Εργασια ιστοριας Α' τετραμηνου

Βασιλική Παπαζήση

Β'3

Θέμα: Παιδικά παιχνίδια στο Βυζαντιο

ΕΙΣΑΓΩΓΗΤο παιχνίδι και η κίνηση αποτελούν ζωτική ανάγκη για κάθε νεαρή

ζωή μέσα στη φύση. Παιδί και παιχνίδι είναι δύο λέξεις που συνεπάγονται η μία την

άλλη. Μέσα από αυτό, εδώ και χιλιάδες χρόνια τα παιδιά σ’ όλο τον κόσμο ψυχαγωγούνται, αυτοδιαπαιδαγωγούνται, δοκιμάζουν και ασκούν τις δυνάμεις τους, ανταγωνίζονται σωστά με τα συνομήλικα

τους , μαθαίνουν να πειθαρχούν στους κανόνες, φτιάχνουν χαρακτήρα , δημιουργούν προσωπικότητα, κοινωνικοποιούνται, ασκούν το σώμα

και το πνεύμα τους, κρατώντας τα σε καλή φυσική κατάσταση. Στις σελίδες που ακολουθούν ειναι συγκεντρωμένα ολα τα παιχνίδια που παίζονταν στα χρόνια του Βυζαντίου, και που τα

περισσότερα από αυτά, εξακολουθούν να παίζονται μέχρι και σήμερα.

ΠεριεχόμεναΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ

ΑστραγαλισμόςΤσέρκιΤριάραΔιελκυστίνδαΑμπάριζαΤσιλίκιΣβούραΔεντροβατείν'Αλλα παιχνίδια

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙΣκάκιΚότσια-Βεζύρης,Βασιλιάς

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΝΗΠΙΑΣείστραΚαλαθίσκος

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΥΛΗ

''ΑΣΤΡΑΓΑΛΙΣΜΟΣ'' Αυτό το παιχνίδι παίζονταν

με τους αστραγάλους, δηλαδή τα κότσια από τα πίσω πόδια προβάτων κατσικιών ή βοδιών. Παιζόταν από δυο ή περισσότερα άτομα και ήταν το πιο αγαπημένο παιχνίδι μικρών και μεγάλων.

ΤΣΕΡΚΙ Το τσέρκι ήταν μια κατασκευή

για παιδιά, προσπαθούσαν να κυλήσουν έναν τροχό από ξύλο ή μέταλλο με τα χέρια ή χτυπώντας τον με ένα ξύλο. Κέρδιζε το παιδί που θα έφτανε πρώτο στο προκαθορισμένο σημείο.

ΤΡΙΑΡΑΗ τριάρα παιζόταν χρησιμοποιώντας

καρύδια ή και πέτρες. Πρώτα χάραζαν στο χώμα μια ευθεία γραμμή και στη συνέχεια πάνω σ’ αυτή, τοποθετούσαν καρύδια στη σειρά. Μετά, ο κάθε παίκτης με τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρα από τη γραμμή των καρυδιών, σημάδευε σκυφτός και όποιο καρύδι πετύχαινε και το έβγαζε έξω από τη γραμμή, το κέρδιζε και δοκίμαζε ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχούσε, συνέχιζε ο επόμενος παίκτης. Το παιχνίδι συνεχιζόταν μέχρι να βγουν από τη γραμμή όλα τα καρύδια.

ΔΙΕΛΚΥΣΤΙΝΔΑ Η διελκυστίνδα, ο αρχαίος

ιμαντελιγμός είναι ένα άθλημα που παίζεται μεταξύ δύο ομάδων, οι οποίες τραβούν ένα σχοινί προσπαθώντας η μία να τραβήξει την άλλη προς το μέρος της, ήταν και αυτό παιχνίδι των βυζαντινών χρόνων.

ΑΜΠΑΡΙΖΑΟμαδικό παιχνίδι ήταν η αμπάρα ή αμπάριζα ή αμπάρτζα. Η κάθε

ομάδα ορίζει ένα δέντρο ή μια κολόνα για μάνα. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να προστατεύει η κάθε ομάδα τη μάνα της. Τα παιδιά αποφασίζουν ή βάζουν κλήρο, για το ποια ομάδα θα ξεκινήσει πρώτη. Ένα από τα παιδιά της ομάδας βγαίνει στο χώρο ανάμεσα από τις μάνες (συνήθως στην αρχή παίζουν πιο αδύνατοι παίκτες) και παράλληλα βγαίνει και από την άλλη ομάδα ένα παιδί. Συναντιούνται και προσπαθούν να αγγίξουν ο ένας τον άλλο. Όποιος προλάβει να χτυπήσει τον άλλο, τον αιχμαλωτίζει και τον οδηγεί στη μάνα του. Ύστερα βγαίνει ένα παιδί από τη δεύτερη ομάδα και παράλληλα άλλο ένα από την πρώτη. Παίζουν με τον ίδιο τρόπο, μέχρι να φτάσουν στον τελευταίο παίκτη. Ο τελευταίος που μένει, προσπαθεί να προστατεύσει τη μάνα. Από την άλλη ομάδα μπορούν να του επιτεθούν δύο αντίπαλοι, όχι περισσότεροι. Μπορεί να προσπαθήσει να ελευθερώσει τους αιχμάλωτους συμπαίκτες του για να τον βοηθήσουν, με ένα άγγιγμα.Τότε αυτοί φωνάζουν: "Παίρνω αμπάριζα και βγαίνω και κανένα δεν το λέω."

ΤΣΙΛΙΚΙΤο τσιλίκι παίζεται με δύο ή περισσότερα παιδιά. Για να παιχτεί το παιχνίδι χρειάζονται δύο ξύλινες

βέργες, μια μακριά 60-70 εκ. περίπου (τσιλίκα) και μια μικρή 10-20 εκ. περίπου (τσιλίκι), που είναι ξυσμένο όπως το μολύβι μας στις δυο άκρες του.

Τα παιδιά βάζουν σημάδι ρίχνοντας πέτρες και όποιος το πλησιάσει περισσότερο αρχίζει πρώτος. Αυτός λοιπόν βάζει πάνω από μια μικρή σκαμμένη εσοχή στο έδαφος το τσιλίκι, παράλληλα προς το έδαφος, κι έχοντας τα άλλα παιδιά απένταντι του, ρίχνει με την τσιλίκα το τσιλίκι, όσο πιο μακριά μπορεί, προσέχοντας όμως να μην το πιάσουν τα άλλα παιδιά.

Αν το πιάσει ένα απ' τα παιδιά, τότε πηγαίνει αυτό το παιδί να ρίξει το τσιλίκι και εκείνος που το έριξε πριν, αλλάζει θέση και πηγαίνει απέναντι με τα άλλα παιδιά. Αν δεν το πιάσει κανείς, τότε κάποιος απ' τους απέναντι ρίχνει το τσιλίκι για να χτυπήσει την τσιλίκα, που την τοποθετεί εκείνος που έριξε το τσιλίκι οριζόντια στο έδαφος και αν τη χτυπήσει αυτός παίρνει τη θέση αυτού που έριχνε και αλλάζουν θέσεις.

Αν δε χτυπήσουν τη τσιλίκα, τότε ο κύριος παίχτης βάζοντας το τσιλίκι σε ένα σημείο κοντά στην εσοχή, χτυπάει το τσιλίκι με τη τσιλίκα του σε μία άκρη του και αυτό ανασηκώνεται ψηλά. Κατόπιν ο παίχτης αν το χτυπήσει μία φορά δυνατά τότε μετράει την απόσταση από το μέρος που το 'ριξε μέχρι το σημείο που έπεσε με τη τσιλίκα του και όποιο νούμερο βρει, αυτό είναι οι πόντοι που κέρδισε.

ΠΕΤΡΟΠΟΛΕΜΟΣΣτο Βυζάντιο αλλά και σε

άλλα μέρη όπως η Αθήνα, συνηθισμένο παιχνίδι ήταν ο πετροπόλεμος, παιχνίδι που μπορούσε να προκαλέσει μεγάλες ζημιές, για αυτό και μαθαίνουμε ότι απαγορευότανε σε πολλές περιοχές.

ΕΠΟΣΤΡΑΚΙΣΜΟΣΤα αγόρια στις παραλίες

τους άρεσε να ρίχνουν πλατιές πέτρες προσπαθώντας προτού βυθισθούν οι πέτρες, να αγγίξουν όσο το δυνατόν περισσότερες φορές το νερό. Το παιχνίδι αυτό ονομαζόταν εποστρακισμός και πολλά παιδιά αλλά και ενηλικές το παίζουν ακόμα.

ΣΒΟΥΡΑ Η σβούρα ή σβούρος,

γυριστάρι, στρουφουλίδα ή συστριπάνι ήταν παιδικό παιχνίδι σε σχήμα κώνου που περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του μετά από μια αρχική ώθηση που του δίνει ο παίκτης τραβώντας απότομα ένα σκοινί τυλιγμένο γύρω από τον άξονά του.

«Δεντροβατείν»«Δεντροβατείν», δηλαδή

το σκαρφάλωμα στα δέντρα. Στα Βυζαντινά χρόνια τα παιδιά συνήθιζαν να σκαρφαλώνουν στα δένδρα και όποιος έφτανε πιο ψηλά νικούσε.

'Αλλα παιχνίδια...'Αλλα παιχνίδια που έπαιζαν τα παιδιά εκείνη την εποχή τα

πεντόβολα, η γουρούνα, το μήλο, τα στρατιωτάκια, η σφυρίχτρα, το χρυσοκάνθαρο και τα γνωστά εως σήμερα η ντάμα, το κυνηγητό, η τυφλόμυγα και φυσικά το κρυφτό.

Τυφλόμυγα

Πεντόβολα

Σφυρίχτρες

Ντάμα

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

ΣΚΑΚΙ Στο Βυζάντιο , εκτός από το αρχαιοελληνικό όνομα

Ζατρίκιον χρησιμοποιούσαν και το όνομα σκάκους, το οποίο διασώθηκε για αιώνες. Αναφέρεται π.χ. και από τον συγγραφέα Γρηγόριο Ξενόπουλο, ο οποίος σε έργο του γράφει την έκφραση «παίξαμε τους σκάκους».

Στο Βυζάντιο το Ζατρίκιον ονομαζόταν και Κιόσα και σε παράφραση Ζατριζάν, εξ ου πιθανόν και το Σαντράζ. Στα λατινικά scacco σημαίνει τετράγωνη εικόνα.

Κότσια-Βεζύρης,ΒασιλιάςΓι' αυτό το παιχνίδι χρησιμοποιούσαν μικρά κοκαλάκια

από τα πόδια κατσικιών. Αυτά έχουν τέσσερις πλευρές. Δυο πιο φαρδιές και δυο πιο στενές. Αυτές οι πλευρές δεν είναι όλες ίδιες. Από τις στενές πλευρές η μια είναι πιο ομαλή (βεζίρης) και η άλλη έχει δυο βαθουλώματα (Βασιλιάς). Οι φαρδιές πλευρές έχουν πάλι η μια βαθούλωμα (κλέφτης) και η άλλη εξόγκωμα (ψωμάς).Τα παιδιά έριχναν τους αστραγάλους και ανάλογα από την πλευρά που θα έφερναν γίνονταν Βασιλιάς, Βεζίρης, Κλέφτης και Ψωμάς. Αν έφερνες ψωμά δεν πάθαινες τίποτα. Αν όμως έφερνες "κλέφτη" τότε περίμενες την τιμωρία που αποφάσιζε ο "Βασιλιάς" και εκτελούσε ο "Βεζίρης". Η τιμωρία ήταν συνήθως ξυλιές με ένα λουρί. Κάθε παιδί έριχνε με τη σειρά του. Γι' αυτό και οι ρόλοι εναλλάσσονταν αφού αν κάποιος έφερνε "Βασιλιά" ή "Βεζίρη" έπαιρνε τον τίτλο από εκείνον που τον είχε πιο πριν.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΝΗΠΙΑ

ΣΕΙΣΤΡΑΗ σείστρα δηλαδή η σημερινή

κουδουνίστρα είναι το κλασσικό παιδικό παιχνίδι για τα νήπια. Πρόκειται για πανάρχαιο κρουστό όργανο, από ξύλο, μέταλλο, πηλό ή συνδυασμό τους, με ποικίλο, διαπεραστικό και ακαθόριστο ήχο. Αποτελούνταν συνήθως από μια χειρολαβή και ένα πεταλοειδές πλαίσιο που έφερε είτε μετακινούμενες (κρουόμενες στα τοιχώματά του) παράλληλες ράβδους, είτε σταθερές ράβδους με μετακινούμενα διάτρητα ηχογόνα αντικείμενα.

ΚΑΛΑΘΙΣΚΟΣΟ καλαθίσκος ήταν ένα

μικρό καλάθι στο οποίο τοποθετούσαν παιχνίδια ή μεταχειρίζονταν το ίδιο σαν παιχνίδι.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑΤα κορίτσια εκείνη την εποχή έμεναν στο σπίτι και έπαιζαν με κέρινες,

πήλινες ή γύψινες κούκλες, τα «νινία».Στα κορίτσια άρεσε τέλος να αναπαριστούν σημαντικά κοινωνικά γεγονότα (όπως η βάπτιση και ο γάμος) και επίσης να μιμούνται τις εργασίες που έκανε η μητέρα τους στο σπίτι.

ΤΕΛΟΣΠΗΓΕΣ

byzantinegames.weebly.comVizantinonistorika.blogspot.grWww.slideboom.gr