Upload
ss
View
2
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Citation preview
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
โดย นางสาวสุธิดา สัจจะหฤทัย 49050019
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ความเปนมาของโครงการ
ในปจจุบันประเทศไทยมีศูนยฟนฟูเฉพาะทางเกี่ยวกับการพิการทางการเคลื่อนไหวยังไมมีเฉพาะมีแตศูนยเวชศาสตรฟนฟูสวางนิวาส จ.สมุทรปราการ และศูนยสิรินธรเพ่ือการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาติ จ.นนทบุรีและสวนมากจะเปนผูใหญมากกวาและอุปกรณและสิ่งอํานวยความสะดวกของเด็กก็มีไมเพียงพอตอความตองการของเด็กและศูนยฟนฟูก็ยังมีไมเพียงพอตอจํานวนเด็กพิการที่มากขึ้นทุกปในทั้งนี้จึงเห็นวาควรทําศูนยฟนฟูต้ังแตยังเด็กเพราะเด็กยังสามารถมีพัฒนาการไดอีกแตถาเปนผูใหญแลวจะทําใหการรักษาบําบัดทําเปนไปไดยาก
พญ.ดารณี สุวพันธ ผูอํานวยการศูนยสิรินธรฯ กลาววา อุบัติการณของเด็กที่พิการแตกําเนิดมีประมาณ 0.9 คนตอพันของเด็กที่คลอดมีชีพ หรือประมาณ 1,500-2,000 คนตอเด็กไทยที่เกิดใหมในแตละป หากรวมยอดสะสมประมาณเปนแสนราย ทั้งนี้หากรวมถึงกลุมเด็กที่มีอาการพิการทางสมอง ซึ่งทําใหเกิดการพิการทางการเคลื่อนไหวดวย หากรวมทั้ง 2 กลุมนี้คาดวาจะมีประมาณ 4-5 แสนคน แตทั้งนี้ยังไมเคยมีการเก็บขอมูลดังกลาววามีเด็กที่พิการที่แทจริงจํานวนเทาใด
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
วัตถุประสงคของโครงการ
1.เพ่ือรักษาและบําบัดฟนฟูความพิการทางรางกายของเด็กตั้งแตอายุ 3-6 ป
2.ใหบริการเปนศูนยกลางในการรักษาเด็กพิการทางการเคล่ือนไหว
3. เปนสถานฟนฟูที่ใหบรรยากาศเด็กรูสึกเหมือนอยูบาน
4.ใหบริการเฉพาะในกรุงเทพและปริมณฑล
5.เปนสถานที่เด็กไปกลับได
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
วัตถุประสงคของการศึกษา1.เพ่ือศึกษาถึงลักษณะของเด็กพิการทางการเคลื่อนไหวใหทราบถึงความตองการเพ่ือตอบสนองตอความตองการและพฤติกรรมมาตรฐานตางๆ เพ่ือนํามาใชแกปญหาที่เกิดขึ้นใหสามารถตอบสนองตอความตองการของผูใช
2.เพ่ือศึกษาถึงโครงการ หนวยงาน สภาพการณและปญหาที่เกี่ยวของกับคนพิการทางการเคลื่อนไหว ในปจจุบันเพ่ือเปนแนวทางการจัดต้ังโครงการ
3.เพ่ือศึกษาทางดานการออกแบบรายละเอียดสําหรับคนพิการทางการเคลื่อนไหวเพ่ือใหเกิดบรรยายการที่ดีในการฟนฟู
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ขอบเขตการศึกษา
1.ศึกษาขอมูลพ้ืนฐานทั้งหมดที่เก่ียวของกับการวิเคราะหการออกแบบ1.1 ศึกษาถึงเหตุผลและความเปนไปไดในดานตางๆ1.2 ศึกษาสภาพแวดลอมและปญหาความตองการที่เกี่ยวกับคนพิการทางการเคลื่อนไหว1.3 ศึกษาโครงการที่คลายคลึง เพ่ือนํามาเปนแนวทางในการออกแบบ1.4 ศึกษาระบบโครงการทุกดานรวมถึงมาตรฐานที่เกี่ยวกับการออกแบบ1.5 ศึกษาถึงความเปนไปไดของที่ต้ัง และศึกษาถึงสภาพปญหาของพ้ืนที่เพ่ือในมาประกอบในการออกแบบ1.6 ศึกษาถึงรายละเอียดโครงการ
เปนศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหวต้ังแตอายุ 3-6 ขวบ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
2.ศึกษาระบบตางๆที่ใชภายในอาคาร2.1ศึกษาระบบการสัญจร2.2 ศึกษาระบบการระบายน้ํา2.3 ศึกษาระบบสาธารณูปโภค-สาธารณูปการ
3.ศึกษางานวางผังบริเวณโดยรอบ3.1 สวนบริหารและอํานวยการ3.2 สวนบําบัดฟนฟู3.3สวนนันทนาการ3.4สวนบริการและซอมบํารุง3.5สวนลานจอดรถ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
4.ศึกษาการออกแบบและรายละเอียดตางๆ4.1 ออกแบบรายละเอียดองคประกอบทางภูมิสถาปตยกรรม4.2 รายละเอียดของระบบตาง เชน ระบบระบายน้ํา ทางเทา 4.3 ออกแบบการเลือกใชวัสดุกอสราง4.4 ออกแบบรายละเอียดพืชพรรณ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ข้ันตอนและวิธีดําเนินการศึกษาแบงออกเปน 3 ขั้นตอน คือ
งานขั้นเก็บรวบรวมขอมูล
1.ศึกษาขอมูลของโครงการ
1.หนวยงานตางๆที่เกี่ยวของและรับผิดชอบตอคนพิการ2.ลักษณะโครงการที่เหมาะสม3.ศึกษาถึงบุคลากรที่เกี่ยวของกับเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว4.ศึกษาถึงสาเหตุ ประเภท ลักษณะของการพิการทางการเคลื่อนไหว5.ศึกษาขอมูลทางสถิติตางๆที่เกี่ยวของกับเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว6.ศึกษาโครงการที่เกี่ยวของ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
1.2 ศึกษาถึงความเปนไปไดของโครงการ
1.2.1ศึกษางานดานการบริหารและดําเนินงานในโครงการ
1.3 ศึกษาที่ต้ังของโครงการ
1.3.1 วิเคราะหทําเลที่เหมาะสม1.3.2 ที่ต้ังโครงการและสภาพแวดลอม เชน ตําแหนง อาณาเขต ขนาดและรูปรางของพ้ืนที ่ฯลฯ1.3.3 สภาพทั่วไปทางภูมิศาสตร เชน ภูมิประเทศ ภูมิอากาศ สภาพทั่วไปของดิน การ
ใชที่ดินพืชพันธในทองถิ่น ทัศนียภาพ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
1.4 ศึกษารายละเอียดของโครงการเพ่ือนําขอมูลมาใชในการออกแบบ1.4.1 วัตถุประสงคของโครงการ1.4.2 การจัดรูปแบบของโครงสรางของโครงการ1.4.3 กําหนดฐานะและรูปแบบโครงการ1.4.4 โครงสรางการบริหาร
1.5 งานศึกษาประเภทเดียวกัน หรือคลายคลึงกัน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
แนวทางการจัดกิจกรรมในเด็กกลุมบกพรองทางรางกายหรือสุขภาพชนิดตาง ๆ1.เด็กสมองพิการแบบแข็งเกร็งในการจัดกิจกรรมสําหรับเด็กในกลุมนี้ส่ิงที่จะตองดูแล คือ•การจัดทาทางที่เหมาะสม•การนั่งบนเกาอ้ีจะตองจัดใหเด็กนั่งตัวตรง เทาทั้งสองขางวางราบกับพ้ืน มีสายรัดตัวเพ่ือปองกันการตก มีโตะวางดานหนาเพ่ือรองรับแขนทั้งสองขาง•การเลนไมควรใหอยูในทาใดทาหนึ่งนานเกิน 20 นาที•การนั่งกับพ้ืนไมควรใหเด็กนั่งในทากบ หรือ W sitting เพราะจะสงเสริมใหเด็กเกิดความพิการผิดรูป ควรแนะนําใหเด็กนั่งขัดสมาธ ินั่งพับเพียบ หรือนั่งเหยียดขา กิจกรรมที่ใหควรสงเสริมการเคลื่อนไหวของมุมขอตาง ๆ ใหกวางขึ้น เชน วางตําแหนงของกิจกรรมใหสูงขึ้น หรือวางใหหางจากลําตัวมากขึ้น เพ่ือใหเด็กพัฒนาความสามารถในการเคลื่อนไหวในทุกทิศทางของเลนหรือวัตถุตาง ๆ ที่ใชในการเลนควรมีขนาดใหพอเหมาะกับมือใหเด็กสามารถกําและปลอยไดงาย ของเลนขนาดเล็กเกินไปเด็กจะตองใชความพยายามในการหยิบจับเนื่องจากเด็กมีการเกร็งกลามเนื้อ สวนของเลนที่ใหญเกินไปทําใหเด็กหยิบจับไดไมมั่นคง
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
2. เด็กสมองพิการแบบสั่นหรือไมสามารถควบคุมแขนและมือไดเด็กในกลุมนี้จะมีการเปลี่ยนแปลงความตึงตัวของกลามเนื้อไปมาทําใหบางคร้ังเด็กไมสามารถที่จะควบคุมการทํางานของแขนและมือใหอยูนิ่งได ดังนั้นแนวทางในการในชวยเหลือ คือ• การจัดทาทางใหเหมาะสมดังที่กลาวในขางตน• จัดวางตําแหนงของกิจกรรมใหอยูในแนวกึ่งกลางและดานของลําตัว เนื่องจากเด็กในกลุมนี้การ
เคลื่อนไหวของแขนและมือจะเปะปะไปทั่ว• ใชของเลนที่มีน้ําหนัก• ใชถุงทรายหรือถุงน้ําหนักถวงบริเวณขอมือเพ่ือลดการสั่นและใหเด็กสามารถควบคุมแขนและมือ
ไดดีขึ้น• เนนใหเด็กนําวัตถุไปยังเปาหมายตาง ๆ ใหแมนยํา
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
3. เด็กอัมพาตคร่ึงซีกภายหลังจากการที่เสียหนาที่ของสมองซีกใดซีกหนึ่งแลวจะสงผลใหการทํางานของรางกายดานตรงขามสูญเสียการหนาที่ไปจึงทําใหเกิดการเสียสมดุลของรางกาย ขาดความสามารถในการใชมือ การเดินลดนอยลง ดังนั้น จึงมีวิธีการชวยเหลือเด็กในกลุมนี้ คือ•การจัดทานั่งใหเหมาะสม คือ จัดใหเด็กนั่งพับเพียบมาดานของแขนขางที่เปน (Effected side) โดยการจัดใหมีการเหยียดแขน เหยียดศอก กระดกขอมือ นิ้วมือกางและวางราบกับพ้ืน และกระตุนใหมีการลงน้ําหนักมาทางแขนดานที่เสีย ดังรูป•จัดใหเด็กนั่งบนโตะ เกาอ้ีควรมีความสูงพอเหมาะกับเด็ก มือทั้งสองขางวาวบนโตะ กระตุนใหเด็กใชทั้งสองมือในการทํากิจกรรม ถาเด็กใชมือขางเดียวจะตองจัดทาของแขนขางที่เปนใหคลายตัวโดยจัดใหไหลโนมมาดานหนา วางขอศอกบนโตะ กางนิ้วมือวางบนโตะอยูเสมอ ดังรูป•เนนการจัดกิจกรรมที่ใชสองมือรวมกัน เชน การโยนบอลโดยใชมือสองขางการเลนของเลนที่ไขลาน•ใชผาขนหนูที่หยาบจนถึงละเอียด เช็ด ลูบ บริเวณผิวหนังดานที่เปนเพ่ือกระตุนอวัยวะรับความรูสึกของผิวหนัง•จัดทาในการเลนซึ่งอาจะจัดในทายืนบนเขา ทายืน กระตุนใหเด็กมีการลงน้ําหนักมาทางดานที่เปน ฝกการทรงตัวในทาตาง ๆ มีการบิดตัวซายขวาเพ่ือเปนกระตุนการรับรูความรูสึกจากเอ็นและขอ ดังรูป
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
กลุมเด็กพิการทางกายและการเคลื่อนไหวท่ีนักกิจกรรมบําบัดเขาไปชวยเหลือ1. เด็กสมองพิการ (Cerebral Palsy) : CP2. เด็กที่มีพัฒนาการลาชากวาวัย (Delay development)3. เด็กที่มีการยึดติดของขอและกลามเนื้อ : AMC4. เด็กที่ไดรับบาดเจ็บทางไขสันหลัง : Spianl cord Injury5. เด็กไขสันหลังฝอ : SMA6. เด็กที่มีปญหาการรับรูทางสายตา7. เด็กที่มีปญหาในทักษะการใชดินสอและการเขียน8. เด็กที่ตองการอุปกรณชวยในการทํากิจวัตรประจําวัน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
เปาหมายการใหบริการทางกิจกรรมบําบัดในเด็กบกพรองทางรางกายหรือสุขภาพเมื่อนักกิจกรรมบําบัดไดประเมินเด็กเพ่ือคนหาปญหาของเด็กแลว ขั้นตอไป คือ การแจงปญหา
และการวางเปาหมายในการรักษา รวมทั้งวางแผนกิจกรรมที่จะใชเพ่ือบําบัดรักษาปญหาของเด็กแตละคน ซึ่งเปาหมายการรักษาจะครอบคลุมในหัวขอตอไปนี้1. พัฒนาทักษะการทํางานของกลามเนื้อมัดใหญและกลามเนื้อมัดเล็ก (Improving gross and
fine motor skill)2. พัฒนาความสามารถในการทํากิจวัตรประจําวันดานตาง ๆ (Improving activitites of daily
living)3. พัฒนาความแข็งแรงและความทนทานของกลามเนื้อโดยเฉพาะกลามเนื้อแขนและมือ (Improving
muscle strength / endurance)4. พัฒนาความสามารถของรางกายโดยใชอุปกรณชวยและอุปกรณเสริม (Improving of
adaptive equipment / devices)5. ปองกันความพิการที่อาจจะเกิดขึ้น (Prevention of further dysfunction)6. ปองกันความพิการผิดรูปของรางกาย (Prevention of deformities)7. พัฒนาชวงการเคลื่อนไหวของขอตอ (Improving range of motion)8. พัฒนาทักษะการเคี้ยว การกลืน และลดภาวะน้ําลายไหล
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ลูกบอล(Blowster ball)
ใชฝกกระตุนพัฒนาการตางๆ เชนการกล้ิง การพลิกตะแคงตัว การนั่งการชันคอเพ่ิมความแข็งแรงของกลามเนื้อหลัง ฝกการลงน้ําหนัก ฝกการทรงตัวในทานั่ง กระตุนการรับรูและทิศทาง
ราวฝกเดินใชฝกการทรงตัวซ่ึงมีความม่ันคงมากกวาอุปกรณ
ชนิดอื่น เชนไมค้ํายัน เหมาะสําหรับการเริ่มฝกเดิน ชีวิตประจําวันชีวิตประจําวันเพ่ือกระตุนพัฒนาการ
ทางดานการเคล่ือนไหว ฝกการทรงตัว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ถุงหนังบรรจุเม็ดเหล็กกลม (Sand bag)
ใชฝกรวมกับอุปกรณอ่ืนไดโดยมีน้ําหนักต้ังแต 0.5 , 1 , 1.5 , 2 ,2.5 , 3 กิโลกรัม เพ่ือใชถวงน้ําหนักในสวนตางๆของรางกาย ตามที่ตองการเพ่ือเปนการฝกการทรงตัว เพ่ิมความแข็งแรงของกลามเนื้อแขนและขา
อุปกรณชิ้นนี้ใชรวมกับถุงทราย โดยใชเด็กนอนบนเตียงวางขาบนอุปกรณชิ้นนี้ ใหบริเวณขอพับชวงเขาอยูตรงมุมแหลมสวนบนของอุปกรณโดยใชถุงทรายผูกที่ขอเทาแลวเตะขาขึ้นโดยที่เขาวางที่เดิมการเพ่ิมระดับความยาก และเพ่ิมความแข็งแรงของกลามเนื้อ
สามารถทําไดโดยปรับมุมความสูงของกระดาน เพ่ิมขนาดน้ําหนักของถุงทราย หรือเพ่ิมจํานวนคร้ังของการยก
กระดานฝกกลามเน้ือขา
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ภาวะสมองพิการ ( Cerebral palsy )ภาวะสมองพิการเปนกลุมอาการที่มีสาเหตุจากความผิดปกติหรือมีการทําลายในสวน
ของสมองของเด็กที่กําลังเจริญเติบโต ซึ่งสามารถเกิดขึ้นไดกับเด็กในชวงนับต้ังแตอยูในครรภมารดาจนกระทั่งเด็กอายุ 7 ป ซึ่งความผิดปกติของสมองที่เกิดขึ้นนี้จะไมมีการลุกลามมากขึ้นสาเหตุของการเกิดภาวะสมองพิการ
ภาวะสมองพิการเกิดจากมีความผิดปกติของการเจริญเติบโตของสมอง หรือภาวะขาดเลือดไปเลี้ยงสมอง ตลอดจนสาเหตุใดๆ ก็ตามที่ทําใหมีการทําลายในสวนของสมอง ซึ่งอาจจะแบงสาเหตุของการเกิดภาวะสมองพิการออกไดเปน 3 ชวงระยะเวลา คือ1. ระยะกอนคลอด คือระยะที่ทารกยังอยูในครรภมารดาในชวง 3 เดือน และ 6 เดือนแรก ซึ่งสาเหตุของความพิการอาจเกิดจากตัวมารดาหรือทารกเอง2. ระยะระหวางคลอด คือ ระยะที่ทารกอยูในครรภมารดา ชวง 3 เดือนหลัง และระยะระหวางคลอดจนถึงเมื่อทารกอายุ 1 สัปดาหหลังคลอด สาเหตุของความพิการอาจเกิดได 3. ระยะหลังคลอด คือ ระยะการเจริญเติบโตของเด็ก ต้ังแตอายุ 1 สัปดาหเปนตนไป สาเหตุของภาวะสมองพิการในชวงระยะนี้
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ชนิดของภาวะสมองพิการในเด็กการแบงชนิดของภาวะสมองพิการในเด็กสามารถแบงได ดังนี้
1. แบงตามลักษณะความผิดปกติของกลามเนื้อและการเคล่ือนไหว1.1 ภาวะสมองพิการชนิดหดเกร็ง เปนลักษณะที่พบไดมากที่สุด คือ ประมาณสามในสี่ของผูเด็ก
สมองพิการทั้งหมด โดยจะพบอาการเกร็งกระตุกของกลามเนื้อ แขน ขา ลําตัว และมักจะมีปญหาแทรกซอนคือขอยึดติด
1.2 ภาวะสมองพิการชนิดอะทตีอยด เด็กกลุมนี้จะมีการเคลื่อนไหวของแขน-ขาและลําตัวที่ ผิดปกติ มีการเคลื่อนไหวของรางกายที่ควบคุมไมได ซึ่งจะเกิดกับสวนของศีรษะ ปลายแขนและปลายขามากกวาสวนอ่ืน ๆ
1.3 ภาวะสมองพิการชนิดอะแท็กเซีย เด็กจะมีปญหาเกี่ยวกับการทํางานประสานกันของกลามเนื้อ เด็กจะมีอาการสั่น การทรงตัวไมคอยดี
1.4 ภาวะสมองพิการชนิดออนปวกเปยก เปนอาการแสดงในเด็กที่มีอายุนอย เด็กจะมีลักษณะแขน ขา ลําตัวออนปวกเปยก แตเมื่อเด็กอายุเพ่ิมขึ้น ความตึงตัวของกลามเนื้อจะเพ่ิมขึ้น ดังนั้นจะทําใหเด็กมีอาการหดเกร็งหรืออาการอะทีตอยดตามมา
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
1.5 ภาวะสมองพิการแบบผสมเด็กบางรายอาจมีลักษณะผิดปกติดังกลาวเบื้องตนปนกัน ที่พบบอยคือ แบบหดเกร็งรวมกับแบบอะทีตอยด
1.6 ภาวะสมองพิการไฮเปอรไคเนเซีย เปนภาวะที่เด็กมีการเคล่ือนไหวมากกวาปกติ เด็กจะไมอยูนิ่ง ทําอะไรเร็ว ๆ โดยขาดการควบคุม การใชมือไมด ี มักโยนหรือเหว่ียงของเลน เด็กจะว่ิงมากกวา เดิน ขณะว่ิงจะลมบอย เพราะการทรงตัวไมดี
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
การดูแลรักษาเด็กสมองพิการเนื่องจากเด็กมีความผิดปกติรวมกันหลายอยาง การรักษาเด็กสมองพิการจึงตองอาศัยการ
ดูแลเปนพิเศษ เพ่ือใหเด็กเติบโต และสามารถชวยเหลือตนเองไดมากที่สุด ซึ่งตองอาศัยความรวมมือในการรักษาระหวางแพทยผูเชี่ยวชาญหลายสาขา นักกายภาพบําบัด นักกิจกรรมบําบัด นักอรรถบําบัด นักสังคมสังเคราะห ครู และที่สําคัญที่สุดคือ ผูปกครองเด็กพิการ ซึ่งเปนผูที่มีบทบาทมากที่สุดในการดูแลรักษา โดยเนนที่การสรางความเขาใจและความสัมพันธที่ดีกับเด็ก รวมทั้งสรางสิ่งแวดลอมในครอบครัวใหเหมาะสมสําหรับเด็กพิการ
หลักการดูแลรักษาเด็กสมองพิการ1. รักษาความพิการหรือปญหาทางกาย2. ฝกหรือกระตุนเด็กใหมีพัฒนาการใกลเคียงเด็กปกติมากที่สุด
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
โรคไขสันหลังฝอ ( Spinal Muscular Atrophy )
โรคไขสันหลังฝอ เปนโรคทางพันธุกรรมที่พบไดไมบอยนัก เปนโรคที่มีการเสื่อมสลายของกลุมเซลลประสาทสวนหนาของไขสันหลัง และบางคร้ังอาจพบที่เซลลประสาทยนตของเสนประสาทสมอง ผูปวยจะมีความตึงตัวของกลามเนื้อลดลงไปเร่ือย ๆ และมีการออนแรงของกลามเนื้อ โดยมากมักจะเกิดการออนแรงของกลามเนื้อสวนปลายแขน ขา มากกวาสวนตนแขน ตนขา แลขามักจะออนแรงมากกวาแขน สวนการรับรูสัมผัสจะปรกติ
โรคไขสันหลังฝอ ถายทอดทางพันธุกรรม พบไดในเพศชายและเพศหญิงเทา ๆ กัน แตจะมีอาการรุนแรงมากในเพศชาย จะพบคนเปนโรคไขสันหลังฝอ 1 คน ในจํานวนคน 15,000 คน แตพบวาคนที่เปนพาหะของโรคมีจํานวนมากกวาคือพบ 1 คน ใน 80 คน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
การรักษา•เนื่องจากเด็กที่เปนโรคไขสันหลังฝอ จะมีอาการออนแรงของกลามเนื้อ ทําใหเด็กไมสามารถใชงานในอวัยวะนั้นๆ ไดอยางเต็มที่ จึงมักเกิดการหดร้ังของกลามเนื้อตามมา โดยมากมักเกิดกับกลามเนื้องอขา ดังนั้นจึงมีความจําเปนตองปองกันการยึดกลามเนื้อแขน และขา เปนประจํา และใหนอนควํ่าบอย ๆ เพ่ือยึดกลามเนื้องอสะโพก•สงเสริมใหเด็กทํากิจกรรมตาง ๆ เทาที่เด็กมีศักยภาพที่จะทําได เพ่ือคงกําลังของกลามเนื้อ และความสามารถในการชวยเหลือตนเอง ทั้งในเร่ืองของการเคลื่อนยายตัวเองและการทํากิจวัตรประจําวัน•แนะนําและฝกการใชอุปกรณเคร่ืองชวยตาง ๆ เชน รถเข็น ประกับขา (เบรส)•จัดทาทางที่เหมาะสมในทาตาง ๆ โดยเฉพาะทานั่ง เนื่องจากอาจเกิดหลังคดได จากการที่เด็กนั่งตัวเอียง และหลังงอเปนเวลานาน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
โรคกระดูกออน ( Osteogenesis Imperfecta )
โรคกระดูกออนเปนโรคที่ถายทอดทางพันธุกรรม ซึ่งสามารถพบไดทั้งในเพศหญิงและเพศชาย โรคกระดูกออนเกิดขึ้น เนื่องจากความผิดปกติในการสรางเซลลของกระดูก ซึ่งผูที่เปนโรคนี้จะมีกระดูกที่เปราะบาง ไมแข็งแรง กระดูกเกิดการแตกหักงาย
ระดับความรุนแรงของโรคกระดูกออน สามารถแบงได 3 ระดับ คือ1. ระดับที่มีความรุนแรงมากที่สุด พบวามีการแตกหรือหักของกระดูกในขณะที่เด็กอยูในครรภ ซึ่ง
พบวาสามารถเปนอันตรายถึงชีวิตได2. ระดับที่มีความรุนแรงปานกลาง พบวามีการแตกหรือหักของกระดูกขณะที่มีอายุอยูในชวงวัยเด็ก
เล็ก หรือวัยกอนเขาเรียน ซึ่งการแตกหรือหักมักพบในกระดูกทอนยาว ความผิดปกติที่พบคือ จะ เกิด การผิดรูปของกระดูกแขนหรือขา รางกายจะมีการเจริญเติบโตชากวาปกติเมื่อเทียบกับอายุ3. ระดับที่มีความรุนแรงนอยที่สุด พบวามีการแตกหรือหักของกระดูกขณะที่เด็กมีอายุในชวงวัยเรียน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
การรักษาทางการแพทย•แกไขการผิดรูปของกระดูก•รักษาการแตกหรือหักของกระดูก•ใหเคร่ืองดามเพ่ือแกไขการผิดรูปของกระดูก•ใหอุปกรณชวยหรืออุปกรณเสริม เชน เหล็กประกับขา เพ่ือชวยในการเคลื่อนยายตัวเองทางกายภาพบําบัด•ออกกําลังกายเพ่ือเพ่ิมความแข็งแรงของกลามเนื้อ และเพ่ิมชวงในการเคลื่อนไหว•ฝกเดินและการเคลื่อนยายตัวเอง•แนะนําวิธีการใชอุปกรณเสริมตาง ๆ เชน เหล็กประกับขา•ใชความรอนและความเย็นในการรักษา เพ่ือชวยเพ่ิมชวงการเคลื่อนไหวและลดบวม เชน หากเกิดการหักของกระดูก ควรจะใชแผนเย็นหรือน้ําแข็งประคบกอนเพ่ือลดการคั่งของเลือด และลดบวม เมื่อกระดูกติดดีแลวอาจใชแผนรอนหรือกระเปาไฟฟาประคบ เพ่ือลดการปวดและชวยเพ่ิมการเคลื่อนไหวของขอตอ•ธาราบําบัด เพ่ือเพ่ิมความแข็งแรงของกลามเนื้อและเพ่ิมการเคลื่อนไหวของขอตอ•ใหคําแนะนําในการดูแลสําหรับครอบครัวอของเด็กที่เปนโรคกระดูกออน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
เด็กพิการแขน ขาแตกําเนิดสาเหตุของแขนขาพิการแตกําเนิด
ในการศึกษาถึงสาเหตุความพิการของแขน ขา แตกําเนิด เชื่อวาความพิการของแขนขาจะเกิดขึ้นในระยะที่เด็กเปนตัวออนอยูในครรภ หรือในระหวาง 8 สัปดาหหลังจากปฏิสนธ ิ ซึ่งเปนระยะที่ตัวออนมีการแบงตัวและสรางเซลลตาง ๆ จากการรวบรวมขอมูล พอที่จะสรุปสาเหตุที่อาจทําใหเด็กเกิดมาแขน ขาพิการได คือ1. การที่มารดาไดรับสารเคมีหรือยาบางชนิดในขณะมีครรภ มารดาควรหลีกเลี่ยงการใชยาโดยไม
จําเปน และหากมีความจําเปนตองใชยาควรจะปรึกษาแพทยกอน นอกจากนี้สารเคมีที่ปนเปอนมากับ ผัก หรือผลไม เชน สารปรอท สารตะกั่ว อาจเปนสาเหตุที่เกี่ยวของกับความพิการได
2. มารดามีอาการตกเลือดในระยะแรกของการมีครรภ3. โรคติดเชื้อ เชน หัดเยอรมัน4. มีความผิดปกติของฮอรโมนมารดา5. มารดาไดรับสารกัมมันตภาพรังสี เชน รังสเีอกซ6. อุบัติเหตุหรือการกระทบกระแทกโดยตรง7. ความผิดปกติของยีนและโคโมโซน8. ภาวะทุพโภชนาการของมารดา
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ลักษณะของแขนขาท่ีพิการแตกําเนิดสามารถแบงไดเปน 2 ลักษณะใหญ ๆ คือ
1. ลักษณะความพิการแบบแขนขาสวนปลายถูกตัดหายไป เปรียบคลายกับการถูกขวานฟน ทําใหแขนขา สวนปลายขาดหายไป เหลือเพียงสวนตอแขน หรือตอขา
2. ลักษณะความพิการแบบแขน ขาบางสวนขาดหายไป แตสวนปลายลงไปยังเจริญเติบโต เปรียบเหมือนกับถูกสัตวรายขบกัด ทําใหมีบางสวนขาดหายไป แตบางสวนยังเหลืออยู
แนวทางในการใหการรักษาและฟนฟู•ผาตัดแกไขหรือตบแตงตอแขน หรือตอขา เพ่ือสะดวกในการทําแขนเทียม หรือขาเทียม ซึ่งแพทยผูทําการผาตัดจะพิจารณาถึงวิธีการเปนเฉพาะกรณีของผูพิการ•ฝกการใส และฝกการใชงานของแขน ขาเทียม•ฝกทักษะและความสามารถพิเศษ เชน ฝกการใชอวัยวะที่เหลืออยูในการทํางานทดแทนสวนที่ขาดหายไป•ฝกการชวยเหลือตนเองในการทํากิจวัตรประจําวัน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
การบาดเจ็บไขสันหลังไขสันหลังเปรียบเสมือนสายโทรศัพท ที่ใชติดตอสั่งการและรับรูเร่ืองราวตาง ๆ จากที่
หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่ง เมื่อสายโทรศัพทขาดหรือชํารุดจึงทําใหไมสามารถรับหรือสงขอความได หรือรับสงไดแบบกระทอนกระแทน ไมชัดเจน ที่เปนเชนนี้เพราะไขสันหลังประกอบดวยใยประสาทที่เชื่อมติดตอกับสมองที่เปนศูนยกลางของความคิดอานทําหนาที่รับรูและสั่งการมายังเซลลประสาทที่อยูในไขสันหลัง ซึ่งเซลลประสาทเหลานี้มีใยประสาทสงตอไปควบคุมกลามเนื้อที่อวัยวะตาง ๆ ของรางกาย เมื่อทุกอยางปกติสมองสามารถรับความรูสึกจากผิวหนังได และสั่งการใหอวัยวะตาง ๆ ทํางานดังที่ใจนึก แตเมื่อใดไขสันหลังไดรับบาดเจ็บ ชอกช้ํา ใยประสาทรับความรูสึกขาด เราจะไมสามารถรับรูวามีสิ่งเรามากระทบผิวหนัง นั้นคือ หมดความรูสึก หรือรับรูไดแตนอยกวาปกติที่เรียกวาชา สวนใยประสาทสั่งการหรือเซลลประสาทสั่งการที่ไขสันหลัง เมื่อไดรับบาดเจ็บหรือถูกทําลายสมองไมสามารถสั่งการใหกลามเนื้อหดตัว ขอไมเคลื่อนไหวอยางที่ตองการซึ่งเราเรียกสภาวะนี้วา เปนอัมพาต ถายังพอขยับเขย้ือนไดบางเรียกวา ออนแรง
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ความผิดปกติทางการพูด (Communication Disorders)
หมายถึง ความผิดปกติซึ่งเกิดจากการพูดผิดปกติในดานความชัดเจนในเร่ืองการเปลงเสียง สระ พยัญชนะ การใชเสียง จังหวะและความคลองในการพูด การใชภาษาและความเขาใจ ภาษาพูด ตลอดจนความผิดปกติที่เกี่ยวกับการไดยินหมายเหตุ ความผิดปกติทางการพูดมีความหมายเชนเดียวกับความผิดปกติในการสื่อความหมาย
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ประเภทของความผิดปกติทางการพูด (Types of Speech Disorders)มี 5 ประเภท
1. พูดชา (Delayed Speech) อายุในการพูดไมเหมาะสมกับวัย2. พูดไมชัด (Articulatory Disorders) การเปลงเสียง เชน กิน อิน ฯลฯ3. เสียงผิดปกติ (Voice Disorders) ความผิดปกติที่เกี่ยวของกับการทํางานของสายเสียง เชน
เสียง เสียงแหบ – หาว พูดไมมีเสียง เสียงแตก ฯลฯ4. ความผิดปกติทางภาษา (Language Disorders) เปนความผิดปกติทางการับรู และแปลความหมายของคําพูด เชน ใชภาษาพูดไมถูกตองตามหลักไวยากรณ มีความผิดปกติในการรับฟง5. มีความผิดปกติเกี่ยวกับความคลองในการพูดและจังหวะ เชน พูดติดอาง
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ปญหาการพูดของเด็กสมองพิการ1. บางรายมีปญหาการควบคุมอวัยวะที่ใชเปลงเสียง ทําใหพูดลําบาก พูดไมชัด ฟงเขาใจยาก2. มีปญหาในการเขาใจคําพูด ทั้ง ๆ ที่หูไดยิน3. พูดไมไดทั้ง ๆ ที่เขาใจ สังเกตไดจากการที่ทําตามคําสั่งถูกตอง4. ถาพูดไดอาจพูดเหมือนเปนประโยค แตมีคําที่มีความหมายเพียงไมกี่คํา หรือ ใชคําสลับที่กัน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
การวิเคราะหโครงการโครงการประเภทเดียวกันในประเทศ
ศูนยสิรินธรเพ่ือการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาต ิ
ศูนยฟนฟูสวางคนิวาส
โครงการประเภทเดียวกันในตางประเทศ National Rehabittation Center For DisableRehabittation roof garden Patricia Neal Rehabittation Center
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยสิรินธรเพ่ือการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาติ
ที่ตั้ง : ซอยโรงพยาบาลบําราศนราดูร ถนนติวานนท อําเภอเมือง จังหวัดนนทบุรี บริเวณกระทรวงสาธารณสุข
พื้นที่ : 33 ไร
ลักษณะโครงการศูนยสิรินธรเพ่ือการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยแหงชาติเปนหนวยงานระดับกอง สังกัดกรมการแพทยกระทรวงสาธารณะสุข มีจุดหมายในการเปนศูนยกลางของภาครัฐในการรับผิดชอบทางวิชาการและการประสานงาน เพ่ือพัฒนางานฟนฟูสมรรถภาพผูปวยและผูพิการของประเทศไทย โดยดําเนินการภายใตแผนพัฒนาเศรษฐกิจ และ สังคมแหงชาต ิและ แผนเเมบทการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการแหงชาติ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ภารกิจขององคกรแบงไดเปน 2 สวนคือ
•การวิจัยและพัฒนาองคความรู เทคโนโลยี รูปแบบ และ โปรแกรมการฟนฟูสมรรถภาพผูปวย ผูพิการ ที่มีคุณภาพ ประสิทธิภาพ และ เหมาะสมกับสังคมไทย
•การสนับสนุนและการถายทอดทางวิชาการเพ่ือการพัฒนาบริการฟนฟูสมรรถภาพผูปวย ผูพิการในสวนภูมิภาค เพ่ือใหเกิดการกระจายการบริการ จนผูปวย/ผูพิการที่ตองการรับบริการสามารถเขาถึงไดเทาเทียมกัน ทั่วประเทศ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนประกอบโครงการ•สวนอาคารผูปวยนอก
สวนรักษาทางการแพทยและสวนบริหาร
-โรงอาหาร รานคาสวัสดิการ -สวนกายภาพบําบัด กิจกรรมบําบัด-สวนอาชีวะบําบัด -สวนกายอุปกรณ-งานวิชาการ -หอพักผูปวยหญิง-หอพักผูปวยชาย -อาคารโภชนาการกลาง-อาคารซอมบํารุง -หองเครื่องอาคารเก็บของ-อาคารซักฟอก -หองเก็บศพ -อาคารกีฬาในรม -สนามฟุตบอล
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ลักษณะการวางผัง
มีการจัดแบงพ้ืนที่ใชสอยเปน 2 สวน อยางชัดเจน คือสวนที่ทําการ บําบัด กับสวนที่พักผูปวย โดยแบงกลางดวยทางเดินหลัก กวาง 3 เมตร จัดกลุมตามลําดับการเขาถึง และ สะดวกตอการติดตอ เชน สวน service ที่สามารถติดตอโดยตรงกับสวนที่พักผูปวย โดยไมตองผานถนน และ สวนอ่ืน ๆ กอนจัดกลุมอาคารที่ใชสอยโดยผูปวยใหอยูในกลุมเดียวกัน มีทางสัญจรเชื่อมถึงกันโดยไมผานทางรถ (ยกเวนสวนของโรงอาหารที่สรางขึ้นมาทีหลัง ที่แยกตัวออกไปทําใหเกิดความยากลําบากในการสัญจรของผูใช
( Wheelchair ) มีการเชื่อมตอ open space ของสนามกับสวนของโรงพยาบาลศรีธัญญา สรางมุมมองที่ดีใหกับบริเวณทาง สัญจรหลัก ผูปวยจะใชบริเวณทางสัญจรนี้เปนพ้ืนที่พักผอน อานหนังสือ และ พบญาติมิตร ยังไมคอยมีการคํานึงถึงการสรางสภาพแวดลอมที่ดีมากนัก เชนทางรถที่ผานสวนที่พักผูปวยตลอดเวลา และการวาง สวน service ที่เกิดเสียงรบกวน (โภชนาการ) ไวใกลผูปวยเกินไป
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
รูปแบบการสัญจร ทางเดินสัญจรวางตัวในลักษณะเปนเสนแลวทางแยก อาจสะดวกในดาน orientation แตในแง
การติดตอกันจะไมสะดวกเพราะระยะทางที่ยืดยาว ตองเดินยอนกลับทางเดิมตลอดเวลาการขึ้นลงอาคารของผูปวย wheelchair เสนทางหลักคือ ramp ระหวางกึ่งกลางหมายเลข 1 และ
2 แตทีD่rop off รถยนตที่มีหลังคาคลุม อยูบริเวณหนาตึกผูปวยนอก ซึ่งไมสัมพันธกัน และ ramp ที่ขึ้นอาคาร บริเวณจุด drop off ก็มีความชันเกินมาตรฐานเนื่องจากไมไดออกแบบพ้ืนที่เผ่ือไว
การสัญจรทางต้ังระหวางชั้น และ สําหรับผูปวย wheelchair สวนใหญใชทาง ลิฟทซึ่งอยูกึ่งกลางระหวางหอพักชายและหญิงเปนหลัก มีการทํา ramp เชื่อมในระดับความชัน 1 : 12 ที่ผูใช wheelchair ที่ฝกหัดแลวสามารถขึ้นไดดวยตัวเอง แตเมื่อสังเกตการใชงานแลว ผูที่ใช ramp กลับเปนคนปกติมากกวา อาคารเก็บศพวางตัวอยูที่ปลายสุดทางเดินที่จะไปอาคารกีฬาในรม ใหบรรยากาศไมด ี
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ลักษณะรูปแบบการและการวางตัวอาคารอาคารสวนใหญสูง 2 ช้ัน วางอาคารตาม orientaion แนว ตอ – ตต. แตภายในอาคารยังไมคํานึงถึงกับการรับแสงธรรมชาติมากนักลักษณะอาคาร ที่ทําการบําบัด จัดวางแบบ open plan ยืดหยุนการใชงานของผูปวย อาคารที่พักผูปวย จัดแบบsingle corrdor รับลมธรรมชาต ิพ้ืนที่ช้ันหนึ่งสูงขึ้นจากพ้ืน 1 เมตร เพ่ือปองกันน้ําทวม ทําใหดูตัดขาดจากพ้ืนดิน ผูปวยไมสามารถ ลงไปที่สนามที่เห็นอยูขางหนาโดยตรงได แตตองเดินออมไปลงที่อาคารกีฬาในรม
การใชพ้ืนที่วางระหวางอาคาร มีการจัดวางตนไมประดับไว แตก็เปนไดเพียงเพ่ือการมองเพียงอยางเดียวไมสามารถเขาถึงได
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
หองฝงเข็ม ท่ีนั่งรอ
ทางเดินไปยังอาคารตางๆ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
หองกายภาพบําบัด
หอพักผูปวยในชาย หญิง สนามกีฬา
ทางเดินภายในอาคาร
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ชองวางระหวางตึก
หองทํางาน
ทางลงจากตัวอาคาร
ทางขึ้นอาคาร
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ท่ีฝกพัฒนาการพูดท่ีฝกการใชชีวิตประจําวัน
หองกายภาพ ท่ีหัดเดิน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ปญหาท่ีเกิดข้ึนในโครงการ
สวนใหญเปนปญหาเรื่องการใชงานที่แตกตางกัน ของผูปวยใช wheelchair ผูปวยที่มีปญหาเรื่องกระดูกสันหลังและ ผูปวยที่ใชไมเทา เชน
ระดับ dimension ของผูปวยที่นั่งเกาอี้จะต่ํากวาระดับปกต ิทําใหการออกแบบเฉพาะสวน เชน ระดับเคาทเตอร ระดับเสียง ที่ต่ํากวาปกต ิสรางปญหาใหผูปวยที่มีปญหาเรื่องกระดูกสันหลัง ที่ไมสามารถกมตัวได
การออกแบบพ้ืนที่เปล่ียนระดับ ควรตองมีทั้ง ramp และบันไดไปพรอม ๆ กัน เพราะผูปวยที่ใชไมเทา สามารถขึ้นดวยบันไดสะดวกกวา ramp
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟสูวางคนิวาสท่ีตั้ง : ศูนยเวชศาสตรฟนฟูสวางนาคนิวาส หมู2 ถนนสุขุมวิท (สายเกา) ต.ทายบาน อ.เมือง จ.สมุทรปราการการเดินทาง :นั่งรถสองแถววินรถ 36 เดินทางจากตลาดปากน้ํา ระยะทาง 6 กิโลเมตร หรือขับรถยนตบนเสนทางสุขุมวิทสายเกาประมาณกิโลเมตรที ่32ส่ิงท่ีนาสนใจสวางคนิวาสเนนเรื่องการบริการสาธารณสุขเปนสวนใหญ และยังเปนที่พักผอนหยอนใจที่มีช่ือเสียงมากที่สุดแหงหนึ่ง มีทั้งที่พักไวบริการดวยปจจุบันสวางคนิวาสซ่ึงเปนสวนหนึ่งของโรงพยาบาลจุฬาฯ เปนที่ตั้งสถานีกาชาดที่ 3 ใหบริการผูปวยนอกและการสาธารณสุขทุกอยาง และยังมีตึกผูปวยในไวเปนสถานพักฟนหลังการผาตัดของผูปวยจากโรงพยาบาลจุฬาฯ และยังมีตึกสถานพักฟนคนชราสําหรับขายเปนหองๆ หรือจายเปนรายเดือน โดยสวางคนิวาสจะมีบริการอาหาร กายภาพบําบัด และดูแบบอยางด ีนอกจากนี้ยังมีหองประชุมตางๆดวย
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
แนวความคิดในการวางผัง
เนื่องจากศูนยสวางคนิวาสเปนการนําเอาอาคารเกามาดัดแปลงทําจึงคอนขางมีขอจํากัดในแง Space การใชงาน การแบงพ้ืนที่ใชงานระหวาง Function ที่เก่ียวของและไมเก่ียวของไมเดนชัด
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสวางคนิวาสเดิมใชเปนสถานพักฟนอยางเดียวจนภายหลังไดเปล่ียนแปลงและปรับปรุงเปนศูนยฟนฟูสวางคนิวาส ซ่ึงรองรับคนพิการที่พนขีดอันตรายแลวจากโรงพยาบาลจุฬาฯ และในบางสวนยังตองไดรับการดูแลเปนระยะเวลายาวนาน การรักษามุงเนนเรื่องการฟนฟูสภาพของผูปวยใหกลับเปนปกติหรือใหดีที่สุดเทาที่จะทําได โดยมีอาคารตางๆดังนี้
อาคารสถานีกาชาดที ่5 ทําหนาที่เปนอาคารตรวจโรคพรอมอุปกรณที่จะอํานวยความสะดวกในการตรวจรางกายโดยระเอียด รวมทั้งทําหนาที่เปนตึกอํานวยการดวย
ศูนยเวชศาสตรฟนฟู เปนอาคาร 4 ช้ัน โดยอาคารนี้มีหองนอนเดี่ยวและหองน้ําสวนตัว 40 หอง สวนมากเปนคนไขหญิง และคนไขอัมพาตที่อาการคอนขางมาก สวนคนไขที่เหลือเปนคนไขชาย จะไปอยูบริเวณตึก 9 ซ่ึงเปนอาคาร 2 ช้ัน โดยช้ันบนเปนที่พักเจาหนาที่
แนวความคิดในดานการออกแบบประโยชนใชสอย
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
แนวความคิดในการออกแบบรูปทรงสถาปตยกรรม
เนื่องจากศูนยฟนฟูสวางคนิวาสเปนการนําเอาอาคารเกามาดัดแปลง ทําใหงานสถาปตยกรรมที่ออกมามีการจํากัด Space ในแงการใชงาน ซ่ึงปรากฎใหเห็นถึงความคับแคบในการใชงานของเจาหนาที่และผูปวย นอกจากนี้ในการออกแบบอาคารเดิมผูออกแบบไมไดพิจารณาความคิดเปนของเจาหนาที่ทางการแพทยทําใหลักษณะทั่วไปบางจุดไมสอดคลองกับการใชงาน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
โครงการในตางประเทศNational Rehabittion Center For Disable
ที่ตั้ง : 1 Namiki 4 – Chome Tokorozawa Coty Saitama Prefecture 359 Japan พ้ืนที่ : 140 ไร ลักษณะโครงการเปนศูนยฟนฟูสมรรถภาพคนพิการระดับชาติของญี่ปุน โดยมีกิจกรรมที่ใหบริการแบงออกเปน 4 สวนใหญ ๆ คือ1. Comprehensive Rehabittation Services การใหบริการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ โดยทีมผูเช่ียวชาญทางดานตาง ๆ ที่เก่ียวของกับการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ ซ่ึงรวมทั้งคนพิการแขนขา ลําตัว คนตาบอด หูหนวก เปนใบ จุดประสงคเพ่ือใหสามารถกลับเขาสูสังคมได (Re – Entry into Society )
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
2.Research and Development of Rehabittation Technique
สวนบริการ มีหนาที่ทําการคนควาวิจัยและพัฒนาเทคนิคตาง ๆ ที่จะชวยในการฟนฟูผูพิการ
3.Training of Professional Staff
สวนของวิทยาลัย ทําหนาที่ผลิตบุคลากรทางการแพทย ที่เก่ียวของกับผูพิการ
• Infotmation Service เปนศูนยรวมขาวสารตาง ๆ ที่เก่ียวกับการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการในญี่ปุนและประเทศ
ตาง ๆ ทั่วโลก
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนประกอบโครงการดานลักษณะอาคารและเนื้อที ่(ตารางเมตร)
สวนโรงพยาบาล (Nursing ) 13,087
สวนงานวิจัย 3,108ศูนยฝก 7,655วิทยาลัย 2,314หอพักผูฝก (Non – nursing) 17,064หอพักนักศึกษา 3,768โรงยิมเนเซียมและสระวายน้ําในรม 2,919สวนบริการ บริการ และ อื่น ๆ 22,050สวนกายอุปกรณเทียมและโรงงานผลิต 1,339
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
รูปแบบการวางผัง มีการจัดวางผังใหมีความสัมพันธกันตามความตองการการใชสอยและลําดบั
การเขาถึงอยางชัดเจน เชนการจัดวางผังแบงตาม พ้ืนที่ Public (Admin) Semi – public (hospital vocational education active receation)และสวน Private (non – nursing dorm service staff dorm) และ การจัดความสัมพันธของแตละสวน เชนสวนService ที่สามารถบริการสวนของโครงการไดคอนขางทั่วถึง สวนของที่พัก staff ที่จัดใหใกลสวนที่พักผูใชแบบNon – nursing ทําใหผูใชรูสึกปลอดภัย และปองกันในกรณีตองชวยผูใชซ่ึงเปนผูพิการยามฉุกเฉิน เชน อุบัติเหตุไฟไหม สวนของ recreation ที่สะดวกตอผูใชพิการและ ความเช่ือมโยงกับสวนบําบัด
เนื่องจากสภาพพ้ืนที่ลอมรอบดวยถนน จึงมีการวางพ้ืนที่โดยกันสวนที่พักผูปวยและสวนการบําบัดซ่ึงตองการความสงบมากที่สุด ใหอยูหางจากถนนดวยพ้ืนที่ใชสอยอื่นจัดสวน sport rectation ซ่ึงเปน open – space ผืนใหญในโครงการใหมีความสัมพันธกับ พ้ืนที่ขาง ๆ ที่เปน Open space ผืนใหญใหตอเนื่องกัน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
รูปแบบการสัญจรเนื่องจากพ้ืนที่ขนาดใหญ และ ตองมีทาง service ของรถยนตเขาถึงโดยรอบ
จึงมีทางเขาออกและทางสัญจรเปนจํานวนมากมีการแยกระบบสัญจรของผูพิการกับรถออกจากกันโดยในสวนทางสัญจรของคนจะเช่ือมดวย cover way ตลอดแตก็ยังมีการตัดกันของทางรถและคนในบางจุดซ่ึงอาจเกิดอันตรายไดเสนทางเดินมีลักษณะตรงไปตรงมา ซ่ึงจะสะดวกตอผูใช wheelchair ผูพิการทางตา
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ลักษณะรูปแบบและการวางตัวอาคาร สภาพอาคารสวนใหญเปนตึกสูงขนาดใหญ คลายโรงพยาบาลทั่วไป ใชลิฟทในการสัญจรทางตั้ง เพ่ืออํานวยความสะดวกตอผูพิการ ซ่ึงอาจไมคอยเหมาะสมในแงการฟนฟูสุขภาพมากนัก มีการจัดกลุมอาคารใหลอมรอบ court ทําใหเกิดการไหลของ open space อยางตอเนื่อง โดยมีสวนOutdoor training facitty เปน open – space สีเขียวผืนใหญ ซ่ึงเปนการเปดมุมมองที่ดีใหผูใชที่อยูในอาคาร
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ลักษณะรูปแบบและการวางตัวอาคาร
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
Rehabittation roof garden Patricia Neal Rehabittation Center
ที่ตั้ง : downtown Knoxville Tenessee
พ้ืนที่ : 1,300 ตรม
ลักษณะโครงการเปนโครงการปรับปรุงหลังคาของโรงพยาบาลใหเปนสวนเพ่ือการบําบัด ที่ชวยสงเสริมการฟนฟูสภาพผูปวย โดยมีแนวความคิดหลักคือการตอบสนองทางรางกาย อารมณ และ จิตวิญญาณตอผูปวย รวมทั้งญาติครอบครัวและเจาหนาที่ในโรงพยาบาล
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนประกอบโครงการมีการแบงพ้ืนที่หลังคารูปตัว L ออกเปน 5 สวน ที่มีความหลากหลายตางกัน เพ่ือใหมี space ที่หลากหลายสามารถเลือกใชไดตามตองการ แลวเช่ือมสวนตาง ๆ เขาดวยกัน ดวยทางเดินรูปรางคดเคี้ยว ซ่ึงแตละ spaceสามารถเช่ือมถึงกันดวยสายตาได โดยการออกแบบที่คํานึงถึงผูใชเกาอี้ลอเล่ือนเปนหลัก โดยมี sequence ในการเขาถึงโดยบริเวณ lifft (A) ซ่ึงมีคนเขาถึงมากจะเปน active zone แลวคอย ๆ ลดความ active ลงมาเรื่อย ๆ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
การแกปญหาในงานออกแบบ1.ดานการรับน้ําหนัก เนื่องจากเปน สวนหลังคา จึงมีการคํานึงถึงความมั่นคงของโครงสราง โดยการวางตําแหนงตนไมตามหัวเสา และ การเลือกใชวัสดุปลูกที่ลดน้ําหนักแลว2.ดานการระบายน้ํา ใชระบบการระบายน้ํา 3 ระบบดวยกัน คือ การระบายตามรองน้ํา และ การระบายน้ําออกจากผิวพ้ืนโดยตรงในกรณีฉุกเฉิน นอกจากนี้ยังมีการควบคุมระบบรดน้ําโดยการใหน้ํา แบบอัตโนมัติตามอุณหภูมิ เพ่ือควบคุมน้ําหนักที่จะรองรับ และ ใหน้ํามีปริมาณที่เหมาะสมกับตนไม
การใชพืชพรรณ เนื่องจากบริเวณสวนถูกลอมรอบดวยอาคารสูง 4 – 6 ชั้น จึงตองมีการเลือกใชพืชพรรณใหเหมาะสมกับปริมาณแสงแดด โดยผูออกแบบไดเลือกใชพืชพรรณทองถิ่นที่ชอบรมเงาในสวนที่รับแสงนอย
พืชพรรณที่ใชเปนประเภท texture ละเอียด ซึ่งนอกจากจะไมดานลมแลวยังทําใหเห็นความเคลื่อนไหวของใบที่พัดปลิวตามแรงลม ที่ดูมีชีวิตชีวา
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
รายละเอียดของประเภทและจํานวนผูใช
โครงการศูนยฟนฟูฯ มีผูใช 3 กลุมหลักคือ
1. คนไข Patient ไดแก patient ผูปวยในOut-patient ผูปวยนอก
2. เจาหนาที่ Staff ไดแก แพทยทางดานเวชศาสตรฟนฟูและกายภาพบําบัด พยาบาล และเจาหนาที่ทั่วไป
3. ผูมาเย่ียม Visitor ไดแก ผูมาเย่ียมผูปวย ผูมาติดตองานทั่วไป
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
1. คนไข Patient
ประเภทของคนไข คนไขที่มาทําการบําบัดในศูนย ไดแก ผูที่มีความเส่ือม หรือสูญเสียการทํางานของอวัยวะบางสวน จากสาเหตุตางๆ เชน โรคภัยไขเจ็บ การผาตัด และการเปนมาแตกําเนิด ซ่ึงตองการการบําบัดเพ่ือฟนฟูสมรรถภาพใหใชการไดหรือดําเนินชีวิตไดตามปกต ิอาจเปนผูพิการจริงหรือผูที่มีความบกพรองทางรางกายและอวัยวะเปนการช่ัวคราวที่สามารถฟนฟูใหดีดังเดิมได โดยทั้งผูปวยในและนอกจะมีปญหาทางสมรรถภาพคลายคลึงกัน โดยสามารถแบงประเภทผูปวยความจําเส่ือม สมรรถภาพทางรางกายได คือ ผูมีปญหาทางแขนขาและลําตัว
เม่ือดูจากสถิต ิ10 อันดับของจํานวนผูปวยในและนอกของศูนยสิรนิทรเพ่ือการฟนฟูฯแลว ปรากฎวา ผูปวยสวนใหญนั้นเปนผูที่มีปญหาทางแขนขาและลําตัวเปนหลักเชน ภาวะการเจ็บปวยของระบบกระดูกและกลามเนื้อ ภาวะอัมพาตครึ่งซีก ครึ่งทอนและทั้งตัว และผูพิการแขนขาขาด ซ่ึงเปนประเภทที่มากที่สุดของผูพิการในภาคกลาง
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ประเภทของผูปวยนอก ผูปวยนอกสวนใหญคือผูที่อยูในจังหวัดกรุงเทพหรือจังหวัดใกลเคียงที่สามารถ
เดินทางไปกลับไดมาทําการบําบัดตามโปรแกรมที่ทีมแพทยกําหนดไว เชนการทํากายภาพบําบัดแบบตางๆ โดยกําหนดเวลาในการตรวจวินิจฉัยผูปวยนอกใหมเฉพาะชวงเวลาเชา 8.00-12.00 น. และมีการจัดการเวลานัดมาทํากายภาพบําบัดอยางแนนอน รวมถึงมีการจํากัดปริมาณของผูปวยใหเหมาะสมกับการรองรับของเจาหนาที่ และ facility ที่มี คือประมาณ 40 คน ตอวัน เพ่ือไมใหกระทบกับการบําบัดผูปวยใน ประเภทผูปวยนอกสวนใหญมีภาวะการเจ็บปวยของกระดูกและกลามเนื้อที่ไมจําเปนตองรักษาดวยการผาตัด ภาวะอัมพาตครึ่งซีก ผูมาทําแขน ขาเทียมโรคปวดหลัง เปนตน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
ประเภทผูปวยใน เปนผูปวยที่พักอาศัยภายในโครงการ โดยทําการบําบัดตาม โปรแกรมการรักษาจากทีมแพทย โดยมีจํานวนวันพักเฉล่ีย 20 คนตอวัน หรือสูงสุดประมาณ 1 ป ประเภทของผูปวยในสวนใหญมีภาวะที่มีผลพวงจากระบบประสาท เชน อัมพาตครึ่งทอน อัมพาตทั้งตัว ผูพิการแขนขาขาด และผูปวยในระบบกระดูกและกลามเนื้อ เปนตน
สาเหตุที่จําเปนตองมีที่พักผูปวยใน ไดแก - มีความจําเปนตองควบคุมสภาพแวดลอมกิจวัตรประจําวันและการ
บําบัดรักษาอยางตอเนื่อง- การติดตอรายวันทําไมไดเนื่องจากอยูไกลและมีอุปสรรคทางการเดินทาง- ปญหาทางสภาพแวดลอมที่บานหรือที่พักใกลศูนยไมเหมาะสมกับผูปวย- ตองการฝกสภาพจิตใจในการอยูรวมกับคนหมูมากเพ่ือที่จะเรียนรูที่จะ
ออกไปใชชีวิตอยางสมบูรณ และชวยใหมีการดูแลซ่ึงกันและกัน
ประเภทผูปวยใน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
กลุมอายุคนไข พิจารณาจากสถิติของผูพิการ ที่จะเปนผูใชหลักในโครงการซ่ึงจากตาราง สรุปไดวากลุมผูใชเปนเด็กทีมีอายุตั้งแต 3-6ป เปนหลัก
เจาหนาที่ Staffการบําบัดรักษาจําเปนตองมีกลุมบุคลากรซ่ึงเรียกวากลุมเวชศาสตรฟนฟู
ทํางานรวมกันในการบําบัดรักษา
ผูมาเย่ียม Visitorเปนกลุมที่มาใชเปนครั้งคราว ในชวงเวลาส้ันๆ มีจุดประสงคของการมา
ตางๆกัน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
จํานวนผูใช•คนไข โครงการจําเปนตองเจาะจงใหชัดเจนเพ่ือประสิทธิภาพและความคุมคาที่ดีที่สุดของโครงการ โดยพิจารณาตามความสามารถในการรองรับในดานบุคคลากร เครื่องมือเครื่องใชในการรักษา และพ้ืนที่ในการรองรับ- คนไขใน ปจจัยในการรับจํานวนคนมีเกณฑดังนี้1. ความตองการของการฟนฟูโดยเทียบจากจํานวนของคนพิการซ่ึงเปนผูใชหลัก ซ่ึงจํานวนผูปวยในที่ควรรองรับไดคิดเปนอัตรา 2.4 % ของผูพิการ (เทียบกับอัตรารองรับของแผนการสงเคราะหและฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ) ดังนั้นจํานวนผูปวยที่ควรรองรับไดคือ
จํานวนผูพิการในภาคกลาง x2.4% = 248,100 x 0.024 = ประมาณ 60 คน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
2. จํานวนบุคลากรที่ทําการรักษาตองมีจํานวนบุคลากรมากพอกับจํานวนผูปวยที่จะรับ ซ่ึงจะมีสวนแปรผันตามจํานวนผูปวยที่รองรับเปนอัตรามาตรฐาน เชน
แพทยเวชศาสตรฟนฟู 1 : 15นักกายภาพบําบัดตอผูปวย 1 : 8ผูชวยนักกายภาพบําบัดตอผูปวย 1 : 1นักกิจกรรมบําบัดตอผูปวย 1 : 8-16
3.ปริมาณพ้ืนที่ในสวนการบําบัดรักษาตอจํานวนผูปวย
4.ปริมาณเนื้อที่ของโครงการตอจํานวนผูปวย
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
รายละเอียดท่ีใชสอยและองคประกอบหลักของอาคารในโครงการมีสวนประกอบดานหนาที่ใชสอยหลายสวน ซึ่งสามารถแยกโครงสรางใหชัดเจนไดดังนี้
สวนกลางและสวนบริหารเปนสวนกลางในดานการบริหารทั้งหมดของโครงการ ทั้งในดานฝายธุรการ และบริหาร สวนนี้
มักใชเนื้อที่ใชสอยอยูสวนหนาของโครงการ แยกเปนอาคารออกมา เพ่ือใหสะดวกตอการติดตอ ประสานงาน ซึ่งจะประกอบดวย หองผูบริหารระดับตางๆ หองประชุมยอย หองธุรการ หองพัสดุกลาง หองโถงตอนรับ และหองประชาสัมพันธเปนตน
สวนพัฒนาวิชาการมีหนาที่รับผิดชอบงานดานวิชาการ การวางแผนงาน งานทะเบียนและสถิติ งานประชุม การ
ฝกอบรมสัมมนา และติดตามประมวลผลผูเขารับการฟนฟูดานหองสมุด รวมถึงการวิจัยคนควาเพ่ือการพัฒนางานฟนฟูใหมีประสิทธิภาพมากขึ้น ควรจัดวางพ้ืนที่ไวใกลสวนบริหารเพ่ือความสะดวกในการติดตองานทั้งภายในและภายนอก
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทยมีหนาที่รับผิดชอบในเร่ืองการตรวจสภาพความพิการ และความสามารถของอวัยวะ
ที่เหลืออยู วางแผนการฟนฟูสมรรถภาพทางการแพทย ใหบริการบําบัดดานตางๆ ประสานงานกับโรงพยาบาลในการสงตอผูปวยรับการฟนฟู รวมถึงดานการปฐมพยาบาลเบื้องตนดวย สามารถแบงสวนตางๆออกเปน
สวนผูปวยนอกมีหนาที่ใหบริการผูปวยและประชาชนที่มาขอรับบริการตรวจโรค ทั่วไป หรือโรค
เฉพาะทาง จะประสานงานกับฝายอ่ืนๆของศูนยเพ่ือการตรวจวินิจฉัย รักษาพยาบาล และฟนฟูสภาพโดยจะประกอบดวยหองทําบัตร หองรอตรวจ หองจายยา หองเก็บเงิน หองแสดงนิทรรศการ และหองอาหารสําหรับผูปวยนอก
สวนรักษาทางการแพทย ประกอบไปดวยหองสําหรับตรวจผูปวย หองผาตัดยอย หองพยาบาล มีโถงพักคอย
เชื่อมตอกับสวนผูปวยนอก
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนงานกายภาพบําบัดเปนการบําบัดรักษาและฟนฟูสภาพรางกายใหเปนปกติมากที่สุด ดวยวิธีตางๆเชน การใชความรอน ความเย็น น้ํา แสง ไฟฟา พรอมการออกกําลังกาย ตานทานน้ําหนัก การจัดเนื้อที่แบงเปน 2 สวน คือสวนภายในอาคาร ประกอบดวย
หองตรวจ หองบําบัดดวยอุปกรณไฟฟาหองออกกําลังกาย (คลายฟตเนส) สําหรับการบําบัดทั้งเดี่ยวและกลุมหองธาราบําบัด ซ่ึงมีเครื่องมือสําหรับแชรางกายบางสวน และอางที่แช
รางกายไดทั้งตัว ซ่ึงมีการออกแบบใหผูปวยโดยเฉพาะสระบําบัด มี 2 ขนาด คือ 7x15 m. 2.4x4 m. (สระนวด) ซ่ึงมีอุปกรณอํานวย
ความสะดวกใหผูปวยขึ้นลงไดสะดวก เชน ramp และราวจับ ตองมีการจัดเตรียมอุปกรณตางๆเชน เครื่องทําความรอน เครื่องฆาเช้ือโรค เครื่องกรอง เครื่องปม ซ่ึงสามารถ ใชสระรวมกับสวนของ Recreation ไดดวย โดยการบริหารเวลาใหเหมาะสม
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนภายนอกอาคาร ประกอบไปดวยพ้ืนที่ทํากายภาพบําบัดเชน พ้ืนที่หัดเดิน ซึ่งอาจใชวัสดุตางๆกัน เชน พ้ืนทราย
, พ้ืนหญา พ้ืนที่ออกกําลังกายดวยเคร่ืองมือเฉพาะคลายสวนสุขภาพ โดยในสวนนี้ ตองการรมเงาคอนขางมาก เพ่ือใหสะดวกสบายตอผูปวย
สวนงานกิจกรรมบําบัดเปนสวนที่ชวยปรับปรุงสภาพจิตใจและรางกายผูพิการ ใหสอดคลองกับสภาพการใชงาน โดย
การสอนใหผูพิการสามารถทํากิจวัตรประจําวันไดตามปกติ โดยในการบําบัด อาจแบงไดเปน 2 รูปแบบ คือการฝกกิจวัตรประจําวัน ไดแก อาบน้ํา นอน แตงตัว และทักษะการหยิบจับตางๆ เปนตนการทํากิจกรรมตางๆรวมกัน เพ่ือเปนการฝกฝนการเขาสังคม โดยมีทั้งกิจกรรมภายในโครงการ เชน กิจกรรมประกอบเพลง กิจกรรมการพัฒนาภูมิทัศน และกิจกรรมภายนอก เชน การพาผูปวยออกนอกสถานที่เชน ไปทองเที่ยวตามที่ตางๆโดยสวนของอาคารควรมีสภาพแวดลอมที่เงียบสงบ เพ่ือใหผูฝกมีสมาธิในการฝกมากที่สุดและมีบรรยากาศเปนธรรมชาติเพ่ือความผอนคลาย และควรมีสวนฝกทํากิจกรรมตางๆภายนอกอาคารเชน ลานประกอบกิจกรรมรวมกัน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนอรรถบําบัดหมายถึงการชวยบําบัดผูปวยบางรายที่มีปญหาทางการไดยินมีผลทางปญหาการพูด
ประกอบดวยหองทดสอบการไดยิน หองบําบัดแบบเดี่ยวและหองบําบัดแบบกลุม โดยจะตองมีการควบคุมเสียงใหเงียบและกันเสียงรบกวนเพ่ือเกิดสมาธิมากที่สุด ภายนอกอาคารควรมีสวนสําหรับทําการบําบัดแบบกลุมเชนที่นั่งพักผอนพูดคุยที่สงบและรมร่ืน
สวนจิตบําบัด หมายถึงการรักษาทางสภาพจิตใจ โดยการใหการรักษา ใหคําแนะนํา กําลังใจ เพ่ือใหผูปวยมี
จิตใจ ผอนคลาย สดชื่น มีความหวัง มีกําลังใจ โดยอาจรวมเปนสวนหนึ่งอยูในอรรถบําบัดไดเนื่องจากการใชงานใกลเคียงกัน
สวนกายอุปกรณเทียมคือสวนที่ผลิตเคร่ืองชวยเหลือผูพิการในแงแขนขา เทียม เกาอ้ีลอเลื่อนโดยจะประกอบดวยหองทดลอง คือหองทําการวัดและลองอุปกรณ รวมถึงการถอดอวัยวะเทียมหรือเคร่ืองชวย
ภายในมีอุปกรณทดสอบการหัดเดิน บันไดลาด ลักษณะเปนหองโลงคลายโรงยิมโรงงาน คือสถานที่ลิต และเก็บอุปกรณเชนเกาอ้ีลอเลื่อน มีการใชอุปกรณขนาดใหญ และมักมี
เสียงดังจากการผลิต จึงควรมีการแยกโรงงานเพ่ือเปนการลดเสียง และอันตรายที่อาจเกิดจากไฟไหม โดยอาจมีพ้ืนที่นอกอาคารซึ่งเปนลานสําหรับทดลองเกาอ้ีลอเลื่อนที่สะดวกและกวางขวางกวาในอาคาร
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนพื้นท่ีนันทนาการ1 เปนที่ออกกําลังกายเพ่ือฟนฟูสภาพรางกาย2 เปนที่พักผอนหยอนใจเพ่ือการฟนฟูสภาพจิตใจ3 เปนที่รวมกิจกรรม พบปะสังสรรค เกิดการแลกเปล่ียนความคิดเห็นและชวยเหลือซ่ึงกันและกัน ระหวางผูปวยดวยกันเอง และคนธรรมดาทั่วไปเพ่ือไมใหเกิดการแบงแยก และเปนการปรับตัวเพ่ือการกลับเขาสูสังคมตอไปโดยสามารถแบงเปน2 สวนใหญๆ คือ•active Recreation สวนการกีฬา•สวนเพ่ือการพักผอนหยอนใจ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
1.Active Recreationเน่ืองจากผูปวยมีขอจํากัดในดานการเลน ดังน้ันลักษณะกีฬาท่ีเลือกจึงควรเหมาะสมตอสภาพผูปวย และสรางสภาพแวดลอมท่ีเหมาะสมในการเลนดวย โดยอาจใชกฎกติกา แตกตางกันตามความเหมาะสม ซึ่งประกอบดวยพ้ืนท่ีตางๆดังน้ี •พ้ืนท่ีอเนกประสงคเพ่ือใชเลนเกม และจัดกิจกรรมตางๆตามงานเทศกาล•สระวายนํ้าในรม ซึ่งใชรวมกันกับสวนกายภาพบําบัด•สนามหญาออกกําลังกายอเนกประสงค•สนามกีฬาในรมโดยในท่ีน้ีจะใชรวมในอาคารเอนกประสงค•สนามเด็กเลน สําหรับผูปวยเด็กๆ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
2.Passive Recreationเปนสถานที่ที่ใชในการพบปะพูดคุยกันของผูปวย ญาติมิตร เจาหนาที่และ คนทั่วไปที่เขามาใชบริการ สรางความสดช่ืน และชวยฟนฟูสภาพจิตใจใหปรอดโปรง ซึงมีสวนประกอบคือ
Indoor Passive Recreation ไดแก หองพักผอนสวนรวม โดยจัดเพ่ือเปนพ้ืนที่พักผอนของผูปวยที่พักในโครงการเปนหลัก แตก็เปดใหผูปวยนอกและเจาหนาที่ไดใชดวยเพ่ือเปนการสรางความสัมพันธอันดีและฝกการปรับตัวสําหรับผูปวย โดยประกอบไปดวย หองพักผอน หองสมุด หองดูVDO โดยมีสวนหองอาหาร ครัวขนาดเล็ก และหองซักรีดสําหรับผูปวยแบบnon-nursingที่สามารถชวยเหลือตนเองได ประกอบกิจกรรมดวยตนเอง
Outdoor Passive Recreation ไดแก ลานกิจกรรมรวม ศาลาพักผอน สวนธรรมชาต ิสวนสมุนไพร สวนพักผอนริมน้ํา
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนหนวยจายกลางแผนกปราศจากเช้ือกลาง มีหนาที่จัดเตรียมเครื่องมือเครื่องใชทางการ
รักษา ใหกับทุกหนวยงานภายในศูนย ใหมีมาตรฐานเดียวกัน ดวยสุขวิธีการนึ่งดวยความดัน แชน้ํายาฆาเช้ือโรค อบแกสเปนตน
แผนกโภชนาการ มีหนาที่ประกอบอาหารใหผูปวยในและเจาหนาที ่ควรอยูติดกับสวนโรงอาหารรวมแผนกซักรีด และดูแลความสะอาด มีการติดตอโดยตรงกับผูปวยในทั้ง2 ประเภท โดยเฉพาะผูปวยแบบNursing
แผนกซอมบํารุงและพัสดุกลาง เปนที่ตั้งของหองเครื่อง หองระบบตางๆ เชนหองไฟฟา หองปมน้ํา หอเก็บของเปนตัน
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนพักเจาหนาท่ีเนื่องจาการบําบัด ตองใชบุคลากรในการรักษาผูปวยมากกวาปกต ิดังนั้น
สัดสวนในการรองรับที่พักของเจาหนาที่จึงมีมากไปดวย โดยจะใชอัตราสวนของศูนยสิรินธรเพ่ือการฟนฟูมาเปนเกณฑ สวนอาคารสวนกลาง ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดังนี้
อาคารเอนกประสงค สามารถใชเปนอาคารหอประชุมรวม โรงยิมในรม และพ้ืนที่จัดกิจกรรมอเนกประสงค ตาง ๆ สหกรณ รานขายของ เปนสวนที่ผูใชภายนอกและภายในสามารถใชรวมกันได โดยมีศูนยจําหนายอาหาร และ รานคาขายสินคาเพ่ือผูใชในโครงการ
ศูนยฟนฟูสมรรถภาพเด็กพิการทางการเคลื่อนไหว
สวนที่จอดรถที่จอดรถเจาหนาที่พิจารณาจากจํานวนเจาหนาที่และอัตราการพักในโครงการที่จอดรถผูมาใชบริการ- ผูปวยนอก ใชบริการที่จอดรถในชวงเชา สวนมากเปนการมาสงผูปวยแบบ drop-off แลวมารับกลับเวลากลางวัน- ญาติที่มาเย่ียมผูปวยใน ใชบริการในชวงเย็นของวันธรรมดา และชวงทั้งวันของวันหยุดตางๆ