Циркулаторен систем

(крвоносен систем)Транспорт на гасови, хранливи материи,

отпадоци, и хормониМаја Д. Саридис

Карактеристики и функција

Карактеристики• Циркулаторниот систем,

генерално, има три главни карактеристики:

• Течност (крв или хемолимфа) со која се транспортираат материите

• Систем на крвните садови• Срцето како пумпа за да ја движи

течноста низ садовите

Видови на циркулаторни системи

• Животните кои имаат циркулаторен систем имаат еден од двата вида:

• Отворен: течноста циркулира ( се излева) низ телесната празнина.

• Затворен: течноста циркулира низ крвни садови.

Отворен систем• Членконогите и

повеќето мекотели имаат отворен циркулаторен систем.

• Телесната празнина, хемоцел е исполнета со хемолимфа. A низ серија од срца циркулира течноста.

Затворен систем• 'Рбетниците, црвите,

и некој мекотели имаат затворен циркулаторен систем.

• Крвта се движи низ крвните садови со активност на срцето. Таа не доаѓа во директен контакт со органите.

Зошто отворениот циркулаторен систем ја ограничува големината

на телото?

1 2 3 4

25% 25%25%25%1. Срцата се премногу мали за да овозможат растeње.

2. Количината на крв е премалку за одржување на поголеми животни.

3. Помалку е ефикасен во движењето на кислородот низ ткивата во телото.

4. Хемоцелот(телесната празнина ) мора да се прелева за да растат.

• Зошто инсектите ( муви, комарци..)не ги гледаме во зима?

WORK

TOGETHER

Крв

Состав на крвта• Крвта се состои од четири главни

компоненти. Која е функцијата на секој од овие компоненти?

• Плазма: течен дел.• Црвени крвни клетки -

Еритроцити.• Бели крвни клетки - Леукоцити.• Крвни плочки -Тромбоцити.

Црвени крвни клетки• ЦКК, ги губат

своите јадра кога созреваат.

• Сочинуваат околу 99% од клеточните елементи на крвта.

• Црвената боја се должи на хемоглобинот.

Хемоглобин• Хемоглобинот е

комплексен протеин составен од четири протеински полипептидни ланци богати со железо - хем групи.

• Секоја молекула на хемоглобин може да носи четири кислородни атоми. Хемоглобинот исто така го врзува и CO2.

животен век ЦКЗ• ЦКЗ живеат околу 4

месеци. Железото од хемоглобинот се рециклира во црниот дроб и слезината.

• Хормонот еритропоетин, кој се создава во бубрезите, го стимулира производството на црвените крвни зрнца во црвената коскена срцевина.

Ако вашата исхрана е сиромашна со железо, што ќе се случи со вашите

еритроцити?

1 2 3

33% 33%33%

1. Ќе се намали бројот на Ер.

2. Ќе се зголеми за да се надомести хемоглобинот.

3. Ќе остане ист.

• Една од нелегалните дроги што е пронајдена кај некој врвни олимписки спортисти е користење на еритропоетин. Што прави овој хормон што ќе им даде на спортистите предност во натпреварите?

WORK

TOGETHER

Бели крвни клетки• Белите крвни клетки

служат за одбрана против болести со препознавање на протеините кој не припаѓаат на телото.

• Белите крвни клетки се способни да истекуваат низ ѕидовите на капиларите да патролираат низ ткивата и да се движат до лимфниот систем.

Тромбоцити• Тромбоцитите се

клеточни фрагменти кој се користат во згрутчување на крвта.

• Тромбоцитите се добиени од мегакариоцити (во коскена срцевина). Бидејќи тие немаат јадро, тромбоцитите имаат краток животен век, обично околу 10 дена.

• Тромбоцитите се собираат на местото на раната.

• Повредените клетки и тромбоцитите ослободуваат хемикалии кој стимулираат производство на тромбин.

• Тромбинот го претвора протеинот фибриноген во леплива супстанција фибрин, со кој се формира крвен колач/ се згрутчува крвта ( тромб).

Згрутчување на крвта

Кој крвни клетки транспортираат кислород?

1 2 3 4

25% 25%25%25%

1. бели крвни клетки

2. црвени крвни клетки

3. тромбоцитите4. Сите крвни

клетки

• Ако некое лице има недостиг на ген за синтеза на фибриноген.

• Кој здравствени проблеми може да се јават?

WORK

TOGETHER

Крвни садови

Видови на крвните садови

• Крвните садови ги делиме на три главни видови:

• Артерии и артериоли носат крв од срцето.

• Вени и венули носат крв кон срцето.

• Капилари овозможуваат размена на хранливи материи, отпад и гасови.

Артерии• Артериите се со

дебели ѕидови, и обложени со дебел слој на мазни мускули.

• Како градбата на артеријата придонесува за нејзината функција?

Артериоли• Артериолите се гранки на артериите.

• Артериолите може да се стегаат за да го насочуваат и контролираат протокот на крв. Тие можат, на пример, да го зголемат или да го намалат протокот на крв во кожата.

• Како се однесуваат артериолите кога:• Вашата кожа се сцрвенува кога ви е жешко.

• Кога лицето пребледува од страв.

Капилари• Ткивата во телото

содржат голема мрежа од тенки капилари.

• Капиларните ѕидови се изградени од еден слој на клетки, што овозможува размена на гасови, хранливи материи и отпадоци.

• Капиларите се толку тесни што ЦКК, мора да се редат една по друга за да се движат низ нив.

Венули

• Венулите се тенко ѕидни собирачи на крв.

• Нискиот притисок во венулите овозможува крвта од капиларите да се исцеди во нив.

Вени• Вените се со потенки

ѕидови од артериите.

• Вените имаат помал слој на мазни мускулни клетки, но имаат клапи ( залистоци).

• Како залистоците и скелетните мускули им помагаат на вените во нивната функција?

• Освен способноста да се стегаат и да ја движат крвта, зошто артериите треба да имаат толку дебели и цврсти ѕидови ?

• Проширени вени се вени на нозете, кој се потечени, се истегнати и болни. Кои фактори може да доведат до оваа состојба, и како може да се спречи?

WORK

TOGETHER

Атеросклероза• ЛДЛ (low-density

lipoprotein )холестеролот формира наслаги во артериите, што предизвика воспаление.

• Имунолошкиот систем создава покривка над плочата од наталожениот холестерол,доведува до делумно блокирање на артеријата. Покривката може да пукне,при што се создава згрутчувања кој пак можат да ја запуши артеријата.

Спречување на срцеви болести

• Атеросклерозата ја предизвикуваат генетски фактори , но и начинот на живот.

• ЛДЛ холестеролот во крвта може да се намали со избегнување на маснотии во исхраната .

• Внесување на храна богата со растителни влакна, антиоксиданси и "добри" масти (мононезаситени масти, омега-3 масла), и намалување на транс-масти. HDL (high-density lipoprotein)

• Редовното вежбање, исто така, значително придонесува за намалување на ЛДЛ холестерол.

Што е точно за артериите?

1 2 3 4

25% 25%25%25%1. Секогаш носат оксидирана крв.

2. Секогаш носат редуцирана крв.

3. Секогаш носат крв кон срцето.

4. Секогаш носат крв од срцето.

Покрај тоа што можат да се стегаат да ја движат крвта, зошто се ѕидовите на

артериите толку дебели и цврсти?

1 2 3

33% 33%33%1. Артериите мора да ја

движи оксидираната крв.

2. Артериите мора да го издржат многу високиот крвен притисок кога срцето се контрахира.

3. Артериите мора да ја движат крвта до сите делови на телото.

Зошто ѕидовите на капиларите се толку тенки?

1 2 3

33% 33%33%1. Бидејќи капиларите се тенки и тесни

2. За да се овозможи размена на гасови и хранливи материи.

3. За да ги принуди црвените крвни зрнца да се движатеден по еден.

• Некои луѓе кои се изложени на висок ризик за срцев удар може да се советуваат со својот лекар да зема ниски дози на аспирин дневно.

• Какви ефекти има аспиринот како тоа ќе помогне да се спречи срцев удар?

WORK

TOGETHER

срце

Срце кај рбетниците• Срцето кај рбетниците е поделено во

два вида на комори

• Преткомори (atrium): добиваат крв од телото или белите дробови. Со контракција на преткоморите крвта се испраќа преку залистоците( клапи) во коморите (ventriculus).

• Коморите: добиваат крв од преткоморите, со контракција испраќаат крв во телото или белите дробови.

Дво коморно срце• Наједноставно

срце кај 'рбетниците е дво коморно срце, што го имаат рибите.

• Една предкомора прима крв од клетките на телото. А комората испраќа крвта во жабри да се оксидира (да добие кислород).

Три коморно срце• Одделени преткоморите

им овозможуваат поделба на оксидирана и деоксидираната (редуцирана) крв, што е предност за копнените организми (влекачи, водоземци).

• Крвта се меша во комората. (Поикилотермни)Некои влекачи имаат делумна поделба на комората (крокодили).

Четири коморно срце• Четири коморно срце, се

среќава кај птиците и цицачите,тоа овозможува комплетна одвоеност на оксидирана и редуцирана (деоксидирана) крв.

• Целосно раздвојување е неопходно за поддршка на брзиот метаболизам кој се среќава кај хомеотермните организми.

Функција на"Двојна пумпа"

четирите комори на срцето делува како две пумпи.

Анатомија на срцето

Одржување на ритам• Синус атријскиот (SA)

јазол е нервно ткиво кое го координира чукањето на срцето

• Синус атријскиот јазол (SА) предизвикува преткоморите да се контрахираат ( стегаат), и испраќа сигнал до атриовентикуларен јазол (AV) да испрати сигнал до коморите да се контрахираат

Крвен притисок• Систолен

притисок = притисок при контракција на срцето.

• Дијастолен притисок = притисок помеѓу отчукувањата.

Низ кој делови на срцето се носи редуцирана крв од телото до

белите дробови?

1 2 3 4

25% 25%25%25%1. Десната преткомора, десната комора

2. Десната преткомора, левата преткомора

3. Левата преткомора, левата комора

4. Десната комора, левата комора

Ако вашиот крвен притисок е 90/70, 70 претставува:

1 2 3 4

25% 25%25%25%1. Систолен притисок –

срцето е контрахирано

2. Систолен притисок – срцето е релаксирано

3. Дијастолен притисок - срцето е контрахирано

4. Дијастолен притисок - срцето е релаксирано

Електричен пејсмејкер може да се поврзе на срцето за да се замени дефект на:

1 2 3 4

25% 25%25%25%1. (AV) атриовентикуларен јазол

2. Залистокот меѓу коморите и предкоморите

3. (SА)синус атријален јазол

4. Залистокот меѓу белодробна вена и предкомора

• Луѓето со Хипертензија (висок крвен притисок) се изложени на ризик од срцеви заболувања. Какви долгорочни ефекти би предизвикал зголемениот крвен притисок врз срцето?

• Кои други органски системи се вклучени во хипертензија?

WORK

TOGETHER