Kreu VPOLITIKA AFARISTE E BANKAVE

Kuptimi I politikes afariste te bankes – paraqet nje grumbull parimesh e metodash te vendosjes mbi afarizmin e cila bazohet ne te arriturat shkencore e metodat analitike me qellim qe te perparohet vazhdimisht afarizmi.Formimi I mjeteve te bankave –

1. depozitat ne para2. depozitat e kursimit dhe mjeteve te qytetareve 3. mjetet e mbledhura me emisjonin e letarve me vler 4. kredit nga bankat qendrore 5. gredit ne vend dhe ne boten e jashtme6. burimet e tjera te mjeteve.

Politika e plasmanit te mjeteve – perfshin plasmanin e mjeteve,dhenjen e kredive afatgjat,afatshkurt, e konsumuese,dhenjen e garancive,avalet dhe punet e tjera bankare qe paraqesin dhenjen e parave e te kredive.Parimet e bankave-

1. parimi i likujditetit2. parimi i solventitetit,i sigurimit dhe i efikasitetit te deponimit te mjeteve dhe3. parimi i rentabilitetit

Ne lartesin e rezervave te likujditetit te cilen bankat e ndajn te B.Q.ndikojn :1. transaksionet monetare te komitenteve2. politika e likujditetit te bankave3. politika monetare e B.Q.

Grupimi i formave te likujditetit nga B.Q. :1. likujditeti primar2. sekondar 3. terciar

Likujditeti primar – perfshin parat e gatshme dhe tepricen e mjeteve likuide te bankes ne xhirollogarin te B.Q mbi rezervat e detyrueshme.Likuiditeti sekondar – perfshin pos likujditetit primar edhe burimet plotesuese te likujditetit te cilat shme shpejt mund ti rrisin mjetet likuide te bankes ne llogarin e saj te B.Q.Likuiditeti terciar – perfshin ato forma te mjeteve likuide ku eshte shume i veshtir transformimi i trajtave te aktives ne para te gatshme ose mjete monetare te B.Q.Parimi i solventitetit – nenkupton aftesin e debitorit qe ti kryej obligimet monetare ne teresi.Parimi i sigurimit - duhet ti mbroj komitentet e bankes nga rreziku ne rast deshtimi te politikes afariste te bankes.Efikasiteti i deponimeve – nenkupton arritjen e rezultateve te sukseshsme te bankes ne fushen e kreditimit.Parimi i rentabilitetit – nenkupton realizimin e fitimit sa me te madh ne diferencen e kamates ose rritjen e fitimit me pjesmarrjen direkte ne kapitalin e bartesit te aktivitetit ekonomik.Norma e kamates – paraqet qmimin e shfrytezimit te mjeteve monetare e kreditore ne tergun financiar.Kemi tri lloje te formimit te kamatave –

1. teoria e preferences se likujditetit – sipas saj normat e kamates determinohen nga raporti ne mes te ofertes dhe kerkeser se resurseve monetare

2. teoria e fondeve kreditorre –sipas saj niveli i kamates caktohet ne baz te raportit te ofertes e te kerkeses se kredive

3. teoria e inflacionit te pritur – kjo teori nderrimin e normes se kamates e lidh me tendencat inflatore dhe deflatore te ekonomis.

Kamatat afatgjat –jan te lidhura me kamatat afatshkurtera pasi edhe debitoret ashtu edhe kreditoret ndikojn ne formimin e normave mesatare rrjedhese te normave te pritura afatshkurtera.

Potenciali financiar dhe kredtor I Banakave-Potenciali financiar paraqet mjetet e tersishe te cilat I kan grumbulluar bankat si depozitat apo I kan krijuar ve me an te aktivitetit te tyre kreditor.Potenciali financiar paraqet bazen e aktivitetit kreditor dhe afarist te bankave. Pf = Pk + RPotenciali kreditor-paraqet potencilin financiar minus rezervat Pk = Pf-R

Faktoret e formimit te potencialit kreditor-1. kredit e B.Q2. rezervat e detyrueshme3. shendrrimi i depozitave ne para te gatshme4. operacionet devizore5. politika e normes se kamates ne kredi dhe depozita6. struktura e depozitave

7. struktura e kredive te dhena Rezervat e detyrueshme – ndikimi i normes se rezerves se det.ndikon direkt ne potencialin financiar te bankave afariste.sa me e elart kjo norm PF zvoglohet dhe anasjelltas.Shendrrimi i depozitave ne para te gatshme – parat e gatshme mund ti krijoj vetem Banka Qendror,ndersa me hspenzimin e parave nga popullsia paraja e gatshme shendrrohet ne para depozitare dhe ne kete menyr rritet PF i banakave.Operacionet devizore – ne rast se kemi deficit nga keto operacione ateher rritet paraja ne vend e po ashtu edhe depozita.Krditimi bankar me afat te shkurt – Bannka lejon kredi me afat te shkurt bga mjetet e grumbulluara ne form te depozitave ne te pare nga mredit afat shkurta te B>Q dhe kredit afat shkurta te bankave te tjera.Shfrytzuesit e kredive afat shkurtera:

1. organizatat ekonomike2. veprimtarit jo ekonimike3. bankat afariste4. prodhuesit bujqesor5. popullsia 6. organizatat qe merren me tregeti te jashtme

Llojet e kredive sipas destinimit – 1. per qarkullimin e mallrave2. per stoqe te caktuara3. per pun te caktuara4. per pun specifike

Kreditimi i organizatave jo ekonomike- kreditimi i Komunave,fondeve te arsimit,enteve te sigurimit social,enteve te punsimit,institucioneve te pavarura,keshillave shtepiake etj.Kreditimi i bankave afariste – behet nga Banka Q.per sigurimin e likujditetit dhe plotsimit te potencialit kreditor.Kredit konsumuese – keto kredi jepen per blerjen e aparateve per amvisni,mobiljeve,automobilave etj.Karta kreditore – Mbajtesve te tyre obligohen qe restorantet,hotelet etj obligohen qe tu a kryejn sherbimet tu a japin mallrat etj.dhe pagasa behet me ato karta.Burimiet e mjeteve per kreditim(tregetin e jashme) – vijn nga dubimet komerciale,bankere,nderbankare,ndershtetrore,organizatat nderkombetare,dhuratat dhe ndihmat.Kredit komerciale per tregeti te jashtme – jan ato kredi te cilat nje partner i jep tjetrit mallra te cilat do te paguhen me von.keto kredi i bejn ndermarrjet qe njihen mes veti.Kredit bankare- jan ato kredi qe banka ju jep komiteneteve te vet nga burimet vetjake qe te mund te kryhet ndonje transaksion.Kredit nderbankare – jan kredit ne mes te bankave te vendit apo edhe bankave te jashtme.Kredit ndershetrore – Jan ato kredi te cilat ndodhin ne mes te shteteve te ndryshme.

Kredit e organizatave financiare nderkom.- jan ato gredi te cilat i leshojn organ.fin. nderkombetare te ngjajshme me ato ndershtetrore po kan nje rrezik me te vogel te varesis politike.Format e kreditimit te tregetis se jashtme –

1. kredit per export2. krdit per import3. k.per sherbime riesport etj4. kredit per punet ndertimore ne boten e jashtme

Kreditimi bankar me afat te gjat- jan ato kredi te cilat kan afat te gjat te kthimit te tyre zakonisht mbi 10 vjet,keto zakonisht u jepen njesive ekonomike te cilat nuk kan mjete te bollshme per investime etj.Elombardi investiv – perfshin te gjitha dokumentet,projektet etj, mbi objektin e ardhshem investiv.

1. pershkrimi i objektit te ardhshem investiv2. vleren perllogaritese te puneve ndertimore3. specifikimin e pajisjeve dhe te montimit4. arsyeshmerin ekonomike e shoqerore te investimit5. burimet e financimit6. zgjatjen e ndrtimit dhe fillimin e shfrytezimit te kredis.

Situata ndertimore – paraqet njerin nga instrumentet kryesore ne tekniken e financimit te investimeve per punet ndertimore.ajo perfshin te gjitha ounet deri ne diten kur hartohet si dhe ter materialin dhe fuqin punetore sipas llojit e sasis dhe qmimeve te kontraktuara.Avanset – jan menyr e financimit qe paraqiten kur kemi te bejm me kryerjen e investimeve ne regji personale.ato lejohen zakonisht deri 20% te vleres se investimeve ne llogarin rrjedhese.Afarizmi devizor i bankave – punet devizore-valutore,punet e qarkullimit te pagesave me boten e jashme etj,i kryejn bankat afarise te cilat i plotesojn kushtet e caktuara per kryerjen e atyre puneve dhe qe posedojn autorizim per kete,leja jepet nga B.Q.Punet devizore ,kreditore me boten e jashtme te cilat i kryejn bankat afariste jan:

1. punet devizore-valutore dhete kembimit2. mardhenjet kreditore me boten e jashtme3. qarkullimi i pagesave me boten e jashtme4. punet ne tregun devizor5. punet ne realizimin e projeksioneve te bilancit te pagesave6. punet rreth rezervave devizore7. punet e tjera.

Punet e qarkullimit te pagesave me boten e jashtme – perfshijn hapjen dhe likujdimin e akreditivit nestro e loro,pagimin e qeqeve,te kambialeve etj.Punet rreth rezervave devizore – bankat e autorizuara jan te detyruara te sigurojn likujditetin devizor ne pagesat me boten e jashtme ne raport me pjesen e rezervave devizore te cilen disponojne.Politika e formimit te mjeteve te bankave - kemi dy qasje :

1. qasja ekonomike (duhet ti zbuloj te gjitha dukurit te cilat jan kushtezuar ne menyr objektive dhe qe ti nderlidhin ecurit me kerkesen per para.

2. Qasja metodologjjike – duhet te na tregoj metodat te cilat orientojn banken qe me politiken e saje,te ndikoj ne rrjedhat e ofertes e te kerkeses me qellim qe keto kategori te harmonizohen mbi fazen optimale.

Letrat me vler – 1. Obligacionet – jan letra me vler (dokument) te cilat mbajtesit ose pronarit i sjellin ineteres dhe

leshuesi i tij obligohet qe pruresit te tij tja paguaj shumen e caktuar ne obligacion.2. Bonat e Arkes – jan dokumente me shkrim me te cilat leshuesi i tyre,banka,obligohet qe

personit emri i te cilit eshte i shenuar ne te ti paguaj ne afatin e kontraktuar shumen e caktuar se bashku me kamaten.

3. Vendimi mbi mjetet e deponuara – eshte nje dokument me shkrim te cilin ia leshon banka organizates apo ndonje personi tjeter juridik,sipas kerkeses se tyre,per mjetet e deponuara pa destinim nga banka me afat te kthimit me te gjat se 1 vjet.

4. Kredit nderbankare – kuptojm lenjen ne disponim te mjeteve ne mes te bankave afariste.

5. Rilombardi,rieskonti dhe kredit nga B.Q. – Rieskonti eshte pun pasive bankare me te cilen jo eskonton kambialet nga portofoli i saj te nje bank tjeter – te Banka Qendrore apo te ndonje bank tjeter afariste.– Rilombardi - eshte pune pasive e bankave ne te cilen banka afariste e ben rilombardin e letrave me vler te B.Q. apo te ndonje bank tjeter ne baz te te cilave banka ka dhen kredi lombarde.

Bilanci i BankaveBilanci i Bankave perbehet nga dy pjes te cilat gjenden ne ekuiliber:

1. aktiva ose plasmanet e bankes2. pasiva ose burimet e mjeteve te bankes

Dallojm dy Bilance te Bankave :1. Bilancin e gjendjes2. Bilancin e Suksesit

Sipas gjatesis se kohes ne te cilin perpilohet Bilanci:1. Bilanci fillestar2. Bilanci i ndermjetem3. Bbilanci vjetor

Sipas teknikes se perpilimit :1. Bilanci bruto2. Bilanci neto

Sipas perfshirjes ekziston :1. Bilanci individual2. Bilanci permbledhes3. Bilanci i konsuliduar

Sipas politikes se qellimit te pasqyrimit te gjendjes se bankes(efekteve te pol.se saj afariste) dallojm:1. Bilancin e gjendjes2. Bilancin e suksesit3. Bilancin operativ (rrjedhes)

Nga aspekti i bankave te cilat jan perfshir ne bilanc dallojm:1. Bilancin e nje banke2. Bilancin agregat te te gjitha Bankave3. Bilancin e konsoliduar te te gjitha Bankave4. Bilancin e konsoliduar te Sistemit Bankar

Bilanci i nje Banke – Shpreh pasurin (aktiven) dhe obligimet (pasiven)brenda nje kohe te caktuar.Bilanci agregat i te gjitha Bankave – paraqet shumen e te gjitha pozicioneve aktive e pasive nga bilance individuale te bankave dhe ne te pa kurfar korigjimi tregohen mardhenjet nderbankare me sistemin bankar.kjo na ndihmon ne analizen e politikes afariste te bankave.Bilanci i konsoliduar i te gjitha bankave – paraqet Bilancin ne te cilin jan kompensuar mardhenjet bankare ne mes te bankave afariste,ndersa me parimin bruto prezantohen mardhenjet e bankave afariste me B.Q.Bilanci i konsoliduar i sistemit bankar – perfshin pos bilanceve te bankave afariste edhe bilancet e B.Q.pra paraqet shumen e bilanceve te te gjitha bankave,pas thyerjes se mardhenjeve nderbankare,prandaj shenon kategorin me te rendesishme ne kuader te analizes monetare.Kemi dy grupe kryesore te puneve Bankare –

1. punet Bankare afat shkurter2. punet Bankare afatgjat

Ne baz te puneve bankare afat shkurt dhe afatgjat behet ndarja – 1. punet ne valut te vendit dhe 2. punet ne valut te huaj

Bilanci i gjendjes se Bankes – perfshin te gjitha pozicionet dhe nenbilancet e aktivit dhe pasivit tebankes ku te gjitha grupohen ne pjes homogjene sipas kohes dhe funksionalitetit te mjeteve e te plasmaneve.Aktiva dhe pasiva totale - paraqesin potencialin bilancor te bankes.Analiza e Bilancit te Gjendjes - behet duke krahasuar gjendjen faktike me ndonjeren nga gjendjet e me parshme me qe rast verehet dinamika e nderrimit dhe raportet ne mes te nenbilanceve.

Bilanci i suksesitBilanci i suksesit tregon rezultatin financiar te afarizmit te ankes.Ana e majt e bilancit te suksesit –

1. te dalat afariste 2. te dalat financiare 3. te dalat e jashtzakonshme

Ana e djatht e bilancit te suksesit – 1. te hyrat afariste2. te hyrat financiare3. te hyrat e jashtzakonshme

Ne raportet ne me te te hyrave dhe te dalave krijohet humbja apo fitimi.Te dalat afariste te Bankes –

1. shpenzimet materiale dhe amortizimi2. shpenzimiet jo materiale3. bruto te ardhurat e kalkuluara

Te dalat financiare paraqesin – 1. kamata sipas obligimeve afatgjat e afatshkurt2. te dalat e financimit ne valut te vendit3. rivleresimin e obligimeve ne valut te vendit4. ndryshimet negative te kurseve ne baz te obligimeve devizore5. zvoglimin e vleres se deponimeve financiare aftgjat

Te dalat e jashtzakonshme i perbejn – 1. vlera e pa shlyer e deponimeve te shitura te mareriale apo jo materiale2. vlera kontabel e deponimeve afatgjata te shitura3. shlyerja e kerkesave te paarketuara4. te dalat nga periudha e me parshme5. mungesat,demet,penalet dhe denimet.

Humbja kapitale - paraqet ndryshimin ne mes te vleres te senderuar me shitjen letrave me vler,te pajisjeve dhe te patundshmerive dhe te vleres se tyre kontabel,te rivleresuar ne diten e shitjes.Te hyrat afariste –

1. te hyrat nga kryerja e sherbimeve bankare2. te hyrat nag dhenja me qira e mjeteve kryesore3. te hyrat nga shitja e materialit dhe te invertarit4. te hyrat nga zvoglimi i rezervimit afatgjat

Te hyrat nga financimi perfshijn – 1. te hyrat nga financimi ne baz te mardhenjeve afariste me bankat tjera2. te hyrat nga deponimet financiare e kamatat 3. ndryshimet pozitive te kurseve4. te hyrat e tjera te financimit

Fitimi i realizuar me llogarin vjetore ndahet :1. rezervat e bankes2. themeluesit e bankes3. destinimet e tjera

Humbja e bankes mund te mbulohet ne dy menyra :1. duke e ngarkuar fitimin e pashperndar te vitit te me parshem 2. duke ngarkuar mjetet rezerv te bankes

Kapitali i bankes dhe aktiva e rrezikshmeBanka krijon kapitalin e tyre nga keto mjete:

1. Kapitali themelor2. rezervat e bankes3. rezervat e rivleresimit4. fitimi i pashperndar i periudhave te me parshme5. fitimi nga afarizmi vijues.

KREU VIIIQarkullimi i pagesave me boten e jashtme – perfshin te gjitha pagesat dhe arketimet ne mes te personave fizik e juridik me seli ne nje vend dhe te personave qe gjenden ne vende te tjera pa mar parasysh bazen mbi te cilen kryhen pagesat dhe arketimet.Pra qarkullimi i pagesave me boten e jashtme kryhet ne mes te rezidenteve te teritoreve te ndryshme doganore e monetare ne valuta te ndryshme kombetare.Problematika ekonomike e qarkullimit te pagesave me boten e jashtme mund te vleresohet ne tri aspekte :

1. aspekti material2. formal 3. bankar-teknik

Aspekti material – qarkullimi i pagesave me boten e jashtme perfshin te gjitha marrjet dhe dhenjet ndaj botes se jashtme gjat nje viti.Bilanci devizor – e ka strukturen te ngjajshme me ate te bilancit te pagesave dhe dallohet nga ai sepse bilanci devizor perfshin vetem pagesat efektive dhe arketimet ne baz te te gjitha transaksioneve ne periudhen e caktruar.Aspekti formal – qarkullimi i pagesave me boten veshtrohet permes depozitave qe rregullojn menyren e pageses e te arketimit.keto depozita quhen depozita devizore dhe ato ne te gjitha vendet nderrohen e plotesohen mjaft shpesh.Aspekti bankar-teknik – qarkullimi i pagesave me boten e jashtme perfshin menyren,kushtet dhe tekniken e pagimit e te arketimit,dmth instrumentet,nepermjet te te cilave kryhet qarkullimi i pagesave si dhe mardhenjet nderbankare korrespodente e afariste.Sistemi i pagesave me boten e jashtme – pagesat dhe arketimet me boten e jashme kryhen me deviza dhe me valut kombetare.Deviza –me deviza nenkuptohen ato kerkesa ne boten e jashtme mbi qfardo baze qofshin dhe ne cilen do valut.me deviza kuptojm edhe te gjitha llojet e parave te huaja efektive perpos monedhave te arit.Kemi keto forma te devizave :kambialet , qeqet ,parat ne llogarit rrjedhese ne boten e jashtme etj.Nga aspekti i kembyeshmeris :

1. valuta konvertibile ose te fortate cilat mund te shendrrohen ne valuta tjera dhe kan kurs relativisht stabil.

2. valuta transferabile te cilat kan konvertibilitet te kuifizuar 3. valuta jo konvertibile ose te buta te cilat nuk mund te shendrrohen ne valuta tjera.

Pagesat kryhen ne disa menyra :1. me sistemin multilateralte pagesave dhe te arketimeve ose me sistemin e valutave konvertibile2. me sistemin e valutave bilaterale e te arketimeve ose me sistemin kliring3. me sistemin e pagesave me valut kombetare.

Sistemi multilateral i pagesave – bazohet ne konvertibilitetin e valutes e cila mundeson qe nje valut e caktuar konvertibile apo kerkes ne neje vend me paritet te caktuar te shfrytezohet per pagesat e caktuara ne cilen do valut tjeter.

Instrumentet e pagesave ne qarkullimin e pagesave me boten e jashtme :1. dergesa bankare2. akreditivi dokumentar3. arketimi inkaso dokumentar4. kambiali5. qeku6. letra kreditore7. karta kreditore8. garanca bankare

Dergesa bankare – eshte instrumenti me i vjeter dhe me i shpesht ne qarkullimin nderkombetar te pagesave nga i cili me koh jan zhvilluar te gjitha instrumentet e tjera.Akreditivi dokumentar – eshte njeri nag instrumentet me te rendesishme te pagesave Ku me kontrat te shitblerjes dhe pageses se parapar me ane te saj bleresi i jep urdheresen bankes s e vet te autorizuar per hapjen e akreditivit ne dobi te shitesit,partnerit te huaj.Arketimi inkaso dokumentar – eshte pun bankare ne te cilin banka paraqitet si ndermjetesuese ne mes te bleresit dhe debitorit.Kambiali i pagueshem ne deviza ne afarizmin tregetar me boten e jashtme paraqitet mjaft shpesh si instrument i pageses dhe si mjet per sigurimin e pagesave.Qeku – ne qarkullimin nderkombetar te pagesave me se shumti perdoret ne qarkullimin e udhetareve.Letra kreditore – eshte instrument i veqant i pagesave me boten e jashtme me te cilat banka e vendit me leter te veqant e autorizon korespodentin e vet ne botene jashtme qe mbajtesit te ssaj tja paguaj pernjeher ose pjeserisht shumen e shenuar ne leter kreditore.Ne afarizem me leter kreditore na paraqiten keta persona :

1. urdherdhensi i leshimit te letres kreditore2. banka leshuese e saj3. banka paguuese e saj4. shfrytezuesi i letres kreditore

Karta kreditore – leshuesi i saj lidh kontrat te veqant me shfrytezuesin me te cilen leshuesi obligohet se do te paguaj deri ne shumen e kontraktuar dhe ne aftin e kontarktuar te gjitha shpenzimet qe i ka ber shfrytezuesi ne baz te kartes kreditore ne nderrmarrjet tregetare,hotelet,nderrmarrjet turistike etj.Garancia bankare – eshte instrument i veqant i sigurimit te pagesave apo i kryerjes se obligimeve te kontraktuara ne afat me te cilin banka i garanton shfrytezuesi te garancis se komitenti i tij do ti kryej me koh te gjitha obligimet e marra.Te garancia bankare kemi keta persona –

1. urdherdhenesi i garancis-debitori2. banka qe e leshon garancin-garanti dhe3. shfrytezuesi i garancis-besori

Garancit bannkare ndahen – 1. garanci te rendometa :te te cilat banka garanton se do ta kryej obligimin nese komitenti i saj

nuk e ben ate2. garancit solidare -:te te cilat urdherdhensi e po ashtu edhe banka-garanti pergjigjen ne menyr

solidare dhe ku shfrytezuesi mund te kerkoj sipas deshires kryerjen e obligimit nga njeri ose tjetri.

3. garanci direkte -: te cilat i leshon direkt banka e vendit ne dobi te shfrytezuesit te garancis4. garanci indirekte -: te cilat banka e vendit i leshon garancit me ndermjetesimin e

korrespodenteve te huaj.5. garancit e notifikuara ose te pavertetuara – te te cilat banka e huaj –korerspodenti ia

komunikon vet shfrytezuesit kurse nuk merr persiper kurfat obligimi.6. garanci te konfirmuara – te cilat i leshon korrespodenti i huaj sipas urdhereses se bankes se

vendit si garanci te vet zakonisht e baz te kundergarancis se bankes se debitorit.

7. garanci te pakushtezuara – te cilat nuk permbajn kushte te veqanta dhe jan te pagueshme me tthirrjen e pare te shfrytezuesit.

8. garanci te kushtezuara – te cilat permbajn kushtin te cilin duhet ta permbush shfrytezuesi me pare.

9. garanci nostro – te cialt i leshojn bankat e vendit si ne punet e eksportit ashtu edhe ne punet e importit.

10. garanci loro – te cilat leshojn bankat e huaja per persona te vendit.11. super-garancit –te cilat paraqesin siguri plotesuese permes nje supergarancie te nje banke te

forte.