Γιατί να επισκεφθεί κάποιος την Τρίπολη

Εργασία Γεωγραφίαςτης Οικονομοπούλου Γιολίνας4ο Γυμνάσιο Τρίπολης, Τμήμα Β 3

Καθηγητής: κ. Κατσούλας2014-2015

Τρίπολη, η έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου

Η Τρίπολη (γνωστή παλαιότερα και ως Τριπολιτσά και Τρομπολιτσά) είναι πόλη στην κεντρική Πελοπόννησο, η μεγαλύτερη πόλη και πρωτεύουσα του Νομού Αρκαδίας και της επαρχίας Μαντινείας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 660 μέτρων. Είναι επίσης έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Ο πληθυσμός του ομώνυμου δήμου είναι 47.254 κάτοικοι.

Τρίπολη – Ιστορική διαδρομή

Η ίδρυση της πόλης

Η ιστορία της Τρίπολης δεν είναι πολύ παλιά και μπορεί να εντοπιστεί όχι νωρίτερα από τον 15ο αιώνα, όταν ήταν γνωστή ως Τριπολιτσά ή Ντροπολιτσά (παλιότερα Υδροπολιτσά ή Δρομπογλίτσα). Η πόλη ξεκίνησε σαν ένας μικρός οικισμός τσοπάνων και γεωργών. Στα "Βενετικά Χρονικά" του Stefano Magno , που γράφτηκαν το 1647, ανάμεσα στα ερειπωμένα κάστρα αναφέρεται το τοπωνύμιο Droboliza . Γύρω από την ετυμολογία της ονομασίας αυτής έχουν διατυπωθεί πολλές απόψεις, από τις οποίες η επικρατέστερη είναι, ότι παράγεται από την σλαβική λέξη dabr, που σημαίνει βελανιδιά. Το παραπάνω τοπωνύμιο μεταπλάστηκε σταδιακά με το πέρασμα των χρόνων και από Ντρομπολιτσά έγινε Ντροπολιτσά, Τριπολιτσά και τελικά Τρίπολη.

Η προέλευση της πόλης τοποθετείται ανάμεσα στον 8ο και 10 μ.Χ. αιώνα, όταν στους πρόποδες του Μαινάλου και κοντά στη θέση της σημερινής Τρίπολης δημιουργήθηκε ένας αρχικός μικρός οικισμός από λιγοστούς νομάδες Σλάβους. Ο οικισμός αυτός   αργότερα ενώθηκε με τους κοντινούς πολυπληθείς οικισμούς των ντόπιων Ελλήνων (Θάνα κλπ) με αποτέλεσμα το ξένο στοιχείο σταδιακά να απορροφηθεί  και τελικά να εξελληνισθεί. Ο οικισμός με τον καιρό μεγάλωσε και στη συνέχεια μετακινήθηκε προς την  περιοχή του λόφου Μπιζάνι (Μεγάλη Τάπια). Με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκε τελικά σε πόλη.

Τρίπολη – Ιστορική διαδρομή

Τουρκοκρατία

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Τρίπολη δοκιμάστηκε σκληρά από τις συνθήκες της σκλαβιάς και από τους Τούρκους κατακτητές. H πόλη αναπτύχθηκε με πολύ αργό ρυθμό στα πρώτα χρόνια της τουρκικής κατοχής (πρώτη Τουρκοκρατία 1475-1685) και είχε μια υποτυπώδη αυτοδιοίκηση.  Στα χρόνια αυτά μεταφέρθηκαν τα νερά της πηγής “Μάνα” σε χτιστό υδραγωγείο, για την ύδρευση του πληθυσμού. Η ανάπτυξή της πόλης προχώρησε όμως με γοργά βήματα κατά τη διάρκεια της σύντομης κατοχής της από τους Βενετούς (1685-1715),όταν έγινε κέντρο εμπορίου χάρη στη γεωγραφική της θέση στο κέντρο του αρκαδικού οροπεδίου και σαν σταυροδρόμι των οδικών αρτηριών που διέσχιζαν την Πελοπόννησο. Την περίοδο αυτή ο πληθυσμός της αυξήθηκε και ανήλθε περίπου σε 10.000.

Η Τριπολιτσά απέκτησε περισσότερη πολιτική και αργότερα οικονομική σημασία στα χρόνια της δεύτερης Τουρκοκρατίας, όταν έγινε έδρα το 1715 του Τούρκου Διοικητή του Μοριά (του Μόρα Βαλέση του πασαλικιού του Μορέως). Έτσι εξελίχθηκε στη συνέχεια σε σπουδαίο αγροτικό, εμπορικό, συγκοινωνιακό και στρατιωτικό κέντρο της Πελοποννήσου. Στην πόλη δημιουργήθηκαν βιοτεχνίες και  εργαστήρια και συγχρόνως αναπτύχθηκε σημαντικό διαμετακομιστικό εμπόριο. Παράλληλα   σημείωσε πρόοδο η πνευματική, κοινωνική και θρησκευτική ζωή. Ηδη, από το 1673, ιδρύθηκε στην πόλη, μετά από αίτημα των κατοίκων, η “Αρχιεπισκοπή Υδραβολιτσάς” με πρώτο αρχιεπίσκοπο τον Άνθιμο.

Τρίπολη – Ιστορική διαδρομή

Η άλωση

Η πολιορκία και η άλωση της Τριπολιτσάς είναι από τα σημαντικώτερα γεγονότα της επαναστατικής περιόδου, αλλά και γενικότερα της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Με την έκρηξη της επανάστασης η πόλη αποτέλεσε στόχο των επαναστατημένων Ελλήνων και ειδικότερα του Θ. Κολοκοτρώνη, ο οποίος χαρακτηριστικά έλεγε: "για να υποστεί θανάσιμο πλήγμα ο εχθρός, έπρεπε να χτυπηθεί στο κεφάλι". Μετά την αποτυχημένη πολιορκία της Καρύταινας, οι Έλληνες υπό την αρχηγία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη εφάρμοσαν ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη, αφού προηγουμένως έστησαν μόνιμο στρατόπεδο στα Βέρβαινα, όπως και ορμητήρια στα Δολιανά, στην Αλωνίσταινα και σε διάφορες ορεινές θέσεις του Μαινάλου κοντά στην Τρίπολη.

Με τις ηρωικές νικηφόρες μάχες στα Βέρβαινα, στα Δολιανά, στο Λεβίδι, στη Γράνα και στο Βαλτέτσι οι Ελληνικές δυνάμεις κατατρόπωσαν, αποδεκάτισαν και καταρράκωσαν τον εχθρό, προετοιμάζοντας το δρόμο για την τελική επίθεση. Έτσι, λίγο μετά την έκρηξη της επανάστασης, στις 23 Σεπτεμβρίου του 1821, η πόλη έπεσε στα χέρια των Ελλήνων, ύστερα από έφοδο και μετά από πολιορκία πέντε μηνών, όσο ακόμα διαρκούσαν ο διαπραγματεύσεις με τις Τουρκικές αρχές για την παράδοση της πόλης. Ήδη ο Κολοκοτρώνης είχε κάνει συμφωνία με τους έγκλειστους Αλβανούς για ειρηνική αποχώρησή τους, την οποία και τήρησε. Μετά την έφοδο στην πόλη, οι Έλληνες μαχητές την παρέδωσαν στις φλόγες και επακολούθησε σφαγή. Η άλωση της Τρίπολης αποτέλεσε σημαντικό και αποφασιστικό γεγονός για την έκβαση του απελευθερωτικού αγώνα, αφού ενθάρρυνε τους επαναστατημένους, αποδεικνύοντας ότι οι Τουρκική κυριαρχία είναι τρωτή.

Η Τρίπολη σήμερα. Μία ζωντανή πόλη με παρελθόν, παρόν και μέλλον που αξίζει να επισκεφθεί κανείς

Ο μητροπολιτικός ιερός ναός του Αγίου Βασιλείου

Ο Μητροπολιτικός Ιερός Ναός Αγίου Βασιλείου Τρίπολης βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία στην Τρίπολη Αρκαδίας.

Πρόκειται για έργο άγνωστου δυστυχώς αρχιτέκτονα, θεμελιώθηκε το 1855 και τα εγκαινιάστηκε το 1884, 29 χρόνια αργότερα. Είναι λιθόδμητη κατασκευή από μέλανα ασβεστόλιθο και έχει επικάλυψη με ολόλευκο μάρμαρο Δολιανών. Ο τρούλος είναι επικαλυμμένος με φύλλα χαλκού από την Αγγλία. Πλήθος μηχανικών και μαστόρων εργάστηκαν μέχρι την αποπεράτωσή του. Ανάμεσά τους και τεχνίτες από την Τήνο. Το τέμπλο του ναού είναι μαρμάρινο και σχεδιάστηκε από τον Ερνέστο Τσίλερ. Η αγιογράφηση έγινε από τον Κωνσταντίνο Λώκη, ενώ οι δεσποτικές εικόνες είναι έργο του Κωνσταντίνου Αρτέμη.

Ο Άγιος Βασίλειος είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής ναός με τρούλο και τρίπλευρη εξωτερικά αψίδα. Πρόκειται για περίτεχνο ναό με πλήθος διακοσμητικών στοιχείων σε αυστηρή γραμμή. Η παράδοση θέλει ο ναός να ξεκίνησε να χτίζεται για να στεγάσει τζαμί προεπαναστατικά. Ο προσανατολισμός και το μέγεθος του ναού καθορίστηκαν από το τέμενος του Μπεκίρ Πασά που προϋπήρχε. Με γνώμονα το ναό χαράχτηκε αρχικά η περιβάλλουσα πλατεία και κατόπιν έγινε όλος ο ρυμοτομικός σχεδιασμός της Τρίπολης

Το Μαλλιαροπούλειο Δημοτικό Θέατρο

Το Μαλλιαροπούλειο Δημοτικό Θέατρο δωρίστηκε στην Τρίπολη από τον Ιωάννη Μαλλιαρόπουλο (1847-1919), ένα φιλότεχνο και οραματιστή γιατρό. Το θέατρο θεμελιώθηκε το 1905 και εγκαινιάστηκε με πανηγυρική τελετή το 1910. Έκτοτε σημάδεψε την πολιτιστική ζωή της πόλης. Τα σχέδιά του εκπόνησε ο Αναστάσιος Μεταξάς, ένας από τους καλύτερους αρχιτέκτονες της εποχής, έχοντας σαν πρότυπο το αυστριακό θέατρο και ακολουθώντας τα αρχιτεκτονικό στίλ -της μόδας τότε- του Νέου Μπαρόκ. Ρυθμολογικά η αρχιτεκτονική του ανήκει στον "εκλεκτικισμό".

Ο εσωτερικός διάκοσμος του θεάτρου έγινε από ειδικούς τεχνίτες με την καθοδήγηση του ειδικά προσκεκλημένου Γάλλου καλλιτέχνη Ζολί. Είχε σκηνικά από το Παρίσι, ζωγραφιστή αυλαία από ιταλικό μουσαμά, δερμάτινες κουρτίνες στις εξόδους, γύψινες διακοσμήσεις, πιάνο και γλυπτά.  Η πλατεία του είχε αρχικά 112 καθίσματα καλυμένα με βαθύ κόκκινο βελούδο, και ο εξώστης του 80 καθίσματα. Είχε επίσης 2 θεωρεία και 12 καμαρίνια

Η πλατεία Άρεως

Η Πλατεία Άρεως από ό,τι λέγεται είναι η δεύτερη επαρχιακή, μεγαλύτερη πλατεία της Ελλάδας – πρώτη είναι αυτή της Κέρκυρας – σε μέγεθος.

Στη νότια πλευρά της σημερινής πλατείας, για χρόνια κείτονταν τα ερείπια του Σεραγίου το οποίο είχε κατεδαφιστεί και κατακαεί από την πρώτη μέρα της Άλωσης.

Το όνομα της πλατείας ήταν << Πλατεία Σεραγίου >>, άλλαξε, όμως, και, λόγω του στρατιωτικού τμήματος που υπήρχε, ονομάστηκε << Πλατεία Άρεως >> από τον θεό Άρη, τον θεό του πολέμου! 

Στην πλατεία του Αρεως υπάρχει και το έφιππο άγαλμα του Κολοκοτρώνη. Στη βάση του φυλάσσονται τα οστά του Γέρου του Μοριά.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τρίπολης

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τρίπολης περιλαμβάνει στις πλούσιες συλλογές του εκθέματα από όλη την Αρκαδία, μέσα από τα οποία ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει την ιστορική διαδρομή αυτής της γεωγραφικής ενότητας από τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας έως την ύστερη αρχαιότητα .

Το διώροφο κτήριο, στο οποίο στεγάζεται το Μουσείο, προοριζόταν αρχικά ως Νοσοκομείο της πόλης χάρη στις προσπάθειες που ξεκίνησε η μοναχή Αναστασία Δεμέστιχα τη δεκαετία του 1870 . Σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ε. Ziller ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1913 και εβδομήντα χρόνια αργότερα παραχωρήθηκε στο Υπουργείο Πολιτισμού για να εγκαινιαστεί ως Παναρκαδικό Αρχαιολογικό Μουσείο το 1986.

Τοποθετημένη πλησίον της εισόδου του Μουσείου καλωσορίζει τον επισκέπτη η επιτύμβια στήλη γυναίκας, του 1ου αι. π.Χ. – 1ου αι. μ.Χ., με την εμβληματική επιγραφή: Ἀρκαδία | χαῖρε.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας βρίσκεται στην κοινότητα

Αλέας και απέχει περί τα 9χλμ. νότια από την Τρίπολη, έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων Μουσείων της Ελλάδας και χτίστηκε κατά τα έτη 1907-1908 στο Πιαλί – όπως ονομαζόταν τότε η Αλέα - Τεγέας, σε οικόπεδο που δώρισε ο μητροπολίτης Νείλος Σμυρνιωτόπουλος - που καταγόταν από το Πιαλί - στην εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία. Ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος, μέγας αρχαιολόγος ερευνητής, καταγόμενος από την Αρκαδία, υπήρξε ο θεμελιωτής του Μουσείου.

Αποτελεί έως σήμερα το μοναδικό αρχαιολογικό μουσείο της περιφερειακής ενότητας Αρκαδίας, που διαθέτει σύγχρονες υποδομές εξυπηρέτησης κοινού.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Τεγέας

Αρχαία Μαντινεία Κατά την αρχαιότητα η επικράτεια της Μαντίνειας

καταλάμβανε το βόρειο τμήμα του οροπεδίου της Τρίπολης. Ο σημερινός επισκέπτης προσεγγίζει την αρχαία πόλη μέσω της επαρχιακής οδού που οδηγεί από την Τρίπολη προς τις κοινότητες Αρτεμισίου και Ορχομενού. Φθάνοντας κανείς στην περιοχή της Αγοράς αντικρύζει το Μαντινειακό Τουριστικό Περίπτερο. Πρόκειται για ισόγειο λιτό κτίριο, πρώην ιδιοκτησίας του ΕΟΤ, το οποίο κτίστηκε στη δεκαετία του 1960. Σε μικρή απόσταση από το Περίπτερο βρίσκεται η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής.

Το πρώτο μνημείο που αντικρύζει ο επισκέπτης που εισέρχεται στον περιφραγμένο αρχαιολογικό χώρο της Αγοράς είναι το Θέατρο, που ορίζει το δυτικό άκρο του χώρου και η ανέγερσή του μάλλον συνδέεται χρονολογικά με την επανίδρυση της πόλης μετά το 370 π.Χ..

Αρχαία Μαντινεία

Αρχαίος Ορχομενός Ο αρκαδικός Ορχομενός αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τύπου

των πόλεων – ακροπόλεων, ενός πρώιμου τύπου που εξελίσσεται από τις μυκηναϊκές ακροπόλεις, σύμφωνα με τον οποίο το αστικό κέντρο με τα δημόσια και ιδιωτικά κτήρια αναπτύσσεται πάνω σ’ ένα ύψωμα φυσικά προστατευόμενο, που μπορεί να χρησιμεύσει και ως καταφύγιο για τον πληθυσμό σε περίπτωση κινδύνου. Χάρη στη λεπτομερή περιγραφή του Παυσανία, τον αρχαιολογικό χώρο του Ορχομενού επισκέφθηκαν και περιέγραψαν περιηγητές του 19ου αιώνα, όπως ο Dodwell και ο Leake.

Η ανάβαση στην άνω πόλη του Ορχομενού μπορεί να είναι κουραστική αλλά η θέα από την κορυφή του λόφου αποζημιώνει τον επισκέπτη. Η επιβλητική πύλη που αντικρύζει κανείς προσεγγίζοντας το χώρο αποτελεί τμήμα του τείχους της ακρόπολης του Ορχομενού. Ο περίβολος, με τη μορφή που σώζεται σήμερα ανάγεται στο τέλος της κλασικής περιόδου και περικλείει μια έκταση περίπου 142 στρεμμάτων. Η κάτοψή του είναι ακανόνιστου σχήματος καθώς ακολουθεί τις μορφολογικές ιδιαιτερότητες του λόφου, όπου οι ΒΑ, Β και ΒΔ πλαγιές είναι οι πιο απότομες σε αντίθεση με τα Α, Ν και Δ τμήματα που είναι σαφώς ηπιότερα. Το τείχος ενισχύεται εξωτερικά με 30 ορθογώνιους πύργους. Μεταξύ των τεσσάρων σωζόμενων αρχαίων θεάτρων της Αρκαδίας αυτό του Ορχομενού έχει την καλύτερη θέα.

Αρχαίος Ορχομενός

Μονή Αγίου Νικολάου Βαρσών

Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου των Βαρσών βρίσκεται ανατολικά της Τριπολιτσάς. Φθάνοντας κανείς στο χωριό Νεοχώρι, του μένουν 6 χλμ. για να φθάσει στη Μονή ανηφορίζοντας. Πρόκειται περί Σταυροπηγιακής Μονής, όπως αναφέρεται στο υπάρχον Σιγίλλιο του Ιερεμία Β’ (1594). Σώζεται και ανέκδοτο Σιγίλλιο του Γρηγορίου Ε’… Είναι ένα Βυζαντινό Μοναστήρι με την αρχική Μονή να χρονολογείται από τον 11ο αιώνα μ.Χ.! Σπουδαιότατη ήταν κάποτε η Βιβλιοθήκη των Βαρσών κάτι που διαπιστώνεται από τους υπάρχοντες δύο περγαμηνούς Κώδικες του 11ου αιώνα (ο ένας βρίσκεται στο Μοναστήρι και ο άλλος στην Εθνική Βιβλιοθήκη)!

Το Καθολικό της Μονής δεσπόζει στο κέντρο του όλου αμφιθεατρικού συγκροτήματος. Είναι ο τετρακιόνιος τύπος των εγγεγραμμένων σταυροειδών τρουλλαίων ναών.

Η Τρίπολη σήμερα. Μία ζωντανή πόλη με παρελθόν, παρόν και μέλλον που αξίζει να επισκεφθεί κανείς