به نام دارنده همه علوم ها

آنکه جان را فکرت آموخت

فرخنده پارسا : طراح و تهیه کننده

عد سی ها آینه ها

دسته پرتو موازی

دسته پرتو وا گرا

عدسی محدب

یا فراگمد

دسته

پرتوهمگرا

شیء بین کا نون و مرکز آینه بین مرکز و بی نهایت :1) تصویر

حقیقی (2 بزرگتر از شیء4) وارونه (3

شیء در مرکز آینه حقیقی 2) در مرکز :1)تصویر

برابر خود شیء4) وارونه (3

شیء خارج از فاصله بین مرکز و کا نون :1)تصویر

حقیقی ( 2 کوچکتر از شیء4) وارونه (3

CP

خیلی دور(شیء در بی نهایت (حقیقی 2 ) در کا نون :1)تصویر

کوچکتر از شیء4) وارونه (3

)در فاصله کانونی (f,pشیء بین کا نون بزرگتر از شیء4)مستقیم 3) مجازی 2)پشت آینه :1)تصویر

در بی نهایت : شیء در کانون تصویر

کوژ(تشکیل تصویر در آینه محدب (

میدان دید یک آینه محدب از میدان دید یک آینه تخت هم اندازه آن.گسترده تر است

مقعر عدسی محدب عدسی

آن -الف اطراف و نازک مقعر عدسی میانی قسمتاست . ضخیم

است - الف نازک آن های کناره و ضخیم محدب عدسی وسط قسمت .

،به -ب مقعر عدسی از عبور ،حین نور های پرتوشوند می منحرف آن ضخیم های لبه .طرف

1- می دور یگر همد از عبور از پس نور های پرتو. شوند

در -2 خیالی ای نقطه از ها پرتو که رسد می نظر بهآیند می عدسی .پشت

3- از ها پرتو ، باشد ضخیمتر عدسی های لبه چه هرشوند می دورتر . هم

شوند -ب می منحرف آن وسط ضخیمتر قسمت طرف به محدب عدسی از عبور از پس نور های پرتو .

1- می تلقی ای نقطه در را همدیگر و شوند می جمع عدسی از عبور از پس نور های پرتو طریق این به. کنند

درکانون --2 را ها پرتو محدب عدسی دیگر عبارت به ، نامند می کانونی نقطه پرتوهارا تلقی نقطهکند می متمرکز

3- کی متمرکز نون کا در و شوند می شکسته بیشتر نور های ،پرتو باشد ضخیمتر عدسی وسط چه هر. گردند

می -ج مجازی تصویر نوع یک فقط ، مقعر عدسیاست مستقیم و کوچکتر شئ به نسبت که . دهد

آید -ج می وجود تصویربه ، نقطه یک در آنها شدن جمع و نور های پرتو شکست با محدب عدسی در .

شود -د می تشکیل پرده روی ای وارانه تصویر ، گیرد قرار ای پرده و شئ بین عدسی گاه هر .1- تص ، باشد زیاد عدسی تا شئ فاصله گاه است .هر کوچکتر شئ از یر .

2- شود می کوچکتر تصویر بیشتر عدسی از شئ فاصله چه . هر3- شود بزرگترمی تصویر شود نزدیکتر عدسی به شئ چه . هر

شود -4 می بزرگتر شئ از ،تصویر باشد نزدیک عدسی به شئ گاه . هر

شود - ه می دیده تر شت در یا بزرگتر شئ ، گیرد قرار شئ و انسان چشم بین محدبی عدسی گاه هر .1- شود می تشکیل شئ از بزرگتر و ،مستقیم تصویر حالت این . در

2- کند می عمل بین ذره مانند ب محد عدسی ، جا این . در

منشور و رنگ نور

هر گاه دسته کوچکی از نور خورشید به طور مایل از ماده شفاف- الف عبور کند ،به نور های رنگی تجزیه میمنشورمثلث شکلی به نام

. شود که می توان آنها را روی دیوار یا پرده سفیدی دید

1- می نامندطیف این دسته نور های رنگی را .

2- قرمز و نارنجی،زرد ،سبز ،آبی ،نیلی ،بنفشدر طیف هفت رنگ . وجود دارد

.گاهی اوقات ،رنگ آبی و نیلی را یکی به حساب می آورند-3

را درست در مسیر) یا یک عدسی محدب(هر گاه منشور دیگری - بپرتو های رنگی خارج شد ه از منشور اول قرار دهید پرتو های رنگی

. با هم ترکیب می شوند و دوباره نور سفید را تشکیل می دهند

استهفت نور رنگ ی طیف در حقیقت نور سفید ترکیبی از - ج .

اینها را رنگهای اساسی می گویند ، زیرا به رنگهای دیگری تجزیه- د. نمی شوند

منشور نور سفید را به صورت طیف تجزیه می کند،زیرا نور های رنگی که-ه. طیف را تشکیل می دهند،طول موج متفاوتی دارند

را دارد ونور قرمز بلندترین طول موج و کوتاهترین طول موج نفشنور ب -1طول موج سایر نور های رنگی بین طول موج دو نور بنفش و قرمز قرار

. می گیرد

هر گاه نور سفید به طور مایل وارد منشور شود ،منشور نور های رنگی را-2. به مقادیر متفاوتی منحرف می کند

میزان انحراف نور هایی که طول موج کوتاه دارند نسبت به نور هایی که -3. طول موج بلند دارند بیشتر است

4- دارد و از همه بیشتر شکسته می شود ونور بنفش کوتاهرین طول موج را و از همه کمتر شکسته می شوددارد نور قرمزبلند ترین طول موج را .

سایر رنگها به اندازه های مختلفی شکسته می شوند ، به طوری که هفت-5رنگی که نور سفید را تشکیل می دهند پس از عبور از منشور از همدیگر

جدا می شوند و در قسمتهای مختلف پرده ظاهر می شوند و یک دسته.رنگ را تشکیل می دهند

عدسی و پدیده شکست نور

و با همان سرعت منتشر می شوندخط راست هر گاه پرتو های نور از مواد شفاف عبور کنند،در - الف .

مانند(وارد ماده شفاف دیگری ) مانند هوا(از یک ماده شفاف نور بطور مایل اما هنگاهی که پرتو های - بمی شوند ، می شکند و در جهت دیگری سیر می کنند) آب .

. اگر چه اکنون پرتو ها در جهت دیگری سیر می کنند ، ولی در خط راست منتشر می شوند-1

از یک ماده شفاف وارد ماده شفاف دیگری شوند،در غیر این صورتبطور مایل پرتو های نور باید -2 .شکسته نمی شوند

از یک ماده وارد ماده دیگری شوند ، بدون هیچ گونه انحرافی بطوربطور عمودی اگر پرتو های نور -3. مستقیم عبور می کنند

نور هنگاه عبور از یک ماده شفاف به ماده شفاف دیگر به علت شکسته شدن سرعتش تغییر می کند- ج .

1- . استمتفاوتدر مواد شفاف مختلف ،سیر نور سرعت

2- ماده بستگی داردچگالی یا جرم این تفاوت سرعت به .

3- از آن عبور می کندسرعت کمتری باشد ، نور با یشترهر چه چگالی ماده ب .

4- . استبیشتراز هوا می باشد ،چون چگالی آب کمتر سرعت سیر نور در آب

. استبیشتر از آب می باشد ، زیرا چگالی شیشه از آب کمترسرعت سیر نوردر شیشه -5

می شود و بهکم شوند ، سرعت سیر آنها بیشتروارد ماده ای با چگالی طور مایل هر گاه پرتو های نور به -دمنحرف می شوندطرف داخل .

چگالی کمترهر گاه پرتو های نور بطور مایل وارد ماده ای با - همی شوند و به طرف بیرون منحرفبیشتر شوند ، سرعت سیر آنها

. می شوند. آن ماده بستگی دارد) جرم(چگالی مقدار شکست نور به -و

باشد ،پرتو های نور به طرف داخلبیشترهر چه چگالی ماده 1-. منحرف می شوندبیشتر

آب چگالی دارد ، بنا براین پرتو های نوری که ازبیش از شیشه 2-هوا وارد آبمی شوند ، نسبت به پرتو هایی که از هوا وارد شیشه

. انحراف دارندبیشترمی شوند ،

محدب عدسی تشکیل تصویر در

تشکیل تصویر در )۱(شکل یکعدسی محد ب

تشکیل تصویر )۲(شکل دو در عدسی مقعر

انواع عدسی ها

چشم در محدب عدسی

منظره ای از انحراف نور هنگام عبور از دو محیط یا چگالی متفاوت

ره بین یک نوعذ. عدسی است

. مداد در لیوان به نظر شکسته می آید

شکسته به نظر می رسدچوب در آب .

ماهی واقعی

ماهی ظاهری

طرز تشکیل تصویردر عدسی

مقعر(واگرا (

تعیین فاصله کانونی عدسی همگرا محدب(

(

از - 1: دور بین عکاسی- الف عبارتند عکسبرداری بین دور اساسی ضد : قسمتهای جعبهدر فیلم ، یچه در پشت محدب ،عدسی بست و باز یچه در ، بین دور جلو فراگم دیا ، نور

عقب چرخاند قسمت می را فیلم که قسمتی و . دوربینوارد 2- یچه در طریق از عدسی نور از عبور از پس نور های پرتو و شود می دوربین

شوند می متمرکز فیلم روی در عدسی کانون در که طوری به ، گردند می .منحرفاست 3- پوشانده ، دارند حساسیت نور مقابل در که شیمیایی مواد از قشری را فیلم . روی

گیرد 4- می صورت شیمیایی واکنش ، شوند می متمرکز فیلم روی نور های پرتو که . وقتیجسم 5- تاریک قسمتهای یعنی شود می منفی و گیرد می قرار شیمیایی مواد در فیلم سپس

شود می دیده تاریک آن روشن قسمتهای و . روشننگاتیو 6- از نور که مثبت ) منفی(هنگامی تصویر افتد می نور حساس کاغذ روی و گذرد می

نگاتیو تاریک قسمتهای یعنی ، شود می ) منفی(می تاریک آن روشن قسمتهای و روشناصلی شئ مانند درست . شوند،

های 7- پرتو است در قا فقط که طوری به است بت ثا عدسی ، قیمت ارزان بینهای دور دراز بیش فاصله در که را اشیایی کند 6 نوری متمرکز نون کا در ، دارند قرار بین دور از . پا

پرتو 8- است قادر که ی طور به ، است متحرک عدسی ، گرانقیمت بینهای دور بیشتر درکند متمرکز کانون در را نزدیک و دور اشیاء ی نور . های

کاربرد عدسی

محدب است که در انتهای یک لوله ضد نور قرار دارد هر میکرو سکپ دارای دو عدسی:1-میکرو سکپ - ب. می نامند شیئو پایینی را چشمی عدسی بالیی را2-می لوله تولید پرتو های نور شیئ ضمن عبور از عدسی شیئ ،می شکند و تصویر بزرگی از آن در داخل3-

. نامند. عدسی چشمی مانند ذره بین عمل می کند و باز هم تصویر را بزرگتر می کند وچندین برابرنشان می دهد4-. برای میزان کردن میکروسکپ ،قسمتی از لوله در داخل قسمت دیگر آن به طرف بال و پایین می لغزد5- ،یک آینه مقعر بزرگ قرار دارد و در انهای دیگر آن یکتلسکوپ انعکاسی در یک انتهای -1 :تلسکوپ -ج

. عدسی محدب کوچک قرار گرفته که تصویری را که به وسیله آینه تولید می شود ،بزرگ می کند. شبیه میکروسکپ عمل می کند و دارای یک عدسی شیئ و یک عدسی چشمی می باشدتلسکوپ انکساری2-.در عدسی شیئی ،یک عدسی محدب بزرگ تمام پرتو های نوری را که از فاصله دور می تا بند جمع می کند3-

در عدسی چشمی و آنها را می شکند تا تصویر تشکیل شود، این تصویر به وسیله عدسی محدب کوچکتر. بزرگ می شود

. دو قسمت لوله در داخل هم می لغزد ،تا اشیایی را که در فواصل مختلفی قرار دارند در کانون متمرکز کنند4- در حقیقت دو تلسکوپ انکساری هستند که به همدوربین های دو چشمی و دوربینهای مخصوص اپرا5-

. متصل می شوند و هر کدام از آنها مختص یک چشم استمنشور های دوربینهای دو چشمی و دوربینهای مخصوص اپرا ، پرتو های نور را طوری باز می تابند که6-

. تصویر مستقیم دیده می شوددر تمام پروژکتور ها یک یا چند عدسی محدب به کار برده می شود، تا تصویر کوچکی را-:1 پروژکتور ها-د

. به تصویر بزرگی روی پرده تبدیل کنددسته ای قوی از پرتو ها به فیلم شفاف می تابد و به وسیله عدسی محدب منحرف می شود تا تصویر بزرگی2-

. روی پرده ظاهر شود. پروژکتور ها بیشتر در مدارس مورد استفاده قرار می گیرند3-