ՄԻՋԻՆ ԴՊՐՈՑ6-2 ԴԱՍ.

ՄԱՐՏԻՆ ԱԹՈՅԱՆ

Աշխարհի 7 հրաշալիքները

<<Աշխարհի 7 հրաշալիքներ>>..... Այդպես են անվանում անտիկ ժամանակներում փառաբանված շինություններն ու արձանները: Հրաշալիքների առաջին ցուցակը մ. թ. ա. 5-րդ դարում կազմել է Հերոդոտոսը, ով քաջատեղյակ էր Եգիպտոսի ու Առաջավոր Ասիայի ճարտարապետությանը, շուտով նրա հետ համաձայնվել են Փիլոն Բյուզանդացին, իսկ ավելի ուշ՝ Անտիպատրոս Սիդոնացին: Ցավոք, մարդկային մտքի և հմուտ ձեռքերի այդ հրաշալի ստեղծագործություներից մեզ են հասել միայն եգիպտական բուրգերը:

Եգիպտական բուրգերը

Նեղոս գետի արևմտյան ափին այժմյան Գիզեյում կառուցեցին փարավոնների`

Խուֆուի Քեոփս, Խաֆրայի, Քեփրեն և Մենկաուրայի Միկերին ահռելի չափեր

ունեցող բուրգեր: Թվարկվածներից ամենամեծը` Քեոփսի բուրգը, որն էլ

համարվում է հրաշալիքներից մեկը կառուցվել է Ք.ա. 27-րդ դարում փարավոնի

ազգական Խեմիունի ճարտարապետությամբ: Այն ուներ 147.6մ բարձ., իսկ

քառակուսի հատակագծի յուրանքաչյուր թևի երկ. 233 մ էր: Բուրգը կառուցել են

20տարի շարունակ, ոսկեգույն կրաքարերից, որոնցից յուրաքանչյուրը կշռում է

2.5-3տ: Նույնիսկ մեր օրերում այս բուրգի շինարարական տեխնիկան ապշեցնում

և հիացնում է, քանի որ այս հսկայական քարերի միջև ընդհամենը կես մմ

տարածություն է: Բուրգերի կից կառուցված էին փարավոնների հանգստյան

տաճարներ, փոքրիկ բուրգ-դամբարաներ: Համաձայն սովորույթի, փարավոնների

մտերիմները պարտավոր էին նրա կողքին լինել նաև մահից հետո:

Խեֆրեն փարավոնի տաճարի մոտ կանգնած էր եգիպտական արվեստի մեկ այլ հրաշալիք ևս: Դա 57մ երկ. և 20մ բարձր. Մեծ Սվինքսներ` մարդու գլխով և առյուծի մարմնով առասպելական հրեշը: Փարավոների հավիտենական կայարանները` բուրգերը, թողում են աննկարագրելի, ապշեցուցիչ տպավորություն: Եգիպտական արվեստի ոչ մի ուրիշ հուշարձան ամբողջովին չի արտահայտում եգիպտական մշակույթի ընդհանուր բնութագիրն այնպես, ինչպես բուրգերը:

Շամիրամի կախովի պարտեզները Բաբելոնում

Շամիրամի պարտեզներ... այս հրաշալիքը գտնվում էր Հին Արևելքի`

Բաբելոն քաղաքում: Ավանդությունն այդ պարտեզների ստեղծումը

կապում է Շամիրամ թագուհու անվան հետ: Դրանք ստեղծվել են

Նաբուգոդոնոսոր թագավորի հրամանով մ.թ.ա. 6-րդ դարում: Նա իր

պալատը կառուցել էր 6 հարկանի տան բարձրություն ունեցող

արհեստական հարթակի վրա: Դեպի այդ հարթակն աստիճանաձև

բարձրանում էին աղյուսե կամարների 6 շարքեր 6 կամարասրահներ:

Ամեն աստիճանի վրա հողի շերտ էր լցված և ծաղկուն պարտեզ էր

գցված: Գիշեր-ցերեկ հարյուրավոր ստրուկներ պտտում էին կաշվե

դույլերով հսկայական անիվները` Եփրատ գետից ջուր տանելով

այգիներին:

Արտեմիսի տաճարը Եփեսոսում

Երրորդ <<հրաշալիքը>> համարվել է հունական աստվածուհի Արտեմիսի

տաճարը Փոքր Ասիայի Եփեսոս քաղաքում: Տաճարը կառուցվել է շատ

անգամներ, սակայն վաղեմի փայտե շինություները քայքայվում էին,

հրդեհի ճարակ դառնում կամ ավերվում այս վայրերի հաճախակի

երկրաշարժերից, և այդ պատճառով Ք.ա. 6-րդ դ. որոշվեց կառուցել

տաճարը չխնայելով ոչ միջոցներ և ոչ ժամանակ: Լավագույն նախագիծ

հռչակվեց ճարտ. Հերսիփրոնի աշխատանքը: Նա առաջարկեց կառուցել

մարմարից: Տաճարին երկար կյանք ապահովելու համար նա համարձակ

ու արտասովոր որոշում կայացրեց` մեհեյանը կառուցել գետափնյա

ճահճուտում, որպեսզի ճահճային փափուկ հողը ապագա երկրաշարժների

դեպքում ամորտիզատորի դեր կատարի:

Իսկ որպեսզի մարմարյա հսկան իր ծանրությունից չխորասուզվի հողի մեջ,

փորվեց խորը փոսորակ, որը լցրեցին փայտածխի և բրդի խառնուրդով

ստեղծելով մի քանի մ հաստությամբ բարձ: Տաճարի վերաբերյալ կան տարբեր

պատմություներ, որնցից ամենաուսանելին Հերոստրատի պատմությունն է:

Ոչնչով աչքի չնկած մի մարդ որոշում է արժանանալ անմահության և հրկիզում է

տաճարը: Հերոստրատի հայրենակիցները, որոշում են պատժել նրան

մոռանալավ և ոչ մի տեղ , ոչ մի դեպքում չհիշատակել իր անունը: Իսկ

եփեսցոցիք կառուցեցին նոր տաճարը ճարտ. Հեյրոկրատի գլխավորությամբ ,

որն էլ հենց համարվեց 7 հրաշալիքներից մեկը:

Զևսի արձանը Օլիմպոսում

Օլիմպիական Զևսին կերտել է Ֆիդիասը 2հզ. տարի առաջ: Սա

միակ հրաշալիքն է, որ գտնվում է Եվրոպայում: Արձանը գտնվում

է տաճարի ներսում: Ֆիդիասը կերտել է Զսին 14մ բարձ. գահին

նստած վիճակում: Միչև գոտկատեղը պատրաստված է փայտից,

մարմինը` վարդագույն տաք փղոսկրով, իսկ հագուստը` ոսկե

թիթեղներից էր: Նա մի ձեռքով բռնել էր Նիկեի արձանը, մյուսով

հենվել էր երկար գավազանի վրա: Ֆիդիասը իր աշխատանքը

ավարտեց , մոտեցավ տաճարի սև մարմարյա հատակին

արտացոլվող արձանին և հարցրեց. արդյոք գոհ է Զևսը: Իբրև

պատասխան լսվեց ամրոպի ճայթյուն: Զևսը գոհ էր......

Հալիկառնասի դամբարանը

Հալիկառնաս այժմ Թուրքիայի Բոդրում քաղաքում էր գտնվում

հրաշալիքներից հինգերորդը` Մավսոլոս թագավորի հոյակետ

դամբարանը, որը կառուցել էր նրա այրին` Արտեմիսիա

թագուհին: Դա մի եռահարկ շինություն էր: Առաջին հարկը

գոտևորում էր սպիտակ մարմարե բարձրաքանդակների

ժապավենը, 2-րդ հարկը մարմարե սլացիկ սյունաշար էր, իսկ

3-րդ հարկը բրգաձև տանիքներ: Մավսոլոսի և Արտեմիսիայի

արձանները, ինչպես նաև դամբարանի այլ զարդաքանդակներ

այժմ պահվում են Բրիտանական թանգարանում:

Հռոդոսի կոթողը

Մ.թ.ա. 5-րդ դ. Հռոդոս կղզու վրա հարձակվեց զորապետ Դեմետրիոսը, սակայն նրան չհաջողվեց հաղթել ազատասեր հռոդոսցիներին: Ի հիշատական կղզու հաջող պաշտպանության` հռոդոսցիները որոշեցին կանգնեցնել աշխարհի ամենմեծ արձանը, որն էլ համրվեց հին աշխարհի թվով 6-րդ հրաշալիքը Հռոդոսի կոթող անունով: 36մ հասակով բրոնզե արձանը պատկերում էր արևի աստված Հելիոսին, որին կղզու բնակիչները համարում էին իրենց հովանավոր:

Ալեքսանդրիայի փարոսը

Նեղոս գետի գետաբերանում գտնվող Փարոս կղզում, Ալեքսանդրիա քաղաքի մոտ մ.թ.ա. 280թ. կառուցվեց հին ժամանակների ամենամեծ փարոսը, համրվելով հին աշխարհի 7-րդ հրաշալիքը: 120մ բարձր. ունեցող եռահարկ աշտարակը, որի գագաթի քարե կլոր սյունասրահում վառվում էր խարույկը` ճանապարհ ցուց տալով նավերին