηνπ

πνηεηή θαη ηελ επζύλε ηνπ απέλαληη ζηνπο

άιινπο laquoππέπει και πάλι να ελέγξω τrsquo

αστέπιαraquo laquoππέπει έστω και με σπασμένα

υτεπά να πετάωraquo

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull laquoΟ ποιθτισ πρζπει να κάνει τθ διαδρομι του mdashπζταγμα ζςτω και με ςπαςμζνα mdash ξζςφιγγα φτερά-ςκοινιά Και ωσ μθχανοδθγόσ ελζγχοντασ το ςφςτθμα των άςτρων ςτάςεισ-φανάρια mdash και mdash λαμπτιρεσ τθσ διαδρομισ να τερματίςει εκεί ςτθ χώρα τθσ επαγγελίασ του που μολαταφτα γζμιςε κι αυτι αίμα και χιόνιmiddot και ωσ κλθρονόμοσ των πουλιών - πτθνόσ κατά τον Ίωναmdash να φτάςει ςτον μπαξζ με τ άςτραraquo Τι μασ κυμίηει αυτι θ πολφκλωνθ εικόνα-ςτοχαςμόσ Παλιζσ ταινίεσ με βαγόνια μεσ από τοπία ςτζππασ Ή χιόνια κ αίματα του αλβανικοφ μετώπου ι του ςκλθροφ κατοχικοφ χειμώνα του 42raquo

bull Γ Δάλλασ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bullΗ Ιςτορία υπάρχει ωσ βίωμα που ςυγκροτεί μια ϊριμθ τραυματιςμζνθ μνιμθ και πολιτικι ςυνείδθςθ και όχι ωσ άμεςοσ καταγγελτικόσ λόγοσ όπωσ ςτον Αναγνωςτάκθ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Γλϊςςα - φφοσbull Η γλϊςςα του ποιιματοσ είναι απλι και

το λεξιλόγιο λιτό Ο ποιθτικόσ λόγοσ κυριαρχείται από ουςιαςτικά και ριματα τα οποία προςδίδουν ςτο ποίθμα πυκνότθτα και βάκοσ Οι ςτίχοι είναι ςχεδόν μονολεκτικοί αντιλυρικοίκαι εκφράηουν τθν τραυματιςμζνθ ψυχι του ποιθτι

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Τα ςφμβολα

bull Ο ουρανόσ ςυμβολίηει ζνα χϊρο ανοικτό όπου δεςπόηουν οι μεγάλεσ πανανκρϊπινεσ αξίεσ όπωσ θ ελευκερία θ αλικεια θ δικαιοςφνθ κλπ

bull Το χιόνι ςυμβολίηει τθν παγωμζνθ ατμόςφαιρα του Εμφυλίου αλλά και τθν αγνότθτα και κακαρότθτα τθν οποία επιηθτεί ο ποιθτισ Η εικόνα του χιονιοφ ςε ςυνδυαςμό με τον επικετικό προςδιοριςμό λίγο δίνει τζλοσ μια νότα αιςιοδοξίασ ςτο ποίθμα

bull Τα αςτζρια ωσ ςτοιχεία του ςυμπαντικοφ χϊρου μζροσ του ουρανοφ τροφοδοτοφν ςυμβολίηουν ίςωσ και τισ ψεφτικεσ αξίεσ γιrsquo αυτό και ο ποιθτισ πρζπει να τα laquoελζγξειraquo ϊςτε να μθν τυφλϊνουν και αποπροςανατολίηουν με το πολφ φωσ

bull Τα laquoςπαςμζνα φτεράraquo ςυμβολίηουν τον ψυχικό τραυματιςμό του ποιθτι από τθν εποχι του

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

Το παράλογο εκφράηεται μεbull Τθν laquoκατοπτρικιraquo απεικόνιςθ τθσ

πραγματικότθτασ

bull Τουσ απρόςμενουσ ςυνδυαςμοφσ λζξεων

Τισ παρά προςδοκίαν εικόνεσ

bull Τθ μορφι του ποιιματοσ (ολιγολογία λεκτικι λιτότθτα)

bull laquoΣτθν ποίθςθ του Σαχτοφρθ το παράλογο ςτθρίηεται ςτο υλικό τθσ αλικειασ ς ζνα παράδοξο ςχιμα Σπάνια χρθςιμοποιείται με τουσ αχαλίνωτουσ τρόπουσ ενόσ ανερμάτιςτου υποςυνείδθτουraquo ΚΝΛ Γrsquo Λυκείου

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

1ο Παράλλθλο κείμενο Μ Σαχτοφρθσ ΤοπίοΝα αναηθτθκοφν 2 μορφικζσ και 2 κεματικζσ ομοιότθτεσ

mdash Ένα κορίτςι πνίγεται μζςα ςτο μαφροεγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανό

Μζςα ςτον ζρθμο χιονιάζνασ παπάσ κατάμαυροσ μζςα ςτθν παγωνιάλίγα μαφρα πουλιά ς ζνα κλαδίκι ζνα μόνο λουλοφδικαι μια φωνι

mdash Εγϊ ανεβαίνω ς ζναν ά ς π ρ ο ουρανόμζςα ςτο μαφρο πνίγεται ζνα κορίτςι

Ο Περίπατοσ 1960

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

2ο παράλλθλο κείμενο Γ Σαραντάρθ Ακόμα δεν μπόρεςαΝα εντοπίςετε κοινά ςτοιχεία περιεχομζνου

bull Ακόμα δεν μπόρεςα να χφςω ζνα δάκρυπάνω ςτθν καταςτροφιδεν κοίταξα ακόμα καλά τουσ πεκαμζνουσδεν πρόφταςα να δω πωσ λείπουνεαπό τθ ςυντροφιά μουπωσ ζχαςαν τον αζρα που εγϊ αναπνζωκαι πωσ θ μουςικι των λουλουδιϊνο βόμβοσ των ονομάτων που ζχουνε τα πράγματαδεν ζρχεται ςτ᾿ αυτιά τουσακόμα δεν χλιμίντριςαν τ᾿ άλογαπου κα με φζρουν πλάι τουσΝα τουσ μιλιςωνα κλάψω μαηί τουσκαι φςτερα να τουσ ςθκϊςω όρκιουσόλοι να ςθκωκοφμε ςαν ζνασ άνκρωποσςαν τίποτα να μθν είχε γίνειςαν θ μάχθ να μθν είχε περάςει πάνω από τα κεφάλια μασ

bull Ευχαριςτϊ

bull Ευχαριςτϊ