ĐAU MẶTĐAU MẶTKHÔNG ĐIỂN HÌNHKHÔNG ĐIỂN HÌNH

(Atypical Facial Pain)

thangnguyen1489

nhasisaigon.com

Đại cương Đau mặt không điển hình (AFP) ít gặp hơn các

bệnh lý khác liên quan đến đau mặt. AFP có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau,

nhưng các triệu chứng gần như tương tự. Đây là một bệnh mãn tính, thường không đáp

ứng với điều trị. Bệnh không nghiêm trọng như đau thần kinh V.

04/14/23 Atypical Facial Pain 2

Nguyên nhân Nguyên nhân của AFP là chưa rõ. Một số yếu tố làm dễ có thể kể đến như:

Nhiễm trùng xoang và răng kéo dài Chấn thương Necrotizing intrabony cavitational osteonecrosis

(NICO) (Hoại tử xương ổ răng, hoại tử các xoang xương hàm)

04/14/23 Atypical Facial Pain 3

Nguyên nhân Ngoài ra còn có:

Bong gân dây chằng trâm móng (Stylomandibular ligament sprains) hoặc hội chứng Ernest

Viêm gân cơ thái dương (Temporal Tendonitis) Myofascial trigger points Các rối loạn và bệnh lý cột sống cổ (Diseases and

disorders of the cervical spine) Khối u chèn ép dây thần kinh X tại vùng phổi hoặc

thực quản (Tumors affecting the Vagus Nerve in the region of the lung or esophagus)

Hội chứng Sadam04/14/23 Atypical Facial Pain 4

Lâm sàng Bệnh thường gặp những bệnh nhân trầm cảm,

hoặc ở phụ nữ sau mãn kinh từ 40-60 tuổi. Tỉ lệ nữ gấp 4-5 lần so với nam. Triệu chứng chính là đau mặt nhẹ hàng vài

tháng nhưng khám tai mũi họng, thần kinh không thấy tổn thương.

Đau không ảnh hưởng đến

giấc ngủ và khi ăn nhai.

04/14/23 Atypical Facial Pain 5

Lâm sàng Bệnh nhân có cảm giác nóng bỏng (burning),

đau hoặc bị chuột rút (aching or cramping), chèn ép (pinching), co kéo (pulling).

Đau liên tục hay gần như liên tục, không rõ ràng. Đau có thể ở một bên hay cả hai bên hoặc đau ở một bên và lan sang bên đối diện.

Vùng đau thường nằm ở vùng chi phối của dây TK sinh ba hoặc lan rộng ra xung quanh.

Thăm khám lâm sàng và các kết quả CĐHA, các test đặc hiệu thường không phát hiện gì.

04/14/23 Atypical Facial Pain 6

Chẩn đoán Việc chẩn đoán thường khó khăn và phức tạp,

vì có nhiều nguyên nhân gây đau mặt mãn tính. Không có tiêu chuẩn để chẩn đoán chính xác

bệnh AFP, vì thế cần phải loại bỏ các nguyên nhân khác có thể bằng cách: hỏi bệnh, thăm khám lâm sàng, làm các xét nghiệm: roentgenograms sọ não, MRI, CT scan, …

Ngoài ra, cần phối hợp với bác sĩ chuyên khoa thần kinh, bác sĩ tâm lý.

04/14/23 Atypical Facial Pain 7

Chẩn đoán phân biệt Đau cân cơ (Myofascial pain) Đau do răng (Odontogenic pain) Bệnh thần kinh (Neuropathy) Viêm động mạch thái dương (Temporal arteritis) Rối loạn cơn đau mãn tính (Somatoform pain

disorder)

04/14/23 Atypical Facial Pain 8

04/14/23 Atypical Facial Pain 9

AFP Đau thần kinh V

Bệnh ít gặp Bệnh khá phổ biến

Thường gặp ở bệnh nhân mắc bệnh trầm cảm, nữ nhiều hơn nam (40-60t)

Nữ nhiều hơn nam (> 50t)

Chưa biết rõ nguyên nhân Nguyên nhân:- Chèn ép thần kinh- Rối loạn khử myelin nguyên phát- Xâm nhập thần kinh

Đau nhẹ hơn Đau chói, kịch phát, dữ dội, có yếu tố kích phát.

Đau có thể ở 1 bên hay 2 bên hoặc đau ở một bên và lan sang bên đối diện, có thể lan rộng ra xung quanh vùng do thần kinh V chi phối.

Đau xuất hiện 1 bên mặt, giới hạn ở vùng chi phối thần kinh V

Chẩn đoán khó khăn, cần loại trừ các bệnh lý liên quan khác, cuối cùng mới nghĩ đến chẩn đoán AFP.

Dựa vào hỏi bệnh sử, thăm khám lâm sàng, xét nghiệm CLS.

Điều trị tâm lý, điều trị triệu chứng Điều trị nguyên nhân và điều trị triệu chứng

04/14/23 Atypical Facial Pain 10

Điều trị Điều trị AFP là một vấn đề khó khăn cho cả bác sĩ

và bệnh nhân. Cách điều trị không giống nhau tùy theo từng bệnh

nhân. Trước tiên cần gặp bác sĩ tâm lý để điều trị vì bệnh

thường gặp ở những bệnh nhân mắc bệnh trầm cảm.

Các phương pháp điều trị như nhổ răng, điều trị nội nha, phẫu thuật thăm dò, phẫu thuật xoang, phẫu thuật khớp TDH, … thường không có tác dụng và đôi khi làm phức tạp thêm vấn đề.

04/14/23 Atypical Facial Pain 11

Điều trị Thuốc:

Amitriptyline (Triptyl, Elavil) Gabapentin (Neurontin) Pregabalin (Lyrica) Pamelor Capsaicin

04/14/23 Atypical Facial Pain 12

Điều trịNgoài ra, để giảm đau có thể dùng các phương pháp như:Hot and cold compressesChâm cứu (Acupuncture)BiofeedbackMáng nhai (Dental Splint)

04/14/23 Atypical Facial Pain 13

Tài liệu tham khảo Essentials of oral medicine, 2001, p.348 http://facial-neuralgia.org/conditions/atfp.html Đau thần kinh V, Quang Phi, nhasisaigon.com

04/14/23 Atypical Facial Pain 14