H αλληγορία του σπηλαίου:

Διδασκαλία με την συνδρομή των ΤΠΕ

Σαββέλη Ανδρονίκη - Φραντζή Παναγιώτα

Αντικείμενο: Φιλοσοφικός Λόγος

Τάξη: Γ΄ Λυκείου

Ενότητα: Πλάτωνος Πολιτεία, ανακεφαλαίωση ενοτήτων 11 -12 -13

Τίτλος: Η αλληγορία του σπηλαίου

Απαιτούμενος χρόνος διδασκαλίας: 2 διδακτικές ώρες.

Προϋποθέσεις υλοποίησης: Να είναι διαθέσιμο το εργαστήριο Πληροφορικής και να έχουν οι μαθητές γνώσεις και δεξιότητες στη χρήση Η/Υ.

Σύντομη περιγραφή

Οι μαθητές δουλεύοντας σε ομάδες ερευνούν τη θεωρία του σπηλαίου στο διαδίκτυο, ορίζουν την αλληγορία, διακρίνουν σύμβολα και συμβολισμούς, τα αναγάγουν στη σύγχρονη πραγματικότητα, καθορίζουν το ρόλο του πνευματικού ανθρώπου στον Πλάτωνα και στο σήμερα και τέλος συνθέτουν ένα πολυμορφικό κείμενο που να αποδίδει μέσω της τέχνης τα συμπεράσματά τους.

Στόχοι

Να κατανοήσουν το αλληγορικό νόημα του σπηλαίου, να ερμηνεύσουν το συμβολισμό κάθε έννοιας και τη συσχέτισή τους με το σήμερα.(κλασικός και νέος γραμματισμός)

Να σχολιάσουν τη διαχρονικότητα της αλληγορίας, να αναγάγουν το σπήλαιο στη σύγχρονη πραγματικότητα και στα «δεσμά» που σήμερα υποβάλλονται οι άνθρωποι. (κλασικός και νέος γραμματισμός)

Να γνωρίσουν και να εξοικειωθούν με τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων. (ψηφιακός γραμματισμός)

Να συζητήσουν για το ρόλο που πρέπει να διαδραματίσουν οι πνευματικοί άνθρωποι με αναφορά στο μύθο.(νέος γραμματισμός)

Να διαπιστώσουν και να συγκρίνουν την αποτελεσματικότητα των εναλλακτικών τρόπων απόδοσης ενός νοήματος (κριτικός γραμματισμός)

Να προσεγγίσουν διαθεματικά τη φιλοσοφία με την ποίηση, τη μουσική, το θέατρο, το σκίτσο, τον χορό, τον κινηματογράφο.(Πολυγραμματισμοί, κριτικός - νέος γραμματισμός)

Να χρησιμοποιήσουν τους υπάρχοντες ψηφιακούς πόρους για την παραγωγή του συγκεκριμένου πολυτροπικού κειμενικού είδους στην προκειμένη περίπτωση, με τη χρήση των ΤΠΕ. ( Νέος και ψηφιακός γραμματισμός)

Γνώσεις για τον κόσμο: Αναγωγή της αλληγορίας στο σήμερα, συνειδητοποίηση της έλλειψης ουσιαστικής παιδείας και της συνεπακόλουθης προτίμησης στις «σκιές» παρά στον «αληθινό» κόσμο και τις ανάγκες του.

Γνώσεις για τη γλώσσα: Πρωτίστως, κριτική ανάγνωση του κόσμου. Στη συνέχεια, κριτική προσέγγιση του κειμένου και συγκεκριμένα της απλοποίησης μιας φιλοσοφικής άποψης μέσω της εικόνας και της αλληγορίας (κριτική προσέγγιση) και σχεδιασμός κειμένου από τα ίδια τα παιδιά και μάλιστα με εναλλακτικούς τρόπους, θέατρο, μουσική, σκίτσο, κολάζ. (πολυγραμματισμοί)

Θεωρίες μάθησης: Ανακαλυπτική, Εποικοδομισμός, Κοντρουκτιβισμός

Μέθοδος διδασκαλίας: Ομαδοσυνεργατική

Ρόλος εκπαιδευτικού: Καθοδηγητής, εμψυχωτής, επόπτης

Ρόλος μαθητή: Ενεργό υποκείμενο που διερευνά, αναλύει, συνθέτει, κρίνει, αλληλεπιδρά και εκφράζεται προκειμένου να οικοδομήσει τη γνώση.

Πορεία διδασκαλίας (αναλυτική παρουσίαση)

1η διδακτική ώρα:

Αφόρμηση:Matrix (βίντεο 5.33 λεπτά)

Πορεία: Ο καθηγητής χωρίζει τους μαθητές σε τρεις ομάδες των τεσσάρων ατόμων, αναθέτοντας διακριτό ρόλο στον καθένα (συντονιστής, χειριστής Η/Υ, και δύο γραμματείς).Οι μαθητές κάθονται στους υπολογιστές και επεξεργάζονται τα φύλλα εργασίας που τους δόθηκαν για 25 λεπτά. Κρατούν σημειώσεις(κατά προτίμηση στον κειμενογράφο) και απαντούν τα ερωτήματα. Ο συντονιστής κάθε ομάδας ανακοινώνει τα αποτελέσματα της έρευνας της στην ολομέλεια για πέντε λεπτά (15΄) και ο καθηγητής σημειώνει στον πίνακα σχεδιαγραμματικά τα συμπεράσματά τους.

2η διδακτική ώρα

Τα παιδιά απαντούν προφορικά το φύλλο συμπερασμάτων(και οι γραμματείς των ομάδων κρατούν σημειώσεις), ώστε να οργανώσουν τις γνώσεις τους για τη θεωρία του Πλάτωνα, να διαπιστώσουν τους εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης και να καταδείξουν τις εξαρτήσεις των σύγχρονων ανθρώπων καθώς και να υπογραμμίσουν τη σημασία της ευαισθητοποίησης των πνευματικών ανθρώπων για την κοινωνική ευρυθμία και πρόοδο (35΄). Έπειτα καταλήγουν στον τρόπο με τον οποίο θα δημιουργήσουν όλοι μαζί ένα πολυτροπικό κείμενο στο οποίο θα συνδυάζονται φιλοσοφία-λογοτεχνία-καλές τέχνες (10΄), το οποίο θα μπορούσε να δοθεί και ως εργασία για το σπίτι.

Φύλλα εργασίας

Α΄ ομάδα

Πληκτρολογήστε:http://www.youtube.com/watch?v=bi63_NSIi1I, δείτε το βίντεο και καταγράψτε την περιγραφή του σπηλαίου

Επισκεφτείτε το Σπουδαστήριο του Νέου Ελληνισμού και εντοπίστε ομοιότητες και διαφορές μεταξύ του σπηλαίου του Πλάτωνα και του ποιήματος «Παράθυρα» του Καβάφη.

Ποιες ομοιότητες μπορείτε να διαπιστώσετε ανάμεσα στο σύγχρονο τρόπο ζωής που αντιπροσωπεύει η εικόνα και στο σπήλαιο του Πλάτωνα; Ποιο είναι σ΄ αυτή την περίπτωση:

το σπήλαιο; το σκοτάδι; τα δεσμά; οι δεσμώτες; οι σκιές; το φως; τα αληθινά αντικείμενα; ο ήλιος; η πορεία προς το φως; ο απελευθερωμένος δεσμώτης;

Β΄ ομάδα

Πληκτρολογήστε: http://www.youtube.com/watch?v=c6KVHMU3gb8 και δείτε σε κινούμενα σχέδια την αλληγορία του σπηλαίου. Ποια σύμβολα απεικονίζονται από τον σκιτσογράφο και τι συμβολίζει το καθένα;

Ποια ομοιότητα διαπιστώνετε ως προς τον εκφραστικό τρόπο με τον οποίο προωθούν το μήνυμά τους το σπήλαιο του Πλάτωνα και τα «Αντικλείδια» του Παυλόπουλου; Γιατί οι συγγραφείς τους επέλεξαν αυτό τον εκφραστικό τρόπο; Πέτυχαν το στόχο τους;

Ποια ομοιότητα διαπιστώνετε ανάμεσα στους δεσμώτες του Πλάτωνα και των ατόμων που συμμετέχουν στην παρακάτω κίνηση; http://www.kethea-strofi.gr/ Ποιο είναι σ΄ αυτή την περίπτωση:

το σπήλαιο; το σκοτάδι; τα δεσμά; οι δεσμώτες; οι σκιές; το φως; τα αληθινά αντικείμενα; ο ήλιος; η πορεία προς το φως; ο απελευθερωμένος δεσμώτης

Γ΄ ομάδα

Δείτε το κείμενο του Πλάτωνα στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα (514 α- 515α ) και τις δύο προτεινόμενες μεταφράσεις του. Έπειτα, πληκτρολογήστε http :// www . youtube . com / watch ? v =69 F 7 GhASOdM και http :// www . echodrama . gr / index . php / gr / parastaseis / the - cave /31- the - cave - xorodrama - echodrama και διαπιστώστε με ποιους εναλλακτικούς τρόπους (κυριολεξία – μεταφορά, εικόνα - λόγος) προωθείται η φιλοσοφική άποψη του Πλάτωνα. Θα μπορούσατε να σκεφτείτε και κάποιους άλλους;

Ο επιστήμονας του παρακάτω άρθρου http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%8C%CE%BC%CF%80%CE%B5%CF%81%CF%84_%CE%9F%CF%80%CE%B5%CE%BD%CF%87%CE%AC%CE%B9%CE%BC%CE%B5%CF%81 ανταποκρίνεται στο ρόλο του, όπως τον οραματιζόταν ο Πλάτωνας; Ποια τα ελατήρια τέτοιων των ανθρώπων;

Θεωρείτε πώς η παρακάτω εικόνα αποδίδει τον ρόλο των πνευματικών ανθρώπων; Σε ποια σημεία συμφωνεί πλήρως με τη θεωρία του Πλάτωνα και σε ποια διαφέρει;

Φύλλο συμπερασμάτων

1. Τι είναι αλληγορία;2. Πώς περιγράφεται το σπήλαιο του Πλάτωνα;3. Ποια τα σύμβολα και οι συμβολισμοί τους;4. Ποιες ομοιότητες και διαφορές διακρίνετε ανάμεσα στο σπήλαιο του Πλάτωνα και τα

παράθυρα του Καβάφη;5. Ποια ομοιότητα διακρίνετε ως προς τον εκφραστικό τρόπο που επιλέγουν τόσο ο Πλάτωνας

όσο και ο Παυλόπουλος;6. Ποιες εξαρτήσεις των σύγχρονων ανθρώπων μπορείτε να ονομάσετε;7. Ποιες οι αναλογίες τους με τα σύμβολα του σπηλαίου;8. Ποιο ρόλο θα έπρεπε να διαδραματίζουν οι πνευματικοί άνθρωποι και γιατί;9. Ποιοι παράγοντες κάνουν τους πνευματικούς ανθρώπους είτε να απέχουν από τα σύγχρονά

τους προβλήματα είτε να διαδραματίζουν αρνητικό ρόλο για την ανθρωπότητα;10. Ποιους εναλλακτικούς τρόπους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να μεταδώσουμε το

μήνυμά μας στους άλλους;11. Ο τρόπος μετάδοσης ενός μηνύματος επηρεάζει και το περιεχόμενο του μηνύματος ή όχι;

Εργασία στο σπίτι

Συμπληρωματικά, ο εκπαιδευτικός θα μπορούσε να ζητήσει από τους μαθητές να δημιουργήσουν ένα δικό τους βίντεο στο moviemaker, στο οποίο θα παρουσιάζουν βιωματικά την αλληγορία του σπηλαίου και με βάση τα σημερινά δεδομένα, να την επενδύσουν με μουσική και να ανεβάσουν το υλικό τους στην ιστοσελίδα του σχολείου. Εναλλακτικά, χωρισμένοι σε ομάδες θα μπορούσαν η μία ομάδα να αποδώσει την αλληγορία του σπηλαίου με σκίτσο στο storyboard that, η άλλη με κολάζ στο photovisi και η τρίτη γράφοντας ένα ποίημα με υπερσυνδέσμους για τις εξαρτήσεις που καθηλώνουν τον άνθρωπο και να ανακοινώσουν το υλικό τους στην ιστοσελίδα του σχολείου.