Η ιστορία του βιβλίου…

Λυσιόβα Κατερίνα

ΕισαγωγήΕισαγωγή                 Οι πρόγονοι των σημερινών βιβλίωνΟι πρόγονοι των σημερινών βιβλίων ήταν ήταν πήλινες πλάκεςπήλινες πλάκες πάνω στις οποίες πάνω στις οποίες έγραφαν χρησιμοποιώντας ένα είδος έγραφαν χρησιμοποιώντας ένα είδος γραφίδας. Οι πλάκες αυτές γραφίδας. Οι πλάκες αυτές χρησιμοποιήθηκαν από τους χρησιμοποιήθηκαν από τους Σουμέριους, τους Βαβυλώνιους και άλλους Σουμέριους, τους Βαβυλώνιους και άλλους λαούς της Μεσοποταμίας. Χιλιάδες τέτοιες λαούς της Μεσοποταμίας. Χιλιάδες τέτοιες πήλινες πλάκες ανακαλύφθηκαν στη πήλινες πλάκες ανακαλύφθηκαν στη Μεσοποταμία στο μέρος που κάποτε άκμαζε Μεσοποταμία στο μέρος που κάποτε άκμαζε το βασίλειο των Σουμέριων. Είναι τα το βασίλειο των Σουμέριων. Είναι τα αρχαιότερα γραπτά κείμενα που ξέρουμε. αρχαιότερα γραπτά κείμενα που ξέρουμε. Οι περισσότερες από αυτές τις  πλάκες Οι περισσότερες από αυτές τις  πλάκες περιέχουν σε σφηνοειδή γραφή, εμπορικές περιέχουν σε σφηνοειδή γραφή, εμπορικές συναλλαγές, δικαστικές αποφάσεις, συναλλαγές, δικαστικές αποφάσεις, ευρετήρια και αναφορές σε εκατοντάδες ευρετήρια και αναφορές σε εκατοντάδες ονόματα ανθρώπων αλλά και θεοτήτων.ονόματα ανθρώπων αλλά και θεοτήτων.

Ένα ποσοστό των πλακών όμως περιέχει Ένα ποσοστό των πλακών όμως περιέχει ύμνους, μύθους, λογοτεχνικά και ύμνους, μύθους, λογοτεχνικά και θρησκευτικά κείμενα.θρησκευτικά κείμενα.

Το πιο γνωστό από τα κείμενα των πλακών Το πιο γνωστό από τα κείμενα των πλακών αυτών είναι το αρχαιότερο έπος που αυτών είναι το αρχαιότερο έπος που ξέρουμε "Το έπος του Γκιλγκαμές".ξέρουμε "Το έπος του Γκιλγκαμές".

Οι πήλινες πλάκες αν και είναι σχεδόν Οι πήλινες πλάκες αν και είναι σχεδόν απρόσβλητες από το πέρασμα του χρόνου απρόσβλητες από το πέρασμα του χρόνου και φυσικές καταστροφές όπως η φωτιά δεν και φυσικές καταστροφές όπως η φωτιά δεν ήταν και το βολικότερο μέσο καταγραφής ήταν και το βολικότερο μέσο καταγραφής πληροφοριών όπως κάποιος εύκολα μπορεί πληροφοριών όπως κάποιος εύκολα μπορεί να συμπεράνει.να συμπεράνει.

Γουτεμβέργιος Ιωάννης (1400-1468): Εφευρέτης της τυπογραφίας γεννήθηκε και πέθανε στη Μαγεντία της Γερμανίας. Σε ηλικία 36 ετών εγκαταστάθηκε στο Στρασβούργο και. αφού συνεταιρίστηκε με κάποιον Φουστ και αργότερα με τον Σέφερ τύπωσαν το πρώτο βιβλίο, που ήταν ένα μικρό λεξικό με τον τίτλο «Καθολικό», και μια λατινική γραμματική. Η τεχνική που χρησιμοποίησαν στην αρχή δε μας είναι γνωστή. Το 1455 ο Γουτεμβέργιος επέστρεφε στη Μα γεντία, όπου δούλεψε μόνος του κρατώντας μεγάλη μυστικότητα γύρω από τη δουλειά του. Η βασική του εφεύρεση στηριζόταν στη χάραξη της σελίδας του βιβλίου πάνω σε μεταλλική πλάκα, ενώ η εκτύπωση του γινόταν στο πιεστήριο. Το πρώτο βιβλίο που τύπωσε μόνος του ήταν η Βίβλος, που σώζεται σε μερικά αντίτυπα τα οποία θεωρούνται πολύτιμα. Ως επιχειρηματίας απέτυχε, με συνέπεια να πεθάνει πάμπτωχος. Ωστόσο, η προσφορά του στην ανθρωπότητα ήταν τεράστια, καθώς οι πνευματικοί θησαυροί έγιναν κτήμα όλου του κόσμου.

Δαμιλάς, ο πρώτος Έλληνας τυπογράφος Ο ΔHMHTPIOΣ ΔΑMIΛΑΣ υπήρξε από τους

σημαντικότερους πρωτεργάτες της ελληνικής τυπογραφίας και το πρώτο ελληνικό χρονολογημένο βιβλίο τυπώθηκε με τη δική του επιστασία. Γεννήθηκε στην Κρήτη, αδελφός του κωδικογράφου και νοτάριου του Χάνδακα Αντωνίου, αναφέρεται ως «Δημήτριος ο Κρης», ωστόσο οι γονείς του κατάγονταν από το Μιλάνο. Ο Δαμιλάς κυκλοφόρησε τα πρώτα ελληνικά εγχειρίδια γραμματικής με το εκδοτικό πρόγραμμα του Boono accorsi χρησιμοποιώντας μια νέα οικογένεια χαρακτήρων ακριβώς στο ύφος του.

Η επόμενη εξέλιξη στην ιστορία της καταγραφής του λόγου ήταν οι πάπυροι που χρησιμοποιήθηκαν από τους αρχαίους Αιγυπτίους, Έλληνες και Ρωμαίους. Ο πάπυρος είναι ένα υλικό που μοιάζει με χαρτί και προέρχεται από το ομώνυμο φυτό που μεγαλώνει στις όχθες του Νείλου. Τα "βιβλία" από πάπυρο ήταν φτιαγμένα σε μορφή ρολού, το μήκος του οποίου έφτανε μερικές φορές και τα 40 μέτρα!! Τα γραπτά διασήμων συγγραφέων της αρχαιότητας γράφτηκαν σε ρολούς από πάπυρο και η δημιουργία των αντιγράφων γινόταν χειρόγραφα από επαγγελματίες αντιγραφείς.

Διάσημες βιβλιοθήκες με χιλιάδες αντίγραφα δημιουργήθηκαν με αυτόν τον τρόπο, όπως η βιβλιοθήκη των Αθηνών, της Ρώμης και, η πιο διάσημη απ' όλες, η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Βέβαια επειδή η αντιγραφή γινόταν με το χέρι η όλη διαδικασία ήταν ακριβή και αργή και ο αριθμός των αντιτύπων κάθε έργου ήταν πολύ περιορισμένος. Ο πάπυρος πάλι ενώ σαν υλικό ήταν εύκολο να παραχθεί, ήταν φθηνός και αποτελούσε μια εξαιρετική επιφάνεια γραφής, είχε κάποια σημαντικά προβλήματα αντοχής στο χρόνο και στην υγρασία. Σε υγρά κλίματα η αντοχή του δεν ξεπερνούσε τα εκατό χρόνια και συχνά ήταν πολύ μικρότερη. Αυτό σε συνδυασμό με την αδυναμία παραγωγής πολλών αντιτύπων αλλά και του γεγονότος ότι το φυτό πάπυρος δεν φύτρωνε σε πολλά μέρη του αρχαίου κόσμου, οδήγησε στην υιοθέτηση ενός άλλου υλικού ως μέσου καταγραφής του λόγου. 

Το νέο υλικό ήταν η περγαμηνή, η οποία χρησιμοποιήθηκε κυρίως από τους Εβραίους και τους Πέρσες στην αρχή. Η περγαμηνή ήταν φτιαγμένη από επεξεργασμένα δέρματα ζώων και είχε εξαιρετική αντοχή στο χρόνο. Η μέθοδος παραγωγής της τελειοποιήθηκε από τον Ευμένη, βασιλιά της Περγάμου τον 2ο αιώνα προ Χριστού.    Με την πάροδο των αιώνων και συγκεκριμένα από τον 4ο αιώνα μ.Χ το σχήμα του κυλινδρικού "βιβλίου" εγκαταλείπεται σιγά σιγά και κάνει την εμφάνισή του ο κώδικας (codex), ο οποίος αποτελείται από φύλλα παπύρου ή περγαμηνής διπλωμένα στη μέση και ραμμένα σε ξύλινες πλάκες. Πάρα πολλά χειρόγραφα βιβλία της αρχαιότητας ήταν φτιαγμένα με αυτό τον τρόπο. 

Μεσαιωνικά βιβλία Κατά τη μεσαιωνική εποχή στην Ευρώπη (5ος με 15ος αιώνας μ.Χ.), τα βιβλία εξακολούθησαν να αναπαράγονται χειρόγραφα, κυρίως σε μοναστήρια. Τα κείμενα ήταν κυρίως θρησκευτικού περιεχομένου αλλά υπήρξαν και αντιγραφές κάποιων κλασσικών αρχαίων έργων που με αυτό τον τρόπο διασώθηκαν μέχρι της μέρες μας. Τα μεσαιωνικά χειρόγραφα βιβλία χαρακτηρίζονται από την εντυπωσιακή λεπτομέρεια των εικονογραφήσεων καθώς και από την καλλιγραφική δεινότητα των αντιγραφέων οι οποίοι είχαν εξελίξει την αντιγραφή και εικονογράφηση με το χέρι των βιβλίων σε πραγματική τέχνη. Τα βιβλία προφανώς εξακολουθούσαν να είναι ελάχιστα και πανάκριβα. Βιβλιοθήκες είχαν μόνο κάποια μοναστήρια και άνθρωποι με υψηλά εισοδήματα.

Τυπωμένα βιβλία Τα πρώτα τυπωμένα βιβλία εμφανίστηκαν στην Κίνα τον

6ο αιώνα μ.Χ. Το πρώτο βιβλίο το οποίο είναι γνωστό το ότι έχει τυπωθεί με ξύλινα στοιχεία είναι μια Κινέζικη έκδοση ενός βουδιστικού κειμένου το 868 μ.Χ. Το Τιπιτάκα, ένα άλλο βουδιστικό κείμενο το οποίο είναι πάνω από 130.000 σελίδες τυπώθηκε μεταξύ του 972 και του 983 μ.Χ. Οι Κινέζοι επινόησαν τα κινητά ξύλινα τυπογραφικά στοιχεία γύρω στον 11ο αιώνα μ.Χ. αλλά μιας και η Κινέζικη γλώσσα δεν έχει το περιορισμένο σε αριθμό γραμμάτων αλφάβητο των ευρωπαϊκών γλωσσών, η εφεύρεση αυτή δεν γνώρισε εφαρμογή μεγάλης κλίμακας 

Στην Ευρώπη η εκτύπωση βιβλίων χρησιμοποιώντας ξύλινα στοιχεία άρχισε γύρω στο 14ο αιώνα με γνώση που αποκτήθηκε από την επαφή με τους ανατολικούς λαούς. Τα πρώτα τέτοια βιβλία ήταν θρησκευτικού κυρίως περιεχομένου με ελάχιστο κείμενο αλλά πλούσια εικονογράφηση.

Κατά την Αναγέννηση, δύο ήταν οι ανακαλύψεις που έδωσαν ώθηση στη μαζική παραγωγή του τυπωμένου πια βιβλίου. Η μια ήταν το χαρτί, του οποίου η γνώση για την παραγωγή αποκτήθηκε από τον Ισλαμικό κόσμο ο οποίος με τη σειρά του το είχε πάρει από τους Κινέζους, και η άλλη τα κινητά μεταλλικά τυπογραφικά στοιχεία. Αυτή η τελευταία επινόηση αποδίδεται στο Γερμανό τυπογράφο Γιοχάνες Γκούτενμπεργκ, αν και πολλοί άλλοι Γάλλοι, Ολλανδοί, και Ιταλοί τυπογράφοι διεκδίκησαν την πατρότητα αυτής της εφεύρεσης. Το θέμα είναι ότι από το 1450 έως το 1456, η τυπογραφία γνώρισε μια αλματώδη εξέλιξη και έγινε ξαφνικά δυνατή η αναπαραγωγή ενός βιβλίου σε μεγάλους αριθμούς και με χαμηλό κόστος. Η "επανάστασή της τυπογραφίας" ήταν πλέον γεγονός και το βιβλίο έγινε για πρώτη φορά προσιτό στο ευρύ κοινό.

Κατά την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης (19ος - 20ος αιώνας), η παραγωγή του βιβλίου γνωρίζει μια νέα τεράστια άνθηση. Ο αριθμός αντιτύπων αυξάνεται με γεωμετρικούς ρυθμούς ενώ το κόστος παραγωγής πέφτει κάθετα. Με την μηχανοποίηση και εντέλει τον αυτοματισμό στα τυπογραφεία, το να παραχθούν χιλιάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες αντίτυπα ενός βιβλίου είναι πια όχι απλά κάτι εφικτό αλλά και οικονομικά συμφέρον. Δημιουργούνται αναρίθμητες Βιβλιοθήκες  από κράτη, ιδρύματα, οργανισμούς, πολιτιστικούς συλλόγους αλλά και ιδιώτες και κάποιες από αυτές περιλαμβάνουν εκατοντάδες χιλιάδες τόμους βιβλίων στα ράφια τους. Το βιβλίο είναι πια κάτι προσιτό σε όλους και όχι είδος πολυτελείας ή επίδειξης της κοινωνικής θέσης κάποιου ατόμου.

Σύγχρονη εποχήΣύγχρονη εποχή Στον εικοστό αιώνα εφευρέσεις όπως το ραδιόφωνο, η Στον εικοστό αιώνα εφευρέσεις όπως το ραδιόφωνο, η

τηλεόραση, ο κινηματογράφος και τέλος η τηλεόραση, ο κινηματογράφος και τέλος η ¨επανάσταση της ¨επανάσταση της Πληροφορικής" Πληροφορικής" με τους προσωπικούς υπολογιστές και τις με τους προσωπικούς υπολογιστές και τις συσκευές CD-ROM απείλησαν το βιβλίο σαν μέσο επικοινωνίας συσκευές CD-ROM απείλησαν το βιβλίο σαν μέσο επικοινωνίας και διάδοσης ιδεών. Παρόλα αυτά, και αναπάντεχα για πολλούς και διάδοσης ιδεών. Παρόλα αυτά, και αναπάντεχα για πολλούς "ειδικούς" που προέβλεπαν το "τέλος του χαρτιού", το βιβλίο όχι "ειδικούς" που προέβλεπαν το "τέλος του χαρτιού", το βιβλίο όχι μόνο επέζησε αλλά γνώρισε ακόμα μεγαλύτερη διάδοση και μόνο επέζησε αλλά γνώρισε ακόμα μεγαλύτερη διάδοση και απήχηση στο κοινό. Ίσως οι λόγοι να είναι πιο πολύ πρακτικοί απήχηση στο κοινό. Ίσως οι λόγοι να είναι πιο πολύ πρακτικοί παρά συναισθηματικοί, ένα βιβλίο είναι βολικό να το παίρνεις παρά συναισθηματικοί, ένα βιβλίο είναι βολικό να το παίρνεις μαζί σου όπου κι αν είσαι, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα και μαζί σου όπου κι αν είσαι, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα και προσοχή κατά τη μεταφορά, μπορεί να διαβαστεί σε  ύπτια ή προσοχή κατά τη μεταφορά, μπορεί να διαβαστεί σε  ύπτια ή καθιστή στάση, δεν εκφορτίζεται,  δεν "κολλάει" κάθε τόσο καθιστή στάση, δεν εκφορτίζεται,  δεν "κολλάει" κάθε τόσο ζητώντας επανεκκίνηση,  δεν απειλείται από ιούς και τέλος δεν ζητώντας επανεκκίνηση,  δεν απειλείται από ιούς και τέλος δεν χρειάζεται κάθε πέντε μήνες αναβάθμιση ώστε να μπορεί να χρειάζεται κάθε πέντε μήνες αναβάθμιση ώστε να μπορεί να αναγνωστεί!! αναγνωστεί!!

Μια εξέλιξη του βιβλίου γνωστή στο εξωτερικό σαν Μια εξέλιξη του βιβλίου γνωστή στο εξωτερικό σαν audiobooksaudiobooks, , ηχητικά βιβλία,ηχητικά βιβλία, η οποία ξεκίνησε την δεκαετία του 1950 και η οποία ξεκίνησε την δεκαετία του 1950 και γνώρισε αρκετά μεγάλη απήχηση τη δεκαετία του 1990, μάλλον γνώρισε αρκετά μεγάλη απήχηση τη δεκαετία του 1990, μάλλον απευθύνεται σε ειδικές κατηγορίες ανθρώπων με προβλήματα απευθύνεται σε ειδικές κατηγορίες ανθρώπων με προβλήματα όρασης, ή και σε τυφλούς σαν εναλλακτική λύση από το να όρασης, ή και σε τυφλούς σαν εναλλακτική λύση από το να διαβάζουν βιβλία γραμμένα με το σύστημα Μπράιγ. Τα βιβλία διαβάζουν βιβλία γραμμένα με το σύστημα Μπράιγ. Τα βιβλία αυτά είναι ηχογραφημένη ανάγνωση κάποιου βιβλίου είτε σε αυτά είναι ηχογραφημένη ανάγνωση κάποιου βιβλίου είτε σε κασέτα είτε σε CD. κασέτα είτε σε CD.

Το παρόν και το μέλλον του βιβλίουΤο παρόν και το μέλλον του βιβλίου Στα τέλη του εικοστού αιώνα έκανε την Στα τέλη του εικοστού αιώνα έκανε την

εμφάνισή της μια άλλη εφεύρεση που για εμφάνισή της μια άλλη εφεύρεση που για μια ακόμα φορά απειλεί την ύπαρξή του μια ακόμα φορά απειλεί την ύπαρξή του βιβλίου στην παραδοσιακή του μορφή. βιβλίου στην παραδοσιακή του μορφή. Το Το ηλεκτρονικό βιβλίοηλεκτρονικό βιβλίο, , e-book,e-book, καθώς και οι φορητές συσκευές καθώς και οι φορητές συσκευές ανάγνωσης των "βιβλίων" αυτών ανάγνωσης των "βιβλίων" αυτών δείχνουν να αποτελούν υπολογίσιμη δείχνουν να αποτελούν υπολογίσιμη απειλή για το παραδοσιακό βιβλίο. απειλή για το παραδοσιακό βιβλίο. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα το μέλλον, αλλά ίσως, βεβαιότητα το μέλλον, αλλά ίσως, καθώς οι συσκευές ανάγνωσης καθώς οι συσκευές ανάγνωσης ηλεκτρονικών βιβλίων γίνονται όλο και ηλεκτρονικών βιβλίων γίνονται όλο και ελαφρύτερες με όλο και  μεγαλύτερη ελαφρύτερες με όλο και  μεγαλύτερη αυτονομία και με καλύτερες οθόνες αυτονομία και με καλύτερες οθόνες ενώ  ταυτόχρονα προσφέρουν οικονομία ενώ  ταυτόχρονα προσφέρουν οικονομία χώρου αλλά και ευκολία χρήσης, για χώρου αλλά και ευκολία χρήσης, για πρώτη φορά υπάρχει περίπτωση μετά πρώτη φορά υπάρχει περίπτωση μετά από πολλούς αιώνες κατά τη διάρκεια από πολλούς αιώνες κατά τη διάρκεια των οποίων οι αλλαγές στην εμφάνιση των οποίων οι αλλαγές στην εμφάνιση και το υλικό των βιβλίων ήταν πολύ και το υλικό των βιβλίων ήταν πολύ μικρές, τώρα πια υπάρχει μια μικρές, τώρα πια υπάρχει μια πιθανότητα η μορφή του βιβλίου να πιθανότητα η μορφή του βιβλίου να αλλάξει δραματικάαλλάξει δραματικά!

Αν αυτό είναι καλύτερο ή χειρότερο, ευκταίο ή απευκταίο, δεν μπορεί κανείς να πει. Είναι θέμα προσωπικού γούστου και επιλογών αν και πάντα θα υπάρχουν ρομαντικοί άνθρωποι που θα προτιμούν τη χαρά του να ξεφυλλίζουν ένα βιβλίο και να μυρίζουν το φρεσκοτυπωμένο χαρτί από το να πατάνε τό πλήκτρό "Next page" ή "Previous page" μιας "e-book device".

Τι μας προσφέρει ένα βιβλίο;

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Μουσική: Δημήτρης Ανδρώνης στίχοι: Ργκάδα Γιάννης, Στεφανογιάννης Θοδωρής, Γεωργιακάκη

Κασσιανή, Σφηναρολάκη Ιωάννα, Κουμή Έφη, Σαρτζετάκη Κατερίνα, Λινιουδάκη Κατερίνα.

το βιβλίο σαν ανοίγεις, ένας κόσμος μαγικός πλημμυρίζει η καρδιά σου, κι όλα αλλάζουνε εντός

τα φαντάσματα κι οι νάνοι ήρωες και ξωτικά πόλεμοι και ανταρσίες κι όλη η γη σε μια σειρά

στου βιβλίου τις σελίδες όλα είναι πιθανά κάθε όνειρο κι οι ελπίδες ιστορία απ’ τη γιαγιά.

στου βιβλίου τις σελίδες ξεπηδάνε μαγικά του ανθρώπου οι ελπίδες και της φύσης τα θεριά!

άνοιξέ το διάβασέ το μπες και συ στον κόσμο αυτό είναι κει σε περιμένουν ιστορίες στο λεπτό

ιστορίες να γελάσεις και σοφά να διδαχθείς τη ζωή καλά να μάθεις πόσα απίστευτα θα δεις

κρύβει ο κόσμος μυστικά σ’ όλες τις γωνιές της γης μας γίναν πράγματα τρελά!

των βιβλίων οι σελίδες θα σου μάθουνε πολλά μα εμείς δε λέμε άλλα δες τα μόνος σου όλ’ αυτά!!!

ΤΕΛΟΣ