{C I N K Zn

Hemijski element CINK nosi u periodnom sistemu elemenata simbol Zn, atomski (redni) broj mu je 30, a atomska masa mu iznosi 65,38.

CINK je hemijski element 12-e skupine periodnoga sistema elemenata, plavkastobijel sjajan metal.

Pri sobnoj je temperaturi krhak i lomljiv. Na temperaturi 100 - 150 °C omekša i

postane rastezljiv, pa se lahko kuje, valja u tanke ploče i izvlači u žicu.

Iznad 200 °C postaje ponovo krhak i mrvi se u prah.

Burno reagira s metalnim oksidima, a s kisikom i azotom stvara velik broj kompleksnih spojeva.

Ne korodira i na zraku je prilično stabilan. Dobar je vodič električne struje.

U prirodi se ne nalazi u elementarnom stanju. Najčešće se dobiva iz sulfidne ruda sfalerita

(ZnS) (prženjem), i karbonata smitsonita (ZnCO3) (žarenjem), te iz industrijskih cinčanih otpadaka (cinkovi pepeli).

Rude se prije prerade koncetriraju flotacijom (sulfidne rude) ili redukcijsko-oksidacijskim žarenjem (cinkovi pepeli), a potom slijedi suhi (pirometalurški) postupak, ili mokri (hidrometalurški) postupak, tj. elektroliza.

ZnS(s) + 3 O2(g) → 2 ZnO(s) + 2 SO2(g)

Dobiveni cinkov oksid reducira se koksom u mufolnim pećima:

ZnO(s) + C(s) → Zn(g) + CO(g)

Dobiveni cink je plinovit i ukapljuje se. Onečišćen je drugim metalima, pa se podvrgava frakcijskoj destilaciji.

Najveći svjetski proizvođači cinka su Kanada, Australija, Kina, Peru, Meksiko i Kazahstan.

Najviše se primjenjuje od svih obojenih kovina: za izradu limova, cijevi, žica, strojeva, kućanskih aparata, za zaštitu metala od korozije galvanizacijom, cinčanjem i katodnom zaštitom (oluci, karoserije auta, brodski propeleri itd.), u hemijskoj industriji za proizvodnju pigmenata, u građevinarstvu za izradbu krovnih cijevi i ploča za pokrivanje zgrada, za izradbu ambalaže i igračaka, u pirotehnici...

U brodogradnji ima široku primjenu. Tzv. "cink protektor" je najbitnija zaštita broda, jer sprječava sakupljanje algi.

U spojevima je cink dvovalentan. Cink i njegovi spojevi, otrovni su, no bez cinka

život nije moguć jer se on nalazi u mnogim enzimima važnima za život.

Cink je sastavni deo brojnih enzima koji učestvuju u vitalnim procesima organizma, kao što su sinteza proteina, funkcionisanje gena, transportni i metabolički procesi.

U mozgu, cink se ponaša kao stabilizator raspoloženja i deluje umirujuće na nervni sistem, a učestvujući u sintezi proteina podstiče rast i razvoj.

Mnogi cinkovi spojevi upotrebljavaju se u velikoj mjeri u tehnici i medicini.

Cinkov peroksid (cinkov dioksid, ZnO2) se u medicini koristi za liječenje čireva želudca.

Cinkov karbonat (ZnCO3) dolazi i u hidratiziranom obliku kao bazni karbonat cinka, koji se upotrebljava kao puder u kozmetici.

Cinkov sulfid (ZnS) služi za izradu detektora za ionizirajuće i rendgensko zračenje, te za zaslone katodnih cijevi (npr. televizijski ekran, rendgenski ekran), jer svjetluca djelovanjem toga zračenja, odnosno katodnih zraka.

Cinkov oksid (ZnO) je najznačajniji spoj cinka.

Cinkov sulfat (ZnSO4) upotrebljava se kao dezinficijens u medicini, male količine se dodaju umjetnim gnojivima jer suzbija biljne bolesti.

Cinkov hlorid (ZnCl2) koristi se u tekstilnoj industriji, za zaštitu željeza od korozije pocinačvanjem.

Cinkov hidroksihlorid (ZnOHCl) upotrebljava za izradu zubarskih plombi.

Cinkov nitrat se koristi kao jeftin i ne baš dobar oksidans u motorima modelatorskih raketa, jer nije plemenit metal.

Cinkov stereat se koristi u proizvodnji tableta za zgušavanje mase, a sastojak je i dječjih pudera.

Simptomi nedostatka cinka kod nekih biljaka:

Pojava žutih i tamnožutih traka na listu razvijenih paraleleno sa glavnom nervaturom lista

Prvi simptomi se pojavljuju na mladom lišću

Skraćeni internodiji Nepopunjeni klipovi kukuruza Patuljasti rast i sitno lišće Pad imuniteta biljke ...