Upload
-
View
370
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ชวประวต มหาตมา คานธ
ความน า
จากนกกฎหมายธรรมดาชาวอนเดย จนกลายเปนรฐบรษเอก
ของโลก ผน าการตอสเพอเอกราชจากองกฤษ โดยใชความอดทนและ
ไมใชความรนแรง ยดแนวทางตามหลก “ศาสนา” จนไดรบการขนาน
นามและยกยองใหเปนมหาบรษ “บดาแหงประชาชาต” ของอนเดย
นามวา มหาตมา คานธ เปนนามทกลาวขวญกนทวโลก ในชวง
ครสตศตวรรษท 19 เมอครงอนเดยตกเปนอาณานคมขององกฤษ
คานธ สามารถน าประชาชนอนเดยทงประเทศเขาตอสกบองกฤษ
จกรวรรดอนเกรยงไกร ทมอาณานคมไปทวโลก จนไดรบสมญานามวา “ดนแดนพระอาทตยไมตก
ดน” ไดส าเรจ ซงตลอดชวตของทาน ไดอทศตนเพอตอส เพอปลดปลอยประชาชนชาวอนเดย ใหพน
จากการกดขขมเหงตามวถทางแหงอหงสา และหลกสตยาเคราะห
ชวประวต มหาตมา คานธ
มหาตมา แปลวา ผมจตใจสงสง ขนานนามโดย รพ
นทรนาถ ฐากร มหากวแหงอนเดย เดมชอ โมฮนดาส คาราม
จนท คานธ (Mohandas Karamchand Gandhi) บดาเปน
Dewan (นายกรฐมนตรของรฐ Porbunder) และเปนบตรคน
สดทอง เกดเมอวนท 2 ตลาคม ค.ศ. 1869 ในแควนคชราต
ทางทศตะวนตกของอนเดย เปนบตรของภรรยาคนท 4 ของ
บดา
มหาตมา คานธในป ค.ศ. 1876
2
ครอบครวทานมพนองรวม 4 คน ทานเปนบตรคนเลกสด คานธไดรบการปลกฝงแบบอยางของความ
เปนคนทมวนยและการอทศตนอยางเครงครด มารดาของเขาซงเปนผทเครงในศาสนามาก มกถอศล
อดอาหารเปนเวลานานอยเนอง ๆ ครงหนงในฤดฝน นางปฏญาณตนวาจะไมกนอะไรเลยจนกวาพระ
อาทตยจะขน เขาและสมาชกอน ๆ ในครอบครวจะเฝามองดทางหนาตาง พวกเขาตองการใหแมกน
อาหาร เพราะแมก าลงอด แตแมทานบอกวาไมตองหวง ทานสบายดทกอยาง ถาหากพระเปนเจาไม
ตองการใหทานกนในวนน ทานกจะไมกน เขาศรทธาความเครงครดของแม แตยงไมพรอมจะท าตาม...
ความทเปนลกคนเลกในบรรดาพนอง 4 คน เขาจงใชชวตวยเดกแบบเกเร อยางเชน ขโมย
เศษเงนไปซอบหร แตดวยความกลวบดา ซงเปนนกการเมองผมชอเสยงของทองถน เขาจงรบสารภาพ
วาตนเปนผขโมย แตแทนทบดาจะลงโทษ ทานกลบโอบกอดเขา ในฐานะทกลาพดความจรง แลวทง
สองคนกรองไหดวยกนเขาบนทกไวในชวประวตวา น าตานนเปนเหมอนทสงทช าระลางความสกปรก
ของจตใจออกไป ถาคณสรางวนยแบบนโดยผานทางความรก มนเทากบสรางมนษยธรรมขนในจตใจ
และนนคอสงทเกดขนกบคานธ
ในวยเดก คานธ ถกสงตวไปเรยนหนงสอ แตเขาไมสามารถจ าหรอเรยนรอะไรไดเลย จนเขา
คดวาตนเองนนคงโง และความจ าแยมาก ท าใหการเรยนหนงสอส าหรบเขา ไมมอะไรทนาสนใจเลย
นอกจากน คานธ เปนเดกขอายมาก จงไมคอยจะมเพอน และไมไวใจใครแมกระทงคร แตสดทาย
คานธ กพยายามทจะเรยนร สดทายสามารถเรยนด จนท าใหเขาไดรบรางวลเรยนด และไดรบทน
เรยนดดวย
ค.ศ. 1883 เดอนพฤษภาคม คานธ มอาย 13 ป ไดสมรสกบเดกหญงชอ กสตรพา ซงอาย
มากกวา คานธ ประมาณ 6 เดอน มบตร-ธดา รวมกนทงสน 5 คน แตคนหนงเสยชวตลงตงแตยงเปน
ทารก ท าใหเหลอ 4 คน คานธเปนสามทขหง และเปนเจาขาวเจาของ สาเหตทท าให คานธ สมรสเรว
นน เนองมาจากประเพณของชาวฮนด และความเชอทวา หากผใดมบตรแลวบตรของตนมการไดเสย
กนกอนแตงงาน จะท าใหผเปนบดาและมารดานนตองตกนรก ชาวฮนดจงนยมใหเดกแตงงานกน
เรว ๆ เพอหลกเลยงการตกนรกดวยเหตน
3
เมออาย 16 ป เขาเผชญกบความขดแยงอนยงใหญเปน
ครงแรก ระหวางหนาทกบความปรารถนา ในคนหนงขณะ
พยาบาลบดาทปวยอย เขากแอบหนขนไปหลบนอนกบภรรยา
ตอนนนเองทพอของเขาเสยชวตลง คนใชมาแจงใหทานทราบวา
คณพอเสยชวตแลว ส านกแรกของเขาบอกวา ตายแลว...เราท า
อะไรลงไป... นบตงแตนนมา คานธ มกจะพดถงเหตการณนน
ตอนททานละทงพอ เวลาททานไมท าหนาทของทานใหดอย
เสมอ แลวมนกกลายเปนส านกในเรองของหนาทและความ
รบผดชอบของเขา
เมอ คานธ อายได 18 ป พอถงแกกรรม ครอบครวทมพชายคนโตเปนผดแล ไดสง คานธ ไป
ศกษาวชากฎหมายทมหาวทยาลยลอนดอนประเทศองกฤษ โดยกอนจะเดนทาง คานธ ไดใหสญญา
กบมารดาวา จะไมรบประทานเนอสตวและสรา และจะไมยงเกยวกบสตร เพอใหมารดาไดอนใจ และ
เมอไปถงองกฤษ คานธ ไดพบกบปญหาใหญในการด าเนนชวต นนคอ วฒนธรรม มารยาท สงปลก
สรางตาง ๆ ในองกฤษนนไมเหมอนอนเดย เชนการใช ลฟต คานธ ตองระวงตนในเรองมารยาท ซงจะ
มาท าตามคนอนเดยเหมอนเดมไมได คานธ ตองปรบตว ปรบบคลกตาง ๆ ใหเขากบคนองกฤษใหได
อาหารทไมใชเนอสตวในองกฤษสมยนนรสชาตจะจดมาก คานธ จะกนเนอสตวกไมได เพราะให
สญญากบมารดาไวแลว และ คานธ กไดมโอกาสรจกกบอาหารมงสวรต จงไดมวธรบประทานมงสวรต
อยางเปนสข
4 ปตอมา คานธ กส าเรจการศกษาและสอบไดเปนเนตบณฑต และเมอไดเปนเนตบณฑตแลว
คานธ จงเดนทางกลบสอนเดยใน ค.ศ. 1892 เพอประกอบอาชพ ในปนลกคนทสองของ คานธ ก
ก าเนดขน ในชวงเวลานน ความหวงสงสดของเขากคอ การไดเปนสภาพบรษองกฤษ เขาสวมหมวก
Top Hat หรอหมวกทรงสง ถอไมเทาหวเลยมเงน เรยนเตนร า สไวโอลน และเรยนภาษาฝรงเศส ทวา
ความสามารถพเศษใดๆ กไมอาจลบความประหมาของเขาลงไปได แมเมอไดปรญญาทางกฎหมาย
แลว เขากยงไมมนใจในความสามารถของตนเอง ภายหลงเขาบนทกไววา
“ความรสกไรความเชอมนและความหวาดกลวของขาพเจาไมมวนสนสด”
มหาตมา คานธในป ค.ศ. 1888
4
เขากลบมาอนเดยรบวาความคดแรก และพบวาเมออยในศาลเขาประหมา และตนเตน เขา
ไมสามารถเปดปากพดตอหนาผพพากษาได เขากลวและเศรากบเรองนมาก แตแลวไมนาน คานธ กได
งานชนหนงซงเปนตวแปรส าคญทท าให คานธกลายเปนนกการเมองทมชอเสยงโดงดงในเวลาตอมา
คานธบอกไววา
“ในดนแดนซงพระเปนเจาทรงคมครองแหงนนเอง ทขาพเจาคนพบพระเปนเจาของตนเอง”
งานนนคอการเปนทนายวาความใหลกความในประเทศแอฟรกาใต ดงนน ใน ค.ศ. 1893
ความทไมทราบวามการเลอกปฏบตตอชาวอนเดยในแอฟรกาใตซงเปนอาณานคมขององกฤษ เขาจง
จองทนงชน First Class (ชนทหรหราสะดวกสบายทสด คาตวแพงทสด) ไปยง ‘เพลยโทเนย’
แตทวาผโดยสารชน First Class ทเปนคนผวขาว ไมพอใจทคนผวคล าอยาง คานธ มาอยรวม
ชนเดยวกบพวกเขา จงไปประทวงบอกเจาหนาท เจาหนาทจงเดนมาสงให คานธ ยายตโดยสารไป
โดยสารตของ Third Class (ชนไมสะดวก คาตวถกทสด) ทง ๆ ทคานธเสยเงนซอตว
ชน First Class มาอยางถกตอง คานธ จงปฏเสธ ท าใหเกดความขดแยงทรนแรงขนเรอย ๆ จนใน
ทสด คานธ กถกเจาหนาทรมท าราย และกถกผโดยสารผวขาวโยนออกมาจากรถไฟ โดยเจาหนาทตาง
อางวา รถไฟชนหนงนสรางส าหรบผโดยสารผวขาวเทานน เหตการณนท าให คานธ เศราเสยใจเปน
อยางยง และยงเศรามากยงขนเมอรวาชาวผวคล าเกอบทกคนถกเหยยดหยามจากชนผวขาวใน
แอฟรกาใต ท าใหเขานงคดทงคนวา การทถกปฏบตอยางนเปนสงทไมถกตอง หลงจากนนอกเพยง
หนงสปดาห เขาจงไดน าความคดของเขามาแสดงออกใน การประชมผอพยพชาวอนเดยพนเมองซง
ขณะนนเขามอายเพยง 24 เทานน
ภาพทถายเมอวนท 18 ก.พ.
ป 1893 คานธ ก าลงอยชวงพกฟนรางกาย
หลงถกทบตอยางรนแรง เมอวนท 10 ก.พ.
ระหวางทเขาเดนทางจะไปพบลกความของ
เขา ในแอฟรกาใต
5
ทแอฟรกาใตในชวงทศวรรษท 1890 ชาวแอฟรกาและอนเดยตางตกทนงตองท าตาม
อ าเภอใจของเจานายผวขาวเหมอนกน ตองอยภายใตกฎหมายซงไมยอมรบ สทธในการออกเสยง การ
เปนเจาของทรพยสน หรอแมแตเดนบนถนนในยามกลางคน ดวยความมงมนอยางยงทจะแกไขสงผด
คานธ พยายามจนสดก าลงเทาทจะชวยไดโดย คานธ มสวนอยางมากในการเขาไปปรบปรง
และแกไขขอกฎหมายเพอใหชนชนผวด ามความเทาเทยมกน ซงในชวงนน คานธกยงรไมทนเหลยม
ของเหลาชนชนปกครอง แมวา คานธ จะปรบแกกฎหมายอยางไร เหลาคนชนชนปกครองกออก
กฎหมายทดแทนมาใหมเพอทจะเอารดเอาเปรยบในรปแบบอนอกอยด คานธ กไดเขาตอสเพอ
เรยกรองสทธมนษยชนของชาวผวคล าในแอฟรกาใต การตอสนนไมจบงาย ๆ จงไดเดนทางไปอนเดย
ใน ค.ศ. 1896 เพอพาครอบครวมาอยดวยกนทแอฟรกาใต และใชชวตครอบครวตอจนมลกกบภรรยา
ตออก 2 คน
เมอตองตกเปนเหยอของชาวแอฟรกนผวขาว คานธ จงหาทางแกโดยใชการรวมพลงสามคค
เขาเรมพฒนาชมชนของผคนจากตางเชอชาตและตางศาสนาขน ทกคนอยรวมกนอยางเสมอภาค เขา
ยนยนจะใหปฏบตตอครอบครว ซงตอมาจะรวมถงบตรชายทง 4 ไมใหตางจากคนอนๆ
คานธ เมอครงเปนทนายความในแอฟรกาใต เขานงอยขางหนาหนาตางทมชอของเขาเขยนไว
สวนทนงขางซายของเขาคอ เอช.เอส.แอล.โพลก เสมยนของเขา และหญงชาวรสเซย ชอ ชเลซน
6
ใน ค.ศ. 1901 คานธ เดนทางกลบอนเดยเพอกลบไป
ประกอบอาชพตอ แตมเสยงเรยกรองจากชาวอนเดยใน
แอฟรกาใตใหมาชวยดวย คานธ เดนทางกลบไปยง
แอฟรกาใตเพอตอสกบปญหานตอ
แมเขาจะชงชงการกดขขององกฤษ แต คานธ
ยงถอตนเปนสมาชกผภกดของจกรภพ ยงรองเพลง
God save the Queen (เพลงชาตขององกฤษ) และ
สอนลกๆ ให รองด วย อนท จ ร งแล ว เขามความ
จงรกภกดมากถงขนาดเขารวมกบกองก าลงขององกฤษ
ในสงครามโบเออร เพอปราบปรามการลกฮอของพวกซล ในป ค.ศ. 1906
ประสบการณในสงครามซลนเอง ทน าเขาเขาไปใกลกบความรนแรงอยางไรมนษยธรรม
ตอนนนเองทเขาเรมตระหนกวานไมใชสงครามระหวางคนสองคนเสยแลว แตมนคอการสงหารหม
คานธถอยหลบ ขณะปนขององกฤษสงหารกองทพซลซงใชหอกเปนอาวธ เขามองเหนความรนเรงใจ
ของทหารในการบกเขาฆา คานธและเพอนชาวอนเดยกยงชวยดแลชาวซลทเปนผานตรงขามองกฤษ
เขาเกบรางของผบาดเจบทนอนเกลอนกราดอยดวยความปวดราวใจ เขาเรมคดวาชาวซลถกชาว
องกฤษกดขในลกษณะน จงนกถงการกดขในครอบครวของตวเอง โดยเฉพาะภรรยาของเขา ในเวลา
นนเขาเคยท าสงทเรยกวาเปนสามทโหดราย หงหวง และกดข การไดเหนกบฏชาวซล เป นการ
จดชนวนความคดนขนมา จงเขาใจไดวาชาวองกฤษกดขชาวซลอยางไร แลวน าไปเปรยบเทยบกบ
ตวเอง คานธ บอกวา
“ขาพเจารสกผดกบพฤตกรรมกดขเยยงนนก
ขาพเจารสกผดตอชวตสมรสของตวเอง ตอความสมพนธของกสตรบา”
มหาตมา คานธในป ค.ศ. 1900
7
ประเพณของชาวฮนดถอวาผชายคอผก าหนดเรองทเกยวกบทางเพศ ดงเชนทคานธได
ประพฤตลงไปดวยความไรเดยวสาแบบเดกๆ เขาคดวามวธเดยวกคอตองบงคบความตองการของตน
จงจะรบใชเพอนมนษยไดดทสด ดวยวย 37 ป เขาปวารณาตนเพอถอเพศพรหมจรรยตลอดไป
ในป ค.ศง 1906 คานธ กเขาสกระบวนการเปลยนผานทางความคดทางการเมองอนนาตน
ตะลง กฎหมายใหมก าหนดใหชาวอนเดยทกคนจะตองเขารบการจดทะเบยนและพมพลายนวมอ
ขอบงคบนรวมถงการใหหญงชาวอนเดยตองเปลองผาตอหนาต ารวจผวขาว เพอกรอกต าหนรปพรรณ
ลงในทะเบยนดวย ดวยความโกธรแคน ชาวอนเดยสามพนคนมาพบกนในโยฮนเนสเบรต เพอวาง
แผนการตอบโต ทนใดนนพอคาชาวมสลมคนหนงยนขนแลวชก าปนพรอมกบพดวา
" ขาแตพระเปนเจา เราจะยอมเขาคกกอนทจะยอมแพใหกฎหมายฉบบน!!”
คานธไมเคยนกถงการเขาคกมากอน แตกรโดยสญชาตญาณวานแหละ คอวถทางทถกตอง
เขาลกขนแลวกพดวา
“เราจะสวดขอตอพระเปนเจาวา เราจะเขาคก
และเราจะอยในนนจนกวากฎหมายนจะถกเพกถอน และเราจะยอม”
8
ค าพดของเขาจดประกายใหเกดการตอตานครงยงใหญเปนประวตการณของมวลชนซงไมได
กะเกณฑมากอน ผประทวงกระท าตามอยางคานธ พวกเขาอดทนตอการทบตของต ารวจ ยอมรบ
ความเจบปวดอยางกลาหาญโดยไมตอบโต คานธรบรเปนครงแรกในชวตวา เมอหวใจของมนษยปด
คณกไมอาจสมผสความคดของเขาได ไมมประโยชนทจะใชเหตผลกบคนเหลาน จตใจของเขาดานชา
ถาเหตผลยงไมพอ ความรนแรงกไมด แลวคณจะท าอยางไร เขาคนพบวธตอตานแบบอหงสาเปนครง
แรกทแอฟรกาใตน คานธใชค าวา “สตยาเคราะห”
ในป 1913 นายพลยาสมสต ผบญชาการทหารองกฤษในแอฟรกาใต ไดออกกฎหมายท
ก าหนดวาการแตงงานของชาวฮนดและมสลมถอเปนโมฆะ ท าใหคานธกาวเขาสการตอตานในวงกวาง
ยงขนโดยไมตงใจ
ตามประเพณแลวผหญงอนเดยจะตองอยแตในบาน แตคานธกโจมตธรรมเนยมนนวาเปนการ
กดขรปแบบหนง แลวเรยกรองใหผหญงมสวนรบผดชอบตอสงคมเคยงบาเคยงใหลกน ในการกลาว
ปราศรยอนจบใจครงหนงคานธสามารถปลดปลอยสตรนบลานใหเปนอสระ และเปนพลงเสรมอยาง
ใหมใหแกมวลชนของเขาดวย กฎหมายสมรสใหมนกอใหเกดการประทวงทวประเทศ คนงาน 50,000
คนไมพอใจ แลวพากนหยดงาน ท าใหนายพลยาสมสตเกดความลงเลใจ และยกเลกกฎหมายนนไป
คานธไดพสจนใหเหนวาพลงมวลชนสามารถเอาชนะการบบบงคบได
ดวยความกระตอรอรนทจะทาทายอ านาจขององกฤษในบานเกดของตน ในป ค.ศ. 1915
ขณะอายได 45 ป เขากลบมายงอนเดยซงเวลานนถกกดอยภายใตแอกของลทธจกรวรรดนยม เปน
เวลา 2 ศตวรรษทองกฤษไดปลนทรพยากรธรรมชาตของอนเดยไปอยางเปนระบบ เมอถกกวาดเอา
วตถดบไปหมด อตสาหกรรมในประเทศจงคอยๆ ตายลง อนเดยเปนปราการใหญทสด มประชากร
มากทสด และสรางผลก าไรทดทสดในเครอจกรภพ องกฤษฉดอนเดยใหตกต าลงจนถงขดทวา อนเดย
ไมสามารถผลตแมกระทงเขมกลดอนเลกๆ ได มนเปนสภาพทถกตกตวงมาเปนเวลานานนบป
กอนป 1915 ชาวอนเดยสามรอยลานคน ตองกมหวใหชาวองกฤษจ านวนเพยงแสน ไมเคย
ปรากฏในประวตศาสตรใดทคนเพยงหยบมอจะปกครองคนจ านวนมากถงเพยงนในดนแดนหางไกล
เชนน ดวยความสนหวงทจะคนสเสรภาพ ชาวอนเดยในสภาพทาส จงเปนไดเพยงทหารและต ารวจ
เพอสรางความเขมแขงใหกบนายผวขาวของตนเอง
9
คานธชกชวนใหประชาชนตอตาน โดยบอกแกคนเหลานนวา
“คนทประพฤตตวเยยงหนอน จงสมควรถกเหยยบย า เราจะตองเรยนรการตอสกบตวเอง เรา
เปนทาสมานานจนตองรจกลกขนสกบตวเองเสยบาง จงก าจดความคดทจะพงพาผอนหรอใชการตด
สนบน แทนทจะใชความกลาหาญ เราจะไมอาจตอสกบรฐบาลไดถาเราไมเรยนรการตอสกบตวเอง”
คานธ ตดสนใจละทงการแตงกายแบบตะวนตก และหนมาแตงกายดวยเสอผาแบบดงเดม
ของแควนคชราต ททอดวยตนเอง เพอแสดงถงชวตทพอเพยง การพงพาตนเอง และการไมตกเปน
ทาสวตถนยมคอ เสอผาเครองนงหมของชาวองกฤษ เมอกลบมาอนเดยคานธท างานใหแกสภา
คองเกรส การเดนทางกลบมาครงน มชาวอนเดยจ านวนมากไปชมนมตอนรบ จากนน คานธ ได
เดนทางไปหา รพนทรนาถ ฐากร มหากวแหงอนเดย และ รพนทรนาถนเอง ไดขนานนาม คานธ วา
“มหาตมา” อนแปลวา “ผมจตใจสงสง” ใหแก คานธ เปนคนแรก จากนน คานธ กเรมออกเดนทาง
ไปทวประเทศอนเดยดวยรถไฟชน 3 เพอรบรความทกขยากของชาวอนเดยทงประเทศอยางรจรง
ใน ค.ศ. 1916 คานธ เรมกอกลมเคลอนไหวเรยกรองสทธเสรภาพใหแกประชาชนอนเดย
และเรยกรองโดยวธขอความรวมมอผนกก าลงคนละเลกคนละนอย จนเปนพลงทยงใหญ และ
สนคลอนประเทศได ประกอบกบในชวงนน อนเดยเปนเมองขนขององกฤษ ท าใหตองมการเรยกรอง
สทธทองกฤษพยายามกดขชาวอนเดย
รพนทรนาถ (ซาย) พบกบมหาตมะคานธ
ทศานตนเกตน
มหาตมา คานธในป ค.ศ. 1915
10
ค.ศ. 1919 มการประกาศใชกฎหมาย “กฎหมายโรวแลตต” (Rowlatt Act of 1919) ซง
เปนกฎหมายทกดขชาวอนเดย เพอปองกนการจลาจล มสาระส าคญวา รฐบาลหรอเจาหนาทมสทธ
อ านาจในการจบกมคมขงผตองสงสยวากอการจลาจลหรอคดลมลางรฐบาลไดทนท โดยไมตอง
ด าเนนการสอบสวนหรอขนศาลตามขบวนการยตธรรม คานธจงประกาศขอความรวมมอวาในวนท
30 มนาคม ค.ศ. 1919 ขอความรวมมอใหคนอนเดยหยดงาน แลวประชาชนเปนลานๆ คนกหยดงาน
ในวนนน สนคลอนอ านาจรฐบาลองกฤษอยางชดเจน คานธรสกอศจรรย แตไมนานกพบขอเสยของ
การใชวธสตยาเคราะห กบสงคมขนาดใหญ ๆ อยางอนเดย ขอเสยนนคอ มบางแหงทบานปลายเกด
การตอสใชก าลง และรฐบาลองกฤษกใชเปนขออางในการจบกมมหาตมา คานธ
แตเมอคานธถกจบกม เมองตางๆกเกดความเคยดแคนและวนวายจนเกอบกลายเปนเหต
จลาจลระดบประเทศ ซงหลงคานธไดรบอสระในวนท 13 เมษายน ค.ศ. 1919 และไดรบรเหตการณท
เกดบานปลายน คานธรสกเสยใจมาก จงประกาศ อดอาหาร ตนเอง 3 วน
ในวนนนเปนวนนกขตฤกษของอนเดย ประชาชนนบพนคนไปรวมตวสงสรรคกนท
สวนสาธารณะชลลยนวาลา เมองอมฤตสระ พวกเขาไมรวาสองวนกอนหนานน นายพลไดเออร
ผบงคบบญชากองทหารองกฤษในอ ามรสา ไดออกกฎสงหาม
การชมนม โดยไมมการเตอนใหร เคารสกเคยดแคนชาวอนเดย
และตองการใหชาวอนเดยรถงอานภาพองกฤษ จงออกค าสงกอง
ทหารอนเดย 50 นาย ไปยงลานชมนม และสงใชปนไรเฟลยงใส
กลมฝงชน เปนเวลานาน 10 นาทททหารกราดยงผชมนม ท าให
มผเสยชวตประมาณ 379 ศพ บาดเจบมากกวา 1,000 คน
เหตผลเดยวทเขาพวกหยดยงกคอ กระสนหมด พวกเขาบอกวา
ถายงมกระสนอก กจะยงเขาใสฝงชนตอไป ยงประชาชนใหตาย
เพอใหบทเรยนแกชาวอนเดยวา หามแขงขอตอองกฤษและจง
ยอมแพ เปนปฏบตการทางทหารทท าใหรฐบาลองกฤษเสอมเสย
เกยรตยศและถกโลกประณามอยางรนแรง
11
การกระท าของไดเออร กลบไดรบการรบรองจากองกฤษ แมวาจะมชาวอนเดยรองเรยนเปน
จ านวนมากกตาม แตเขาเพยงไดรบค าสงใหพนจากหนาทในแควนปญจาบ ดวยขอหาท าการรนแรง
เกนกวาเหต เมอไดเออรไดเดนทางกลบองกฤษ เขากลบไดรบการตอนรบเยยงวรบรษ
เหตการณสงหารหมทอ ามรสา ในป ค.ศ. 1919 สรางความหวาดหวนวาจะเกดการนองเลอด
ขน ระหวางคนองกฤษกบคนอนเดยซงตองการจะแกแคน แตคานธกาวเขามาแลวพดวา
“ไม...เราจะไมท าตอองกฤษ เหมอนเชนทนายพลดายเออรท าตอเรา เราตองแสดงใหพวกเขาเหนวา
เราสามารถวางตวพนจากความรสกเกลยดชงเชนนน พวกเขาไมใชศตรแตเปนเพอน
พวกเขากตองการปลดปลอยมากเทาๆ ทพวกเราตองการเหมอนกน”
คานธกลาววา “ควรยกยองความกลาหาญทเงยบสงบของการตาย โดยการไมฆา”
ภาพเขยน การยงปนไรเฟลของทหารอนเดยไปยงผชมนม ณ สวนสาธารณะ ชลลยนวาลา เมองอ ามรสา เมอวนท 13 เมษายน ค.ศ. 1919
12
3 ปตอมา นนคอในป ค.ศ. 1922 คานธไดเปลยนนกชาตนยมอนเดยใหกลายเปนพลงมวลชน
เขาไดแปรความรสกโกธรแคนจากเหตการณทอ ามรสา ใหกลายเปนความสามคคของชาวฮนดและ
มสลม กรรมกร และพอคา และเขาชนะใจประชาชนอนเดยดวยการท าตวเปนคนธรรมดาคนหนง
สวมเสอผางายๆ แบบเดยวกน อดมอกนมอ ละทงความสะดวกสบาย เฉกเชนเดยวกบผยากจนทสด
เพอสงเสรมใหเกดการพงตนเอง คานธชกชวนชาวอนเดยใหสวมเครองแตงกายในแบบเรยบงายของ
อนเดย และใหทอผาขนใชเอง เสอผาทผลตจากตะวนตกถกน ามาเผารวมกนเปนกองใหญ
เขาวา "เสอผาของตางชาตบงบอกวาเราเปนทาสทางวฒนธรรมของชาวตะวนตก เราไมอาจ
ปลดปลอยตวเองจากความเปนทาส การเผาเสอผาของตางชาต จงเปนการฟอกจตใจของพวกเรา"
“ ไมมความงามในผาทสวย...ถาท าใหหวและเกดความทกข”
คานธใชเวลาวนละ 1 ชวโมงทกวนเพอปนดายเอง ผน าชาวอนเดยคนอนไดแตประหลาดใจ
กบความประพฤตเชนนของเขา ทามกลางสภาวะวกฤตในชาตเยยงน แตเขานงอยทเครองปนดาย
ทวาคานธมองทะลถงความส าคญพนฐานนนวาเปนการเชอมโยงกบมวลชน วตรปฏบตของเขาใน
ฐานะผน าชาวอนเดย ท าใหเขาผน าทไมมใครเคลอบแคลงเปนเวลานานถง 25 ป
ค.ศ. 1922 ไดเกดเหตใชก าลงตอสกนอกครง คานธถกจบกมอกครงในฐานะผกอความไมสงบ
และถกศาลตดสนจ าคก 6 ป แตถกปลอยตวออกมากอนก าหนดเพราะเหตผลทางสขภาพ
13
ใน ค.ศ. 1924 และตงแตถกปลอยตว คานธกหนไปแกไขปญหาทเกดจากภายในประเทศ
กอน เชน ฟนฟเศรษฐกจชนบท แกไขปญหาการถอชนชนวรรณะในอนเดย ปญหาความขดแยง
ระหวางศาสนาฮนดกบมสลม ปญหาความไมเสมอภาคของสตร และปญหาตางๆ ทไมไดเกดจากการ
กดขจากตางประเทศ
ค.ศ. 1930 ขณะอายได 62 ป คานธหวนกลบสสงเวยนการเมองอนเรารอน ตอตานการเกบ
ภาษซงไมเปนธรรม ภาษทองกฤษเรยกเกบจากเกลอ ประทวงกฎหมายองกฤษทหามคนอนเดยท า
เกลอกนเอง การท าเกลอหรอการขายเกลอของชาวอนเดยถอวาผดกฎหมาย กจการนสงวนไวให
ส าหรบคนตางชาตท า เขาวางแผนจะเดนเทาเปนระยะทาง 240 ไมล ไปยงทะเลอาหรบเพอไปท า
เกลอทนน วนท 12 มนาคม ค.ศ. 1930 คานธพรอมดวยสาวกจ านวน 80 คน เรมตนการเดนทางซง
กลายเปนความสนใจของชาวโลก และเปลยนแปลงวถทางแหงประวตศาสตร
ขบวนของคานธเดนไดเพยงวนละ 10 ไมล และเปดโอกาสใหผสนใจเขามารวมดวย และม
ผสอขาวตางประเทศเขามาทอนเดยเพอท าขาวนเปนคนแรก และนบวนยงมผคนมารวมขบวนดวย
เปนจ านวนมาก ผานไป 24 วนเขาเดนทางผานหมบานนบพนๆ แหง ขบวนของเขากลายเปนกลมผ
ประทวงขนาดใหญ และทนททขาวแพรออกไป ไมเพยงแตคนทวทงอนเดยจะเขารวม แตทงโลกกเอา
ใจชวย รายงานขาวของอเมรกนสวนใหญรายงานวานเปนเรองทเหลอเชอ
เมอขบวนของคานธถงชายฝงมหาสมทรในวนท 6 เมษายน มชาวอนเดยหลายแสนคนเขา
รวมกบเขา คานธกมลงหยบเกลอขนแลวพดวา
"ดวยเกลอหยบมอน ขาพเจาขอตอตานการบงคบของจกรวรรดองกฤษ
ขอเราจงรวมกนตอสเพอสทธของพวกเรากนเถด"
14
การตอบสนองเปนไปราวกบประกายไฟ ทวทงประเทศไมวาพอคา ชาวนา แมบาน ตางพากน
ท าเกลอ และขายเกลอกนอยางเปดเผย ทางการองกฤษ ไดดนทรงจบกมคานธและประชาชนนบแสน
คนในวนท 4 พฤษภาคม ค.ศ. 1930 ต าราจทบตผประทวงอยางโหดเหยม สรางความโกธรแคนและ
ความสามคคขนในหมชาวอนเดยมากยงขน คานธรดวาการใชวธตอตานแบบอหงสา จ าเปนตองแสดง
ความกลาหาญออกมาใหเหน จงจะดงความรสกผดชอบชวดในตวมนษยออกมาได
จ านวนแรงงานอาชพในอนเดยหายไปเปนจ านวนมาก ระบบเศรษฐกจและระบบบรหารงาน
ของรฐบาลองกฤษเกดความปนปวนอยางใหญหลวง ภายใตความกดดนจากนานาชาต
ลอรดเออรวน ผส าเรจราชการองกฤษจงยอมปลอยตวประชาชนออกมาเรอยๆ และรฐบาลองกฤษได
ปลอยตวคานธใน ค.ศ. 1931 และในปนน คานธถกเชญตวไปรวมประชมหารอกบรฐบาลองกฤษ โดย
มนายกรฐมนตรองกฤษในขณะนนเปนประธาน
คานธตรงไปยงจวนของผส าเรจราชการ ซงจะรองรบแขกผมเกยรตเทานน น าอนถกน ามา
รบรองคานธตามค าขอ เขาวางแกวลง แลวกคอยๆ หยบอะไรบางอยางออกมาจากชายพก ผส าเรจ
ราชการถามวาอะไร
คานธตอบวา “ทานทเคารพอยาบอกเรองนใหใครร นเปนเกลอทผมแอบท าโดยผดกฎหมาย”
เขาเทเกลอนนลงในน า... คน... แลวกดม การประชมครงนไมไดผลอะไรมากนก
ในปถดมา คานธเดนทางไปยงลอนดอน เพอ
รวมประชมเรองอนาคตของอนเดย และเชนเคยเขา
เดนทางโดยรถไฟชนสาม และปฏบตภารกจเชนทท า
ประจ าวน ทลอนดอน คานธสรางความสมพนธกบ
ประชาชนเปนผลส าเรจอยางงดงาม เขาอาศยอยกบคน
ยากจนและไดรบความชนชมทกหนทกแหงทไป
15
ในเดอนสงหาคม ป 1942 คานธเรยกรองการประกาศอสรภาพโดยทนท
"นคอค าสวดเปนค าสนๆ ทขาพเจาจะมอบแกทานอยหรอตาย
เราจะปลดปลอยอนเดยหรอมฉนนกยอมตาย"
และในคนวนทคานธประกาศอสรภาพนนเอง เขาและสมาชกสภาคองเกรซทงหมดกถกจบกม
ดวยวย 73 ป ระหวางอยในคก กสตรบา ภรรยาคชวตทอยรวมกนมา 62 ป ไดเสยชวตลงใน
ค.ศ. 1944
ป ค.ศ. 1945 องกฤษซงออนแรงลง และยอมรบวาตนไมสามารถปกครองอนเดยอกตอไปได
ไดมการเลอกตงทวไปในองกฤษ นายกรฐมนตรคนใหมประกาศจะใหอนเดยไดปกครองตนเอง แต
กอนจะใหอสระแกอนเดย องกฤษตองหารฐบาลชาวอนเดยทจะปกครองอนเดยตอจากองกฤษ พรรค
คองเกรสของชาวฮนดและสนนบาตมสลม ใครจะมาปกครอง การใหอสระอนเดยจงตองลาชาออกไป
อนาคตของชาตใหมปรากฏความขดแยงใหเหนอยเบองหนาแลว ชาวฮนดและมสลม คแขง
อนยาวนาน หนมาเกลยดกนอยางเปดเผย ชาวมสลมสวนนอยยนยนจะแยกตวออกไป ป ค.ศ. 1946
เกดความขดแยงจนกลายเปนเหตนองเลอดรนแรงไปทวทกหวระแหง คานธจงไดหอบสงขารวย 77 ป
ลงเดนเทาไปยงภมภาคตางๆในอนเดย เพอขอรองใหชาวอนเดยหนมาสามคคกน และหยดทะเลาะ
ประชาชนอนเดยเหนคานธท าเชนนกรสกตว เลกทะเลาะกน ท าใหเกดความสงบสามคคในชนบทได
เดอนพฤษภาคม ค.ศ. 1947 ไดมการเจรจาตกลงระหวางพรรคคองเกรสกบสนนบาตมสลม
โดยไดผลสรปคอ เมออนเดยไดรบเอกราช จะแบงประเทศเปน 2 สวน โดยใหพนททคนสวนใหญเปน
คนฮนด เปนประเทศอนเดยของพรรคคองเกรส แลวพนททคนสวนใหญเปนคนมสลม ใหเปนประเทศ
ปากสถาน ปกครองโดยสนนบาตมสลม และในวนท 15 สงหาคม ค.ศ. 1947 อนเดยเปนอสระจาก
องกฤษโดยสมบรณ พรอมกบการแบงแยกประเทศ การแบงแยกประเทศท าใหเกดการอพยพขนาน
ใหญ ผอพยพหลายแสนคนเดนเทาอยางหมดสนหนทาง ผคนของ 2 ศาสนาประสบหายนะจากความ
อดอยาก แบงแยกกนจากความเปนปรปกษแตโบราณ การตอสนองเลอดเกดขน ฮนดและมสลม
ระเบดความเกลยดชงเปนการสงหารหม ทง 2 ฝายกระท าลงไปดวยความกลวและความโกรธ ม
ผเหนเหตการณเลาวา “ผมยนอยทชานชาลาตอนรถไฟเขาเทยบ ไมมผคนเคลอนไหวบนขบวนรถ ม
แตเลอดหยดออกจากประต พอประตรถเปดขางในนนมนกเหมอนกบรานขายเนอ เวนแตวาเนอพวก
16
นนมเสอสวมอย” ทายทสดผคนจ านวนครงลานคอผสญเสย ในวนนน บางสวนของทงสองประเทศ
จดงานฉลองอสรภาพครงใหญ คานธไมเขารวมพธฉลองอสรภาพ แตไดเดนทางไปยงกลกตตาเพราะ
ไดขาววามสลมและฮนดยงรบสกนอย เพอขอรอง แตไมเปนผล คานธจงอดอาหาร ทานบอกวา
“ขาพเจาจะอดอาหารประทวงจนกวาการเขนฆาจะหยดลงไป จนกวาฮนดและมสลมจะเปนพนองกน”
พวกหวรนแรงชาวฮนดไมพอใจวธการอหงสาของคานธ และความตองการทจะใหชาวฮนดและ
มสลมอยรวมกน คานธเรมอดอาหารประทวง มความโกรธแคนมากในหมผอพยพในตอนนน ผทเดนขบวน
รองวา “คานธจงลงนรก ปลอยใหคานธตายไป ใหเขาตายไปไปลงนรกซะ” พอวนท 2 กเรมมผคนท
คดคานฝายแรก และวนท 3 ฝายคดคานกเรมใหญขน และกลมผประทวงตอตานคานธกเลกลง วนท 4
แนวโนมกยงเปนเชนนนตอไป จนในทสดทวทงถนนนนกมแตผเชยรคานธ และ 1 สปดาหผานไป พวก
มสลมกสามารถจะเดนออกไปในทองถนนไดอยางปลอดภย แตทพรมแดนอนเดย-ปากสถาน สงครามกลาง
เมองยงคงรอนระอ
คานธออกจารกเพอสนตภาพขามดนแดนซงแตกแยกเพราะความเกลยดชง เขาเดนเทาเปลาจาก
หมบานหนง ไปยงอกหมบานหนง อดทนตอฝงชนผโกรธแคน มการขวางปาหนามเขาใสทางเดน คานธจะ
ตนขนเวลาตสของทกเชาเพอตอสกบคลนแหงการนองเลอด เขาเดนทางตอไปโดยไมมการคมกน เขาไปใน
เขตทสถานการณลอแหลมทสด แลวกกลาวกบเพอนคนหนงวา
“ขาพเจาอาจจะตายโดยน ามอของผลอบสงหาร และถาเปนอยางนนใหจ าไววา
ขาพเจายอมรบลกกระสนนนอยางกลาหาญ ดวยพระนามของพระเปนเจา
และเมอนนขาพเจาจงจะเชอวาตนคอ มหาตมะ อยางแทจรง”
13 มกราคม ค.ศ. 1948 คานธจงประกาศอดอาหารอกครง เพอสมานฉนทระหวางมสลมกบฮนด
18 มกราคม ค.ศ. 1948 องคกรประชาชนในนวเดลฮใหค ามนวา จะพทกษรกษาชวต ทรพยสน
และศาสนาของชาวมสลมอยางเตมท คานธจงกลบมากนอาหารอกครง
การประชมสวดมนตกลายเปนวธปลดปลอยของเขาทกวน และต ารวจขอวาใหเราคนตวผคน แต
คานธวา ..ไม พระเจาจะปกปองฉน ไมตองคนตวใคร ปลอยเขาเขามา “หากมการนองเลอด ปลอยใหเปน
เลอดของฉน เพราะคนจะมอยชวตอยางอสระ หากพรอมทจะตายถาจ าเปนดวยมอของพนองของเขา”
17
ในทสดแผนลอบสงหารคานธกอบตขน วนท 30 มกราคม 1948 ในขณะคานธ เดนเขาไปในท
ประชมสวดประจ าวน ในสวนเวอรฮาทร กรงนวเดลย ทามกลางฝงชนนนเอง นาถราม โคทเส ชาวฮนดผ
คลงศาสนา วย 36 ป ไมตองการใหฮนดสมานฉนทกบมสลม ไดยงปนใสคานธ 3 นด กระสนเจาะทะล
ทองของมหาตมะ และอกนดหนงทหนาอก เขาไมแสดงถงความประหลาดใจหรอความเจบปวด ขณะ
สดทายกอนความตายจะพรากเขาไป คานธพนมมอในลกษณะสวดมนตแลวพมพร าค าวา “ราม” พระผ
เปนเจาในภาษาอนเดย และ สนลมหายใจในวย 78 ป
อนเดยทงประเทศคร าครวญนาน 13 วน ความเศราโศกและตนตระหนกจากการสงหาร
คานธ ดงอนเดยใหหลดออกจากความบาคลง ความรนแรงยตลงเพยงชวขามคน ผคนนบลานตางหลงไหล
มายงกรงเดลย เพอใหไดอยใกลเขา ตลอดทงคนนนทกคนตางมาทน คลนมนษยพาหลงไหลตดตามราง
ของชายรางเลกคนน จนมาถงลานเผาศพ ฝงชนประมาณ 3-4 ลานคนกนสะอนไมอย
นาถราม โคทเส ขณะยง มหาตมา คานธ
18
ทงหมดเพอใหเกยรตแกชายคนหนง ซงไมเคยมต าแหนงส าคญในอนเดย ชายซงไมร ารวยและม
ทรพยสนทงหมดไมถง 3 ดอลลาหเมอเขาตาย ไอนสไตนกลาวถงคานธวา “คนรนอนาคตจะไมมทางเชอ
เลยวา มคนแบบนอยจรงบนโลกมนษยน”
การตอสโดยไมใชความรนแรงไดปลดปลอยอนเดยใหเปนอสระ องคารของคานธไดรบการอน
เชญโดยรถไปชนสามขบวนพเศษ ไปยงชายฝงมหาสมทรเพอโปรยลงบนคลน ทพ านกส าหรบวญญาณซง
ไมเคยสญเสยความศรทธาตอพระเปนเจา หรอตอมนษยเลย