Η ΑΛΙΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΕΒΕΖΑ

Κατά τη σχολική χρονιά 2014-2015, στο σχολείο ασχοληθήκαμε με το θέμα της αλιείας. Είναι ένα θέμα που

μας ενδιαφέρει γιατί το σχολείο μας είναι διπλά στη θάλασσα, στο αλιευτικό καταφύγιο, αλλά και γιατί όλοι μας λίγο ή πολύ, έχουμε ψαρέψει παρέα με τους δικούς μας σε

κάποια παραλία.

Αρχικά μάθαμε για τα πιο συνηθισμένα ψάρια που αλιεύονται στην περιοχή μας, για τον τόπο που ζουν και για τις συνήθειές τους.

Γλώσσα Solea vulgarisΒιολογία: Χαρακτηριστικό της γλώσσας είναι το πλατύ πλεπατυσμένο

σώμα. Αν και γεννιέται με το σύνηθες αεροδυναμικό σχήμα των ψαριών, κολυμπάει πλαγιαστά, σέρνεται στο βυθό και χώνεται μέσα στην άμμο.

Σταδιακά, το μάτι της αριστερής πλευράς μετατοπίζεται δίπλα στο δεξί μάτι και το νεαρό άτομο αποκτά το χαρακτηριστικό πεπλατυσμένο σώμα. Διαθέτει

μήκος από 15 έως 50 cm. Παρουσιάζει χρωματικό μιμητισμό. Γεννάει το χειμώνα και τα αυγά της επιπλέουν, αποτελώντας μέρος του πλαγκτού.Οικολογία: Ζει στα βαθιά νερά και αρέσκεται σε αμμώδη βυθό. Κυνηγάει σκουλήκια και μικρά καβουράκια, πάνω και μέσα στη λάσπη του πυθμένα.

Κουτσομούρα Mullus barbatus

Βιολογία: Μικρό ψάρι 20-40cm. Μοιάζει πολύ με το μπαρμπούνι με τη διαφορά ότι το κεφάλι της είναι κοφτό, σχεδόν κατακόρυφο και αρκετά μεγάλο σε σχέση με το σώμα της, με τα μάτια τοποθετημένα σχεδόν στην κορυφή του. Δύο σάρκινες προεξοχές στο πιγούνι της τη βοηθάνε να ψάχνει στο βούρκο για τα θηράματά

της. γεννά καλοκαίρι και φθινόπωρο, κοντά στην ακτή.Οικολογία: Ζει στη θάλασσα σε νερά βαθιά ως 300μ και σε βυθούς με λάσπη. τρώει μικρά μαλάκια, σκουλήκια και καρκινοειδή του βυθού, τα οποία ξεθάβει με

τα "μουστάκια" της.

Σαρδέλα Sardina pilchardusΒιολογία: Έχει μήκος 10-20cm, γαλαζοπράσινη ράχη και γαλάζια ταινία κατά

μήκος των πλευρών, συμπιεσμένο σώμα και μεγάλα μάτια. Γεννά την περίοδο από Νοέμβρη μέχρι Μάϊο και τα αυγά της αποτελούν τμήμα του πλαγκτού.

Οικολογία: Αφρόψαρο, κινείται σε μεγάλα κοπάδια. Δεν είναι λίγες οι φορές που, κυνηγημένες από μεγαλύτερα ψάρια, πηδούν έξω από το νερό σε προβλήτες ή

στην ακτή.

Γαύρος (Engraulis encrasicolus) Το μήκος του γαύρου φθάνει μέχρι τα 20 εκατοστά. Η ράχη και τα πλευρά του είναι πρασινογάλαζα, ενώ η κοιλιά του είναι λευκή προς το ασημί και

γυαλιστερή το σώμα του είναι στενόμακρο. Το στόμα του φθάνει μέχρι πίσω από τα μάτια, φέροντας μικρά και μυτερά δόντια. Μοιάζει με τη σαρδέλα.Ζει σε ζεστές περιοχές, κατά κοπάδια και περισσότερο στον αφρό ειδικά την άνοιξη και το καλοκαίρι. Το χειμώνα αντίθετα παραμένει στο βυθό σε

βάθος 100-200 μέτρα, γι’ αυτό και το ψάρεμά τους τους την περίοδο αυτή είναι περιορισμένο. Τρέφεται με μικροσκοπικά όστρακα και το γόνο άλλων ψαριών. Όταν ζεστάνει ο καιρός πλησιάζει τις ακτές για ν΄ αφήσει τ΄ αυγά

του, που επιπλέουν μαζί με το πλαγκτόν.

Κέφαλος (Mugil cephalus )Ο Κέφαλος είναι ψάρι μήκους 30 – 70 εκατοστών. Έχουν γκρίζα ράχη, ασημιές πλευρές και ασημόλευκη κοιλιά με σκούρες πλαϊνές γραμμές από τα θωρακικά πτερύγια μέχρι τη βάση της ουράς. Γενικά το σώμα τους είναι μακρύ με ράχη λίγο πλατιά σκεπασμένη με μεγάλα λέπια. Το στόμα τους είναι μικρό με πολλά λεπτά δόντια ενώ τα χείλη τους είναι χοντρά και σκληρά. Οι κέφαλοι ζουν κατά κοπάδια κυρίως σε ρηχά νερά, μέσα σε λιμάνια, σε λιμνοθάλασσες και καμιά φορά ανηφορίζουν και στα ποτάμια. Κύρια τροφή τους είναι τα μάλάκια, τα μικρά καβουράκια και σκουλήκια που βρίσκονται σε φύκια και κοντά σε πέτρες. Ο κέφαλος φθάνει σε ενηλικίωση στα 6-8 χρόνια. Γεννούν στο πέλαγος από τον Ιούλιο μέχρι τον Οκτώβριο. Οι θηλυκοί κέφαλοι ονομάζονται μπάφες και από τα αυγά τους γίνεται το αυγοτάραχο 

Τσιπούρα (Sparus aurata )Η τσίπουρα έχει συνήθως μήκος 35 εκατοστά, αν και έχουν βρεθεί ψάρια με μήκος 70 εκατοστά. Η βαρύτερη τσιπούρα που έχει αλιευθεί είχε βάρος 17,2 κιλά. Η μεγαλύτερη ηλικία τσιπούρας είναι (σε αιχμαλωσία) 11 έτη. Έχει ασημένιο χρώμα με μια χαρακτηριστική μαύρη κηλίδα κοντά στα βράγχια. Επίσης, χαρακτηριστικό είναι και το χρυσό τόξο που ενώνει τα μάτια, πιο έντονο στα ενήλικα ψάρια, και έδωσε στην τσιπούρα το όνομα χρυσόφρυδη. Ζει στον πυθμένα σε βάθη έως 30 μέτρα. Την άνοιξη πλησιάζει σε εκβολές ποταμών και λιμνοθάλασσες. Είναι κυρίως σαρκοφάγα, ενώ περιστασιακά τρέφεται και από φυτά. Τρέφονται με μαλάκια και όστρακα. Η τσιπούρα σχηματίζει κοπάδια ενώ κάποιες φορές, μεγάλα θηλυκά άτομα μπορεί να βρεθούν να κυνηγούν μόνα τους για μια περίοδο.

Επίσκεψη στα ψαροκάικα και στα ψαράδικα

• Επισκεφθήκαμε το λιμάνι της Πρέβεζας μιλήσαμε με τους ψαράδες στα ψαροκάικα και μάθαμε πολλά για τη δύσκολη δουλειά τους!

Λίγο παρακάτω βρήκαμε έναν ψαρά που είχε πιάσει ένα μεγάλο χταπόδι, το οποίο όμως είχε αποδράσει από τη σακούλα που το είχε βάλει ο ψαράς και ετοιμαζόταν να επιστρέψει στη θάλασσα!

Είδαμε ψάρια, ακριβά και φτηνά : τιμή τους εξαρτάται από την εποχή, αλλά και τη δυσκολία που έχουν στο ψάρεμα. Δοκιμάσαμε τις γνώσεις μας στην αναγνώριση του είδους του κάθε ψαριου!

Συνέντευξη με έναν επαγγελματία ψαράΚαλέσαμε στην τάξη τον κ. Κυριάκο Προδρομίδη και μας μίλησε για πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα.Μας είπε πως το επάγγελμά του κρύβει κινδύνους(κάποτε λίγο έλειψε να πνιγεί καθώς γύρισε η βάρκα του), μας είπε για τις μεγάλες ψαριές, αλλά και για τις μέρες που δεν βγάζει ψάρια

Την Τρίτη, 19 Μαίου, επισκεφθήκαμε τι ΚΠΕ Αράχθου στην Κόπραινα, όπου ενημερωθήκαμε για την ιδιαιτερότητα και την αξία του Αμβρακικού κόλπου, την ιστορία του λιμανιού της Κόπραινας, για την σπάνια πανίδα και χλωρίδα της περιοχής, αλλά και για την ιστορία και τις μεθόδους αλιείας .

Μαζευτήκαμε στο μεγάλο κιόσκι και μοίρασαν σε καθέναν μας, κάρτες με τις εικόνες πουλιών που ζουν στον Αμβρακικό κόλπο.

Χωριστήκαμε σε ομάδες. Μάθαμε για κάποια είδη υδροβιων πουλιών που ζουν στον Αμβρακικό και παίξαμε

Μετά από το παιχνίδι ξεκινήσαμε για την αναζήτηση του κρυμμένου θησαυρού. Μέσα από αυτή τη δραστηριότητα μάθαμε πολλά για την ιστορία της Κόπραινας και για τα κτίρια που βρίσκονται στο χώρο του ΚΠΕ

Οι υπεύθυνοι του Κέντρου μας ξενάγησαν στην γύρω περιοχή. Περπατήσαμε πάνω στις λουρονησίδες του Αμβρακικού, είδαμε τους μεγάλους καλαμιώνες, θαυμάσαμε το τοπίο. Με τη βοήθεια του τηλεσκόπιου είδαμε το φάρο της Κόπραινας και ένα κοπάδι φλαμίγκο.

Επισκεφθήκαμε το σύγχρονο διβάρι.

Ποπο!!!! Πόσα καβούρια!!

Τεράστιο καβούρι!!!

Στην Κόπραινα λειτουργεί μουσείο αλιείας, όπου μάθαμε πάρα πολλά για τις

παραδοσιακές μεθόδους ψαρέματος

Το παραδοσιακό διβάρι του Αμβρακικού φτιαγμένο από καλάμια

Κέφαλοι που μπαίνουν στο διβάρι

Βωλκός: Παγίδα ειδική για χέλια!

Το χέλι θέλει να τρυπώνει και να προχωρά σε στενά περάσματα. Τα χέλια μπαίνουν από μόνα τους και προχωρούν μέσα στο βωλκό που είναι χωρισμένος σε διαμερίσματα και έτσι παγιδεύονται πολλά μαζί.

• Στα πλαίσια του προγράμματος για την αλιεία, διαβάσαμε μύθους του Αισώπου με θέμα τα ψάρια, βρήκαμε παραμύθια σχετικά με το ψάρεμα από όλο τον κόσμο, μιλήσαμε για θρύλους, αλλά και παροιμίες γύρω από αυτό το θέμα.

ΠαροιμίεςΈριξε άδεια, να πιάσει γεμάτα… (τον ψάρεψε)

Κάλλιο χόρτα με ομόνοια, παρά ψάρι με διχόνοια…Μου ’ψησε το ψάρι στα χείλη… (με παίδεψε, με τυράννησε)

Να δω τι ψάρια πιάνεις… (τι ικανότητες έχεις;)Ο μουσαφίρης και το ψάρι την τρίτη μέρα βρωμάνε…

Σαν το ψάρι έξω απ’ το νερό… (τα ’χει χαμένα, είναι έξω απ’ τα νερά του)Τα μεγάλα ψάρια, πιάνονται με μικρά δολώματα. (με μικρά μέσα έχουμε

μεγάλη επιτυχία)Της θάλασσας τα ψάρια, μόνα τους δε μπαίνουν στον ταβά. (πρέπει να

κοπιάσεις)Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό… (οι ισχυροί μπορούν και επιβάλλονται)

Το τηγάνι στη φωτιά και τα ψάρια στο γιαλό… (υπεραισιοδοξία - βιασύνη)Το ψάρι βρωμάει απ’ το κεφάλι… (ανικανότητα ή ανηθικότητα αρχηγών)Του κυνηγού και του ψαρά το πιάτο, δέκα φορές είναι αδειανό και δυο

φορές γεμάτο…Φάτε μάτια ψάρια και κοιλιά περίδρομο. (επιθυμίες που δεν

πραγματοποιούνται)Χωρίς δόλωμα, ψάρι δεν πιάνεται… (κίνητρα - ενδιαφέρον για κάτι)

Ψαρεύει σε θολά νερά…ή Μην ψαρεύεις σε θολά νερά… (Αβέβαιη έκβαση

• Ψάξαμε σε βιβλία, στο διαδίκτυο, ρωτήσαμε μαμάδες και γιαγιάδες και βρήκαμε παραδοσιακές πρεβεζάνικες συνταγές με ψάρια. Το «νοστιμότερο» κομμάτι όμως της εργασίας μας ήταν η επίσκεψή μας σε μια φοβερή μαγείρισσα, που έφτιαξε για εμάς πολλές παραλλαγές του γαύρου, με διάφορους τρόπους!

Καναπεδάκια με ψωμί, μαγιονέζα και γαύρο μαρινάτο

Γαύρος τηγανιτός

Σαβόρο

Αυγολέμονο

Το ψάρι στη διατροφή

• Μάθαμε ότι τα ψάρια περιέχουν πρωτεΐνες ,που μας βοηθούν να γινόμαστε δυνατότεροι, βιταμίνες που μας προστατεύουν από τις αρρώστιες, φώσφορο που βοηθά τα μάτια και τα κόκαλά μας και το πιο σημαντικό… «καλά» λιπαρά, που μας κάνουν εξυπνότερους!

Τα ψάρια στη διατροφή

• Μπορούμε να τρώμε ψάρια και θαλασσινά 1-3 φορές την εβδομάδα.

• Να μην αποφεύγουμε το λίπος τους, γιατί είναι ωφέλιμο και καλό είναι στα μικρά ψαράκια να τρώμε και τα κοκαλάκια γιατί είναι πηγή ασβεστίου.

• Τα μικρά ψαράκια, αν και φθηνότερα, είναι πολυτιμότερα για την υγεία μας.

Άσε το γόνο να γίνει γονιός

• Μάθαμε ότι τα μικρά ψαράκια δεν πρέπει ούτε να αλιεύονται, ούτε να πωλούνται. Ο νόμος το απαγορεύει γιατί έτσι δεν προλαβαίνουν να γεννήσουν και έτσι μειώνεται ο αριθμός τους!