w w w.Kadr yO nline.pl

PRAWO PRACY W PRAKTYCE

7 problemów rozliczania

czasu pracy

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.

SP

IS TR

EŚC

I

AutorzyIwona Jaroszewska-Ignatowska radca prawny specjalizujący się w prawie pracyAnna Kolosa Państwowa Inspekcja PracyKatarzyna Szymanowska specjalista prawa pracy

WydawcaKatarzyna Sénat

RedaktorMonika Załuska

KorektaZespół

ISBN 978-83-7572-149-2Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.Warszawa 2010

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,www.wip.pltel. 0 22 518 29 29, faks 0 22 617 60 10

Łamanie, przygotowanie publikacji do wersji elektronicznejRaster studio05-071 Sulejówek, ul. Konopnickiej 46, tel. 0-603 59 59 71

1

7 PROBLEMÓW ROZLICZANIA CZASU PRACY

Spis treści

Czas pracy – 7 najczęstszych problemów 21. Okres rozliczeniowy – ustalanie i zmiany długości 32. Harmonogramy pracy – ustalanie i zmiany 63. Praca w ruchu ciągłym 94. Nadgodziny – rozliczanie 125. Niepełny wymiar czasu pracy 206. Pełnienie dyżuru przez pracownika – rekompensata 247. Urlop wypoczynkowy a czas pracy 25

Systemy czasu pracy – porównanie 27

Wymiar czasu pracy w 2010 r. 31Przykładowe obliczenie wymiaru czasu pracy 31Przykładowe ustalenie liczby dni wolnych od pracy 32

Wymiar czasu pracy i minimalna liczba dni wolnych w poszczególnych miesiącach 2010 r. 33

www.KadryOnline.pl

SP

IS TR

EŚC

I

SP

IS TR

EŚC

I

7 PROBLEMÓW ROZLICZANIA CZASU PRACY

2 www.KadryOnline.pl

WS

TęP

CZAS PRACY – 7 NAJCZĘSTSZYCH PROBLEMÓW

Czy można w trakcie trwania okresu rozliczeniowego wydłużyć go? Czy w sytuacji, która wymaga przejściowego nasilenia prac, można zmienić pracownikowi za jego uprzednią zgodą rozkład czasu pracy? Jak należy rozliczać godziny nadliczbowe i czas pracy przy zatrudnieniu na niepełny etat? Między innymi na takie pytania znajdziesz odpowiedź w tej broszurze. Jest ona poświęcona najczęstszym problemom z zakresu czasu pracy.

Koniecznie przeczytaj:Jak powinieneś ustalić okres rozliczeniowy czasu pracy i pod jakim warunkiem

możesz go zmienić?Jak prawidłowo wprowadzać zmiany do harmonogramu czasu pracy?Co oznacza i na czym polega „łamanie zmian roboczych”?Jak rozliczać pracę w dni wolne? Co należy się pracownikowi np. za pracę w sobotę?Kiedy występują nadgodziny i jak je rozliczać?O czym musisz pamiętać, rozliczając czas pracy niepełnoetatowca?Jak prawidłowo przeliczyć urlop wypoczynkowy na godziny pracy?

3

7 PROBLEMÓW ROZLICZANIA CZASU PRACY

www.KadryOnline.pl

WS

TęP

1. OKRES ROZLICZENIOWY – USTALANIE I ZMIANY DŁUGOŚCI

Czy w danej komórce organizacyjnej firmy, w której zaszły zmiany organizacji cza-su pracy lub inne zmiany organizacyjne (np. zmiana zakresu zadań, połączenie z inną komórką itp.), można w trakcie trwania okresu rozliczeniowego zmienić bieg okresów rozliczeniowych (np. w trakcie okresu rozliczeniowego trwającego od 1 stycznia do 31 marca – zmienić jego bieg poprzez wydłużenie do 30 kwietnia)?

Ustalanie okresów rozliczeniowychOkresy rozliczeniowe ustala się w:układzie zbiorowym pracy lubregulaminie pracy,obwieszczeniu dla pracowników – jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym

pracy i nie ma obowiązku stosowania regulaminu pracy(zgodnie z przepisami art. 150 § 1 kp).

Obwieszczenie dla pracowników dotyczące długości okresów rozliczeniowych powinno:mieć formę pisemną ibyć podane do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy (np.

wywieszone na tablicy ogłoszeń, wyłożone do powszechnego wglądu przy liście obec-ności, przekazane do wiadomości pracowników drogą elektroniczną – pod warunkiem że wszyscy pracownicy firmy posługują się komputerami).

Obwieszczenie takie wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wia-domości pracowników (art. 1043 kp w związku z art. 150 § 4 kp).

Długość okresu rozliczeniowego – wydłużenieCzas trwania okresu rozliczeniowego nie może być dowolnie wydłużany, w zależności od

doraźnych potrzeb. Po upływie okresu rozliczeniowego pracodawca ma bowiem obowiązek:rozliczyć czas pracy pracownika iwypłacić wynagrodzenie za godziny nadliczbowe z tytułu przekroczenia przeciętnej

tygodniowej normy czasu pracy, jeżeli w tym okresie one wystąpiły.Przedłużenie okresu rozliczeniowego na dalszy okres byłoby równoznaczne z niewywiązaniem się z tego obowiązku.

4

7 PROBLEMÓW ROZLICZANIA CZASU PRACY

www.KadryOnline.pl

1. OK

RES R

Oz

lICz

EnIO

Wy

– uS

Tala

nIE I z

mIa

ny

dłu

gO

ŚC

I

W razie nadzwyczajnych okoliczności (np. zmiany zakresu obowiązków pra-cownika, włączenia go do zespołu osób objętych innym okresem rozliczeniowym czasu pracy) pracodawca ma możliwość zamknięcia biegu dotychczasowego okresu rozliczeniowego, a następnie wprowadzenia nowego okresu rozliczeniowego.

Jeżeli np. w lutym wystąpiły okoliczności przemawiające za wydłużeniem do końca kwietnia 3-miesięcznego okresu rozliczeniowego obejmującego okres od stycznia do marca, można zamknąć dotychczasowy okres rozliczeniowy z ostatnim dniem lutego, a następnie wprowadzić okres rozliczeniowy obejmujący marzec i kwiecień.

Długość okresu rozliczeniowego – skrócenieUstalony okres rozliczeniowy można – w razie konieczności – zakończyć wcześniej. Nie

można natomiast go wydłużyć: nie można np. z 3-miesięcznego okresu rozliczeniowego zrobić nagle okresu 6-miesięcznego. W razie skrócenia okresu rozliczeniowego czas pracy pracow-ników powinien być rozliczony w sposób analogiczny do uregulowań zawartych w art. 1516 Kodeksu pracy, stosowanych w razie rozwiązania stosunku pracy w czasie trwania okresu rozliczeniowego.

PRZYKŁAD

Jeżeli okaże się, że w danym okresie od początku 3-miesięcznego okresu rozli-czeniowego do dnia jego skrócenia pracownik przepracował więcej godzin, niż by wynosił nominalny czas pracy w tym okresie (wyliczony zgodnie z art. 130 kp), pracownikowi należy się – poza wynagrodzeniem za wszystkie przepracowane godziny – także dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych (o którym mowa w art. 1511 § 2 kp).

Wydłużenie okresu rozliczeniowego w ustawie antykryzysowejOd 22 sierpnia 2009 r. obowiązuje tzw. ustawa antykryzysowa, mająca na celu pomoc

przedsiębiorcom w trudnych czasach kryzysu ekonomicznego. Jednym z rozwiązań propono-wanych przez ustawę jest możliwość wydłużania okresu rozliczeniowego nawet do 12 mie-sięcy. Z udogodnienia tego mogą korzystać wszyscy przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, tj. będący osobami fizycznymi, prawnymi i jednostkami organizacyjnymi niebędącymi osobami prawnymi, którym ustawy przyznają

5

7 PROBLEMÓW ROZLICZANIA CZASU PRACY

www.KadryOnline.pl

1. OK

RES R

Oz

lICz

EnIO

Wy

– uS

Tala

nIE I z

mIa

ny

dłu

gO

ŚC

I

1. OK

RES R

Oz

lICz

EnIO

Wy

– uS

Tala

nIE I z

mIa

ny

dłu

gO

ŚC

I

zdolność prawną, wykonującymi we własnym imieniu działalność gospodarczą, a także wspól-nicy spółek cywilnych w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Przez działalnością gospodarczą ustawa rozumie natomiast zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. To oznacza, że jednostki, które nie spełniają opisanych warunków (np. urzędy państwowe), nie podlegają przepisom nowej ustawy.

Wydłużenie okresu rozliczeniowego na podstawie ustawy antykryzysowej dopuszczalne jest w przypadkach uzasadnionych przyczynami obiektywnymi lub technologicznymi, lub dotyczącymi organizacji czasu pracy. Udogodnienie to powoduje, że pracodawcy będą mieli większą elastyczność w planowaniu czasu pracy swoich podwładnych.

Dotychczas Do tej pory pracodawca zatrudniający pracowników np. w miesięcznym okresie rozliczeniowym musiał zapewnić pracownikowi pracę na ten czas w odpowiednim wymiarze, a jeśli tego nie zrobił, np. z powodu braku zleceń, musiał za tę pracę i tak zapłacić. Zaś gdy w innym miesiącu okazywało się, że zleceń jest więcej, praca wykonywana była w godzinach nadliczbowych, za które pracodawca musiał wypłacać dodatkowe wynagrodzenie.

Teraz Dzięki 12-miesięcznemu okresowi rozliczeniowemu, pracodawca w miesiącach, w których jest mało pracy lub nie ma jej w ogóle – może polecać pracownikom pracę w bardzo małym wymiarze lub wcale, zaś w miesiącach, w których jest jej więcej lub wręcz bardzo dużo – w podwyższonym wymiarze. Praca zaś w tych wzmożonych okresach nie stanowi pracy nadliczbowej. Pracodawca oszczędza zatem na dodatkach, które w normalnych warunkach musiałby wypłacać.

Korzystając z 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego musisz jednak pamiętać o kilku ważnych zasadach:zaplanowana w 12 –stu miesiącach praca nie może przekraczać łącznie wymiaru czasu

pracy ustalonego dla tego okresu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 130 kp,

wzmożona praca nie może powodować naruszenia maksymalnych dobowych wymia-rów czasu pracy obowiązujących w poszczególnych systemach czasu pracy (czyli np. pracownik zatrudniony systemie podstawowym nie może pracować dłużej niż 8 godz. na dobę, a w systemie równoważnym więcej niż 12 godz. na dobę) – oraz minimalnych dobowych i tygodniowych odpoczynków.

miesięczne wynagrodzenie pracownika nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,

harmonogramy czasu pracy muszą być tworzone na okresy co najmniej 2-miesięczne.

7 PROBLEMÓW ROZLICZANIA CZASU PRACY

6 www.KadryOnline.pl

2. Ha

Rm

On

Og

Ra

my

PR

aC

y – u

STa

lan

IE I zm

Ian

y

2. HARMONOGRAMY PRACY – USTALANIE I ZMIANY

Czy w sytuacji, która wymaga przejściowego nasilenia prac, można zmienić pracow-nikowi, za jego uprzednią zgodą, harmonogram czasu pracy? Jeżeli nie, to rozumiem, że harmonogram jest rzeczą „świętą” i można tylko zmienić rozkład czasu pracy, który powinien być nałożony na harmonogram? W takim przypadku, o ile dobrze rozumiem, będziemy mieli niestety do czynienia z wypracowanymi nadgodzinami i ich odbiorem, a co za tym idzie rocznym limitem? Natomiast urlop będziemy musieli nałożyć na obo-wiązujący go harmonogram, a nie rozkład?

Przedłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeśli nie działa ona u pracodawcy – z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u pra-codawcy. Kopię porozumienia w terminie 3 dni roboczych należy przekazać okręgowemu inspektorowi pracy.

Możliwość wydłużania okresu rozliczeniowego obowiązuje nie dłużej niż do 31 grudnia 2011 r.(art. 3 ust. 1 i 2, art. 9, art. 34 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców – Dz.U. nr 125, poz. 1035).

Harmonogram – pojęcieWydaje się, że część przedstawionych w powyższym pytaniu wątpliwości wynika z braku

wyraźnego rozróżnienia pojęć: „rozkład czasu pracy” i „harmonogram”. W praktyce harmo-nogram jest graficznym wyrazem przyjętego rozkładu czasu pracy. Słownik języka polskiego pod red. prof. Szymczaka (PWN Warszawa) – definiuje wyraz „harmonogram” jako „wykres obrazujący kolejność i czas trwania poszczególnych czynności w ogólnym planie pracy”.

Rozkład czasu pracy – ustalenieRozkład czasu pracy z reguły ustala się na dłuższy okres czasu z odpowiednim wyprzedze-

niem. Czyni się to w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie pracy lub w obwieszczeniu.

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragmentpełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnierozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przezNetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym możnanabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione sąjakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgodyNetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepieinternetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.