ระบบสรยะ (Solar System)ตอนท 1 ก ำเนดระบบสรยะ ดวงอำทตยและดำวเครำะหชนนน

ก ำเนดระบบสรยะเกดจากกลมกาซและฝน ทเรยกวา โซลารเนบวลา (Solar Nebula) เมอประมาณ 4,600ลานปทผานมา

กาซและฝนสวนใหญยบตวลงท าใหใจกลางมอณหภมและความดนสงขน และกอก าเนดเปนดาวฤกษอย ณ ใจกลาง

สสารทเหลอยงคงโคจรรอบเปนแผนจานและเมอเวลาผานไปหลายสบลานปจงเกดเปนดาวเคราะหตาง ๆ

ขนำดเปรยบเทยบของดำวเครำะห

วงโคจรของดำวเครำะห

ดวงอำทตย (The Sun)

• เปนดาวฤกษทอยใกลโลกของเรามากทสด อยหางประมาณ 150 ลานกโลเมตร

ดาวฤกษทอยใกลโลกเปนอนดบสองคอ ดาวพรอกซมาเซนทอร ซงอยไกลกวาดวง

อาทตยถง 268,000 เทา

• พลงงานความรอนและแสงสวางจากดวงอาทตยเกอกลชวตบนโลก

• ความสมพนธระหวางโลกกบดวงอาทตยยงท าใหเกดฤดกาล กระแสน าใน

มหาสมทร ตลอดจนการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ

โครงสรำงของดวงอำทตย

บรรยำกำศชนโฟโตสเฟยร

• เปนบรรยากาศชนในสดของดวงอาทตย

• แผสเปกตรมแบบตอเนอง

• เปนบรเวณทเกดจดบนดวงอาทตย

• เกดดอกดวงแบบสวาง (Bright Granulation)

• เกดแฟควเล (Faculae)

บรรยำกำศชนโครโมสเฟยร

• อยเหนอชนโฟโตสเฟยรขนมา

• มสแดงซงเกดจากการลกจาของ

ไฮโดรเจน

• หนาหลายพนกโลเมตร

• ยงรวมถงพวยกาซทพงขนของ

พวยกาซ (Prominences) ขนไปสงหลาย

หมนกโลเมตรดวย

บรรยากาศชนคอโรนา

• สงเกตไดเมอดวงอาทตยถกบง เชน การเกด

สรยปราคาเตมดวง

• แผออกไปเปนบรเวณกวางถง หลายลาน

กโลเมตร

• มอณหภมสงถง 2 ลานเคลวน แตมความ

หนาแนนของอนภาคเบาบางมาก บางกวา

สภาวะสญญากาศทสรางขนไดบนโลกเสยอก

• น าเอาอนภาคพลงงานสแผไปทวทงระบบ

สรยะ เรยกวา ลมสรยะ (Solar Wind)

จดบนดวงอำทตย (Sunspots)

• จดบนดวงอาทตย คอบรเวณทม

อณหภมต ากวาบรเวณรอบขางจงใหแสง

ออกมาเขมนอยกวา จงมองเหนเปนจดส

ด า

• บรเวณใจกลางของจดเรยกวา เขตเงา

มด (Umbra) บรเวณทอยลอมรอบ

เรยกวา เขตเงามว (Penumbra)

รอบกำรเปลยนแปลงของจดบนดวงอำทตย(Sunspots cycle)

นกดาราศาสตรสงเกตพบวาจดบนดวงอาทตยเปลยนแปลงอยตลอดเวลาทงต าแหนงทปรากฏและจ านวนจด โดยมคาบการเปลยนแปลงทกๆ 11 ป

ดำวพธ (Mercury)

• ดาวพธเปนดาวเคราะหทอยใกลดวงอาทตยมาก

ทสด จงปรากฏใหเหนบนทองฟาไมไกลจาก

ต าแหนงของดวงอาทตย

• ดาวพธมแกนหมนทเกอบตงฉากกบระนาบการ

โคจรรอบดวงอาทตย ดาวพธหมนรอบตวเองชา

มาก โดยจะหมนรอบตวเองครบ 3 รอบเมอโคจรรอบ

ดวงอาทตยครบ 2 รอบ

• ดาวพธไมมช นบรรยากาศหอหม ท าใหพนผวดาว

พธมการเปลยนแปลงอณหภมอยางมาก

ตงแต –183 ถง 427องศาเซลเซยส

โครงสรำงดำวพธ

• แกนกลางเปนแกนเหลกขนาดใหญ มเสนผานศนยกลางถง 3,700 กโลเมตร (ประมาณ 42 % ของปรมาตรดาวเคราะหทงดวง) • แมนเทล หอหมแกนกลาง มหนาประมาณ600 กโลเมตร• เปลอกแขงหมชนนอก ซงมองคประกอบเปนทรายซลเกตเชนเดยวกบทพบบนโลกของเรา

พนผวดำวพธ

แองทราบแคลอรส (Caloris Basin) มเสน

ผานศนยกลางทกวางถง 1,300 กโลเมตร

จากภาพถายทไดจากยานมารเนอร 10 จด

ศนยกลางของหลมอยในเงามดและ

สงเกตเหนเพยงแนวขอบหลมทประกอบไป

ดวยเทอกเขาทตอเนองกน เทอกเขา

เหลานมความสงถง 2 กโลเมตร

ดำวศกร (Venus)• ดาวศกรปรากฏเปนเสยวเชนเดยวกบดวงจนทร

โดยเราสามารถสงเกตไดดวยกลองโทรทรรศน

• ดาวศกรนนมขนาดใหญกวาและอยใกลโลก

มากกวาดาวพธ เราจงสงเกตเหนดาวศกรสวางจา

กวาดาวพธมาก มความสวางเปนรองจากดวง

จนทรในยามค าคน

• เมอปรากฏใหเหนในเวลาใกลค าเรยกวา ดาว

ประจ าเมอง และเรยกวา ดาวประกายพรก เมอ

ปรากฏใหเหนในเวลารงเชา

โครงสรำงดำวศกร

• แกนกลางประกอบไปดวย

เหลก มรศม 3,000 กโลเมตร

• ชนแมนเทล มความหนา

3,000 กโลเมตร

• เปลอกแขงทประกอบดวยหนซ

ลเกต มความหนา 50 กโลเมตร

พนผวดำวศกร

ภาพถายดาวศกรเตมดวง เปนภาพถายดวยเทคนคเรดารจากยานแมคเจลแลน (NASA/JPL)

ทสงอะโฟรไดท(Aphrodite)

แผนทดำวศกรภเขาแมกซเวลล (Maxwell Montes)

ทสงอะโฟรไดท (Aphrodite)

แผนทโลก

ภเขำไฟบนดำวศกร • ภเขาไฟบนดาวศกรแตกตางจากภเขาไฟ

บนโลก บนโลกมน าอยมากมาย

• บนโลกกาซทพงออกมาจากภเขาไฟเชน

กาซคารบอนไดออกไซดและกาซซลเฟอรได

ออกไซด จะละลายกลบลงไปในน าใน

มหาสมทร และตกตะกอนอยใตมหาสมทร

• แตการทบนดาวศกรไมมน า ท าใหกาซ

ตางๆทพงออกมาจากปลองภเขาไฟ

โดยเฉพาะกาซคารบอนไดออกไซด

กลายเปนสวนหนงของชนบรรยากาศท าให

เกดปรากฏการณเรอนกระจก

โลก (Earth)

โลกอยหางจากดวงอาทตยในระยะทพอเหมาะ ท าใหมอณหภม สภาวะอากาศและปจจยอนๆ ทเอออ านวยตอสงมชวต

โครงสรำงโลก

© Calvin J. Hamilton

• แกนกลางชนใน มลกษณะเปนของแขงท

ประกอบดวยเหลกเปนสวนใหญ มอณหภมสง

ประมาณ 7,500 เคลวน มรศมประมาณ 1,200

กโลเมตร

• แกนกลางชนนอก มลกษณะเปนของเหลวท

ประกอบดวยเหลกและซลเฟอรเปนสวนใหญ มความ

หนาประมาณ 2,200 กโลเมตร

• แมนเทล มลกษณะเปนของเหลวหนดคลายกบ

พลาสตกเหลว มความหนาประมาณ 3,000 กโลเมตร

• เปลอกโลก มลกษณะเปนของแขง ความหนา

ประมาณ 7 ถง 40 กโลเมตร

ชนบรรยำกำศโลก

กำรเคลอนทของเปลอกโลก – เพลตเทคโทนค

เปลอกโลกเปลอกโลกแบงเปน 8 แผนทวปหลก ดงน:

1. แผนอเมรกาเหนอ ไดแก ทวปอเมรกาเหนอ มหาสมทรแอตแลนตกเหนอซกตะวนตก และกรนแลนด 2. แผนอเมรกาใต ไดแก ทวปอเมรกาใต และมหาสมทรแอตแลนตกใตซกตะวนตก 3. แผนแอนตารคตก ไดแก ทวปแอนตารคตก และ มหาสมทรใต4. แผนยเรเชย ไดแก มหาสมทรแอตแลนตกเหนอซกตะวนออก ทวปยโรป และเอเชย ยกเวนอนเดย 5. แผนแอฟรกา ไดแก ทวปแอฟรกา แอตแลนตกใตซกตะวนออก ชายฝ งตะวนตกของมหาสมทรอนเดย 6. แผนอนเดย-ออสเตรเลย ไดแก ประเทศอนเดย ออสเตรเลย นวซแลนด และมหาสมทรอนเดย 7. แผนนาสคา ครอบคลมพนทชายฝ งดานตะวนออกของมหาสมทรแปซฟกจรดทวปอเมรกาใต 8. แผนแปซฟก ครอบคลมเกอบทงมหาสมทรแปซฟก และชายฝ งตอนใตของแคลฟอรเนย

ยงมแผนทวปขนาดเลกจ านวนมากกวา 20 แผน เชน แผนอาระเบย แผนโคโคส และแผนฟลปปนส การเกดแผนดนไหวมกจะเกดทบรเวณรอยตอของแผนทวปเหลาน

ดวงจนทรของโลก (Moon)

ดวงจนทรมความสวางทสดในทองฟายามราตร ดวงจนทรเปนบรวารดวงเดยวของโลก พนผวดวงจนทรนนแหงและเยอกเยน ไมมช นบรรยากาศหอหม ดวงจนทรหมนรอบตวเองโดยใชเวลาเทากบเวลาในการโคจรรอบโลก ท าใหเรามองเหนดวงจนทรเพยงดานเดยวเสมอ

ส ำรวจดวงจนทร

• เรมตงแตป พ.ศ.2502 เมอรสเซยสงยาน

ส ารวจอวกาศไปโคจรรอบดวงจนทรและ

ถายภาพพนผวดวงจนทรโดยรอบและ

สงกลบมายงโลก

• ยานอวกาศอะพอลโล 11 เปนยานล าแรก

ทพามนษยไปลงสพ นผวดวงจนทร เมอ

วนท 20 กรกฎาคม พ.ศ.2512

โครงสรำงดวงจนทร • แกนชนใน เปนของแขง ประกอบดวยเหลกเปนสวนใหญ มอณหภม 1,500องศาเซลเซยส มรศมประมาณ 350กโลเมตร• แกนชนนอก เปนหนเหลวหรอพลาสตก ประกอบไปดวยเหลกเปนสวนใหญ• ชนแมนเทล เปนของแขง มความหนาประมาณ 800 กโลเมตร• เปลอกนอก มความหนาประมาณ 60-100 กโลเมตร เปลอกนอกของดวงจนทรดานใกลโลกนนบางกวาดานไกลโลก จงเกดหลมอกกาบาตและทะเลอยมากมาย

พนผวดวงจนทรพนผวดวงจนทรปกคลมไปดวยดน ทเรยกวา

เรโกลต (Regolith) หนาประมาณ 15

เซนตเมตร ประกอบไปดวยฝนและเศษหนท

เกดขนจากการพงชนของอกกาบาต พบวา

ดนเรโกลตมสวนประกอบเปนอนภาคทม

ลกษณะเปนผลกใสเรยกวา สเฟยรล

(Spherules) ซงเกดจากการถกท าใหรอนและ

เยนตวอยางรวดเรวในชวงทเกดการพงชน

สเฟยรลนมขนาดประมาณ 0.025 มลลเมตร

หนบนดวงจนทร

หนอะนอรโทไซต(Anorthosite) เปนชนสวนของเปลอกดวงจนทรในยคแรก

หนบะซอลต (Basalt)เกดจากลาวาเยนตวเตมไปดวยฟองกาซ

หนเบรกเซย (Breccias) เปนหนทเปนเปลอกดวงจนทรในยคแรกทถกหลอมรวมเศษอกกาบาตทพงชน

พนผวดวงจนทร

ดำวองคำร (Mars)

ภาพถายดาวองคารเตมดวง จากกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบล แสดงใหเหนถงขวดาวทปกคลมไปดวยหมะสขาว และบรเวณซกใตของดาวทมพายฝนปกคลมอย (บรเวณทมสแดงเขม) (STScI/NASA)

โครงสรำงดำวองคำร

โครงสรางภายในของดาว

องคารประกอบดวยแกนกลางท

เปนของแขง ทมรศมประมาณ

1,700 กโลเมตร ทมสวนผสม

ของเหลกเปนสวนใหญ ถด

ขนมาจากแกนกลางเปนชน

แมนเทลทเปนหนเหลวหนด

หนาประมาณ 1,600 กโลเมตร

และมเปลอกนอกเปนของแขง

เชนเดยวกบโลก

มนษยดำวองคำร

มจรงหรอไม

รปหนำคน บนดำวองคำร

Viking 1976

รปหนำคน ???

แมน ำ ทพนผวดำวองคำร

แผนทดำวองคำร

หบเหวมำรเนอรส

ภาพถายดาวองคารเตมดวงจากยานไวกงออรบเตอร 1 ทกลางดวงจะสามารถสงเกตเหนหบเหวมารเนอรส (Valles Marineris) ซงเปนหบเขาทมความยาวถง 4,000 กโลเมตร มความกวาง 600 กโลเมตรและมความลกถง 8 กโลเมตร

ภเขำไฟบนดำวองคำร

บนดาวองคารมภเขาไฟทสงใหญทสดในระบบสรยะ ชอวา ภเขาไฟโอลมปส (Olympus Mons) ทมความสงถง 25 กโลเมตร (สงเปน 3 เทาของยอดเขาเอเวอเรสต)

และมฐานทแผออกไปเปนรศมถง 300 กโลเมตร

น ำแขงบนดำวองคำร

ขวเหนอและขวนตของดำวองคำร

บรเวณขวเหนอและใตของดาวองคารจะเปลยนสจากแดงเปนขาวตามฤดกาลบนดาวองคาร ในฤดหนาวจะเหนเปนสขาวซงเปนน าแขงและน าแขงแหง (คารบอนไดออกไซดแขง) ทปกคลมอย เมอฤดหนาวผานพนไป จะมพายเกดขนทวไปและพดพาเอาฝนสแดงไปยงขวเหนอและใตจงเหนขวเหนอและใตเปนสแดงเหมอนกบ

บรเวณอนๆ ของดาวองคาร

ดวงจนทรบรวำรของดำวองคำร

ดวงจนทรโฟบอส (NASA/JPL) ดวงจนทรไดมอส (NASA/JPL)

ดาวองคารมดวงจนทรบรวารจ านวน 2 ดวงท มชอวา โฟบอส (Phobos) และไดมอส (Deimos) ซงสามารถสงเกตไดโดยใชกลองดดาวขนาดใหญ ดวงจนทรทงสองดวงนมลกษณะทไมสมมาตร นกดาราศาสตรจงสนนษฐานวา อาจเปนวตถในแถบดาวเคราะหนอยทถกแรงโนมถวงของดาวองคาร ดงดดใหมาโคจรรอบ

ระบบสรยะ (Solar System)ตอนท 2 ดำวเครำะหชนนอก

ดำวพฤหสบด (Jupiter)

ภาพดาวพฤหสบดเตมดวง จากยานอวกาศแคสน ในป พ.ศ. 2543 แสดงใหเหนถงแถบพายทละตจดตางๆ และจดแดงใหญ จดสด าทเหนอยมมซายของดาว คอ ดวงจนทรบรวารยโรปา (NASA/JPL/University of Arizona)

โครงสรำงดำวพฤหสบด• แกนกลาง เปนหนลอมรอบไปดวยชน

ของเหลวรอนทประกอบไปดวยน า มเธน

และแอมโมเนย

• แมนเทลชนใน ประกอบไปดวยฮเลยม

และไฮโดรเจนเหลว ซงพบในสภาวะทม

อณหภมและความดนสงเทานน

• แมนเทลชนนอกของดาวพฤหสบด

ประกอบไปดวยกาซไฮโดรเจนและฮเลยมท

ผสมผสานเปนเนอเดยวกบบรรยากาศชน

บน

ชนบรรยำกำศของดำวพฤหสบดบรรยากาศของดาวพฤหสบดมเมฆชนบนท

ประกอบดวยแอมโมเนย ในระดบทต าลงไป

เปนเมฆแอมโมเนยมไฮโดรซลไฟด และเมฆ

ชนลางสดเปนน าและน าแขง ภายใตชนเมฆ

เตมไปดวยไฮโดรเจนและฮเลยม ชน

บรรยากาศทระดบความดนบรรยากาศ 1 บาร

มอณหภมสงประมาณ 165 เคลวน

แสงเหนอแสงใตบนดาวพฤหสเกดจากอนภาคทประทขนมาจากภเขาไฟบนดวงจนทรไอโอ ถกอทธพลของสนามแมเหลกของดาวพฤหสบดกกไวใหอยบรเวณขวแมเหลกของดาว และเคลอนทหมนรอบไปกบดาว จงเปลงแสงออกมาตลอดเวลา

จดแดงนหญ (The Great Red Spot)

• จดแดงใหญทปรากฏบรเวณซกใตของดาวพฤหสบด เกดขนมาแลวกวา 300 ป เปนจดศนยกลางของพายหมนอนมหมาทมขนาดใหญกวาโลกถงสองเทา (26,000 กโลเมตร) • สของพายนนขนอยกบระดบความสง ถาเปนพายระดบต าจะเหนเปนสน าเงน สงขนมาจะเปนสสมเขม สขาว และทระดบสงสดจะเหนเปนสแดง

วงแหวนของดำวพฤหสบด

ยานอวกาศวอยเอเจอร 1 คนพบวาดาวพฤหสบดมวงแหวนเชนเดยวกบดาวเสาร แตมขนาดเลกและบางกวามาก และไมสวางมากนก อาจเปนเพราะเศษหนและฝนในวงแหวนมขนาดเลกมากและไมมน าแขงเปนสวนประกอบท าใหสะทอนแสงอาทตยไดไมด

ดวงจนทรบรวำรหลกของดำวพฤหสบด

ดาวพฤหสบดมดวงจนทรบรวารทงหมด 39

ดวง แตมเพยง 4 ดวงทใหญพอทจะสงเกต

ไดดวยกลองดดาวขนาดเลกหรอดวยกลอง

สองตา ไดแก ไอโอ ยโรปา คลลสโต และ

แกนนมด กาลเลโอเปนผคนพบดวงจนทร

4 ดวงนจง เรยกวา ดวงจนทรของกาลเลโอ

(Gallilean Satellites)

พนผวดวงจนทรบรวำรหลก

ดวงจนทรบรวำรชนนนอน ๆ ของดำวพฤหสบด

ดาวพฤหสบดมดวงจนทรบรวารชนในอก 4 ดวง คอ อมลเทย (Amalthea) เทเบ (Thebe) เมทส (Metis) และอดราสเทย (Adrastea) ทโคจรในระนาบและทศทางเดยวกบทศทางการหมนรอบตวเองของดาวพฤหสบด เชนเดยวกบดวงจนทรของกาลเลโอทงสดวงและวงแหวนของดาวพฤหสบด

ดำวหำงชเมกเกอร-เลว 9 พงชนดำวพฤหสบด

ภาพถายจากกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบล แสดงววฒนาการของพนผวดาวพฤหสบด หลงจากการพงเขาชนของชนสวน G เปนเวลา 5 นาท 1.5 ชวโมง 1.3 และ 5 วนตามล าดบ จากลางขนบน (Evans, Trauger, Hammel & HST Comet Science Team/NASA)

ดำวหำงชเมกเกอร-เลว 9 พงชนดำวพฤหสบด

ในป พ.ศ. 2537 มเหตการณทส าคญเกดขน คอ การทดาวหางชเมกเกอร-เล

ว 9 (Shoemaker-Levy 9) โคจรเขามาในระบบสรยะ ดวยอทธพลของแรง

โนมถวงอนมหาศาลของดาวพฤหสบดท าใหดาวหางแตกเปนเสยงๆ จ านวน

23 ชน กระจายเปนระยะทางประมาณ 1 ลานกโลเมตร (ประมาณ 3 เทาของ

ระยะหางระหวางโลกและดวงจนทร) ชนสวนของดาวหางทยอยพงเขาชน

ดาวพฤหสบดในชวงเวลา 6 วน

ผลจากการชนปรากฏใหเหนเปนจดด าในชนบรรยากาศ ซงเปนรองรอย

ของการระเบดอยางมหมา

ภำพเปรยบเทยบถำชนสวน G ของดำวหำงชเมกเกอร-เลว 9 ชนโลก

ภาพจ าลองแสดงภาพของโลก ทเวลา 1 ชวโมง 45 นาทหลงจากถกชนสวน G ของดาวหางชเมกเกอร-เลว 9 พงเขาชนทเมองดทรอยท ทางซกตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศสหรฐอเมรกา ฝนและควนทเกดจากการชนแผกระจายไปเปนวงกวาง พาดผานมหาสมทรแอตแลนตกไปยงทวปยโรป บางสวนกระจายไปปกคลมอยทางตอนใตของทวปอเมรกาใตและทวปแอฟรกา

ดำวเสำร (Saturn)• ดาวเสารอยไกลจากดวงอาทตยเปนอนดบท 6 มปรมาตรมากกวาโลกถง 775 เทา• ประกอบไปดวยไฮโดรเจนและฮเลยมทอยในรปกาซและของเหลว• มชนบรรยากาศทมองเหนเปนแถบคาดทละตจดตางๆ ของตวดาวและมสแตกตางกนไปเนองมาจากการแปรปรวนของลมในทศทางทสวนกน•ดาวเสารมความหนาแนนนอยกวาดาวเคราะหอนๆ และมคาความหนาแนนนอยกวาน า• ดาวเสารมวงแหวนอยลอมรอบเปนจ านวนมากมาย

โครงสรำงดำวเสำร• แกนกลางของดาวเสารเปนหน

แขงมเสนผานศนยกลาง 30,000

กโลเมตรลอมรอบดวยของเหลวท

ประกอบไปดวยน า มเธน และแอมโมเนย

• แมนเทลชนในประกอบดวยฮ

เลยมและไฮโดรเจนเหลวทมสมบตเปน

โลหะ

• แมนเทลชนนอกประกอบดวย

ไฮโดรเจนและฮเลยมในรปของของเหลว

และกาซ

ชนบรรยำกำศดำวเสำร ภาพดาวเสารในชวงคลนอนฟราเรด ดวยชดกลองถายภาพนคมอส (NICMOS) แสดงใหเหนถงความแตกตางขององคประกอบในชนบรรยากาศ • สน าเงนแสดงถงบรเวณทเปนชนเมฆหลกทเตมไปดวยผลกนาแขงแอมโมเนย • สเขยวและเหลองแสดงถงกลมเมฆทลอยอยเหนอชนเมฆหลก สเขยวแสดงบรเวณทมเมฆอยเบาบาง สเหลองแสดงวามเมฆอยหนาแนนกวา • สสมและแดงแสดงถงกลมเมฆชนสงสดทเกดจากบรเวณทมพายแปรปรวน คอบรเวณรอบเสนศนยสตร

แสงเหนอ-แสงนตบนดำวเสำร

เชนเดยวกบแสงเหนอแสงใตบนดาวพฤหส

เกดจากอนภาคทมพลงงานสงถกอทธพล

ของสนามแมเหลกของดาวพฤหสบดกกไว

ใหอยบรเวณขวแมเหลกของดาว และ

เคลอนทหมนรอบไปกบดาว จงเปลงแสง

ออกมาตลอดเวลา

วงแหวนดำวเสำรB-ring

C-ringชองแคบแคสสน ชองวางเอนเค

A-ring

ดวงจนทรบรวำรของดำวเสำร

ดาวเสารมดวงจนทรบรวารอยางนอย 30 ดวง ดวงจนทรบรวารทมขนาดใหญทสดคอ ไททน(Titan) ทมขนาดใหญกวาดาวพธ ไททนมชนบรรยากาศทประกอบไปดวยกาซไนโตรเจนเปนสวนใหญ ซงอาจมสภาพทคลายกบโลกของเราในอดต การศกษาบรรยากาศของดาวไททนโดยละเอยดอาจท าใหเราทราบถงความเปนมาของโลกไดดข น

ดวงจนทรบรวำรของดำวเสำร

ดวงจนทรบรวารเหลาน มขนาดใหญรองลงไปจากไททน เปนทนาสงเกตวา ดวงจนทรเหลานมความหนาแนนนอยกวา 1,400 กโลกรมตอลกบาศกเมตร ท าใหเราสามารถสนนษฐานไดวาดวงจนทรเหลานมสวนประกอบสวนใหญเปนน าแขงและมหนผสมอยเพยงเลกนอย

ร (Rhea)

ดโอน (Dione)

ไออาเพตส (Iapetus)

เททส (Tethys)

เอนเซลาดส (Enceladus)

มมาส (Mimas)

ดวงจนทรบรวำรของดำวเสำร

ภาพถายดวงจนทรบรวารดวงอน ๆ ของดาวเสาร จากยานวอยเอเจอร 1 และ 2 (NASA/JPL)

ดำวยเรนส

ดาวยเรนสอยไกลจากดวงอาทตยเปนอนดบท 7 ดาวยเรนสถกคนพบโดยนกดาราศาสตรชอวลเลยม เฮอรเชล เมอป พ.ศ. 2325

โครงสรำงดำวยเรนส

แกนกลางของดาวยเรนสเปนหนแขงม

ขนาดเสนผานศนยกลาง 17,000 กโลเมตร

ลอมรอบไปดวยชนของเหลวทประกอบไป

ดวยน าและแอมโมเนย

แมนเทลชนนอกประกอบดวยฮเลยมเหลว

และไฮโดรเจนเหลวทผสมกลมกลนกบชน

บรรยากาศ

วงแหวนดำวยเรนส

ภาพดาวยเรนสเตมดวงและวงแหวน จากกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบล ปรากฏพายบรเวณขวเหนอของดาว

วงแหวนของดาวยเรนสถกคนพบโดย

บงเอญเมอป พ.ศ. 2520 จ านวน 6 วง

โดยทมนกดาราศาสตรทหอดดาวไค

เปอรแอรบอรน ขององคการนาซา

ในขณะทเฝาสงเกตปรากฏการณทดาว

ยเรนสโคจรผานหนาดาวฤกษดวงหนง

เพอวดขนาดเสนผานศนยกลางของดาว

ยเรนสอยางละเอยด

ดวงจนทรบรวำรของดำวยเรนส

มรนดา (Miranda) เปนดวงจนทรทนาสนใจมากทสดของดาวยเรนส ดงจะเหนไดในภาพทถายจากยานอวกาศวอยเอเจอร 2 ในป พ.ศ. 2529 ดวงจนทรมรนดามเสนผานศนยกลาง 484 กโลเมตร (ประมาณหนงในเจดของดวงจนทรของโลก) มขนาดวงโคจรรอบดาวยเรนส 129,800 กโลเมตร พนผวทขรขระของดวงจนทรมรนดาไมไดเปนเพยงหลมอกกาบาตเทานน แตเตมไปดวยภเขาและหบเหวตางๆ ลกษณะทงหมดนชใหเหนวาพนผวดวงจนทรมรนดา ม

การเคลอนตวคลายกบการเคลอนตวของเปลอกโลกนอกจากนยงมดวงจนทรบรวารหลกทส าคญอกสดวงคอ แอเรยล (Ariel) อมเบรยล (Umbriel) ไททาเนย (Titania)และโอเบรอน (Oberon)

ดำวเนปจน (Neptune)

ภาพถายจากยานวอยเอเจอร แสดงใหเหนลกษณะเมฆทปกคลม จดด าใหญ (อยกลางภาพ) และพายลกเลก (มมลางซาย) บรเวณสขาวเปนเมฆชนสงทประกอบไปดวยเกลดน าแขงมเทน (NASA/JPL)

ชนบรรยำกำศดำวเนปจน

ดาวเนปจนทงสองดานของดาว จากกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบล เมอวนท 13 สงหาคม พ.ศ. 2539 ปรากฏเปนแถบสตางๆ สน าเงนเปนเมฆมเทนชนสง สเหลองและสแดงแสดงถงกลมเมฆทอยในชนสงสด (ปรากฏอยดานบนของรป) แถบสเขยวบรเวณรอบขวใตของดาวเปนบรเวณทดดกลนแสงสน าเงนไดด ซงคาดวาจะมองคประกอบทางเคมอนๆ

โครงสรำงดำวเนปจน

•แกนกลางทเปนหนแขง มเสนผาน

ศนยกลาง 14,000 กโลเมตร

•ชนแมนเทลชนในเปนของเหลว

ประกอบดวยน าและแอมโมเนย

•เกลดน าแขงในชนแมนเทลน

ผสมผสานเขากบชนบรรยากาศของ

ดาวเนปจนทอยถดออกไป

วงแหวนดำวเนปจนดาวเนปจนมวงแหวนอย 4 วง ลวนมขนาดทแตกตางกนและมลกษณะทไมสมบรณ จากภาพถายจากยานวอยเอเจอรแสดงใหเหนถงวงแหวนหลกสองวง และวงแหวนบางๆ อยระหวางวงแหวนทงสอง ชนสวนในวงแหวนมขนาดตงแต ระดบไมครอน (1ไมโครเมตร = 10-6 เมตร) จนถงขนาด 10เมตร

ภาพถายวงแหวนของดาวเนปจน จากยานวอยเอเจอร แถบมดกลางภาพเปนการบงแสงจากตวดาวเพอทจะสามารถสงเกตเหนรายละเอยดของวงแหวนไดดข น (NASA)

ดวงจนทรบรวำรของดำวเนปจน

ดาวเนปจนมดวงจนทรบรวารอย 8 ดวง ภาพถายจากยานวอยเอเจอร แสดงใหเหนลกษณะของดวงจนทรบรวารหลกคอ ดวงจนทรทรทน (Triton) ทมขนาดใหญทสดในบรรดาบรวารทง 8 ดวง ทรทนโคจรรอบดาวเนปจนสวนทางกบทศทางการหมนรอบตวเองของดาวเนปจน และคาดวามนจะโคจรเขาใกลดาวเนปจนขนเรอยๆ และพงเขาชนดาวเนปจนในทสด (ใชเวลาประมาณ 10 ถง 100 ลานป)

ดำวพลโต (Pluto)

ภาพดาวพลโตทงสองดานของดาว จากภาพขยายแสดงใหเหนแสงสวางบรเวณขวเหนอและใตของดาวสนนษฐานวาอาจเปนขวน าแขง บรเวณสวางอนๆ ทอยใกลเสนศนยสตรดาว อาจเปนบรเวณแองทราบทสามารถสะทอนแสงไดด

แผนทพนผวดำวพลโต

ดวงจนทรคำรอน (Charon)

คารอน (Charon) โคจรอยทระยะหางเพยง 19,640 กโลเมตร เนองจากดาวพลโตมขนาดทใกลเคยงกบดวงจนทรคารอนมาก นกดาราศาสตรจงตงสมมตฐานวานาจะเปนระบบดาวเคราะหค เราไมสามารถตรวจสอบสมมตฐานนไดจนกวาจะมยานอวกาศออกไปส ารวจยงดาวพลโต

ระบบสรยะ (Solar System)ตอนท 3 ดำวเครำะหนอย ดำวหำง ฝนดำวตกและอกกำบำต

ดำวเครำะหนอย (Asteroids)

ดาวเคราะหนอย (Asteroids หรอ Minor planets) เกดขนในยคทเกดระบบสรยะเมอ 4,600 ลานปทแลว ปจจบนมวตถทนกดาราศาสตรไดสงเกตพบและตงชอไวอยถง 20,000 ดวง มวตถทมขนาดเสนผานศนยกลางมากกวา 100 กโลเมตร อยประมาณ 200 ดวง ทเหลอเปนอกกาบาตขนาดเลกมเสนผานศนยกลางประมาณ 1 กโลเมตร

แถบดำวเครำะหนอย (Asteroid Belt)

แถบดาวเคราะหนอย (Asteroid Belt) พบอยระหวางวงโคจรของดาวองคารและดาวพฤหสบด สนนษฐานวาเกดมาพรอมๆ กบดาวเคราะหดวงอนๆ มทฤษฎหนงอธบายวาดาวเคราะหนอยในบรเวณนไมสามารถรวมตวกนเปนดาวเคราะหขนาดใหญได เนองจากถกรบกวนโดยแรงโนมถวงอนมหาศาลของดาวพฤหสบด

ดำวเครำะหนอยซเรส (Ceres)

ภาพเปรยบเทยบขนาดของดาวเคราะหนอยซเรสกบโลกและดวงจนทรของโลก

ดำวเครำะหนอยคลโอพตตรำ (Kleopatra)

ภาพถายเรดารแสดงใหเหนรปรางโดยละเอยดของดาวเคราะหนอยคลโอพตตรา (Kleopatra) โดยใชการสงคลนวทยจากกลองโทรทรรศนวทยอาเรซโบ ไปสะทอนทพนผวดาว (Arecibo Observatory, JPL/NASA)

ดำวเครำะหนอยไอดำ (Ida)

ภาพถายดาวเคราะหนอยไอดา (Ida) ทมเสนผานศนยกลาง 52 กโลเมตร และดวงจนทรบรวารแดคทล (Dactyl)จากยานอวกาศกาลเลโอ (NASA/JPL)

ดำวเครำะหนอยเอรอส (Eros)ภาพถายดาวเคราะหนอยเอรอส (Eros) ทมความ

ยาวประมาณ 33 กโลเมตร ถายจากยานอวกาศเนยรชเมกเกอร (NASA/JHUAPL)

ภาพลางเปนภาพสามมต สแดงแสดงถงเนนเขาสง สน าเงนแสดงถงบรเวณทเปนหบเหว (NASA/JHUAPL)

ภาพขยายใหเหนพนผวของดาวเคราะหนอยเอรอสทปกคลมไปดวยเศษหนและฝ น (NASA/JHUAPL)

ดำวเครำะหนอยกำสปรำ (Gaspra)

ภาพถายดาวเคราะหนอยกาสปรา (Gaspra) ภาพเปรยบเทยบขนาดของดาวเคราะหนอยกาสปรา (Gaspra) ทมเสนผานศนยกลาง 19 กโลเมตร และดวงจนทรบรวารของดาวองคาร (โฟบอสและไดมอส) ถายจากยานอวกาศกาลเลโอ (NASA/JPL)

ดำวหำง (Comets)

ดาวหางประกอบดวยฝนและ

น าแขงสกปรก

เมอโคจรเขาใกลดวงอาทตย

น าแขงจะระเหดกลายเปนหางกาซ

(สฟา)และหางฝน (สขาวเหลอง)ให

เราเหนเปนทางยาว

แหลงทมำของดำวหำง

ของดาวหางคอ บรเวณแถบไคเปอร (Kuiper Belt) และดงดาวหางของออรตทบรเวณขอบนอกของระบบสรยะ

โครงสรำงของดำวหำง

กำรเกดหำงของดำวหำง• เมอดาวหางอยทบรเวณขอบนอกระบบสรยะ จะ

เปนเพยงกอนน าแขงสกปรกทไมมหาง นวเคลยส

(Nucleus) ประกอบไปดวยน าแขง คารบอนไดออกไซด

มเทน แอมโมเนย และมเปลอกแขงทมเศษฝนปะปนอย

กบน าแขง

• เมอโคจรเขาใกลดวงอาทตยน าแขงเหลานจะ

ระเหดกลายเปนกาซ กาซเหลานจะถกลมสรยะพด

ออกไปเปนทางยาวในทศทางตรงกนขามกบดวงอาทตย

กลายเปนหางกาซ (Gas tail) ปรากฏใหเหน

• แสงสตางๆ ทปรากฏเกดจากโมเลกลกาซเรองแสง

หลงจากไดรบความรอนจากแสงอาทตย คลายกบการ

เรองแสงของกาซนออนในหลอดไฟฟลออเรสเซน

นวเคลยสของดำวหำง

ภาพถายนวเคลยสของดาวหางฮลเลย ถายจากยานอวกาศจอตโต ในป พ.ศ. 2529 (MPIA/ESA)

นวเคลยสของดาวหางมเสนผานศนยกลาง

โดยทวไปประมาณ 10 กโลเมตร สวนโคมาของ

ดาวหางโดยทวไปแผออกไปกวางเปนรศมถงหลาย

แสนกโลเมตร และหางของดาวหางนนโดยทวไป

มความยาวถง 100 ลานกโลเมตร พอๆ กบ

ระยะหางระหวางโลกถงดวงอาทตย

ดำวตก (Meteor)

ดาวตกหรอผพงใตนนเปนเพยงเศษ

วตถเลกๆ หรอฝนทเกดตามทาง

โคจรดาวหาง เมอเศษวตถเหลาน

ตกผานชนบรรยากาศโลก กจะถก

เสยดสและเผาไหมเกดเปนแสงให

เหนในยามค าคน

การทดาวหางโคจรเขาใกลดวงอาทตย ไดทงเศษฝนและวตถขนาดเลกตามแนวเสนทางโคจร ในแตละปโลกจะโคจรผานบรเวณดงกลาว เมอเศษฝนเหลานผานเขามาสช นบรรยากาศชนบนของโลกจะถกเสยดสกบชนบรรยากาศท าใหเกดความรอนและเผาไหมเศษวตถนนภายในเวลาเพยงไมกวนาท ปรากฏใหเหนเปนเสนสวางสวยงามเปนจ านวนมาก เราจงเรยกวา ฝนดาวตก (Meteors Shower)

ฝนดำวตกMeteorShower

อกกำบำต (Meteorites)

• อกกาบาต คอ เศษหนจากอวกาศทเผาไหมไปไมหมดและตกลงสพ นผวโลก ในแตละป

มชนสวนอกกาบาตทหนกถง 1 กโลกรมนบหลายพนชนตกลงสพ นโลก

• อกกาบาตสวนใหญตกลงในมหาสมทรซงเปนเปนบรเวณทกวางถง 2 ใน 3 ของ

พนผวโลกจงไมสามารถพบได ทเหลอตกลงบนแผนดนซงบางครงจะถกพบทนท แตกม

อกกาบาตทตกลงบนพนโลกเปนเวลานานกวาจะมคนไปพบ

ชนดของอกกำบำต

อกกาบาตทเปนหนลวน(stony meteorite)

อกกาบาตทเปนโลหะลวน(iron meteorite)

อกกาบาตทเปนหนผสมโลหะ(stony-iron meteorite)

อกกำบำตจำกดำวองคำร ALH 84001

พบในป พ.ศ. 2527 มอาย 4,000 ลานป ตกมาบนโลกเมอ 16 ลานปทแลวภาพขยายโดยกลองจลทรรศนอเลกตรอนแสดงใหเหนถงซากของเซลลแบคทเรย (เสนกลม ๆ กลางภาพ)

หลมอกกำบำต (Impact Craters)

ภาพหลมอกกาบาตบารรงเจอร มลรฐเอรโซนา ประเทศสหรฐอเมรกา มเสนผานศนยกลางทกวางถง 1.2กโลเมตร เกดจากอกกาบาตพงชนโลกเมอ 50,000 ปทแลว

หลมอกกำบำตชกซลบ (Chicxulub)

พบชนสวนอกกาบาตกลางมหาสมทรแปซฟก ซงกระเดนมาจากการชนของอกกาบาตทคาบสมทรยคาทาน (Yucatan) ซงปรากฏเปนหลมอกกาบาตขนาดใหญใตทะเล ซงอาจเปนสาเหตทท าใหเกดการสญพนธของไดโนเสารเมอ 65 ลานปทแลว

จบ