หนวยการเรยนรท 1 เซลลของสงมชวต เรอง กลองจลทรรศน (microscope)

ครเสกสรรค สวรรณสข

โรงเรยนแกนนครวทยาลย

หนวยการเรยนรท 1 เซลลของสงมชวต

หนวยของสงมชวตทมขนาดเลกทสด คอ

เซลล (Cell) ไซเลม เซลลแพลเซดของใบพช เซลลขนราก เซลลกลามเนอ เซลลเมดเลอดแดง เซลลไข

เซลลอสจ ยกลนา พารามเซยม ยสต

ลกษณะของสงมชวต ตองด าเนนการครบ 7 ประการ

1. การกนอาหาร : การสงเคราะหแสง 2. การหายใจ 3. การเจรญเตบโต 4. การเคลอนไหว 5. การขบถาย 6. การรบความรสกและตอบสนองตอสงเรา 7. การสบพนธ

การจดระบบเซลลในสงมชวตหลายเซลล

รางกายประกอบดวยหนวยยอย คอ เซลล ท าหนาทตาง ๆ เซลลหลาย ๆ เซลล ท าหนาทเหมอนกนรวมกนเปนเนอเยอ เนอเยอหลาย ๆ ชนดท าหนาทอยางเดยวกนรวมเปนอวยวะ อวยวะหลาย ๆ อวยวะท าหนาทรวมกนเปนระบบอวยวะ และระบบอวยวะตาง ๆ รวมกนจะเปนรางกายของสงมชวต

เซลล เนอเยอ อวยวะ ระบบอวยวะ รางกาย (cell) (tissue) (organ) (organ system) (body)

พ.ศ. 2208 โรเบรต ฮค (Robert Hooke) นกวทยาศาสตรชาวองกฤษ เปนผประดษฐกลองจลทรรศนชนดเลนสประกอบกอบและใชใชกลองจลทรรศนศกษาชนไมคอรกทตดเปนแผนบางๆพบวาไมคอรกประกอบดวยชองรปเหลยมเชอมตอกนเปนจ านวนมากจงใหชอวา “เซลล

(cell) ซงมความหมายวา “หองเลกๆ”

พ.ศ. 2215 แอนโทน แวน ลวเวนฮก ชาวดตซ เปนผประดษฐกลองเลนสเดยว

กลองจลทรรศน ( Microscope )

คอ เครองมอขยายขอบเขตของประสาท

สมผสทางตา ใหเหนสงทไมสามารถเหน

ดวยตาเปลา เชน จลนทรย เซลลเมด

เลอด เปนตน

กลองจลทรรศน

กลองจลทรรศน (Microscope)

สวนประกอบของกลองจลทรรศน

สวนทเปนตวกลอง 1. ล ากลอง (Body tube)

เปนสวนทเชอมโยงระหวางเลนสใกลตากบ

เลนสใกลวตถ

มหนาทปองกนไมใหแสงจากภายนอกรบกวน

2. แขน (Arm)

คอสวนทท าหนาทยดระหวางสวนล า

กลองกบฐาน เปนต าแหนงทจบเวลายก

กลอง

3. แทนวางวตถ (Speciment stage)

เปนแทนใชวางแผนสไลดทตองการ

ศกษา

4. ทหนบสไลด (Stage clip)

ใชหนบสไลดใหตดอยกบแทนวางวตถ

ใชควบคมการเลอนสไลดใหสะดวกขน

5. ฐาน (Base)

เปนสวนทใชในการตงกลอง

ท าหนาทรบน าหนกตวกลองทงหมด

สวนทท าหนาทในการรบแสง

6. กระจกเงา (Mirror)

ท าหนาทสะทอนแสงจากธรรมชาตหรอ

แสงจากหลอดไฟภายในหองใหสองผานวตถ

โดยทวไปกระจกเงาม 2 ดาน ดานหนงเปนกระจกเงาเวา อกดานเปนกระจกเงาระนาบ ส าหรบกลองรนใหมจะใชหลอดไฟเปน

แหลงก าเนดแสง ซงสะดวกและชดเจนกวา

7. เลนสรวมแสง (condenser)

ท าหนาทรวมแสงใหเขมขนเพอสงไปยง

วตถทตองการศกษา

8. ไดอะแฟรม (diaphragm)

อยใตเลนสรวมแสงท าหนาทปรบปรมาณ

แสงใหเขาสเลนสในปรมาณทตองการ

สวนปรบความคมชดของภาพ 9. ปมปรบภาพหยาบ (Coarse adjustment) ท าหนาทปรบภาพ(หมนหาภาพกอนใชปมปรบ

ภาพละเอยด)โดยเปลยนระยะโฟกสของเลนส

ใกลวตถ (เลอนล ากลองหรอแทนวางวตถขนลง) เพอท าใหเหนภาพชดเจน

10. ปมปรบภาพละเอยด (Fine adjustment)

ท าหนาทปรบภาพ ท าใหไดภาพทชดเจนมากขน

สวนทท าหนาทขยาย

11. เลนสใกลวตถ (Objective lens) สวนเลนส

ใกลวตถท าหนาทขยายภาพของวตถใหเลนสใกลตา

ตามปกตเลนสใกลวตถมก าลงขยาย 3-4 ระดบ คอ

4x 10x 40x 100x ภาพทเกดจากเลนสใกลวตถ

เปนภาพจรงหวกลบ

เลนสใกลวตถ จะตดอยกบจานหมน

(Revolving nose piece) ซงจานหมนนท า

หนาทในการเปลยนก าลงขยายของเลนสใกลวตถ

12. เลนสใกลตา (Eye piece) เปนเลนสทอยบนสดของล ากลอง โดยทวไปมก าลงขยาย 10x หรอ 15x

ท าหนาทขยายภาพทไดจากเลนสใกล

วตถใหมขนาดใหญขน ท าใหเกดภาพทตาผศกษาสามารถมองเหนได โดยภาพทไดเปนภาพเสมอนหวตง

ประโยชนของกลองจลทรรศน

1. ชวยในการมองเหนสงมชวตทมขนาดเลกกวาตาเราจะมองเหน

2. ชวยในการศกษาหาขอมลหลกฐานทางชววทยา

ประเภทของกลองจลทรรศน ในปจจบนกลองจลทรรศนแบงออกเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

1. กลองจลทรรศนแบบใชแสง เปนกลองทไดรบการพฒนาจากในอดตอยางมาก และใชแสงทดทสดในปจจบน ทมก าลงขยายถง 2,000 เทาและเปนกลองทราคาถกสามารถใชในงานทละเอยดพอประมาณ

ซงมอย 2 แบบ คอ กลองจลทรรศนใชแสงแบบธรรมดาและแบบสเตอรโอ

กลองจลทรรศนใชแสงแบบธรรมดา

กลองจลทรรศนแบบสเตอรโอ

ประเภทของกลองจลทรรศน

2. กลองจลทรรศนแบบอเลกตรอน

เปนกลองทใชอเลกตรอนความถสงใหการท างานแทนแสง สามารถขยายไดถง 500,000 เทา จนเหนโมเลกลทอยในโครงสรางตางๆไดเลย แตดวยความสามารถขยายทสงราคาจงสงตาม

ซงมอย 2 แบบ คอ กลองจลทรรศนอเลกตรอนแบบสองผานและแบบสองกราด

กลองจลทรรศนอเลกตรอน

วธการใชกลองจลทรรศน

1.วางตวกลองบนพนราบทมความแขงแรงและมแสงสวางเพยงพอ โดยใหล ากลองตงตรง

2. หมนเลนสใกลวตถ โดยเลอกเลนสทมก าลงขยายต าสดมาใชกอน

3.ปรบกระจกเงาใตแทนวางวตถ ใหแสงสองผานเขาสล ากลองไดเตมท โดยมองผานเลนสใกลตาจะเหนวงกลมสวางทสด

วธการใชกลองจลทรรศน

4.วางแผนสไลดทเตรยมไวบนแทนวางวตถ จดวตถใหอยตรงต าแหนงทมแสงสองผานได แลวใชทหนบสไลดจบแผนสไลดใหแนน

5.หมนปมปรบภาพหยาบจนเลนสใกลวตถเลอนลงมาต าสด โดยไมชนแผนสไลด

6. มองผานเลนสใกลตาแลวคอยๆ หมนปมปรบภาพหยาบเลอนขนจนมองเหนภาพของวตถปรากฎขนชดเจนทสด แลวจงหมนปมปรบภาพละเอยด ปรบใหวตถอยในต าแหนงตรงกลางภาพพอด

วธการใชกลองจลทรรศน

7.หมนเลนสใกลวตถก าลงขยายปานกลางและก าลงขยายสงไวตรงต าแหนงวตถทจะด เพอขยายภาพใหมขนาดใหญขน(ดดานขาง ในระดบแนวระนาบ)

8.บนทกก าลงขยายของภาพวตถจากก าลงขยายของเลนสใกลตาคณดวยก าลงขยายของเลนสใกลวตถ

9. บนทกภาพทปรากฎจากกลองจลทรรศน

วธค านวณก าลงขยายกลองจลทรรศน

ก าลงขยายของกลอง

= ก าลงขยายของเลนสใกลตา x ก าลงขยายเลนสใกลวตถ

เชน ก าลงขยายของกลอง = 10x40 =400

หมายความวา : ภาพทมองเหนจากกลองจลทรรศนมขนาดใหญกวาวตถจรง 400 เทา

ก าลงขยายของภาพ = ขนาดของภาพ ขนาดของวตถ

Thank you