7.1 padwk tresc

1

Kurs: Podstawy anatomiczno–dermatologiczne w kosmetyce

Źródło: www.fotolia.com

KURS

Podstawy anatomiczno-dermatologiczne w kosmetyce

MODUŁ Metody diagnozy stanu skóry twarzy, szyi i dekoltu

www.fotolia.com

2


7 Metody diagnozy stanu skóry twarzy, szyi i dekoltu

7.1 Wstęp

Najważniejszym elementem działań kosmetycznych w obrębie twarzy, szyi i dekoltu jest prawidłowa diagnoza stanu skóry. Dzięki niej kosmetyczka może wykluczyć przeciwwskazania i zaplanować długofalową pielęgnację. Diagnoza powinna być przeprowadzona każdorazowo przy kolejnych wizytach.

Stan skóry zmienia się nie tylko w ciągu całego życia. Często może ulegać zmianie z miesiąca na miesiąc, w ciągu jednego roku. Jest to uzależnione od wielu czynników.

Niewątpliwie wpływ na to mają zmieniające się warunki klimatyczne, sposób życia, odżywianie i wiele innych spraw w mniejszym lub większym stopniu wpływających na funkcjonowanie skóry. Diagnoza skóry pod kątem zmian chorobowych została omówiona w module czwartym.

Część z tych metod ma zastosowanie również w diagnostyce kosmetycznej. Od prawidłowo postawionej diagnozy będzie zależała skuteczność zabiegów i zaleconej pielęgnacji domowej.

Elementem diagnozy jest oczywiście wywiad kosmetyczny, który został już szczegółowo omówiony w niniejszym kursie. Znaczącą rolą wywiadu jest także zbudowanie zaufania i nawiązanie pozytywnej relacji na płaszczyźnie kosmetyczka–klient.

Diagnozę kosmetyczną przeprowadza się zwykle na dwa sposoby:

wzrokowo i dotykowo – kosmetyczka nie korzysta z urządzeń z wyjątkiem lampy ze szkłem powiększającym. Podstawą diagnozy jest obserwacja i dotyk. Ze swoich spostrzeżeń kosmetyczka wyciąga wnioski i ustala sposób działania. Często porównuje daną sytuację do swoich wcześniejszych doświadczeń. Można powiedzieć, że jest to diagnoza subiektywna;

stosując urządzenia – kosmetyczka korzysta z odczytów z profesjonalnej aparatury do diagnostyki skóry, poddaje je interpretacji i na tej podstawie ustala działania pielęgnacyjne. Diagnoza taka jest diagnozą obiektywną1.

Idealnym rozwiązaniem jest połączenie obu tych metod, ponieważ minimalizuje możliwość wystąpienia pomyłek.

1 Drygas B., Mrozowska M., Szpindor R., Kosmetyka pielęgnacyjna i upiększająca. Twarz, szyja, dekolt, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2013, s. 65–73.

3


Rysunek 7.1 Metody diagnozy kosmetycznej

Źródło: opracowanie własne

7.2 Zmiany skórne twarzy, szyi i dekoltu

Każda osoba chciałaby cieszyć się gładką skórą bez defektów. Niestety, mało kto może pochwalić się cerą idealną. Najczęściej w mniejszym lub większym stopniu występują na niej zmiany, które co prawda nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, ale są uciążliwe pod względem estetycznym. Dla wielu osób są problemem na tyle istotnym, że powoduje on zachwianie pewności siebie. Niezależnie od typu cery mogą pojawić się na niej przebarwienia, wypryski i inne niedoskonałości.

7.2.1 Zaskórniki

Wykwity pojawiające się w przebiegu trądziku pospolitego, mogą jednak występować nawet przy cerze suchej, widoczne zwykle jako drobne czarne punkciki. Są to łojowo-rogowe masy zatykające ujścia gruczołów łojowych. Umiejscawiają się głównie w tzw. strefie T (czoło, nos, broda). Po ich usunięciu mogą pozostać trwale rozszerzone pory.

7.2.2 Prosaki

Niewielkie wykwity występujące zwykle w okolicach oczu i kości jarzmowej. Mają one postać białych kuleczek wielkości ziarenek maku tkwiących tuż pod naskórkiem. Mogą występować pojedynczo lub w skupiskach. Są trudne do usunięcia i właściwie zawsze powracają.

7.2.3 Kaszaki

Torbiele mieszka włosowego o różnej wielkości, zlokalizowane w obrębie skóry głowy, na karku i twarzy, wypełnione kaszkowatą treścią. Kaszaki umiejscowione są pod skórą, a ich usuwaniem zajmują się chirurdzy. Aby skutecznie usunąć kaszak, konieczne

4


jest pozbycie się otorbiającej wydzielinę tkanki. Kaszaki mogą osiągać znaczne rozmiary, ale nie wykazują cech zapalnych.

7.2.4 Przebarwienia i odbarwienia

Można tu zaliczyć plamy posłoneczne, piegi, plamy soczewicowate, różnego rodzaju odbarwienia skórne oraz melasmę. Przebarwienia spowodowane są nierównomiernym rozłożeniem barwnika w skórze, nadmierną aktywnością melanocytów, mogą być skutkiem nadmiernej ekspozycji na działanie promieni UV, a także zburzeń hormonalnych (melasma). Przebarwienia mogą występować w postaci rozsianych plamek różnej wielkości lub rozlanych dużych plam. Skuteczność ich usuwania zależy od tego, czy znajdują się w naskórku, czy też na głębokości skóry właściwej. Odbarwienia są z kolei wywołane brakiem barwnika w miejscu wystąpienia plamy. Zjawisko takie występuje np. w bielactwie, ale może być również defektem kosmetycznym, niezwiązanym z żadną chorobą.

Rysunek 7.2 Piegi to rodzaj przebarwień

Źródło: http://pl.fotolia.com/

7.2.5 Brodawki łojotokowe

Dotyczą zwykle osób po 40 r.ż. Są to płasko-wyniosłe wykwity o nierównej powierzchni, brunatne lub brunatnoczarne. Zalicza się je do łagodnych nowotworów skóry. Jeśli nastąpi gwałtowny ich wysiew, może to być oznaką choroby nowotworowej układu pokarmowego. Brodawki łojotokowe usuwa się zazwyczaj, stosując krioterapię lub leczenie chirurgiczne.

7.2.6 Blizny

Pozostałość po stanach zapalnych, przerwaniu ciągłości skóry, nieprawidłowym gojeniu się ran. Mogą występować w formie przerostowej lub zanikowej. Usuwanie blizn

http://pl.fotolia.com/

5


jest trudne i zwykle nieskuteczne, można jedynie spłycać je i przy pomocy nowoczesnych technologii sprawiać, by stawały się mniej widoczne2.

Defekty skórne nie zapowiadają rozwoju chorób, dlatego zwykle traktuje się je jako problemy natury estetycznej. Gabinety kosmetyczne i dermatologiczne podejmują próby ich usuwania, ale nie w każdym przypadku jest to skuteczne. Usuwanie tego rodzaju zmian polega najczęściej na stosowaniu różnych metod średniogłębokiego bądź głębokiego złuszczania naskórka, aby pobudzić procesy regeneracyjne i odsłonić świeży naskórek.

7.3 Charakterystyka cer

Cerą zwyczajowo nazywamy skórę twarzy, szyi i dekoltu. W kosmetyce wyróżniamy cztery główne rodzaje cer:

Rysunek 7.3 Podstawowe rodzaje cer


7.3.1 Cera normalna

Cerę normalną spotyka się w zasadzie jedynie u dzieci do okresu pokwitania, bardzo rzadko u osób dorosłych. Charakteryzuje się ona brakiem jakichkolwiek niedoskonałości. Jest dobrze ukrwiona, ma jednolity lekko zaróżowiony kolor, jest matowa, nie widać na niej rozszerzonych porów ani przebarwień. Cera normalna jest jędrna i elastyczna, ma prawidłowy poziom nawilżenia i natłuszczenia.

Pielęgnacja cery normalnej powinna polegać na stosowaniu ochrony przeciwsłonecznej, ochrony przed mrozem i wiatrem oraz utrzymaniu równowagi hydrolipidowej powierzchni naskórka. Negatywne wpływy środowiska, agresywne środki pielęgnacyjne mogą zaburzać ten harmonijny stan i w szybkim czasie spowodować przesuszenie cery. Po około 30 r.ż. skóra normalna samoczynnie przechodzi w cerę suchą.

7.3.2 Cera tłusta

Po raz pierwszy pojawia się w okresie dojrzewania, co uwarunkowane jest wzmożoną aktywnością hormonów płciowych. Stymulują one gruczoły łojowe do produkcji sebum w dużych ilościach. Powoduje to, że powierzchnia cery staje się

2 Nowicka D., Dermatologia. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2007.

6


błyszcząca. Skóra tłusta jest gruba i mocna, widoczne są na niej rozszerzone pory, bardzo często pojawiają się zaskórniki otwarte i zamknięte. Ze względu na pogrubioną warstwę rogową i głęboko położone naczynia włosowate koloryt cery jest szarawożółty, skóra jest słabo ukrwiona i często niedotleniona.

Cera tłusta jest odporna na działanie czynników zewnętrznych, dobrze znosi zmiany klimatyczne, szczególnie korzystnie wpływają na nią miesiące letnie. Wówczas łój ulega upłynnieniu i wydostaje się na zewnątrz, nie blokując porów. Tłusta skóra rzadko ulega podrażnieniom i dobrze reaguje na wodę i preparaty myjące. Ogromną zaletą jest także to, że dużo później widać na niej oznaki starzenia w postaci zmarszczek i suchości.

Negatywnie na ten rodzaj cery oddziałują natomiast czynniki wewnętrzne, takie jak: niewyrównany poziom hormonów, stres, zaburzenia odżywiania, braki witaminowe. Czynniki te dodatkowo stymulują wydzielanie łoju, pobudzają także powstawanie procesów zapalnych.

W pielęgnacji cery tłustej należy uwzględnić kilka aspektów. Do jej prawidłowego funkcjonowania niezbędne są:

normalizacja pracy gruczołów łojowych;

zmniejszenie grubości warstwy rogowej;

utrzymanie optymalnego poziomu nawilżenia;

regulacja flory bakteryjnej (działanie bakteriostatyczne) powodującej powstawanie stanów zapalnych.

7.3.3 Cera sucha

Przyczyną powstawania cery suchej jest zazwyczaj nieprawidłowe funkcjonowanie płaszcza hydrolipidowego spowodowane zbyt małą aktywnością gruczołów łojowych. Brak lipidów ułatwia ucieczkę wody z naskórka i zaburza funkcjonowanie bariery naskórkowej.

Cera sucha jest bardzo delikatna i cienka, często widoczne są na niej rozszerzone naczynia krwionośne. W dotyku jest tępa, czasem szorstka ze względu na niedostateczną ilość lipidów i nadmierne wysuszenie warstwy rogowej. Może ulegać widocznemu złuszczaniu w postaci pojawiających się białawych łusek. Koloryt cery jest jasny, czasem blady, zaczerwieniony ze względu na występujące podrażnienia i płytko położone naczynia krwionośne. Szybko traci elastyczność i jędrność, przez co bardzo wcześnie pojawiają się na niej pierwsze oznaki starzenia. Przy niewłaściwej pielęgnacji już osoby ok. 20 r.ż. zaobserwują u siebie powstanie drobnych zmarszczek. Bardzo źle reaguje zarówno na czynniki zewnętrzne, takie jak pogoda, jak i na nieprawidłową pielęgnację. Staje się wówczas napięta, zaczerwieniona i podrażniona.

Pielęgnacja cery suchej jest niezwykle wymagająca, ponieważ nieprawidłowo dobrane składniki tylko pogorszą jej stan. Najważniejszym zadaniem jest przywrócenie prawidłowych funkcji płaszcza hydrolipidowego. Trzeba dostarczać cerze składników długotrwale nawilżających oraz takich, które odbudują braki lipidowe (odżywczych). Najlepszym wyborem są emulsje typu woda w oleju, które stopniowo uwalniają

7


nawilżenie, chroniąc jednocześnie przed nadmiernym odparowywaniem wody. Istotna jest również ochrona przed warunkami klimatycznymi.

7.3.4 Cera mieszana

Jest to jedna z najtrudniejszych cer do pielęgnacji ze względu na to, że składa się z dwóch typów. W strefie T jest najczęściej tłusta, natomiast policzki, okolice oczu i skronie pozostają suche lub normalne. Czasem mogą pojawić się zaskórniki, skóra często jest wrażliwa i podrażniona. Źle znosi kontakt z wodą i detergentami, pojawia się wówczas uczucie napięcia i pieczenia. Cera mieszana jest zazwyczaj konsekwencją pojawiającej się w okresie dojrzewania cery tłustej. Po około 20 r.ż. jej stan ulega zmianie i części boczne ulegają wysuszeniu.

Taką cerę zawsze należy traktować jak wrażliwą i używać delikatnych preparatów pielęgnacyjnych. Kosmetyki powinny dostarczać nawilżenia do optymalnego poziomu, ale muszą również normalizować pracę gruczołów łojowych, zapobiegać namnażaniu się bakterii i łagodzić podrażnienia.

Podstawowe rodzaje cer w ciągu całego życia ulegają modyfikacjom. Cera nie jest statyczna, z wiekiem zmienia się, oddziałują na nią także czynniki zewnętrzne i wewnętrzne wpływające na jej stan. Dlatego oprócz typów podstawowych wyróżnia się jeszcze inne rodzaje cery.

7.3.5 Cera naczyniowa

Bardzo delikatny rodzaj skóry, na której widocznie zaznaczone są płytko położone naczynka włosowate. Ściany tych naczyń są bardzo kruche, charakteryzują się dużą przepuszczalnością, co w konsekwencji powoduje przenikanie do skóry czynników zapalnych, a także powstawanie obrzęków. Skóra bardzo silnie reaguje na czynniki zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Pojawia się rozlany rumień, uczucie napięcia i gorącego pieczenia. Kiedy na skutek różnych czynników zwiększa się ciśnienie krwi, naczynia włosowate ulegają trwałemu rozszerzeniu, co skutkuje utrwalaniem się rumienia i powstaniem teleangiektazji.

Cera naczyniowa współistnieje z innymi rodzajami. Zazwyczaj nosi cechy cery suchej, ale może również być mieszana lub tłusta. Przyczyną jej powstawania są: skłonności genetyczne, zaburzenia hormonalne, problemy układu pokarmowego, zbyt wysokie ciśnienie i wiele innych czynników. W pielęgnacji tego rodzaju cery trzeba unikać zabiegów rozgrzewających, stosować preparaty uszczelniające ściany naczyń włosowatych i łagodzące podrażnienia. Bezwzględnie należy również używać filtrów przeciwsłonecznych3.

7.3.6 Cera wrażliwa

O tego rodzaju cerze mówimy wówczas, gdy reaguje ona nieadekwatnie do działających na nią czynników, staje się podrażniona i zaczerwieniona. Zwykle dotyczy to reakcji na warunki atmosferyczne i preparaty kosmetyczne. Oprócz zaczerwienienia pojawia się świąd i uczucie napięcia, mogą również pojawiać się ogniska nadmiernego 3 Noszczyk M., Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010, s. 107-169.

8


rogowacenia. W dotyku jest zwykle szorstka, może się łuszczyć. Bardzo negatywnie wpływa na nią promieniowanie UV, gorące i suche powietrze i zanieczyszczenia środowiska. Źle reaguje również na zaniedbania żywieniowe, długotrwały stres i nieprawidłowy styl życia.

W pielęgnacji cery wrażliwej należy używać preparatów delikatnych, najlepiej pozbawionych barwników i intensywnych zapachów, a także środków spieniających. Skład preparatów powinien być jak najprostszy. Najlepszym wyborem są tzw. kosmetyki hipoalergiczne.

7.3.7 Cera atroficzna

Atrofią nazywamy zanik skóry w przebiegu wielu dermatoz. Jest to zjawisko silnie powiązane ze starzeniem skóry, kiedy ścieńczeniu ulegają warstwy żywe naskórka, a pogrubia się warstwa rogowa. Tendencja do powstawania cery atroficznej może być kwestią dziedziczną, ale również nabytą. Następuje silna utrata jędrności, szybko pojawiają się głębokie zmarszczki. Symptomy cery atroficznej pojawiają się zwykle około 30 r.ż., kiedy zaczynają być na niej mocno widoczne oznaki starzenia.

Cera atroficzna może powstawać w wyniku nadmiernej ekspozycji skóry na działanie promieni słonecznych, które uszkadzają barierę naskórkową, doprowadzają do zaniku syntezy NMF (naturalnego czynnika nawilżającego), degradują włókna podporowe. Powodują również nadmierne zrogowacenie warstwy rogowej i wpływają negatywnie na system odpornościowy skóry.

W pielęgnacji cery atroficznej konieczne są działania regeneracyjne, stosowanie preparatów odżywczych i nawilżających, przywracanie równowagi hydrolipidowej. Zaleca się stosowanie blokerów przeciwsłonecznych i unikanie kosmetyków mogących wywoływać podrażnienia (np. agresywne środki myjące, preparaty o właściwościach ściągających).

7.3.8 Cera dojrzała

Tempo starzenia się skóry może zależeć od różnych czynników, z których najistotniejsze znaczenie ma genetyka. Starzenie mocno przyspieszają szkodliwe czynniki zewnętrzne, takie jak promieniowanie UV czy dym nikotynowy.

Pierwszym symptomem starzenia skóry jest jej przesuszenie, spowodowane głównie utratą lipidów naskórkowych. Stopniowo zmniejsza się jędrność i elastyczność, zmarszczki mimiczne zaczynają się utrwalać. Ze względu na degradację naczyń włosowatych skóra staje się niedotleniona, jej koloryt zmienia się, staje się żółtawy. Z upływem czasu pojawiają się zmiany o charakterze przebarwień, naczyniaki gwiaździste, brodawki.

W skórze właściwej następuje degradacja włókien podporowych. Ścieńczeniu ulega żywa warstwa naskórka, zanika naturalny czynnik nawilżający. Po 40 r.ż. następuje gwałtowna utrata ceramidów, co skutkuje zaburzeniem funkcji bariery naskórkowej i silnym przesuszeniem oraz podatnością na podrażnienia i wrażliwością naskórka.

W pielęgnacji cery dojrzałej nacisk kładzie się na regenerację. Zalecane zabiegi mają charakter odżywczo-nawilżający, działają także liftingująco, poprawiają

9


mikrocyrkulację, dotleniają i ujędrniają. Należy uzupełnić braki lipidowe i w tym celu stosuje się preparaty z ceramidami. Dobrze jest również wykonywać zabiegi stymulujące syntezę kolagenu i elastyny. Niezbędna jest oczywiście całkowita ochrona przeciwsłoneczna.

7.3.9 Cera męska

Skóra mężczyzn różni się pod kilkoma względami od skóry kobiet. Różnice te wynikają z wpływu testosteronu, który przede wszystkim stymuluje aktywność gruczołów łojowych, dlatego u mężczyzn zdecydowanie częściej występuje cera tłusta. Poza tym skóra męska jest grubsza i ma nieco niższe pH, zawiera także więcej kolagenu. Koloryt jest nieco ciemniejszy, a warstwa rogowa pogrubiona. Ze względu na działanie androgenów objawy starzenia skóry są u mężczyzn widoczne dużo później niż u kobiet, a sam proces przebiega łagodniej. Aktywność gruczołów łojowych i większa ilość gruczołów potowych zapobiegają przesuszaniu i odparowywaniu wody z naskórka.

Pielęgnacja cery męskiej polega na dbaniu o prawidłowe nawilżanie. Często stosuje się preparaty o właściwościach łagodzących i bakteriostatycznych, szczególnie po goleniu. Kosmetyki mają za zadanie znormalizować pH, ochronić przed działaniem promieni słonecznych i dostarczyć substancji nawilżających.

7.4 Wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na stan skóry

Skóra ludzka poddawana jest działaniu różnych czynników, które mogą wpływać na jej funkcjonowanie. Czynniki te zazwyczaj dzieli się na wewnętrzne, czyli pochodzące wprost z organizmu człowieka, i zewnętrzne, wynikające z działania środowiska zewnętrznego.

10


Rysunek 7.4 Czynniki wpływające na funkcjonowanie skóry


Czynniki wewnętrzne zależą od prawidłowego funkcjonowania układów organizmu. Zaburzenia ich działania odbijają się negatywnie na powłoce ciała i jej funkcjach. Wielkie znaczenie dla działania skóry ma układ hormonalny. Jest to widoczne zwłaszcza na początku okresu dojrzewania, a także w różnych zaburzeniach. Hormony regulują funkcje wydzielnicze gruczołów łojowych i potowych, wpływają również na szczelność ścian naczyń włosowatych. Istotne są zwłaszcza hormony płciowe. Progesteron i androgeny pobudzają wydzielanie łoju. Ich przewaga powoduje, że skóra staje się tłusta i powstają problemy związane z trądzikiem. Odpowiadają także za pojawienie się u kobiet owłosienia typu męskiego – hirsutyzm. Z kolei przewaga estrogenów może skutkować pojawianiem się teleangiektazji, ścieńczeniem naskórka, a także bardzo delikatnymi i cienkimi włosami.

11


Wpływ hormonów widoczny jest również w chorobach tarczycy. W nadczynności skóra staje się wilgotna i zimna, niedoczynność z kolei powoduje jej suchość i łuszczenie.

Zaburzenia systemu odpornościowego skóry skutkują podatnością na infekcje drobnoustrojami chorobotwórczymi, ale również większą tendencją do wystąpienia alergii i podrażnień. Prawidłowe działanie układu odpornościowego chroni skórę również przed rozwojem nowotworów.

Dla funkcjonowania skóry ogromne znaczenie mają również przebyte choroby, szczególnie wymagające długotrwałej rekonwalescencji. Skóra osób chorych zazwyczaj ulega silnemu przesuszeniu, uszkodzona zostaje bariera naskórkowa, a cera staje się podatna na infekcje i podrażnienia. Przyjmowane przez dłuższy czas leki mogą spowodować powstawanie przebarwień, uwrażliwiać na działanie promieni słonecznych, powodować reakcje alergiczne.

Czynniki zewnętrzne mają bardzo istotny wpływ na starzenie się skóry. Prawidłowe jej funkcjonowanie może zakłócać niewłaściwa pielęgnacja, praca w uciążliwych warunkach, zanieczyszczenia środowiska naturalnego czy niewłaściwa dieta. Największe znaczenie ma jednak ekspozycja na działanie promieni słonecznych oraz dym nikotynowy.

Promieniowanie UV, które dociera do powierzchni Ziemi, dzieli się na dwa zakresy – A i B (UVC nie przenika przez warstwę ozonową). Przez długi czas uważano, że UVA nie jest groźne dla skóry i nie wywołuje negatywnych skutków. Przeprowadzone badania udowodniły jednak, że odpowiada ono za proces fotostarzenia skóry oraz za powstawanie tzw. fotodermatoz. Ponieważ UVA przenika w głąb skóry właściwej, powoduje degradację włókien kolagenowych i elastyny. Skóra zaczyna tracić elastyczność, trudno jej utrzymać optymalny poziom wilgoci, aż ulega przesuszeniu. W efekcie dochodzi do powstania i utrwalania się zmarszczek. Charakterystyczne dla fotostarzenia są zmarszczki romboidalne, pojawiające się na skórze nadmiernie eksponowanej na promieniowanie słoneczne. Warstwa rogowa naskórka ulega znacznemu pogrubieniu, powierzchnia skóry staje się szorstka i chropowata. Często pojawiają się plamy i przebarwienia posłoneczne.

Promieniowanie UVA dociera do powierzchni Ziemi w takiej samej ilości niezależnie od warunków pogodowych4.

Promienie UVB są szczególnie aktywne latem. Stanowią zaledwie 5% całości promieniowania docierającego do Ziemi, ale w skórze człowieka powodują dużo większe szkody niż promienie UVA. Oddziałują z lipidami błon komórkowych i tworzą wolne rodniki. Promienie UVB działają na kwasy nukleinowe, zmieniając strukturę DNA, co może skutkować mutacjami, a w konsekwencji – pojawieniem się zmian nowotworowych. Ten zakres promieniowania również ma wpływ na fotostarzenie skóry, wywołuje także oparzenia słoneczne.

4 Noszczyk M., Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, dz. cyt., s. 92–107.

12


Rysunek 7.5. Objawy fotostarzenia


Drugim czynnikiem silnie uszkadzającym skórę jest dym nikotynowy. Związki zawarte w tytoniu zwiększają aktywność elastazy – enzymu pobudzającego procesy degradacji elastyny. Skóra palacza starzeje się zatem dużo szybciej. Dochodzi także do uszkodzenia ścian naczyń włosowatych, co z kolei prowadzi do przewlekłego niedotlenienia i niedożywienia tkanek. Konsekwencją niedotlenienia jest zaburzenie syntezy kolagenu oraz uszkodzenie komórek żywych warstw naskórka. W skórze spada znacznie poziom witaminy A, która chroni przed wolnymi rodnikami. Każdy papieros dostarcza do organizmu ogromne ilości wolnych rodników. Jak wiadomo, uszkadzają one błony komórkowe i mogą przyczyniać się do powstawania nowotworów. Dodatkowym negatywnym objawem uszkodzenia skóry jest szybkie powstawanie i utrwalanie się zmarszczek, zwłaszcza promienistych wokół ust. Skóra ulega przesuszeniu, pojawiają się zmiany o charakterze atrofii, przebarwienia i plamy. Utrudnione są procesy gojenia i regeneracji, skóra skłonna jest do tworzenia bliznowców. U palaczy znacznie częściej występują przerzuty w przebiegu czerniaka

13


złośliwego. Należy podkreślić, że dym nikotynowy ma negatywny wpływ także na tzw. biernych palaczy.

7.5 Zdrowe żywienie a stan skóry

Wpływ odżywiania na stan skóry jest dziś kwestią bezsporną. Wiele substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania powłoki ciała i jej przydatków organizm sam nie jest w stanie wytworzyć i muszą być one dostarczone z pokarmem. Jako najbardziej zewnętrzny organ ludzkiego ciała skóra jest nieustannie narażona na szkodliwe działanie środowiska zewnętrznego. Aby chronić ją przed niszczeniem, musimy dostarczać do organizmu substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania powłoki ciała. Należą do nich, m.in. wszystkie składniki mineralne, większość witamin, aminokwasy egzogenne i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Składniki te znacząco wpływają na proces regeneracji i odnowy komórkowej i regulują większość procesów fizjologicznych. Funkcje regulacyjne pełnią przede wszystkim witaminy, a ich brak w widoczny sposób objawia się na skórze. Poniższa tabela przedstawia skutki braku w diecie najważniejszych witamin dla funkcjonowania skóry.

Tabela 7.1. Braki witamin a skóra


Szybki rozwój gospodarczy i cywilizacyjny w ostatnich dziesięcioleciach spowodował, że żyjemy w coraz większym napięciu i stresie. Nie ma czasu na przygotowywanie posiłków zgodnie z zasadami zdrowego żywienia, współczesny człowiek często sięga po żywność przetworzoną, gotową, która oprócz zaspokojenia głodu nie dostarcza organizmowi właściwych substancji odżywczych. Z tego powodu mocno rozwinął się rynek suplementów żywienia, które z założenia mają uzupełniać niedobry dietetyczne. Ich popularność wykorzystano również w kosmetyce. Nutrikosmetykami nazywa się preparaty, które mają stymulować funkcje skóry od wewnątrz. W ten sposób dostarcza się do organizmu witaminy i minerały, składniki

14


mające działać antyrodnikowo i przeciwstarzeniowo (np. flawonoidy), a także niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Niestety, skuteczności wielu z tych preparatów nie udało się dotąd udowodnić, choć nieustannie trwają ich testy. Przebadano jednak działanie witamin podawanych doustnie i stwierdzono, że suplementacja preparatami witamin A, E i C znacząco poprawia kondycję skóry. Wpływają one hamująco na proces przedwczesnego starzenia, a także ograniczają powstawanie podrażnień spowodowanych szkodliwym działaniem środowiska. Suplementacja witaminą E poprawia również elastyczność skóry5.

Oprócz witamin pozytywny wpływ na zdrowie skóry ma podawanie NNKT. Współczesna dieta dostarcza ich do organizmu w zbyt małych ilościach, często także ich metabolizm bywa zaburzony. Braki skutkują przesuszeniem naskórka, nadmiernym łuszczeniem i zaburzeniem funkcji bariery naskórkowej. To z kolei sprawia, że zintensyfikowany zostaje proces przeznaskórkowej utraty wody (TEWL). Prawidłowa ilość NNKT w diecie nie tylko przeciwdziała starzeniu skóry, ale również wspomaga funkcje cery młodej, trądzikowej, łagodząc podrażnienia i zapobiegając powstawaniu stanów zapalnych. NNKT mogą być dostarczane w formie olei stosowanych codziennie w posiłkach lub też zamknięte w kapsułkach. Najważniejsze dla skóry są kwasy z grup omega-3 i omega-6, ponieważ organizm nie potrafi zsyntetyzować ich z dostarczanego pożywienia6.

Znaczenie zdrowego żywienia w prawidłowej pielęgnacji każdego rodzaju cery powinno być zawsze podkreślane przez kosmetyczki w ramach poradnictwa i przekazywania zaleceń domowych. Skóra nie funkcjonuje w próżni, jej prawidłowe działanie jest uzależnione od zdrowia pozostałych układów. To, co jemy, zostaje przez organizm wykorzystane jako energia dla życia i budulec dla nowych komórek.

7.6 Literatura

7.6.1 Literatura obowiązkowa

Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012;

Noszczyk M., Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010;

Nowicka D., Dermatologia. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2007.

7.6.2 Literatura uzupełniająca

Drygas B., Mrozowska M., Szpindor R., Kosmetyka pielęgnacyjna i upiększająca. Twarz, szyja, dekolt, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2013;

Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana, WSiP, Warszawa 2008;

5 Noszczyk M., Kosmetologia pielęgnacyjna i lekarska,dz. cyt., s. 213–217. 6 Ciborowska H., Rudnicka A., Dietetyka, Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012, s. 122–150.

15


7.7 Spis rysunków i tabel

Rysunek 7.1 Metody diagnozy kosmetycznej ....................................................................................... 3

Rysunek 7.2 Piegi to rodzaj przebarwień .............................................................................................. 4

Rysunek 7.3 Podstawowe rodzaje cer ..................................................................................................... 5

Rysunek 7.4 Czynniki wpływające na funkcjonowanie skóry .................................................... 10

Rysunek 7.5. Objawy fotostarzenia ....................................................................................................... 12

Tabela 7.1. Braki witamin a skóra .......................................................................................................... 13

7.8 Spis treści

7 Metody diagnozy stanu skóry twarzy, szyi i dekoltu ............................................................... 2

7.1 Wstęp ..................................................................................................................................................................... 2 7.2 Zmiany skórne twarzy, szyi i dekoltu....................................................................................................... 3

7.2.1 Zaskórniki ............................................................................................................................................................................. 3 7.2.2 Prosaki ................................................................................................................................................................................... 3 7.2.3 Kaszaki ................................................................................................................................................................................... 3 7.2.4 Przebarwienia i odbarwienia ....................................................................................................................................... 4 7.2.5 Brodawki łojotokowe ...................................................................................................................................................... 4 7.2.6 Blizny ...................................................................................................................................................................................... 4

7.3 Charakterystyka cer ........................................................................................................................................ 5 7.3.1 Cera normalna .................................................................................................................................................................... 5 7.3.2 Cera tłusta............................................................................................................................................................................. 5 7.3.3 Cera sucha............................................................................................................................................................................. 6 7.3.4 Cera mieszana ..................................................................................................................................................................... 7 7.3.5 Cera naczyniowa ................................................................................................................................................................ 7 7.3.6 Cera wrażliwa ..................................................................................................................................................................... 7 7.3.7 Cera atroficzna.................................................................................................................................................................... 8 7.3.8 Cera dojrzała ....................................................................................................................................................................... 8 7.3.9 Cera męska ........................................................................................................................................................................... 9

7.4 Wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na stan skóry ............................................... 9 7.5 Zdrowe żywienie a stan skóry .................................................................................................................. 13 7.6 Literatura .......................................................................................................................................................... 14

7.6.1 Literatura obowiązkowa ............................................................................................................................................. 14 7.6.2 Literatura uzupełniająca ............................................................................................................................................. 14

7.7 Spis rysunków i tabel ................................................................................................................................... 15

Education

7.1 padwk tresc