1

CHƯƠNG 4

TIỀN TỆ VÀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

Biên soạn chính: Th.S. Hoàng Văn Kình

Th.S. Phan Thế Công

2

Giíi thiÖu

I. Chøc n¨ng cña tiÒn tÖII. Cung tiÒn vµ vai trß kiÓm so¸t

cña ng©n hµng TW.III. CÇu tiÒnIV. ThÞ tr êng tiÒn tÖ c©n b»ng vµ

® êng LMV. Phèi hîp hai chÝnh s¸ch tµi kho¸

vµ tiÒn tÖ

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

3

I. Chøc n¨ng cña tiÒn tÖ

1. TiÒn tÖ TiÒn tÖ thùc TiÒn tÖ quèc gia TiÒn tÖ quèc tÕ

2. Chøc n¨ng cña tiÒn tÖ Ph ¬ng tiÖn thanh to¸n Dù tr÷ gi¸ trÞ §¬n vÞ h¹ch to¸n Tiền tệ quốc tế

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

4

3. Ph©n lo¹i tiÒn theo tÝnh chuyÓn ®æi

TiÒn mÆt l u hµnh (Mo) TiÒn göi ng©n hµng kh«ng kú h¹n +

Mo= M1

TiÒn göi ng©n hµng cã kú h¹n + M1 = M2

Một số quốc gia chọn M1 đo lường mức cung tiền, một số quốc gia chọn M2 lµ ®¹i l îng ®o cung tiÒn chñ yÕu (thường ở các nước đang phát triển).

M2/GNP ®o l êng møc ®é tiÒn tÖ ho¸ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

5

II. Møc cung tiÒn vµ vai trß kiÓm so¸t tiÒn tÖ cña NH

TW 1. TiÒn c¬ së: lµ tiÒn mÆt ph¸t

hµnhH = M0 + R

Trong ®ã: H lµ tiÒn c¬ së M0 lµ tiÒn mÆt l u hµnh

R lµ tiÒn dù tr÷ trong c¸c ng©n hµng

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

6

2. Ho¹t ®éng cña NHTM

Ng©n hµng th ¬ng m¹i (NHTM) lµ doanh nghiÖp kinh doanh tiÒn tÖ

C¸c ng©n hµng liªn hÖ víi nhau t¹o ra hÖ thèng ng©n hµng

TiÒn göi ® îc më réng theo sè nh©n rb - tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc

Rb- Dù tr÷ tiÒn mÆt b¾t buéc

D - TiÒn göiSè nh©n: 1/rb trong c«ng thøc sè gia tiÒn D=1/rb.

R

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

7

3. X¸c ®Þnh møc cung tiÒn

Møc cung tiÒn

TiÒn mÆt L u hµnh

TiÒn göi Kh«ng kú h¹n

= +

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

8

Møc cung tiÒn trong nÒn kinh tÕ

mM : sè nh©n tiÒn tÖ

MS: Mức cung tiền thực tế

H: tiÒn c¬ së

M0: tiÒn mÆt l u hµnh

D: tiÒn göi

S: tû lÖ tiÒn l u th«ng so víi tiÒn göi

MS = M0 + D

0Ms

D

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

9

* Tû lÖ gi÷ tiÒn mÆt so víi tiÒn göi

Tû lÖ nµy cµng nhá, sè nh©n tiÒn cµng lín

Tû lÖ nµy phô thuéc: Thãi quen thanh to¸n Tèc ®é t¨ng cña tiªu dïng Kh¶ n¨ng s½n sµng ®¸p øng cña c¸c

NHTM

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

10

Tỷ lệ dự trữ thực tế phụ thuộc vào:

ra càng nhỏ, số nhân tiền càng lớn. Tỷ lệ dữ trữ bắt buộc do NHTƯ quy

định. Tính không ổn định của nguồn tiền

mặt vào, ra của ngân hàng đã bắt buộc các NHTM muốn dự trữ tiền mặt nhiều hơn.

Sự thiệt hại do trả lãi suất nếu phải vay tiền khi thiếu hụt dự trữ.

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

11

Møc cung tiÒn (tiÕp)

ra - tû lÖ dù tr÷ thùc tÕ

Ra - dù tr÷ thùc tÕ

D - tiÒn göi

mM - sè nh©n tiÒn thùc tÕ

s - tû lÖ tiÒn mÆt l u hµnh vµ tiÒn göi thùc tÕ

ra - tû lÖ dù tr÷ thùc tÕ

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

12

SỐ NHÂN TIỀN ĐƠN GIẢN

Giả sử các khoản thanh toán của công chúng đều diễn ra trong các NHTM, khi đó s sẽ rất nhỏ.

Các NHTM thực hiện theo đúng yêu cầu của NHTƯ, khi đó ra = rb.

Số nhân tiền đơn giản: mM = 1/rb.

Qua số nhân tiền có thể hiểu được mức cung tiền tác động rất nhanh và mạnh đế trạng thái hoạt động của nền kinh tế.

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

13

*Tû lÖ dù tr÷ thùc tÕ phô thuéc

Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc do NHTW quy ®Þnh

TÝnh kh«ng æn ®Þnh cña nguån tiÒn mÆt vµo ra cña ng©n hµng

Sù thiÖt h¹i do tr¶ l·i suÊt nÕu ph¶i vay tiÒn khi thiÕu hôt dù tr÷

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

14

Møc cung tiÒn (tiÕp)

M – Møc cung tiÒn (theo nghÜa réng vÝ dô M2)

V – Tèc ®é l u th«ng tiÒn tÖP – Møc gi¸ trung b×nhQ – S¶n l îng thùc tÕ

(P.Q=GNP)

Hµng ho¸ vµ dÞchvô s¶n xuÊt t¨ng

Møc cung tiÒn t¨ng

V

QPM

QPVM

.

..

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

15

4. NHTƯ vµ vai trß kiÓm so¸t tiÒn tÖ a. Chøc n¨ng “Ng êi cho vay cña ph ¬ng s¸ch

cuèi cïng”. Ng©n hµng cña ChÝnh phñ

NhËn tiÒn vµ cho vay ®æi víi kho b¹c nhµ n íc

Hç trî chÝnh s¸ch tµi kho¶ chÝnh phñ th«ng qua mua tÝn phiÕu cña chÝnh phñ

KiÓm so¸t møc cung tiÒn, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ

Hç trî, gi¸m s¸t, ®iÒu tiÕt thÞ tr êng tµi chÝnh

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

16

4. NHTW (tiÕp) – b. Thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ

Ho¹t ®éngthÞ tr êng

më

Quy ®Þnhtû lÖ dù tr÷

b¾t buéc

L·i suÊtchiÕt khÊu

Kh¸c(KiÓm so¸t cã lùa chän,

quy ®Þnh trùc tiÕp l·i suÊt...)

C«ng cô

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

17

Ho¹t ®éng thÞ tr êng më

Mua b¸ntr¸i phiÕu

Thay ®æicung tiÒn

Sè nh©n

tiÒn tÖ

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

18

Quy ®Þnh tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc

NHTW quy ®Þnh vµ kiÓm so¸t tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc

Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc t¨ng, cung tiÒn gi¶m vµ ng îc l¹i

Cung tiÒn thay ®æi theo sè nh©n

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

19

L·i suÊt chiÕt khÊu

Do NHTW quy ®Þnh khi cho NHTM vay

NHTW ®iÒu chØnh l·i suÊt chiÕt khÊu

Møc l·i suÊt chiÕt khÊu thÊp h¬n so víi l·i suÊt thÞ tr êng sÏ khuyÕn khÝch vay, t¨ng cung tiÒn vµ ng îc l¹i

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

20

ĐƯỜNG CUNG TIỀN (MS)

§ êng cung tiÒn lµ ® êng th¼ng ®øng kh«ng thay ®æi víi l·i suÊt

§ êng cung tiÒn cã thÓ chuyÓn dÞch sang ph¶i, sang tr¸i khi cung tiÒn hoÆc gi¸ c¶ thay ®æi

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

M0

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

21

III. CÇu tiÒn tÖ

1. Tµi s¶n tµi chÝnh Tµi s¶n giao dÞch (kh«ng t¹o

thu nhËp) Tµi s¶n tµi chÝnh t¹o thu nhËp:

TÝn phiÕu, cæ phiÕu, TiÒn göi tiÕt kiÖm trong Sæ tiÕt kiÖm

(Quy íc: Tµi s¶n giao dÞch gäi lµ tiÒn, tµi s¶n kh¸c cã thu nhËp gäi lµ tr¸i phiÕu)

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

22

2. CÇu tiÒn

LP = kY – hi

LP – Møc cÇu tiÒn thùc tÕY – Thu nhËpi – L·i suÊtk, h - §é nh¹y cña cÇu tiÒn víi thu nhËp vµ l·i

suÊt

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

23

§ êng cÇu tiÒn

§ êng cÇu tiÒn dèc xuèng Khi Y thay ®æi, ® êng cÇu tiÒn chuyÓn dÞch

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

M M0 0

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

24

MỐI QUAN HỆ GIỮA MỨC CẦU TIỀN VÀ MỨC CẦU TRÁI PHIẾU

Tài sản có thể chia thành 2 loại: tiền và trái phiếu Tổng các tài sản tài chính trong nền kinh tế WN:

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

LP là cầu tiền thực tế; DB giá trị thực tế của cầu các loại trái phiếu; P là chỉ số giá; SB là giá trị thực tế của cung các loại trái phiếu; M/P là mức cung tiền thực tế.

Khi thị trường tiền tệ cân bằng thì thị trường trái phiếu cũng cân bằng:

WN MLP DB SB

P P

MLP 0 SB DB 0

P

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

25

IV. ThÞ tr êng tiÒn tÖ c©n b»ng vµ ® êng LM

1. ThÞ tr êng tiÒn tÖ c©n b»ng vµ ® êng LM

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

M0

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

26

SỰ DỊCH CHUYỀN ĐƯỜNG CUNG TIỀN VÀ CẦU TIỀN

Khi NHTƯ tác động đến cung tiền (hoặc bán trái phiếu, hoặc thay đổi rb, hoặc thay đổi lãi suất chiết khấu,…), đường cung tiền sẽ dịch chuyển song song sang vị trí mới.

Khi thu nhập thực tế thay đổi, đường cầu tiền sẽ dịch chuyển song song sang vị trí mới.

Độ nhạy cảm của cầu tiền với lãi suất tăng, đường cầu tiền sẽ dốc hơn.

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

27

ThiÕt lËp ® êng LM

Cho thu nhập tăng lên từ Y1 đến Y2, cung tiền không đổi.

Lãi suất sẽ tăng lên từ i1 đến i2.

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

M

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

28

2. §iÓm n»m ngoµi ® êng LM

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

M

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

29

3. §é dèc cña ® êng LM

MkY hi

P

Mhi kY

P

k Mi Y

h hP

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

30

4. ChuyÓn dÞch cña ® êng LM

Khi cung tiÒn thay ®æi, ® êng cung tiÒn dịch chuyển song song.

Khi gi¸ c¶ thay ®æi, ® êng cung tiÒn dịch chuyển song song.

Khi l·i suÊt thay ®æi, ® êng cung tiÒn kh«ng ®æi

Cung tiÒn vµ gi¸ c¶ khiÕn LM dịch chuyển song song so với vị trí ban đầu.

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

31

4. ChuyÓn dÞch cña ® êng LM

Khi cung tiền nhạy cảm với thu nhập (giá trị k càng lớn)

Khi cung tiền nhạy cảm với lãi suất (giá trị h càng lớn)

thì đường LM sẽ thay đổi độ dốc.

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

32

V. Phèi hîp hai chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ

1. C©n b»ng hai thÞ tr êng ®ång thêi

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

33

2. KÕt hîp hai chÝnh s¸ch

Chính sách tiền tệ mở rộng (lỏng)

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

34

ChÝnh s¸ch tµi kho¸

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

Chính sách tài khóa mở rộng (lỏng)

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

35

CSTT VÀ CSTK MỞ RỘNG

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

36

Chó ý:

§é dèc cña c¸c ® êng IS vµ LM dÉn tíi t¸c ®éng chÝnh s¸ch kh¸c nhau

C¸c chÕ ®é tû gi¸ kh¸c nhau t¸c ®éng kh¸c nhau

Hai chÝnh s¸ch cã sù giao thoa (céng h ëng hoÆc hÊp thô lÉn nhau)

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4

37

VẬN DỤNG PHÂN TÍCH CSTK VÀ CSTT CỦA VIỆT NAM VÀ MỘT SỐ NƯỚC

Sinh viên tự về nhà tìm tài liệu tham khảo và nghiên cứu thêm để tổ chức các buổi thảo luận trên lớp.

Chú ý đến việc vận dụng chính sách trong lý thuyết và trong thực tiễn.

© BỘ MÔN KINH TẾ HỌC - ĐHTM

KINH TẾ HỌC VĨ MÔ I – MACROECONOMICS I

CHƯƠNG 4