Afstandsonderwijs en Technologie

September 2007 - KaHo Sint-Lieven - Bart D'haenens 1

Afstandsonderwijs en Technologie

Verkenning van de mogelijkheden


Overzicht

• Waarover spreken we eigenlijk?• Kenmerken van afstandsonderwijs• Vormen van afstandsonderwijs• Waar zit nu de technologie?


Credits

• EindverhandelingDistance learning (marktstudie)Caroline MARIENhttp://hdl.handle.net/1942/1129

http://hdl.handle.net/1942/1129


Waarover spreken we eigenlijk?

Oorsprong en definities van afstandsonderwijs


Overzicht

• Oorsprong• Definities



Oorsprong

• Antieke oudheid– Epistels van Paulus en Ignatius – Canonische epistels van Basilius,

bisschop en leerkracht van Caesarea– Aristoteles

– Voorwaarden• Het alfabet

• Een distributiesysteem

• Kleine groep van opgeleide personen



Definities

• Dohmen (1967)

– Afstandsonderwijs is zelfstudie en het tegenovergesteldevan face-to-face onderwijs



Definities

• Holmberg (1989)

– Afstandsonderwijs heeft twee essentiële elementen• De scheiding tussen leerkracht en leerling

• De planning van een onderwijsorganisatie



Definities

• Moore en Kearsly (1996)

– Afstandsonderwijs stelt technologische/technische eisen:• Op het vlak van cursusontwerp

• Op het vlak van instructietechnieken

• Op het vlak van communicatietechnologie

• Op het vlak van organisatorische en administratieve organisatie



• Dohmen / Holmberg– Pragmatische benadering– Nadruk op onderwijskundige aspecten van afstandsonderwijs

• Moore en Kearsly– Technologische benadering– Nadruk op praktische organisatie en technologie

Definities



Overzicht

• Oorsprong• Definities



Reflectie



Overzicht



Kenmerken van afstandsonderwijs

Een aaneenschakeling van nuances


• Keegan (1986)1. Scheiding tussen leerkracht en leerling

2. Rol van de onderwijsorganisatie

3. Gebruik van media

4. Tweerichtingscommunicatie

• Holmberg (1989) en Moore (1996)5. Individueel en zelfstandig leren en studeren

6. Afstandsonderwijs als massacommunicatie

7. Technologische benadering

Overzicht



• Het verschil bij uitstek met contactonderwijs• Scheiding mogelijk zowel

– in plaats (bv. Videoconferentie) als – in tijd (bv. Online website)

• Levert “vermeende” voordelen op voor de student– Onafhankelijkheid van plaats, tijd en ruimte– Combinatiemogelijkheden met

loopbaan en/of gezinsleven– Quasi onbeperkte flexibiliteit

1 Scheiding tussen leerkracht en leerling



• remember Holmberg

• Geen kwestie van wel of niet scheiding,wel kwestie van hoeveel en wanneer een scheiding – Geen reëel contact tussen betrokken partijen– Verplichte contacten tussen betrokken partijen





geen contact verplicht face-to-face


Zelfstudie(zelf-)evaluatie en feedback ingebouwd in leermaterialen

Begeleide zelfstudie(zelf-)evaluatie en feedback via elektronische middelen

Begeleide zelfstudie(zelf-)evaluatie en feedback via contactmomenten









Overzicht



• Leren op afstand doen we sowieso – Via televisie, boeken, tijdschriften, websites, discussies, enz…

• Het wordt pas (afstands-)onderwijs wanneer medewerkers van een organisatie planmatig het beoogde leereffect trachten te ondersteunen

• Taken– Ondersteuning en bijstand– Feedback en evaluatie– Diploma of certificaat

2 Rol van de ondersteuningsorganisatie



2 Rol van de ondersteuningsorganisatie

privaat leren

afstandsonderwijs

contactonderwijs

niet georganiseerd


georganiseerd

maatschappij leeromgeving

MEDIA

WERKVORMEN









Overzicht



• Scheiding van student en docent vraagt naar efficiënt gebruik van media voor– Zelfstudie– Zelf-evaluatie en feedback– Communicatie

• Oplossingen hiervoor worden samengebracht onder de noemer– Informatie en CommunicatieTechnologie (ICT)

• Maar…

3 Gebruik van media



• Ach… de dooddoeners…– Introductie van ICT in onderwijs doorbreekt routine

• ICT willen introduceren zonder bereidheid om bestaande routines te wijzigen is hopeloos.

– Meerwaarde van ICT in onderwijs is niet aantoonbaar• Niet ICT op zich biedt een meerwaarde, maar wel het motiverende

effect van een combinatie van media.

3 Gebruik van media


http://www.youtube.com/watch?v=3FGg7a-twEk

http://www.youtube.com/watch?v=3FGg7a-twEk









Overzicht



• CBT/WBT doen het niet– Computer Based Training – Web Based Training– Zelfstudie is onvoldoende om het vol te houden, begeleide zelfstudie

is noodzakelijk

• Communicatie is hierbij cruciaal– De student moet in staat zijn de communicatie te starten– De voornaamste functies van de communicatie zijn het geven van

feedback en begeleiding

4 Tweerichtingsscommunicatie



• Fulton (1992) ziet vijf pijlers– Contact tussen student en leerkracht– Actief leren door vragen– Feedback vanwege de student– Feedback vanwege de docent op het geleverde werk– Mogelijkheid om correcties aan te brengen en te leren uit hun fouten

4 Tweerichtingsscommunicatie










Overzicht



• Scheiding van student en docent vraagt ook naar ander leermateriaal, ongeacht het medium.

• Didactisch materiaal bij afstandsonderwijs– Bevat leerinhouden– Bevat omschrijving van leeractiviteiten– Bevat aanduidingen over leren leren– Bevat navigatiemogelijkheden– Bevat differentiatiemogelijkheden

5 Individueel en zelfstandig



• Kenmerken– Publiek– Eenrichtingsverkeer– Gericht op groot publiek

• Deels tegenstrijdig met andere kenmerken• Deels realiseerbaar

– Lesopnames via streaming video– Podcasts

6 Massacommunicatie



• Systematische, procedurele, wetenschappelijke en coherente planning van alle facetten om afstandsonderwijs te optimaliseren.(staat hier eigenlijk alleen maar voor de volledigheid )

7 Technologische benadering










Overzicht



Reflectie



Overzicht



Vormen van afstandsonderwijs

Een confrontatie van oud en nieuw


• Correspondentieonderwijs• Conferentieonderwijs• Massaonderwijs

Overzicht



• Kenmerken– Organisatie– Studiematerialen– Didactische werkvormen– Feedback en evaluatie

Correspondentieonderwijs



• Kenmerken– Organisatie

• Student ontvangt een zelfstudiepakket dat hij volgens een opgelegd of zelfbepaald schema moet verwerken.

• Op vastgelegde of in overleg bepaalde momenten is er interactie met begeleider(s) waarbij de vorderingen opgevolgd en/of geëvalueerd worden.

• Eventueel wordt dit gecombineerd met contactmomenten waarbij de studenten ook daadwerkelijk nog op school moeten aanwezig zijn.

– Studiematerialen– Didactische werkvormen– Feedback en evaluatie




• Kenmerken– Organisatie– Studiematerialen

• Bij voorkeur wordt multimediaal cursusmateriaal gebruikt dat ontwikkeld werd met het oog op zelfstudie.

– Didactische werkvormen– Feedback en evaluatie




• Kenmerken– Organisatie– Studiematerialen– Didactische werkvormen

• Het cursusmateriaal bestaat uit een aaneenschakeling van leeractiviteiten waarbij gezocht wordt naar actieve werkvormen om studenten met de leerinhouden aan de slag te laten gaan.

• Zelfevaluatieoefeningen of reflectieopdrachten helpen de student om de eigen vorderingen bij te houden of te evalueren.

– Feedback en evaluatie





• Het doorsturen van de opdrachten / taken naar de begeleider(s) zorgt voor voldoende ruimte om de student feedback te geven zowel op het inhoudelijke vlak als op zijn methodiek van het studeren.

• De evaluatie kan al dan niet plaatsvinden tijdens een individueel of in groep georganiseerd moment. In sommige gevallen kan de evaluatie ook digitaal en op afstand worden uitgevoerd.




• Varianten– Cursuspakket “per post” ontvangen

• Cursusboek

• Oefenboek

• Opdrachten / Taken-lijst

• CD-rom / DVD / Videotape

– Cursuspakket “per internet” ontvangen• Website

• Hot Potatoes oefeningen

• E-mail met bijlagen

• Downloads / Podcast / Streaming video




• Voordelen– Duidelijk afgelijnde organisatie– Integreerbaar / combineerbaar met “normale” werking– Ontwikkelde materiaal is (her-)inzetbaar in bestaande opleiding



http://courses.instudy.be/ica101/

http://courses.instudy.be/ica101/


• Nadelen– Oubollig karakter van de term alleen al – Zelfstudiemateriaal ontwikkelen is tijdsintensief– Multimediaal materiaal ontwikkelen is kostelijk– Multimediaal zelfstudiemateriaal ontwikkelen is…





Overzicht




• Student(en) en docent zijn gelijktijdig aanwezig maar bevinden zich niet op dezelfde plaats


Conferentieonderwijs




• De bestaande materialen (vaak voor hoorcolleges) kunnen gebruikt worden, maar zullen bijgewerkt worden om de specifieke mogelijkheden van een conferentie te integreren.






• Afhankelijk van de gekozen variant en de groepsgrootte zullen de didactische werkvormen gehanteerd in conferentieonderwijs grotendeels overeenkomen met deze van het contactonderwijs. Aanpassingen zullen echter wel nodig zijn om – in het geval van grote groepen – de betrokkenheid en actieve deelname van de studenten aan de conferenties te kunnen stimuleren.






• Bij conferentieonderwijs wordt meer in groep gewerkt om feedback te geven, bijvoorbeeld over de resultaten van ingediende opdrachten.

• De evaluatie gebeurt ook hier meestal nog op basis van een schriftelijk of mondeling examen.




• Varianten– Audioconferenties (Skype)

• 1-op-1 of 1-op-meerderen• Meestal kleine groepen • Audio via telefoon / skype

– Videoconferenties (WAAS / DM)• 1-op-1 of meerdere-op-meerdere• Middelgrote tot grote groepen• Audio/Video en Computerbeeld via specifieke (dure) apparatuur

– Webconferenties (Adobe Connect)• 1-op-1 of 1-op-meerdere• Kleine tot middelgrote groepen• Audio/Video en Computerbeeld via PC met webcam en flash




• Voordelen– Niet zoveel verschil met reeds gekende methodieken– Directe interactie tussen student en docent– Gebruikte leermaterialen zijn dezelfde als in het contactonderwijs en

dus ook herbruikbaar– Onafhankelijkheid van ruimte verhoogt de deelname vanuit thuis- of

werksituaties




• Nadelen– Initiële investeringskost is groot en terugkomend– Audio- en webconferentie hebben het imago van Spielerei– Afhankelijkheid van tijd is in sommige gevallen nadelig





Overzicht




• Via massadistributie - (digitale) televisie, websites, podcasting, streaming videodiensten, enz… - worden cursussen aangeboden aan het grote publiek.


Massaonderwijs




• Studiematerialen zijn consumptiegoederen. De materialen worden ontwikkeld met het oog op een snelle aanvaarding door het publiek en gecombineerd met reclame (bv. Behaal nu uw diploma bij ons)

• De druk van de maatschappij is groot om die media te kiezen die goed in de markt liggen (bv. Televisie - streaming video)


Massaonderwijs




• Inspiratie kan gevonden worden bij o.m. TELEAC cursussen, Overleven, SchoolTV, enz…

• Vergezocht? Neen hoor: MIT doet het al sinds 2001


Massaonderwijs


http://ocw.mit.edu/OcwWeb/web/home/home/index.htm



• De combinatie van massaonderwijs met conferentieonderwijs biedt mogelijkheden tot het uitbouwen van feedback en evaluatiemomenten.

Massaonderwijs



• Varianten– (Interactieve digitale) televisie– Streaming video van lessen of conferenties– Podcasts van gedeeltelijke lesopnames– Open cursusaanbod

Massaonderwijs



• Voordelen– Nieuwe technologieën laten goedkope productie toe

• http://www.youtube.com/

• http://www.odeo.com/

• http://www.slideshare.net/

• http://www.zoho.com/

– Studenten kunnen actieve rol krijgen in het ontwikkelingsproces

Massaonderwijs


http://www.youtube.com/

http://www.odeo.com/

http://www.slideshare.net/

http://www.zoho.com/


• Nadelen– Professionele ontwikkeling van materialen is te hoog gegrepen– In welke mate geven we gratis onze expertise weg?– Voordelen voor contactonderwijs lijken gering

Massaonderwijs




Overzicht



Reflectie



Overzicht



Waar zit nu de technologie?

Overal en nergens…


• Gedrukte media• AVM• ICT• Web2.0

Overzicht



• Boeken, cursussen, artikels, enz… nog steeds de meest gebruikte vorm om afstandsonderwijs rond te organiseren?

Gedrukte media



Gedrukte media

• Voordelen– Zeer vertrouwd– Goedkoop (voor de cursist)– Plaatsonafhankelijk– Eenvoudig om nota’s toe te voegen– Productie is relatief goedkoop

• Nadelen– Statisch karakter– Moeilijk onmiddellijke feedback te geven– Geen geluid / beweging




Overzicht



AVM (Audio-visuele middelen)

• Audio- en videocassette– audioCD / DVD Video / MP3 / Podcasts

• Voordelen– Breed verspreide technologieën– Geluid en beweging combineren met teksten

• Nadelen– Professionele ontwikkeling is niet goedkoop– Herbruikbaarheid (vnl. CD/DVD) is beperkt




• Radio– Live audio-streaming

• Voordelen– Relatief goedkoop

• Nadelen– Maximum 10 à 15 minuten– Vluchtig indien niet opgeslagen




• Televisie– Live video-streaming / videoconferentie

• Voordelen– Potentieel rijke omgeving (combinatie van alle media)– Mogelijkheid tot interactie

• Nadelen– Niet goedkoop qua apparatuur– Vluchtig indien niet opgeslagen




Overzicht



• Gebruik van interactiemogelijkheden – Niet verwarren met AVM via de computer– Focus ligt op communicatie

• Tijdscomponent speelt hierbij een rol– Synchrone hulpmiddelen

• Webconferentie, Skype, MSN/Chat

– Asynchrone hulpmiddelen• E-mail, discussiefora, documentuitwisseling

ICT (Informatie en CommunicatieTechnologie)



• Voordelen– Tweerichtingscommunicatie– Flexibel

• Nadelen– Kostelijk voor de student– Zeer snelle evolutie

ICT (Informatie en CommunicatieTechnologie)




Overzicht



• Mentaal / Filosofisch– Ik deel dus wij bestaan– Het delen van informatie in een sociaal netwerk is belangrijker dan

het kunnen vinden van informatie via Google

• Technologisch– Combinatie van webgebaseerde toepassingen met als

gemeenschappelijke kenmerken• Het is – meestal – gratis

• Iedereen is gelijk

• Wat je maakt is eigendom van iedereen

Web 2.0



• Bekendste toepassingen– WIKI– Weblog– Web feeds (RSS)– Social networking

Web 2.0


http://virtualkarma.blogspot.com/2006/01/complete-list-of-web-20-applications.html

http://virtualkarma.blogspot.com/2006/01/complete-list-of-web-20-applications.html


• Onderwijskundig > Learning 2.0– Docent faciliteert, brengt mogelijke inhouden aan, bewaakt de

randvoorwaarden– Student bouwt, ontwikkelt en selecteert

Web 2.0




Overzicht



Reflecties



Overzicht



Slotbeschouwingen

Education

Afstandsonderwijs en Technologie